Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej sposoby zabezpieczania

Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej sposoby zabezpieczania

Dane autora:





Imię i nazwisko: Paulina Hrynaszkiewicz
Nr tel. kom.: 791 754 183
Adres e-mail: [email protected]
Tytuł artykułu: Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej: sposoby zabezpieczania
statków przed atakami
Słowa kluczowe: piractwo morskie, piractwo w Zatoce Gwinejskiej, IMO, ochrona
jednostek pływających, ataki piratów
O autorce:
Paulina Hrynaszkiewicz jest studentką I roku studiów II stopnia systemów
informacyjnych w bezpieczeństwie na Wydziale Dowodzenia I Operacji Morskich Akademii
Marynarki Wojennej w Gdyni. Od dwóch lat aktywnie uczestniczy w działalności Koła
Naukowego Bezpieczeństwa Morskiego, od roku obejmując stanowisko zastępcy Prezesa.
Ze względu na profil Akademii oraz jej położenie zdecydowała się poruszyć
zagadnienie o tematyce morskiej, a mianowicie problematykę piractwa morskiego oraz to jak
jednostki pływające oraz ich załoga mogą się przed takimi atakami uchronić.
Streszczenie artykułu:
W XXI wieku piractwo morskie nadal stanowi poważne zagrożenie dla żeglugi
morskiej w niektórych częściach świata. Niniejszy artykuł dotyczy charakterystyki
współczesnego piractwa morskiego w szczególności występującego w regionie zachodniej
Afryki, u wybrzeży Zatoki Gwinejskiej.
Treść artykułu przedstawia i charakteryzuje czym jest piractwo morskie współcześnie,
opisuje metody i sposoby działania piratów morskich, jak i również wskazuje różnice
pomiędzy piractwem morskim, a terroryzmem morskim. Jednakże nadrzędnym celem
artykułu, jest ukazanie problemu w obszarze Zatoki Gwinejskiej, który jest często
bagatelizowany i pomijany przez społeczność międzynarodową. Cała uwaga świata
skupiona jest na walce z piractwem Somalijskim w Zatoce Adeńskiej ze względu na to, że
Somalia jest ulokowana obok jednego z najbardziej kluczowych szlaków żeglugi morskiej,
łączącego kontynent europejski z Azją.
Po nakreśleniu i opisaniu skali problemu działalności piratów morskich u wybrzeży
Afryki Zachodniej, w swoim artykule, autorka zawarła również opisy szeregu sposobów
dotyczących ochrony jednostek pływających przed atakami piratów, m.in. zaleceń
Międzynarodowej Organizacji Morskiej (ang. International Maritime Organisation). Coraz
większa brutalizacja ataków piratów morskich oraz coraz to nowe ich sposoby inicjują
nieustannie wzrastającą potrzebę przygotowania załóg statków oraz samych jednostek
pływających do odpierania ich ataków.
Autorka podjęła się analizy powyższego tematu, ponieważ Piractwo w Zatoce
Gwinejskiej jej zdaniem nie powinno być bagatelizowane. Problem ten ma olbrzymi wpływ
zarówno na wiele krajów w Afryce Zachodniej (Obszar Zatoki Gwinejskiej sięga od Gwinei aż
po Republikę Konga), jak i również na społeczność międzynarodową (leżące w tym obszarze
państwa odpowiedzialne są za produkcję około 500 mln litrów ropy naftowej dziennie.
Europa dokonuje zakupy około czterdziestu procent ropy z tego regionu, Stany Zjednoczone
zaś około trzydziestu procent). Na początku pierwszej dekady XXI wieku problem piractwa
morskiego u wybrzeży zachodniej Afryki w ogóle nie istniał. Z każdym kolejnym rokiem liczba
ataków zwiększa się i przekracza liczbę występujących napaści u wybrzeży Somalii.
Paulina Hrynaszkiewicz, Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej: sposoby zabezpieczania statków przed
atakami
1. Piractwo morskie współcześnie
W XXI wieku piractwo morskie nadal stanowi poważne zagrożenie dla żeglugi
morskiej w niektórych częściach świata. Należy pamiętać, że procederem tym ludzie trudnią
się od tysięcy lat. Szczególnie zmagają się z nim te obszary, przez które biegną największe
szlaki handlowe żeglugi morskiej.
