wersja do druku - Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Transkrypt
wersja do druku - Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Predyspozycje naukowe Oskara Kolberga ukształtowały się w jego domu rodzinnym. Kolberg wybrał dziedzinę pokrewną dyscyplinom uprawianym przez swojego ojca Juliusza oraz starszego brata Wilhelma. Wiele zaczerpnął z ich metod pracy. Ponadto współpracował i wymieniał opinie z braćmi Wilhelmem oraz młodszym Antonim. Oskar Kolberg’s scientific predispositions developed when he was growing up, and he eventually chose a field similar to those of his father Juliusz and his older brother Wilhelm. Oscar benefited greatly from their methods of working. He also worked and traded opinions with Wilhelm and their younger brother Antoni. Herb Kołobrzeg, nadany Juliuszowi Kolbergowi i jego potomkom w uznaniu zasług naukowych i pedagogicznych w 1829 r. Crest of Kołobrzeg, given to Juliusz Kolberg and his descendants in 1829 in recognition of his scientific and pedagogical achievements Wilhelm Karol Adolf Kolberg 1807-1877 Antoni Kolberg, Portret Krzysztofa Juliusza Kolberga, olej na płótnie, ok. 1850 Antoni Kolberg, Portret Karoliny Fryderyki Kolbergowej z domu Mercoeur, olej na płótnie, ok. 1850 ze zbiorów prywatnych ze zbiorów prywatnych Antoni Kolberg, Portrait of Juliusz Kolberg, oil on canvas, c. 1850 Antoni Kolberg, Portrait of Karolina Fryderyka Kolberg née Mercoeur, oil on canvas, c. 1850 private collection private collection Oskar Henryk Kolberg 1814-1890 Julian Schübeler, Portret Wilhelma Karola Kolberga, litografia Tadeusz Konopka, Portret Oskara Henryka Kolberga, olej na płótnie, 1871-1884 Antoni Karol Kolberg, Autoportret, olej na płótnie, ok. 1850 „Tygodnik Ilustrowany” 1877, nr 77, s. 369. ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie ze zbiorów prywatnych Julian Schübeler, Portrait of Wilhelm Karol Kolberg, lithograph Tadeusz Konopka, Portrait of Oskar Henryk Kolberg, oil on canvas, 1871-1884 Illustrated Weekly, 1877, No. 77, p. 369. State Ethnographic Museum in Warsaw Dom rodzinny Głównym polem aktywności seniora rodu Juliusza była kartografia. Poza licznymi funkcjami administracyjnymi pełnił funkcję profesora zwyczajnego miernictwa praktycznego i topograficznych rysunków w Oddziale Sztuk Pięknych Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Akwarela przedstawia widok Przysuchy, w której Kolbergowie mieszkali w latach 1810-1817. Dnia 22 lutego 1814 r. przyszedł tu na świat Oskar. Urodziła się tu również przedwcześnie zmarła Julia (24 kwietnia 1810 r.), a w sąsiednich Machorach Antoni (13 czerwca 1815 r.). Antoni Karol Kolberg 1815-1882 Antoni Karol Kolberg, Self-portrait, oil on canvas, c. 1850 private collection Family home Akwarela należy do szkiców autorstwa Józefa Brandta i Apoloniusza Kędzierskiego, które są najstarszymi przedstawieniami Przysuchy. Powstały one podczas jednej z wycieczek artystycznych, na które Brandt zapraszał wielu artystów, goszczonych przez malarza w należącym do niego Orońsku (znajdującym się w promieniu pięciu kilometrów od Przysuchy). Tego typu podróże dokumentalno-artystyczne były charakterystyczne dla romantyzmu. Prowadził je również sam Oskar Kolberg. Józef Brandt, Pejzaż, akwarela, ok. 1880 Józef Brandt, Landscape, watercolour, c. 1880 ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Jacek Malczewski Museum in Radom The main field of activity of Juliusz, the head of the family, was cartography. Juliusz acted in various administrative capacities. He was also a professor of applied measurements and topographical drawing at the Fine Arts Department of Royal Warsaw University. This watercolour depicts a view of Przysucha, where the Kolbergs lived from 1810 to 1817. It was here, on 22 February 1814, that Oskar was born. His sister Julia was also born here (on 24 April 1810; she died prematurely). Antoni was born in near-by Machory (on 13 June 1815). The watercolour is one of the number of sketches by Józef Brandt and Apoloniusz Kędzierski, the earliest depictions of Przysucha, made during an artistic field trip on which Brandt invited many artists, whom he hosted in his home village of Orońsko (about 5 kilometres from Przysucha). Such documentary excursions to various areas were characteristic of the Romantic period. In his ethnographic research, Oskar Kolberg led these kinds of excursions. Działalność braci Kolbergów The work of Kolberg brothers Dla każdego z braci Kolbergów rysunek, nauczany przez ojca, stał się istotnym instrumentem pracy, choć wykorzystywali go w różnych funkcjach. Dla Wilhelma był narzędziem technicznym, dla Oskara formą zapisu etnograficznego. Dla Antoniego rysunek pozostał częścią pracy artystycznej, nawet gdy służył dokumentacji etnograficznej, którą Antoni sporządzał dla Oskara. Wilhelm Karol Adolf Kolberg For each of the Kolberg brothers, drawing, which they learned from their father, was an essential instrument of their work, though they used it for different purposes. For Wilhelm, it was a technical skill, for Oskar a means of making ethnographic records. For Antoni, drawing was a means of artistic expression, even when used for the ethnographic documentation he used to prepare for his brother. Antoni Kolberg, Karol Marconi, „Od Piaseczna – Obory – Warszawa”, rysunek tuszem, akwarela, 1839-1840 ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie Antoni Kolberg, Karol Marconi, “From Piaseczno – Obory – Warsaw”, ink drawing and watercolour, 1839-1840 F. Kotula Ethnographic Museum in Rzeszów Henryk Oskar Kolberg Antoni Karol Kolberg Oskar Kolberg, Rysunki terenowe z Wielkopolski ze zbiorów Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu/Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Oskar Kolberg, Field drawings from Greater Poland Oskar Kolberg Institute in Poznan/Polish Ethnological Society Wilhelm Kolberg, Projekt mostu na Wiśle, ołówek, tusz, kredka, 1873 Wilhelm Kolberg, Design for a bridge across the Vistula, ink, chalk, 1873 ze zbiorów prywatnych, depozyt w Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze private collection, in the Oskar Kolberg Museum in Przysucha Wilhelm kontynuował dzieło kartograficzne ojca, wydając mapy i opracowania metrologiczne. Oprócz tego projektował i nadzorował budowę mostów, wodociągów, a także dokumentował średniowieczne warszawskie fortyfikacje. Wniósł własne wspomnienia do biografii Chopina, opracowanej przez Oskara, udzielał mu pomocy naukowej i organizacyjnej. Wilhelm continued the cartographic work of his father, producing maps and metrological studies. In addition, he designed and supervised the construction of bridges and waterworks, and documented the medieval fortifications in Warsaw. He added his own memoirs to a biography of Chopin prepared by Oskar, and provided academic and organizational help to Oskar. Oskar korzystał z naukowych osiągnięć ojca i starszego brata. Kultywowana w rodzinie nowoczesna postawa naukowa, pasja dokumentacyjna oraz znajomość kartografii, stały się podstawą jego warsztatu etnograficznego. Po osiedleniu się w Małopolsce (Modlnicy, a następnie Krakowie) Oskar stracił możliwość odwiedzania pozostałej w Kongresówce rodziny. Oskar made use of the scientific achievements of his father and older brother. His family cultivated a modern scientific approach, passion for documentation and knowledge of cartography, and these created the grounds of Oskar’s ethnographic craft. After settling in Lesser Poland (in Modlnica, and later in Krakow), Oskar was no longer able to visit his family, who had remained in Congress Poland. Jako ojciec polskiej etnografii Oskar jest najbardziej zasłużonym i upamiętnionym członkiem rodziny Kolbergów. As the founder of Polish ethnography, Oskar has been recognized as the most distinguished and esteemed member of the Kolberg family. Antoni współtworzył rysunkową dokumentację etnograficzną dla Oskara, a zasłynął jako malarz scen religijnych, rodzajowych i portretów. Poza środowiskiem warszawskim pracował również w Berlinie, Bolonii, Florencji i Rzymie, gdzie sportetował ówczesną kolonię artystów polskich (m.in. poetę Cyprian Kamila Norwida, malarzy Marcina Zalewskiego i Romualda Chojnackiego). Jego akademicką manierę można poznać m.in. w polichromii kaplicy kościoła Św. Anny w Wilanowie. Antoni helped create visual ethnographic documentation for Oskar, and also earned renown as a painter of religious and genre scenes and portraits. He was active not only in Warsaw, but also in Berlin, Bologna and Florence, and in Rome, where he portrayed the group of Polish artists there at the time (for eg. poet Cyprian Kamil Norwid, painters Marcin Zalewski nad Romuald Chojnacki). Antoni’s academic style can also be seen in the polychrome decorations of a chapel in St. Ann’s Church in Wilanów. Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał, zwyczaje jego i pieśni w księgi złożył (inskrypcja z nagrobka Oskara Kolberga) He travelled throughout Poland, knew and loved its people, bound its customs and songs in a book (inscription on gravestone of Oskar Kolberg) Stefan Ślażyński, Portret Oskara Kolberga z okazji 170. rocznicy urodzin, drewno polichromowane, 1984 Stefan Ślażyński, Portrait of Oskar Kolberg on the 170th anniversary of his birth, wood and polychrome, 1984 ze zbiorów Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze Oskar Kolberg Museum in Przysucha W życiorysie zawodowym Oskara Kolberga, którego ukoronowaniem jest działalność na polu etnografii, można wyróżnić etapy wstępne. Pierwszy z nich to czas poświęcony komponowaniu muzyki, kolejny – pisarstwu muzycznemu. Fortepianista i kompozytor muzyki: celujący Excellent pianist and composer Po zdobyciu wykształcenia muzycznego, uzyskawszy wysoką ocenę nestora warszawskich pedagogów – profesora Józefa Elsnera, zaczął komponować i publikować własne utwory. After completing his musical education to high praise from the dean of Warsaw teachers, Professor Józef Elsner, Oskar began to compose and publish his own pieces. [...] nakazuje mi to już moja muzykalna natura, która mnie do tej sztuki ciągnęła jak szewca do kopyta. [...] I am moved to do so by my own musical nature, which drew me to that art like a shoemaker to his last. (O. Kolberg, list do F. S. Krausa, Kraków, 10 XII 1886, DWOK 66) Pisał głównie na fortepian: tańce – kujawiaki, mazury, polonezy, polki, walce oraz formy nietaneczne – etiudy, marsze, wariacje; w zakresie twórczości wokalnej do jego dorobku należą utwory sceniczne i pieśni – w tym opracowania pieśni ludowych. Oskar Kolberg’s ethnographic work, the crowning achievement of his professional life, was preceded by a number of initial stages. The first of these was the time he spent composing music, and the second his writings on music. Za kilka błędów jest wiele piękności, rozmaitości For some mistakes, there is much beauty and variety Tańce na fortepian Kolberga, powstające równolegle do wypraw badawczych dokumentujących folklor muzyczny, są nasycone ludowymi zwrotami melodycznymi i rytmami tanecznymi. Krytyka oceniła je dość wysoko: [...] za kilka błędów jest wiele piękności, rozmaitości, zważając na trudność wynalezienia zwrotów melodyjnych, w których by było znać ducha wieśniaczego, który wszędzie prawie serdecznie do nas przemawia. (O. Kolberg, letter to F.S. Kraus, Krakow, 10 December 1886, DWOK 66) He wrote mainly for piano: dances – kujawiaks, mazurkas, polonaises, polkas and waltzes, and non-dance forms – etudes, marches and variations; he also wrote for voice – stage plays and songs, including settings of folks songs. (Józef Sikorski, „Biblioteka Warszawska“, 1846) Oskar Kolberg, Nasze sioła. Kujawiaki czyli obertasy ułożone na fortepian [...], Warszawa, Adam Dzwonkowski i Spółka, [1861] Oskar Kolberg, Our Little Villages. Kujawiaks Set for Piano [...], Warsaw, Adam Dzwonkowski and Company, [1861] ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie Jagiellonian Library in Krakow Józef Elsner, Zaświadczenie o kwalifikacjach muzycznych Oskara Kolberga, autograf, 1836 ze zbiorów Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Dzieła sceniczne Kolberga sięgają do motywów ludowych również w warstwie treściowej. Libretto opery sielskiej Król pasterzy autorstwa Teofila Lenartowicza nawiązuje do zwyczajów związanych z obchodami Zielonych Świątków na Kujawach. W 1859 roku opera została kilkakrotnie wystawiona w warszawskim Teatrze Wielkim. Opus 14 Oskara Kolberga to etiudy na fortepian dedykowane Fryderykowi Chopinowi – wyraz fascynacji twórczością przyjaciela, ktorego nazwisko miało wkrótce stać się znane daleko poza granicami Królestwa Polskiego. Kolberg’s dances for piano, written during the same period in which he made research trips to document musical folklore, are full of folk melodic phrases and dance rhythms, and were rated quite highly by one critic: Józef Elsner, Certificate on Oskar Kolberg’s musical qualifications, autograph, 1836 Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences [...] for a few errors there is much beauty and variety considering the difficulty of finding melodic phrases which impart something of the cordial peasant spirit all around us. (Józef Sikorski, Warsaw Library, 1846) Oskar Kolberg, Mazur na fortepian [...], Warszawa, Adam Dzwonkowski i Spółka, [1861] ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie Oskar Kolberg, Trois études pour le piano dédiées à Monsieur Fréd. Chopin [...], Varsovie, Franciszek Spiess i Spółka, [1848] Oskar Kolberg, Trois études pour le piano dédiées à Monsieur Fréd. Chopin [...], Warsaw, Franciszek Spiess and Company, [1848] ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie Jagiellonian Library in Krakow Oskar Kolberg, Mazurka for the Piano [...], Warszawa, Adam Dzwonkowski and Company, [1861] National Library in Warsaw Oskar Kolberg, Król pasterzy. Obrazek z życia ludu wiejskiego w Kujawach [...], Warszawa, Władysław Otto, 1859. Winieta strony tytułowej w litografii Władysława Otto według rysunku Wojciecha Gersona Oskar Kolberg, King of the Shepherds. An Image of Rural Folk Life in Kujawy [...], Warsaw, Władysław Otto, 1859. Title page vignette in a lithograph by Władysław Otto after a drawing by Wojciech Gerson ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie National Library in Warsaw Kolberg’s stage plays draw on folk motifs in their content as well. The libretto for the idyllic opera King of the Shepherds [Król Pasterzy] by Teofil Lenartowicz refers to the local celebration of Pentecost in the region of Kujawy. In 1859, the opera was performed several times at the Grand Theatre in Warsaw. Opus 14 by Oskar Kolberg consists of piano etudes dedicated to Fryderyk Chopin – an expression of Kolberg’s fascination with the work of his friend, whose name was soon to be heard far beyond the borders of the Kingdom of Poland. Encyklopedyja Powszechna, Warszawa, Nakład, druk i własność S[amuela] Orgelbranda Księgarza i Typografa, tom V, 1861 Oskar Kolberg, Pieśni ludowe do śpiewu z towarzyszeniem fortepianu [...], Warszawa, Adam Dzwonkowski i Spółka, 1862. Winieta strony tytułowej w litografii Ludwika Piechaczka Oskar Kolberg, Folks Songs with Piano Accompaniment [...], Warsaw, Adam Dzwonkowski and Company, 1862. Title page vignette in a lithograph by Ludwik Piechaczek ze zbiorów Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze Oskar Kolberg Museum in Przysucha Dobre chęci, za wąskie plecy? Good intentions, but not quite up to the task? Pierwsze zbiory pieśni ludowych publikował Kolberg z dodatkiem własnego akompaniamentu fortepianowego. Takie ujęcie spotkało się z krytyką środowisk zainteresowanych folklorem: Universal Encyclopedia, Warsaw, Printing and Publishing by S[amuel] Orgelbrand Bookseller and Typographer, vol. V, 1861 Oddałem się już na stałe pracy literackiej I have devoted myself now completely to literature Z upływem czasu Kolberg weryfikował ocenę własnych możliwości artystycznych, stopniowo rezygnując z komponowania na korzyść pisarstwa muzycznego. Jako muzykograf został oceniony bardzo wysoko. Wszelkie zdobywanie się na sztukę, wszelkie dodatki na koszt wierności i prostoty w oddaniu melodii ludowej nie są na swoim miejscu. Ludzie w najlepszej wierze wmawiali w człowieka, że jest kompozytorem i człowiek nawzajem temu wierzył, zapominając, że to ziarnko dobrego, jakie się w jego utworach znaleźć może, bardzo często nie jego, ale poczciwego ludu jest własnością. (K. Libelt, „Dziennik Domowy“, 1842) (O. Kolberg, list do M. A. Szulca, 15 XII 1874, DWOK 64) Krytyczna opinia Chopina musiała być dla Kolberga szczególnie dotkliwa. Rozpoczął wówczas zapisywanie pieśni w ich oryginalnej postaci: w licznych wariantach i bez akompaniamentu. Ciągle jednak czuł się bardziej muzykiem, niż etnografem. Od r. 1863 oddałem się na już stałe pracy literckiej, pisząc do dzienników, pism ilustr.