Rozdział I WARUNKI UPRAWNIAJĄCE DO EMERYTURY

ROZDZIAŁ I – Warunki uprawniające do emerytury
7
Rozdział I
WARUNKI UPRAWNIAJĄCE DO EMERYTURY
Wprowadzona z dniem 1 stycznia 1999 r. reforma systemu
ubezpieczeń społecznych różnicuje zasady ustalania prawa do emerytury
oraz jej wysokości w zależności od wieku ubezpieczonych.
Odrębne zasady przewidziane są dla trzech grup wiekowych:
osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.,
osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r.,
osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.
Poniżej omówione zostały warunki nabycia prawa do emerytury
dla poszczególnych grup wiekowych ubezpieczonych.
1. Emerytura dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.
Przy ustalaniu prawa do emerytury dla tej grupy ubezpieczonych
uwzględnia się następujące okresy:
 okresy składkowe, tj. okresy, za które opłacono składkę na
ubezpieczenie społeczne lub za które nie było obowiązku
opłacenia składki, uznane przez ustawodawcę za okresy
składkowe,
 okresy nieskładkowe, tj. okresy, za które składka na ubezpieczenie
społeczne nie była odprowadzana, z zastrzeżeniem, że okresy
nieskładkowe nie mogą przekroczyć 1/3 udowodnionych okresów
składkowych,
 okresy uzupełniające, tj. okresy prowadzenia gospodarstwa
rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, z tym, że uwzględnia
się je tylko w sytuacji, gdy okresy składkowe i nieskładkowe
są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury
i tylko w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu,
 okresy pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy
– w zakresie niezbędnym do przyznania prawa do emerytury
osobie, która osiągnęła wiek emerytalny ogólny i utraciła prawo
do tej renty.
Przy ustalaniu prawa do emerytury dla tej grupy ubezpieczonych
nie ma znaczenia długość okresu, jaki upłynął od zakończenia kariery
zawodowej do osiągnięcia wieku emerytalnego.
Wiek emerytalny dla urodzonych w przedziale czasowym
do 1 stycznia 1949 r. wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn.
ROZDZIAŁ I – Warunki uprawniające do emerytury
8
Drugim warunkiem nabycia prawa do emerytury jest posiadanie
w przypadku kobiet 20 - letniego okresu składkowego
i nieskładkowego i 25 - letniego dla mężczyzn.
Zachowana została również dla tej grupy ubezpieczonych
możliwość przejścia na emeryturę po osiągnięciu wyżej wymienionego
wieku emerytalnego, ale przy obniżeniu wymaganych okresów
składkowych i nieskładkowych o 5 lat (15 lat dla kobiet i 20 lat dla
mężczyzn).
W odróżnieniu od przepisów emerytalnych obowiązujących przed
1 stycznia 1999 r. nie jest już wymagane osiągnięcie wieku emerytalnego
w okresie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem
zatrudnienia.
Na uwagę zasługuję ponadto fakt, że emerytura ta, z uwagi na
krótszy wymagany staż, nie jest objęta gwarancją podwyższenia jej
wysokości do kwoty najniższego świadczenia, w przypadku gdy po
obliczeniu jej wysokości okaże się niższa od najniższej emerytury.
Reasumując ogólne warunki uprawniające do emerytury dla tej
kategorii wiekowej przedstawiają się następująco:
 wiek – 65 lat (mężczyźni) 60 lat (kobiety),
 okresy zatrudnienia – 25 lat (mężczyźni) 20 lat (kobiety),
ewentualnie:
 20 lat (mężczyźni) i 15 lat (kobiety) – ale bez gwarancji najniższej
emerytury
2. Emerytury wcześniejsze dla urodzonych przed 1 stycznia
1949 r.
Ustawa emerytalna, w art. 29 przyznaje osobom z tej grupy
wiekowej prawo do przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku
emerytalnego. Warunkiem nabycia prawa do wcześniejszej emerytury
jest:
- dla kobiet:
1) wiek: 55 lat,
2) co najmniej 30-letni okresu składkowy i nieskładkowy,
albo:
1) osiągnięcie wieku 55 lat,
2) co najmniej 20 - letni okresu składkowy i nieskładkowy,
3) całkowita niezdolność do pracy;
ROZDZIAŁ I – Warunki uprawniające do emerytury
- dla mężczyzn:
1)
2)
albo
1)
2)
3)
9
wiek: 60 lat
co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy
wiek 60 lat
co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy,
całkowita niezdolność do pracy.
Nowelizacja ustawy emerytalnej z dnia 20 kwietnia 2004 r.1
wprowadziła dodatkowe warunki, które muszą zostać spełnione przez
osoby ubiegające się o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 29
ustawy emerytalnej. Tak więc od 1 lipca 2004 r. emerytura ta przysługuje
osobom, które ponadto:
 ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, były
pracownikami oraz
 w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu
społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
pozostawały w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy,
chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni
do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Z powyższego wynika, że ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu
musiała podlegać osoba ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę, musi
być ubezpieczenie pracownicze. Warunek pozostawania ostatnio
pracownikiem jest spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony pobierał:
zasiłek dla bezrobotnych lub też dobrowolnie kontynuował
ubezpieczenie, jeżeli w okresie 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu
pozostawał w stosunku pracy co najmniej pół roku.
Nie wymaga się spełnienia warunku pozostawania w stosunku
pracy przez co najmniej 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy
ubezpieczenia, jeżeli w dniu zgłoszenia wniosku emerytalnego osoba
ubiegająca się o emeryturę była uprawniona do renty z tytułu
niezdolności do pracy. A zatem osoba, która przechodzi z renty na
emeryturę nie musi legitymować się jakimkolwiek okresem
ubezpieczenia pracowniczego, z tym, że ubezpieczenie pracownicze musi
być ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu podlegał rencista.
Warunku pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunku
dotyczącego 6 – miesięcznego ubezpieczenia pracowniczego w okresie
ostatnich 24 miesięcy nie wymaga się od osoby, która podlegała
ubezpieczeniu społecznemu (lub ubezpieczeniom emerytalnemu
1
Dz.U. Nr 121, poz. 1264.