Renesans starego, dobrego progestagenu – doustna antykoncepcja
Transkrypt
Renesans starego, dobrego progestagenu – doustna antykoncepcja
ISSN 17 33-0 20 3 • 08 . 06 . 2 0 12 • nr 7 3 (10 /2 0 1 2 ) Zeszyty specjalistyczne PRAKTYKA LEKARSKA Renesans starego, dobrego progestagenu – doustna antykoncepcja hormonalna z chlormadinonem PRAKTYKA LEKARSKA Z e s z y t y s p e c j a l i s t y c z n e nr73(10/2012) Renesans starego, dobrego progestagenu – doustna antykoncepcja hormonalna z chlormadinonem Warszawa2012 Praktyka Lekarska Bezpłatny dodatek do miesięcznika „Praktyka Lekarska” Publikacja ta jest przeznaczona tylko dla osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity Dz.U. nr 45 poz. 271, z 2008 r.). Miesięcznik „Praktyka Lekarska” jest skierowanydogronalekarzyrodzinnych, lekarzy specjalistów z zakresu wszystkichdziedzinmedycyny,lekarzyprowadzących prywatną praktykę oraz do kadryzarządzającejsłużbyzdrowia. Magazyn zawiera informacje z zakresu nowych metod diagnostycznych i współczesnychtechnikleczeniaw konkretnych jednostkach chorobowych. Znajdą tu Państwo notatki o najnowszych lekach, interesujące opinie specjalistów dotyczące bieżących zmian Copyright by: Eurosystem Eurosystem 02-034 Warszawa, ul. Wawelska 78, ap. 30 tel. (22) 822 20 16, faks: (22) 823 78 83 Reklama: Jagoda Walczak (dyrektor) www.eurosys.pl ISSN 1733-0203 prawnych, nowości wyposażenia i aparatury medycznej, a także zapowiedzi konferencji, kongresów i szkoleń medycznych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Dodatkowo przygotowujemy „Zeszyty specjalistyczne” stanowiące uzupełnienie miesięcznika „Praktyka Lekarska”. Dzięki temu możemy jeszcze lepiej Wydawnictwodołożyłowszelkichstarań,abywszystkienieścisłości zostałyz tejpublikacjiwyeliminowane.Przypominamy,żedecyzja lekarzao podaniulekupowinnabyćopartanainformacjipochodzącejzwięcejniż jednegoźródła.W przypadkachrozbieżnościpodstawowe znaczenie prawne ma zawsze ulotka producenta. W tych okolicznościachroszczeniaprawnewobecfirmyEurosystemzapośrednielubbezpośrednieszkodysąwykluczone. Redakcjazastrzegasobieprawozmianytytułów,adiustacji inieodpowiadazatreśćzamieszczonychreklam,ogłoszeń imateriałówsponsorowanych. 4 i w pełniejszy sposób dostarczać Państwu informacji na temat najnowszych technik leczenia i diagnostyki, nowości farmaceutycznychitp. Jednocześnie zachęcamy do lektury miesięcznika„PraktykaLekarska”. Redakcja Renesans starego, dobrego progestagenu – doustna antykoncepcja hormonalna z chlormadinonem Prof. dr hab. med. Tomasz Paszkowski III Katedra i Klinika Ginekologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie StreSzczenie Ponad50latposyntezieoctanuchlormadinonu(CMA),tendobrzeznanyidokładniezbadanyprogestagenprzechodziswójrenesansjakoskładnikdoustnejantykoncepcji.Unikalnefarmakokinetyczneiklinicznewłaściwości