Interpretacja tekstów kultury - Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki

Interpretacja tekstów kultury - Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki

Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia w roku 2015/2016
Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia:
Nazwa w języku angielskim:
Język wykładowy:
Interpretacja tekstów kultury
Interpretation of the text of culture
polski
Kierunek studiów, dla którego przedmiot jest oferowany:
Jednostka realizująca:
Filologia polska
Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej UPH, Zakład
Polskiej Literatury Dawnej, Tradycji Kulturowej i Edytorstwa
Rodzaj przedmiotu/modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny): obowiązkowy
Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia):
Rok studiów:
Semestr:
drugiego stopnia
I (pierwszy)
2 (drugi)
Liczba punktów ECTS:
5
Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu:
Prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
i dr Barbara Stelingowska
Imię i nazwisko prowadzącego zajęcia:
Prof. UPH dr hab. Antoni Czyż
Założenia i cele przedmiotu:
Umiejętność interpretacji tekstów kultury
Efekty kształcenia
Symbol
efektu
W_01
W_02
W_03
WIEDZA
Student zna podstawową terminologię z zakresu nauki o książce
Zna zarys historii rozwoju książki w aspekcie historycznym (jako nośnik treści,
obiekt materialny i środek komunikacji społecznej oraz swoiste dzieło sztuki). Zna
najważniejsze zabytki sztuki edytorskiej poszczególnych epok.
Zna zarys dziejów prasy polskiej i światowej
Symbol efektu
kierunkowego
K_W14, K_W16
K_W12
K_W12, K_W11
UMIEJĘTNOŚCI
U_01
Potrafi w sposób zrozumiały przedstawić główne tendencje rozwojowe w dziejach
bibliologii
U_02
Posiada praktyczne umiejętności w interpretacji poszczególnych nurtów w sztuce
wydawniczej
U_03
Potrafi definiować funkcje książki i badać ich przejawy we współczesnych zjawiskach kulturowych , aby krytycznie diagnozować ich cechy rozwojowe
K_U03
K_U06, K_U08,
K_U09
K_U08, KU_014
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
K_01
Jest świadomym i kompetentnym odbiorcą tekstów kultury i dzieł sztuki wydawniczej
Forma i typy zajęć:
K_K01, K_K02,
K_K03
laboratorium (30 godzin)
Wymagania wstępne i dodatkowe:
Podstawowa znajomość terminologii nauki o literaturze, w tym poetyki, oraz najważniejszych kierunków i
prądów poszczególnych epok na przestrzeni dziejów kultury, sztuki oraz literatury rodzimej i światowej - rudymentarna wiedza operacyjna i diachroniczna.
Treści modułu kształcenia:
TEMATY SPOTKAŃ. Zakres zagadnień wybierze Wykładowca, prowadząc y
ćwiczenia. Pełną panoramę zjawisk daje poniższy SYLABUS:
I. TEKST I PAMIĘĆ - DIACHRONIA i radość kulturowej pamięci:
1. Wyzwania dla interpretacji. Pojęcie tekstu kultury. Od teorii do procedur analitycznych.
Od filologii do hermeneutyki. Tekst jako pytanie.
a. Średniowieczna Bogu rodzica (zapis incipitu pieśni według transkrypcji Antoniego Czyża) - najstarsza
warstwa tekstu: strofa pierwsza i druga.
2. Interpretacja a topika. Topos theatrum mundi. Archiwum kulturowej pamięci.
a. Renesansowy Jan Kochanowski i dwie fraszki O żywocie ludzkim.
b. Barokowy Wacław Potocki i wiersz Człowiek igrzysko Boże ze zbioru Ogród...
3. Interpretacja a opis przedmiotów i zjawisk. Od liryki do epiki. Studium struktury.
a. Barokowy Kasper Miaskowski i wiersz Na szklenicę malowaną.
b. Pisarka z XX wieku, Maria Dąbrowska i fragment późnych dzienników - pejzaż Komorowa na przedwiośniu (zapis z 23 lutego 1960).
4. Interpretacje egzystencjalne. Od libertyna przez romantyków do symbolistów.
a. Tomasz Kajetan Węgierski z epoki oświecenia i Napis na ścianie La Grande-Chartreuse.
b. Adam Mickiewicz i wiersz Uciec z duszą na listek z „liryków lozańskich”.
c. Bolesław Leśmian i wiersz [Ciało me, wklęte w korowód istnienia...] z tomu Dziejba leśna.
5. Przyjemność lektury a jej - sztuka. Roland Barthes i inne inspiracje metodologiczne.
a. Proza XX-wieczna - Zofia Nałkowska i opowiadania Starość zgryźliwa, Janowa, Chawa, czyli niemądra
przysługa i Lia albo córka miłująca ze zbioru Charaktery. Konteksty: barokowy La Bruyère i Chamfort a
historia i Holocaust.
b. Poetka z XX wieku, Anna Kamieńska i wiersz Krótka rozmowa z Simone Weil.