[owanych], Encyklopedii itd. (Nieukończony szkic do życiorysu. Rękopis w Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie) Styl jego jest jasny, zwięzły i bezstronny, dowodzi nauki i dokładnej znajomości we wszystkich gałęziach sztuki muzycznej. (Wojciech Sowiński, Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, Paryż 1874) As time went on, Kolberg reached his own assessment of his artistic potential, gradually resigning from composing in favour of writing about music. As a musicologist he was rated very highly. Fryderyk Chopin, list do rodziny w Warszawie, autograf, [Paryż, 28 marca] – 19 kwietnia [1847] (fragment) Fryderyk Chopin, letter to his family in Warsaw, autograph, [Paris, 28 March] – 19 April [1847] (fragment) ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina Chopin Museum People tell someone in all good faith that he’s a composer, and he believes them, recalling that grain of something good you can find in his works, which often is not really his at all, but belongs to the folk. (O. Kolberg, letter to M. A. Szulc, 15 December 1874, DWOK 64) Kolberg published his first set of folk songs with his own piano accompaniment, but this was met with criticism from the circles interested in folklore: From 1863 I spent all my time on literary work, writing for newspapers, illustrated periodicals, [Universal] Encyclopedia, etc. (Unfinished sketch for biography. Manuscript in the Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences) Any artifice, any addition at the expense of fidelity and simplicity in rendering the folk melody, is out of place. His style is clear, concise and impartial, demonstrating his learning and exact knowledge in all branches of musical art. (K. Libelt, Home Journal, 1842) (Wojciech Sowiński, Dictionary of Polish Musicians Past and Present, Paris 1874) Chopin’s harsh criticism of his work must have been very painful for Kolberg. It was at that time that he began writing songs down in their original form, in numerous variations and without accompaniment. Nevertheless, he still felt he was more of a musician than an ethnographer. Pierwszy tom [...] wydany był w czasie, gdym ani myślał zostać etnografem i tylko dla celów ludowomuzycznych go ogłosiłem, będąc wtenczas muzykiem. (O. Kolberg, list do F. S. Krausa, Kraków, 10 XII 1886, DWOK 66) The first volume [...] was published at a time when I had no thought at all of becoming an ethnographer, and I only did it for folk music purposes, being then a musician. (O. Kolberg, letter to F.S. Kraus, Krakow, 10 December 1886, DWOK 66) Oskar Kolberg, uwagi na temat książki Marcelego Antoniego Szulca Fryderyk Chopin i utwory jego muzyczne. Przyczynek do życiorysu i oceny kompozycji atrysty (Poznań 1873), autograf, b.d. ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina Oskar Kolberg, remarks on the book by Marcel Antoni Szulc, Fryderyk Chopin and His Musical Works. A Contribution to a Biography and Assessment of the Artist’s Compositions (Poznan 1873), autograph, undated Chopin Museum Chopin (Fryderyk Franciszek), którego piszą niekiedy: Szopen... Chopin (Fryderyk Franciszek), sometimes written as Szopen ... Kolberg publikował teksty muzykologiczne przez 40 lat. Były to artykuły w czasopismach – recenzje nut i książek, studia i rozprawy teoretyczne, życiorysy muzyków. Szczególnie zaangażował się w tworzenie Encyklopedii Powszechnej Samuela Orgelbranda, jego autorstwa jest zamieszczone w Encyklopedii hasło biograficzne o Chopinie. Przez kilkanaście lat gromadził materiały do własnej książki o Chopinie. Po ukazaniu się biografii Chopina autorstwa Marcelego Antoniego Szulca i Maurycego Karasowskiego, sporządza katalogi błędów i przekazuje je autorom w celu skorygowania w kolejnych wydaniach. Myśli o przygotowaniu kompletnej edycji dzieł Chopina, zgłasza chęć współpracy z Breitkopfem i Härtlem w Lipsku oraz Gebethnerem i Wolffem w Warszawie. Plany te nie doczekały się jednak realizacji. Emocjonalny stosunek do sztuki Chopina nie czyni z Kolberga reprezentanta nurtu „hagiograficznego“, jego opisy są rzeczowe, do pewnego stopnia tylko – zgodnie z duchem epoki – upoetyzowane. Popełnia czasem błędy, generalnie jednak, bazując na światowym piśmiennictwie muzycznym, daje rzetelną informację o standardzie przewyższającym znacznie osiągnięcia współczesnych sobie autorów. Kolberg published texts on music for more than 40 years. These included articles for periodicals – reviews of sheet music and books, studies and theoretical essays, and biographies of musicians. He was very much engaged in the creation of the Universal Encyclopedia (Encyklopedyja Powszechna) of Samuel Orgelbrand, writing the biographical entry on Chopin. For more than ten years he collected material for his own book on Chopin. After the publication of Chopin’s biography by Marcel Antoni Szulc and Maurycy Karasowski, Kolberg drew up a list of errors which he sent back for correction in further editions. He considered preparing the complete edition of Chopin’s works, expressing his willingness to cooperate with Breitkopf & Härtel in Leipzig and Gebethner & Wolff in Warsaw. However, these plans were never realized. Kolberg’s emotional attachment to Chopin’s music did not make him representative of ‘hagiographic’ approach. Kolberg’s descriptions are factual, and poetized only to a degree – in keeping with the spirit of his time. Though he made some errors, overall he provided reliable information of a standard much higher than that of his contemporaries worldwide. Oskar Kolberg był wszechstronnie uzdolniony, jednak z dzisiejszej perspektywy za najważniejszą część jego dorobku uchodzą prace ludoznawcze. Etnografia jako dyscyplina naukowa i metoda badawcza formowała się za życia Kolberga, który był ludoznawcą-amatorem. Mimo to stał się ojcem polskiej etnografii zaś jego Lud stanowi zapewne największe dokonanie pojedynczej osoby w dziewiętnastowiecznej etnografii i etnologii europejskiej. Oskar Kolberg had a multitude of talents and interests, though today it is for his ethnographic work that he is best known for Folk [Lud]. As a scientific discipline with its own research methods, ethnography fully developed only after Kolberg’s lifetime; Kolberg himself was in fact an amateur folk researcher. Nevertheless, he became the father of Polish ethnography, while his main work, Folk, stands as the greatest th by volume work of 19 -century European ethnography and ethnology compiled by a single author. Oskar Kolberg, Itinerarium z lat 18361885, autograf [1885] ze zbiorów Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Oskar Kolberg, Itinerary of the years 1836-1885, autograph (1885) Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences in Krakow Zwracanie na lud uwagi Drawing attention to the people W 1871 roku Oskar Kolberg opuścił Warszawę i przeniósł się do podkrakowskiej Modlnicy, gdzie do 1884 był rezydentem we dworze przyjaciela, Józefa Konopki i jego rodziny, która mu miejsce własnej zastępowała (dwok 65, 173). Powodem opuszczenia Królestwa były kłopoty z carską cenzurą oraz pozyskaniem środków do wydania kolejnych tomów Ludu. W cieszącej się autonomią Galicji jego badania i wydawnictwa objęło mecenatem Towarzystwo Naukowe Krakowskie, co pozwoliło mu zrezygnować z pracy urzędniczej, by całkowicie zwrócić na lud uwagę. W Modlnicy opracowywał materiały zbierane w toku wielomiesięcznych podróży terenowych. W wyprawach towarzyszyli mu artyści, wykonujący rysunki dokumentacyjne strojów ludowych. Jednym z nich był Tadeusz Rybkowski, który