Nr 1 (vol. 1) marzec 2008 - Polskie Stowarzyszenie w Lozannie

Transkrypt

CH – SZWAJCARIA, Kanton Fribourg
Pomnik Suzanne Czartoryskiej
Foto : S. MACH
© Polonicum Machindex ® Institut
- case post. 1182 - CH-1701 Fribourg - Szwajcaria
Nr 1 (vol. 1)
marzec 2008
1
Spis treści
Niniejszy numer zawiera 30 monografii Poloników w Europie:
BE - BELGIA
Madonna:
Tablica pamiątkowa Malinowskiego
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg
Botterens
Pomnik nagrobkowy poświęcony rodzicom prof. Bocheńskiego
Bourguillon
Polska tabliczka wotywna w Kaplicy Notre Dame du Carmel
Chandon
Wrota kościoła ufundowane przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego
Charmey
Droga Polaków (żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Pieszych - 2. DSP)
Fribourg
Tablica pamiątkowa dar żołnierzy-studentów 2. DSP
Fribourg
Witraże według projektu Józefa Mehoffera
Fribourg
Krypta z prochami prof. Bocheńskiego
Fribourg
Marly
Dom Tysiąclecia - Siedziba Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii
CY – CYPR
Kyrenia
Nikozja
Pomnik z 1941 r. - "votum wdzięczności uchodźców polskich za szczęśliwe przybycie i pobyt
na Cyprze, oraz na intencję uproszenia Boga o szczęśliwy powrót do kraju i oswobodzenia
umęczonej Ojczyzny"
Obraz namalowany przez polską artystkę Annę Mycę, i złożony w darze miastu
nawiązujący do historii Cypru.
DE - NIEMCY
Dachau
Wystawa ze zdjęciem bł. Wincentego Frelichowskiego
Monachium
Herb Królestwa Polskiego i Litwy na fasadzie Kościoła Teatynów
Monachium
Grób Alfreda Schütza, kompozytora pieśni „Czerwone maki pod Monte Cassino―
Norymberga
Tablica upamiętniająca miejsce, gdzie kiedyś znajdowała się drukarnia, w której po
raz pierwszy zostało wydrukowane dzieło Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer
niebieskich‖.
Norymberga
Grób Wita Stwosza
Helgoland
Tablica pamiątkowa
Kleve
Tablica z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej
DK - DANIA
Haderslev
Tablica upamiętniająca pobyt św. Urszuli (Julii) Ledóchowskiej w Danii z okazji jej
kanonizacji dnia 18.05.2003 r. przez papieża Jan Pawła II w Rzymie
FR – FRANCJA
Briissous-Forges
Groby czterech polskich żołnierzy I-szej Wojny Światowej
2
IT – WLOCHY
Padwa
Tablica pamiątkowa pośw. Janowi Kochanowskiemu
NL_HOLANDIA
Alphen
Polskie groby wojenne
NO-NORWEGIA
Egersund
Tablica pam. polskim bojownikom
Håkvik
Groby Witolda Pławskiego
SE – SZWECJA
Arjeplog
Groby polskich jeńców wojennych
Mariefred
Groby polskich marynarzy
Sztokholm
Pomnik Katyński
UK - ZDJ. KROLESTWO
Londyn
Grób Krystyny Skarbek, pseudonim Christine Granville
VT – WATYKAN
Watykan
Grób Jana Pawła II
Impressum
Autorzy monografii:
Bojanowski Bogusław
Polska
Koperski Daniel
Francja
Mach Edyta
Szwajcaria
Biszewska Joanna
Wlk. Brytania
van Alphen Jos
- Harry Venema & team
Holandia
Zalewski ks. Jan
Dania
Grall Lidia
Niemcy
Chrysanthou Małgorzata
Cypr
Mach Stan
Szwajcaria
Tekeli-Savvopoulou Urszula Cypr
Pisarek Władysław
Niemcy
Notki biograficzne autorów monografii są
zamieszczone na końcu numeru
3
Polonicum Machindex® Institut
case postale 1182
CH-1701 Fribourg, Suisse
Tel./Fax +41 (0) 26 684 13 71
www.swisspass.ch/polonicum.htm
[email protected]
[email protected]
Wydawca:
Qualisan Institut
GmbH
Michel MACH
Polonica Europy jest pismem polonijnym
adresowanym do Polaków Kraju i Polonii, którym
leży na sercu sprawa polskich znaków pamięci na
Obczyźnie (pomniki, tablice, groby wybitnych
Polaków, groby i cmentarze wojskowe, miejsca walki
i męczeństwa Polaków, itp.)
