PDF - Alpines-Hoppel-Skalniak

ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
Skalniaki szczelinowe - Crevice gardens (PL)
Autor: Administrator
Artykuł opublikowany w numerze 12-2011 niemieckiego magazynu GartenPRAXIS
Wersja w języku polskim: Skalniaki szczelinowe z
zachodniej Polsce.
Michal Hoppel, Poznan, Poland - Sierpień 2011 Konstrukcjami
tych skalniaków zainteresowałem się w Czechach, gdzie styl ‘szparowych
skalek’ (cz.) jest bardzo popularny, a
na świecie takie skalne konstrukcje nazywane są ‘Czech gardens’. Trend ten
rozwijał się w Czechach od dawna, a obecnie jego głównym popularyzatorem jest
mój przyjaciel Zdenek Zvolanek, autor książki ‘The Crevice Garden and its
Plants’ wydany przez Alpinie Garden Society. Sporo artykułów o tych
konstrukcjach można znaleźć też w bardzo interesujących biuletynach klubów
roślin skalnych – NARGS, ARG, RGCP i SRGC.
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
Dlaczego zdecydowałem się na budowę takich
skalniaków? Nie będę przedstawiał wyczerpującego opracowania, które można
znaleźć w wymienionej wyżej książce. Rośliny skalne uprawiam w Poznaniu, gdzie
klimat zbliżony jest do oddalonego 300 km na zachód Berlina. Głównymi
problemami w uprawie roślin skalnych są tutaj wilgotne jesienie i ciepłe zimy.
Uważam że w moich warunkach rośliny czują się w nich znakomicie z kilku
powodów: szczeliny wypełnione podłożem z dobrym drenażem bardzo dobrze
odprowadzają nadmiar wody od szyjek korzeniowych roślin (przy założeniu że
stosowany jest powierzchniowy drenaż o grubości 1,5-2,5 cm). Jednocześnie
podłoże nie wysycha zbytnio na większej głębokości, zapewniając wilgoć dla
głęboko sięgających korzeni roślin. Korzenie roślin skalnych pobierają wodę
przy powierzchni kamieni i widać, że rozrastają się mocno przy wilgotnych
powierzchniach skalnych. Kwiaty i liście mogą wygrzewać się na słońcu, a
głębokie szczeliny skalne zapewniają chłód korzeniom – tak jak w ich naturalnym
górskim środowisku. Do tego bardzo łatwo można uzyskać naturalny wygląd
skalniaka, pamiętając jedynie o regułach układania skalniaka szczelinowego. Tak
ułożone skały można też często zobaczyć w naturze, gdzie erodują warstwowo
ułożone łupki lub wapienie. Ostatnio pięknie wyglądające obszary ułożonych
równolegle szczelin skalnych podziwiałem w wapiennym masywie Durmitor w
Czarnogórze. Z czego najlepiej zbudować skalniak szczelinowy?
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
Wystarczy dowolny rodzaj skały łupiącej się warstwowo na płyty. Skały powinny
być twarde, ponieważ mocno erodujące miękkie łupki zbyt szybko się rozpadają,
tworząc jednocześnie warstwę drobnego piasku lub pyłu skalnego zatrzymującego
zbyt dużo wilgoci w pobliżu szyjek korzeniowych. Mogą to być czarne łupki
fyllitowe, bardzo ciężkie i najtwardsze z dostępnych w Polsce. Bardzo dobrze
wyglądają też brązowo-szare twarde łupki szarogłazowe lub
kwarcytowo-szarogłazowe. Łupki serycytowe i chlorytowo-serycytowe w zależności
od składu mineralnego mogą być już zbyt miękkie na taki skalniak. Po 5 latach
erozji część z nich będę niebawem wymieniać na twardsze łupki szarogłazowe.
Łupki kwarcytowe także zbyt szybko ulegają erozji i nie polecam ich używania –
ślady mocnej erozji widać już wyraźnie po pierwszym roku od wystawienie na
działanie wody i mrozu. Płaskie skały występujące w centrach ogrodniczych mogą
się różnie nazywać i z reguły trudno uzyskać o nich dokładne informacje.