sportretował przeszło sześćdziesięcioletniego Kolberga w Modlnicy właśnie, ale już w podróżnym ubraniu, jakby pędzonego wewnętrznym diabłem etnograficznym. Tadeusz Rybkowski, Portret Oskara Kolberga, miniatura, akwarela, 1875 ze zbiorów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, depozyt w Muzeum Oskara Kolberga w Przysusze Tadeusz Rybkowski, Portrait of Oskar Kolberg, miniature, watercolour, 1875 Polish Ethnological Society, in the Oskar Kolberg Museum in Przysucha Zakres terytorialny wypraw Kolberga był szeroki. Niewykluczone, że etnograf zamierzał opisać zwyczaje ludowe wszystkich Słowian (pierwsze tomy Ludu nosiły podtytuł Materiały do Etnografii Słowiańskiej) i sąsiadujących z nimi Bałtów (dwok 53). Ostatecznie poprzestał na etnografii ziem polskich (i szerzej: przedrozbiorowej Rzeczypospolitej). Poniższa mapa przedstawia przybliżony zasięg przestrzenny poszczególnych tomów Ludu. W niewydanych tekach pozostawił dokumentację folkloru Słowian Zachodnich i Południowych, a także Śląska, Pomorza i „Mazur Pruskich”. In 1871, Oskar Kolberg moved from Warsaw to Modlnica, near Krakow, where he resided at the manor house of his friend Józef Konopka, who gave up his own room to Oskar (DWOK 65,1 73). Kolberg left the Kingdom because he was having difficulty with the Tsarist censors and could not obtain the funds he needed to publish further volumes of Folk. In Galicia, which enjoyed a measure of autonomy, his research and publishing were supported by the Krakow Learned Society. This allowed him to stop his official work and devote all of his attention to folk traditions. In Modlnica, he worked on the material he had gathered during many months of travelling. He was accompanied on his trips by artists who made drawings of folk costumes. One of them was Tadeusz Rybkowski, who also portrayed over 60-year-old Kolberg in Modlnica, but dressed for travelling, as if driven by his internal demon of ethnography. Kolberg’s excursions covered a wide range of territory. It is possible that he intended to describe the folk customs of all Slavs (the first volume of Folk bears the subtitle Materials for a Slavic Ethnography) and their neighbours the Balts (DWOK 53). In the end he limited his work to Poland (including the lands of the Republic before it was partitioned). The map below shows the approximate geographic range of each volume of Folk. Documentation of the folklore of the Western and Southern Slavs, as well as of Silesia, Pomerania and “Prussian Mazuria” remains in unpublished folders. Oskar Kolberg, zapis pieśni z Radomskiego, autograf z poprawkami i skreśleniami autora Oskar Kolberg, record of a song from Radom, autograph with amendments and underscoring by the author ze zbiorów Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu/Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Oskar Kolberg Institute in Poznan/Polish Ethnological Society Leonard Chodźko, Carte générale routière, historique et statistique des États de l’ancienne République de Pologne, Paryż 1846. Leonard Chodźko, Carte générale routière, historique et statistique des États de l’ancienne République de Pologne, Paris 1846. ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie National Library in Warsaw Ścisła z całym bytem ludu łączność A close connection with the entire existence of a people Oskar Kolberg, Sandomierskie, Warszawa 1865, Karta tytułowa z litografią Maksymiliana Fajansa według rysunku Wojciecha Gersona na frontyspisie. Oskar Kolberg, Sandomierskie, Warsaw 1865, title page with a lithography by Maksymilian Fajans after a drawing by Wojciech Gerson on the frontispiece. Oskar Kolberg, Rysunki terenowe z Wielkopolski: Czeszewo; Niespodziana; Targoszyce; Wieleń ze zbiorów Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu/ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Oskar Kolberg, Field drawings from Greater Poland: Czeszewo, Niespodziana, Targoszyce, Wieleń [in:] Oskar Kolberg, Pokuttya, Warsaw 1882-1889. DWOK 64, after 528, ill. 16. The ethno-musicological material collected for Polish Folk Sings (1857) allowed Kolberg to recognize the dependence of folk melodies on other expressions of traditional culture: Wkrótce dostrzegliśmy ścisłą z obrzędami, zwyczajami i całym bytem ludu łączność. Wzgląd ten nakazał nam przy spisywaniu pieśni i ich melodii notować także ich akcesoria (wedle ówczesnych naszych pojęć), tj. uwydatniać całą sytuację, która je zrodziła lub do działania powołała. We soon perceived a close connection with the ceremonies, customs and the entire existence of a people, and this observation provoked us, when writing down songs and their melodies, to also take note of their accessories (according to our ideas at the time), that is, to accentuate the whole situation from which the songs arose or which caused people to act. Dziedzictwo ludoznawcze Kolberga zostało poddane krytyce w pierwszej połowie dwudziestego wieku, pewna część jego niewydanej spuścizny została zagubiona. Mimo to, z dłuższej perspektywy czasu zaczęto coraz powszechniej dostrzegać olbrzymią wartość kolbergowskiego opus magnum. W dużej mierze, obok kolosalnych rozmiarów przedsięwzięcia oraz szerokiego zakresu terytorialnego i problemowego, przyczyniła się do tego osiągnięcia dążąca do obiektywizmu, naukowa metoda zapisu i dokumentacji. Kolberg starał się wiernie zapisywać język rozmówcy, cechy gwarowe i wskazywać zakres terytorialny. Zapisywał za pomocą nut oryginalną melodię w różnych wariantach, świadom tego, że pieśń jest niewyczerpaną, sama się wciąż mnoży i odradza, i w liczne kształci warianty, tak pod względem muzycznym, jak i opisowym, wydobywając na jaw uczucia najtajniejsze i najskrytsze ludzkiego serca kryjówki (DWOK 64, 114). Nie identyfikował przy tym swojego rozmówcy, traktując go jako anonimowego przedstawiciela zbiorowej tradycji ludowej. [w:] Oskar Kolberg, Pokucie, Warszawa 1882-1889. DWOK 64, post 528, il. 16. Dane etnomuzykologiczne zbierane do Pieśni ludu polskiego (1857) pozwoliły Kolbergowi zauważyć zależność melodii ludowych od innych przejawów kultury tradycyjnej: W drugiej połowie lat sześćdziesiątych Kolberg wypracował model monografii regionalnej, którą dzielił na części: kraj, lud, zwyczaje, obrzędy, pieśni, tańce, wierzenia, bajki, gry oraz język. Tadeusz Rybkowski, “Kołomyjka” Antonina Konopczanka, a close collaborator of Oskar Kolberg Oskar Kolberg Institute in Poznan/Polish Ethnological Society (DWOK 24, VIII) Tadeusz Rybkowski, „Kołomyjka” Antonina Konopczanka, bliska współpracowniczka Oskara Kolberga Kolberg sporządzał dokumentację rysunkową odwiedzanych miejscowości, prosił o rysunki swoich współpracowników lub korzystał z usług fotografów. Opatrzone legendą szkice i fotografie następnie kolorują i opracowują w detalach artyści: malarze, rysownicy i rytownicy, przygotowując je do druku. Badania i publikacje Oskara Kolberga wspomagały finansowo i organizacyjnie: Towarzystwo Naukowe Krakowskie następnie jego sukcesorka Akademia Umiejętności, która przejęła archiwum Kolberga, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które zorganizowało ankietę etnograficzną w Wielkim Księstwie Poznańskim, oraz Kasa im. Józefa Mianowskiego, która wspierała prace nad ostatnimi tomami Ludu. Maria Turczynowiczowa, badaczka Kolberga i wydawczyni jego korespondencji, zestawiła listę współtwórców jego dzieła liczącą 327 nazwisk łaskawych współobywateli. Warto wymienić Józefa Konopkę i Antoninę Konopczankę z Modlnicy, Sewerynę Duchińską oraz Marię Hemplównę, księdza Władysława Siarkowskiego, poetów Teofila Lenartowicza i Cypriana Norwida, słynnego etnografa Zygmunta Glogera, artystów: Antoniego Kolberga, Karola Marconiego, Wojciecha Gersona, Bogumiła Hoffa, a także lekarza Izydora Kopernickiego. (DWOK 24, VIII) In the second half of the 1860s, Kolberg developed a model for a regional monograph, which he divided into parts: country, people, customs, rituals, songs, dances, beliefs, tales, games, and language. The folk legacy of Kolberg was criticized in the first half of the 20th century, and some of his unpublished works were lost. With the passage of