Znaczenie światła sztucznego w chowie i hodowli drobiu W

Znaczenie światła sztucznego w chowie i hodowli drobiu
W produkcji drobiarskiej równoważne z uzyskaniem dobrej jakości produktów
jest opłacalność ekonomiczna. Podstawowym tego warunkiem jest zapewnienie ptakom
odpowiedniego poziomu dobrostanu.
W chwili obecnej istnieje szereg rozwiązań technicznych do zastosowania w
budynkach inwentarskich, które umożliwiają utrzymanie prawidłowych parametrów
szeroko rozumianego mikroklimatu pomieszczeń. Jakkolwiek tematem często
marginalizowanym jest prawidłowe oświetlenie pomieszczeń. W wielu przypadkach
zwraca się tylko uwagę na zastosowanie oświetlenia w celu wspomagania obsługi
pracującej przy zwierzętach, a także na oszczędność energii elektrycznej.
Pamiętać jednak trzeba, że dla utrzymania organizmu zwierzęcego w pełnej
sprawności fizycznej i fizjologicznej konieczne jest przebywanie zwierząt pod wpływem
działania naturalnego promieniowania słonecznego lub jego sztucznych źródeł. Efekt
działania światła na zwierzęta zależy od: czasu działania promieniowania i jego natężenia
oraz długości fali świetlnej. Światło widzialne tworzy podstawowy rytm biologiczny
(dzień i noc; lato i zima). Wyższa aktywność większości gatunków zwierząt w ciągu dnia
niż w nocy oraz w lecie niż w zimie wskazuje na stymulacyjną rolę światła.
Jakość (temperatura barwowa, długość fali świetlnej) i natężenie światła ma
szczególne znaczenie w przypadku utrzymywania zwierząt w budynkach bezokiennych.
Dotyczy to w szczególności drobiu, gdzie stosuje się specjalnie tzw. „programy świetlne” ,
czyli sterowanie ilością dostarczanego ptakom światła, w celu prawidłowego wzrostu i
rozwoju ptaków. Zastosowanie klasycznych źródeł światła, z jednej strony podwyższa
koszty odchowu ptaków (duże zużycie energii elektrycznej), a z drugiej nie wykorzystuje
się biologicznych właściwości światła (np. stymulacji organizmu ptaków w celu
efektywniejszego wykorzystania paszy itp.). Innym problemem równie ważnym jest
możliwość obserwacji ptaków w okresach ich odpoczynku, gdy światło jest wyłączone.
Zastosowanie w tym okresie źródeł światła o barwie, która nie jest widziana przez
zwierzęta (a przez ludzi tak) umożliwi obsłudze pełną kontrolę nad zwierzętami bez
wprowadzania czynnika stresowego.
W produkcji drobiarskiej zwrócić więc uwagę należy na dwa aspekty: wpływ
światła na procesy fizjologiczne organizmu ptaków oraz znaczenie barwy światła.
W wielu doświadczeniach badano wpływ oświetlenia tak naturalnego, jak i
sztucznego na funkcjonowanie organizmu zwierząt. Wykazano m.in., że u drobiu
oświetlenie jaj w aparacie wylęgowym powoduje wcześniejszy wylęg kurcząt. Ponadto
stwierdzono, że światło jest stymulatorem procesów odpornościowych organizmu
zwierzęcego. Jedynie u zwierząt młodych w technologiach tuczu intensywnego można
znacznie ograniczać ilość światła, ale nie może to być produkcja w ciemnościach.
Strona 1 z 4
W produkcji drobiarskiej sterowanie długością dnia świetlnego
wykorzystywane jest przede wszystkim do regulacji czasu dojrzewania płciowego lub
okresowego zwiększania nieśności:



Długość dnia świetlnego może wpływać przyspieszająco lub hamująco na
uzyskanie dojrzałości płciowej związanej z czynnością jąder i jajników.
Wykorzystuje się to w chowie kurcząt przez stosowanie odpowiedniego programu
świetlnego, który sprzyja osiągnięciu lepszych wyników reprodukcji.
Nagłe skrócenie dnia świetlnego może przyczynić się do zahamowania produkcji i
spowodować pierzenie kur.
Stosowanie w hodowli drobiu programu świetlnego, reguluje długość okresów
pobierania paszy i wypoczynku, zapobiega kanibalizmowi oraz stwarza optymalne
warunki do osiągnięcia właściwych wyników odchowu. Skuteczność stosowania
programu świetlnego zależy od dokładnego jego przestrzegania.
W hodowli drobiu poza liczbą godzin światła na dobę oraz jego intensywności
światła, duże znaczenie ma także barwa światła. Pamiętać również trzeba, barwa światła
naturalnego w różnych porach dnia, oraz porach roku i stanach pogodowych jest różna.
Barwa światła białego emitowanego przez żarówki, które chcemy wykorzystać dla
ptaków powinna być zbliżona do barwy światła słonecznego.
Oprócz światła białego korzystne jest również stosowanie światła czerwonego
i niebieskiego.
Światło niebieskie lub fioletowe jest dla ptaków niewidoczne, co sprzyja ich
wypoczynkowi, a także pomaga obsłudze w wykonywaniu niezbędnych czynności
porządkowych w kurniku bez płoszenia i stresowania ptaków.
