strategia rozwoju gminy cyców na lata 2007 - 2015
Transkrypt
strategia rozwoju gminy cyców na lata 2007 - 2015
Załącznik do Uchwały nr VIII/51/07 Rady Gminy Cyców z dnia 28 września 2007 roku STRATEGIA ROZWOJU GMINY CYCÓW NA LATA 2007 - 2015 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE DO STRATEGII ROZWOJU GMINY CYCÓW NA LATA 2007 2015.............................................................................................................................................3 I.1. Założenia wstępne............................................................................................................3 I.2. Harmonogram prac nad Strategią Rozwoju......................................................................4 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY CYCÓW ........................................................................6 II.1. Położenie........................................................................................................................6 II.2. Budowa geologiczna.......................................................................................................6 II.3. Rzeźba terenu .................................................................................................................7 II.4. Gleby...............................................................................................................................7 II.5. Wody podziemne.............................................................................................................8 II.6. Wody powierzchniowe....................................................................................................9 II.7. Warunki klimatyczne......................................................................................................9 II.8. Charakterystyka społeczno – gospodarcza....................................................................10 III. SYTUACJA DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNA............................................................12 III.1. Stan i charakterystyka zaludnienia .............................................................................12 III.2 Rynek pracy..................................................................................................................14 III.3 Sytuacja mieszkaniowa.................................................................................................16 IV. GOSPODARKA.................................................................................................................18 IV.1 Rolnictwo......................................................................................................................18 IV.2 Przemysł........................................................................................................................19 IV.3 Handel i usługi..............................................................................................................20 V. STAN ROZWOJU INFRASTRUKTURY WIEJSKIEJ .....................................................22 V.1 Infrastruktura społeczna ................................................................................................22 V.1.1. Ochrona zdrowia ...................................................................................................22 V.1.2. Bezpieczeństwo publiczne ....................................................................................22 V.1.3. Edukacja i wychowanie .........................................................................................23 V.1.4. Sport i rekreacja ....................................................................................................24 V.1.5. Kultura ...................................................................................................................24 V.2. Infrastruktura techniczna ..............................................................................................26 V.2.1. Sieć komunikacyjna ..............................................................................................26 V.2.2. Zaopatrzenie w wodę ............................................................................................26 V.2.3. Gospodarka wodno – ściekowa .............................................................................26 V.2.4. Gospodarka odpadami ...........................................................................................27 V.2.5. Telekomunikacja....................................................................................................28 VI. CELE STRATEGII ROZWOJU GMINY CYCÓW I MOŻLIWOŚCI JEJ REALIZACJI ...................................................................................................................................................29 VI.1 ANALIZA SWOT .......................................................................................................29 VI.2. Cele strategiczne gminy...............................................................................................31 VI.3 Analiza budżetu Gminy Cyców....................................................................................33 VII. MISJA GMINY CYCÓW.................................................................................................36 VIII. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE GMINY CYCÓW .....................................37 IX. MONITOROWANIE STRATEGII....................................................................................43 2 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 I. WPROWADZENIE DO STRATEGII ROZWOJU GMINY CYCÓW NA LATA 2007 - 2015 I.1. Założenia wstępne Prezentowany dokument – Strategia Rozwoju Gminy Cyców na lata 2007 – 2015 w sposób kompleksowy aktualizuje Strategię Rozwoju Gminy Cyców na lata 2004 – 2015, uchwaloną przez Radę Gminy Cyców w dniu 21 lutego 2003 roku (Uchwała nr IV/33/03). Konieczność aktualizacji Strategii wynika z kilku przesłanek, do których należą: o wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, co skutkuje wyznaczeniem celów strategicznych, które wpłyną na efektywne wykorzystanie unijnych środków finansowych, o strategia rozwoju gminy powinna być spójna z kierunkami wyznaczonymi w: -dokumentach strategicznych wyższego rzędu, -strategicznych dokumentach „branżowych” lub „obszarowych”, -dokumentach lokalnych (plan gospodarki odpadami, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i in.) o zmiany w rozwoju zarówno w sferze społecznej jak i gospodarczej, które mają decydujący wpływ na treść planowanych działań, określenie wśród nich priorytetów, nowego katalogu celów strategicznych i celów operacyjnych, o opracowanie koncepcji rozwoju lokalnego, akceptowanej przez podmioty życia publicznego i gospodarczego na szczeblu lokalnym. Pomimo wielu zmian, przedstawiony dokument jest w dalszym ciągu kontynuacją Strategii z 2003 roku. Zachowane zostały jej podstawowe idee i założenia dotyczące przyszłości Gminy Cyców w sferze: społecznej, gospodarczej, ekologii, 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 kulturowej i ładu przestrzennego. Szczególną rangę nadano sferze gospodarczej oraz sferze społecznej i wynikających z nich potrzeb mieszkańców. Strategia ujmuje główne cele i uwarunkowania rozwoju na przestrzeni 9 lat. Strategia rozwoju jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego, gospodarczego, ekologicznego i przestrzennego. W najbardziej ogólnym ujęciu oznacza sposób osiągania wyznaczonych celów przez sterowanie rozwojem gminy. Najkrócej można ją zdefiniować jako zarządzanie przyszłością gminy. I.2. Harmonogram prac nad Strategią Rozwoju Prace nad Strategią, (Planem Rozwoju lokalnego Gminy Cyców) rozpoczęto w 2006 roku Uchwałą Rady Gminy Cyców Nr. XXXIV/238/06, oraz powołaniem zespołu do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Cyców na lata 2007 – 2015. W zespole uczestniczyli partnerzy społeczni z