time, however, the enormous value of his opus magnum has begun to be increasingly appreciated. To a large extent, in addition to the huge dimensions of what he undertook and the wide range of territory and issues he covered, Kolberg’s achievement was possible because he strove to be objective in his work, employing a scientific method. He attempted to faithfully record the language of his interviewees, with the features of their jargon, including it’s geographic range Using musical notation, he wrote down original melodies in a number of variations, aware that a song is never exhausted, it can always reproduce itself, springing up again in numerous forms and variations of both music and text, bringing to light the innermost secrets of the human heart (DWOK 64, 114). He did not, however, identify his subjects, treating them as anonymous representatives of the collective folk tradition. Kolberg prepared visual documentation of the places he visited, asking for drawings from his co-workers and using the services of photographers. The sketches and photographs, with the addition of a caption, were then coloured and prepared for printing by painters, draughtsmen and engravers. Oskar Kolberg’s research and publications received financial and organizational support from the Krakow Learned Society, and then from its successor, the Academy of Arts and Sciences, which took charge of the Kolberg archive, the Poznan Society of Friends of Science, which organized an ethnographic survey in the Great Duchy of Poznan, and from the Józef Mianowski Fund, which supported work on the final volumes of Folk. Maria Turczynowiczowa, who conducted research on Kolberg and published his correspondence, compiled a list of Kolberg’s co-workers numbering 327 gracious fellow citizens. Worthy of mention are Józef Konopka and Antonina Konopczanka from Modlnica, Seweryna Duchińska and Maria Hemplówna, Fr. Władysław Siarkowski, the poets Teofil Lenartowicz and Cyprian Norwid, the renowned ethnograph Zygmunt Gloger, the artists Antoni Kolberg, Karol Marconi, Wojciech Gerson and Bogumił Hoff, and the physician Izydor Kopernicki. Bogumił Hoff, Rysunek czepców z okolic Śremu Bogumił Hoff, Drawing of bonnets from the area of Śrem ze zbiorów Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu/ Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oskar Kolberg Institute in Poznan/ Polish Ethnological Society Antoni Kolberg, Karol Marconi, „Od Skalbmierza i Działoszyc”, rysunek tuszem, akwarela, 1839-1840 Antoni Kolberg, Karol Marconi, “From Skalbmierz and Działoszyce”, ink drawing and watercolour, 1839-1840 Antoni Kolberg, Karol Marconi, „Od Warszawy (Raszyn)”, rysunek tuszem, akwarela, 1839-1840 Antoni Kolberg, Karol Marconi, “From Warsaw (Raszyn)”, ink drawing and watercolour, 1839-1840 Wojciech Gerson, „Radziejów-Kruszwica (Kujawy polskie)”, akwarela Wojciech Gerson, “Radziejów-Kruszwica (Polish Kujawy)”, watercolour ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie F. Kotula Ethnographic Museum in Rzeszów ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie F. Kotula Ethnographic Museum in Rzeszów ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie F. Kotula Ethnographic Museum in Rzeszów Lud był dziełem późnym, do pracy nad którym Kolberg przystąpił po pięćdziesiątym roku życia. Pracował nad nim do ostatnich chwil, umarł tuż po zakończeniu korekty Przemyskiego. Był też Lud dziełem przekraczającym siły jednego człowieka. W ostatnich latach życia spłynęły na etnografa honory i zaszczyty, zabrakło jednak gratyfikacji finansowej i naśladowców. Dopiero siedemdziesiąt lat po śmierci uczonego polskie władze wypracowały ramy instytucjonalne zapewniające kontynuację rozpoczętego przez niego dzieła. Folk was a late work which Kolberg undertook after the age of fifty. He worked on it to the end of his life, and died just after completing the correction of Przemyskie Region. Folk was an enormous work beyond the capacity of any single person. In the last years of his life, though Kolberg received numerous awards and honours, he still lacked financial gratification or followers. It was only 70 years after his death that the Polish authorities offered formal solutions in terms of successful continuation of Kolberg’s work that guaranteed the work he had begun. Nikt mię za próżniaka nie ma i mieć nie będzie No one thinks I’m a sluggard and no one will Ostatnie lata życia przyniosły Kolbergowi uznanie i zaszczyty. Nie szły z nimi jednak w parze dobrobyt ani stabilność finansowa: jesienią 1884 roku opuścił Modlnicę i przeniósł się do Krakowa. U schyłku życia zmagał się z chorobą oczu i problemami z utrzymaniem się, ale nie przerwał swego dzieła. The final years of his life brought Kolberg honours and recognition, but these were not accompanied by prosperity or financial stability. In the autumn of 1884, he moved from Modlnica to Krakow. He suffered from eye disease, and had difficulty in supporting himself, though he did not stop working. W lutym 1865 roku apel Kolberga o pomoc przy zbieraniu materiałów do Ludu odbił się szerokim echem, skutkiem czego badacz otrzymał członkostwo Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu. Za Lud trzymał również brązowy dyplom Wystawy Światowej w Paryżu w 1878 roku. Tomy cieszyły się tak wielką poczytnością, że aż strzępki z nich [czytelnicy] zostawili (Oskar Kolberg, list do Seweryny Duchińskiej, DWOK 65, 174). W 1880 roku w Kołomyi tamtejszy oddział Towarzystwa Tatrzańskiego we współpracy z Kolbergiem zorganizował wystawę etnograficzną Pokucia, uznawaną za pierwszą polską wystawę folklorystyczną. Została ona zaszczycona odwiedzinami monarchy Franciszka Józefa I. W następnych latach Kolberg wydał czterotomową monografią etnograficzną Pokucia. Dyplom członkowski Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, 1865 ze zbiorów Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Certificate of membership in the Russian Imperial Geographic Society, 1865 Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences in Krakow In February 1865, Kolberg made an appeal for help in gathering material for Folk which drew a lot of attention – he became a member of the Russian Imperial Geographic Society in Petersburg. He also received a bronze diploma for Folk from the World’s Fair in Paris in 1878. The volumes were so popular that readers wore them to shreds (Oskar Kolberg, letter to Seweryna Duchińska, DWOK 65, 174). In 1880, the Kołomya branch of the Tatra Society and Kolberg organised an ethnographic exhibition on Pokuttya – acknowledged as the first Polish folklore exhibition. It attracted an enormous number of visitors, including the monarch Franz Jozef. Later, Kolberg published a four-volume ethnographic monograph on Pokuttya. S. Antosiewicz, „Wystawa etnograficzna Pokucia w Kołomyi”, drzeworyt S. Antosiewicz, “Ethnographic Exhibition on Pokuttya in Kolomya”, woodcut H. Schapira, medal pamiątkowy z okazji Wystawy Etnograficznej w Kołomyi, Lwów 1880 „Kłosy” 1881, nr 831, s. 341. Sheaves, 1881, No. 831, p. 341. ze zbiorów Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie H. Schapira, commemorative medal from the Ethnographic Exhibition in Kolomya, Lviv, 1880 Czartoryski Museum in Krakow Josef Mukařovský, Portret Oskara Kolberga, drzeworyt wg fotografii W. Rzewuskiego, Josef Mukařovský, Portrait of Oskar Kolberg, woodcut after a photograph by W. Rzewuski, „Světozor” 1880, nr 49, s. 577. Světozor, 1880, No. 49, p. 577. Dokonaniami badacza zainteresował czeski tygodnik ilustrowany „Světozor”, który w 1880 roku podał biogram i portret Oskara Kolberga. Kolberg’s research was met with interest by the Czech illustrated weekly “Světozor”, which in 1880 published a short biography and the portrait of Oskar Kolberg. 