2016 NEW - Weryfikacja partnera oraz zasady odzyskiwania

2016 NEW - Weryfikacja partnera
oraz zasady odzyskiwania
należności od dłużników na Białorusi
2016-09-09 08:48:28
2
W ustawodawstwie białoruskim nie istnieje termin „windykacja”, działalność windykacyjna, w rozumieniu
światowej praktyki prawniczej, określana jako egzekwowanie należności, na Białorusi nie jest skodyfikowana.
Odzyskiwaniem należności od dłużników na Białorusi profesjonalnie zajmują się wyłącznie kancelarie
adwokackie. Taka sytuacja jest wynikiem przede wszystkim przepisów prawnych oraz miejscowych zwyczajów
handlowych. W myśl art. 76 kodeksu postępowania gospodarczego RB prawo do reprezentowania osoby prawnej
w sądzie gospodarczym przysługuje adwokatowi albo etatowemu pracownikowi tej osoby prawnej. Osoba
fizyczna, w tym przedsiębiorca indywidualny może prowadzić sprawę w sądzie gospodarczym osobiście lub za
pośrednictwem pełnomocnika w osobie adwokata lub małżonka albo bliskiego krewnego. Zatem żaden inny
podmiot, w tym kancelarie prawnicze, konsultingowe itp. nie mogą reprezentować w sądzie swoich klientów.
Instytucja typu „Kancelaria windykacyjna” nie jest znana i uznawana na Białorusi.
Standardowe działania zagranicznej kancelarii windykacyjnej typu ostrzeżenie o zamiarze przekazania informacji
o dłużniku do biur informacji gospodarczej albo o zamiarze dokonania wpisu do jakiegokolwiek rejestru dłużników
nie mogą mieć na Białorusi żadnego skutku, gdyż na Białorusi nie funkcjonują wywiadownie gospodarcze, a i
praktycznie rejestr długów.
Zatem pozostaje tylko twarda windykacja, czyli wystosowanie wezwania i próba rozmów z dłużnikiem, groźba
skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.
Pomijając etap ewentualnych rozmów z dłużnikiem, wystosowanie wezwania do zapłaty (w odróżnieniu od zasad
w Polsce) wymaga wiedzy prawnej.
Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania gospodarczego osoba, czyje prawo lub interesy prawne zostały
naruszone (wierzyciel), w celach bezpośredniego uregulowania sporu powinna wystosować do drugiej strony
wezwanie o dobrowolne uregulowanie sporu, chyba że inaczej stanowi ustawa lub umowa.
Dłużnik powinien w terminie jednego miesiąca, chyba że ustawa lub umowa określają inny termin, udzielić
odpowiedzi na wezwanie.
Brak odpowiedzi na wezwanie nie przeszkadza wystąpieniu wierzyciela do sądu z pozwem do drugiej strony
3
(Załącznik nr 1 do kodeksu postępowania gospodarczego RB „Pozasądowy tryb uregulowania sporu”).
Według przepisów kodeksu postępowania gospodarczego wezwanie powinno zawierać określone informacje, a
mianowicie:
- nazwę wierzyciela oraz adres jego siedziby;
- nazwę dłużnika oraz adres jego siedziby;
- datę wystosowania wezwania;
- okoliczności, które stanowią podstawę do wystosowania wezwania, oraz dowody, które potwierdzają te
okoliczności;
- żądania wierzyciela z ich uzasadnieniem prawnym;
- kwotę roszczenia oraz jej obliczenia;
- namiary bankowe wierzyciela;
- wykaz załączników.
Poza tym wezwanie powinno być sporządzone w języku rosyjskim albo polskim z załączeniem tłumaczenia na
język białoruski lub rosyjski, w innym przypadku dłużnik może odrzucić wezwanie z powodu formalnego - braku
wersji rosyjskiej, chyba że umowa zastrzega język polski dla korespondencji stron umowy.
