Pobrano z http://magda.of.pl „MISTRZ I MAŁGORZATA” M

Pobrano z http://magda.of.pl
„MISTRZ I MAŁGORZATA” M. BUŁHAKOW - powieść parabola
−
−
−
−
jest to powieść fantastyczna, miłosna, realistyczna
realizm podszyty jest groteską
słuŜy równieŜ kompromitacji wielu cech
wszystkie sposoby wykorzystania groteski słuŜą temu aby jeszcze bardziej uwidocznić
wady
− ilustruje zmiany systemu wartości, chaos
− realizm powieści jest podszyty groteską aby wprowadzić schematyzm - parabolizm
− groteska Bułhakowa umoŜliwiła ominięcie ówczesnej cenzury
Kompozycja
− powieść złoŜona treściowo i kompozycyjnie
− przedstawienie wielości problemów osiągnął Bułhakow dzięki niejednorodności narracji
− narrator opowiada jednocześnie jakby o trzech róŜnych rzeczywistościach
I - realistycznie, satyrycznie i groteskowo ukazana Moskwa i jej mieszkańcy
II - ma charakter baśniowy i fantastyczny, powstaje dzięki obecności Wolanda-szatana i jego
świty
III- opowiadana we fragmentach historia Piłata i Jeszui Ha-Nocri, nawiązująca do ewangelii,
ale róŜna od niej
Problematyka
1. metafizyczna
wynika ze złoŜoności świata przedstawionego. Bułhakow dowodzi, ze uzasadnieniem dla
świata realnego jest istniejący poza nim porządek boski, który decyduje o uniwersalnym
charakterze pewnych wartości (takich jak: wolność, odwaga, miłość). Odrzucenie tych
wartości sprawia, ze świat traci sens, popada w chaos
2. moralna
wiąŜe się z oceną działań postaw bohaterów. Pytanie o to, co jest dobre, a co złe, sugeruje juŜ
sama obecność szatana
3. egzystencjalna
wiąŜe się z refleksją na temat Ŝycia, jego sensu, wartości. Problem ten dotyczy zarówno
jednostek jak i zbiorowości
4. psychologiczna
opiera się na zainteresowaniu indywidualnymi problemami bohaterów, ich psychiką,
złoŜonością ich przeŜyć, pragnień, przyczynami ich chorób psychicznych. Charakterystyce
psychologicznej B. poddaje m.in. Małgorzatę, Mistrza, Piłata
5. społeczno-polityczna
wynika z przedstawienia Moskwy jako stolicy państwa totalitarnego. Pisarz ukazuje, w jaki
sposób system totalitarny wpływa na Ŝycie społeczne i indywidualne
6. kulturalna
wiąŜe się z zainteresowaniem sytuacją artysty i sztuki w państwie totalitarnym. MoŜna
odnaleźć takŜe rozwaŜania na temat tego, czym jest prawdziwa sztuka i co decyduje o jej
wartości
7. obyczajowa
wyraŜa się w szczególności, często satyrycznych opisów codziennego Ŝycia mieszkańców
Moskwy, ich przyzwyczajeń, pracy, zainteresowań, reakcji
Pobrano z http://magda.of.pl
Artysta i jego dzieło
Bułhakow rozwaŜa jakie miejsce w systemie totalitarnym zajmuje artysta i jaką pełni rolę.
Artyści świadomie godzą się na ustępstwa, jak wszyscy poddani są presji cenzury.
Dobrowolnie rezygnują z krytycyzmu i poszukiwania prawdy, o którą właśnie jako
artyści powinni się upominać. Są zdolni wystąpić przeciw artystom niezaleŜnym, jeŜeli
będzie wymagała tego władza. Za tę lojalność mają zapewniony byt, poczucie
bezpieczeństwa, wygodę i prawo drukowania swoich utworów. Sztuka oficjalna , popierana i
wspomagana przez państwo, jest tak samo zakłamana i nieautentyczna jak cały system.
Bułhakow neguje jakąkolwiek wartość takiej twórczości.
Mistrz jest autorem jednej ksiąŜki: opowiadającej historię Piłata i Jeszui Ha-Nocri. Wielkość
tego dzieła polega na tym, Ŝe wyraŜa ono uniwersalną prawdę o Bogu, człowieku i
niekwestionowanych wartościach. Prawdziwość opowiadanej przez Mistrza historii
potwierdza to, Ŝe ma wpływ na czytelnika, wywołuje sprzeciw wobec złego, zakłamanego
systemu. Dzieło to odzwierciedla prawdziwe tęsknoty człowieka, ujawnia jego obawy,
słabość, ale teŜ pragnienie dobra, odwagi, poszukiwanie Boga jako uosobienia wartości, bez
których Ŝycie traci sens. Udowadnia, ze w człowieku jest dobro, ale jest ono wciąŜ
wystawiane na próbę. Obrona wartości - zwłaszcza w systemach zniewolenia i zakłamania wymaga odwagi. Mistrz za swoje dzieło zostaje napiętnowany, wykluczony z grona
szanowanych i docenianych literatów. Dzieło oparte na prawdzie i innych wartościach czyni
Mistrza wielkim.
Walka dobra ze złem
− w powieści szatan jest dobry
− walka dobra ze złem ma wymiar etyczny
−
Współczesny świat Rosji lat 20/30
Moskwa jest ukazana przez Bułhakowa jako miasto ilustrujące problemy współczesnego
świata. Pozostaje ona pod presją rządów totalitarnych (dyktatorskich), zniewalających
społeczeństwo za pomocą narzuconej obowiązkowo ideologii, rozbudowanego aparatu
policyjnego, ingerencji w Ŝycie prywatne. Obecność systemu totalitarnego nie ujawnia się
bezpośrednio. Bułhakow skupia uwagę na jego skutkach.
Przedstawiona w powieści rzeczywistość pozbawiona jest wszelkich wartości. Opiera się na
zakłamaniu we wszystkich dziedzinach Ŝycia. Przykładem zakłamania moŜe być
kompromitowane przez Wolanda określenie „drugiej świeŜości” produktów Ŝywnościowych.
Zakłamanie ujawnia się w powszechnej obłudzie, w zatracaniu się pierwotnych znaczeń słów.
Przez to bohaterowie tracą rozeznanie, czym jest prawda, sprawiedliwość, wolność,
uczciwość.
System totalitarny - dąŜy do sprawowania całkowitej kontroli nad społeczeństwem, niszczy
indywidualność, bezwzględny, narzuca sposób myślenia, oceniania, odbiera człowiekowi
moŜliwość sprzeciwu, krytyki, wychowuje ludzi niezdolnych do samodzielnego myślenia,
ludzi zastraszonych.
śycie w Moskwie jest zbiurokratyzowane, podporządkowane przepisom. Jakość Ŝycia
pozostawia wiele do Ŝyczenia - brak mieszkań, pieniędzy. Wprowadzenie do rzeczywistości
pozornie moralnej logiki demaskuje postawy ludzi.
Bułhakow w ośmieszający, satyryczny sposób opisuje rzeczywistość. Świadome i celowe
zdeformowanie świata aby ujawnić jego absurd, absurd zniewolenia człowieka w imię
ideologii nie słuŜącej nikomu.