6 maja 1881 roku warszawscy przyjaciele Kolberga zorganizowali w Gmachu Resursy Obywatelskiej koncert. Przygotowany według zamysłu Kolberga, przybrał formę wystąpienia patriotycznego. Koncert odniósł duży sukces frekwencyjny i został powtórzony. Dochód został przeznaczony na spłatę długów badacza i wydanie dwóch tomów Pokucia, choć sam Kolberg pisał: On 6 May 1881, Kolberg’s friends from Warsaw organised a concert at the Citizens’ Club building. Prepared in accordance with Kolberg’s plan, it took on the form of a patriotic event. There was such a big turnout for the concert that it had to be repeated. The proceeds enabled Kolberg to pay off his debts and to publish two volumes of Pokuttya, though Kolberg himself wrote: Jużcić po takim powodzeniu koncertu wypada abyście sobie maleńką bibę wyprawili. Idź więc, mój Drogi, do Jenikego i ułóż się z nim, aby na ten cel zechciał użyć (privatissime) z jakie 30 rub. sr., nie zważając na etnografię, bobym pragnął, wdzięczność moją i w dotykalniejszy, niż słowami, sposób okazać. After such a successful concert I think a little drink is in order. So, my dear, what you are to do is go to Jenik and arrange with him to use about 30 rubles for that purpose, without regard for ethnicity, since I wish to express my gratitude in a more tangible way than by words alone. (Oskar Kolberg, list do Adama Münchheimera [13 maja 1881 roku], DWOK 65, 490) Ostatnim przedśmiertnym aktem uhonorowania Kolberga był benefis pięćdziesięciolecia pracy literackiej 31 maja 1889 roku w Sali Strzeleckiej, siedzibie krakowskiego Bractwa Kurkowego. (Oskar Kolberg, letter to Adam Münchheimer [13 May 1881], DWOK 65, 490). The last honour given to Kolberg during his lifetime was a benefit for the 50th anniversary of his literary work on 31 May 1889 in the Archer’s Hall, the headquarters of the Brotherhood of Archers in Krakow. Kolberg pisał o sobie, że jest z natury słabowity jak skrzypiące drzewo (DWOK 65, 185). W 1886 roku choroba oczu na długie miesiące uniemożliwiła mu pisanie i zmusiła do rezygnacji z objazdów terenowych. W ostatnim roku życia zaopiekował się nim zaprzyjaźniony Izydor Kopernicki, profesor antropologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, lekarz i etnograf. Na łożu śmierci Kolberg dysponował: Kolberg wrote of himself that he was by nature frail as a creaking tree (DWOK 65, 185). In 1886, eye disease made it impossible for him to write for months on end and forced him to give up his field work. During the last year of his life he was looked after by his friend Izydor Kopernicki – the professor of anthropology at the Jagiellonian University, doctor and ethnographer. On his deathbed, Kolberg possessed: Książki, rękopisma, w tekach, rysunki, nuty itp. materiały oddaję do dyspozycji memu przyjacielowi dr Izydorowi Kopernickiemu. Odda on Akademii [Umiejętności], co za stosowne uzna. Books, manuscripts in folders, drawings, sheet music, etc., materials which I hand over to my friend Dr Izydor Kopernicki, and which he will give to the Academy [of Arts and Sciences], as he deems appropriate. (Oskar Kolberg, testament [3 czerwca 1890], Kraków) (Oskar Kolberg, last will [3 June 1890], Krakow) Pozostałe ruchomości przekazał parafii ewangelicko-augsburskiej w Krakowie, której był członkiem. He bequeathed his other belongings to the Lutheran parish in Krakow, of which he was a member. Oskar Kolberg zmarł 3 czerwca 1890 roku. W ostatnich godzinach życia miał powiedzieć Kopernickiemu: Oskar Kolberg died on 3 June 1890. In his final hours, he is alleged to have told Kopernicki: Umieram, Bogu dzięki, z tą pociechą, że według sił moich zrobiłem za życia co mogłem, że nikt mię za próżniaka nie ma i mieć nie będzie, a to, co po sobie zostawiam, przyda się ludziom na długo. I’m dying, thank God, with the solace that I did all I had strength to do in life, that no one can say I was a sluggard, and that what I leave behind will be of use to people for a long time to come. Na krakowskim Cmentarzu Rakowickim znajduje się jego nagrobek z popiersiem autorstwa Tadeusza Błotnickiego. Kolberg’s grave is in the Rakowicki Cemetery in Krakow; it features a bust of Kolberg by Tadeusz Błotnicki. Wieniec srebrny podarowany Oskarowi Kolbergowi z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy naukowej przez wydawców warszawskich Silver wreath given to Oskar Kolberg on the 50th anniversary of his scientific work by Warsaw publishers ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Jagiellonian University Museum Program koncertu historycznego w Resursie Obywatelskiej w Warszawie, 6 maja 1881 Programme for the historical concert at the Citizens’ Club in Warsaw, 6 May 1881 ze zbiorów Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences Dzieła wszystkie Oskara Kolberga, tomy 1-86 i następne (Poznań 1961-) w obwolutach i opracowaniu graficznym Andrzeja Darowskiego Oskar Kolberg, Complete Works, vol. 1-86 et seq. (Poznan 1961- ), covers and graphic design by Andrzej Darowski Photo: Waldemar Kielichowski © Fryderyk Chopin Institute Programme for the Oskar Kolberg jubilee concert, 31 May 1889 ze zbiorów Instytutu im. Oskara Kolberga w Poznaniu/Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Oskar Kolberg Institute in Poznan/Polish Ethnological Society „Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN” tom 97 (2013) Tadeusz Błotnicki, Nagrobek Oskara Kolberga, brąz patynowany, 1893 Tadeusz Błotnicki, Gravestone of Oksar Kolberg, patinated bronze, 1893 Cmentarz Rakowicki w Krakowie Rakowicki Cemetery in Krakow St. B., Oskar Kolberg, vignette, lithograph [w:] Oskar Kolberg, Przemyskie, Kraków 1891. [in:] Oskar Kolberg, Przemyskie, Krakow 1891. Dalszy ciąg tej niezmordowanej pracy The continuation of this tireless work Fot. Waldemar Kielichowski © Narodowy Instytut Fryderyka Chopina Program koncertu jubileuszowego Oskara Kolberga, 31 maja 1889 St. B., Oskar Kolberg, winieta, litografia Folk. Journal of the Polish Ethnological Society and of the Commitee of Ethnological Sciences of the Polish Academy of Sciences Po śmierci Kolberga Izydor Kopernicki wydał dwa tomy Ludu (Chełmskie część II oraz Przemyskie). Przed wybuchem Wielkiej Wojny opublikowano ponadto materiały przygotowane do trzech innych tomów: Wołyń (opracowany przez Józefa Tretiaka 1907) oraz Górny Śląsk (1906) i Tarnów. Rzeszów (1910), opracowane przez Seweryna Udzielę. Następnie dopiero po pół wieku władze zadecydowały o wydaniu całej spuścizny po Kolbergu w ramach obchodów siedemdziesięciolecia śmierci etnografa (1960), a zarazem Tysiąclecia Państwa Polskiego. Dotychczas drukiem ukazało się 85 tomów Dzieł wszystkich Oskara Kolberga (DWOK). Prace nad edycją prowadzi Instytut imienia Oskara Kolberga w Poznaniu. After Kolberg’s death, Izydor Kopernicki issued two volumes of Folk (Chełmskie part II and Przemyskie). In addition, before the outbreak of the First World War, material prepared for three other volumes was published: Wolyn (edited by Józef Tretiak in 1907), as well as Upper Silesia (1906) and Tarnow. Rzeszow (1910), edited by Seweryn Udziela. Only a half-century later did the authorities decide to publish the entire legacy of Kolberg, for the 70th anniversary of his death (1960), and for the Millennium of the Polish State. To date, 85 volumes of the Complete Works of Oskar Kolberg have been printed (DWOK). Editorial work is carried out by the Oskar Kolberg Institute in Poznan. Do dorobku Oskara Kolberga nawiązuje periodyk „Lud”, wydawany od 1895 roku przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, najstarsze i najważniejsze polskie czasopismo etnologiczne. Dotychczas wydano 97 tomów „Ludu”. Oskar Kolberg’s achievements also include the review Folk, published since 1895 by the Polish Ethnological Society; it is the oldest and most important Polish ethnological periodical. To date, 97 volumes of Folk have been published. Pismo to nawiązuje do dorobku ojca polskiej etnografii tytułem i programem: The publication’s title and programme invoke the achievements of the father of Polish ethnography: Nazwa czasopisma „Lud” jest dalszym ciągiem tej niezmordowanej pracy, jaka Oskar Kolberg na polu ludoznawstwa polskiego podjął, rozwinął i do wysokiego stopnia podniósł, starszy się twórcą etnografii polskiej. Od czterdziestu lat przyznawana jest Nagroda im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej. Patronat nad nią sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaś jej organizatorem jest Muzeum imienia