W przypadku złożenia pozwu w sądzie bez załączenia kopii wezwania do zapłaty wraz z dowodami jego
doręczenia dłużnikowi sąd określa dla powoda termin dostarczenia tych dokumentów (najdłużej do 15 dni), a w
razie niedostarczenia w tym terminie ww. dokumentów sąd zwraca powodowi pozew wraz z załącznikami (art.
162, 163 kodeksu postępowania gospodarczego).
W przypadku odmowy wykonania wezwania albo zostawieniu go bez odpowiedzi wierzyciel może założyć sprawę
w sądzie w trybie uproszczonym (postępowanie nakazowe) lub zwykłym.
Postępowanie nakazowe
Jeśli dłużnik zostawia wezwanie bez odpowiedzi albo nie zaprzecza w swojej odpowiedzi istnienia długu, chociaż i
odmawia zapłaty, wierzyciel może złożyć w sądzie wniosek o wydanie nakazu zapłaty.
Brak odpowiedzi dłużnika lub jego zgoda z roszczeniem stanowi dla sądu podstawę wydania orzeczenia o
nakazie sądowym (art. 223 kodeksu postępowania gospodarczego)
Sąd wydaje orzeczenie o nakazie sądowym bez udziału stron w terminie 20 dni roboczych od dnia otrzymania
wniosku o nakaz sądowy.
Sąd odmawia wydania nakazu zapłaty, jeśli:
1) Dłużnik w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia sądu o wszczęciu postępowania nakazowego
złozy w sądzie odpowiedź na wniosek z wyrażeniem sprzeciwu i z załączeniem dokumentów potwierdzających
jego stanowisko. Z reguły bez uzasadnionych powodów taka sytuacja nie zdarza się, gdyż dłużnik zdaje sobie
sprawę z tego, iż postępowanie sądowe w trybie ogólnym wiąże się ze zdecydowanie większymi kosztami,
4
którymi sąd obciąża dłużnika.
2) Zapadła uchwała o likwidacji spółki dłużnika lub wobec dłużnika wszczęte zostało postępowanie konkursowe w
ramach upadłości (bankructwa).
Sąd może wydać nakaz zapłaty w stosunku do części zgłoszonego roszczenia, która została przez dłużnika
uznana, ale nie wykonana przez niego. W stosunku do części roszczenia nieuznanej przez dłużnika sąd odmawia
wydania nakazu zapłaty (art. 223 – 224 kodeksu postępowania gospodarczego).
Jeśli w terminie 15 dni po wysłaniu przez sąd postanowienia o odmowie wydania nakazu zapłaty sąd otrzyma od
wierzyciela dokumenty potwierdzające uiszczenie opłaty skarbowej w wysokości określonej dla przypadku
złożenia w sądzie pozwu oraz wniosek o rozpatrzenie sprawy w postępowaniu ogólnym, sąd rozpatruje sprawę w
ramach postępowania ogólnego.
Odmowa przez sąd wydania nakazu zapłaty lub rozpatrzenia sprawy w trybie ogólnym nie stanowi przeszkody
dla złożenia pozwu w sądzie w trybie ogólnym (art. 224 kodeksu postępowania gospodarczego).
Postępowanie ogólne w sądzie gospodarczym
W porównaniu z postępowaniem nakazowym koszty postępowania ogólnego są zdecydowanie wyższe, a
postępowanie toczy się dłużej. Pozew powinien być rozpatrzony z postanowieniem wyroku w terminie dwóch
miesięcy, w wyjątkowych okolicznościach – do czterech miesięcy.
Jeśli inaczej nie stanowi prawo, w terminie 5 dni od dnia otrzymania pozwu sąd wszczyna postępowanie i
wyznacza posiedzenie przygotowawcze, które powinno się odbyć w terminie 15 dni od dnia otrzymania przez sąd
pozwu, chyba że przed tym toczyło się postępowanie ugodowe (art. 161, 170 kodeksu postępowania
gospodarczego).
