Absolwent na rynku pracy

Bezpieczne pożyczanie
pieniędzy – o czym warto
pamiętać?
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
Skrócony opis lekcji:
Poziom: szkoła ponadgimnazjalna.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości.
Uczeń:

podejmuje racjonalne decyzje opierając się na posiadanych informacjach i ocenia skutki
własnych działań,

zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojące na ich straży,

wyjaśnia rolę, jaką w gospodarce pełnią instytucje rynkowe: bank centralny, banki
komercyjne, giełda papierów wartościowych, fundusze inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne,

oblicza procent od kredytu i lokaty bankowej, ocenia możliwość spłaty zaciągniętego
kredytu przy określonym dochodzie.
Cele zajęć:
Uczeń powinien:

oceniać korzyści oraz ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu,

charakteryzować poszczególne rodzaje kredytów,

umieć korzystać z narzędzi umożliwiających ocenę wiarygodności pożyczkodawcy,

obliczać koszty pożyczki,

krytycznie oceniać oferty pożyczkowe instytucji parabankowych.
Pojęcia kluczowe:
Pożyczka, kredyt, prowizja, odsetki, oprocentowanie, rzeczywista roczna stopa oprocentowania,
Komisja Nadzoru Finansowego, bank, parabank.
Metody:

praca w grupach,

dyskusja,
Narodowy Bank Polski
2
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?

elementy burzy mózgów,

praca z tekstem.
Materiały:

Materiały zamieszczone na stronie „Zanim podpiszesz” http://www.zanim-podpiszesz.pl
– część „Chcę pożyczyć pieniądze”:

kalkulator kosztów pożyczki,

cztery zasady bezpiecznego pożyczania,

słowniczek,

pytania i odpowiedzi,

film „Zanim podpiszesz – pożyczki”, http://youtu.be/UAwyEy9I3M0,

repozytorium wiedzy – tekst,

Karta ćwiczenia dla grup,

Podręczny słownik.
Przebieg zajęć:
1. Rozmawiając z uczniami przypomnij podstawowe zadania banków. Zaznacz, że bank
jest instytucją, która gromadzi środki pieniężne, czyli przyjmuje oszczędności klientów,
prowadzi rachunki bankowe, dokonuje rozliczeń pieniężnych oraz udziela kredytów
i pożyczek. W Polsce zgodnie z prawem, aby prowadzić działalność bankową, należy
uzyskać zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego.
2. Zapisz na tablicy pojęcia związane z działalnością pożyczkową banków - pożyczka,
kredyt, odsetki, oprocentowanie, prowizja. Poproś uczniów, aby korzystając ze słowniczka zamieszczonego na stronie www.zanim-podpiszesz.pl lub w scenariuszu wyjaśnili
te pojęcia. Po wykonaniu zadania upewnij się, że uczniowie je rozumieją, wyjaśnij wszelkie wątpliwości, podkreśl różnicę pomiędzy pożyczką a kredytem (możesz posłużyć się
informacjami zamieszczonymi w zakładce: Pytania i odpowiedzi, dostępnej na stronie
„Zanim podpiszesz” www.zanim-podpiszesz.pl).
3. Wyjaśnij, że dzisiaj w ofercie każdego banku znajduje się po kilka różnych propozycji
kredytowych dla osób indywidualnych i firm. Decydując się na pożyczenie pieniędzy
należy pamiętać, że jest to decyzja bardzo poważna, która będzie miała wpływ na stan
portfela przez krótszy lub dłuższy czas. W tym drugim wypadku może i nawet
kilkadziesiąt lat, jeśli zdecydujemy się wziąć kredyt na zakup mieszkania.
Narodowy Bank Polski
3
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
4. Poproś uczniów o zapoznanie się z zasadami bezpiecznego pożyczania, zamieszczonymi
na stronie www.zanim-podpiszesz.pl. Wspólnie je przeanalizujcie i omówcie. Zwróć
uwagę na narzędzia dostępne na stronie, które potencjalny kredytobiorca może wykorzystać w celu sprawdzenia wiarygodności firmy oferującej kredyty/pożyczki oraz obliczenia kosztów pożyczki.
5. Zaproponuj uczniom, aby korzystając z kalkulatora znajdującego się na stronie
www.zanim-podpiszesz.pl, obliczyli i przeanalizowali koszty pożyczki przy różnych
parametrach liczbowych. Po wykonaniu zadania wyjaśnij, że jeśli roczna rzeczywista
stopa oprocentowania (RRSO) nie różni się znacznie od oprocentowania nominalnego,
oznacza to, że dodatkowych opłat nie ma. Jeśli zaś widać dużą różnicę – oznacza
to, że kredyt jest obwarowany dodatkowymi opłatami (np.: ubezpieczeniem). Podkreśl,
że prawo zobowiązuje banki do zamieszczania w swoich ofertach kredytowych RRSO,
gdyż informacja ta umożliwia konsumentom porównywanie różnych ofert kredytowych.
6. Zwróć uwagę, że na rynku usług finansowych obok banków działają również inne
podmioty świadczące usługi podobne do bankowych, w tym usługi pożyczkowe. Zaproponuj uczniom obejrzenie filmu dostępnego na stronie http://youtu.be/UAwyEy9I3M0
Poproś, aby w trakcie oglądania spotu uczniowie zwrócili uwagę na następujące kwestie
(zapisz je na tablicy):
a) O jakich podmiotach opowiada film?
b) Dlaczego zaciąganie pożyczek w tzw. parabankach niesie ze sobą duże
ryzyko?
c) Co różni banki od parabanków?
d) Jak nazywa się instytucja nadzorująca działalność banków?
e) Gdzie klienci mogą szukać pomocy i porady w przypadku wątpliwości przy
podpisywaniu umowy kredytowej?
7. Po obejrzeniu filmu poproś ochotników o wypowiedzi. Zapytaj uczniów - czy spotkali się
z ofertami, reklamami instytucji o których opowiada film? Jakie mają zdanie na temat
działań tych instytucji, z jakimi poglądami się zetknęli?
8. Odnosząc się do filmu i wypowiedzi uczniów podkreśl zadania Komisji Nadzoru
Finansowego, jako organu sprawującego nadzór nad bankami. Zaznacz, że para banki
znajdują się poza kontrolą ze strony KNF, więc decydując się na zaciągniecie pożyczki
w takiej firmie konsumenci podejmują wysokie ryzyko i pozbawiają się możliwości
reklamacji w przypadku powstałych nieporozumień.
9. Zwróć uwagę na to, że klienci, którzy mają wątpliwości dotyczące na przykład podpisywanej umowy kredytowej lub wiarygodności firmy pożyczkowej, mogą zasięgnąć
Narodowy Bank Polski
4
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
bezpłatnej porady lub zwrócić się o pomoc do instytucji broniących praw i interesów
konsumentów.
Zaproponuj uczniom, aby korzystając z wybranej strony internetowej jednej z instytucji
świadczących pomoc konsumentom, na przykład Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów www.uokik.gov.pl (zakładka: konsumenci), Federacji Konsumentów
lub Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, wyszukali dane kontaktowe rzecznika
konsumentów i/lub terenowego oddziału Federacji Konsumentów znajdującego się w ich
regionie/ miejscu zamieszkania. Zwróć uwagę również na numer infolinii konsumenckiej
800 007 707, pod którym udzielane są bezpłatne informacje i porady prawne oraz adres
mailowy Centrum E-porad [email protected], prowadzone przez ekspertów
Stowarzyszenia Konsumentów Polskich. Możesz zaproponować uczniom nawiązanie
kontaktu, zaplanowanie i zorganizowanie spotkania z przedstawicielem wybranej
instytucji prokonsumenckiej.
10. W ostatniej części zajęć, poproś uczniów, aby pracując w parach lub małych grupach,
przeczytali
tekst
pt.
„Jaki
kredyt
wybrać?”
(dostępny
na
stronie
http://www.zanimpodpiszesz.pl/pdf/Jaki_kredyt_wybrac.pdf), a następnie uzupełnili
tabelę znajdującą się w karcie ćwiczeń. Po wykonaniu zadania poproś przedstawicieli
grup o prezentacje efektów pracy na forum.
11. Podsumowując zajęcia podkreśl, że korzystanie z kredytów często umożliwia realizację
ważnych, życiowych celów, na przykład zakup czy wyposażenie mieszkania, zakup
samochodu czy innych towarów, ale decyzja o zaciągnięciu kredytu powinna być zawsze
dobrze zaplanowana i przemyślana.
Narodowy Bank Polski
5
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
Karta ćwiczenia dla grup:
Przeczytajcie
tekst
pt.
„Jaki
kredyt
wybrać?”
(do
pobrania
ze
strony:
http://www.zanimpodpiszesz.pl/pdf/Jaki_kredyt_wybrac.pdf), a następnie pracując w grupach
