Komisja Praw Człowieka NRA – autorskie kalendarium

Marek Antoni Nowicki
Komisja Praw Człowieka NRA
– autorskie kalendarium tego,
co było najważniejsze
w pionierskim dziesięcioleciu (1990–2000)
Przełom lat 1989/1990 to czas szczególny. Po
porozumieniach „okrągłego stołu”, częściowo
wolnych wyborach, powołaniu rządu Tadeusza Mazowieckiego stało się jasne, że idziemy
w kierunku demokracji, wracamy do Europy,
odbudowujemy podwaliny rządów prawa
i poszanowania praw jednostki. Przejawem
„nowego” w Adwokaturze było m.in. powstanie w tym środowisku Komisji Praw Człowieka
w otwartej formule stowarzyszenia wszystkich
zainteresowanych tą dziedziną adwokatów
i aplikantów adwokackich.
Przypominam tutaj jej pierwsze dziesięciolecie w formie lapidarnego i prawdopodobnie
nie wolnego od błędów i przeoczeń kalendarium tamtego okresu – wyjątkowego i pełnego optymizmu. W pracy sięgałem do pamięci
i notatek oraz skrupulatnie przechowywanych
rozmaitych materiałów, a także archiwalnych
numerów „Palestry”.
Okres ten dla wszystkich związanych
z Komisją Praw Człowieka nierozerwalnie
wiąże się z osobą szacownego Jubilata. Adwokat Czesław Jaworski był z Komisją od
samego początku, nie tylko wspierając jej
działalność jako redaktor naczelny „Palestry”
oraz wiceprezes, a następnie prezes Naczelnej
Rady Adwokackiej, ale również bezpośrednio uczestnicząc w jej wielu ważnych przed-
36
sięwzięciach. Był w tamtych czasach – wraz
z opiekunem Komisji z ramienia prezydium
NRA adw. Markiem Mazurkiewiczem – dobrym duchem i mocnym oparciem Komisji
w najwyższych władzach Adwokatury.
Kalendarium
15–16 sierpnia 1990 r. – konferencja w Sund­
volden (Norwegia) zorganizowana przez Adwokaturę Norweską. Temat: „Rządy prawa
i demokracja w epoce pierestrojki – rola adwokatów”. W przerwach obrad, w rozmowach
uczestniczących w niej adwokatów: Tomasza
Wardyńskiego, Krzysztofa Piesiewicza, Piotra
Borowskiego i Marka Antoniego Nowickiego,
rodzi się idea powołania również u nas, wzorem
wielu innych adwokatur, specjalnego ciała zajmującego się problematyką praw człowieka.
Listopad 1990 r. – Komisja Zagraniczna NRA
pod przewodnictwem adw. Tomasza Wardyńskiego powołuje w swoich ramach Sekcję Praw
Człowieka. Przewodniczącym Sekcji zostaje
adw. M. A. Nowicki.
Marzec–kwiecień 1991 r. – w „Palestrze”
1991, nr 3–4, ukazuje się wywiad adw. Stanisława Mikke z adw. M. A. Nowickim, który
stwierdza m.in., że Adwokatura już dziś musi
9/2014
Komisja Praw Człowieka NRA...
myśleć o tym, aby ze swojego środowiska wyłonić ludzi chętnych do zajęcia się międzynarodową problematyką praw człowieka. Mówi również
o Sekcji Praw Człowieka i jej zadaniach w środowisku adwokackim.