różnych dziedzin życia obejmujących gospodarkę, rolnictwo, oświatę, zdrowie i pomoc społeczną oraz kulturę, sport i rekreację. Członkowie zespołów na spotkaniach zorganizowanych w Urzędzie Gminy Cyców, zaproponowali, istotne ich zdaniem, zmiany w dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Cyców. Opracowano projekt kierunków zmian w gminie. Równocześnie Wójt Gminy Cyców organizował spotkania z mieszkańcami, na których przedstawiał projekt strategii oraz zaprosił wszystkich mieszkańców Gminy do współtworzenia zmian w Strategii. Po zakończeniu konsultacji społecznych Strategia Rozwoju Gminy Cyców na lata 2007 – 2015 została uchwalona przez Radę Gminy Cyców w dniu 28-09-2007 roku. Proces realizacji strategii obejmował następujące etapy: Etap I – analizę strategiczną – polegająca na zdiagnozowaniu otoczenia (elementów zewnętrznych i tendencji zmian), która pozwoliła na określenie obecnych i przewidzianych w czasie przyszłych szans i zagrożeń, a także na zdiagnozowanie własnych zasobów i warunków rozwoju, pozwalających na określenie mocnych i słabych stron, 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Etap II – planowanie strategiczne – określenie poszczególnych celów strategicznych i operacyjnych na podstawie wyników diagnozy strategicznej. Realizacja III Etapu strategii polegać będzie na podejmowaniu decyzji taktyczno – operacyjnych. 5 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY CYCÓW II.1. Położenie Gmina Cyców jest położona w powiecie łęczyńskim na powierzchni 14791 ha. Jej obszar rozciąga się od 23º00’ do 23º13’ długości geograficznej wschodniej i od 51º13’ do 51º23’ szerokości geograficznej północnej. Sąsiaduje z gminami: Urszulin, Wierzbica, Siedliszcze i Puchaczów. Według podziału fizyczno - geograficznego Kondrackiego gmina znajduje się w prowincji Niż Wschodnioeuropejski, podprowincji Polesie, makroregionach Polesie Zachodnie i Polesie Wołyńskie. Jest położona w obrębie mezoregionów Równiny Łęczyńsko – Włodawskiej i Obniżenia Dorohuckiego. W podziale fizjograficznym Lubelszczyzny wg A. Chałubińskiej i T. Wilgata gmina należy do obrębu Polesia Lubelskiego, na które składa się Pojezierze Łęczyńsko – Włodawskie (północna część gminy) oraz Obniżenie Dorohuckie (południowa część gminy). II.2. Budowa geologiczna „Program ochrony środowiska dla gminy Cyców” podaje, że geologicznie należy ona do brzeżnej strefy prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej w obrębie zapadliska włodawskiego. Na skałach krystalicznych lub metamorficznych spoczywają mułowcowo – piaszczyste osady kambru dolnego (seria poleska). Leżące na nich utwory syluru mają miąższość ok. 850 m. Warstwa formacji karbonu, w obrębie której znajdują się liczne pokłady węgla, waha się od 600 do 800 m i jest przykryta utworami jury i kredy z lukami sedymentacyjnymi przypadającymi na perm i trias. Osady jury na obszarze Polesia Lubelskiego mają zwartą pokrywę, reprezentowaną przez piaskowce i wapienie oraz utwory węglanowe. Miąższość tych 6 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 utworów sięga w okolicach Cycowa 600 m. Skały kredowe wykształcone są jako margle piaszczyste i opoki oraz margle wapniste, wapienie margliste i kreda pisząca. Utwory trzeciorzędowe są rozmieszczone nierównomiernie. Występują jako osady piaszczysto – mułkowo – ilaste. Osady czwartorzędowe występują na Polesiu Lubelskim powszechnie, jako pozostałości trzech ostatnich zlodowaceń, często bezpośrednio na utworach kredowych. Utwory plejstoceńskie są reprezentowane na ogół przez żwiry i piaski wodnolodowcowe, natomiast w gminie występują mułki, mułki piaszczyste, piaski jeziorne i miejscami mułki i piaski rozlewiskowo – jeziorne. Z utworów holoceńskich dominują torfy, namuły, piaski i gliny deluwialne. Na wschód od Świerszczowa spotyka się eluwia glin zwałowych. II.3. Rzeźba terenu Gmina charakteryzuje się płaskim, równinnym ukształtowaniem o niewielkich różnicach wysokości. Nachylenie terenu jest niewielkie, nie osiąga nawet 2%. Charakterystyczne dla rzeźby okolic Cycowa jest występowanie podmokłych, torfiastych łąk, których największe kompleksy znajdują się w dolinie Świnki i jej dopływów. Równiny torfowe tworzą największe powierzchnie w okolicach Stręczyna Starego, Zosina i Ostrówka Podyskiego. Obszary zbudowane z kredy piszącej i miękkich margli tworzą rozległe zagłębienia o małych wysokościach względnych (30 – 40 m). Monotonną rzeźbę terenu urozmaicają bezodpływowe zagłębienia krasowe (werteby). W gminie jest ok. 40 wertebów na 1 km2 powierzchni. Szerokość tych form wynosi od kilku do kilkudziesięciu metrów, natomiast głębokość nie przekracza 6 – 8 m. II.4. Gleby W gminie występuje duże zróżnicowanie pokrywy glebowej, co ma związek z budową geologiczną, rzeźbą terenu oraz warunkami wodnymi. Występują tu rędziny 7 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 i gleby piaskowe różnych typów genetycznych (bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne). W południowej części gminy dominują gleby bielicowe, w obniżeniach są gleby glejowe, a w środkowej części brunatne. Gleby są średniej jakości. Najlepsze występują wyspowo w środkowej i północnej części (rędziny wytworzone ze skał kredowych). Na obszarach niżej położonych rędziny są okresowo zbyt wilgotne. Największą wartość użytkową mają gleby brunatne i czarne ziemie. Ich najbardziej zwarte kompleksy są zlokalizowane w rejonie Stefanowa, Kopiny, Podgłębokiego, Cycowa, Ludwinowa, Nowego Stręczyna i Bekieszy. II.5. Wody podziemne W okolicach Cycowa wody podziemne występują płytko. Zwierciadło wody jest nachylone w kierunku północno – wschodnim i północno – zachodnim oraz nawiązuje do poziomu luster wody w jeziorach i większych ciekach. W niższym poziomie akumulacyjnym zwierciadło wody występuje na głębokości 2 m p.p.t. W piaskach różnoziarnistych budujących wyższą równinę akumulacyjną woda znajduje się na głębokości 2–5 m p.p.t.. Zwierciadło kredowego piętra wodonośnego zalega na głębokości 5–10 m p.p.t.. Wody w strefie czynnej wymiany krążą przede wszystkim w utworach kredowych. Poszczególne piętra pozostają w łączności hydraulicznej tworząc jedno ciągłe zwierciadło wody. Zbiornik wód kredowych jest zasilany przez rzeki, źródła, drenaż korytowy oraz przez infiltrację opadów atmosferycznych. Jakość wód podziemnych piętra kredowego jest wysoka. Płytki poziom wodonośny występujący w utworach czwartorzędowych zawiera wody o znacznym zanieczyszczeniu, które nie spełniają wymogów dla wód do picia. Lepszą jakością odznaczają się wody głębiej występującego poziomu czwartorzędowego, utrzymujące się pod warstwą mułków i iłów, wykorzystywanego razem z wodami piętra kredowego. 8 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Studnie o dużej wydajności (do 60 m3/h) czerpią wodę z poziomu kredowego, z głębokości 30 – 80 m. II.6. Wody powierzchniowe Gmina leży w środkowo – wschodniej części dorzecza Wieprza. Jej obszar jest odwadniany przez rzekę Świnkę. W granicach gminy płynie ona na odcinku 15,5 km.. Charakterystyczne jest występowanie torfiarek, głównie w rejonie jeziora Uściwierz, w okolicach Garbatówki, Nowego Stręczyna i Starego Stręczyna. Są tu również trzęsawiska i bagna, które powstały przez zarastanie dawnych powierzchni wodnych (np. Uroczysko Bagno) oraz liczne rowy melioracyjne (ok. 420 km) i ponad 1300 budowli melioracyjnych. W gminie znajdują się cztery jeziora: Uściwierz, Uściwierzek, Świerszczów i Głębokie. II.7. Warunki klimatyczne Według podziału klimatycznego Lubelszczyzny W. i A. Zinkiewiczów (1975) południowe fragmenty gminy należą do dziedziny Lubelsko – Chełmskiej, natomiast centralna i północna część do dziedziny Lubartowsko – Parczewskiej. Wartości parowania przewyższają tu wartości opadów atmosferycznych. W okolicach Garbatówki średnia roczna suma opadów w latach 1951 – 1990 wyniosła 593 mm. Najobfitsze opady występują w lipcu, a najniższe w