Klapcinski 1993

P R A C E G E O L O G I C Z N O - M I N E R A L O G I C Z N E XXXVII
JERZY
KŁAPCINSKI
LITOSTRATYGRAFIA PROFILI
GŁĘBOKICH OTWORÓW
WIERTNICZYCH
W REGIONIE
OPOLSKIM
WYDAWNICTWO
WROCŁAW 1 9 9 3
U N I W E R S Y T E T U WROCŁAWSKIEGO
83
d z o l i c z n i e występuje m u s k o w i t . N a głębokości
5 2 1 , 0 - 5 2 2 , 0 m występuje wkładka t u f i t u .
5 3 5 , 0 0 - 5 4 3 , 0 0 R — P i a s k o w i e c szaroróżowy, z z i a r n e m o średnicy 0 , 1 2 , 0 m m . S p o t y k a się również wkładki p i a s k o w c a
zlepieńcowatego z o t o c z a k a m i k w a r c y t o w y m i d o
2 c m średnicy. Cała s e r i a j e s t p o r o w a t a i k a w e r n o wata.
543,00-548,00 O k — O k r u c h y piaskowca brunatnoszarego.
5 4 8 , 0 0 - 5 9 7 , 0 0 R — P i a s k o w i e c s z a r o b r u n a t n y o o d c i e n i u różowym, z z i a r ­
n e m o średnicy 0,1 - 2 , 0 m m . M i e j s c a m i wyraźnie p o r o ­
w a t y i k a w e r n o w a t y , słabo zwięzły. L a m i n a c j a p o z i o m a
i l e k k o skośna d o 20°.
Karbon dolny
597,00-631,00
R — P i a s k o w i e c s z a r o b r u n a t n y n a p r z e m i a n z łupkami i l a ­
s t y m i b r u n a t n y m i , wyraźnie l a m i n o w a n y .
Upad
45-60°. W s z c z e l i n a c h występuje k a l c y t j a s n o s z a r y .
S p o t y k a się szczątki skrzypów z r o d z a j u Asterocalamites.
P r o f i l o t w o r u Ozimek la
Otwór o d w i e r c o n o w 1 9 7 8 r . , wysokość n . p . m . 1 7 9 , 0 m .
Czwartorzęd
holocen
0,00 -
1 , 0 0 O k — F r a g m e n t y f u n d a m e n t u , cegła, c e m e n t o r a z
piasek,
plejstocen
1,00 - 7 , 0 0 O k — P i a s e k złoćmy z z i a r n k w a r c u i l i d y t u , o średnicy
0 , 1 - 1 m m , r z a d z i e j d o 2 m m , słabo i średnio o b ­
toczonych.
Trias
górny k a j p e r
7 , 0 0 - 6 1 , 0 0 O k - O k r u c h y iłołupku b r u n a t n e g o i s i n o s z a r e g o .
6 1 , 0 0 - 8 9 , 0 0 O k — O k r u c h y iłołupku b r u n a t n e g o , r z a d z i e j s i n o s z a r e g o
o r a z b a r d z o l i c z n e f r a g m e n t y g i p s u włóknistego.
8 9 , 0 0 - 1 1 7 , 0 0 O k - O k r u c h y iłołupku c i e m n o s z a r e g o o r a z m a r g l u
fioleto­
w e g o i s z a r e g o , przechodzącego w wapień. S p o r a d y c z ­
n i e s p o t y k a się f r a g m e n t y g i p s u .
84
1 1 7 , 0 0 - 1 2 5 , 0 0 O k — O k r u c h y iłołupku c i e m n o s z a r e g o i mułowca s z a r e g o ,
Z i a r n o o średnicy 0 , 1 - 0 , 5 m m .
1 2 5 , 0 0 - 1 5 5 , 0 0 O k — O k r u c h y mułowca i p i a s k o w c a s z a r e g o o r a z iłołupku
ciemnoszarego. O d p o w i e d n i k p i a s k o w c a t r z c i n o ­
wego.