CMAczyniątenantyandrogennyprogestagenodpowiedzialnymzawysokąantykoncepcyjnąskuteczność,korzystny profil tolerancji oraz znaczące pozaantykoncepcyjne korzyści jednofazowej pigułki (0,03 mg EE/2 mg CMA). Słowakluczowe: antykoncepcjahormonalna,chlormadinon. Summary Over50yearsafterthesynthesisofchlormadinoneacetate(CMA),thiswell-knownandthoroughlyinvestigated progestinundergoesarenaissanceasacompoundoftheoralcontraception.UniquepharmacokineticandclinicalpropertiesofCMAmakethisantiandrogenicprogestinresponsibleforhighcontraceptiveeffectiveness,favorabletolerabilityprofileandconsiderablenon-contraceptivebenefitsofthecombinedmonophasicpill(0,03mg EE/2mgCMA). Keywords: hormonalcontraception,chlormadinone. 5 Niedawnominęło50latodnarodzinbardzociekawejmolekułysyntetycznegoprogestagenujakimjest octanchlormadinonu(chlormadinoneacetate,CMA). Syntezy CMA dokonano w 1961 r. w laboratoriach firmSyntexiMerckwUSA.Ztejokazjiwartoprzypomniećsobieotymwszechstronniezbadanymprogestagenie,szczególniewobecfaktujegoswoistegorenesansuwcharakterzeskładnikapreparatudodoustnejantykoncepcjihormonalnej. chlormadinon–progestagenounikalnej charakterystycefarmakologicznej iklinicznej Octan chlormadinonu (CMA) jest syntetyczną pochodną naturalnego progesteronu o silnym powinowactwie do receptora progesteronowego (PR). PowinowactwoCMAdoreceptoraPRjestook.1/3silniejsze w porównaniu z naturalnym progesteronem. Potencjalnekorzystnekonsekwencjeklinicznemafakt,iż CMAwykazujeminimalnepowinowactwodoreceptoraandrogenowegoiestrogenowego,niewielkiepowinowactwodoreceptoraglikokortykoidowegoorazniemalzerowedoreceptoramineralokortykoidowego. Octanchlormadinonucharakteryzujepodobieństwo strukturalnedooctanucyproteronu(cyproteroneacetate,CPA),którywykazujesilnypotencjałantyandrogenny. Działanie antyandrogenowe CMA, które opisaliw1966r.KraftiKiesler,jestnawetdopięciurazy słabsze, niż wykazywane przez CPA, jakkolwiek jestonorelatywniewysokiewporównaniuzinnymi progestagenami. CMApodlegadystrybucjiworganizmiewróżnych kompartmentachtkankowych,m.in.wekrwiiwtkancetłuszczowej. GłównebiałkotransportującewstosunkudoCMA stanowiąalbuminy.Unikalnącechątegoprogestagenujestbrakwiązaniaztypowymbiałkiemtransportowym dla steroidów – globuliną wiążącą hormony płciowe(sexhormonesbindingglobulin,SHBG).CMA charakteryzujesięwysokąbiodostępnościązewzględu na znacznie słabsze powinowactwo do albumin niżdoreceptora. PopodaniudoustnymCMA,relatywnieszybkostężenietegoprogestagenuwsurowicykrwiosiągastan równowagi.Cojestbardzoważnezpunktuwidzenia klinicznego,niedochodzidokumulacjiCMAwtkankach.Okrespółtrwaniaoctanuchlormadinonuwynosi34–38godz. WoparciuoprzeglądliteraturyprzedmiotudotyczącejcechfarmakokinetycznychCMAmożnastwierdzić, 6 żeprogestagentencharakteryzujeszybkiewchłanianie,relatywnieszybkieosiąganiestabilnychstężeńw surowicykrwibezdalszejkumulacjiorazszybkaeliminacjazorganizmupozakończeniupodawania. Doustnaantykoncepcjahormonalna