W przypadku, jeśli strona sporu ma siedzibę poza granicami Białorusi, sąd może wyznaczyć posiedzenie
przygotowawcze w terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania pozwu, a jeśli dla rozpatrzenia sporu
wymagane jest tłumaczenie dokumentów na białoruski (rosyjski) język – nie wcześniej niż za 6 miesięcy (art. 170
kodeksu postępowania gospodarczego).
Posiedzenie przygotowawcze zamyka się wydaniem przez sąd orzeczenia o wyznaczeniu rozprawy sądowej,
które między innymi zawiera datę, godzinę i miejsce posiedzenia sądu, terminy dostarczenia dowodów
dodatkowych itp. (art. 173, 174 kodeksu postępowania gospodarczego). Jednak jeśli w trakcie posiedzenia
przygotowawczego sąd przyjdzie do wniosku, że zgromadzone materiały dowodowe są wystarczające do
rozpatrzenia sprawy i wydania wyroku, może zamknąć posiedzenie przygotowawcze i przejść do merytorycznego
rozpatrzenia sprawy, jeśli strony sporu obecne na posiedzeniu nie mają sprzeciwu. Nieobecność pozwanego
zawiadomionego w sposób należyty o czasie i miejscu posiedzenia przygotowawczego nie przeszkadza
merytorycznemu rozpatrzeniu sprawy. W razie nieobecności na posiedzeniu przygotowawczym powoda sąd
może przejść do merytorycznego rozpatrzenia sprawy, jeśli powód wnosił o rozpatrzenie sprawy bez jego udziału
(art. 173 kodeksu postępowania gospodarczego).
Sąd powinien rozpatrzyć sprawę w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia wydania orzeczenia o
wyznaczeniu posiedzenia sądu, a sprawę, w której stroną jest osoba zagraniczna, w terminie 7 miesięcy od dnia
wydania orzeczenia o wyznaczeniu posiedzenia sądu, chyba że inaczej stanowi umowa międzynarodowa.
W przypadkach wyjątkowych ze względu na złożoność sprawy prezes sądu lub jego zastępca może przedłużyć
ww. terminy do 4 miesięcy, a sprawę z udziałem osoby zagranicznej – do jednego roku (art. 175 kodeksu
5
postępowania gospodarczego).
Zgodnie z art. 241 kodeksu postępowania gospodarczego sprawy z udziałem osób zagranicznych podlegają
rozpatrzeniu w terminach określonych w sprawach z udziałem osób białoruskich, jeśli te osoby mają na terenie
Białorusi swoje oddziały, przedstawicielstwa lub pełnomocników.
Wyrok sądu w sprawie gospodarczej staje się prawomocny wraz z upływem 15 dni od dnia jego postanowienia,
chyba że została wniesiona skarga apelacyjna. W przypadku wniesienia skargi apelacyjnej wyrok sądu, jeśli nie
został unieważniony lub zmieniony, staje się prawomocny z dniem wydania postanowienia przez sąd, który
rozpatrywał skargę w instancji apelacyjnej (art. 204 kodeksu postępowania gospodarczego).
Dokumenty wymagane od wierzyciela przy dochodzeniu należności od białoruskich dłużników
Składając wniosek o wydanie nakazu sądowego lub pozew w sądzie wierzyciel powinien załączyć co najmniej
następujące dokumenty:
1) umowę handlową, z której wynika spór stron (sprzedaży, o dzieło itp.),
2) faktury nie zapłacone przez dłużnika,
3) listy przewozowe (CMR),
4) odpis KRS wierzyciela z pieczątką sądu,
5) kopię wezwania z odpowiedzią dłużnika, a w przypadku braku odpowiedzi dokument potwierdzający nadanie
wezwania, chyba że inaczej stanowi prawo lub umowa,
6) potwierdzenie zapłaty opłaty skarbowej (art. 160 kodeksu postępowania gospodarczego).
