UKD P058 (fragment do celów dydaktycznych)
Transkrypt
UKD P058 (fragment do celów dydaktycznych)
UKD P058 (fragment do celów dydaktycznych) 3 Nauki społeczne 31 Statystyka. Demografia. Socjologia 316 Socjologia 316.4 Procesy społeczne. Dynamika społeczna 316.42 Zmiana społeczna w społeczeństwach globalnych. Rozwój społeczny 316.422 Reforma. Transformacja. Innowacje. Modernizacja 316.422.6 Regres. Upadek Rozbudowa „wszerz” jest ograniczona, a obecnie po radykalnej rewizji całych działów, coraz więcej wolnych klas pozostaje niewypełnionych w szeregach na różnych stopniach podziału. Rozbudowa w łańcuchu od klasy węzłowej (nadrzędnej) do klasy końcowej (nie podlegającej już podziałowi) tworzy gałąź klasyfikacyjną. W UKD występują dwie metody tworzenia takich gałęzi: rozbudowa bezpośrednia, czyli podział indywidualny, właściwy dla tego działu oraz rozbudowa równoległa, która jest podziałem kilku niezależnych od siebie klas według tej samej lub zbliżonej zasady. W tablicach umieszczana jest informacja (Dalszy podział jak... Rozbudowa jak...), co oznacza, że przy tych symbolach stosuje się rozbudowę, którą należy przeprowadzić według podanego wzorca. W ostatnich latach nowe, całkowicie poddane rewizji działy pozwalają dostrzec tendencję do ograniczania rozbudowy równoległej na końcowych szczeblach podziału. W Tablicach głównych zamieszczone są symbole główne i towarzyszące im symbole pomocnicze analityczne (”.0”, ”-1/-9”, ”-00”, ”-0”) i syntetyczne (’) oraz ich odpowiedniki słowne. W Tablicach pomocniczych podane są symbole poddziałów wspólnych wraz z ich symbolami poddziałów analitycznych oraz odpowiedniki słowne. Zamieszczone są również znaki łączące, stosowane do budowy symboli złożonych. Znaki + (plus) i : (pojedynczy dwukropek) poszerzają zakres symbolu, łączą symbole proste lub rozwinięte odnoszące się do zagadnień równorzędnych, niezależnych lub takich, między którymi związek jest bardzo luźny. Znak / (kreska ukośna) łączy symbole występujące bezpośrednio po sobie. Znak : : (podwójny dwukropek) łączy symbole proste lub rozwinięte, między którymi występuje jednostronna zależność semantyczna. Symbole te nie podlegają inwersji. Nawiasy kwadratowe (dwustronne lub jednostronne) grupują symbole proste lub rozwinięte, połączone znakiem + lub : , które pozostają w pewnej relacji do symboli znajdujących się poza nawiasem. Poddziały wspólne w tablicach pomocniczych zawierają: poddziały wspólne języka, poddziały wspólne formy, poddziały wspólne miejsca, poddziały wspólne rasy, narodowości i grupy etnicznej, poddziały wspólne czasu i poddziały wspólne z kreską. Symbole tych poddziałów służą do oznaczania pojęć ogólnych lub szczegółowych o charakterze powtarzalnym. Mogą być wykorzystywane we wszystkich działach UKD. Poddziały wspólne języka, wskaźnik = (znak równości) służą do oznaczania języka, w którym dokument jest napisany lub z którego jest tłumaczony. Poddziały wspólne języka stanowią wzorzec do rozbudowy (równoległej) działu 81 Językoznawstwo i 82 Literatura oraz poddziałów wspólnych rasy, narodowości i grupy etnicznej. W ramach tych poddziałów występują symbole syntetyczne (z apostrofem). Przykładowe symbole według wzorca: =111 w języku angielskim 811.111 Język angielski 821.111 Literatura angielska (=111) Anglicy = 162.1 w języku polskim 811.162.1 Język polski 821.162.1 Literatura polska (=162.1) Polacy Poddziały wspólne formy, wskaźnik (0...), charakteryzują formę piśmienniczą, wydawniczą, cechy zewnętrzne, cechy układu treści itd. W tych poddziałach występują poddziały analityczne (0.0...). Dość ograniczony zestaw tych poddziałów można rozszerzyć, wykorzystując symbole główne dołączone po dwukropku do zera, np.: (0:741.7) w formie wycinanki Symbole poddziałów wspólnych