Pochodzenie pojęcia „Pirat” sięga jeszcze czasów starożytnych (łac. pirata)
i pochodzi z greckiego peirates, co oznacza „próbować szczęścia w walce”. Słownik
wyrazów obcych zawiera powszechnie rozumianą definicje pojęcia piractwa, które według
niego oznacza „[…] działalność grabieżcza prowadzona przez załogę statku lub statków na
innych jednostkach pływających, znajdujących się na otwartych wodach”. Współcześnie
obserwujemy rozszerzenie „piractwa” o dodatkowe znaczenia o charakterze przenośnym:
„nielegalne kopiowanie, rejestrowanie i rozpowszechnianie nagrań muz., programów
komputerowych, książek itp.” oraz „nieprzestrzeganie przepisów ruchu drogowego, gł. przez
rozwijanie nadmiernej prędkości”1.
W myśl prawa międzynarodowego zaś, pojęcie piractwa, czyli rozboju morskiego
zostało określone w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza2 podpisana
10 grudnia 1982 roku w Montego Bay, na Jamajce:
Każdy z następujących czynów stanowi piractwo:
A. wszelki bezprawny akt gwałtu, zatrzymania lub grabieży popełniony dla celów
osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu
i wymierzony:
 na morzu pełnym przeciwko innemu statkowi morskiemu lub powietrznemu albo
przeciwko osobom lub mieniu na pokładzie takiego statku morskiego lub
powietrznego;
 przeciwko statkowi morskiemu lub powietrznemu, osobom lub mieniu w miejscu
niepodlegającym jurysdykcji żadnego państwa;
B. wszelki akt dobrowolnego udziału w korzystaniu ze statku morskiego lub
powietrznego, jeżeli jego sprawca wiedział o okolicznościach nadających takiemu
statkowi charakter pirackiego statku morskiego lub powietrznego;
C. wszelki akt podżegania do popełnienia czynów określonych w punktach (a) i (b) lub
wszelki akt celowego ułatwiania popełnienia takich czynów.
Współcześnie, piractwo morskie nie ogranicza się do występowania tylko na jednym,
konkretnym obszarze. Na przestrzeni lat wystęuje intensyfikacja tego zjawiska, rozszerzając
obszary działania piratów morskich na inne akweny, co jest przyczyną obniżenia poziomu
bezpieczeństwa żeglugi w miejscach ich występowania.
Piractwo, [w:] Słownik wyrazów obcych, red. M. Jarosz, A. Krakowiak, Wrocław 2002, s. 445-446.
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza jest umową międzynarodową, która została wypracowana
podczas trwania obrad III Konferencji Prawa Morza Organizacji Narodów Zjednoczonych, podpisana na Jamajce
w Montego Bay. Współcześnie jest podstawowym dokumentem o charakterze prawnym w dziedzinie prawa
morza. Została usankcjonowana przez 165 państw oraz Unię Europejską.
1
2
Rys. 1. Częstotliwość ataków piratów morskich w poszczególnych regionach świata w okresie od
stycznia do grudnia 2014 roku
1.
2.
3.
4.
5.
Piractwo karaibskie, powiązane z biznesem narkotykowym
Piractwo w Zatoce Gwinejskiej
Piractwo Somalijskie
Piractwo u wybrzeży Indii
Piractwo w Cieśninie Malakka, Morzu Południowochińskim
Źródło:
Armed
Robbery
and
Piracy
Against
Ships,
ICC
International
Maritime
Bureau,
http://www.iccwbo.org/News/Articles/2015/SE-Asia-tanker-hijacks-rose-in-2014-despite-global-drop-in-seapiracy,-IMB-report-reveals/,17.03.2015 r.
Przy prowadzeniu analizy polegającej na określeniu wielkości skali precedensu
piractwa morskiego należy wziąć pod uwagę to, że nie wszystkie statystyki są wiarygodne.
Grono ekspertów i specjalistów badających to zjawisko zauważa, że duża ilość ataków,
nawet większość, nie jest meldowana przez kapitanów do Piracy Reporting Center (to
niezależna i pozarządowa agencja z siedzibą w Kuala Lumpur. Ich celem jest zwiększenie
świadomości w branży przewozowej obszarach wysokiego ryzyka z atakami piratów
i konkretnych portów, gdzie miały miejsce zbrojne napady na statkach)3. Z tego wynika, że
publikowane statystyki są zaniżone i odzwierciedlają jedynie ułamek problemu. Kapitanowie
niechętnie zgłaszają występujące wypadki ze względu na obawę przed m.in.: wydłużeniem
rejsu, dodatkowymi kosztami, czasochłonne procedury administracyjne, przesłuchania 4.