styczniu. Pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio przez 80 dni w roku. Średnia roczna temperatura powietrza w gminie wynosi 7,3ºC. Najzimniejszy jest styczeń (średnia: - 4,2ºC), a najcieplejszy lipiec (średnia: 18,4ºC). ] Długość okresu wegetacyjnego dochodzi do 212 – 216 dni (Kaszewski i in., 1995). Występują tu najwyższe w województwie wartości usłonecznienia względnego w okresie letnim (45-50%) 9 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Klimat lokalny kształtują warunki fizjograficzne. Występowanie licznych podmokłości wpływa na wysoką wilgotność powietrza, powstawanie mgieł i inwersji temperatury powietrza. II.8. Charakterystyka społeczno – gospodarcza Powierzchnia gminy wynosi 148 km2. Zamieszkuje ją 7727 osób, głównie w wieku produkcyjnym (61,3%). Od 1995 r. liczba ludności gminy zwiększyła się o 449 osób. W gminie jest 27 sołectw, w skład których wchodzą 30 miejscowości: Adamów, Barki, Bekiesza, Biesiadki, Cyców I, Cyców II, Garbatówka, Garbatówka Kolonia, Głębokie, Janowica, Podgłębokie, Stawek, Stawek Kolonia, Kopina, Ludwinów, Małków, Malinówka, Stręczyn Nowy, Stręczyn Stary, Ostrówek Podyski, Sewerynów, Świerszczów, Świerszczów Kolonia, Stefanów, Szczupak, Wólka Cycowska, Wólka Nadrybska, Zagórze, Zaróbka, Zosin. Największą miejscowością jest Cyców a najmniejszą Zosin. Użytki rolne stanowią ok. 80% powierzchni gminy. Podstawowym źródłem dochodów mieszkańców jest rolnictwo. Istnieje tu ok. 2500 gospodarstw rolnych, o średniej powierzchni ok. 8 ha. W gminie funkcjonuje kilka małych zakładów pracy: masarnia ZPH „Jakol” w Kopinie, Tartak i Zakład Produkcji Folii w Głębokiem. Gmina jest typowo rolnicza ale istotne znaczenie będą miały bogate złoża węgla kamiennego (17,7% powierzchni gminy zajmuje pole górnicze KWK Bogdanka S.A.). W Stefanowie na początku lat 80-tych rozpoczęła się budowa kopalni K-2, ale prace zostały wstrzymane w 1988 r. Uruchomienie kopalni ma nastąpić w 2010 r. Gmina posiada 80 km sieci wodociągowej, 2,8 km kanalizacji i trzy oczyszczalnie ścieków: w Cycowie , Głębokiem i Wólce Cycowskiej Składowisko odpadów komunalnych w Wólce Cycowskiej, jest już zamknięte i będzie rekultywowane. Gmina Cyców położona jest we wschodniej części województwa lubelskiego, na wschód od miasta powiatowego- Łęczna. 10 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 W bezpośrednim sąsiedztwie są położone gminy: Puchaczów, Ludwiń, (powiat Łęczyński), Urszulin ( powiat włodawski ) ,Wierzbica i Siedliszcze (powiat chełmski). Miejscowość gminna - Cyców jest oddalona: • 19 km od Łęcznej, • 45 km od Lublina, • 35 km od Chełma, • 42 km od Włodawy. Biorąc pod uwagę podział Polski na jednostki fizyczno-geograficzne, obszar gminy położony jest na granicy pasa nizin i wyżyn. Gmina Cyców leży w zasięgu Polesia Lubelskiego wchodzącego w skład Nizin Środkowopolskich, zaś jej południowe i wschodnie krańce leżą w pobliżu granicy Wyżyny Lubelskiej. Gminę obejmują następujące podregiony Polesia Lubelskiego. Pojezierze Łęczyńsko - Włodawskie (północna część gminy), Obniżenie Dorohuskie (południowa część gminy) 11 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 III. SYTUACJA DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNA III.1. Stan i charakterystyka zaludnienia Gęstość zaludnienia na terenie Gminy Cyców wynosi 51 os/km². Cechą charakterystyczną rozmieszczenia ludności w gminie jest jej koncenctacja we wsi Cyców. Do większych miejscowości wchodzących w skład gminy można zaliczyć: Świerszczów, Nowy Stręczyn, Wólkę Cycowską, Głębokie, Barki i Bekieszę. Poniżej zaprezentowano zestawienia tabelaryczne liczby ludności w gminach: Cyców z podziałem na miejscowości. Wykaz miejscowości oraz liczba mieszkańców Gminy Cyców Lp. Nazwa miejscowości Stan na 31.12.2001 Stan na 31.12.2002 Stan na 31.12.2003 Stan na 31.12.2004 Stan na 31.12.2005 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Adamów Barki Bekiesza Biesiadki Cyców Cyców – Kolonia II Garbatówka Garbatówka – Kolonia Głębokie Janowica Kopina Ludwinów Malinówka Małków Nowy Stręczyn Ostrówek Podyski Podgłębokie Sewerynów Stary Stręczyn Stawek Stefanów Szczupak Świerszczów Świerszczów – Kolonia Wólka Cycowska Wólka Nadrybska 145 276 370 70 1 705 203 136 171 425 211 256 306 298 124 378 165 246 64 82 216 214 50 369 187 645 115 146 274 373 71 1 722 204 135 172 423 213 257 305 299 123 384 161 248 64 83 214 213 47 359 192 672 115 146 274 373 71 1 733 204 138 172 424 213 258 305 301 123 385 161 248 65 83 215 213 47 360 192 674 115 143 280 375 66 1 741 198 132 172 453 218 253 283 292 130 375 151 253 65 73 221 217 47 353 190 688 114 146 295 365 63 1 731 197 136 171 449 225 260 279 296 131 379 147 251 59 71 217 215 47 360 189 690 114 12 Stan na 31.12.2006 151 305 372 62 1743 204 141 170 435 234 269 276 296 140 364 143 264 57 64 212 208 45 360 194 698 111 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 27. 28. 29. Zagórze Zaróbka Zosin Ogółem 107 119 16 7 669 104 121 17 7 711 104 121 17 7 735 110 116 15 7 724 111 120 13 7 727 103 128 14 7763 Liczba ludności w Gminie Cyców nieznacznie wzrasta w zaprezentowanym okresie, W Gminie Cyców przyrost naturalny jest dodatni: 2,62 promila. Strukturę wiekową ludności można analizować według podziału na grupy: • osoby w wieku przedprodukcyjnym: 0 – 18 lat • osoby w wieku produkcyjnym: 19 – 65 lat • osoby w wieku poprodukcyjnym: 66 i powyżej Zaprezentowana poniżej tabela zawiera zestawienie danych dotyczących struktury wiekowej ludności w Gminie Cyców. Zestawienie liczby mieszkańców, stan na 31.12.2005 Osoby w wieku 0 – 18 lat, w tym Kobiety Mężczyźni 19 – 65 lat, w tym Kobiety Mężczyźni 66 lat powyżej, w tym Kobiety Mężczyźni Razem Gmina Cyców 1 031 1 100 2 262 2 378 590 366 7 727 Gmina Cyców posiada korzystną strukturę wiekową ludności, duży jest odsetek osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Dodatni przyrost naturalny i saldo migracji wskazuje na pozytywne trendy w strukturze zaludnienia. Jednak w niektórych wsiach notuje się zjawisko, tzw. „starzenia się wsi”. Dotyczy to miejscowości, między innymi: Zosin, Szczupak, Zagórze. 13 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 III.2 Rynek pracy Podstawowe źródło zarobkowania dla mieszkańców stanowi praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Około 86,3% ludności trudni się pracą w indywidualnych gospodarstwach rolnych, niewielka część ludności prowadzi indywidualną działalność gospodarczą. Miejsca pracy tworzą na analizowanym obszarze głównie jednostki samorządu terytorialnego. Analizując rynek pracy w Gminie Cyców trzeba stwierdzić, że głównymi pracodawcami na terenie gminy są instytucje, np.: • Urząd Gminy – 163, w tym administracja – 25, obsługa – 19, Ośrodek Pomocy Społecznej – 6, pozostałe miejsca pracy tworzą szkoły, biblioteka, przedszkole; • Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska – 24; • Bank Spółdzielczy – 14; oraz inne instytucje: • Posterunek Policji; • Urząd Pocztowy; • Zakład Energetyczny; • Rejon Dróg Publicznych; • Spółdzielnia Mieszkaniowa; • Ośrodek Usług Medycznych „PULS”; • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Przychodnia MED-RO; • Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy; Pewna część mieszkańców pracuje poza obszarem gminy, np. w Lublinie, Chełmie, Łęcznej i Bogdance. Ponadto na terenie gminy działają prywatne podmioty gospodarcze. Najwięcej miejsce pracy zapewniają firmy: • Masarnia w Kopinie – 50; 14 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 • AGROPOL – prywatne gospodarstwo rolne w Wólce Cycowskiej – 25; • Piekarnia Cyców – 8; • Tartak i wytwórnia folii w Głębokiem – 35; Rynek pracy w Gminie Cyców nie pokrywa zapotrzebowania lokalnej społeczności. Stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie około 16% ludności czynnej zawodowo. Gmina nieustannie podejmuje działania mające na celu ograniczenie poziomu bezrobocia poprzez organizowanie prac interwencyjnych i robót publicznych. Warto