Oskara Kolberga w Przysusze. The name Folk is a continuation of the tireless efforts Oskar Kolberg made in discovering, developing and raising Polish folk culture to a prominent position, becoming the founder of Polish ethnography. For forty years, the Oskar Kolberg Award has been given for service to folk culture, under the patronage of the Minister of Culture and National Heritage. It is organized by the Oskar Kolberg Museum in Przysucha. vol. 97 (2013) Anna Jarnuszkiewicz, Medal im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, brąz, 1974 Anna Jarnuszkiewicz, Oskar Kolberg Medal “For service to folk culture”, bronze, 1974 ze zbiorów Muzeum Oskara Kolberga w Przysusze Oskar Kolberg Museum in Przysucha Powiedzcie podziękowanie Kolbergowi za jego mozolną pracę (Fryderyk Chopin, list do rodziny, [28 marca]-19 kwietnia [1847]) Say thanks to Kolberg for his tireless work (Fryderyk Chopin, letter to his family, [28 March] -19 April [1847]) 5. Ojciec Fryderyka Chopina przybył do Polski z Francji, Juliusz Kolberg – z Prus. Obaj założyli tutaj rodziny i osiedlili się na stałe. Wspólnota losów i zainteresowań zapoczątkowała trwające przez wiele lat przyjacielskie relacje obu rodzin. Szczery Twój przyjaciel FFChopin Your sincere friend FFChopin Chopin mieszkał w tej samej sieni Chopin lived in the same building Chopinowie i Kolbergowie sąsiadowali ze sobą w okresie zamieszkiwania w oficynie Pałacu Kazimierzowskiego. W notatkach Wilhelma Kolberga czytamy: Od 1820 do 1825 mieszkałem przy rodzicach w prawej oficynie Kazimierowskiego Pałacu na dole, Chopin z rodzicami mieszkał w tej samej sieni na drugim piętrze. Widywaliśmy się i bawili prawie codziennie, a w ostatnich latach uczyliśmy się w tych samych klasach Liceum. Fryderyk Chopin’s father came to Poland from France, and Juliusz Kolberg from Prussia. Both started families here and settled permanently. Their common ground and interests led to friendly relations between the two families which lasted for many years. The Chopins and the Kolbergs were neighbours during the time they lived in the annex of the Kazimierzowski Palace. In Wilhelm Kolberg’s notes we read: From 1820 to 1825 I lived with my parents in the annex of the Kazimerzowski Palace, at the bottom, while Chopin and his parents lived in the same part of the building on the second floor. We would see each other and play together almost every day, and later we were in the same class at the Liceum. Antoni Kolberg odwiedził Chopina w Paryżu w 1848 roku, powstał wtedy znany portret kompozytora. Obraz był eksponowany w Muzeum Narodowym w Krakowie, następnie został przekazany do Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Spłonął w 1944 roku z gmachem Biblioteki Ordynacji Krasińskich na Okólniku. Antoni Kolberg, Portret Fryderyka Chopina, olej na płótnie, 1848 Leopold Binental, Chopin w 120-tą rocznicę urodzin. Dokumenty i pamiątki, Warszawa 1930, poz. 1. Antoni Kolberg, Portrait of Fryderyk Chopin, oil on canvas, 1848 Leopold Binental, Chopin on the 120th Anniversary of His Birth. Documents and Memorabilia, Warsaw 1930, item 1. Kochany Wilusiu! Dziękuję Ci za Twoją pamięć o mnie [...]. Ściskam Cię serdecznie, szczery twój przyjaciel FFChopin. Z korespondencji pomiędzy Fryderykiem Chopinem i Wilhelmem (zwanym kordialnie Wilusiem) Kolbergiem zachowały się do dziś dwa autografy listów Chopina: z Szafarni (z 1824 roku) i z Reinerz (z Dusznik Zdroju, z 1826 roku). Przed śmiercią Wilhelm przekazał posiadane przez siebie pamiątki po przyjacielu rodzinie Chopina. Oskar Kolberg, Plan usytuowania oficyny zamieszkałej przez Chopinów i Kolbergów wobec korpusu gmachu głównego pałacu Kazimierzowskiego, rysunek na kopercie listu od Maurycego Karasowskiego [?], 1877 Oskar Kolberg, Plan of the location of the annex in which the Chopins and the Kolbergs lived in relation to the main building of the Kazimierzowski Palace, drawing on the envelope of a letter from Maurycy Karasowski [?], 1877 ze zbiorów Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Scientific Library of Polish Academy of Arts and Sciences and Polish Academy of Sciences in Krakow Przychodził do mnie [Chopin] przez całą zimę trzy razy w tygodniu wieczorem na lekcje angielskiego języka [...]. Lekcje te ożywione były niewyczerpanym zapasem konceptów, gestów i figlów, w większej części przez Chopina prowadzonych [...]. [Chopin] would come to me throughout the winter, three times a week for English lessons [...]. The lessons were livened up by an inexhaustible store of ideas, gestures and tricks, of which Chopin was usually the ringleader [...]. (Wilhelm Kolberg, notatki o Fryderyku Chopinie, autograf, [przed 1877], ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina) (Wilhelm Kolberg, notes on Fryderyk Chopin, autograph, [before 1877], Chopin Museum) Wspólnie spędzone dzieciństwo wspomina również Oskar Kolberg: Oskar Kolberg himself also recalled their childhood together: [...] staje mi często na myśli jakoby wspomnienie dnia wczorajszego, nasze uczone kadeckie koszary i ów długi pawilon przy Liceum, gdzieśmy mieszkali, i ćwiczenia Fryd [eryka] przy fortepianie, i nasze na dziedzińcu, postać starego Chopina wołającego wieczorem z okna drugiego piętra swoich elewów bawiących się na dole w piłkę: rentrez, messieurs, rentrez! [...] it often comes back to me as if it were just yesterday, our cadets’ barracks, the long pavilion at the Lyceum where we lived, and Fred [Fryderyk] practicing the piano while we exercised in the courtyard, and the figure of the old Chopin in the evening, calling out the window on the second floor to his pupils playing ball down below: rentrez, messieurs, rentrez! (Oskar Kolberg, list do Tytusa Woyciechowskiego, Modlnica, 15 XII 1879, DWOK 65) (Oskar Kolberg, letter to Tytus Woyciechowski, Modlnica, 15 December 1879, DWOK 65) Zakład litograficzny Lasfallego w Berlinie według Jana Feliksa Piwarskiego, Pałac Kazimierzowski czyli Liceum Warszawskie w roku 1824, litografia barwna, 1824 Lasfalle lithographic studio in Berlin after Jan Feliks Piwarski, Kazimierzowski Palace, the Warsaw Lyceum in 1824, colour lithograph, 1824 ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina Chopin Museum Antoni Kolberg visited Chopin in Paris in 1848, and it was then that he created his well-known portrait of the composer. The painting was exhibited in the National Museum in Krakow, then sent to the Warsaw Music Society. It burned in 1944 together with the Krasiński Estate Library on Okólnik Street. Dear Willy! Thanks for thinking of me […] I’m giving you a big hug, your sincere friend FF Chopin. Of the correspondence between Fryderyk Chopin and Wilhelm (known as Willy) Kolberg, two autographs of Chopin’s letters still exist: one from Szafarnia (1824) and one from Reinerz (from Duszniki Zdrój, 1826). Before his death, Wilhelm gave all of his souvenirs of his friend to the Chopin family. Salon Chopinów w Pałacu Krasińskich, oficyna od korpusu lewa, 2 piętro od ulicy – po wyjeździe Fryderyka [...]