2. Zatoka Gwinejska – kolebka współczesnego piractwa
Na kontynencie afrykańskim położone jest większość państw, w których struktury
władzy oraz struktury społeczne ulegają rozkładowi, tym samym zaprzestały pełnienia swych
podstawowych funkcji. W zachodniej części kontynentu znajdują się państwa o najwyższym
wskaźniku pauperyzacji oraz niestabilności politycznej. Przestępczość w tym regionie jest na
porządku dziennym, szczególnie piractwo morskie, ze względu na położenie państw
u wybrzeży Oceanu Atlantyckiego.
3
IMB Piracy Reporting Center, https://icc-ccs.org/piracy-reporting-centre, 15.03.2015 r.
W. J. Gostomski, Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, Wyd. Sowa – Druk na Życzenie,
Gdynia 2010, s. 37
4
Zatoka Gwinejska położona jest u zachodniego wybrzeża Afryki i uznawana jest
przez Międzynarodowe Organizację Hydrograficzne za odrębny obszar morski. Rozciąga się
między dwoma przylądkami: Cape Palmas w Liberii i Lopez w Gabonie. Linia, łącząca te dwa
wymienione wyżej przylądki jest jej umowną granicą. W jej obszarze znajdują się mniejsze
zatoki: Beninu i Bonny. Do zatoki uchodzą dwie, duże rzeki Afryki: Niger i Wolta.
Największymi wyspami obszaru są: Wyspa Bioko, Wyspa Książęca oraz Wyspa
Św. Tomasza. Do grupy państw leżących nad Zatoką Gwinejską zalicza się: Liberię,
Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghanę, Togo, Benin, Nigerię, Kamerun, Gwineę Równikową oraz
Gabon. Wymienione wyżej państwa ze względu na położenie związane są z jej wodami oraz
wodami Oceanu Atlantyckiego.
Rys. 2. Zatoka Gwinejska
Źródło: opracowanie własne na podstawie https://maps.google.com/
Podczas gdy „oczy” całej społeczności międzynarodowej zwrócone były na Zatoce
Adeńskiej i Wybrzeże Somalii, rozbójnictwo i piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej
dynamicznie rozwijało się rosnąc w siłę.
2.1.
Przyczyny występowania i eskalacji piractwa w regionie Zatoki Gwinejskiej
Piractwo w regionie Zatoki Gwinejskiej charakteryzuje się wyjątkową agresją
i brutalnością. Powinno być zaliczane do zbrojnych napaści na morzu ze względu na
miejsce występowania czyli morze terytorialne a także cele ataków m. in. statki zbiornikowce
służące za magazyny wydobytej w regionie ropy naftowej czy platformy wiertnicze służące
do wydobycia surowca5.
Do przyczyn wzrostu procederu można zaliczyć następujące aspekty:
 Przez Zatokę Gwinejską biegnie jeden z najważniejszych szlaków transportowych
świata;
K. Wardin, Model reagowania na zagrożenia Piractwem Morskim, Wyd. Bel Studio, Wyd. 1., Warszawa 2014r.,
s. 114.
5





Region Zatoki Gwinejskiej jest niezwykle bogaty w ropę naftową (Jeśliby zsumować
wydobycie wszystkich państw leżących w tym regionie sięgałoby około 5,5 mln
baryłek ropy dziennie)6;
Destabilizacja ekonomiczna i gospodarcza w regionie;
ustawiczna pauperyzacja mieszkańców regionu Zatoki Gwinejskiej;
niestabilność pod względem politycznym państw Regionu (władza w państwach
afrykańskich w wielu przypadkach sprawowana przez prezydentów - dyktatorów);
ograniczone możliwości przeciwdziałania ze strony władz7.
Rys. 3. Miejsca największej aktywności piratów w Afryce Zachodniej: liczba rzeczywistych
i planowanych ataków
Źródło: Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House,
London, 6 December 2012r. http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312
confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r
2.2.
Delta Nigru i Port Lagos – obszary najczęstszych rozbojów
Pomimo, że proceder piractwa występuje w całym obszarze Zatoki Gwinejskiej, prym
w rozbojach morskich wiodą piraci działający u ujścia rzeki Nigru oraz Portu Lagos.
2.2.1. Piractwo u ujścia rzeki Nigru
Paradoksalnie obszar delty Nigru pomimo, że jest bogaty w złoża ropy naftowej
stanowi jeden z najbardziej ubogich regionów Nigerii. Bezrobocie, które jest główną
przyczyną pauperyzacji miejscowej ludności sięga 90 %. Ludność bez perspektyw i szans na
rozwój włączają się w działalność przestępczą w tym również piractwo.