13–14 kwietnia 1991 r. – w Domu
Pracy Twórczej Adwokatury w Grzegorzewicach odbywa się pierwsze
w polskiej Adwokaturze seminarium
poświęcone praktycznym aspektom
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zorganizowane przez Sekcję Czesław Jaworski z Markiem Antonim Nowickim przed gmachem,
Praw Człowieka przy współpracy z gdzie odbywały się uroczystości 50-lecia IBA. Nowy Jork, 12 czerwKomitetem Helsińskim i Radą Euro- ca 1997 r.
py. Wykładowcami są znani prawnicy
z Sekretariatu Europejskiej Komisji Praw Człow czasie z podpisaniem tego dokumentu przez
wieka i Trybunału w Strasburgu oraz prof. AnPolskę 26 listopada w Strasburgu. Adwokatudrzej Rzepliński.
ra w ten sposób jako pierwsza publikuje tekst
Sierpień–wrzesień 1991 r. – w „Palestrze”
Konwencji po polsku w druku zwartym, na
1991, nr 8–9, ukazuje się artykuł M. A. Nowidługo przed jej ratyfikacją w styczniu 1993 r.
ckiego pt. Adwokatura a prawa człowieka, o oboNiedługo potem w „Bibliotece Palestry”
wiązkach adwokackich w tej dziedzinie i roli
ukazuje się książka autorstwa M. A. NowickieSekcji Praw Człowieka. „Każde stowarzyszego pt. Wokół Konwencji Europejskiej, pierwsza
nie adwokatów na Zachodzie ma, wśród wietego typu polska publikacja, która następnie
lu innych, grupę koncentrującą się właśnie na
z biegiem lat rozrosła się do pokaźnego koprawach człowieka. Postanowiliśmy jedynie
mentarza.
pójść za ich dobrym przykładem”. W tym
1992–1993 r. – w rezultacie rozmów w USA
okresie Sekcja przekształca się w Komisję przy
przewodniczącego Komisji adw. M. A. NowiNaczelnej Radzie Adwokackiej. Nie jest ona
ckiego Komisja wraz z NRA, we współpracy
nową komisją NRA, ale odrębnym ciałem, bliz Uniwersytetem DePaul w Chicago (prof.
sko związanym i współpracującym z NRA.
Marlene Nicholson), Illinois State Bar AssoListopad–grudzień 1991 r. – w „Pa­lestrze”
ciation i Advocates Society prowadzi „Twin1991, nr 11–12, we współpracy z Komisją ukazunings Program”, w ramach którego łącznie
je się nowa rubryka „Prawa człowieka”, która od
20 adwokatów i aplikantów adwokackich
tego czasu będzie pojawiać się systematycznie
(w tym 1 pracownik naukowy) bierze udział
w każdym kolejnym numerze. Zawiera przegląw trzymiesięcznych stażach w USA, których
dy orzecznictwa Trybunału w Strasburgu autorprogram składa się z miesięcznego cyklu wystwa adw. M. A. No­wickiego i inne wartościowe
kładów na Uniwersytecie DePaul na temat
materiały różnych autorów z tej dziedziny.
prawa konstytucyjnego, amerykańskiej proW tym samym numerze, na propozycję
cedury karnej oraz amerykańskiego i europejM. A. Nowickiego, decyzją adw. Czesława
skiego systemu ochrony praw człowieka oraz
Jaworskiego, ówczesnego redaktora naczelnedwumiesięcznej praktyki w pozarządowych
go „Palestry”, ukazuje się specjalna wkładka
organizacjach praw człowieka. Pierwsza 10z serii „Biblioteka Palestry” z pełnym tekstem
osobowa grupa odlatuje do USA 14 sierpnia
w języku polskim Europejskiej Konwencji
1992 r., o czym informuje gazeta „RzeczpoPraw Człowieka. Jej opublikowanie zbiega się
spolita”. Program jest finansowany przez
37
Marek Antoni Nowicki
rząd USA. Kolejne grupy udają się do Chicago
w 1993 r. Większość uczestników stażu włącza
się następnie aktywnie w prace Komisji oraz
komisji regionalnych, później niektórzy z nich
stają się wiodącymi postaciami Adwokatury
(np. śp. Joanna Agacka-Indecka, późniejszy
prezes NRA).
16–18 października 1992 r. – w Toruniu
odbywa się seminarium dla adwokatów
i aplikantów adwokackich z Polski północnej
na temat: „Adwokat polski wobec europejskiego systemu ochrony praw człowieka”.
Organizuje je Komisja Praw Człowieka przy
NRA, a w jej imieniu adw. Lucyna Rutkowska,
wspólnie z Katedrą Praw Człowieka Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika i Radą Europy.