przyużyciueeicma–charakterystyka kliniczna •Protekcjaendometrium Opublikowanedotychczasbadaniapoświęconetemuproblemowiwskazują,żeCMAwywołujeskuteczną transformację wydzielniczą endometrium poddanegodziałaniuetynyloestradiolu(EE).TakzwanaempirycznadawkatransformacyjnaCMAjestnapoziomie2mgnadobę,czylinieróżnisięznaczącoodanalogicznejwartościcharakteryzującejprogesteron. Stwierdzono,żepo6cyklachprzyjmowaniakompozycji EE/CMA endometrium wykazuje cechy skutecznej transformacji wydzielniczej, a w żadnym z przypadkówbadaniehistopatologiczneniewykazałocech rozrostuendometrium.ZatemCMAspełniawzupełnościkryteriumskutecznejprotekcjiendometriumpodanegostymulacjiestrogenemosilnympotencjalehiperplastycznymjakimjestEE. •Skutecznośćantykoncepcyjna Opublikowanedotychczasbadaniapoświęconetemutematowiwykazaływysokąskutecznośćantykoncepcyjnąpreparatudodoustnejantykoncepcjihormonalnej (DAH) zawierającego 30 μg EE i 2 mg CMA. Przedrejestracyjnebadanie,obejmująceponad2-letnią obserwację 1655 kobiet przyjmujących EE/CMA przezponad22tys.cykli,wykazałowskaźnikPearla dla tego preparatu w tzw. stosowaniu realnym na wysokości 0,65, a po uwzględnieniu błędów użytkowniczkinapoziomie0,27.Wysokąskutecznośćantykoncepcyjną tego preparatu potwierdziło inne badaniedotyczące125634cyklistosowaniagoprzez6 miesięcy przez 21 993 kobiety. Stwierdzono w nim „surowy” wskaźnik Pearla wynoszący 0,34, zaś po uwzględnieniubłędówużytkowniczki–0,08. Wświetledostępnychwynikówbadańnadskutecznością tabletki antykoncepcyjnej zawierającej EE i CMA można stwierdzić, iż obiektywne wskaźniki tej skuteczności sytuują ten produkt w grupie tabletek antykoncepcyjnychowysokiejniezawodności. •Odwracalnośćefektuantykoncepcyjnego Ważną cechą optymalnej doustnej antykoncepcji hormonalnejjestjejszybkaipełnaodwracalność,tj. powrót cykli owulacyjnych, po przerwaniu przyjmowania DAH. Badania wykazały, że już w pierwszym cyklupoprzerwaniuprzyjmowaniadoustnegopreparatu zawierającego EE/CMA powracają wykładniki prawidłowej folikulogenezy. Po roku od przerwania przyjmowaniatabletki,70%jejwcześniejszychużytkowniczekbyłowciąży.Wskaźniktenjestbliskiskumulowanemu prawdopodobieństwu zamierzonego zajściawciążęwpopulacjikobiet,którewcześniejnie stosowałyantykoncepcjihormonalnej. Powyższedaneświadcząotym,żeDAHopartana podawaniuEE/CMAcharakteryzujesiępełnąodwracalnością efektu antykoncepcyjnego w relatywnie krótkimczasie. •StabilnośćcyklupodczasprzyjmowaniaDaHz eeicma Zastosowaniepreparatuzawierającego30μgEEi2 mgCMAprowadziu96%kobiet,jużw4.cyklujego przyjmowania, do pełnej stabilizacji cyklu. Zaobserwowano wyraźny trend do zmniejszania się liczby epizodów nieprawidłowego krwawienia z macicy w okresie pierwszych trzech cykli stosowania DAH z chlormadinonem; ma to szczególne znaczenie praktycznewobecfaktu,żepowodemwiększościdecyzjio