obwieszczenia i komunikaty

NOWE AKTY PRAWNE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
(MAJ – LIPIEC 2011 r.)
USTAWY
■ Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla
obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. nr 106, poz. 622) – ustawa w omawianym zakresie
weszła w życie z dniem 1 lipca 2011 r.
Ustawa znowelizowała szereg ustaw, likwidując utrudnienia dla obywateli i
przedsiębiorców oraz ograniczając sferę regulacyjną państwa. W zakresie przepisów
dotyczących ubezpieczeń społecznych została zmieniona ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o
rencie socjalnej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 z późn. zm.). Zgodnie z dotychczasowym
brzmieniem przepisów ustawy osoby pobierające rentę socjalną zobowiązane były złożyć do
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenie określające kwotę przychodów (w
przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane). Wprowadzona zmiana
umożliwia, aby osoba pobierająca rentę socjalną mogła przedstawić oświadczenie o
wysokości przychodu zamiast zaświadczenia. Oświadczenia składa się pod rygorem
odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest
obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy
odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.” Klauzula ta zastępuje
pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Oświadczenie
oraz zaświadczenie określające kwotę przychodu mają charakter alternatywny i wybór jednej
z tych dwóch form należy do osoby pobierającej rentę socjalną.
■ Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 138, poz. 808) – ustawa weszła w
życie z dniem 20 lipca 2011 r.
Ustawa wprowadziła zmiany istotnie z punktu widzenia płatnika oraz ubezpieczonego w
zakresie:
–
przedawnienia nieopłaconych należności z tytułu składek,
–
dochodzenia zwrotu nadpłaty z tytułu nienależnie opłaconych składek,
1
–
możliwości realizacji świadczeń zdrowotnych z zakresu stomatologii i szczepień
ochronnych we wszystkich placówkach medycznych mających podpisaną umowę z
Narodowym Funduszem Zdrowia.
Zmiana w zakresie przedawnienia należności z tytułu składek, dochodzonych przez ZUS
od płatników składek polega na rozszerzeniu dotychczasowego katalogu przesłanek, których
wystąpienie powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Zgodnie z nowym
brzmieniem przepisów wydanie przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania
ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek oraz obowiązek opłacania składek
na te ubezpieczenia powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia od dnia wszczęcia
postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Ponadto ustawa
zmodyfikowała przepis dotyczący biegu terminu przedawnienia należności spadkodawcy. Po
dokonanej nowelizacji bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia śmierci
spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia
spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia,
w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy. Dodanie nowego zdarzenia, jakim jest
„zarejestrowanie aktu poświadczenia dziedziczenia”, do którego liczy się zawieszenie biegu
terminu przedawniania, wynika z nowelizacji ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o
notariacie (Dz.U. z 2008 r. nr 189, poz. 1158 z późn. zm.).
Zmiana w zakresie dochodzenia zwrotu nadpłaty z tytułu nienależnie opłaconych składek
stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2010 r., sygn. akt P
29/08, który stwierdził niezgodność art. 24 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzone omawianą ustawą
rozwiązania dotyczące nienależnie opłaconych przez płatników składek miały na celu
zapewnienie zasad adekwatnych do tych, jakie mają zastosowanie w przypadku dochodzenia
przez ZUS należności z tytułu składek. Dlatego też wprowadzono zasadę, że nienależnie
opłacone składki ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia:
–
otrzymania zawiadomienia o kwocie nienależnie opłaconych składek,
–
opłacenia składek, w przypadku gdy ZUS nie dokona zawiadomienia płatnika składek o
kwocie nienależnie opłaconych składek.
Wprowadzono również przepis, który powoduje że 10-letni bieg terminu przedawnienia
ulega zawieszeniu w następujących sytuacjach:
2
–
w przypadku wydania przez ZUS decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek – od
dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna,
–
jeżeli wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek jest uzależnione od
rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd – do dnia, w którym
decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie
dłużej jednak niż na okres 2 lat,
–
od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o
stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie
dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy,
–
w przypadku wydania przez ZUS decyzji stwierdzającej brak obowiązku podlegania
ubezpieczeniom społecznym lub obniżającej podstawę wymiaru składek na te
ubezpieczenia – od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się
prawomocna.
Jednocześnie zmianie uległ przepis w zakresie wysokości kwoty granicznej nadpłaty z
tytułu nienależnie opłaconych składek, o której ZUS jest zobowiązany zawiadomić płatnika
składek. Dotychczas ZUS zawiadamiał płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych
składek, chyba że nie stanowią więcej niż 5% najniższego wynagrodzenia. Nowelizacja
wprowadziła zasadę, iż ZUS ma obowiązek zawiadomić płatnika składek o kwocie
nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwracane, chyba że nie przekraczają
wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.
Dodatkowo nowelizacja wykreśliła 7-dniowy termin od otrzymania zawiadomienia na
złożenie przez płatnika wniosku o zwrot nienależnie opłaconych składek. Obecnie
wnioskodawca nie jest związany ustawowym terminem, w którym musi złożyć wniosek o
zwrot nienależnie opłaconych składek.
W zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń oraz Fundusz Emerytur Pomostowych mają zastosowanie
zasady przedstawione powyżej.