Brak stabilności gospodarczej regionu nie jest czymś nowym. Związane jest to m.in.
z trwającym wiele lat już konfliktem pomiędzy zagranicznymi koncernami a mieszkańcami
delty. Początki sięgają lat pięćdziesiątych XX w., kiedy to po raz pierwszy pojawiły się
6
Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House, London,
6 December 2012, s. 1, http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312
confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r.
7 A. Walczak, Ochrona statku przed atakami pirackimi i rabunkowymi, Dział Wydawnictw WSM, Szczecin 2004,
str. 16.
koncerny wydobywcze. Spór polegał głównie na braku sprawiedliwości w podziale zysków
z eksportu ropy. Koncerny nie chciały wprowadzić zmian, ponieważ bardzo dużą część
wpływów zajmował rząd centralny. Na nic zdały się programy społeczne m. in. pomoc
socjalna czy współfinansowanie infrastruktury. Ponadto przez działalność wielu
wydobywczych koncernów środowisko naturalne Delty Nigru uległo degradacji: nastąpił
spadek ilości ryb w rzece, brak czystej wody, spadek plonów, zanieczyszczenie powietrza
itd. Rozpoczął się wówczas szereg manifestacji, strajków i procesów mieszkańców. Ludność
podejmowała działania polegające na uszkodzeniach ropociągów czy nawet blokad platform
wiertniczych. Pomimo, że rząd centralny wprowadził kategoryczny zakaz zgromadzeń
publicznych, to na początku lat ’90 liczba manifestacji sięgnęła zenitu. Nie zaprzestano
atakowania instalacji koncernów i dewastowania ich. Siły rządowe rozpoczęły działania
represyjne wobec ludności delty, które zakończyło się egzekucją przywódców
manifestantów. Po pokazowym procesie doszło do uspokojenia nastrojów w regionie, jednak
nie na długo. Utworzono Ruch na Rzecz Wyzwolenia Delty Nigru, który to rozpoczął
działania przeciwko koncernom wydobywczym. Do tej pory rozwiązanie lokalnego konfliktu
wydaje się niemożliwe8.
Destabilizacja i wojna domowa w regionie znacznie ułatwia działania gangom piratów,
które zajmują się napadami na przybrzeżne jednostki obsługujące górnictwo naftowe.
Piractwo w Zatoce Nigru charakteryzuje się głównie napadami rozbójniczymi na statki oraz
uprowadzaniem cudzoziemców, którzy zatrudniani sa przez koncerny wydobywcze.
Działania nigeryjskich piratów ograniczone są do wód przybrzeżnych i śródlądowych
akwenów9.
2.2.2. Piractwo w Porcie Lagos
Nie tylko w Delcie Nigru piractwo i rozboje morskie są poważnym problemem. Dotyka
on również redy Portu Lagos, który jest największym portem u wybrzeży Nigerii. Początki
piractwa sięgają tu od lat 70-tych, kiedy to rozpoczęto rozbudowę portu, która skutkowała
kongestią ze względu na brak wzięcia pod uwagę możliwości rozładunkowych portu.
W krytycznym momencie na rozładunek czekało około pół tysiąca statków, które stały się
niezwykle atrakcyjną okazją dla piratów do szybkiego wzbogacenia się. Współcześnie
niewiele się zmieniło. Piraci atakują szybko przy pomocy niewielkich łodzi, opanowują
jednostkę pływającą ograbiają ją i wykonują odwrót do swoich bezpiecznych baz. Zalecane
jest zatem kapitanom kotwiczenie statków na otwartym morzu, co może zmniejszyć ryzyko
ataku.
Sytuacja w Delcie Nigru i redzie Portu Lagos przedstawia się bardzo zawile i jest
bardzo niebezpieczna. Jednak należy pamiętać, że piractwo nie jest problemem z którym
załogi statków muszą się uporać jedynie w tych miejscach. Państwa leżące nad Zatoką
Gwinejską cechuje wszechobecna korupcja, niestabilność polityczna i gospodarcza,
a szanse na utratę statusu państw upadłych są znikome. Brak zmian w sytuacji społeczno –
politycznej regionu wskazuje na to, że obszar jeszcze przez wiele lat nękany będzie przez
rebeliantów, przestępców i gangi pirackie.
2.3.