Wykłady prowadzą: prof. Tadeusz Jasudowicz,
dr Bożena Gronowska, dr Cezary Mik, adw.
M. A. Nowicki, Paul Mahoney z kancelarii
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
i dr Andrew Drzemczewski z Dyrekcji Praw
Człowieka Rady Europy.
9 listopada 1993 r. – wykład środowiskowy
adw. M. A. Nowickiego zorganizowany przez
Komisję Praw Człowieka przy ORA w Warszawie na temat: „Skarga do Strasburga – nowe
wyzwanie dla Adwokatury”.
21–22 listopada 1993 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Gdańsku (koordynacja:
aplikantki adwokackie Agnieszka Rochowicz
i Katarzyna Szoda-Wolska) wraz z Radą Europy organizuje seminarium dla przedstawicieli
wszystkich zawodów prawniczych na temat
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Marzec 1994 r. – Komisja gości prof. Marlene Nicholson z Uniwersytetu DePaul – inicjatora wyjazdów studyjnych adwokatów
i aplikantów do Chicago w ramach „Twinnings
Program”.
22–24 kwietnia 1994 r. – seminarium
w Grzegorzewicach na temat gwarancji praw
jednostki w procesie karnym w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
10–12 czerwca 1994 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Białymstoku na czele z adw.
Zofią Daniszewską-Dek organizuje w Supraślu
dla kilkudziesięciu adwokatów przybyłych
38
PALESTRA
z różnych części Polski seminarium o Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na tle prawa
polskiego.
4 listopada 1994 r. – w Strasburgu opiekun
Komisji z ramienia prezydium NRA adw. Marek Mazurkiewicz bierze udział w spotkaniu
Sekretariatu Europejskiej Komisji Praw Człowieka z przedstawicielami adwokatur z krajów
Rady Europy.
4–6 listopada 1994 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Krakowie z jej przewodniczącym adw. Zbigniewem Cichoniem organizuje przy współpracy z Radą Europy konferencję dla adwokatów pt. „Spotkania z prawami
człowieka”, z udziałem ekspertów z Rady Europy, Francji i Polski. Tematyka dotyczy rozmaitych problemów związanych w szczególności
ze stosowaniem Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka. W konferencji bierze udział m.in.
rzecznik praw obywatelskich prof. Tadeusz
Zieliński.
Styczeń 1995 r. – rozpoczęcie rocznego cyklu
szkoleń dla ok. 40 adwokatów na temat Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zorganizowanych przez Komisję Praw Człowieka wspólnie
z Ośrodkiem Dokumentacji i Informacji Rady
Europy, kierowanym przez dr Hannę Machińską. Szkolenia odbywają się raz w miesiącu
w Warszawie. Prowadzą je znani eksperci polscy oraz przedstawiciele Rady Europy. Jest to
pierwsze tego typu szkolenie w krajach Europy
Centralnej i Wschodniej, ma służyć jako pilotaż
dla innych krajów. Wykład na jego zakończenie
wygłasza Hans Christian Krüger, sekretarz Europejskiej Komisji Praw Człowieka.
24–26 marca 1995 r. – kolejne seminarium
zorganizowane przez Komisję Praw Człowieka
przy ORA w Białymstoku w Supraślu dla ok.
50 adwokatów o Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka na tle prawa polskiego. Wykładowcami są wybitni polscy znawcy tej problematyki.
2–4 kwietnia 1995 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Łodzi, której przewodniczy
adw. Bożenna Banasik, organizuje w Dobieszkowie międzynarodową konferencję na temat
europejskich standardów swobody wypowie-
9/2014
dzi, z udziałem przedstawicieli różnych zawodów prawniczych oraz gości z Belgii, Francji
i Litwy.
28 kwietnia 1995 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Kielcach organizuje spotkanie
dyskusyjne z adw. M. A. Nowickim.
