Skutki przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 17.04.2015
Skutki przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową
Dopuszczalne jest żądanie nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. przeciwko spółce
kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia formy prawnej działalności gospodarczej przedsiębiorcy w taką
spółkę w trybie art. 5841 58413 k.s.h.
Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 26 lutego 2015 r., III CZP 106/14.
Spółka z o.o. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko spółce akcyjnej, powstałej w wyniku przekształcenia
formy prawnej działalności gospodarczej przedsiębiorcy D.R., przeciwko któremu 14 lutego 2013 r. został wydany nakaz
zapłaty. Powódka wskazała, że w wyniku przekształcenia dokonanego w trybie art. 5841 –58413 k.s.h. obowiązek zapłaty
wynikający z nakazu zapłaty przeszedł z D.R. na spółkę akcyjną. Przekształcenie nastąpiło w toku postępowania
przeciwko D.R., ponieważ nakaz zapłaty doręczono D.R. 6 marca 2013 r., a wpis spółki akcyjnej do rejestru nastąpił 28
marca 2013 r. Wniosek o wszczęcie egzekucji D.R. złożono 8 listopada 2013 r.
Sąd okręgowy postanowieniem z 31 października 2013 r. oddalił wniosek o nadanie klauzuli wykonalności. Powołując
się na art. 5841 § 1 oraz 5842 § 1 i 2 k.s.h. stwierdził, że do prowadzenia egzekucji z majątku spółki akcyjnej wystarczy
wykazanie organowi egzekucyjnemu odpowiednim dokumentem, że doszło do przekształcenia po stronie dłużnika. W
związku z tym sąd uznał żądanie nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. przeciwko spółce
akcyjnej za bezzasadne. Wierzyciel złożył zażalenie na postanowienie o odmowie nadania klauzuli wykonalności.
Sąd apelacyjny rozpoznający zażalenie wierzyciela na postanowienie sądu okręgowego powziął poważne wątpliwości i
skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy stwierdził po rozpoznaniu pytania prawnego, że przepis art. 788 § 1 k.p.c. ma zastosowanie w sytuacji
przejścia uprawnienia lub obowiązku z przedsiębiorcy na spółkę kapitałową powstałą w wyniku przekształcenia formy
działalności gospodarczej tego przedsiębiorcy (art. 551 § 5 i art. 5842 § 1 k.s.h.).
Aleksander Adamus, radca prawny Kraków, Rödl & Partner
Zgodnie z art. 788 § 1 k.p.c. sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko osobie, na którą po wydaniu tytułu
egzekucyjnego bądź przed jego wydaniem w toku sprawy przeszły uprawnienie bądź obowiązek. Przejście musi być
wykazane dokumentem urzędowym bądź prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Sąd Najwyższy wskazuje,
iż przepis ten ma zastosowanie do przypadków następstwa prawnego w postaci zarówno sukcesji singularnej, jak i
uniwersalnej, wynikającej zarówno z ustawy, jak i z czynności prawnej. Z kolei zgodnie z art. 551 § 5 k.s.h.,
przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonujący we własnym imieniu działalność gospodarczą (przedsiębiorca
przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową
(spółka przekształcona). Przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki do rejestru
(art. 5841 § 1 k.s.h.), co następuje jednocześnie z wykreśleniem przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i
Informacji o Działalności Gospodarczej. Z art. 5842 § 1 k.s.h. wynika, że spółka przekształcona staje się podmiotem
wszystkich praw i obowiązków przedsiębiorcy przekształcanego. Ponadto, wedle art. 58413 k.s.h. osoba fizyczna, o której
mowa w art. 551 § 5 k.s.h., odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania związane z działalnością
gospodarczą powstałe w okresie trzech lat przed dniem przekształcenia.
Dotychczas kwestia skutków przekształcenia zgodnie z art. 5841 -58413 k.s.h. w sferze praw i obowiązków przedsiębiorcy
przekształcanego i spółki przekształconej budziła wątpliwości w doktrynie. Prezentowano trzy główne stanowiska w tej
sprawie. Pierwsze z nich zakładało, że przekształcenie formy działalności gospodarczej indywidualnego przedsiębiorcy w
spółkę kapitałową stanowi sukcesję uniwersalną. Wedle drugiego stanowiska sukcesja uniwersalna nie ma miejsca,
ponieważ omawiane przekształcenie jest oparte na zasadzie kontynuacji. Trzeci z prezentowanych poglądów zakłada z
kolei, że pomiędzy przedsiębiorcą przekształcanym a spółką przekształconą zachodzi quasi-kontynuacja, której skutkiem
nie jest sukcesja uniwersalna. Wraz z wydaniem omawianego orzeczenia dyskusja ta zostaje ucięta, ponieważ zgodnie z
poglądem zaprezentowanym przez SN przedmiotowe przekształcenie ma charakter sukcesji uniwersalnej zrealizowanej
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
na skutek jednego zdarzenia inter vivos. Sąd Najwyższy opowiedział się zatem za pierwszym poglądem. Ze stanowiskiem
tym należy się zgodzić.
Jak przekonywająco argumentuje SN, w przedmiotowej sytuacji mamy do czynienia z „przejściem na inną osobę praw i
obowiązków" w rozumieniu art. 788 § 1 k.p.c., ponieważ pomiędzy przedsiębiorcą przekształcanym a spółką
przekształconą nie zachodzi tożsamość podmiotowa – powstaje bowiem zupełnie nowy podmiot (spółka kapitałowa) oraz
– co oczywiste – nadal trwa byt prawny osoby fizycznej. Stwierdzenie o braku tożsamości podmiotowej ma charakter
kluczowy, przesądzający o konieczności stosowania art. 788 § 1 k.p.c. Na przyjętą przez SN wykładnię nie ma przy tym
wpływu istnienie odpowiedzialności solidarnej osoby fizycznej ze spółką wynikający z art. 551 § 5 k.s.h., ponieważ nie
ogranicza to w żaden sposób praw i obowiązków spółki przekształconej, a celem tego uregulowania jest silniejsza
ochrona wierzyciela. W przeciwnym bowiem razie instytucja przekształcenia mogłaby być używana jako instrument
służący wyłącznie do działania w celu pokrzywdzenia wierzycieli przedsiębiorstwa.
W związku z tym, stosowanie w analogicznych sytuacjach art. 788 § 1 k.p.c. jest w pełni umotywowane, ponieważ
założenie tego przepisu polega na tym, że zmiany podmiotowe w zakresie uprawnień i obowiązków objętych sporem
sądowym, do których doszło w toku postępowania i które nie są uwzględnione w treści tytułu egzekucyjnego, bądź które
nastąpiły już po jego powstaniu, powinny mieć odzwierciedlenie w tytule wykonawczym (uchwały SN z 29 października
2004 r., III CZP 63/04 oraz z 5 marca 2009 r., III CZP 4/09). Organ egzekucyjny nie posiada bowiem kompetencji do
dokonywania ustaleń w tym zakresie, a zatem konieczne jest uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko spółce
przekształconej.
Źródło: http://www.rp.pl/artykul/1194205-Skutki-przeksztalcenia-przedsiebiorcy-w-spolke-kapitalowa.html
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]