Kompensacje przyrodnicze

Kompensacje przyrodnicze
Zgodnie z definicj w Ustawie Prawo ochrony rodowiska art.3 pkt 8) – Kompensacja
przyrodnicza to „zespó dzia
obejmuj cych w szczególno ci roboty budowlane, roboty
ziemne, rekultywacj gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupie ro linno ci,
prowadz cych do przywrócenia równowagi przyrodniczej lub tworzenie skupie
ro linno ci, prowadz cych do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie,
wyrównania szkód dokonanych w
rodowisku przez realizacj
przedsi wzi cia i
zachowanie walorów krajobrazowych. Celem takich dzia
, na obszarze obj tym
niniejszym opracowaniem, jest przede wszystkim przywracanie bioró norodno ci rzeki
Moszczenicy. Narz dziem do realizacji tego celu b dzie wytworzenie stref ekotonowych
wzd
koryta rzeki ograniczaj cych przemieszczanie si sk adników nawozowych poprzez
redukcj zwi zków azotu i fosforu.
a denitryfikacyjne i bariery biogeochemiczne
ówn przyczyn eutrofizacji wód jest nadmierny dop yw zanieczyszcze , zw aszcza z
obszarów o intensywnym rolnictwie z wykorzystaniem maszyn rolniczych, technik uprawy i
nawozów. Substancje biogenne, g ównie azot i fosfor dostaj si do wód wraz ze sp ywem
powierzchniowym i podpowierzchniowym.
Ograniczenie dop ywu substancji biogennych do rzeki mo na rozwi za poprzez zwi kszenie
zdolno ci absorbowania ich przez ekosystem w zlewni tworz c strefy ekotonowe z one
ównie z ro linno ci lokalnej. Je li na obszarach planowanych ekotonów brak ro linno ci,
wówczas stosuje si nasadzenia. W przypadku przedmiotowego odcinka rzeki Moszczenicy
wyst puj porosty ro linno ci lokaln w miejscach planowanych ekotonów. Jednak e z
uwagi na z y stan wód rzeki ze wzgl du na elementy fizykochemiczne planuje si dodatkowe
rozwi zania uzupe niaj ce. Ze wzgl du na dwie potencjalne substancje biogenne, azotany i
fosforany, jakie mog wyst powa w wodach gruntowych sp ywaj cych do rzeki
Moszczenicy na rozpatrywanym odcinku, proponuje si zastosowanie innowacyjnych
rozwi za jakimi s z a denitryfikacyjne i bariery biogeochemiczne. Przy lokalizowaniu ich
uwzgl dniono warunki geomorfologiczne w taki sposób aby znalaz y si na drodze przep ywu
wód z potencjalnych róde zanieczyszcze do rzeki.
Na obszarach wyst powania wysokich st
azotanów w wodach podziemnych
zastosowanie z
denitryfikacyjnych wp ywa na kr enie azotu powoduj c wydzielenie go
do atmosfery w postaci gazowej, takiej jak naturalnie wyst puje w powietrzu. Z e
denitryfikacyjne jest to rów wykopany w ziemi, a nast pnie zasypany mieszanin ziemi z
trocinami sosnowymi, s om owsian lub innym podobnym materia em naturalnym
cymi ród em w gla organicznego dla bakterii denitryfikuj cych. Redukcja mineralnych
form azotu mo e dochodzi do 75%. Na obszarach o wysokim st eniu zwi zków fosforu w
wodach gruntowych zastosowanie barier biogeochemicznych powoduj cych absorbcj
fosforu wzmaga naturalnie zachodz cy proces wytr cania fosforu z jonami wapnia do
nierozpuszczalnych w wodzie fosforanów wapnia wyst puj cy normalnie w naturze. Bariery
biogeochemiczne s to rowy wykopane w ziemi, a nast pnie zasypane mieszanin ziemi,
kamieni i naturalnego ród a wapnia w postaci na przyk ad kamienia wapiennego.
Proponuje si z a liniowe, na odcinkach prostopad ych do kierunków sp ywu z powierzchni
zlewni zagospodarowanej intensywnie uprawami rolniczymi po onymi blisko rzeki
Moszczenicy lub wzd
rowów. Dodatkowo proponuje si z
dop ywaj cych do rzeki.
a punktowe w dnie rowów
Na obszarze gminy Pi tek znajduj cym si w granicach zlewni rzeki Moszczenicy prowadzona
jest intensywna gospodarka rolna. G ówne jej obszary znajduj si w obr bach:
Sypin-Borowiec, na odcinku rzeki w km 22+800 – 23+400 na lewym brzegu i 21+400 –
22+800 na prawym brzegu. Zanieczyszczenia mog dostawa si do rzeki ze sp ywem
powierzchniowym i odp ywem gruntowym z pól. Proponuje si zabezpieczenia przed
zanieczyszczeniami liniowe wzd
rzeki i pól le cych bezpo rednio przy korycie
rzeki.