podkreślić, że obok bezrobocia rejestrowanego, występuje w gminie bezrobocie ukryte. Polega ono na nadmiernym zatrudnieniu w rolnictwie, gdzie ze względu na wysokie rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych, osoby w nich pracujące nie są w pełni wykorzystywane. Na terenie objętym działaniem Fundacji Lokalna Grupa Działania „Liderzy Polesia” występuje zjawisko bezrobocia. Liczba osób bezrobotnych oraz stopa bezrobocia kształtuje się w ostatnich latach następująco: Rok 2002 2003 2004 2005 Gmina Cyców Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 666 658 616 580 16,15% 15,98% 15,67% 15,56% Stopa bezrobocia na analizowanym obszarze jest niższa niż średnia w powiatach, do których należą Gminy Cyców (Łęczyński)). Mimo to, bezrobocie jest istotnym czynnikiem na każdym obszarze, o negatywnym wpływie nie tylko na gospodarkę, ale przede wszystkim na poziom życia rodzin, co z kolei wywołuje negatywne skutki społeczne. Dlatego ważnym celem działań lokalnej społeczności jest ograniczanie bezrobocia, bo z bezrobocia rodzi się niezadowolenie społeczne, polegające na kumulowaniu się negatywnych cech życia materialnego i społecznego. Negatywne skutki społeczne wywołane przez bezrobocie w sferze ekonomicznej i psychospołecznej zawsze prowadzą do obniżenia standardu życia oraz sprzyjają izolacji społecznej. Bardzo często prowadzą do konfliktów społecznych, wpływają na pogorszenie się stanu zdrowia i powodują pojawianie się zachowań patologicznych. 15 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Wśród patologii będących skutkiem bezrobocia najczęściej występują: alkoholizm, kradzieże, przestępczość. Długotrwałe pozostawanie bez pracy może powodować wzrost ubóstwa. Zatem działania na rzecz rozwoju lokalnego winny być nastawione na tworzenie nowych miejsc pracy poprzez pobudzanie przedsiębiorczości, powstawanie nowych podmiotów produkcyjnych i usługowych, rozwój rolnictwa i agroturystyki. Rolą samorządów terytorialnych jest stymulowanie tego rozwoju, a jednym z narzędzi może być wzrost nakładów inwestycyjnych, rozbudowa infrastruktury, co też przekłada się na jakość życia lojalnej społeczności. III.3 Sytuacja mieszkaniowa Warunki życia, czy też „warunki bytowe" to wszystkie te cechy danego terenu oraz jego otoczenia, które istotne są z punktu widzenia potrzeb mieszkańców. Podstawowym elementem warunków życia jest mieszkanie. W gminie Cyców istnieje 2 250 mieszkań. Przeciętna liczba osób przypadających na mieszkanie wynosi 3,32, natomiast na izbę 0,96. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosi 67,6 m2, z czego na osobę przypada 20,4 m2. Na terenie gminy występują następujące typy zabudowy: -zagrodowa (występuje we wszystkich wsiach gminy), -jednorodzinna (głównie w Cycowie), wielorodzinna (w Cycowie), letniskowa (głównie przy Jeziorze Głębokim i Uściwierz). Gmina Cyców charakteryzuje się wysokim udziałem ludności zamieszkałej w budownictwie wielorodzinnym. Na jej terenie istnieje także kilka spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych: -Wólka Cycowska- Wspólnota mieszkaniowa (10 bloków, 40 mieszkań), -Cycowska Spółdzielnia Mieszkaniowa (8 bloków, 168 mieszkań), -Spółdzielnia Mieszkaniowa w Głębokim (l blok, 12 mieszkań), -Ośrodek Wychowawczy w Głębokim- 16 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 -Dom Nauczyciela, Świerszczów- zabudowa po byłym PGR ( l blok, 4 mieszkania ) 17 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 IV. GOSPODARKA IV.1 Rolnictwo Rolnictwo jest jednym z głównych działów gospodarki w Gminie Cyców. Przeważająca część ludności Gminy Cyców utrzymuje się z rolnictwa. Indywidualne gospodarstwa rolne zajmują znaczną część (około 95%) powierzchni użytków rolnych. Główne kierunki produkcji w gminie to uprawa zbóż i roślin okopowych. Wynika to głównie z naturalnych warunków przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa. W strukturze zasiewów zboża zajmują około 73% powierzchni upraw. Poza wykorzystaniem powierzchni upraw pod produkcję roślinną, rolnicy specjalizują się również w plantacyjnej uprawie owoców i warzyw – głównie truskawek i pomidorów, ale także uprawie tytoniu. W sezonie letnim na terenie gminy działa kilka skupów owoców i warzyw. Kierunki produkcji rolnej wynikają także ze struktury obszarowej gospodarstw. Indywidualne gospodarstwa rolne w Gminie Cyców charakteryzują się rozdrobnieniem. Przeważają gospodarstwa zajmujące powierzchnię od 5 – 10 ha, które stanowią około 30% wszystkich gospodarstw. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w Gminie Cyców wynosi około 8,5 ha. Charakterystyka gospodarstw rolnych w Gminie Cyców Grupy obszarowe użytków rolnych w ha Ogółem Do 1 ha Od 1 ha do 5 ha Od 5 ha do 10 ha Od 10 ha do 15 ha Powyżej 15 ha Liczba gospodarstw Ogółem w tym: 1 786 403 617 424 201 141 Powierzchnia w ha Użytki rolne Lasy i grunty leśne 14 289,26 240,61 1 756,11 3 344,91 2 638,79 6 308,84 13 321,28 186,01 1 565,87 3 0320,68 2 462,05 6 076,67 437,76 5,50 64,87 165,62 89,70 112,07 Część rolników prowadzących gospodarstwa rolne podejmuje także działalność gospodarczą. Wśród liczby 1 786 gospodarstw rolnych: • 1 431 prowadzi wyłącznie działalność rolniczą; 18 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 • 19 prowadzi wyłącznie działalność pozarolniczą; • 119 prowadzi działalność rolnicza i pozarolniczą; • 217 nie prowadzi działalności rolniczej i pozarolniczej IV.2 Przemysł Na terenie Gminy Cyców zarejestrowanych jest 183 podmiotów gospodarczych. W tej liczbie nie ma zakładów przemysłowych, są natomiast jednostki zajmujące się handlem, usługami, przetwórstwem, rzemiosłem i drobną wytwórczością. Zgodnie ze wpisem do ewidencji działalności gospodarczej liczba podmiotów według branż jest następująca: • handel i gastronomia – 92; • usługi budowlane – 38; • zakłady rzemieślnicze – 7; • stolarstwo – 3; • transport samochodowy – 3; • handel obwoźny – 16; • usługi w zakresie prac leśnych – 2; • instalatorstwo elektryczne – 3; • działalność rozrywkowa – 2; • usługi lekarskie – 2; • lecznice dla zwierząt – 3; • pozostałe – 12; Zakłady usługowe i handlowe zlokalizowane są głównie w miejscowości gminnej – Cycowie, natomiast niemalże we wszystkich pozostałych miejscowościach gminy są placówki handlowe, zatem podstawowe potrzeby społeczności lokalnej są zaspokojone. 19 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Działalność handlową i usługową prowadzi także Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, która posiada piekarnię, 4 sklepy ogólno – spożywcze oraz 1 z artykułami do produkcji rolnej. IV.3 Handel i usługi Handel stanowi najszybciej rozwijającą się dziedzinę działalności gospodarczej na terenie gminy Cyców. Zarówno handel jak i usługi skoncentrowane są w sektorze prywatnym. Na terenie gminy zarejestrowane są 183 podmioty gospodarcze, wśród których największy odsetek stanowią podmioty zajmujące się handlem i gastronomią (53,6%), oraz usługami budowlanymi (16,9%). Oprócz nich na terenie gminy funkcjonuj ą podmioty gospodarcze takie jak: -zakłady rzemieślnicze - 7, -stolarstwo - 3, -transport samochodowy - 5, -handel obwoźny - 16, -usługi w zakresie prac leśnych - 2, -instalatorstwo elektryczne - 3, -działalność rozrywkowa - 2, -usługi lekarskie - 2, -lecznice dla zwierząt -3, -pozostałe -11, Podstawowe potrzeby mieszkańców gminy w zakresie usług są zaspokój one. Istnieje jednak potrzeba świadczenia usług w zakresie krawiectwa, szewstwa i szklarstwa, napraw sprzętu gospodarstwa domowego a także usług fotograficznych. Podmioty gospodarcze świadczące tego typu usługi mogą liczyć na ulgi podatkowe. Usługi podstawowe, tj. te, z których korzysta się codziennie (np. sklepy spożywcze) zlokalizowane są niemal we wszystkich miejscowościach gminy. Usługi wyższego rzędu (ośrodek zdrowia, urząd pocztowy itp.), z których korzysta się okresowo są skoncentrowane w miejscowości gminnej- Cycowie oraz Wólce Cycowskiej. 