. The Chopin Salon in the Krasiński Palace, annex off the left wing, 2nd floor from the street – after Fryderyk’s departure […]. Antoni Kolberg, Widok salonu w mieszkaniu Fryderyka Chopina, rysunek piórkiem, 1832 Antoni Kolberg, View of the Salon in the Apartment of Fryderyk Chopin, pen drawing, 1832 Leopold Binental, Chopin w 120-tą rocznicę urodzin. Dokumenty i pamiątki, Warszawa 1930, poz. 37. Leopold Binental, Chopin on the 120th Anniversary of His Birth. Documents and Memorabilia, Warsaw 1930, item 37. Fryderyk Chopin, list do Wilhelma Kolberga, autograf, [Szafarnia], 19 sierpnia 1824 Fryderyk Chopin, letter to Wilhelm Kolberg, autograph, [from Szafarnia], 19 August 1824 ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie Jagiellonian Library in Krakow Antonio Verico według Friedricha Christopha Dietricha, Subborto detto di Cracovia […] in Varsavia, [Krakowskie Przedmieście w Warszawie z widokiem pałacu Czapskich-Krasińskich], staloryt, b. d. Antonio Verico after Friedrich Christoph Dietrich, Subborto ditto di Cracovia [...] in Varsavia [Krakowskie Przedmieście Street in Warsaw with a view of the Czapski-Krasiński Palace], steel engraving, undated ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina Chopin Museum 5. Pismo autentyczne Chopina Original handwriting of Chopin Wszyscy grają go za prędko Everyone plays him too fast Chopin nie umarł! Chopin is not dead! Oskar Kolberg gromadził autografy Chopina i sporządzał ich kopie z zamiarem opracowania biografii kompozytora. Uważał, że mając możliwość bezpośredniego obcowania z muzyką Chopina, jest do tego zadania szczególnie predestynowany. Również z dzisiejszej perspektywy jego opinie zadziwiają trafnością sądów. Szopen umarł! […] kiedy ostatnia nić wiążąca go do życia pękła, a struny jego arfy zamilkły na zawsze, czyliż znikąd dla nas pozostałych nie zejdzie pociecha? Nie! Bo ulatując ku krainie, do której za życia wzdychał […] rzucił z wieńca swego garść kwiatów na tą ziemię […]. Do nich więc, do nieśmiertelnych dzieł jego niech się zwróci, kto teraz ulgi w smutku pragnie; niechaj zasiędzie do fortepianu, niech otworzy księgę jego dumań, a za dźwiękiem instrumentu każda nuta odpowie mu: Zaprawdę, przyjacielu, porzuć tę żałobę – Szopen nie umarł! Chopin Dead! […] when the last thread binding him to life has broken, and the strings of his lyre have fallen forever silent, is there no solace for us who are left behind? There is! For in ascending towards the land for which he sighed in life […] he threw down to the Earth a handful of flowers from his wreath […] To these, then, to his immortal works let him who now seeks relief from sorrow return; let him sit at the piano, let him open the book of Chopin’s musings, let the instrument sound, and each note will answer: Verily, friend, cast off this mourning – Chopin is not dead! Oskar Kolberg, nekrolog Fryderyka Chopina, „Biblioteka Warszawska” 1849, tom 4, z. 11, s. 436. Oskar Kolberg, obituary notice of Fryderyk Chopin, Warsaw Library, 1849, vol. 4, No. 11, p. 436. Ja znajduję, że wszyscy grają go za prędko, a biorąc szalone tempo w allegrach, gubią tym samym mnóstwo szczegółów, które właśnie u kompozytora tyle w piękne szczegóły obfitego jak Chopin uwydatnione w grze być powinny. Przy tym prawie każdy wpada w afektację, niestosowną przesadę […]. (List Oskara Kolberga do Marcelego Antoniego Szulca, 20 V 1879, DWOK 65) Fryderyk Chopin, Mazurek As-dur op. 7 nr 4, autograf, [1824?] Fryderyk Chopin, Mazurka in A-flat major Op. 7 No. 4, autograph, [1824?] ze zbiorów Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego Warsaw Music Society Rękopis Fryderyka Chopina opatrzony jest adnotacją Kolberga, najprawdopodobniej Wilhelma: Pisane przez Fr. Chopin w r. 1824/Kolberg. Jest to prawdopodobnie jeden z autografów podarowanych przez Chopina Wilhelmowi. This manuscript by Fryderyk Chopin bears an annotation by a Kolberg, most probably Wilhelm: Written by F. Chopin in 1824/Kolberg. This is probably one of the autographs Chopin gave to Wilhelm. Jako autor haseł do Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda Kolberg wielokrotnie odwoływał się do Chopina, traktując jego dzieło jako wzór w sferze techniki i estetyki muzycznej. Co się tyczy owej formy muzyki instrumentalnej, którą zowią muzyką solową [...], to tu rozróżnić przede wszystkim wypada, czy ona była jedynym kompozytora celem, czy też środkiem tylko do osiągnięcia zacniejszych i wyższych sztuki celów [...], między obu rodzajami jest wobec sztuki przepaść estetyczna i mają się one w ogóle do siebie jak mistrz do wirtuoza (wykonawcy), dramaturg do aktora, lubo dwa tak różne przymioty łączyć się mogą w jednej osobie, jak np. u naszego Chopina. (Oskar Kolberg, hasło Instrumentalna muzyka, DWOK 62) Oskar Kolberg collected autographs of Chopin and prepared copies of them with the intention of writing a biography of the composer. He believed that, having had direct contact with Chopin’s music, he was especially destined for that task. Even from today’s perspective, Kolberg’s judgments are startlingly apt. [Wojciech Żywny?], Fryderyk Chopin, Walc h-moll [op. 69 nr 2], WN 19 [1829?], kopia, b.d. [Wojciech Żywny?], Fryderyk Chopin, Waltz in B minor [Op. 69 No. 2], WN 19 [1829?], copy, undated ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie Jagiellonian Library in Krakow Oskar Kolberg uważał, że autorem rękopisu walca jest Chopin: Oryginał walca ofiarowanego memu bratu Wilhelmowi w r. 1829. ofiaruję Bibliotece Jagiellońskiej OKolberg d. 29 marca 1881. Oskar Kolberg believed that the waltz was written in Chopin’s own hand: I offer this original waltz given to my brother Wilhlem in 1829 to the Jagiellonian Library, OKolberg, 29 March 1881. Autograf Fryderyka Chopina zawiera notatkę Oskara Kolberga: pismo niniejszego rękopisu uważam za autentyczne Szopena, znając charakter jego pisma z owych czasów dokładnie, co poświadczam na żądanie Wgo Adama Ostaszewskiego. Oskar Kolberg, Krak[ów] 5 stycz.[nia] 1890 r. This Chopin autograph bears an annotation by Oskar Kolberg: I consider this manuscript to be in Chopin’s own hand, knowing very well the character of his writing at the time, which I hereby declare at the request of Adam Ostaszewski. Oskar Kolberg, Krak[ow], 5 Jan.[uary] 1890 Fryderyk Chopin, Wariacje B-dur op. 2 na temat Là ci darem la mano z opery Don Giovanni Wolfganga Amadeusa Mozarta, fragment wariacji III, autograf, [1827?] Fryderyk Chopin, Variations in B-flat major Op. 2 on the theme Là ci darem la mano from the opera Don Giovanni by Wolfgang Amadeus Mozart, fragment of variation III, autograph, [1827?] ze zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina Chopin Museum I find that everyone plays him too fast, and by playing the allegros in a mad rush they lose out a host of details which ought to be accentuated, especially with a composer like Chopin who so abounds in beautiful details. Besides, almost everyone falls prey to affectation or undue exaggeration […]. (Letter of Oskar Kolberg to Marcel Antoni Szulc, 20 May 1879, DWOk 65) As the author of a number of entries in Orgelbrand’s Universal Encyclopedia, Kolberg referred many times to Chopin, treating his works as a model of musical technique and aesthetics. In respect of this form of instrumental music, known as solo music […], here it is important to distinguish whether this was the composer’s only goal, or whether just a means of achieving nobler and higher artistic purposes […], between these two types of art there is an aesthetic gulf, they stand in relation to each other as the maestro to the virtuoso (performer), the playwright to the actor, although these two very different roles can be combined in one person, as in the case of our Chopin. (Oskar Kolberg, entry on Instrumental Music, DWOK 62) ze zbiorów Biblioteki Narodowej National Library „Powiedzcie podziękowanie Kolbergowi za jego mozolną pracę” Oskar Kolberg: etnograf, (muzyk)ograf, chopinolog ‘Say Thanks to Kolberg for His Tireless Work’ Oskar Kolberg: Ethnographer, (Musician) Musicographer, Chopinologist wystawa czasowa temporary exhibition 22 lutego – 4 maja 2014 roku 22 February – 4 May 2014 Muzeum Fryderyka Chopina w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina Od 5 maja – wystawa mobilna As of 5 May – a travelling exhibition The Fryderyk Chopin Museum in the Fryderyk Chopin Institute Scenariusz / Scenario Grażyna Michniewicz Łukasz Pisarzewski Arkadiusz Roszkowski Współpraca / Collaboration Waldemar Kielichowski, Iwona Senica Projekt i realizacja wystawy / Exhibition design and realisation anna_kasper (Anna Rzeźnik, Kasper Skirgajłło-Krajewski) Projekt identyfikacji wizualnej / Visual identification design anna_kasper (Anna Rzeźnik, Kasper Skirgajłło-Krajewski) Redakcja / Editor Łukasz Pisarzewski Tłumaczenie / Translation Anthony Sloan Koordynacja / Coordination Maciej Janicki Dziękujemy wszystkim posiadaczom zbiorów za udostępnienie reprodukcji. Images provided through the courtesy of the collections’ holders. Dziękujemy Instytutowi Sztuki Polskiej Akademii Nauk za wybór i udostępnienie nagrań dźwiękowych. Sound recordings selected and provided through the courtesy of the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences.