Niepodległość – mąż opatrznościowy

CZĘŚĆ IV
Niepodległość – mąż opatrznościowy
Gdy 10 listopada 1918 r. Józef Piłsudski powrócił do Warszawy, władzę w Królestwie Polskim
sprawowała formalnie Rada Regencyjna. Podstawy jej działania były jednak bardzo kruche – rządziła
z nadania ponoszących klęskę państw centralnych i cieszyła się niewielkim poparciem społeczeństwa.
Niezależnie od Rady, m.in. w Lublinie i Krakowie, uformowały się samodzielne ośrodki władzy: Tymczasowy
Rząd Ludowy i Polska Komisja Likwidacyjna. W tym czasie na ziemiach polskich stacjonowały jeszcze liczne
wojska niemieckie i austro-węgierskie, we Lwowie zaś od 1 listopada toczyły się walki z Ukraińcami, dążącymi
do utworzenia własnego niepodległego państwa. Chaos, który ogarniał ziemie polskie, pogłębiały dodatkowo
nastroje rewolucyjne panujące w części polskiego społeczeństwa, potęgowane biedą, głodem oraz
rewolucjami w innych krajach.
W tej sytuacji, cieszący się wśród ogółu rodaków ogromnym autorytetem Józef Piłsudski, wydawał
się najwłaściwszą osobą, mogącą stanąć na czele państwa polskiego. Przez wielu określany wręcz jako „mąż
opatrznościowy”, uważany był za jedynego zdolnego do zapanowania nad skłóconymi obozami politycznym
i ogarniętymi radykalnymi nastrojami masami społecznymi. Widziano w nim również wodza, mogącego
zorganizować armię zdolną do obrony odradzającego się państwa. Dlatego 11 listopada 1918 r. Rada
Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu naczelne dowództwo nad Wojskiem Polskim, a trzy dni później
pełnię władzy oraz misję sformowania rządu, i rozwiązała się. Józef Piłsudski przyjął na siebie te obowiązki,
dążąc do realizacji idei „konsolidacji narodowej”.
Jedną z kluczowych kwestii, jaką Piłsudski zajął się w pierwszych dniach niepodległości, było
nawiązanie kontaktów dyplomatycznych z innymi państwami. 16 listopada 1918 r. Józef Piłsudski jako Wódz
Naczelny Armii Polskiej podpisał depeszę skierowaną do „przywódców światowych mocarstw i rządów innych
państw”. Była ona swego rodzaju deklaracją niepodległości: Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu
i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto
czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Wysłanie
depeszy możliwe było jednak dopiero po zdobyciu na cytadeli warszawskiej radiostacji dalekiego zasięgu,
gdyż Piłsudski nie chciał korzystać z pośrednictwa łączy telegraficznych byłych zaborców. Ostatecznie
deklaracja niepodległości Polski przetłumaczona na używany wówczas w dyplomacji język francuski
CZĘŚĆ IV
popłynęła w świat w nocy z 18 na 19 listopada 1918 r. Jako pierwsza odebrała ją szwedzka stacja
w Karlsborgu i za jej pośrednictwem wieść o powstaniu państwa polskiego obiegła Europę.