Wrzesień 1995 r. – w numerze 9–10 „Palestry” ukazuje się pierwszy z cyklu artykułów
wybitnych ekspertów międzynarodowych na
temat Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,
w tłumaczeniu i opracowaniu M. A. Nowickiego – autorstwa przewodniczącego Europejskiej
Komisji Praw Człowieka prof. Carla Aage Norgaarda, Środki tymczasowe w europejskim systemie
praw człowieka. Później, w tym samym cyklu, autorami artykułów będą prezes Trybunału prof.
Lucius Wildhaber, późniejszy sędzia Trybunału
(a następnie jego prezes), ówczesny członek
Komisji – sir Nicholas Bratza, Michael O’Boyle,
prof. Henry G. Schermers i prof. Stefan Trechsel
(przewodniczący Komisji w latach 1995–1999).
21–25 kwietnia 1996 r. – grupa 26 adwokatów
gości w Strasburgu na zaproszenie Rady Europy. Komisja organizuje ten wyjazd szkoleniowy
wspólnie z Ośrodkiem Dokumentacji i Informacji Rady Europy w Warszawie na zakończenie
wspomnianego wyżej rocznego seminarium.
Przysłuchują się kilku rozprawom przed Trybunałem, spotykają się z sędziami Trybunału
i członkami Komisji, prawnikami z sekretariatu
Komisji, a także przedstawicielami Rady Europy zajmującymi się prawami człowieka. Jest
to pierwsza tego rodzaju wizyta adwokatów
z Europy Centralnej i Wschodniej.
14 czerwca 1996 r. – Komisja Praw Człowieka przy ORA w Łodzi organizuje konferencję
dla adwokatów, sędziów i prokuratorów na
temat ochrony praw cudzoziemców i uchodźców. Udział w niej biorą również prawnicy
z Białorusi i Ukrainy.
27–29 września 1996 r. – w Krakowie odbywa
się Międzynarodowa Konferencja dla Prawników Praktyków „Europejska Konwencja Praw
Człowieka w Europie Centralnej i Wschodniej:
Pierwsze doświadczenia praktyczne”, z udziałem wybitnych specjalistów z zagranicy, w tym
z Europejskiej Komisji Praw Człowieka i jej
Komisja Praw Człowieka NRA...
Sekretariatu, Dyrekcji Praw Człowieka Rady
Europy oraz z Holandii, Wielkiej Brytanii,
Włoch i Czech. Komisja organizuje ją wspólnie
z Adwokaturą Czeską i Norweską, przy wielkiej pomocy Komisji przy ORA w Krakowie.
Ogromną rolę przy jej organizacji odgrywa
jej przewodniczący adw. Zbigniew Cichoń.
Wsparcie finansowe dają Rada Europy, Adwokatura Norweska oraz amerykańska Fundacja
Forda. Bierze w niej udział ok. 200 prawników.
W Sali Senackiej krakowskiego Collegium Novum otwiera ją m.in. prezes NRA adw. Czesław Jaworski. Dwudniowa dyskusja toczy się
wokół miejsca Konwencji w krajowym porządku prawnym, jej wpływu na praktykę sądów
krajowych, kwestii skutecznej reprezentacji
prawnej przed organami Konwencji, wykonywania wyroków Trybunału, roli organizacji
pozarządowych. Konferencja nawiązuje do tej
wspomnianej na początku, w norweskim Sund­
volden, sprzed sześciu lat.
Październik 1996 r. – podczas posiedzenia
International Bar Association (IBA) w Berlinie
przewodniczący Komisji M. A. Nowicki zostaje
wybrany do Rady Instytutu Praw Człowieka
IBA. Jego kandydaturę przedstawił IBA prezes
NRA adw. Czesław Jaworski.
7–8 marca 1997 r. – Członek Komisji adw.
Wojciech Hermeliński i jej opiekun z ramienia
prezydium NRA adw. Marek Mazurkiewicz
biorą udział w konferencji przedstawicieli
środowisk prawniczych państw Morza Bałtyckiego w Kopenhadze, poświęconej procedurze rozpatrywania skarg przed organami
w Strasburgu.