wczesnejdyskontynuacjiDAHsądługotrwałeikłopotliwedlapacjentekkrwawieniazmacicy. •Profilbezpieczeństwa Zpunktuwidzeniaprofilubezpieczeństwaprzewlekłej progestagenoterapiibardzoważnyjestwpływtychsteroidównaprofillipidowykrwi.Octanchlormadinonunie prowadzidoistotnychkliniczniezmianparametrówlipidowych u kobiet, co ma związek z antyandrogennym potencjałem tego progestagenu. Terapia za pomocą CMAwskojarzeniuzEEpowodujepotencjalniekorzystnekliniczniezwiększenierelacjiHDL/LDL.Wkonsekwencjitychzmianlipidogramumożnaoczekiwaćdziałania kardioprotekcyjnego tej tabletki, jakkolwiek potencjał tenwymagapotwierdzeniabadaniamiklinicznymi. Stosowanie tabletki zawierającej 30 μg EE i 2 mg CMAjestzwiązanezniskączęstotliwościąwystępowania powikłań zakrzepowo-zatorowych. Podczas badaniaobejmującego1655kobietstosującychDAH zchlormadinonemprzezokresponad2lat,zaobserwowanodwaprzypadkizakrzepicyżyłgłębokichoraz jedenzatorowościpłucnej.Przypadkitenieposiadały jednoznacznegozwiązkuprzyczynowo-skutkowegoz przyjmowanąprzeztekobietyantykoncepcjąhormonalną;ujednejztychpacjentekstwierdzonoznaczny niedobórbiałkaC,udrugiejwystępowałycechyniewydolnościżylnej,autrzeciejzatorowośćpłucnawystąpiłapooperacjichirurgicznejzpowoduzłamania kończynydolnej. Wbadaniu,wktórymobserwowanoprawie22tys. kobiet stosujących preparat EE/CMA przez ponad 6 miesięcy stwierdzono relatywnie niską zachorowalnośćnażylnąchorobęzakrzepowo-zatorową(ŻChZZ) (2,07na10000kobieto-lat),porównywalnązryzykiemŻChZZobserwowanympodczasstosowaniainnychtabletekantykoncepcyjnych. Analiza dostępnej literatury przedmiotu na temat profilubezpieczeństwatabletkizawierającej30μgEEi 2mgCMAupoważniadowniosku,żetabletkatacharakteryzujesiękorzystnymprofilembezpieczeństwaw odniesieniudonajważniejszychpowikłańDAH. KorzyścipozaantykoncepcyjneDaH opartejnapodawaniueeicma •Dysmenorrhea Wedługróżnychautorów,od17,7do24,2%kobiet cierpinabolesnemiesiączkowanieonasileniuumiarkowanym do ciężkiego. W świetle obecnego stanu wiedzy, u kobiet, które cierpią na dysmenorrhea, a jednocześniechcąsięzabezpieczyćprzedniepożądanąciążą,DAHstanowijednązmetodterapiionajlepiejudokumentowanejskuteczności. Skuteczność tabletki antykoncepcyjnej z chlormadinonemwredukowaniunasileniaobjawówdysmenorrhea potwierdzająwynikibardzodużegobadaniaKontrazeptiva-Umstellungstudie(KUSS),wktórymuczestniczyło16781kobietprzyjmującychróżnepreparaty doDAH.Głównympunktemkońcowymtejanalizybył wpływDAHnaobjawy dysmenorrhea.W4miesiące po przestawieniu 1939 kobiet ze znacznego stopnia bolesnymmiesiączkowaniemnatabletkęzawierającą chlormadinon, tylko u 104 z nich nadal stwierdzano dysmenorrhea.Wynikitegobadaniawskazująnawysoką skuteczność tabletki EE/CMA w eliminacji nadmiernegobólutowarzszącegomiesiączce. •Działanieeezcmanaskóręiwłosy Wszystkieodmianyklinicznetrądzikucharakteryzują sięprzyspieszeniemmetabolizmuandrogenówwskórze oraz zwiększeniem wrażliwości gruczołów