Strona Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna
Transkrypt
Strona Urzędu Miasta i Gminy Piwniczna
AKTUALNOŚCI DZIECKO W RODZINIE Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM 02/04/2013 Alkoholizm nosi często nazwę "choroby rodziny". Określenie to zwraca uwagę na niezwykle silny wpływ, jaki alkoholicy wywierają na swoje najbliższe otoczenie. Rodzina nie jest w stanie zignorować problemu lub od niego uciec. U alkoholika najbardziej upośledzona zostaje sfera zachowań, z którymi członkowie rodziny stykają się na co dzień. Początkowo domownicy wydają się mieć luźny związek z piciem, z biegiem czasu wywołuje on niepewność, zakłopotanie, gniew, lęk i staje sie początkiem procesu współ uzależnienia. Jednym z bardziej wrażliwych problemów w rodzinie alkoholowej są dzieci, które zasługują na szczególną uwagę. W atmosferze konfliktu, napięcia, lęku może pozostawać niezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa, ciepła, serdeczności i właściwie pojętej opieki. W rodzinach, w których role dorosłych są pełnione niewłaściwie, niekonsekwentnie, dzieci nie mają wzorca dla ukształtowania swojej tożsamości. Będą mogły prawdopodobnie mieć większe trudności niż ich rówieśnicy wówczas, gdy zaczną wchodzić w relacje międzyludzkie poza domem np. w szkole, w grupie rówieśniczej. Doświadczenia dzieci z rodzin alkoholowych mogą znacznie różnić się między sobą, podobnie, jak wzorce picia, zachowania związane z piciem, wiek rodziców, wiek dzieci, odporność psychiczna wspierana przesz dalszą rodzinę, nauczycieli, organizacje młodzieżowe, rodziców rówieśników. Jak może wyglądać życie dziecka, którego rodzic nadużywa alkoholu? Już w dziecięcym łóżeczku przysłuchuje się odgłosom kłótni rodziców, boi się krzyku, hałasu, bójek. Przeżywa brak przygotowanego do szkoły śniadania, nieodebrania go z miejsca zbiórki, podczas gdy wszystkie dzieci zostały zabrane do domu. Ma zakaz zapraszania kolegów do domu, boi się poprosić o niewielką kwotę na planowaną klasową wycieczkę. Jakie jest samopoczucie dorastającego dziecka, kiedy mama prosi je, aby zadzwoniło do jej zakładu pracy, bo właśnie upadła podbijając sobie oko, albo gdy pieniądze zarobione przez dziecko (np. przy rozładowaniu węgla), zginęły z jego biurka. Nastolatek uczestniczy w ważnych rozgrywkach sportowych, a nikt z rodziny mimo wielu próśb "nie może przyjść" na te zawody. W wielu przypadkach mamy do czynienia z jawnymi problemami dzieci alkoholików, czasem jednak spotykamy uderzająco sprytne radzenie sobie dziecka z problemem alkoholizmu dorosłych. Terapeuci zajmujący się leczeniem rodzin alkoholowych, wyróżnili kilka wzorców przystosowywania się dzieci do sytuacji, w jakiej są zmuszone funkcjonować. Jednym z nich jest branie na siebie roli "odpowiedzialnego" (rola najstarszego z rodzeństwa lub jedynaka). Dziecko przyjmuje odpowiedzialność za siebie ale i za młodsze rodzeństwo. Przejmuje wiele codziennych, trudnych obowiązków, czuwa nad zaspokajaniem podstawowych potrzeb. Są to próby kompensowania braku równowagi i stabilizacji będącej efektem alkoholizmu któregoś z rodziców. Inny wzorzec to rola "dostosowującego się". Dziecko nie bierze na siebie odpowiedzialności za załatwianie spraw rodziny, natomiast wypełnia wszystkie otrzymane polecenia i łatwo przystosowuje się do zmieniających się warunków. Potrafi sobie poradzić z wieloma trudnymi sytuacjami. Przyjmowanie roli "niosącego ulgę", to kolejny wzorzec przyswajany przez dzieci z rodzin alkoholowych. Polega on na zaspakajaniu potrzeb emocjonalnych, okazując swoją uwagę i wrażliwość, często rodzicowi alkoholikowi, innym razem drugiemu z rodziców. Takie postępowanie jest próbą załagodzenia ich wzajemnej wrogości. Każda z tych ról jest sposobem na przeżycie, przez przystosowanie się do sytuacji na jaką dziecko jest zdane. Inna typologia ról odgrywanych przez dzieci w rodzinach alkoholowych wyróżnia: "bohatera rodziny", "zagubione dziecko", "maskotkę rodziny", "kozła ofiarnego". Pierwsze trzy mają wiele wspólnego z rolami opisanymi wyżej, lecz niezależnie od nazwy przyjętej roli, dziecko w rodzinie alkoholowej musi rozwijać w sobie wzorce przystosowania się do realiów w jakich żyje. Większość występujących zachowań nie zwraca uwagi osób spoza rodziny, nie prowokuje do interwencji z zewnątrz. Wyjątkiem są "kozły ofiarne", które często popadają w konflikt ze szkołą i prawem. Ich problemy szybko stają się widoczne: wagarują, przejawiają zachowania agresywne, odbiegające od obowiązujących zasad i norm, często sięgają po środki psychoaktywne. Problem alkoholowy w rodzinie wypływa na światło dzienne dzięki zwróceniu uwagi na dziecko przez kogoś z rodziny lub jego otoczenia (szkoły). Uważa się, że centralnym problemem w rodzinie jest dziecko, a ryzykowne zachowania "kozła ofiarnego" odwracają uwagę od alkoholizmu rodziców. Zdarza się również, że pijący rodzic odwraca sytuację, tłumacząc, że to problemowe zachowanie dziecka jest powodem nasilania się picia. Poznawanie wpływu alkoholizmu rodziców na ich dzieci, stało sie możliwe dzięki powstaniu samopomocowych grup Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA). Bez względu na to czy rodzic porzucił rodzinę, zmarł z powodu swej choroby, czy też zaprzestał picia, dzieci przeżywają w dorosłym życiu trudności, których korzenie tkwią w doświadczeniach wyniesionych z rodziny alkoholowej. Najczęstsze z nich to: lęk przed sytuacjami konfliktowymi, nadmiernie rozwinięte poczucie odpowiedzialności, poczucie winy, niemożność odprężenia się, duży samokrytycyzm, łatwość zaprzeczania, trudności przeżywane w związkach intymnych, przeżywanie rzeczywistości z pozycji ofiary, mylenie miłości z litością, skłonność do widzenia świata w czarno-białych barwach, częste cierpienie wywołane spóźnionym żalem i umiejętność przetrwania trudnych sytuacji. Nie można zakładać, że każde dziecko które wzrastało, czy wzrasta w rodzinie alkoholowej, będzie posiadało wyżej wymieniony zestaw cech i zachowań. Podobnie nie można wszelkich problemów dorosłego życia przypisywać faktowi bycia dzieckiem alkoholika. Pojęcie DDA wraz z przypisywanym mu zespołem charakterystycznych zachowań, może jednak okazać się pomocne dla osób z problemami o różnorakim podłożu, które w swym dorosłym życiu, poszukują dróg wyjścia z impasu, w jakim znalazły się próbując dokonać potrzebnych, pozytywnych zmian. ABC gminnej profilaktyki Na podstawie materiałów Fundacji ETOH "Świat Problemów" opracowała MaŹ. GK RPAiN w Piwnicznej - Zdroju