1 5 5 , 0 0 - 2 0 3 , 0 0 O k — O k r u c h y iłołupku c i e m n o s z a r e g o i d o l o m i t u beżowego
o r a z l i c z n e f r a g m e n t y g i p s u włóknistego j a s n o s z a r e g o .
dolny kajper
2 0 3 , 0 0 - 2 1 1 , 0 0 O k — O k r u c h y d o l o m i t u beżowego o r a z l i c z n e f r a g m e n t y
iłołupku c i e m n o s z a r e g o , r z a d k o f r a g m e n t y iłołupku
brunatnego.
2 1 1 , 0 0 - 2 3 1 , 0 0 O k — O k r u c h y iłołupku c i e m n o s z a r e g o , b r u n a t n e g o o r a z
fragmenty gipsu.
2 3 1 , 0 0 - 2 5 1 , 0 0 O k — O k r u c h y iłołupku c i e m n o s z a r e g o , m a r g l u c i e m n o s z a r e ­
go oraz w a p i e n i a szarego.
2 5 1 , 0 0 - 2 5 4 , 0 0 R — Iłołupek c i e m n o s z a r y i s e l e d y n o w y , r z a d k o b r u n a t n y
z wkładkami m a r g l u c i e m n o s z a r e g o . L a m i n a c j a j e s t
pozioma.
2 5 4 , 0 0 - 2 5 7 , 0 0 R — Iłołupek c i e m n o s z a r y z wkładkami w a p i e n i a p i a s z c z y ­
s t e g o o grubości d o 2 0 c m . L a m i n a c j a j e s t wyraźnie
pozioma.
górny wapień m u s z l o w y
2 5 7 , 0 0 - 2 7 6 , 0 0 R — D o l o m i t beżowy z l i c z n y m i wkładkami m a r g l u c i e m n o ­
s z a r e g o o r a z w a p i e n i a s z a r e g o . L i c z n e są f r a g m e n t y
f l o r y o r a z szczątki f a u n y . L a m i n a c j a j e s t p o z i o m a ,
b a r d z o wyraźna, zwłaszcza w m a r g l u . M i e j s c a m i d o l o ­
m i t j e s t z a p i a s z c z o n y . P a r t i a m i w a p i e n i e są zlepieńcowate. W a r s t w y b o r u s z o w i c k i e i w i l k o w i c k i e .
276,00-295,00 O k — O k r u c h y wapienia szarego i m a r g l u ciemnoszarego.
Warstwy tarnowickie.
środkowy wapień m u s z l o w y
2 9 5 , 0 0 - 3 1 5 , 0 0 O k — O k r u c h y d o l o m i t u beżowego p o r o w a t e g o i k a w e r n o watego, rzadziej m a r g l u ciemnoszarego.
d o l n y wapień m u s z l o w y
315,00-335,00 O k — O k r u c h y wapieni szarych, m o c n o p o r o w a t y c h . W a r ­
stwy karchowickie.
335,00-347,00 O k — O k r u c h y wapienia szarego i m a r g l u ciemnoszarego.
3 4 7 , 0 0 - 3 5 3 , 0 0 R — Wapień gruzłowaty z wkładkami w a p i e n i a płytowego,
z l i c z n y m i o d c i s k a m i terebratul. O d 335,0 d o 353,0 m
warstwy terebratulowe.
148
G ó r n y w a p i e ń m u s z l o w y . W piętrze t y m w y d z i e l o n o o d góry k u
dołowi następujące w a r s t w y : b o r u s z o w i c k i e , w i l k o w i c k i e i t a r n o w i c k i e .
W a r s t w y t a r n o w i c k i e są b a r d z o c h a r a k t e r y s t y c z n e d l a d o l n e j części
górnego w a p i e n i a m u s z l o w e g o . Są o n e r e p r e z e n t o w a n e w większości p r z e z
w a p i e n i e s z a r e , w a p i e n i e d o l o m i t y c z n e , a także p r z e z m a r g l e c i e m n o s z a r e .
Mają o n e wyraźną laminację poziomą, a także dobrą oddzielność płytową.
