ROLA AGENCJI UBEZPIECZEŃ KREDYTÓW EKSPORTOWYCH

ROLA
AGENCJI UBEZPIECZEŃ
KREDYTÓW EKSPORTOWYCH (ECA)
W KSZTAŁTOWANIU
RELACJI HANDLOWYCH POMIĘDZY
KRAJAMI UPRZEMYSŁOWIONYMI
I SŁABIEJ ROZWINIĘTYMI
dr Henryk Czubek
Katedra Handlu Zagranicznego
Akademia Ekonomiczna
w Krakowie
[email protected]
Skala problemu w 2004 r.
• światowy eksport - 8.907,1 mld USD (wg WTO)
• łączne ubezpieczenie 55 instytucji ECA zrzeszonych w Unii
Berneńskiej to pokrycie obrotów w kwocie 788 mld USD
(wzrost o 21%)
z tego:
• ubezpieczenia krótkoterminowe – 693 mld USD (+25%)
• ubezpieczenia średnio i długoterminowe – 76 mld USD (+16%)
• ubezpieczenia BIZ – 19 mld USD (+25%)
2
Wartość i podział średnio i długoterminowych ubezpieczeń kredytów
eksportowych 26 krajów OECD
50 000
100%
48 128,5
45 000
43 468,9
40 000
44 053,7
90%
80%
39 132,8
35 742,9
35 000
mln SDR
43 242,4
42 978,4
70%
30 000
60%
25 000
50%
20 000
40%
15 000
30%
10 000
20%
5 000
10%
0
0%
1998
1999
kraje UE
2000
kraje spoza UE
2001
2002
2003
2004
ubezpiecz. kredyty długo i średnioterm.
3
Średnio i długoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych w
wybranych krajach OECD (mln USD)
Instytucja – kraj
1998
1999
2000
2001
2002
CESCE – Hiszpania
1,489.42
1,288.61
1,104.33
1,105.44
1,608.66
COFACE – Francja
8,986.80
6,043.20
5,620.00
6,075.70
5,254.00
ECGD – Wlk.Brytania
3,339.87
6,702.56
7,551.32
3,287.77
3,349.72
EDC –Kanada
7,670.00
8,538.00
10,316.13
11,441.23
10,979.71
EKN – Szwecja
1,339.70
2,064.10
2,814.14
2,204.59
2,297.54
EXIM – USA
5,649.90
9,412.70
9,560.80
7,051.43
8,574.23
Atradius – Holandia
1,024.50
1,123.40
961.37
1,039.10
710.07
Euler Hermes – Niemcy
7,124.20
4,891.20
8,154.50
4,213.60
5,375.70
NEXI – Japonia
7,494.07
7,191.10
7,927.43
11,042.50
5,856.80
SACE - Włochy
3,836.55
1,573.57
4,382.17
2,305.74
2,512.36
4
Zarzuty wobec ECA ze strony NGO
największe źródło finansowania projektów inwestycyjnych
szkodliwych dla środowiska i społeczeństwa;
działania antyrozwojowe i łamanie przepisów;
główne źródło finansowania konkurencji pomiędzy
krajowymi firmami z róznych państw zdobywającymi
kontrakty na zagranicznych rynkach "race to the bottom;"
brak przejrzystości w działaniu;
nieliczenie się z lokalnymi środowiskami mieszkańców i
biznesu;
przyczynianie się do szerzenia korupcji;
główne instytucje wierzycielskie wobec biednych krajów
wysokozadłużonych (HIPC);
współudział w handlu bronią i łamanie praw człowieka;
zwiększanie zamiast zmniejszania ryzyka dla firm, które
miały być chronione;
brak rzeczywistej odpowiedzialności.
5
Dyskusyjne projekty finansowane przez ECA
(przykłady)
• tama Trzech Przełomów w Chinach
• elektrownia w Temelinie w Czechach
• projekt wydobycia ropy i gazu na Sachalinie przez
konsorcjum pod przewodnictwem firmy Shell
• fabryki papieru i celulozy na granicznej rzece
pomiędzy Urugwajem i Argentyną finansowane
przez hiszpańską i fińską ECA
• zaliczanie umorzenia długów poszczególnych ECA
wobec krajów słabiej rozwiniętych jako pomocy
rozwojowej dla tych państw
6
Inicjatywy ze strony NGO
• 1997 – pierwsze porozumienia na skalę międzynarodową
pomiędzy poszczególnymi NGO o potrzebie kontroli
działalności ECA
• 2000 – Deklaracja z Dżakarty podpisana przez ok. 350
organizacji zawierająca następujące cele:
– przejrzystość działania, dostęp do informacji i
konsulatacje na temat projektów
– wiążące standardy z zakresu ochrony środowiska i
spraw społecznych
– jasne kryteria dotyczące przestrzegania praw człowieka
– wiążące kryteria i standardy w celu eliminacji praktyk
korupcyjnych
– zaprzestanie finansowania handlu bronią
– umorzenie długów ECA od najbiedniejszych krajów
• www.eca-watch.org, www.eurodad.org
7
Odpowiedź ze strony ECA
• koordynowana na szczeblu OECD
– 2003 porozumienie o zwalczaniu korupcji
(znowelizowane w kwietniu 2006)
– od 2005 r. monitorowanie praktyk krajów
członkowskich w zakresie polityki ochrony środowiska
w świetle działalności krajowych ECA (spotkanie w
kwietniu 2006 r.)
– od 2003 r. obowiązuje stanowisko dotyczące
eliminowania nieproduktywnych projektów w
przypadku udzielania gwarancji skierowanych do
grupy HIPC
8
Wnioski
globaliści versus antyglobaliści (różne grupy nacisku)
czasami instytucje prywatne przejmują na siebie
ryzyko nawet polityczne i wtedy możliwości kontroli,
nadzoru i wywierania wpływu znacząco się
zmniejszają
często ECA są jednak jedynym źródłem finansowania
dostaw do krajów HIPC
dylemat: robić coś, czy nic nie robić
znaczenie ECA jednak maleje w wysokorozwiniętych
krajach uprzemysłowionych a wzrasta w krajach
transformacji systemowej
9