Wysokość opłaty skarbowej przy założeniu sprawy w sądzie
Stawki opłaty skarbowej przy założeniu w sądzie sprawy przeciwko dłużnikowi wynoszą (pkt. 1, 4 Załącznika nr
16 do kodeksu podatkowego):
Lp.
Wysokość
przedmiotu sporu
(w kwotach
bazowych*)
Stawka opłaty skarbowej
Tryb ogólny
Tryb nakazowy
6
1.
2.
3.
4.
5.
6.
do 100
25 kwot bazowych
od 100 do 300
5 kwot bazowych
przekracza 300
od 100 do 1000
od 1000 do 10000
przekracza 10000
2 kwoty bazowe
7 kwot bazowych
5 % od wysokości przedmiotu
sporu, ale nie mniej niż w pkt. 1
5% od 1000 kwot bazowych +
3% od kwoty przekraczającej
1000 kwot bazowych
1% wysokości przedmiotu
sporu, ale nie mniej niż w pkt. 5
* - wysokość jednej kwoty bazowej z dniem 01.07.2016 r. wynosi 21,00 rubli białoruskich, czyli ok. 10 euro
(uchwała Rady Ministrów z dnia 27.06.2016 r. nr 496).
Reprezentowanie strony polskiej przed sądem białoruskim
Polska osoba prawna może być reprezentowana przed białoruskim sądem gospodarczym wyłącznie przez
następujące osoby:
- osoby uprawnione do reprezentowania polskiej osoby prawnej według KRS lub przez pracownika tej osoby
prawnej na podstawie pełnomocnictwa,
- adwokata białoruskiego,
- inne osoby w przypadkach określonych w prawie (art. 76, art. 242 kodeksu postępowania gospodarczego).
Polska osoba fizyczna (przedsiębiorca indywidualny) może być reprezentowany przed białoruskim sądem
7
gospodarczym wyłącznie przez adwokata białoruskiego, chyba że inaczej stanowi prawo (art. 76, art. 242
kodeksu postępowania gospodarczego).
Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy przy KIG Białorusi
Postępowanie w Międzynarodowym Sądzie Arbitrażowym przy KIG Białorusi (MAS) odbywa się zgodnie z
Regulaminem MAS.
Arbiter (skład orzekający) MAS zobowiązany do rozpatrzenia sprawy w terminie 6 miesięcy, chyba że prezes MAS
na wniosek arbitra (przewodniczącego składu orzekającego) przedłuży ten termin (art. 14 Regulaminu MAS).
Jednak w praktyce należy się liczyć z tym, że postępowanie w MAS nawet w prostej sprawie może trwać
zdecydowanie dłużej.
Strona może się odwołać od wyroku sądu arbitrażowego składając skargę w sądzie egospodarczym (art. 255
kodeksu postępowania gospodarczego).
Wniosek do sądu gospodarczego o wydanie tytułu wykonawczego na podstawie wyroku sądu arbitrażowego sąd
gospodarczy rozpatruje w terminie jednego miesiącu od dnia otrzymania wniosku. Sąd gospodarczy może
odmówić wydania tytułu wykonawczego, jeśli zajdą przesłanki określone w prawie (art. 259, 260 kodeksu
postępowania gospodarczego).