Najlepiej więc kupować kamienie bezpośrednio w kamieniołomie, pod warunkiem że
kamienie można wybrać samodzielnie. Przy okazji nie należy zapominać o zakupie
mniejszych kamieni oraz sporej ilości pokruszonej skały prosto z urobiska. Jest
to dla mnie bardzo ważny element naturalnie wyglądającego skalniaka: drenaż powierzchniowy z
pokruszonej skały, a
nie z kamiennego grysu, który nie wygląda zbyt naturalnie. Nawet różne
wielkości grysów pomieszane ze sobą nie będą przypominać powierzchni skalnej
czy piargu. W centrum ogrodniczym też warto upewnić się, że dostępne są
połupane kamienie z tej samej skały (nie grys) i zakupić ich sporą ilość na
drenaż powierzchniowy i wypełnienie części szczelin pomiędzy większymi
kamieniami tworzącymi układ warstw. Praca nad wierzchnią warstwą skał i
układanie małych kamieni zgodnie z kierunkiem warstw jest dość mozolna, daje
jednak rewelacyjny naturalny efekt. Do takich zakupów wystarczy tylko
przepuszczalny substrat, sporo wolnego czasu oraz odrobina uczucia – i skalniak
szczelinowy będzie za chwilę gotowy
Pierwszą
taką konstrukcję zbudowałem ze złoto-srebrnego łupka serycytowo-chlorytowego,
wypełniając szczeliny tłuczniem z tej samej skały zmieszanym z grysem
granitowym 1-2mm, piaskiem i małą ilością ziemii ogrodowej. Skała ta powstaje
przez przeobrażenie łupka ilastego i wykazuje bardzo różną łupliwość w
zależności od składu mineralnego, dlatego w jednym kamieniołomie mogą
występować skały o różnej odporności na czynniki zewnętrzne. Przy większym
udziale łyszczyków i miki skała jest bardzo miękka i rozpada się na ilasty pył
oraz zatrzymuje przy powierzchni więcej wilgoci, co nie jest pożądane jesienią
dla wielu roślin. Skład mineralny tych skał jest bardzo korzystny, ponieważ
jest w nich dużo związków krzemu będących źródłem mikroelementów, a pH skały
wynosi według moich pomiarów pomiędzy 5 i 6. Warunki atmosferyczne znosi dużo
lepiej sekcja zbudowana z czarnego łupka fylitowego, który jest twardy i
odporny na działanie wody oraz mrozu, ale jednocześnie nie oddaje roślinom tak
wielu składników mineralnych. Przy zakupie skał na ten niewielki skalniak (około 1,5 tony) udało mi się
pozyskać potłuczone skały na podłoże, których
przywiozłem dwukrotnie więcej niż samych kamieni (około 3 ton). Dzięki temu
przestrzeń do głębokości 25 cm poniżej powierzchni ziemi oraz 30cm wokół
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
wypełniona jest substratem z pokruszonej skały. Z perspektywy czasu jestem z
niego zadowolony, ale rosną na nim inne rośliny niż wcześniej zakładałem.
Bardzo dobrze czują się tam Eritrichum nanum, średnio-trudne Draba: D.paysoni,
D.oligosperma, D.polytricha, D.molissima; rośliny z rodzaju Androsace (A.
sericea, A.robusta var. purpurascens, A.Villona, a także Tetraneurisy (T.