20 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Działalność handlową i usługową prowadzi także Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska", która posiada piekarnię, cztery sklepy ogólno-spożywcze oraz jeden z artykułami do produkcji rolnej. 21 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 V. STAN ROZWOJU INFRASTRUKTURY WIEJSKIEJ V.1 Infrastruktura społeczna V.1.1. Ochrona zdrowia . Mieszkańców Gminy Cyców obsługują dwie Przychodnie Medycyny Rodzinnej, w których przyjmuje 4 lekarzy pierwszego kontaktu. Sytuacja zdrowotną pacjentów zajmują się również pielęgniarki środowiskowe. Ośrodek Pomocy Społecznej aktywnie współpracuje z lekarzami i pielęgniarkami środowiskowymi w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych podopiecznych. Ponadto pacjenci mają dogodny dostęp do lekarzy specjalistów. W budynku po byłym Gminnym Ośrodku Zdrowia znajdują się gabinety lekarskie, gdzie przyjmują: okulista, neurolog, ginekolog, laryngolog i stomatolog. Problemy opieki społecznej są w gestii Gminnego Ośrodka Opieki Społecznej w Cycowie. V.1.2. Bezpieczeństwo publiczne Nad bezpieczeństwem publicznym czuwa Posterunek Policji w Cycowie. Jeśli chodzi o ocenę stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego, to należy wskazać na poprawę w tym zakresie. Na przykład zgodnie z raportem Posterunku Policji w Cycowie za rok 2005 poziom przestępczości w porównaniu z poprzednio rokiem spadł o 13,1%. Wśród przestępstw wyróżnia się dwie główne kategorie: • przestępstwa kryminale; • przestępstwa drogowe; Przestępstwa karne stanowią około 60% ogólnej liczby – są to głównie kradzieże z włamaniem, kradzieże i uszkodzenia mienia. Przestępstwa drogowe polegają przede wszystkim na prowadzeniu pojazdów pod wpływem alkoholu. Wypadki drogowe notowane są sporadycznie. 22 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Dane statystyczne wskazują, że najwyższą liczbę przestępstw notuje się w godzinach od 22 do 6 rano, w dni weekendu. Są to zatem typowe dane charakteryzujące okoliczności dokonywanych przestępstw. Stwierdzono, że sprawcami przestępstw na terenie Gmin Cyców są niejednokrotnie mieszkańcy sąsiednich gmin i powiatów, a także obywatele Ukrainy. Natomiast czynny przestępcze dokonywane przez osoby nieletnie są bardzo nieliczne. Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego obejmuje także sprawy ochrony przeciwpożarowej. Zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej realizowane są przez jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych, które są utworzone w wielu miejscowościach. Ogólnie stan bezpieczeństwa publicznego na analizowanym terenie należy uznać za zadawalający. V.1.3. Edukacja i wychowanie Na terenie Gminy Cyców dzieci pobierają naukę w 9 placówkach oświatowych. W roku szkolnym 2006/2007 w Gminie Cyców objętych było 6 dzieci nauczaniem indywidualnym w ramach obowiązku szkolnego. Wykaz placówek oświatowych w Gminie Cyców Nazwa placówki oświatowej Szkoła Podstawowa w Cycowie Kl. I – VI Szkoła Filialna w Bekieszy Kl. I – III Szkoła Filialna w Stręczynie Nowym Kl. I – III Szkoła Filialna w Świerszczowie Kl. I – VI Szkoła Podstawowa w Garbatówce Kl. I – VI Szkoła Podstawowa w Głębokim Kl. I – VI Szkoła Podstawowa w Malinówce Kl. I – VI Szkoła Podstawowa w Stawku Kl. I – VI 23 Liczba dzieci 298 Klasa „0” 37 12 7 12 0 58 8 48 8 76 9 28 10 38 8 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Gimnazjum w Cycowie Razem wszystkie szkoły Przedszkole w Cycowie 345 915 30 87 - Przedszkole V.1.4. Sport i rekreacja Zasoby dla rozwoju sportu i rekreacji na analizowanym obszarze stanowią istniejące obiekty architektury i kultury, wartościowe walory krajobrazowe i przyrodnicze oraz jeziora, które stanowi atrakcję dla wędkarzy. Najlepiej zagospodarowane jeziora to: • Jezioro Uściwierz • Jezioro Głębokie Na terenie Gminy Cyców znajdują się następujące elementy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej: • 3 boiska do piłki nożnej (Stawek, Wólka cycowska, Świerszczów); • 6 boisk do koszykówki (Cyców – 4, Głębokie – 1, Garbatówka – 1); • 4 boiska do piłki ręcznej (Cyców – 2, Głębokie – 1, Garbatówka – 1); • 5 boisk do piłki siatkowej (Cyców, Garbatówka, Głębokie, Ludwinów, Barki); • 3 korty tenisowe (Cyców – 1), Wólka cycowska – 2); • Hala sportowa (Cyców) i dwie sale pomocnicze (Cyców, Głębokie, Malinówka); • Strzelnica (Wólka Cycowska); V.1.5. Kultura Najważniejsze jednostki kulturalno – oświatowe na terenie Gminy Cyców to: • Gminna Biblioteka Publiczna w Cycowie; • Filia Biblioteczna Stawek; • Świetlica środowiskowa w Cycowie; • Wiejski Dom Kultury w Garbatówce; 24 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 • Świetlica Wiejska Barki; V.1.6. Organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe odgrywają ważna rolę w życiu lokalnej społeczności, gdyż nastawiane są na cele społeczne, kulturalno – oświatowe, a także propagują dorobek wynikający z historii i tradycji danego obszaru oraz przyczyniają się do stymulacji rozwoju gospodarczego. Poza tym na omawianym obszarze działa wiele organizacji o długiej już tradycji, m.in. w Gminie Cyców: • Ludowy Klub Sportowy „Błękit” Cyców; • Uczniowski Klub Sportowy „Amator” Cyców; • Klub Abstynenta „Aroka” Cyców; • Towarzystwo Miłośników Ziemi Cycowskiej w Cycowie; • Stowarzyszenie Rozwoju Wsi i Lokalnej Społeczności „Jesteśmy Sobie Zawsze Potrzebni” w Stawku; • Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Oświaty i Kultury Wiejskiej „Jesteśmy Razem” w Garbatówce; • Stowarzyszenie przy Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Głębokie. • 9 Ochotniczych Straży Pożarnych; • 7 Kół Gospodyń Wiejskich; • Koło Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Cycowie; • Zespół Śpiewaczy „Kolonianki”; • Warsztaty Terapii Zajęciowej w Janowicy. • Lokalna Grupa działania „Liderzy Polesia” 25 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 V.2. Infrastruktura techniczna V.2.1. Sieć komunikacyjna Główne drogi przebiegające przez Gminę Cyców, poza droga krajową nr 82, to: • droga nr 838 relacji Głębokie – Dorohucza – Trawniki – Fajsławice; • droga nr 839 relacji Cyców – Siedliszcz – Marynin – Pawłów – Rejowiec; • droga nr 841 relacji Cyców – Wierzbica – Staw. Przez Gminę Cyców przebiega linia kolejowa, ale ma ona znaczenie marginalne – w zachodniej części gminy przebiega linia kolejowa do kopalni węgla kamiennego w Bogdance. V.2.2. Zaopatrzenie w wodę Stan zaopatrzenia w wodę na obszarze analizowanym Gmny Cyców jest zadawalający. Teren gminy zwodociągowany jest w ponad 80%. W gminie istnieją wodociągi grupowe o łącznej długości 212 km, do których podłączonych jest 1 282 przyłączy. Ludność zaopatrywana jest w wodę do picia z wodociągów w Cycowie (miejscowości: Cyców I, Cyców II, Wólka Cycowska, Podgłębokie, Głębokie) i Ludwinowie (Ludwinów, Stawek, Sewerynów oraz Syczyn położony na terenie gminy Wierzbica). Wodociąg Świerszczów zaopatruje w wodę następujące miejscowości: Świerszczów, Ostrówek Podyski, Garbatówka, Kolonia Garbatówka, Wólka Nadrybska, Kopina, Zaróbka, Małków, Janowica, Stefanów. V.2.3. Gospodarka wodno – ściekowa W Gminie Cyców sieć kanalizacyjna ma 7,7 km długości i składa się na nią 203 przyłącza. Wskaźnik skanalizowania gminy wynosi około 10%. Do miejscowości skanalizowanych zalicza się Cyców, Wólka Cycowska (osiedle domów jednorodzinnych) i Głębokie. Rozwój kanalizacji w gminie znacznie odbiega od 26 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 przyrostu sieci wodociągowej i w związku z tym działania w zakresie budowy infrastruktury kanalizacyjnej powinny ulec zintensyfikowaniu w najbliższej perspektywie. W Gminie Cyców znajdują się 3 oczyszczalnie ścieków, w tym 2 wymagają modernizacji: • Cyców – oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna gminna, typu „PS 100”, o przepustowości 100 m³/d, wybudowana w roku 1993. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Świnka; • Oczyszczalnia przy Państwowym Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Głębokim – oczyszczalnia kontenerowa o przepustowości 50 m³/d, wybudowana w roku 1988; • Wólka Cycowska – oczyszczalnia kontenerowa o przepustowości 50 m³/d, wybudowana w roku 1987; Na terenie gminy budowane są przydomowe oczyszczalnie ścieków, szczególnie na terenach o zabudowie rozproszonej. Pierwsze tego typu urządzenia zainstalowano w miejscowościach Janowica i Wólka Cycowska. V.2.4. Gospodarka odpadami Gmina Cyców korzysta z wysypiska odpadów komunalnych zlokalizowanego w Starej Wsi. Mieszkańcy zaopatrzeni są w 1 300 pojemników na śmieci o pojemności 240 l. Wywóz odpadów zorganizowany jest poprzez cykliczne kursy samochodu – śmieciarki i odbiór odpadów z pojemników indywidualnych gospodarstw domowych. Wcześniej Gmina Cyców użytkowała składowisko odpadów w Wólce Cycowskiej, które było zlokalizowane na terenie Chełmskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, około 400 m na północ od koryta rzeki Świnki, której dolina stanowi korytarz ekologiczny. Składowisko to wymaga rekultywacji. 27 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 V.2.5. Telekomunikacja Siec telekomunikacji na analizowanym obszarze opiera się o łącza przewodowe, zarządzane przez Telekomunikację Polską S.A oraz sieci komórkowe. Dostęp do usług telekomunikacji jest na dobrym poziomie, część abonentów korzysta z połączeń sieciowych w dostępie do Internetu. W miejscowościach gminnych znajdują się placówki Poczty Polskiej. 28 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 VI. CELE STRATEGII ROZWOJU GMINY CYCÓW I MOŻLIWOŚCI JEJ REALIZACJI VI.1 ANALIZA SWOT Aby określić mocne i słabe strony gminy, zastosowano analizę SWOT, która jest metoda kompleksową służącą do badania otoczenia wspólnoty (tu gminy) oraz jej wnętrza. Analiza SWOT jest angielskim skrótem od słów: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) , Threats (zagrożenia) i opiera się na wskazaniu czynników determinujących rozwój gminy tj.: - czynników zewnętrznych względem wspólnoty gminnej : szans i zagrożeń - czynników wewnętrznych: mocnych i słabych stron gminy. W sposób bardziej przejrzysty przedstawia to poniższa tabela. CZYNNIKI POZYTYWNE NEGATYWNE ZEWNĘTRZNE SZANSE ZAGROŻENIA WEWNĘTRZNE MOCNE STRONY SŁABE STRONY Analiza została opracowana na podstawie diagnozy walorów turystycznych, potencjału środowiskowego i gospodarczego gminy oraz przeprowadzonych konsultacji z mieszkańcami, przedstawicielami miejscowego biznesu, Stowarzyszeniami, oraz przedstawicielami samorządu lokalnego. Uwzględnia także niektóre elementy z poprzedniej Strategii Rozwoju Gminy. 29 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1) atrakcyjne turystycznie środowisko przyrodnicze (krajobraz, klimat, flora-lasy, fauna, cieki wodne, rzeźba terenu) 1) nie zakończona kanalizacja Gminy Cyców 2) niski standard dróg lokalnych 3) brak centrum informacji turystycznej 2) korzystna lokalizacja gminy w stosunku do 4) niewystarczająca aglomeracji lubelskiej turystycznych 3) położenie gminy w pobliżu Kopalni Węgla narciarskich, biegowych, konnych), 4) położenie gminy w sąsiedztwie Poleskiego Parku Narodowego 5) niewydajny system promocji turystycznej gminy 5) szybki rozwój budownictwa uwzględniającego możliwość przyjmowania turystów 6) stosunkowo przyrodniczo i atrakcyjnych pod względem krajobrazowym 7) brak inwestycjami terenowych turystycznymi dobrze gospodarstw tzw. markowych produktów turystycznych, z których Gmina Cyców i byłaby mieszkaniowymi 10) występowanie ilości 8) brak ośrodków typu rehabilitacyjnego 9) brak rezerw obiektów agroturystycznych imprez kulturalnych) z większej zorganizowanych 8) obyczaje i folklor (bardzo duża gościnność, wiele dużych standard gastronomiczno – rozrywkowych 7) dodatni przyrost naturalny oraz dodatnia migracja 9) występowanie niski noclegowych, brak atrakcyjnych lokali typu 6) położenie w obrębie obszarów chronionych, związanych szlaków specjalistycznych (rowerowych, Kamiennego w Bogdance cennych liczba znana - swoistych znaków rozpoznawczych dla osób chcących tu naturalnych spędzać swój wolny czas, zasobów przyrodniczych (pokłady węgiel kamienny, piasek, glina, torf ) 10) brak portalu internetowego z ofertą inwestycyjną dla potencjalnych inwestorów. SZANSE ZAGROŻENIA • Uruchomienie szybu w Stefanowie-Lubelskiego • Postępujące bezrobocie, • Słabość ekonomiczna regionu, w Zagłębia Węglowego, • Położenie przy szlakach komunikacyjnych wschód- którym położona jest gmina, • Niskie dochody lokalnej społeczności z powodu przewagi zachód, •Rozbudowa infrastruktury-wodociągi, kanalizacja, 30 działalności rolniczej, STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 •Poprawa opieki lekarskiej, •Niż demograficzny , proces , starzenia się •Poprawa warunków bazy szkolnictwa, wsi”, •Rozwijanie kultury regionalnej, oświatowej i •Zbyt duże obciążenie gminy zadaniami sportowo – rekreacyjnej. własnymi, •Wspierać rozwój kultury, oświaty i sportu na •Coraz mniejsza liczba młodzieży kształconej obszarze gminy do poziomu uwzględniającego się w szkołach ponad podstawowych, potrzeby społeczne •Duża odległość od planowanych autostrad, •Występowanie szkód górniczych. • Zachować rolniczy charakter gminy. •Wykorzystać istniejące walory środowiska • Napięte budżety Gminy, nie pozwalające przyrodniczego dla rozwoju turystyki i agroturystyki • Dalsza komunalnej planowana gminy aktualnie na zarezerwowanie kwot niezbędnych poprawa infrastruktury na tzw. wkład własny potrzebny przy ubieganiu (kanalizacja, wodociągi, się o fundusze z Unii Europejskiej oświetlenie, stan dróg) VI.2. Cele strategiczne gminy Gmina Cyców, podobnie jak wiele innych gmin w Polsce, boryka się z wieloma problemami. Dotyczą one różnych sfer m.in.: komunikacji, przedsiębiorczości, rolnictwa, a także sfery społecznej. Identyfikacja tych problemów stanie się podstawą do sformułowania celów rozwoju gminy. Zasadniczym problemem mieszkańców gminy jest postępujące bezrobocie oraz trudne warunki materialne. Związane jest to z faktem, iż większość mieszkańców (86,3%) trudni się pracą w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Znaczna część gospodarstw rolnych produkuje surowiec w oparciu o technologie tradycyjne, bazując na pracy ręcznej, nisko kwalifikowanej i mało wydajnej. Słabym punktem gminy Cyców są drogi, których stan pozostawia wiele do życzenia oraz brak oświetlenia ulic w niektórych miejscowościach. Innym, ale również ważnym i zauważalnym problemem jest nieuporządkowana gospodarka komunalna. 31 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 Powyższe problemy stanowią podstawę do sformułowania celów, które byłyby podstawą do ich przezwyciężania. Nadrzędnym celem gminy Cyców jest stwarzanie warunków do harmonijnego i dynamicznego rozwoju gospodarczego, mającego na celu zapewnianie godnych warunków życia mieszkańców gminy. Osiągnięciu celu głównego mają służyć długoterminowe (7lat) cele strategiczne, będące odzwierciedleniem zarówno lokalnych warunków działania, jak i zewnętrznych uwarunkowań gminy. Osiągnięciu celu głównego służyć mają cele strategiczne: l. Pomoc w tworzeniu miejsc pracy, 2. Restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa, 3. Kształcenie młodzieży wiejskiej, 4. Budowa infrastruktury technicznej. Realizacji celów strategicznych służyć mają krótkoterminowe cele operacyjne i zadania. Wśród nich decydującą rolę odgrywają: l. W zakresie zwalczania bezrobocia: -prace interwencyjne, -prace społeczne -organizacja szkoleń z zakresu agroturystyki przekfalifikujących 2. W zakresie rozwoju nowoczesnego rolnictwa: -zakładania grup producenckich, -tworzenie gospodarstw agroturystycznych, -tworzenie gospodarstw ekologicznych, -zalesianie gruntów. 3. W zakresie rozwoju kształcenia młodzieży wiejskiej: -modernizacja szkół podstawowych,, -stworzenie programu rozwoju kultury. 