łojowychnaichdziałanie.Przyjmowaniedoustneetynyloestradiolu gwałtownie zwiększa produkcję wątrobowąSHBGwsurowicykrwi.Wnastępstwieogromnegozwiększeniasurowiczychstężeńtegobiałkazmniejszasiępulawolnegotestosteronu,aprzeztojegobiodostępnośćwobrębieskóryulegaznacznejredukcji. Badanieklinicznez12-miesięcznymokresemobserwacji,wktórychwzięłoudział199pacjentekztrądzikiemgrudkowo-krostkowymtwarzy,wykazałopoprawęu98,7%kobietprzyjmującychEE/CMAwporów7 naniuz87,3%kobietstosującychEEzlewonorgestrelem(LNG).CałkowitewyleczeniestwierdzonoczterokrotnieczęściejwgrupieprzyjmującejEE/CMAwporównaniudogrupystosującejEE/LNG(16,5% versus 4,3%). WbadaniuKUSSzaobserwowanoznacząceklinicznie efekty terapeutyczne w odniesieniu do trądziku, jużpo4cyklachstosowaniaDAHzEE/CMA.Wbadaniutymuczestniczyło16781kobiet,uktórychzmieniono dotychczas stosowaną tabletkę na EE/CMA. Różnienasiloneobjawytrądzikulubłojotokuwystępowałyu72,6%tychpacjentekprzedzmianąpreparatudodoustnejantykoncepcjihormonalnej.Poupływie4miesięcyodzmianytabletkinapreparatzwierającychlormadinon,u88,4%znichnastąpiłaznacząca poprawa(całkowiteustąpienieobjawówalboznacznapoprawa). Wtrakcie12-miesięcznejobserwacjipacjentekstosujących EE/CMA stwierdzono, oprócz subiektywnej poprawy wyglądu skóry, także niespełna 5-krotne zmniejszenieczęstościwystępowaniaobjawówprzetłuszczaniawłosów. Bardzodobrewynikidotycząceskutecznościtabletki antykoncepcyjnej zawierającej EE i CMA w leczeniu trądziku, czynią ten produkt szczególnie atrakcyjnym dlaniemałejrzeszypacjentek,którewpoprawiewyglądu skóry upatrują najbardziej pożądaną korzyść pozaantykoncepcyjnąDAH. niestandardowestosowanietabletki antykoncepcyjnejee/cmawschemacie tzw.długiegocyklu Coraz większą popularnością cieszy się wśród pacjentekmożliwośćsterowaniakrwawieniamizodstawieniazapomocąstosowaniaDAHwschemacietzw. 8 długiegocykluwceluuniknięciadolegliwościwystępującychwokresachprzerwywprzyjmowaniutabletek. Badanie przeprowadzone wśród 1719 niemieckichginekologów(tabletkaantykoncepcyjnazawierającaEE/CMAjestjednymzliderówniemieckiegorynkuDAH)wykazało,że73%znichmakorzystnedoświadczenia ze stosowaniem EE/CMA w schemacie „długiegocyklu”,najczęściejwpostaci3–4cyklipodawaniatejtabletkibezprzerwy.PonieważCMAnie wykazuje skłonności do kumulacji w organizmie pacjentki,progestagentenwydajesięszczególnieprzydatnywramachDAHwschemacie„długiegocyklu”. Podsumowanie Półwiekuodczasu,kiedyzsyntetyzowanochlormadinon,tendoskonaleznanyiwszechstronnieprzebadany progestagen przeżywa swoja „drugą młodość” jako składnik doustnej antykoncepcji hormonalnej. Ciekaweiczęstounikalnewłaściwościfarmakodynamiczneiklinicznetegosteroiduczyniązeńskładową tabletki antykoncepcyjnej decydującą nie tylko o jej wysokiej skuteczności, ale również o dobrym profilu tolerancjiibezpieczeństwaorazszereguważnychdla lekarza i pacjentki korzyści pozaantykoncepcyjnych. Zaletypreparatudodoustnejantykoncepcjihormonalnejzawierającego30μgEEi2mgCMAuzasadniają