acaulis oraz T.lapidicola) i łatwiejsze Eriogonum (np. E.umbellatum var
porteri), Erigeron scopulinus, Asperula gussonii i A.sintenisii, a na
północno-wschodnich ścianach dobrze rosną Ramondy i Haberleye. Nie czują się na
nim zbyt dobrze rośliny wymagające bardzo mocnego drenażu przy szyjce
korzeniowej, ponieważ z czasem wietrzejąca skała powoduje zamulanie podłoża i
zmniejsza jego przepuszczalność. Kolejny
skalniak szczelinowy umieszczony pod przewisem dachu od południowej i
wschodniej strony domu jest przestrzenną kontynuacją poprzedniego. Do jego
budowy użyłem twardego łupka szarogłazowego, który ma kolor brunatno-brązowy i
ciemnoszary. Jest on zdecydowanie twardszy od opisanego wcześniej i nie ulega
erozji. Kamienne płyty są najczęściej grubsze, ale można je z łatwością łupać
na cieńsze kawałki z zachowanymi płaszczyznami oraz kątami łamania. Dzięki temu
można je układać w naturalne warstwy, ponieważ poszczególne kawałki skały
dobrze do siebie pasują. Z mniejszych kawałków skał przygotowuję bardzo
przydatny naturalnie wyglądający tłuczeń do powierzchniowego drenażu. Przy
typowych opadach oraz wiatrach od zachodniej strony skalniak pozostaje suchy po
wschodniej stronie domu, a część południowa otrzymuje znacznie mniej opadów niż
reszta ogrodu. Dzięki temu bardzo dobrze czują się na nim rośliny wymagające suchego
okresu jesienno-zimowego. Przestrzenie pomiędzy skałami są proporcjonalne do
grubości warstw łupka i wypełnione są w całości podłożem mineralnym powstałym z
pokruszonych kamieni, włączając pył kamienny zatrzymujący nieco wody. Dodatkowo
pod warstwą drenażu powierzchniowego zainstalowane jest nawadnianie kropelkowe,
dzięki któremu woda jest podawana bliżej korzeni nie powodując zawilgocenia
górnych części roślin. To wyłącznie mineralne podłoże znajduje się do
głębokości 30cm poniżej powierzchni gruntu, więc długie korzenie mogą
poszukiwać wilgoci głęboko w podłożu skalnym, tak jak w naturze. W jego wąskich
szczelinach dobrze czują się rośliny z Turcji i Ameryki Północnej: Convolvulus
compactus i C.boissieri, Asperula (boissieri, arcadiensis, daphneola, sucholubne
Centaurea, Erigeron (linearis,
chrysopsidis, montanensis, montanus, uncialis ), Phlox (bryoides, pulvinata,
missoulensis, tumulosa, albomarginata), Tetraneuris (grandiflora, acaulis,
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
lapidicola), Townsendia (parryi, condensata, montana, leptotes, hookeri,
incana), Lesquerella, Eriogonum (ovallifolium, shockleyi, kennedyi,
caespitosum), Tallinum, Triforium i mrozoodporne kaktusy. Korzenie roślin
często układają się wzdłuż równoległych płaszczyzn kamieni ułożonych pod kątem
około 80 stopni i z ich chłodniejszych powierzchni czerpią wilgoć. W tych
warunkach nie rosną zbyt intensywnie, ale nie są niszczone przez grzyby i
pleśnie, a silne promieniowanie słoneczne pomaga im zachować naturalny
charakter i dobrze przygotować się do mroźnej zimy. Najnowszy skalniak powstał na powierzchni około 12
m2 i jest połączeniem piaskowego zagonu i skalniaka szczelinowego. Zbudowany
jest z bardzo twardych gnejsów łupiących się na grubsze płyty niż wcześniej
opisane łupki. Są to przeobrażone skały pochodzenia wulkanicznego o odczynie
neutralnym z wyraźnie widocznymi śladami fałdowań powstałych na dużych
głębokościach. Warstwy plaskich skał ułożone są prostopadle, a wypełnione są
czystym żwirem używanym do produkcji betonu zmieszanym z kamieniami o wielkości
3-8mm. Warstwa drenażu powierzchniowego jest gruba na 2-3 mm, a z braku dużej
ilości połupanych gnejsów używam podobnie wyglądającego grysu z granitodiorytu
o grubości 3-8 mm. Jedynie górna warstwa przykrywana jest połupanym gneisem. Po
posadzeniu roślin przestrzenie pomiędzy dużymi kamieniami wypełniam małymi
kawałkami gnejsów ułożonymi zgodnie z kierunkiem warstw, co przypomina
układanie naturalnego puzzle. Ścieżki wokół skalniaka ułożyłem też z warstw
kamienia, tak że tworzą naturalne przedłużenie skalnej powierzchni i łączą
optycznie z sąsiednim skalnikiem. Tak uformowana powierzchnia przypomina
naturalne scenerie skalne. Dzięki grubej warstwie drenażu powierzchniowego woda
szybko odpływa z okolic szyjek korzeniowych, uniemożliwiając rozwój pleśniom i
grzybom. Jednocześnie wilgoć z niższych warstw zbyt szybko nie paruje. Część
skalniaka obsadzona bardziej delikatnymi roślinami będzie jesienią i zimą
chroniona przed wilgocią dachem z poliwęglanu. Za rok będę mógł ocenić czy
rośliny będą w nim tak szczęśliwe jak się spodziewam.