uzupełnijcie tabelę dopasowując rodzaj kredytu do jego opisu.
Tabela do uzupełnienia 1
Opis
Rodzaj kredytu
Wysokość udzielonego kredytu jest z góry
określona. Jeśli jest spłacany w wyznaczonym
terminie, nie jest oprocentowany.
Kredyt udzielany na określony cel, na dłuższy
okres, często zabezpieczony przez
poręczycieli.
Kredyt długoterminowy, zabezpieczony
hipoteką.
Kredyt udzielany tylko do wysokości
ustalonego limitu, mogą go uzyskać tylko
posiadacze ROR, jest niskooprocentowany.
Umożliwia dokonywanie płatności na kredyt
w ramach przyznanego limitu. Wysokość
kredytu jest ustalana z góry. Ma odroczony
termin spłaty zadłużenia.
Jeden z niżej oprocentowanych kredytów,
w którym zastaw zawsze stanowi pojazd,
który kupujemy za pożyczone pieniądze.
Narodowy Bank Polski
6
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
Podręczny słownik pojęć:
Bank
Podmiot działający na podstawie zezwolenia i nadzorowany przez Komisję Nadzoru
Finansowego, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów
oraz dokonywaniu rozliczeń pieniężnych.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)
Instytucja gwarantująca depozyty w bankach z siedzibą w Polsce oraz prowadząca działalność
pomocową wobec banków spółdzielczych i banków komercyjnych zagrożonych niewypłacalnością. W przypadku zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu komisarycznego bądź
złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości BFG wypłaca klientom środki zgromadzone
w banku do kwoty nieprzekraczającej równowartości w złotych 100.000 EUR w ciągu 20 dni.
Więcej informacji patrz: www.bfg.pl.
Chwilówka
Łatwo i szybko dostępna pożyczka/kredyt, najczęściej w wysokości od kilkudziesięciu złotych
do kilku tysięcy złotych na krótki okres. To najpopularniejsza forma drobnych pożyczek udzielanych często na niekorzystnych dla klienta i niejasnych warunkach, dlatego – dla zachęty – bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania w BIK”, „pożyczki prywatne”, „bez zbędnych
formalności”, „bez poręczycieli” lub „pozabankowe” dla tych, którzy nie mogą liczyć na kredyt
w banku.
Firma pożyczkowa
Podmiot nie będący bankiem, którego działalność polega na udzielaniu pożyczek osobom
fizycznym lub przedsiębiorstwom. Pożyczki udzielane są z własnych środków, a nie z funduszy
zdeponowanych przez klientów. Podmiot ten nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru
Finansowego. Zawierając umowę o pożyczkę należy zwrócić szczególną uwagę na wymagania
pożyczkodawcy związane z zabezpieczeniem oraz na całkowity koszt pożyczki obejmujący
oprocentowanie, prowizje oraz wszelkie dodatkowe opłaty związane z jego udzieleniem oraz
obsługą w trakcie trwania umowy.
Inwestycja
Rodzaj świadomego i celowego wydatku/nakładów środków pieniężnych na określone dobra,
które w ustalonym czasie mają lub powinny przynieść dochód.
Narodowy Bank Polski
7
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
Instytucja państwowa, sprawująca nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym,
ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Celem KNF
jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, wzmacnianie zaufania do rynku, a także zapewnienie ochrony
interesów jego uczestników. Więcej informacji patrz: www.knf.gov.pl.
Kredyt
Umowa, na mocy której kredytodawca (bank, SKOK) przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy
określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca
zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i ewentualnymi prowizjami w ustalonych
w umowie terminach.
Odsetki
Dochód z udostępnienia bankowi środków pieniężnych z tytułu depozytu/lokaty lub koszt
pozyskania środków pieniężnych w formie kredytu/pożyczki. Ich wysokość zależy od oprocentowania ustalonego pomiędzy stronami umowy lokaty lub umowy kredytu/pożyczki.
Oprocentowanie
Stopa procentowa podawana w skali rocznej, określająca wysokość odsetek od depozytu, które
otrzyma depozytariusz lub odsetek od pożyczki/kredytu, które będzie płacić pożyczkobiorca.
Parabank
Polskie prawo nie definiuje pojęcia „parabanku”. Pojęciem tym jednak powinno określać się
podmiot, niebędący bankiem ani instytucją uprawnioną, do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów, lecz wykonujący czynności podobne do czynności bankowych i niepodlegający
nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez organ nadzoru.
Podmiot nadzorowany
Podmiot posiadający zezwolenie KNF prowadzący działalność zastrzeżoną dla takich
podmiotów jak banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, otwarte fundusze emerytalne,
zakłady ubezpieczeń, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku
regulowanym (np.: na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie).
Narodowy Bank Polski
8
Bezpieczne pożyczanie pieniędzy – o czym warto pamiętać?
Pożyczka
Umowa, na podstawie której firma pożyczkowa, bank lub osoba fizyczna (pożyczkodawca)
przekazuje innej osobie (pożyczkobiorca) określoną kwotę środków pieniężnych. Pożyczkobiorca
po upływie określonego terminu spłaca pożyczkę wraz z odsetkami. W przeciwieństwie
do kredytu bankowego w umowie pożyczki nie jest wymagane określenie celu pożyczki. Umowa
pożyczki na kwotę przekraczającą 500 zł powinna być zawarta na piśmie.
RRSO
Inaczej rzeczywista roczna stopa oprocentowania – stopa procentowa pożyczki/kredytu
wyliczona zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. RRSO pozwala na łatwiejsze porównanie ofert kredytowych i pożyczkowych, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia ona także
pozostałe koszty kredytu (np.: prowizje, ubezpieczenie, opłaty przygotowawcze).
Shadow banking
Równoległy system bankowy, na który składają się podmioty oferujące produkty i usługi
finansowe nie podlegające nadzorowi KNF. W Polsce do tego typu instytucji można zaliczyć
firmy udzielające pożyczek ze środków własnych oraz podmioty nielegalnie gromadzące środki
klientów w celu obciążania ich ryzykiem.
Stopa oprocentowania
Patrz: oprocentowanie.
Stopa zwrotu
Ważny wskaźnik dotyczący opłacalności inwestycji. Relacja zysku do wartości zainwestowanego
kapitału (w procentach).
Narodowy Bank Polski
9
www.nbp.pl