Ataki piratów w Zatoce Gwinejskiej – typologia
Rejon dotknięty atakami piratów morskich dotyka obszar począwszy od państwa
Ghany przez Nigerię aż do Angoli. Początkowo polegało na plądrowaniu zakotwiczonych
statków lub też na dostaniu się na jednostkę pływającą przechodzącą w regionie. Piraci
posługiwali się małymi łodziami i z ich pomocą próbowali dostać się na pokład statku w celu
rabunku. Jeśli chodzi o uzbrojenie, charakterystyczną bronią były maczety. Z biegiem czasu
piractwo staje się coraz bardziej wyspecjalizowane. Piraci zrzeszają się w gangi liczące
nawet do 30 osób. W celu zwiększenia szans na przedostanie się na pokład jednostek
pływających i przechwycenia łupów zaczęli stosować silniki zaburtowe. Maczety zaś,
zamienili na broń automatyczną. Grupy przestępcze wiedzą kiedy i jakie statki są opłacalnym
8
S. Larson, Piraci Delty Nigru, http://www.stosunki.pl/?q=content/piraci-delty-nigru, 15.03.2015 r.
K. Kubiak, Przemoc na oceanach. Współczesne piractwo i terroryzm morski, Centrum Europejskie Natolin, wyd.
TRIO, Warszawa 2009 r., s. 173.
9
celem. Wielu armatorów podejrzewa, że muszą zdobywać informacje od nielojalnych osób
pracujących w portach czy urzędach celnych10.
Obecnie ataki piratów w obszarze Zatoki Gwinejskiej charakteryzują się jeszcze
wyższym poziomem brutalności niż u wybrzeży Somalii. Aktywność piratów w analizowanym
regionie można podzielić na następujące kategorie:
1. Rabunek z użyciem broni;
2. Kradzież ładunku;
3. Porwanie dla okupu.
Tab. 1. Rodzaje ataków pirackich w Zatoce Gwinejskiej
Rodzaj ataku
Rabunek z użyciem
broni
Kradzież ładunku
Porwanie dla okupu
Opis
To gwałtowny atak występujący w momencie, kiedy
statek zbliża się do portu w celu zakotwiczenia. Tego
rodzaju ataki występują w całym obszarze Zatoki.
Większość piratów dokonuje go w celu kradzieży
kosztowności, sprzętu elektronicznego oraz rzeczy
osobistych osób znajdujących się na pokładzie jednostki
pływającej.
Ten rodzaj ataków również występuje na całym
terytorium Zatoki. Głównie atakowane są tankowce.
Statki są porywane na okres kilku dni, a ich ładunek jest
przenoszony na mniejsze statki. Następnie skradzione
dobra są przeznaczone są przedmiotem handlu na
lądzie. Współczesne akty kradzieży dowiodły, że piraci
są w posiadaniu specjalistycznej wiedzy z zakresu
obsługi systemu ładunku, sprzętu itd.
Ten rodzaj ataku występuje niezbyt często, jednak
wszystkie osoby będące na statku, który stanie się
celem piratów powinny czuć się zagrożone. Bowiem
były przypadki porwań marynarzy dla okupu.
Zaatakowane zostały statki dostawcze i zbiornikowce,
a część załogi zabrana na ląd stanowiła kartę
przetargową.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Guidelines for Owners, Operators and Masters for Protection against
Piracy in the Gulf of Guinea Region, http://www.imo.org/OurWork/Security/WestAfrica/Documents/
Guidelines_for_protection_against_Piracy_in_the_Gulf_of_Guinea_Region.pdf, 15.03.2015 r.
.
3. Sposoby zabezpieczania statków przed atakami piratów – Non Lethal Weapon
Metody ochrony jednostek pływających morskimi szlakami żeglugi międzynarodowej
ma priorytetowe znaczenie zwłaszcza w obszarach, na których statki narażone są na ataki
piratów. Obszar Zatoki Gwinejskiej tak jak wybrzeże Somalii powinien zwrócić uwagę
społeczności międzynarodowej jako region silnego występowania zjawiska jakim jest
piractwo morskie.
Dlaczego obszar Zatoki Gwinejskiej jest tak bardzo ważny?
 położenie geograficzne: Jest ważnym szlakiem morskim dla żeglugi handlowej
z Europy i Ameryki na Zachodzie, Środkowej i Południowej Afryki. Jego bliskość do
Europy, Ameryka Północna do transportu do niskiej zawartości siarki ropy naftowej
z regionu dodatkowo podnosi jego znaczenie w globalnej podaży energii.