W niektórych o t w o r a c h w t y c h w a r s t w a c h występują s z c z e l i n y wypełnione
k a l c y t e m j a s n o s z a r y m . Miąższość w a r s t w t a r n o w i c k i c h d o c h o d z i d o 2 5 m ,
a najczęściej w y n o s i kilkanaście metrów.
W a r s t w y w i l k o w i c k i e są również b a r d z o c h a r a k t e r y s t y c z n e . W a p i e n i e
z t e g o o g n i w a są s z a r e i zawierają często l i c z n e o t o c z a k i w a p i e n i w poszczegól­
n y c h ławicach. D l a t e g o też w a r s t w y t e n a z y w a n e są w a p i e n i a m i zlepieńcow a t y m i . P o n a d t o występują wkładki dolomitów w a p n i s t y c h z e s m u g a m i
m a r g l u c i e m n o s z a r e g o . M i e j s c a m i można obserwować laminację poziomą.
S p o t y k a n e są w t y c h w a r s t w a c h także s t y l o l i t y . Miąższość w a r s t w w i l k o wickich dochodzi d o 10 m .
W a r s t w y b o r u s z o w i c k i e zamykają sedymentację górnego w a p i e n i a m u s z ­
l o w e g o . Miąższość i c h n i e j e s t duża i d o c h o d z i d o 1 0 m , a r z a d k o osiąga 1 6 m .
O g n i w o t o z b u d o w a n e j e s t z dolomitów beżowych i beżowoszarych z wkład­
k a m i m a r g l i c i e m n o s z a r y c h , a także iłołupków c i e m n o s z a r y c h i w a p i e n i
s z a r y c h , często p o r o w a t y c h . Wśród szczątków o r g a n i c z n y c h s p o t y k a n e są łuski
r y b . L a m i n a c j a j e s t m i e j s c a m i b a r d z o wyraźna, p o z i o m a .
K a j p e r . W piętrze t y m wyróżniono o d góry k u dołowi górny k a j p e r
i d o l n y kajper.
D o l n y k a j p e r . D o l n y k a j p e r s t w i e r d z o n o w większości o p i s a n y c h t u
otworów w i e r t n i c z y c h . J e s t o n wykształcony w p o s t a c i iłołupków c i e m n o ­
s z a r y c h , b r u n a t n o s z a r y c h , s e l e d y n o w y c h i s i n o s z a r y c h . W niższej części p o j a ­
wiają się często p i a s k o w c e s z a r o z i e l o n e , s z a r e , b r u n a t n e i r d z a w e . Z a w i e ­
rają o n e l i c z n e szczątki roślinne. Wśród piaskowców z i e l o n y c h o b s e r w u j e
się z i a r n a g l a u k o n i t u . W niektórych o t w o r a c h w i e r t n i c z y c h występują
wkładki l u b s m u g i d o l o m i t u beżowego, które n a j l i c z n i e j pojawiają się
w części spągowej t e j s e r i i . L a m i n a c j a w t y c h skałach j e s t p o z i o m a l u b
skośna. R z a d k o s p o t y k a się f r a g m e n t y g i p s u . W górnej części d o l n e g o k a j p r u
s e d y m e n t a c j a r a d y k a l n i e się z m i e n i a i występują d o l o m i t y beżowe o miąższości
k i l k u metrów, a r z a d z i e j większe d o 1 4 i więcej metrów. N i e k i e d y zawierają
o n e , c o można zauważyć w niektórych o t w o r a c h , wkładki łupku c i e m n o ­
s z a r e g o i m a r g l u c i e m n o s z a r e g o o r a z wkładki i s o c z e w k i g i p s u j a s n o s z a r e g o .
L a m i n a c j a w d o l o m i t a c h j e s t p o z i o m a , często b a r d z o wyraźna. Miąższość
całego d o l n e g o k a j p r u w y n o s i około 3 0 d o 5 0 m , a s p o r a d y c z n i e powyżej
5 0 metrów.