formy mają szerokie zastosowanie, szczególnie symbole: (091) ujęcie historyczne, różnego rodzaju podręczniki (07), (075.2), (075.3), (075.8) i encyklopedie (03). Poddziały wspólne miejsca, wskaźnik (...), służą do określenia miejsca zdarzenia lub pochodzenia, a nie miejsca napisania czy wydania dokumentu. Poddziały wspólne miejsca stanowią podstawę do tworzenia symboli w dziale geografii i historii. W poddziałach wspólnych miejsca występują symbole poddziałów analitycznych. Wyrażają one w szerokim zakresie różnorodne określenia miejsca, środowisko fizyczno-geograficzne oraz jednostki aktualnego podziału administracyjno-politycznego świata starożytnego i nowożytnego. W praktyce symbole poddziałów wspólnych miejsca występują bardzo często i mają postać rozbudowanego symbolu rozwiniętego lub złożonego, np.: (253) Lasy. Dżungle VI (4/6:262-194.2) Kraje śródziemnomorskie (5/6=411.21) Kraje arabskie Poddziały wspólne rasy, narodowości i grupy etnicznej, wskaźnik (=...), służą do zaznaczania aspektu etnicznego, narodowościowego. Poddziały te tworzone są dwiema metodami w zależności od tego, czy grupy te posługują się wspólnym językiem, czy nie. Dla narodowości posiadających wspólny język wykorzystuje się poddziały wspólne języka, np.: (=162.1) Polacy (=133.1) Francuzi Dla narodowości (grup ludności), nie mających wspólnego lub odrębnego języka wykorzystuje się poddziały wspólne miejsca. Zmieniony został jednak sposób budowy tych symboli: cyfrę 1 na początku łączy się za pomocą znaku : (dwukropek) z symbolem miejsca, tworząc symbol złożony, np.: (=1:23) Górale (=1:494) Szwajcarzy Poddziały wspólne czasu, wskaźnik ”...” (cudzysłów), służą do wyrażania kategorii czasu: daty, okresu, epoki, następstwa chronologicznego, częstotliwości lub pojęć ogólnych charakteryzujących wydarzenia w aspekcie chronologicznym. Poddziały te są wykorzystywane przede wszystkim do tworzenia klas w dziale 93/94 Historia, np.: 94(38)”-04” Grecja w V w.p.n.e. 94(100)”1939/1945” II wojna światowa 94(430)”1934/1945” Niemcy w latach 1934-1945 Poddziały wspólne z kreską, wskaźnik -0... (kreska zero), obejmują obecnie cztery grupy symboli: -02 Własności, -03 Materiały, -04 Relacje, procesy, działania, -05 Osoby. Poddziały -02 Własności pozwalają wyrazić ogromny wachlarz różnorodnych cech związanych z egzystencją, zakresem, pochodzeniem, strukturą, funkcją itp., np.: -021.311 Ogólny. Uniwersalny -022.345 Regularny -028.72 Sensacyjny Poddziały -03 Materiały służą do oznaczania surowca lub składników, z których zostały wykonane wyroby, np.: -032.34 Torf -033.5 Szkło Poddziały -04 Relacje. Metody. Działania, jak wskazuje ich nazwa zawierają ogromny zasób różnych cech, np.: -043.78 Przyspieszenie -044.347 Akceptacja -047.33 Znakowanie Uzasadnienie rozdziału cech na dwie grupy, do dwu różnych poddziałów -02 i -04 jest trudne do wytłumaczenia, tym bardziej, że w obu grupach znajdują się bliskoznaczne określenia. Może to sprawiać trudności praktyczne w klasyfikowaniu dokumentów. Podział alfabetyczny A/Z i stosowanie cyfr w UKD nie wymaga specjalnych uzasadnień. Możliwość dopisywania do symbolu nazw indywidualnych dla osób, organizacji, instytucji, miejscowości i regionów jest szeroko wykorzystywana w bibliotekach publicznych i w „Przewodniku Bibliograficznym”. III. Najważniejsze zmiany wprowadzone przez Konsorcjum UKD w stosunku do Tablic (P-022) wydanych przez Bibliotekę Narodową w 1997 roku 1. Likwidacja Tablicy Ii zawierającej poddziały wspólne punktu widzenia oraz sposobu ujęcia tematu przez autora 2. Do Tablicy Ik poddziały wspólne z kreską wprowadzono dwie nowe grupy poddziałów : -02 i -04. 3. Wprowadzenie nowego działu 005 Zarządzanie 4. Całkowita rewizja działu 2 Religia 5. Nowa rozbudowa działu 314 Demografia VII