 Obszar źródłem zasobów energetycznych: Region produkuje około 5,4 mln baryłek
ropy naftowej dziennie. 15% dostaw ropy naftowej Stanów Zjednoczonych pochodzi
z Zatoki Gwinejskiej. Odbiorcami baryłek są również Chiny i Japonia, a także kraje
europejskie, m.in. Francja.
K. Wardin, Zatoka Gwinejska ostoją i obszarem działania współczesnych piratów morskich, Kwartalnik Bellona
MON, wyd. Wojskowy Instytut Wydawniczy, nr 4/2013 (675), Warszawa 2013r., s. 64.
10



Inwestycje: Firmy naftowe z Zachodu i Wschodu dokonały w regionie Zatoki
Gwinejskiej ogromnych inwestycji wiertniczych zarówno na lądzie i jak i w obszarze
Zatoki. A ponieważ region ma najszybsze tempo odkrycia nowych złóż ropy naftowej
na świecie, to również przyciąga nowych inwestorów do dalszych poszukiwań.
Bogactwo rybołówstwa i innych zasobów morskich: Region wyróżnia się bogactwem
fauny morskiej i przyciąga trawlery rybackie (statki rybackie, które są głównie
przystosowane do połowów ryb dennych. Charakteryzują się posiadaniem włoków
dennych, czyli narzędzi sieciowych ciągnionych za statkiem.) z całego świata.
Niestety wiele z nich jest tam nielegalnie ze względu na niewystarczające i
nieodpowiednie kontrole bezpieczeństwa.
Obszar Bogaty w zasoby rolnicze i mineralne: Bogactwa naturalne obszaru Zatoki
Gwinejskiej eksportowane są na rynki europejskie i amerykańskie11
W tej części artykułu celem autorki jest opisanie szeregu metod i sposobów, które
przyczynia się do zwiększenie ochrony statku przed atakiem piratów oraz zmniejszą jego
podatność na nie. Organizacje międzynarodowe zajmują się tworzeniem opracowań i
przewodników jak chronić załogę i statek przed rozbojem morskim. Plany te zawierają
zarówno środki ostrożności, które powinny być wdrażane podczas przepływania przez
obszary o wzmożonej aktywności piratów jak też zasady zapobiegania takim atakom.
Autorka ze względu na obszerny zakres uregulowań prawnych, metod i środków
ostrożności, jakie mogłyby zwiększyć bezpieczeństwo statku, chciałaby skupić się jedynie na
środkach Non Lethal Weapon w zapobieganiu napadom pirackim. Postęp w technologii oraz
szereg przepisów prawa humanitarnego przyczyniły się do procesu tworzenia alternatyw
tradycyjnych broni, której głównym celem jest zabicie wroga. „Środki nieśmiercionośne mają
czynić obiekty (osoby) nieszkodliwymi, niezagrażającymi dla posługującego się nimi lub
innych zaangażowanych osób. Innymi słowy, broń nieśmiercionośna jest alternatywnym
systemem rażenia, prowadzącym do zneutralizowania celu, jednocześnie minimalizując
ryzyko zranienia (uszkodzenia) lub zabicia (zniszczenia) rażonej osoby (obiektu)”12.
Tab. 2. Podział broni nieśmiercionośnej
Rodzaj NLW
Akustyczna
Akustyczno-optyczna
Optyczna
Elektryczna
Elektromagnetyczna
Mechaniczna
Opis
Do tej grupy zaliczyć można urządzenia
hukowe, ogłuszające a także
ultradźwiękowe.
To środki akustyczne dodatkowe
wspomagane o czynniki, których
zadaniem jest oddziaływanie na zmysł
wzroku
Środki których głównym celem jest
oddziaływanie na wzrok, przyczyniają
się do czasowej utraty widzenia.
Środki, które wykorzystują energię
elektryczną jako czynnik rażenia.
Przeznaczone są głównie do
zatrzymania funkcjonowania silników
pojazdów mechanicznych.
Jest to szereg urządzeń, których
zadaniem jest oddziaływanie na tłum w
11
Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House,
London, 6 December 2012, s. 8, http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/
0312confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r.
12
N. Świętochowski, Współczesna broń nieśmiercionośna. Podział i charakterystyka, Zeszyty Naukowe WSOWL,
Nr 2. (168) 2013, Wrocław 2013 r., s. 6.
chemiczna
sposób „udarowy” lub „kinetyczny”.