11–13 czerwca 1997 r. – w Nowym Jorku
przewodniczący Komisji M. A. Nowicki towarzyszy prezesowi NRA adw. Czesławowi Jaworskiemu i wraz z nim reprezentuje Adwokaturę
podczas uroczystości 50-lecia IBA, 12 czerwca
bierze też po raz pierwszy udział w posiedzeniu
Rady Instytutu Praw Człowieka IBA.
3–5 października 1997 r. – w Kijowie odbywa się polsko-ukraińska konferencja adwokacka, zorganizowana przez Komisję wraz
z Ukraińską Fundacją Prawniczą i Radą Europy, na temat wyzwań dla adwokatów w związ-
39
Marek Antoni Nowicki
PALESTRA
cią programu współpracy Komisji
z UNHCR. Działający w Komisji adw.
Piotr Sendecki sprawuje w tym okresie funkcję krajowego koordynatora
ECRE – ELENA.
13–14 marca 1998 r. – w Warszawie
odbywa się seminarium na temat
„Miejsce i rola sądów w porządku
konstytucyjnym Rzeczypospolitej
Polskiej”, zorganizowane wraz z Sekcją Polską Międzynarodowej Komisji
Prawników (ICJ) i Stowarzyszeniem
Adwokacka konferencja ukraińsko-polska w Kijowie 4 października Sędziów „Iustitia”.
Czerwiec 1998 r. – ma miejsce semi1997 r., pierwszy z prawej Czesław Jaworski
narium zorganizowane w Warszawie
wspólnie z Ośrodkiem Informacji i Dokumenku z przystąpieniem naszych państw do europejskiego systemu ochrony praw człowieka.
tacji Rady Europy na temat warunków, jakie
Ze strony polskiej bierze udział 16 adwokatów,
musi spełniać skarga konstytucyjna.
w tym prezes NRA Czesław Jaworski. Stronę
12 września 1998 r. – specjalne wyjazdowe
posiedzenie Komisji w Poznaniu, zorganizowaukraińską reprezentuje duża grupa prawników z Kijowa, Lwowa, Charkowa, Dnieprone z inicjatywy adw. Emilii Nowaczyk przy popietrowska i Użgorodu. Na zakończenie konfemocy poznańskiego środowiska adwokackierencji zostaje podpisana deklaracja współpracy
go, poświęcone m.in. idei powołania Instytutu
między Komisją i Ukraińskim Centrum Praw
Praw Człowieka Adwokatury. W posiedzeniu
Człowieka, wchodzącym w skład Ukraińskiej
bierze udział m.in. minister sprawiedliwości
Fundacji Prawniczej. Jej koordynatorem ze
Hanna Suchocka.
strony ukraińskiej jest adw. Olga Kornienko.
2–3 października 1998 r. – spotkanie w WilListopad 1997 r.–marzec 1998 r. – z inicjatynie adwokatów polskich i litewskich oraz inwy Komisji w Warszawie odbywa się szkolenie
nych prawników zainteresowanych prawadla ok. 100 adwokatów z całej Polski w zakresie
mi człowieka, zorganizowane przez Komisję
i Adwokaturę Litewską, połączone z konfeprawa Wspólnot Europejskich. Na jego zakończenie seminarium w Brukseli, z udziałem ok.
rencją na temat reform w prawie i wymiarze
50 adwokatów z Polski. Uczestnicy goszczą
sprawiedliwości, w tym w adwokaturze w obu
w Parlamencie Europejskim. Są również przykrajach, a także wniosków z pierwszych lat
obowiązywania w obu krajach Europejskiej
jęci przez ambasadora RP przy UE Jana Truszczyńskiego.