Opłaty arbitrażowe
Stawki opłaty arbitrażowej przy złożeniu pozwu w MAS wynoszą przy wysokości przedmiotu sporu:
1) do 5000 euro – 700 euro;
2) 5001 – 10000 euro – 700 euro + 5,5% od kwoty przekraczającej 5000 euro;
3) 10001 – 25000 euro – 975 euro + 5,5% od kwoty przekraczającej 10000 euro;
4) 25001 – 50000 euro – 1800 euro + 5% od kwoty przekraczającej 25000 euro;
5) 50001 – 75000 euro – 3050 euro + 4,5% od kwoty przekraczającej 50000 euro;
6) 75001 – 100000 euro – 4175 euro + 4% od kwoty przekraczającej 75000 euro;
7) 100001 – 150000 euro – 5075 euro + 3,5% od kwoty przekraczającej 100000 euro;
8) 150001 – 200000 euro – 6825 euro + 3% od kwoty przekraczającej 150000 euro;
9) 200001 – 500000 euro – 8325 euro + 1,5% od kwoty przekraczającej 200000 euro;
10) 500001 – 1000000 euro – 12825 euro + 1% od kwoty przekraczającej 500000 euro;
11) 1000001 – 2000000 euro – 17825 euro + 0,5% od kwoty przekraczającej 1000000 euro;
12) ·ponad 2000000 euro – 22825 euro + 0,4% od kwoty przekraczającej 2000000 euro (art. 50 ust. 1
8
Regulaminu MAS).
Zatem w porównaniu z sądem ekonomicznym opłaty w Międzynarodowym Sądzie Arbitrażowym przy KIG
Białorusi są zdecydowanie wyższe, a postepowanie trwa kilkakrotnie dłużej, co zdecydowanie nie służy interesom
wierzyciela.
Poszukiwanie informacji o białoruskim partnerze biznesowym
Znalezenie informacji dotyczących partnera biznesowego na Białorusi stanowi bardzo trudne zadanie. Na
Białorusi praktycznie niedostępna jest wersja internetowa odpisu rejestru. W celu uzyskania odpisu z Jednolitego
Rejestru Państwowego Osób Prawnych i Przedsiębiorców Indywidualnych (dalej - Rejestr) należy wystąpić z
wnioskiem do ministerstwa sprawiedliwości lub do regionalnego organu rejestrowego, który odpłatnie wydaje
odpis rejestru wnioskodawcy – osobie fizycznej w terminie nie przekraczającym 5 dni roboczych, a wnioskodawcy
- osobie prawnej w terminie 7 dni roboczych.
Można tez szukać informacji nt. kontrahenta w Rejestrze Dłuznikow, do ktorego można zajrzeć w drodze
elektronicznej (http://minjust.gov.by/vipclient/).
Jednak w Rejestrze Dłużników najwyżej można znaleźć dane dotyczące dłuzników, wobec których:
- toczy się postępowanie egzekucyjne co najmniej od trzech miesięcy;
- tytuł wykonawczy został zwrócony wierzycielowi z powodu braku miajątku, na który można skierować
egzekucję.
Często i te informacje w praktyce nie są aktualne, a więc ten rejestr rzadko kiedy się przydaje jako wiarygone
źródło informacji o naszym dłużniku.
Należy jednak mieć na uwadze, że rzetelny kontrahent sam jest zainteresowany jego zweryfikowaniem. Na
przykład, w celu zweryfikowania białoruskiego kontrahenta można zaprponować mu dostarczenie następujących
dokumentów:
1) wyciągu z Jednolitego Registru Państwowego Osób Prawnych i Przedsiębiorców Indywidualnych (Единый
государственный регистр юридических лиц и индивидуальных предпринимателей);
2) kopii zeznania finansowego za ostatni okres sprawozdawczy.
3) zaświadczenia banku kontrahenta potwierdzające jego zdolność finansową oraz zaświadczenia o pozytywnej
historii kredytowej.
4) zaświadczenia urzędu skarbowego o braku zaległości.
5) listów rekomendacyjnych innych podmiotów wobec których białoruski kontrahent wykonywał podobne
zobowiązania.
Odmowa w dostarczeniu ww. dokumentów może jeszcze nie jest sygnałem świadczącym o braku wiarygodości
naszego kontrahenta, lecz raczej ostrzeżeniem, że należy z nim uważać.
9
Opracowanie:
WPHI Mińsk, lipiec 2016 r.
10