Środki oddziałują na szereg zmysłów
człowieka a także utrudniają lub
całkowicie uniemożliwiają poruszanie
się człowieka.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: W. J. Gostomski Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na
statku, wyd. Sowa – Druk na życzenie, Gdynia 2010, s. 113.
Jak wskazuje powyższa tabela ochrona jednostek pływających przed atakami piratów
może odbywać się przy pomocy broni letalnej, która oddziaływać może na szereg ludzkich
zmysłów. Zasięg działania takiej broni waha się od kilkudziesięciu do kilkuset metrów.
Jednak, aby rozpoznać zbliżający się do statku obiekt, zbliżyć się on musi na odległość co
najmniej 200 m od burty statku13.
Urządzenia akustyczne – Są najbardziej popularną NLW do ochrony statków. Ich
celem jest oddziaływanie na słuch napastnika. Jednym z najbardziej znanych urządzeń
należących do tej grupy jest LRAD (ang. Long Range Acoustic Device) To urządzenie
akustyczne dalekiego zasięgu waży ok 20 kg i wyglądem do złudzenia przypomina antenę
satelitarną. Jej zasięg wynosi ok. 500 m i natężenie do 150 dB. Jeśli piraci byliby ok. 90 m
od urządzenia a natężenie dźwięku sięgałoby ok 100 dB, ból wywołany emisją byłby tak
dotkliwy, że mogłoby się to skończyć utratą przytomności.
Rys. 4. Long Range Acoustic Device
Źródło: http://science.howstuffworks.com/lrad.htm
Urządzenia mikrofalowe – są środkami, których zadaniem jest oddziaływanie na ciało
napastnika. Możliwe jest to poprzez emitowanie mikrofal. Broń, którą możemy zaliczyć do tej
grupy jest Active Denial System czyli Aktywny System Zaporowy. To urządzenie
przypominające również wielką antenę o średnicy sięgającej 2 – 3 m wytwarza
promieniowanie elektromagnetyczne tak silne, że może wywołać rozgrzanie powierzchni
skóry nawet do 55 stopni Celsjusza. Warto nadmienić, że próg odczuwalności bólu przez
osobę dorosła sięga 46 stopni Celsjusza.
Stosowanie sieci – ta metoda ochrony przed atakiem piratów polega na wystrzeleniu
pocisków w ich stronę, które zawierają różnej wielkości sieci. Wystrzelona sieć skutecznie
zapobiegnie rozbojowi morskiemu i obezwładnieniu napastników. Jedynym mankamentem
jest niewielki zasięg urządzenia, który sięga maksymalnie do 70 m. Więc jeśli broń miałaby
być skuteczna, należałoby dopuścić łodzie piratów na niewielką odległość, co groziłoby
użyciem przez nich broni palnej.
13
W. J. Gostomski, Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, op. cit. s. 114.
Mobilne środki NWL (broń laserowa)- niezwykle ważną rolę pełnią środki niewielkich
rozmiarów, które załoga jest w stanie przenieść i zastosować w każdej części statku.
Doskonałym przykładem tego rodzaju broni jest pistolet laserowy. Już samym wyglądem
może przestraszyć napastnika dzięki do złudzenia przypominającym broń palną wyglądem.
Pocisk energii który się z niego wydobywa bardzo szybko ogrzewa wodę w otoczeniu pirata
do niezwykle wysokiej temperatury w taki sposób, że eksploduje z ogłuszającym hukiem i
oślepiającym blaskiem paraliżując napastnika. Hałas jest porównywalny do huku granatu
ogłuszającego z tą różnicą że prędkość pocisku sięga prędkości światła.
Innym przykładem środka jest broń laserowa z której emitowane jest dwie silne wiązki
laseru, które wycelowane w twarz napastnika skutkują utratą wzroku trwająca kilka minut
oraz nieprzyjemne pieczenie oczu.
Rys. 5 Dazzle gun – broń laserowa
Źródło:
pirates/
http://www.marineinsight.com/marine/marine-news/headline/18-anti-piracy-weapons-for-ships-to-fight-
Ogólnookrętowy wodny system przeciwpożarowy- to środek, którego stosowanie jest
najczęściej zalecane przez organizacje międzynarodowe. System ten należy do
obowiązkowego wyposażenia statku dlatego też może być zawsze wykorzystany przeciwko
zbrojnym napaściom pirackim. Jednak jest to broń skuteczna dopiero w momencie zbliżania
się napastników do jednostki pływającej i rozpoczęciu przez nich przedostania się na pokład.