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
Bardzo
podobnie można tworzyć mniejsze kompozycje skalne umieszczane w kamiennych
korytach lub misach. Najczęściej testuję nowe rodzaje skał w tych małych
formach, a jeżeli rośliny dobrze w nich rosną, a skał nie niszczy erozja –
wtedy buduję z nich nieco większe skalniaki. Podczas testów widać też, jakie
rośliny czyją się w nich najlepiej i jaki utrzymuje się odczyn podłoża. Moje
skalne koryta są nawadniane kropelkowo przy pomocy małych wężyków wprowadzanych
od spodu przez otwory drenażowe (dzięki temu są niewidoczne). Grube piaskowcowe
ściany koryt tworzą dobry bufor cieplny i rośliny nie są przegrzewane podczas
upałów. Niestety zimą są nieco bardziej narażone na przemarzanie, co warto
wziąć pod uwagę przy wyborze roślin.
Najwygodniej jest uprawiać trudne rośliny skalne pod dachem
lub w zimnej szklarni. Niedawno zbudowałem małą szklarnię z poliwęglanu, w
której umieściłem także mały skalniak szczelinowy dla najtrudniejszych roślin.
Szklarnia ma całkowicie zdejmowane boczne ściany, więc latem nie nagrzewa się
mocniej niż otoczenie, tworząc coś w
rodzaju dachu z krótkimi bocznymi ścianami. W tych warunkach w miejscu lekko
osłoniętym od mocnego słońca dobrze rosną trudniejsze Androsace (A.vandelii,
A.hirtella, A.cylindrica, A.hybryda, A.pyrenaica) oraz Lewisie tweedy. W
miejscach nasłonecznionych, które są wystawione bezpośrednio na dzianie słońca
(choć 16mm poliwęglan komorowy rozprasza i zatrzymuje część promieniowania)
posadziłem najbardziej sucholubne i wrażliwe na wilgoć rośliny z Dzikiego Zachodu
takie jak Phlox (P. pungens, P. hoodii, P.albomarginata, P.tumulosa i inne), ,
Astragalus (A.utahensis, A.loanus, A.chamaeleuce, A.barrii), najtrudniejsze
Townsendie (T. jonesii, T.mensana, T.incana, T.condensata), Veronica bombycina,
Acantholimony i innye. Ostatnio wysiewam nasiona Astragalusów, Oxytropisów i
Townsendii bezpośrednio do szczelin skalnych i jestem bardzo zadowolony z
efektów, ponieważ wrażliwe korzenie tych roślin nie cierpią podczas
przesadzania.
W stromych szczelinach
dobrze rosną dzwonki pochodzące z suchych obszarów, które mają owłosione liście
i nie tolerują zbytniej wilgoci (np. Campanula fragilis, C.thessala, C.masalskyi). Na dalsze wnioski z
uprawy trzeba poczekać kilka
lat. http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03
ALPINES.PL
:
ROŚLINY SKALNE - SKALNICKY - ALPINES
'
Ostatnio
coraz więcej mówi się i pisze o skalnikach szczelinowych, jednak nie jest to
tylko kwestia mody – ostatnino przekonałem się, że na prawdę tworzą bardzo
dobre warunki dla trudniejszych roślin w naszym klimacie. Dodatkowo mają
jeszcze jedną zaletę – w wielu miejscach można na nich postawić kawę lub kufel
piwa.
Literatura:
Rock
Garden Quarterly, Volume 68/2 Spring 2010, 'Rock Gardening In Western Poland',
Autor: Michał Hoppel
‘The Crevice Garden and its
Plants’ ,Alpinie Garden Society, Autor: Zdenek Zvolanek
http://www.alpines.home.pl/p/Joomla
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 21:03