149
G ó r n y k a j p e r . W k a j p r z e górnym można wyróżnić następujące o g n i w a
o d góry k u dołowi: iłołupki b r u n a t n e i c i e m n o s z a r e z g i p s e m , p i a s k o w c e
t r z c i n o w e i iłołupki c i e m n o s z a r e z l i c z n y m i wkładkami i p r z e r o s t a m i g i p s u .
O g n i w o d o l n e j e s t r e p r e z e n t o w a n e p r z e z iłołupki c i e m n o s z a r e , r z a d z i e j
b r u n a t n e , m i e j s c a m i z c i e n k i m i wkładkami d o l o m i t u beżowego i z b a r d z o
l i c z n y m i wkładkami, p r z e r o s t a m i , a także s o c z e w k a m i g i p s u włóknistego
j a s n o s z a r e g o . L a m i n a c j a w t y c h skałach j e s t p o z i o m a , r z a d z i e j skośna. Miąż­
szość osadów d o l n e g o o g n i w a iłołupkowo-gipsowego j e s t rzędu kilkudziesięciu
metrów, a najczęściej o d 5 0 d o 8 0 m i s p o r a d y c z n i e d o c h o d z i d o 1 0 0 m .
Następnym o g n i w e m l i t o l o g i c z n y m są p i a s k o w c e t r z c i n o w e . Są t o p i a s k o w c e
d r o b n o z i a r n i s t e o miąższości o d 2 4 d o 3 2 m , które p a r t i a m i przechodzą
w mułowce s z a r e l u b iłołupki s z a r e , m o c n o z a p i a s z c z o n e . Wśród piaskowców
i iłołupków o b s e r w u j e się często d e t r y t u s roślinny, a w j e d n y m p r z y p a d k u ,
w o t w o r z e Z a w a d a I W , s t w i e r d z o n o n a w e t d w i e c i e n k i e wkładki węgla
b r u n a t n e g o . L a m i n a c j a piaskowców j e s t p o z i o m a . S p o t y k a się także l i c z n e
b l a s z k i m u s k o w i t u , szczególnie n a p o w i e r z c h n i a c h uławicenia. Najwyższym
o g n i w e m k a j p r u są iłołupki b r u n a t n o c z e r w o n e z g i p s e m , r z a d z i e j c i e m n o s z a r e ,
przeławicone p i a s k o w c e m l u b mułowcem s z a r y m . S p o t y k a się także wkładki
d o l o m i t u jasnobeżowego, wyraźnie l a m i n o w a n e g o . Miąższość t y c h utworów
w a h a się o d k i l k u n a s t u d o kilkudziesięciu metrów. Cała miąższość górnego
k a j p r u w a h a się o d 2 0 d o 2 1 2 m . N i e s t w i e r d z o n o w o m a w i a n y c h o t w o r a c h
najwyższej części t r i a s u — r e t y k u .
Kreda górna
W o s a d a c h k r e d y górnej można wydzielić następujące piętra o d góry k u
dołowi: k o n i a k , t u r o n i c e n o m a n .
C e n o m a n . W piętrze t y m z a z n a c z a się wyraźne zróżnicowanie l i t o l o g i c z ­
n e n a część dolną i górną. W d o l n e j , c o s t w i e r d z o n o w l i c z n y c h o t w o r a c h ,
występują zlepieńce złożone w większości z otoczaków k w a r c u , k w a r c y t u i skał
podłoża, n a którym o n e spoczywają. O t o c z a k i mają średnicę d o 6 c m .
W o t w o r z e Wybłyszczów V I A występuje brekcją p i a s k o w c a z f r a g m e n t a m i
w a p i e n i a . W niektórych o t w o r a c h , w d o l n e j części c e n o m a n u , z a m i a s t zlepień­
ców występują p i a s k o w c e zlepieńcowate. W górnej części c e n o m a n u występują
p i a s k o w c e , r z a d z i e j p i a s k o w c e zlepieńcowate. Są o n e j a s n o s z a r e , s z a r e i s z a r o ­
z i e l o n e i składają się z z i a r n g l a u k o n i t u , p i r y t u i c y r k o n u . S p o i w o piaskowców
j e s t węglanowe. L a m i n a c j a piaskowców j e s t p o z i o m a . W k i l k u o t w o r a c h
p i a s k o w c e cenomańskie w s t r o p o w e j części przechodzą w m a r g l e p i a s z c z y s t e .