Konwencji Praw Człowieka. Ze strony polskiej bierze w niej udział 27 adwokatów, w tym
Grudzień 1997 r. – Komisja wraz z ORA
w Lublinie, przy współpracy i finansowym
prezes NRA adw. Czesław Jaworski, redaktor
wsparciu Rady Europy i Biura Wysokiego Konaczelny „Palestry” adw. Stanisław Mikke,
misarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) w Wara także zaproszona przez Komisję dyrektor
Ośrodka Dokumentacji i Informacji Rady Euszawie oraz Europejskiej Rady ds. Uchodźców
ropy w Warszawie dr Hanna Machińska. Rada
– Europejskiej Sieci Prawnej ds. Azylantów
(ECRE – ELENA), organizuje w Kazimierzu
Europy udziela również tej inicjatywie swojenad Wisłą konferencję dla prawników na temat
go wsparcia finansowego.
problematyki praw uchodźców. Udział w niej
Marzec 1999 r. – rozpoczęcie zorganizowanebierze ok. 200 osób, w tym również prawnicy
go przez Komisję wraz z Ośrodkiem Informacji
z Białorusi i Ukrainy. Konferencja jest częśRady Europy w Warszawie kolejnego rocznego
40
9/2014
Komisja Praw Człowieka NRA...
kursu dla kilkudziesięciu adwokatów
z różnych ośrodków w Polsce na temat Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka i orzecznictwa Trybunału
w Strasburgu.
14–15 maja 1999 r. – w Kijowie
kolejna polsko-ukraińska konferencja, poświęcona tym razem zasadom
etyki zawodowej, zorganizowana ze
strony polskiej przez Komisję wraz
z Komisją Etyki przy NRA. Polska Adwokatura jest reprezentowana przez
18 adwokatów, na czele z prezesem Na lotnisku po przyjeździe na konferencję ukraińsko-polską w Kijoadw. Czesławem Jaworskim. Adwo- wie, 3 października 1997 r., drugi z lewej Czesław Jaworski
katurę Ukraińską reprezentują przedstawiciele jej władz oraz adwokaci z Kijowa,
EKPC, w szczególności w Polsce, Ukrainie,
Lwowa i innych ośrodków.
Francji i Wielkiej Brytanii”. Bierze w niej udział
Styczeń 2000 r. – seminarium w Zakopaok. 150 osób z całej Polski, a także adwokaci
nem, z udziałem grupy adwokatów z Ukraz Białorusi, Ukrainy, Wielkiej Brytanii i Francji.
Jako jeden z gości wystąpił rzecznik praw obyiny, zorganizowane przez adw. Małgorzatę
Górbiel, poświęcone tematyce wymiaru sprawatelskich Andrzej Zoll. Posłanie do uczestniwiedliwości w Polsce i deontologii zawodu
ków wystosował premier Jerzy Buzek.
adwo kackiego.
* * *
31 marca 2000 r. – wykład M. A. NowickieKonferencja z okazji 10-lecia Komisji zastała
go we Wrocławiu dla adwokatów i aplikantów,
mnie w Kosowie, gdzie od lipca 2000 r. pełnizorganizowany przez tamtejszą Komisję Praw
łem funkcję międzynarodowego ombudsmana,
Człowieka przy ORA (koordynator: adw. Słanie mogłem więc wziąć udziału w krakowskim
womir Waliduda) i spotkanie z władzami adjubileuszu. Pozostało mi wysłanie z Bałkanów
wokatury wrocławskiej.
listu odczytanego podczas konferencji przez
Maj 2000 r. – z inicjatywy Komisji, dzięki
ówczesnego wiceprzewodniczącego Komisji
pomocy Alberta Weitzela, byłego członka Euadw. Wojciecha Hermelińskiego. Napisałem
ropejskiej Komisji Praw Człowieka z ramienia
w nim m.in., że początki wcale nie były łatwe,
Luksemburga, przebywa tam grupa adwokanie wszyscy bowiem w najwyższych władzach
tów, która zapoznaje się z pracą EuropejskieAdwokatury byli entuzjastami grupki zapaleńgo Trybunału Sprawiedliwości i bierze udział
ców, którzy postanowili przekonać środowisko
w seminarium na temat roli adwokata przed
adwokackie do praw człowieka. „Znaczna
tym trybunałem. Odwiedza następnie Brukseczęść środowiska pukała się w czoło, widząc
lę, gdzie spotyka się z przedstawicielami instyw kilku adwokatach, którzy zorganizowali
tucji Unii Europejskiej.