Pokrzywnica, na odcinku rzeki w km 18+300 – 19+400 na prawym brzegu rzeki, cz
pól odwadniana jest rowami do rzeki Moszczenicy, a cz
rowami do rzeki Maliny.
Pola nie przylegaj bezpo rednio do koryta. Na odcinku 18+300 – 18+650 oddzielone
od koryta wa em i odwadniane przedwojennym systemem drenarskim i sieci
rowów do rzeki Maliny. Proponuje si lokalne z a liniowe wzd rowów oraz jedno
e punktowe w dnie rowu w jego uj ciu do rzeki Moszczenicy w km 18+746.
Pokrzywnica, na odcinku rzeki w km 14+650 – 18+000 na lewym brzegu rzeki. Na
wzniesieniu którego sk on biegnie w stron rzeki, a wody z pól s odprowadzane w
stron doliny starym systemem drenarskim oraz sieci rowów. Rowy prowadz wody
z odwodnienia tego terenu do rzeki Maliny przechodz c pod rzek Moszczenic
syfonami w km 17+517, 17+071, 16+757, 15+906, 14+682. Proponuje si zlokalizowa
zabezpieczenia liniowe przed zanieczyszczeniami wzd
rzeki poza obszarem pól
drenarskich.
Pi tek, na odcinku rzeki w km 13+700 – 14+500 na prawym brzegu rzeki. Odcinek
powy ej mostu w km 14+300 ma spadek w kierunku rzeki Maliny. Odcinek poni ej
mostu jest bardziej wyrównany i zanieczyszczenia mog dosta si do rzeki
Moszczenicy poprzez odp yw gruntowy. Proponuje si lokalne zabezpieczenia liniowe
wzd rzeki przed zanieczyszczeniami.
Pi tek na lewym brzegu rzeki w okolicach Kolonii Konarskiego i Ba ut. Obszar jest
odwadniany w kierunku rzeki Strugi starym systemem drenarskim i sieci rowów. Jest
zbyt odleg y by wp ywa na koryto rzeki Moszczenicy bezpo rednio w swojej
lokalizacji. Nie przewiduje si zabezpiecze .
Piekary, na odcinku rzeki w km 11+200 – 12+921 na lewym brzegu rzeki. Pola
odwadniane s starym systemem drenarskim i sieci rowów uchodz cych do koryta
rzeki Moszczenicy, a cz
rowami do rzeki Maliny przechodz cymi przez rzek
Moszczenic syfonem w km 12+195. Proponuje si liniowe zabezpieczenia przeciw
zanieczyszczeniom wzd
rowów i koryta rzeki oraz punktowe zabezpieczenia w
miejscu uj cia rowów w km: 11+253, 11+764, 12+923.
Rogaszyn - na odcinku rzeki w km 9+000 – 10+500 na prawym brzegu rzeki. Pola
odwadniane s starym systemem drenarskim i sieci rowów uchodz cych do koryta
rzeki Moszczenicy, a cz
rowami do rzeki Maliny. Proponuje si liniowe
zabezpieczenia przeciw zanieczyszczeniom wzd
rowów oraz punktowe
zabezpieczenia w miejscu uj cia rowu w km 9+036.
Górki P awskie – na odcinku rzeki w km 5+165 do 7+400 na prawym brzegu rzeki.
Pola zachodniej cz ci obr bu odwadniane s poprzez stare systemy drenarskie i
rowami odprowadzanymi do rzeki Moszczenicy. Proponuje si liniowe zabezpieczenia
wzd rzeki i rowów oraz punktowe na uj ciach rowów do rzeki w km 6+300, 6+417,
6+561, 6+884, 7+400. Wschodnia cz
obr bu odwadniana jest rowami
odprowadzanymi do rzeki Moszczenicy w obr bie P awice. Proponuje si liniowe
zabezpieczenia przeciw zanieczyszczeniom wzd
rzeki oraz punktowe
zabezpieczenia w miejscu uj cia rowu w km 9+036.
awice – na odcinku rzeki w km 4+300 – 5+164 na lewym brzegu rzeki. Pola
obr bu odwadniane s poprzez stare systemy drenarskie i rowami odprowadzanymi
do rzeki Moszczenicy. Tym samym rowem uchodz wody z odwodnienia pól
wschodniej cz ci obr bu Górki P awskie. Proponuje si liniowe zabezpieczenia
przeciw zanieczyszczeniom wzd
rowów i rzeki oraz punktowe zabezpieczenia w
miejscu uj cia rowu w km 4+570.
Obszary z mniejsza ilo ci pól znajduje si w obr bach:
Or dki – na odcinku rzeki w km 6+100 do 6+600 na prawym brzegu rzeki. Pola
odwadniane s sieci rowów uchodz cych do koryta rzeki Moszczenicy. Proponuje si
liniowe zabezpieczenia przeciw zanieczyszczeniom wzd
rowów oraz punktowe
zabezpieczenia w miejscu uj cia rowów w km 6+166, 6+577.
Janków-Jankówek – na odcinku rzeki w km 4+570 do 6+073 na prawym brzegu rzeki.