rozważeniejegozastosowaniaukażdejzainteresowanejtąformąkontrolipłodnościpacjentki,uktórejnie istniejąprzeciwwskazaniadostosowaniaDAH. adresdokorespondencji: Prof.drhab.med.TomaszPaszkowski IIIKatedraiKlinikaGinekologiiUMwLublinie ul.Jaczewskiego8,20–954Lublin Piśmiennictwo: 1.AnthuberS,SchrammGA,HeskampML:Six-MonthEvaluationoftheBenefitsoftheLow-DoseCombinedOral ContraceptiveChlormadinoneAcetate2mg/Ethinylestradiol0.03mginYoungWomen.ResultsoftheProspective,Observational,Non-Interventional,MulticentreTeeNISStudy.ClinDrugInvestig2010;30(4):211–20. 2.BeierHM,Beier-HellwigK:Chlormadinonacetat–einprogesteronähnlichesGestagenmitantiandrogenerPartialwirkunginderoralenKontrazeption.JReproduktionsmedEndokrinol2004;1(4):308–17. 3.BerensonAB,RahmanM,WilkinsonG:EffectofInjectableandOralContraceptivesonSerumLipids.Obstet Gynecol2009Oct;114(4):786–94. 4.BitzerJ:Belara®:provenbenefitsindailypractice.EurJContraceptReprodHealthCare2005;10(Suppl1): 19–25. 5.BitzerJ,GroyhK:Oralcontraceptivesandsexualdesire:experiencewiththeantiandrogenicoralcontraceptive (0,03mgethinylestradioland2mgchlormadinoneacetate).JATR2010;7(3):87–100. 6.CroninM,SchellschmidtI,DingerJ:RateofPregnancyAfterUsingDrospirenoneandOtherProgestin-ContainingoralContraceptives.ObstetGynecol2009Sep;114(3):616–22. 7.CurranMP,WagstaffAJ:Ethinylestradiol/chlormadinoneacetate.Drugs2004;64(7):751–60;discussion 761–2. 8.GöretzlehnerG,Waldmann-RexS,SchrammGA:ExtendedCycleswiththeCombinedOralContraceptiveChlormadinoneAcetate2mg/Eethinylestradiol0.03mg.Pooledanalysisofdatafromthreelarge-scale,non-interventional,observationalstudies.ClinDrugInvestig2011;31(4):269–77. 9.KerscherM,ReutherT,BayrhammerJ,SchrammG:Effectsofanoralcontraceptivecontainingchlormadinone andethinylestradiolonacne-proneskinofwomenofdifferentagegroups.Anopen-label,single-centre,phase IVstudy.ClinDrugInvestig2008;28(11):703–11. 10.LurieG,ThompsonP,McDuffieKEiwsp.:AssociationofEstrogenandProgestinPotencyofOralContraceptivesWithOvarianCarcinomaRisk.ObstetGynecol2007Mar;109(3):597–607. 11.OraleKontrazeptionmitanti-androgenemZusatzeffekt.InterMedicalReport. 12.PushparajahDS,RöhmP,HöschenKiwsp.:SafetyDataandBeneficialEffectsoftheCombinedOralContraceptiveEthinylestradiol0.03mg/ChlormadinoneAcetate2mg(Belara®).A13-cycle,ObservationalStudyin RoutineClinicalPractice.ClinDrugInvestig2011;31(2):121–34. 13.SchrammG,SteffensD:ContraceptiveEfficacyandTolerabilityofChlormadinoneAcetate2mg/Ethinylestradiol0.03mg(Belara).ResultsofaPost-MarketingSurveillanceStudy.ClinDrugInvest2002;22(4):221–31. 14.TylerET,MatsnerEM,GotlibM:Modifiedsequentialoralcontraceptionemployingmestranolwithchlormadinone.ObstetGynecol1969Dec;34(6):820–4. 15.ZahradnikHP,GoldbergJ,AndreasJO:EfficacyandSafetyoftheNewAntiandrogenicOralContraceptiveBelara.Contraception1998Feb;57(2):103–9. 9 - notatki -