Łączna miąższość c e n o m a n u sięga 4 7 m .
T u r o n . O s a d y t u r o n u r e p r e z e n t o w a n e są p r z e z m a r g l e c i e m n o s z a r e ,
s z a r e , j a s n o s z a r e i s i n o s z a r e . W d o l n e j części t e g o piętra występują m a r g l e
zwięzłe, c i e m n o s z a r e i s z a r e , o l a m i n a c j i p o z i o m e j i f a l i s t e j , m i e j s c a m i p r z e -
LITHOSTRATIGRAPHY O F DEEP DRILLINGS PROFILES
FROM OPOLE REGION
Summary
The paper presents the lithostratigraphic description of rock series found in 51 groundwater
prospection wells in Opole region. Lithology and stratigraphy of individual wcll profiles were
determined on the basis of clastic samplcs and rock cores. O n their basis the author distinguished —
the Proterozoic, the Lower Carboniferous, the Lower Pcrmian (the Rotliegendes), the Triassic
(the Bunter Sandstone, the Muschclkalk, the Keuper), the Upper Cretaceous (the Cenomanian,
the Turonian, the Coniacian), the Tcrtiary (the Miocene) and the Quaternary (the Pleistocene and
the Holocene). In the wells Wrzoski R 2 , Zawadno Na, and Grodziec I V A , Proterozoic rocks
(gray and gray-pink gneisses, mica-fcldspar-quartz schists, and biotite schists) were found. In some
of the wells, lower Carboniferous rocks were encountered (gray graywackes and dark-gray clay
slates). These rocks contain abundant flora remnants. In many wells Rotliegendes sediments oceur
(graywackes, brown-red and brown-gray arcoses, in many places passing into conglomerate
sandstones and even conglomerates). Among the Rotliegendes rocks also tuffites oceur. The
thickness of the Rotliegendes sediments does not exceed 100 m. In the Triassic, the author
distinguished older Bunter Sandstone (comprising the Lower and the Middle Bunter Sandstone),
the Upper Bunter Sandstone — the Roctian, the Lower, Middle and Upper Muschelkalk, and the
Lower and Upper Keuper. The older Bunter Sandstone rocks include sandstones (mainly arcosic,
and sub-arcosic; rarely graywackes; in places conglomeratic sandstones — brown-red and
brown-gray; and brown, gray, dark-gray and bluć-gray clay shales). The thickness of the older
Bunter Sandstone rocks reaches 170 m.
The Upper Bunter Sandstone (Roetian) is represented by bcige dolomites, dark-gray marls,
gray limestones with intercalations of anhydrites and gypsum. These sediments contain fauna
remnants. The Roetian rocks are up to 140 m thick. The marinę sedimentation commenced in the
beginning of the Roetian, and continued throughout the whole Muschelkalk and the Keuper. In
the Muschelkalk, the following rock formed: limestones, dark-gray marls, dolomites, and in the
northern part of the study area, mainly during the Middle Muschclkalk, also anhydrites and
gypsum. In the Muschelkalk sediments abundant fauna remnants oceur. The sediments thickness is
up to 200 m. The Lower Keuper is represented by dark-gray clay shales, brown-green and
gray-green clay shales with intercalations of mudstones and gray, brown, and green sandstones. In
the top part of this stage oceur beige dolomites with lenses and bands of gypsum. The Lower
Keuper has the thickness of 50 m. The Upper Keuper is represented, in its lower part, by dark-gray