Na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167,
poz. 1322 ze zm.) ze środków funduszu wypadkowego są pokrywane koszty skutków
wypadków przy pracy lub chorób zawodowych związane ze świadczeniami zdrowotnymi z
3
zakresu stomatologii i szczepień ochronnych, na które ubezpieczony został skierowany przez
lekarza orzecznika na wniosek lekarza prowadzącego. Zgodnie z dotychczasowym
brzemieniem przepisów świadczenia zdrowotne z zakresu stomatologii i szczepień
ochronnych
były
realizowane
przez
placówki
medyczne
wybrane
przez
ZUS
w drodze konkursu ofert. Wprowadzona ustawą zmiana umożliwia realizację powyżej
wymienionych świadczeń zdrowotnych z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych we
wszystkich placówkach medycznych, które mają podpisaną z Narodowym Funduszem
Zdrowia umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Na zakończenie należy wskazać, że ustawa wprowadza także zmiany mające wpływ na
funkcjonowanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie procesu tworzenia rocznych
planów finansowych Funduszu Emerytur Pomostowych, ich sprawozdawczości oraz uchyla
przepis, na którego mocy Prezesa Zakładu odwoływał ze stanowiska inspektora kontroli, na
wniosek głównego inspektora kontroli Zakładu, osobę, która ma ustalone prawo do emerytury
lub renty.
■ Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2011 r.
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 127, poz. 721).
W obwieszczeniu ogłoszono jednolity tekst ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
ROZPORZĄDZENIA
■ Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 maja 2011 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń
społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i
imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji
rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w
szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów
(Dz.U. nr 109, poz. 633) – rozporządzenie weszło w życie z dniem 14 czerwca 2011 r., z
wyjątkiem zmian związanych z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, które wejdą w
życie 1 października 2011 r.
4
Zmiana rozporządzenia wynika z konieczności dostosowania rozporządzenia do
przepisów ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. nr 45,
poz. 235 i nr 131, poz. 764). Wprowadzenie odmiennych zasad finansowania składek za
nianie rodzi konieczność dokonania zmian w zakresie kodów ubezpieczenia, które pozwalają
na zidentyfikowanie osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia w charakterze niani.
Kod tytułu ubezpieczenia 04 30 dotyczy osoby sprawującej opiekę nad dziećmi na podstawie
umowy uaktywniającej w rozumieniu ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dla
której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia stanowi kwota nie wyższa niż wysokość
minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast kod tytułu ubezpieczenia 04 31 dotyczy
osoby sprawującej opiekę nad dziećmi na podstawie wymienionych przepisów, dla której
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia stanowi nadwyżka ponad kwotę minimalnego
wynagrodzenia za pracę. W przypadku płatników składek zobowiązanych do sporządzenia i
przekazania dokumentów rozliczeniowych za osobę sprawującą opiekę nad dziećmi na
podstawie umowy uaktywniającej stosuje się następujące kody numerów identyfikatorów
deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego:
40 – dla deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego,
41-49 (włącznie) – dla deklaracji rozliczeniowej korygującej i imiennego raportu
miesięcznego korygującego.
Jednocześnie w związku z wejściem w życie z dniem 1 lutego 2011 r. ustawy z dnia 16
grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257, poz. 1725), która zawiera regulacje skutkujące
objęciem ubezpieczeniem wypadkowym stypendystów pobierających stypendium na
podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania
studiów podyplomowych, rozporządzenie wprowadza zmiany dostosowujące opisy kodów
tytułów ubezpieczenia do obowiązujących zasad podlegania ubezpieczeniom.
■ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2011 r. w sprawie wysokości
zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2012 r. (Dz.U. nr 152, poz. 898) –
weszło w życie z dniem 25 lipca 2011 r.
Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.)
5
wskaźnik waloryzacji emerytur i rent to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług
konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20%
realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Rada
Ministrów,
biorąc
pod
uwagę
informacje
o
prognozowanych
wielkościach
makroekonomicznych, w tym wielkości wskaźnika inflacji, stanowiących podstawę do
opracowania projektu ustawy budżetowej na 2012 r., ustaliła w 2012 r. wysokość zwiększenia
wskaźnika waloryzacji emerytur i rent na minimalnym ustawowym poziomie wynoszącym
20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2011 r.
OBWIESZCZENIA I KOMUNIKATY
■ Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 maja 2011 r. w
sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenia emerytalne za 2010 r. (M.P. nr
35, poz. 418).
W komunikacie ogłoszono, że wskaźnik waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne
za 2010 r. wynosi 103,98%.
■ Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 maja 2011 r. w
sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2011 r. (M.P. nr 35, poz.
422).
Przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2011 r. uwzględniane przy ustalaniu granicznych
kwot przychodu dla emerytów i rencistów od 1 czerwca 2011 r. do 30 sierpnia 2011 r.,
wyniosło 3466,33 zł.
■ Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2011 r. w
sprawie wskaźnika waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za I kwartał 2011
r. (M.P. nr 45, poz. 507).
W obwieszczeniu ogłoszono wskaźnik waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne
za I kwartał 2011 r., który wynosi 109,67%.
6
■ Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 lipca 2011 r. w
sprawie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w II kwartale 2011 r.
(M.P. nr 68, poz. 680).
Stanowiący podstawę do ustalania wskaźnika waloryzacji składek i kapitału
początkowego wskaźnik wyniósł 101,5 (wzrost cen o 1,5%).
7