Działanie tego systemu polega na „ugodzeniu” przeciwnika strumieniem wody pod dużym
ciśnieniem, który produkowany jest przez węże przeciwpożarowe i armatki wodne. Jednak
tak jak w przypadku sieci głównym mankamentem tej metody w walce z piractwem jest to, że
aby była skuteczna, przeciwnik musi podjąć się już abordażu. Węże i armatki wodne ze
względu na duże ciśnienie wody obsługiwane muszą być przez kilka osób, które to są w
obszarze niebezpieczeństwa użycia broni palnej przez piratów.
Substancje chemiczne – do najciekawszych broni z tej grupy można zaliczyć pianę
oklejającą, której zadaniem jest unieruchomienie napastnika. Jej działanie jest zbliżone do
pianki uszczelniającej, która stosowana jest w sektorze budowlanym. Jednak może być
zastosowana już po wtargnięciu piratów na pokład statku. Napastnicy po oklejeniu ta
chemiczną substancją nie są w stanie wykonać żadnych ruchów i samodzielnie się z tego
„pancerza” wydostać. Inny środek to żel śliski do tego stopnia, że osoba znajdująca się w
miejscu jego rozlania jest natychmiastowo uwięziona na tym niewielkim obszarze.
Uniemożliwia on jakikolwiek ruch przez kolejne 12 godzin od momentu wejścia, w tym
okresie czasu bowiem żel ulega wysuszeniu. Nie istnieje na świecie materiał, który
wykazałby tarcie podczas zetknięcia się z powyższą substancją. Taki sposób mógłby
skutecznie odciąć drogę piratom na inne części jednostki pływającej.
Ogrodzenia i zapory – to środki, których celem jest jak najskuteczniejsze
uniemożliwienie wdarcia się napastników na pokład statku. Do jednych z najpopularniejszych
sposobów jest umieszczenie drutu kolczastego, który to utrudnia napastnikom przedostania
się na pokład.
Rys.6. Ogrodzenie z drutu kolczastego wokół burty statku
Źródło: Piracy and armed robbery against ships In waters off the
http://www.imo.org/MediaCentre/HotTopics/piracy/Documents/1339.pdf, 15.03.2015 r.
coast
of
Somalia
Innym sposobem jest rozmieszczenie na całej długości burty kawałków cienkie blachy
o długości sięgającej kilkudziesięciu centymetrów. W momencie gdy piraci zarzucą drabinki
czy sznury zakończone kotwiczkami blacha wygnie się powodując oderwanie się od burty
narzędzi napastników.
Sieć zaporowa -
Bibliografia:











Gostomski W. J., Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, Wyd.,
Sowa – Druk na Życzenie, Gdynia 2010, s. 37.;
Kubiak K., Przemoc na oceanach. Wspólczesne piractwo i terroryzm morski, Centrum
Europejskie Natolin, wyd. TRIO, Warszawa 2009 r., s. 173.
Walczak A., Ochrona statku przed atakami pirackimi i rabunkowymi, Dział
Wydawnictw WSM, Szczecin 2004, str. 16.;
Wardin K., Model reagowania na zagrożenia Piractwem Morskim, Wyd. Bel Studio,
Wyd. 1., Warszawa 2014 r., s. 114.;
Świętochowski N., Współczesna broń nieśmiercionośna. Podział i charakterystyka,
Zeszyty Naukowe WSOWL, Nr 2. (168) 2013, Wrocław 2013 r., s. 6.
Wardin K., Zatoka Gwinejska ostoją i obszarem działania współczesnych piratów
morskich, Kwartalnik Bellona MON, wyd. Wojskowy Instytut Wydawniczy, nr 4/2013
(675), Warszawa 2013r., s. 64.;
Larson S., Piraci Delty Nigru, http://www.stosunki.pl/?q=content/piraci-delty-nigru,
(15.03.2015 r.)
Guidelines for Owners, Operators and Masters for Protection against Piracy in the
Gulf of Guinea Region, http://www.imo.org/OurWork/Security/WestAfrica/Documents/
Guidelines_for_protection_against_Piracy_in_the_Gulf_of_Guinea_Region.pdf,
(15.03.2015 r.);
IMB Piracy Reporting Center, https://icc-ccs.org/piracy-reporting-centre, (15.03.2015
r.);
Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at
Chatham House, London, 6 December 2012, s. 1, http://www.chathamhouse.org
/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312
confreport_maritimesecurity.pdf; (15.03.2015 r.)