Rusowie i Ruś Kijowska

Rusowie i Ruś Kijowska
Obecnie wschodnią część europejskiego kontynentu, z małymi wyjątkami, zamieszkują ludy pochodzenia słowiańskiego: Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini. Jednak nie zawsze tak było. Około tysiąca lat temu Słowianie byli tu najmniej widocznym ludem, siedzącym na Podnieprzu w strefie przejściowej między południem, gdzie na stepach żyli koczownicy, w większości pochodzenia tureckiego, a północną strefą leśną zajętą przez Bałtów i, aż do środkowej Wołgi, przez
liczne ludy ugrofińskie. Zaś tereny między rzekami Don i dolną Wołgą, zamieszkiwała federacja koczowników, potęga militarna i ekonomiczna, czyli państwo Chazarów.
W tej mozaice różnych
ludów, której niewątpliwą
częścią były elementy pochodzenia greckiego i irańskiego, znajdowały się właśnie plemiona słowiańskie.
Jeszcze przed połową X wieku nie znamy ich nazw. Dopiero z kroniki, autorstwa
bizantyjskiego cesarza Konstantyna VII Porfirogenety
(905-959), zapoznajemy się
z nazwami słowiańskich plemion, czyli Drewlan, Krywiczów, Siewierzan. Konstantyn podaje również informację, że są one podległe Rusom. Kim byli zatem Rusowie? Rusowie, nie byli Słowianami, a ludem mającym
swoje korzenie na terenach
Skandynawii.
Jak do tego doszło?
Cała historia zaczyna się
w VIII wieku, w stuleciu
w którym kształtowały się
podstawy obecnej Europy.
Ogromne znaczenie w tych
zmianach odegrał handel. Ini-
cjatywy handlowe wykazywało plemię Fryzów, lud żyjący na wybrzeżu Morza Północnego, który stworzył system miejsc zwanych vikami
lub emporiami, w których
magazynowano towary do
dalszej dystrybucji. Podobne centra handlowe pojawiły się od początku VIII wieku także w Danii i dość szybko na terenie całej Skandynawii, a nawet, za pośrednictwem plemion skandynawskich, wśród zachodnich Słowian, u Obodrytów i Wieletów. Także szwedzka dynastia królewska wzięła aktywny udział w tym handlu,
tworząc na jeziorze Mälaren,
na wyspie Björkö, emporium
znane pod nazwą Birka. Intensyfikacja handlu spowodowała aktywację kontaktów z obszarami Europy Wschodniej.
Wcześniejsza znajomość tej
części Europy przydała się
Wikingom do spotęgowania
relacji handlowych i aktyw-
Ruryk wraz z braćmi Syneusem i Truworem witany w Starej Ładodze, obraz autorstwa
Wiktora M. Wasniecowa
Na okładce: Kniaź Wiesław z najbliższą rodziną, żoną Danutą i córką Joanną. Kniaź Wiesław ubrany jest w płaszcz - korzno oraz długi ubiór z
rękawami z wzorzystej tkaniny bizantyjskiej. Na głowie czapka z futrzanym obszyciem. W ręku trzyma srebrną laskę (replika laski znalezionej w
Tahańczy na Ukrainie, pochodzi ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie), symbol władzy. Kobiece ubiory , to suknie w jednolitym kolorze ze złotymi naszyciami. fot. Jacek Mielcarzewicz
ności na tym polu. Stało chow, w miejscu zwanym
się to z chwilą objęcia wła- Adlejgjuborg (obecnie Stadzy w kalifacie arabskim ra Ładoga). Miejsce to ode(obecny Irak), przez dyna- grało istotną rolę historyczstię Abbasydów. Nowe elity ną i aż do XI wieku było
władzy, w odróżnieniu od
ascetycznych
Umajadów,
miały wielkie
potrzeby posiadania luksusowych towarów, wśród
których dom i n o wa ł y
eleganckie futra i niewolnicy, w tym
ogromnym
zainteresowaniem cieszy- Najważniejsze grody ruskie
ły się kobiety. Wikingowie szybko od- zdominowane przez Wikinpowiedzieli na zapotrzebo- gów. W tym miejscu mieściwanie arabskich odbiorców. ło się także centrum organiIch kolejnym krokiem było zacji politycznej, zwanej karozpoczęcie zdobywania roz- ganatem Rusów.
Obie nazwy wymagają
licznych towarów na terenach Europy Wschodniej. wyjaśnienia. Najpierw RuO powodzeniu ich działania sowie. Najwcześniej mówi
świadczą odkrywane przez ar- o nich jedna z kronik Francheologów skarby, składające ków, gdzie pod rokiem 839
się ze srebrnych monet arab- zapisano wizytę w Ingelheskich, dirhemów, które na- im, w rezydencji cesarza Lupływały w dużych ilościach dwika Pobożnego, posłów
do ludów zamieszkujących z Konstantynopola, z któryregiony Morza Bałtyckiego. mi przybyła grupa ludzi naAby ułatwić sobie dzia- zywających się Rusami, po
łalność handlową i kontak- grecku Rhos. Pytani przez
ty, Wikingowie założyli duże cesarza kim są, odpowiedzieemporium handlowe, w nie- li, że ich władca nazywa się
dalekiej odległości od jezio- chacanus. Tytuł władcy Rura Ładoga, nad rzeką Woł- sów, chacanus, to tytuł naj-
wyższego władcy Chazarów,
kagana, stojącego na czele
arystokracji rządzącej jedynym imperium wschodniej
Europy. W literaturze bizan-
tyjskiej, arabskiej i perskiej,
opisującej Europę Wschodnią w IX wieku, Rusami nazywano osiadłych tam Skandynawów. Sama nazwa jest
wersją ugrofińską pochodzącą ze staronordyckiego słowa określającego wioślarza.
Pod koniec lat pięćdziesiątych IX wieku, w rejonach
rozlewisk rzeki Wołchow,
pojawiają się Skandynawowie, którzy zakładają swoją
siedzibę, w niedalekiej odległości od jeziora Ilmen. Nazwano je Holm (obecnie Rjurikowo gorodiszcze), od którego nazwę wzięło określenie grodu Holmgard („miasto na wzgórzu”), który powstał w początkach X wie-
Gazeta Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. 52-302−52−80; Wydawca: Wy­
dawnictwo Dominika Księskiego "Wulkan", Tygodnik Lokalny Pałuki, Żnin, ul. Sądowa 4; redaktor naczelny: Dominik Księski; zastępca redaktora naczelnego: Mirosława Roszak; Anioł
Stróż: Roksana Chowaniec; sekretarz redakcji: Stanisław Tyrakowski; reporterzy: Alicja
Rogaczewska, Magdalena Kruszka, Martyna Michalik, Remigiusz Konieczka, Jacek Mielcarzewicz, Jan Świrski; skład i łamanie: Leszek Adamczyk; opracowanie graficzne: Leszek Malak.