II. TEKST A KONTEKST - WSPÓLNOTA SZTUK, „korespondencje”:
6.1. Malarstwo jako tekst (I). Temat jak leitmotiv - mistyk Antoni Pustelnik i jego kuszenie.
a. Hieronim Bosch: Kuszenie świętego Antoniego.
b. Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy): Kuszenie świętego Antoniego.
6.2, Malarstwo jako tekst „ponawiany” (II). Ikona Wschodu, mowa symboli Zachodu.
a. Geniusz starej Rusi Andriej Rublow: Trójca Święta.
b. Polski malarz barokowy Herman Han: Koronacja Madonny - w katedrze w Oliwie.
6.3. Malarstwo jako strumień ekspresji (III). Semantyka i nowość faktury: studium a wizja.
a. Olga Boznańska: Imieniny babuni; Portret dziewczynki z chryzantemami.
b. Polski grafik współczesny Józef Gielniak: Improwizacja dla Grażynki.
7. Muzyka i leitmotiv. Barokowa a Wagnerowska technika motywów przewodnich.
a. Maurice Ravel: Bolero..
b. Wojciech Kilar: Exodus.
8. Muzyka i słowo: opera i aria. Estetyka wspólnoty sztuk - correspondance des arts.
a. Wolfgang Amadeus Mozart: Czarodziejski flet - aria Królowej Nocy (śpiewa Zdzisława Donat - sopran). Ilustracja filmowa: Ingmar Bergman: Czarodziejski flet (Szwecja, barwny, 1975).
b. Richard Wagner: dramat muzyczny Zygfryd - scena wykuwana miecza.
9.1. Muzyka i słowo: strefa folkloru. Od awangardy po reggae.
a. Karol Szymanowski: Pieśni kurpiowskie - pieśń weselna Wszyscy przyjechali, wtórna aranżacja ludowa z płyty Etnofonie kurpiowskie, Warszawa - Ostrołęka 2011.
b. pieśń na oczepiny z Małopolski Siadaj, nie gadaj, z płyty Regrowth zespołów Habakuk i Kalokagathos,
Warszawa - Częstochowa 2015.
9.2. Muzyka i słowo: poezja śpiewana. Od kabaretu po rock.
a. Ewa Demarczyk: Rebeka.
b. Tadeusz Woźniak: Zegarmistrz światła - tekst: Bogdan Chorążuk.
10.1. Dramat i teatr (I). Egzegeza symboli, unaocznianie kontekstów.
a. Samuel Beckett i Komedia - a Dante i średniowieczny poemat alegoryczny.
b. Samuel Beckett: Katastrofa - a gnostycka lektura Biblii.
10.2. Dramat i teatr (II). Estetyka barokowej wizji i semantyka groteski.
a. Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy): Pragmatyści. (Tekst pomocniczy: Antoni Czyż: Czytanie
„Pragmatystów”. W zbiorze: Czytanie Witkacego. Red.: Antoni Czyż. Siedlce 2001).
b. Eugène Ionesco: Lekcja.
c. Miron Białoszewski: Pani Koch. Z jego tomu: Teatr osobny (pierwodruk: 1971).
11. Sztuka filmu. Hipnotyczna kreacja.
a. Federico Fellini: Satyricon - epizod Uczta Trymalchiona (Włochy, barwny, 1969). Twórcza adaptacja
antycznej powieści Petroniusza.
b. Werner Herzog: Szklane serce - scena tańca z trupem oraz sekwencja finałowa (Niemcy, barwny,
1976). Wszyscy aktorzy grają w stanie transu hipnotycznego.
12. Sztuka filmu. Studium twarzy.
a. Ingmar Bergman: Persona (Szwecja, czarno-biały, 1966). Zbliżenia twarzy aktorek: Liv Ullmann, Bibi
Andersson
b. Pier Paolo Pasolini: Medea - śpiewaczka Maria Callas w roli tytułowej (Włochy, barwny, 1969). Swobodna adaptacja tragedii antycznej Eurypidesa.
13. Sztuka filmu. Synteza sztuk i kod skrytych znaczeń.
a. Andriej Tarkowski: Zwierciadło - sekwencja finałowa (Rosja [Związek Sowiecki], barwny, 1974). Kontekst muzyczny: Johann Sebastian Bach i Pasja według świętego Jana.
b. Roman Polański: Dziecko Rosemary - sekwencja snu tytułowej bohaterki (USA, barwny, 1968). Technika narracji onirycznej.
14. Kultura masowa: telewizyjne narracje fabularne. Serial: kicz oswojony i przekroczony.
a, serial Stawka większa niż życie - odcinki Genialny plan pułkownika Krafta i Edyta. Hans Kloss (Stanisław Mikulski) jako bohater mityczny.
b. Stanisław Bareja: serial Alternatywy 4 - wybrane odcinki. Postacie: dozorca Anioł (Roman Wilhelmi),
Docent (Wojciech Pokora), działacz komunistyczny (Janusz Gajos), śpiewaczka (Halina kowalska).
c. współczesny serial Dziewczyny ze Lwowa - dowolne odcinki.
15. Kultura masowa: komiks. Średniowieczna Biblia pauperum a fabuły „obrazkowe” dziś.
a. Jean Van Hamme i Szninkiel. Powieść graficzna. Rysunki: Grzegorz Rosiński.
b. saga filmowa Gwiezdne wojny - asymilacja estetyki komiksu w narracji filmowej. Symbolika fabuły i
postaci. Wcielamy się w ulubionych bohaterów....
© Antoni Czyż, listopad 2015
Literatura pomocnicza - do wyboru, w toku potrzeb:
1. Roland Barthes: Przyjemność tekstu. Tłum. Ariadna Lewańska. Warszawa 1997.
2. Jan Białostocki: Refleksje i syntezy ze świata sztuki. [Pierwszy i drugi cykl]. Warszawa 19781987.
3. Ernst Robert Curtius: Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. Andrzej Borowski. Kraków 1997.
4. Michał Czajkowski: Egzystencjalna lektura Biblii. Lublin 1993 ( poglądy Rudolfa Bultmanna).
5. Antoni Czyż: Po co nam kultura? „Kozirynek” (Radzyń Podlaski) r. VIII: 2015, nr 19-20.
6. Antoni Czyż: Skwarczyńska - Heidegger. Literatura a bycie. W zbiorze: Verba docent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Janinie Gardzińskiej. Red.: Elena Koriakowcewa, Violetta Machnicka, Krystyna Wojtczuk i in.. Siedlce. Wydawnictwo UPH, 2013, tom II, s., 57-68.
7. Antoni Czyż: Wokół metod interpretacji liryki dawnej. W : Władza marzeń. Studia o wyobraźni
i tekstach. Bydgoszcz 1998.
8. Dorothea Forstner: Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłum. Paweł Pachciarek i in. Warszawa
1990.
9. Maria Janion: Gorączka romantyczna. Warszawa 1975.
10. Zbigniew Kadłubek: Święta Medea. W stronę komparatystyki pozasłownej. Katowice 2011.
11. Julian Krzyżanowski: Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru.
Warszawa 1977.
12. Henryk Markiewicz: Wymiary dzieła literackiego. Kraków 1996.
13. Marshall McLuhan: Wybór pism. Tłum. Karol Jakubowicz. Warszawa 1975.
14. Jerzy Płażewski: Język filmu. Warszawa 2008.
15. Bohdan Pociej: Szkice z późnego romantyzmu. Eseje [- o muzyce]. Kraków 1978.
16. Maria Poprzęcka: Galeria. Sztuka patrzenia. Warszawa 2003.
17. Paul Ricoeur: Egzystencja i hermeneutyka. Oprac. Stanisław Cichowicz. W arszawa 1975 (i
wyd. nast.).
18. Jacek Salij: Erotyka „Pieśni nad pieśniami” w interpretacjach teologicznych. „Teksty” (Warszawa) 1974, nr 1.
19. Semiotyka kultury. Oprac. Elżbieta Janusz i Maria Renata Mayenowa. W arszawa 1977.
20. Stefania Skwarczyńska: Kierunki w badaniach literackich. Warszawa 1984.
21. Stefania Skwarczyńska: W orbicie literatury - teatru - kultury naukowej. W arszawa 1985.
22. Stefan Żółkiewski: Teksty kultury. W arszawa 1988.
Planowane formy/działania/metody dydaktyczne:
a. Rekonstrukcja panoramicznej wiedzy humanistycznej metodą heurezy.
b. W ieloraka metodologicznie praca analityczna wokół tekstów kultury.
Sposoby weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta:
Praca pisemna analityczna o zakresie podanym przez Wykładowcę.
Kolokwium pisemne i ustne
Forma i warunki zaliczenia:
a. Obecność i aktywność na wszystkich na zajęciach,
b. napisana analityczna praca na ocenę,
c. zaliczone kolokwia na ocenę.
Ocena sumaryczna według modułu:
Przedział
punktacji:
0-50
51-60
61-70
71-80
81-90
91-100
Ocena:
2
3
3,5 (3+)
4
4,5 (4+)
5
Poprawa: w toku konsultacji.
Bilans punktów ECTS:
Aktywność
Udział w laboratorium na uczelni
Obciążenie studenta
30 godz. zajęc dydaktycznych
Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń
15 godz.
Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu
5 godz.
Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów
10 godz.
Sumaryczne obciążenie pracą studenta orientacyjne, a zalezne od kultury humanistycznej
studenta oraz jego doświadczeń i wiedzy
ze studiów I stopnia
Punkty ECTS za przedmiot w planie studiów
60 godzin
5 ECTS
© Antoni Czyż (autorskie ujęcie badawcze), 22 listopada 2015 r.