Badania eksperymentalne nad wpływem światła monochromatycznego na ptaki
wykazały, że w brojlerniach oświetlanych światłem barwy fioletowej, niebieskiej lub
zielonej kurczęta uzyskały większe przyrosty masy ciała niż w pomieszczeniach
oświetlonych światłem białym lub czerwonym. Ponadto, światło niebieskie działa na
kurczęta brojlery uspakajająco.
Wykazano również jednoznacznie, że barwa czerwona wpływa na obniżenie
agresywności ptaków, pterofagii (wydziobywanie piór) i kanibalizmu.
U brojlerów kurzych, które genetycznie od bojowca malajskiego mają zakodowaną
agresję, zmniejszenie wykorzystania w kurniku światła białego, a zastępowanie go
światłem czerwonym może wpłynąć na:
 zmniejszenie natężenia walk hierarchicznych,
 przeciwdziałanie kanibalizmowi,
 przyspieszony tucz ptaków.
U kur niosek najlepsze wyniki produkcyjne (najwyższą nieśność) uzyskano
wykorzystując do oświetlenia kurnika światło czerwone lub pomarańczowo –
czerwone.
Wytworzony produkt w postaci oprawy oświetleniowej LED z precyzyjnie dobraną
barwą światła białego (zbliżonego na naturalnego światła słonecznego) oraz innymi
barwami o precyzyjnej długości fali świetlnej jest rozwiązaniem nowatorskim, ponieważ
Strona 2 z 4
w chwili obecnej na rynku nie ma w sprzedaży produktu o takim spektrum działania. Z
jednej strony wykorzystanie światła LED jest korzystne ze względów ekonomicznych, z
drugiej stymulacja barwą oraz precyzyjnie dobranymi długościami fal świetlnych za
zadanie stymulować organizmy zwierząt oraz niwelować czynniki stresogenne, czego
konsekwencją będzie uzyskanie produktu wysokiej jakości.
Dla użytkowników, niezwykle ważnym aspektem opłacalności zastosowania
zaproponowanego rozwiązania jest m.in. trwałość opraw ze źródłem światła LED, ze
względu na agresywne cech środowiska budynku inwentarskiego (nadmierna wilgotność,
zmiany temperatur, zapylenie powietrza oraz obecność szkodliwych domieszek
gazowych).
Wytworzenie lampy oświetleniowej LED zaliczyć należy jako innowacje w skali
Europy. Wynika to z faktu, iż produkt znajdzie zastosowanie w sektorze produkcji
zwierzęcej, ze szczególnym uwzględnieniem drobiu oraz trzody chlewnej.
Dr hab. inż. Tomasz Mituniewicz
Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska
Wydział Bioinżynierii Zwierząt
UWM w Olsztynie
Strona 3 z 4
Literatura:
Baxter M., Joseph N., Osborne V. R., Bédécarrats G. Y. 2014. Red light is necessary to
activate the reproductive axis in chickens independently of the retina of the eye. Poultry
Science, 93 (5): 1289-1297.
Blatchford R. A., Archer G. S., Mench J. A. 2012. Contrast in light intensity, rather than day
length, influences the behavior and health of broiler chickens. Poultry Science, 91 (8): 17681774.
Blatchford R. A., Klasing K. C., Shivaprasad H. L., Wakenell P. S., Archer G. S., Mench J. A.
2009. The effect of light intensity on the behavior, eye and leg health, and immune function of
broiler chickens. Poultry Science, 88 (1): 20-28.
Corkery G., Ward S., Kenny C., Hemmingway P. 2013. Incorporating Smart Sensing
Technologies into the Poultry Industry. J. World's Poult. Res. 3(4): 106-128.
Hall C., Sandilands V. 2007. Public attitudes to the welfare of broiler chickens. Animal
Welfare, 16, 499-512.
Harmon J.D., Petersen D. 2011. Farm Energy: Indoor lighting for livestock, poultry, and farm
shop facilities. griculture and Environment Extension Publications. Book 32.
http://lib.dr.iastate.edu/extension_ag_pubs/32.
Newberry R. C., Hunt J. R., Gardiner E. E. 1985. Effect of Alternating Lights and Strain on
Behavior and Leg Disorders of Roaster Chickens. Poultry Science, 64 (10): 1863-1868.
Shabiha S., Rakibul H.Md., Ho Sung Ch., Kyeong S.R. 2013. The effect of monochromatic
and mixed LED light colour on the behaviour and fear responses of broiler chicken. Avian
Biology Research, Vol. 6, Number 3: 207-214.
Takai, H., Pedersen S., Johnsen J.O. , Metz J.H.M., Koerkamp P.W.G.G., Uenk G.H., Phillips
V.R., Holden M.R., Sneath R.W., Short J.L., White R.P., Hartung J., J. Seedorf J., Schroder
M., Linkert K.H., Wathes C.M. 1998. Concentrations and emissions of airborne dust in
livestock buildings in Northern Europe. J. Agric. Eng. Res. 70(1): 59-77.
Strona 4 z 4