4. W zakresie infrastruktury technicznej: -modernizacja dróg, -budowa oczyszczalni ścieków, 32 jak i szkoleń STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 -budowa sieci kanalizacyjnej, -rozbudowa sieci wodociągowej, VI.3 Analiza budżetu Gminy Cyców Dochody gminne w literaturze najczęściej dzieli się na własne i zewnętrzne. Pierwsze z nich, a więc dochody własne, są trwałe związane z dochodami władz lokalnych, ponadto oddane są do dyspozycji bezterminowo i w całości. Oznacza to, że żadne inne podmioty w państwie nie partycypują w tych wpływach. Do dochodów własnych można zaliczyć między innymi: podatek leśny, podatek od nieruchomości, od środków transportu, od środków i darowizn, od posiadania psów, od czynności cywilnoprawnych. Dochodami własnymi są też dochody z majątku gminy oraz dochody komunalnych jednostek budżetowych. Drugie z nich- dochody zewnętrzne -stanowią udziały w podatkach wypływających z budżetu państwa, a także dotacje i subwencje zasilające budżet gminy. Budżet gminy Cyców w latach 2007-2010 (w zł) Wyszczególnienie I. DOCHODY OGÓŁEM 1. Podatki i opłaty pobierane przez gminę, w tym: 2007 14 741 684 2008 2009 2010 15 579 101 15 817 892 16 058 071 2 707 866 3 462 023 3 617 263 3 773 609 340 140 346 943 353 882 360 960 1 138 488 1 161 528 1 184 483 1 208 173 c. • podatek leśny d. • podatek od środków transportowych • podatek dochodowy od osób e. fizycznych prowadzących działalność gospodarczą f. • podatek od spadków i darowizn 25 538 26 049 26 570 27 101 48 000 48 960 49 939 50 938 14 500 14 790 15 086 15 388 1 500 1 600 1 700 1 800 g. • opłata skarbowa 30 900 31 000 31 200 31 500 2 700 2 760 2 800 2 850 2. Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa 1 727 218 1 761 762 1 796 998 1 832 938 3. Dotacje celowe z budżetu państwa 3 145 082 3 207 984 3 272 143 3 337 586 a. • podatek rolny b. • podatek od nieruchomości h. • opłata targowa 33 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 4. Środki na dofinansowanie zadań gminnych ze źródeł pozabudżetowych 103 000 50 000 30 000 10 000 5. Subwencja ogólna 6 386 802 6 514 538 6 644 829 6 777 725 a. • subwencja podstawowa 1 969 282 2 052 843 2 138 517 2 181 287 b. • subwencja oświatowa 4 417 520 4 461 695 4 506 312 4 596 438 671 716 582 794 456 659 326 213 6. Pozostałe dochody II WYDATKI OGÓŁEM 14 504 403 1. Wydatki inwestycyjne 1 525 721 14 546 731 14 775 242 15 947 271 1 032 370 2 068 004 2 033 185 2. Wydatki bieżące 13 215 963 13 480 282 13 749 888 14 024 886 a. • wynagrodzenia 5 750 873 5 865 944 5 983 264 6 102 929 b. • pochodne od wynagrodzeń 1 154 111 1 146 792 1 169 728 1 193 123 c. • wydatki rzeczowe 6 192 979 6 347 194 6 474 137 6 603 620 d. • dotacje 118 000 120 352 122 759 125 214 III WYNIK FINANSOWY 0 0 0 0 Gmina realizując budżet dokonuje różnego rodzaju wydatków. Ich podziału dokonuje się zgodnie z art. 69 ustawy o finansach publicznych. 1) wydatki bieżące na zadania własne- rolnictwo, transport, gospodarka komunalna i mieszkaniowa, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, ochrona zdrowia, opieka społeczna i sport, finanse a także administracja państwowa i samorządowa; 2) wydatki na zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecane ustawami- gospodarka komunalna, opieka społeczna, bezpieczeństwo publiczne, administracja państwowa - samorządowa; 3) 3)wydatki na realizację zadań na podstawie porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego - oświata i wychowanie, kultura i sztuka oraz opieka społeczna. W trakcie realizacji budżetu obowiązuje zasada dokonywania wydatków w kwocie i z przeznaczeniem zgodnym z planem, a wydatki budżetu nie mogą przekraczać jego dochodów. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu gminy stanowi nadwyżkę finansową lub deficyt. Budżet gminy Cyców jest realistyczny i skromny, jak wszystkie dzisiejsze budżety samorządowe w Polsce. Osiągane dochody budżetowe znacznie ograniczają możliwości rozwoju. Wydatki gminy wynikają 34 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 z zadań, jakie samorządy muszą realizować. Wśród wydatków wyróżnić można dwie pozycje: wydatki bieżące i inwestycje. Wydatki bieżące mają charakter powtarzający się i są związane z utrzymaniem oraz bieżącym funkcjonowaniem gminy i jej jednostek. Do wydatków bieżących można zaliczyć przede wszystkim wynagrodzenia sfery budżetowej oraz wydatki rzeczowe ponoszone na utrzymanie między innymi obiektów należących do gminy. Jeśli chodzi o planowanie wydatków inwestycyjnych, to powinno ono uwzględnić fakt, że nowo powstałe obiekty będą w przyszłości pociągały za sobą koszty ich utrzymania-, czyli dojdą kolejne pozycje do sfery wydatków rzeczowych. Budżet gminy zasilany jest z zewnątrz przez subwencję ogólną i dotacje celowe na zadania zlecone oraz zadania własne. Do dochodów własnych można zaliczyć przede wszystkim podatki i opłaty w całości wpływające do budżetu samorządowego, zwane często lokalnymi, tj. podatek od nieruchomości, rolny, leśny, opłata skarbowa i targowa. 35 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 VII. MISJA GMINY CYCÓW Misją samorządu Gminy Cyców jest zapewnienie zrównoważonego, harmonijnego, długofalowego rozwoju opartego na przedsiębiorczości, doświadczeniu, wiedzy mieszkańców i wykorzystującego szansę integracji europejskiej. 36 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 VIII. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE GMINY CYCÓW Cele strategiczne – cele z długim horyzontem czasowym, wynikające z wizji rozwoju, będące jej konkretyzacją. Cele te wyznaczają kierunek działania podmiotów życia społecznego i gospodarczego gminy. Są to cele długookresowe, wskazujące działania, które prowadzą do zwiększenia przyszłych możliwości i konkurencyjności gminy. Cele operacyjne – stanowią rozwinięcie celów strategicznych, obejmują krótszy horyzont czasowy. Realizacja celów operacyjnych stanowi podstawę do osiągnięcia celów strategicznych. Określenie celów strategicznych i operacyjnych służy wykorzystaniu szans i potencjału Gminy Cyców, przezwyciężeniu słabych stron i zagrożeń dla jej zrównoważonego rozwoju CELE STRATEGICZNE GMINY CYCÓW NA LATA 2007 - 2015 CEL STRATEGICZNY I CEL STRATEGICZNY II CEL STRATEGICZNY III CEL Rozwój konkurencyjnej gospodarki i rolnictwa Zrównoważony rozwój gminy zapewniający dbałość o środowisko naturalne Podniesienie poziomu kształcenia w gminie Wzrost standardu życia mieszkańców STRATEGICZNY IV CEL Wykorzystanie i wzmocnienie potencjału kulturalnego, STRATEGICZNY V rekreacyjnego i sportowego CEL STRATEGICZNY I - Rozwój konkurencyjnej gospodarki i rolnictwa CELE OPERACYJNE: I. I. 1. Tworzenie warunków dla rozwoju producentów i rzemiosła. 2. Stworzenie korzystnych warunków finansowych dla I. przedsiębiorstw i zakładania nowych podmiotów. 3. Modernizacja i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw poprzez I. I. wykorzystanie dotacji z Unii Europejskiej. 4. Rozwój agroturystyki na atrakcyjnych terenach Gminy Cyców. 5. Tworzenie grup producenckich, zwłaszcza w celu wytwarzania żywności. 37 rozwoju STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 I. 6. Wykorzystanie możliwości eksportowych, jakie powstały po wejściu Polski I. I. do Unii Europejskiej. 7. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. 8. Wspomaganie działań w procesie dostosowawczym rolnictwa do warunków I. Unii Europejskiej. 9. Powstanie bazy skupu i bazy przetwórczej z zasobów rolnych, łowieckich i I. innych, które znajdują się na obszarze gminy. 10. Poprawa potencjału rolniczej przestrzeni produkcyjnej: - stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu gospodarstw ekologicznych, - pomoc w utrzymywaniu urządzeń melioracyjnych i wodnych. CEL STRATEGICZNY II - Zrównoważony rozwój gminy zapewniający dbałość o środowisko naturalne CELE OPERACYJNE: II. II. 1. Budowa dróg gminnych, 2. Modernizacja dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych; dążenie do poprawy bezpieczeństwa ruchu poprzez: -budowę ciągów pieszo – rowerowych, -budowę traktów konnych, - poprawę komunikacji pieszych, - modernizację istniejących ciągów pieszo-jezdnych na terenie Gminy II. Cyców. 3. Budowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy II. Cyców wraz z niezbędnymi oczyszczalniami ścieków. 4. Rozbudowa sieci wodociągowej poprzez budowę nowych ujęć wody, stacji II. uzdatniania i przepompowni, modernizacja istniejącej sieci wodociągowej. 5. Modernizacja oczyszczalni ścieków w zakresie gospodarki osadowej. II. II. 6. Realizacja programu zalesień wynikająca z projektu granicy polno-leśnej. 8. Opracowanie i wdrożenie programów edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska oraz wiadomości dotyczących Unii Europejskiej. CEL STRATEGICZNY III – Podniesienie poziomu kształcenia w gminie CELE OPERACYJNE: III. 1. Kontynuacja realizacji zadań edukacji w zakresie: -integracji, w rozumieniu zaspokajania potrzeb innych ludzi, np. dzieci niepełnosprawnych, - kształcenia językowego, np. prowadzenie oddziałów dwujęzycznych, 38 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 - przygotowania dzieci do życia w zintegrowanej Europie, - kultury fizycznej, sportu oraz ekologii, III. - kształcenia kulturalnego. 2. Doposażenie bazy dydaktycznej placówek oświatowych w nowoczesne III. środki. 3. Stała, systematyczna poprawa bazy placówek oświatowych (modernizacja, III. III. III. remonty). 4. Systematyczna pedagogizacja rodziców. 5. Aktywny udział rodziców w życiu placówek oświatowych. 6. Promocja placówek oświatowych: - opracowanie informatora o oświacie gminnej, - propagowanie oświaty gminnej w mediach. Funkcjonowanie działań i programów profilaktycznych. Poszerzenie opieki psychologicznej i pedagogicznej. Wspomaganie wielokulturowego dokształcania nauczycieli. Zatrudnianie wysoko wykwalifikowanej kadry pedagogicznej. Stałe szkolenie kadr nauczycieli w zakresie zarządzania oświatą. Doskonalenie pracy dyrektorów szkół w zakresie kompleksowego III. III. III. III. III. III. 7. 8. 9. 10. 11. 12. III. zarządzania oświatą. 13. Stworzenie spójnego systemu doradztwa zawodowego i doskonalenia nauczycieli, III. zorientowanego zarówno na podnoszenie pedagogicznej, jak i podnoszenie umiejętności warsztatowych. 14. Restrukturyzacja szkół wiejskich. 39 kultury STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 CEL STRATEGICZNY IV – Wzrost standardu życia mieszkańców CELE OPERACYJNE: IV. IV. 1. Wspieranie organizacji pozarządowych i wolontariatu. 2. Zapewnienie dostępności do opieki zdrowotnej i opieki społecznej dla ludzi IV. starszych i dla małych dzieci. 3. Finansowanie pomocy społecznej IV. IV. potrzebujących. 4. Podniesienie standardu oferowanych dóbr i usług. 5. Tworzenie warunków rozwoju dla organizacji i instytucji w sferze zdrowia i IV. IV. IV. opieki społecznej. 6. Monitoring rodzin korzystających z pomocy społecznej. 7. Likwidacja barier architektonicznych w miejscach użyteczności publicznej. 8. Utworzenie dziennego domu środowiskowego dla ludzi starszych (lub dla osób szczególnie tego oddziału środowiskowego). CEL STRATEGICZNY V – Wykorzystanie i wzmocnienie potencjału kulturalnego, rekreacyjnego i sportowego CELE OPERACYJNE: V. 1. Renowacja obiektów i obszarów dziedzictwa kulturowego oraz ich promocja: - stała dbałość o należyty stan istniejących zabytków, - oznakowanie zabytków i tras dojazdowych, - popularyzacja zabytków poprzez wydawanie folderów i przewodników, V. - komputeryzacja ośrodków kultury. 2. Budowa Gminnego Ośrodka kultury w Cycowie Remonty i modernizacja obiektów, w których realizowane są zadania z zakresu kultury i sportu w miejscowościach Wólka Cycowska, Cyców, Świerszczów, Małków, Garbatówka, Kopina, Głębokie, Malinówka, Barki, V. Nowy Stręczyn, Stawek, Ludwinów, Bekiesza, Zaróbka. 3. Promocja oferty kulturalnej gminy: - wydanie informatora oleskich instytucji kultury, - promocja lokalnych twórców poprzez wydawnictwa i inne formy V. V. V. (wystawy, koncerty, spotkania). 4. Organizacja imprez kulturalnych integrujących społeczność lokalną. 5. Wzbogacanie oferty kulturalnej poprzez współpracę z gminą partnerską. 6. Rozwój infrastruktury turystycznej wykorzystującej walory przyrodnicze i V. kulturowe gminy. 7. Rozwój infrastruktury sportowej. 40 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 V. V. V. V. 8. Poprawa zaplecza socjalnego działających Ludowych Zespołów Sportowych, stworzenie warunków do powstania nowych ogniw LZS. 9. Budowa boisk sportowo – rekreacyjnych, 10. Budowa innych obiektów sportowych. 11. Rozwinięcie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej: - budowa ścieżek rowerowych, - traktów konnych V. - budowa obiektów rekreacyjnych. 12. Promocja turystyki i rekreacji poprzez wydanie folderów. Listę zadań objętych Strategią Gminy Cyców na 2007 – 2015 uporządkowaną wg hierarchii ważności zawarto w poniższym zestawieniu: Nr zadania Nazwa zadania Realizacja w latach Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Wólka Nadrybska 2007 Budowa oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnej w miejscowościach 2007-2009 Kopina, Świerszczów. Budowa sieci kanalizacyjnej w miejscowości Wólka Cycowska wraz 2007-2009 modernizacją oczyszczalni ścieków Rozbudowa oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnej w miejscowości 2007-2015 Głębokie Opracowanie programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków w 2007 13 układzie wariantowym ( pakiet indywidualnych rozwiązań). Budowa kompleksowego systemu selektywnej zbiórki odpadów Remont obiektów szkolnych (termomodernizacja) 2007-2008 2007-2010 Budowa Gminnego Ośrodka Kultury(Dom Kultury) Budowa drogi gminnej Stawek - Głębokie Budowa drogi gminnej Wólka Cycowska – droga krajowa Budowa drogi gminnej Wólka Cycowska – Kopina – Garbatówka 2007-2010 2007-2009 2007-2009 2007-2010 Budowa drogi gminnej Bekiesza – Małków 2007-2009 Budowa drogi gminnej Nowy Stręczyn - Zosin Budowa drogi gminnej Stary Stręczyn – Adamów - Barki Budowa drogi gminnej Malinówka - Barki Budowa drogi gminnej Świerszczów - Kopina Budowa drogi gminnej Cyców I – Cyców kol.II (ul.kościelna) Opracowanie programu rozwoju działów specjalnych produkcji rolnej Opracowanie programu rozwoju marki lokalnej. Systematyczne szkolenie społeczności lokalnej i rolników. Wsparcie rozwoju grup producenckich i spółdzielczości. 2007-2009 2007-2010 2007-2009 2007-2009 2007-2015 2007-2015 2007-2015 2007-2015 2007-2015 41 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 29 Coroczny kalendarz wydarzeń z imprezą główną PN. „Dni Gminy Cyców” Wieloletni plan gospodarowania majątkiem gminnym ( sołectwa ) Realizacja Planów Odnowy Wsi Zwiększenie atrakcyjności terenów rekreacyjnych gminy Cyców ( ścieżki 2007-2015 2007-2015 2007-2015 2007-2015 rowerowe itp.) Zapewnienie opieki lekarskiej ponadpodsawowej ( opieka specjalistyczna), Doposażenie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych. 2007-2015 2007-2015 Oświetlenie uliczne 2007-2015 Zagospodarowanie doliny rzeki świnki (budowa zbiorników małej retencji w 2008-2015 Cycowie i Stawku) 42 STRATEGIA ROZWOJU GMINIY CYCÓW NA LAT A 2007-2015 IX. MONITOROWANIE STRATEGII „Strategia Rozwoju Gminy Cyców na lata 2007 – 2015” jest programem długotrwałego, zrównoważonego rozwoju. Oznacza to osiągnięcie takiej równowagi pomiędzy celami strategicznymi i operacyjnymi, która przyniesie poprawę jakości warunków życia mieszkańców, bez uszczerbku dla możliwości rozwojowych przyszłych pokoleń. Trwały rozwój oznacza pogodzenie interesu publicznego i prywatnego z ekologicznymi i kulturowymi funkcjami gminy, zaobserwowany w dłuższej, wieloletniej perspektywie. W tej sytuacji szczególnie ważne jest staranne monitorowanie postępów w realizacji Strategii. Ma to umożliwić ocenę prawidłowości i efektywności działań podejmowanych w ramach Strategii. Sprawozdania z realizacji Strategii powinny być sporządzane raz w roku i obejmować ewolucję sytuacji wewnętrznej Gminy Cyców. 43