clay shales with intercalations, lenses and girdlcs of fibrous gipsum; in its middle part by 30 m thick
gray sandstones with plant detritus and brown coal intercalations (the so-called reed sandstone). In
the upper part of this stage brown clay shales oceur with intercalations of sandstones and
dolomites. The thickness of the upper part of the Keuper reaches 200 m. Upper Cretaceous
sediments lie discordantly on older sediments. The Cenomanian is represented by gray, light-gray
and gray-green sandstones. In places they contain glauconite. They freąuently grade into
conglomeratic sandstones and conglomerates. The thickness of the Cenomanian sediments is
159
several dozen meters. The Turonian and the Coniacian are represented by gray and dark-gray
marls, in places strongly sand-laden. Within the Coniacian sediments also sandstones oceur. The
Turonian and the Coniacian sediments contain abundant remnants of fauna and scarce remnants
of flora. The thickness of the Turonian and the Coniacian sediments reaches several hundred
meters. T h e Miocene sediments are up to several dozen meters thick. They are represented by
gray-green, gray-beige, and rarely gray-brown, clays. In some wells brown coal intercalations were
found. Tuffs oceur in the well Utrata 10F under the Cretaceous sediments. The age of the tuffs may
be determined as the Tcrtiary or pre-Upper Cretaceous. Quaternary sediments are represented
mainly by sands, gray and gray-yellow gravels. Within them gray, gray-beige and dark-gray clays
oceur. Intercalations of decayed wood may be encountered. The Pleistocene sediments belong to
the southern P o ł i s h and central P o ł i s h glaciations. The uppermost part of the Quaternary — the
Holocene, is represented by gray soil, sands and gravels.
TREŚĆ
Wstęp
S z c z e g ó ł o w a charakterystyka litostratygraficzna profili o t w o r ó w wiertniczych
Breguła 2 2 F (5), Brzezie 2W (8), Brzezie 14p ( 1 3 ) , Chrzowice 2p (75), Daniec
lOp ( 1 7 ) , D ę b i e l i p ( 1 9 ) , Domecko l p ( 2 2 ) , Grodziec I V A ( 2 3 ) , Groszowice
V I I E ( 2 8 ) , Groszowice 3p ( 3 3 ) , Grotowice lz ( 3 5 ) , Izbicko 27 ( 3 7 ) , K ą t y
Opolskie 2H ( 3 8 ) , K ą t y Opolskie 4 H (39), Kosorowicc 3B ( 4 1 ) , Kosorowice 8B
(43),
K o s o r o w i c e l l B ( 4 7 ) , Krośnica 41 ( 5 0 ) , Krośnica 46 ( 5 2 ) , Ligota Czamborowa 34 ( 5 4 ) , Ligota G ó r n a 77/IX ( 5 6 ) , Malina 12p (57), Miedziana 5p
( 5 9 ) , N a k ł o 9B ( 6 1 ) , Opole I B r ( 6 3 ) ,
Opole I I B r ( 6 5 ) , Opole I I I B r ( 6 7 ) ,
Opole
V I I B (72), O p o l e V I I D ( 7 6 ) , Opole V I I F ( 8 0 ) , Ozimek l a ( 8 3 ) , Przysiecz 4p
( 8 6 ) , Przywory Opolskie 1H ( 8 8 ) ,
Przywory Opolskie 2 ( 8 9 ) ,
Przywory Opolskie
3z ( 9 1 ) , Przywory Opolskie 6B ( 9 3 ) , Raszowa 1F ( 9 6 ) , Strzelce Opolskie Z K 1
( 9 8 ) , Strzelce
Opolskie
Z K 2 (100),
Utrata
10F
(101),
Walidrogi
5B
(105),
Wrzoski R2 ( 1 0 8 ) ,
Wybłyszczów V I A ( 1 1 2 ) ,
Zajazd N i e d ź w i e d n i k k.
Opola ( 1 1 6 ) ,
Zawada I W ( / / 7 ) ,
Zawada 13p ( 1 2 4 ) ,
Zawadno I I A ( 1 2 6 ) ,
Zawa­
dzkie 4 ( 1 3 2 ) ,
Zawadzkie 2A ( 1 3 7 ) ,
Zicmnice Małe 1 ( 1 4 0 ) ,
Źlinice 1 ( 1 4 2 )
O g ó l n a charakterystyka stratygraficzna
Literatura
Summary .
.
.
.•