sekcję, a potem Komisję, szalonych idealistów,
8–10 grudnia 2000 r. – z okazji 10-lecia istktórzy w nowych czasach z nowymi możliwośnienia Komisji Praw Człowieka przy NRA oraz
ciami, zamiast oddać się myśleniu wyłącznie
dla uczczenia 50-lecia uchwalenia Europejskiej
o zarabianiu w tym zawodzie pieniędzy, chcieli
Konwencji Praw Człowieka w Krakowie w zadostrzec coś więcej i przypomnieć o adwokabytkowej sali Pałacu Wielopolskich odbywa się
ckim powołaniu – obrońcy jednostki i jej podkonferencja na temat: „Inspiracje Europejskiej
stawowych praw (…) Z czasem jednak okazało
Konwencji Praw Człowieka dla stanowienia
się, że jest w różnych zakątkach Polski pokaźna
i stosowania prawa w państwach-stronach
41
Marek Antoni Nowicki
grupa adwokatów, która myśli podobnie, jak
my. Komisja zaczęła się rozrastać. Powstawały
komisje regionalne. Pojawił się w Adwokaturze prawdziwy ruch praw człowieka. Zawsze
podziwiałem kolegów, którzy przyjeżdżali na
posiedzenia Komisji często z bardzo daleka
tylko po to, żeby się spotkać, porozmawiać
o sprawach dla nich – jak się okazuje – ważnych. Z wielkim uznaniem patrzyłem na kolegów podejmujących się – wyraźnie w poczuciu
misji – organizacji adwokackich seminariów
i konferencji oraz organizujących i często finansujących z własnej kieszeni wyjazdy za granicę
na spotkania i szkolenia poświęcone prawom
człowieka… Prawa człowieka przestały w adwokaturze dziwić… Problematyka ta stała się
czymś normalnym. Adwokaci przekonali się,
że jest ważna nie tylko ze względu na pryncypia, ale również w kategoriach praktycznych.
Zaczęli coraz częściej powoływać się na Konwencję Europejską i inne międzynarodowe
dokumenty przed sądami w Polsce, a potem
z powodzeniem przed Trybunałem w Strasburgu, traktując to jako normalną adwokacką
powinność”. Ciągle jednak trzeba było przypominać, że w demokratycznym państwie adwokatura to przede wszystkim służba publiczna
dla ochrony podstawowych praw jednostki
i praw konstytucyjnych. Nikt adwokata w tej
42
PALESTRA
roli nie zastąpi. Adwokatura musi być więc do
tej odpowiedzialnej funkcji odpowiednio przygotowana. A to wymaga wysiłku. Podkreśliłem,
że musimy brać udział w opiniowaniu prawa
z punktu widzenia podstawowych standardów
praw jednostki, bardziej niż dotychczas wspomagać organizacje pozarządowe uruchamiające procedury prawne w ochronie tych praw,
wspierać adwokatów zwłaszcza z krajów takich,
jak Białoruś czy Ukraina, choćby ze względu na
moralne i historyczne zobowiązania i wspólny
strategiczny interes.
Dzieło to – po upływie następnej dekady
„starej” Komisji, pod przewodnictwem śp. adw.
Bożenny Banasik, a następnie adw. Wojciecha
Hermelińskiego i adw. Piotra Sendeckiego
– kontynuuje dzisiaj z powodzeniem, w formie
być może bardziej odpowiadającej obecnym
potrzebom i wyzwaniom, odmiennej jednak od
naszej formuły „ruchu swobodnie zgromadzonych w słusznej sprawie” – Komisja Praw Człowieka NRA, znakomicie kierowana już drugą
kadencję przez adw. Mikołaja Pietrzaka.
Nie ukrywam satysfakcji, obserwując, że
realizuje ona również wiele z naszych podstawowych celów i postulatów. I w tym sensie
zapewnia w dużym stopniu kontynuację procesu zapoczątkowanego w pionierskich latach
90. XX w.