Pola odwadniane s sieci rowów uchodz cych do koryta rzeki Moszczenicy.
Proponuje si liniowe zabezpieczenia przeciw zanieczyszczeniom wzd
rowów i
rzeki oraz punktowe zabezpieczenia w miejscu uj cia rowów w km 4+570, 6+073
Obszary intensywnej gospodarki rolnej znajduj si równie poza granicami zlewni jednak w
pasie do 100 [m] od koryta rzeki Moszczenicy. Taka sytuacja jest w obr bie:
Boguszyce, na odcinku rzeki w km 19+100 – 20+400 na lewym brzegu. Wi kszo pól
odwadniana jest rowami w kierunku rzeki Strugi. Lokalnie rowy cz si z korytem
rzeki Moszczenicy w km 19+546 oraz 19+258. W tym miejscu proponuje si
zastosowanie punktowych zabezpiecze przed zanieczyszczeniami w dnie rowów.
Uj ciowy odcinek rzeki Moszczenicy obejmuj cy obr by Or ów Parcel i Or ów Kolonia
zagospodarowany jest g ównie przez ki i pastwiska ze wzgl du na obszar zalewowy w
dolinie rzeki Bzury. Teren jest tutaj p aski i podmok y. Odwodnienie jak i nawadnianie terenu
odbywa si za pomoc rowów melioracyjnych. Nie przewiduje si tutaj zabezpiecze dla
ograniczenia sp ywu substancji biogennych.
Dane o stanie jako ci wód powierzchniowych jakie zosta y opublikowane przez WIO w odzi w
roku 2013 („Komunikat o stanie jako ci wód powierzchniowych województwa ódzkiego
badanych w 2013r.”, WIO w odzi, sierpie 2014r ) wskazuj , e w rzece Moszczenicy w roku
2012 spo ród substancji biogennych przekroczone by o jedynie st enie fosforanów. Natomiast
w Rozporz dzeniu ( Nr 2/2012 Dyrektora Regionalnego Zarz du Gospodarki Wodnej
W Warszawie z dnia 20 sierpnia 2012 r. w sprawie okre lenia wód powierzchniowych wra liwych
na zanieczyszczenie zwi zkami azotu ze róde rolniczych oraz obszarów szczególnie nara onych,
z których odp yw azotu ze róde rolniczych do tych wód nale y ograniczy na terenie
województwa ódzkiego ) rzeka Moszczenica na odcinku od dop ywu z Besiekierza do uj cia
(JCWP PLRW20001927229) jest wymieniona jako wra liwa na w/w zanieczyszczenia. Dlatego te
sposób oczyszczania wód sp ywaj cych z terenów u ytkowanych rolniczo do rzeki
Moszczenicy powinien zosta okre lony na podstawie bada lokalizuj cych rodzaje i ród a
zanieczyszcze . Próbki do bada proponuje si pobiera w miejscach na uj ciu rowów do
rzeki Moszczenicy w miejscu planowanych punktowych zabezpiecze oraz na rzece
Moszczenicy na odcinkach wskazanych powy ej. Nale y równie przeprowadzi badania
geologiczne aby okre li rodzaj gruntu i uk ad warstw jakimi filtruje woda gruntowa a tak e
jej po enie aby zastosowane z a znalaz y si na odpowiedniej g boko ci.
Deflektory dla ryb
Jednym z dzia
kompensacyjnych dotycz cych strefy brzegowej jest realizacja budowli
habitowych tzw. kryjówek dla ryb. Tego typu rozwi zania s stosowane od dawna przez
rybaków, a obecnie wykonuje si równie jako element projektowanych rozwi za
kompensacyjnych przy konserwacji czy regulacji cieków. Stosuje si je w przypadku cieków
gdzie nie jest mo liwe w pe ni znaturalizowanie koryta tak jak w przypadku rzeki
Moszczenicy która jest silnie zmieniona antropogenicznie z uwagi na gospodark roln
regionu. Rozwi zania te imituj w pewnym stopniu spotykane w korytach naturalne
elementy jak zwalone pniem zwisy podmytych brzegów, systemy korzeniowe podmytych
drzew. Z uwagi na zobowi zania utrzymania wód dla gospodarowania wodami na rzece
Moszczenicy, administrator nie mo e dopu ci takich form naturalnej zabudowy.
Proponuje si zastosowanie deflektorów z palików drewnianych na ca ej d ugo ci
przedmiotowego odcinka rzeki w rozstawie co 50-100 [m]. Palisady powinny by usytuowane
pod k tem prostym lub lekko sko nie z pr dem rzeki. Wysoko palisad powinna si ga
nieco ponad poziom wody redniej - oko o 0.5 – 1.0 [m] od dna rzeki. Dzia anie deflektorów
polega na zmniejszaniu pr dko ci za nimi podczas zwi kszonych przep ywów wody w korycie
rzeki. Do wiadczenie wskazuje, e ich obecno prowadzi do zwi kszenia rybostanu.