Polonica Europy, polonijne pismo patriotyczne
zawiera bogato ilustrowane monografie Poloników.
Redaktor
koordynujący:
Stan MACH
Polonica Europy - ISSN 1662-5382
- pismo zarejestrowane w Bibliotece Narodowej
Szwajcarii, CH-3000 Bern
©
Polonicum Machindex® Institut
Wszystkie prawa autorskie niniejszego pisma są
zastrzeżone. Publikacje na nośnikach elektronicznych
podlegają tym samym regułom, co publikacje
drukowane. Przesyłając teksty artykułów i ilustracji
do Redakcji, autor wyraża tym samym zgodę na
nieodpłatne wykorzystanie podanych informacji,
fotografii i innych dokumentów przez Polonicum
MACHindex ® Institut w opracowaniach
drukowanych, internetowych, CD-ROM jak i
wszelkich innych formach publikacji na temat
Poloników. Przedruki z Pro Polonicum są możliwe
wyłącznie za pisemną zgodą Redakcji.
Z-ca red. koord.,
Skład :
Edyta MACH
Elementy graficzne:
Quadro
4
Pismo „Polonica Europy‖ w 2008
Pismo „Polonica w świecie‖ w 2008
Prenumerata 2008, oddzielnie każdego z pism:
Prenumerata roczna:
dwa numery na rok
CHF. 45.—
Pojedynczy numer:
Pisma
„Polonica Europy‖ i „Polonica w świecie‖
są czasopismami polonijnym adresowanymi
do Polaków Kraju i Polonii, interesujących
się polskimi znakami pamięci (pomniki,
tablice, groby wybitnych Polaków, groby i
cmentarze wojskowe, miejsca walki i
męczeństwa Polaków, itp.)
Profil
Pismo prezentują jednostronicowe
monografie znaków pamięci i Poloników.
Każdy numer pisma zawiera min. 30
monografii.
Elementy monografii Polonika
 Kraj + miejscowość + nazwa
Polonika
 Data powstania
 Napisy na Poloniku
 Geneza Polonika
 Tło historyczne
 Referencja „Więcej na ten temat w
piśmie „Pro Polonicum‖
 Max. dwa foto dobrej jakości
 Machindex = numer ewidencji
Poloników
 Położenie: kraj - region miejscowość – budynek – adres - etc.
 Dojazd – od większego miasta, w
km/od centrum miasta
 Sylwetka/Wydarzenie (sylwetki są
opracowane, jeżeli występują liczne
Poloniki dot. tej samej osoby/grupy
osób, wydarzenia, etc.)
 Autor oprac. + data: / Autor zdjęć /
Uzupełnił: nazwisko + data
Częstotliwość
„Polonica Europy » - dwa numery w roku,
w marcu i wrześniu
„Polonica w świecie» - dwa numery w roku,
w kwietniu i październiku.
CHF. 25.—
Spisy treści dostarczymy na zwykle zapytanie!
Ceny obejmują koszty przesyłki na Europę.
Zamówienia są realizowane po przedpłacie na
podstawie uprzednio wystawionej faktury Polonicum Institut zawierającej dokładną instrukcją
przelewu.
Rachunki mogą być wystawione w EUR, CHF albo
PLN lub innej walucie wg kursu dnia.
Czeki nie są akceptowane.
Szwajcaria, Fribourg, 14 luty 2008
CHF. = frank szwajcarski
Technika publikacji
Pismo jest publikowane w PDF, w kolorze.
Format ten jest dostosowany do wydruków.
Nośnikiem pisma jest CD-ROM.
5
Polskie znaki pamięci w Belgii
6
Napis na Poloniku
BE - BELGIA - Madonna
VERREZEN CHRISTUS /ONZE ENIGE HOOP/
MENSEN VAN MADONNA/OVERLEDEN IN
DUITSE/CONCENTRATIE KAMPEN/
Tutaj nazwiska. Poniżej
NA DE REDDING OP 8 SEPT 1943/ VAN R.A.F.
PILOOT B.MALINOWSKI/UIT DANK,/MADONNA 9
MEI 1976
Materiał – marmur
Data powstania rok 1976
Wydarzenia
30 lipca 1944 r. podczas bombardowania
niemieckich zgrupowań w rejonie Falaise Spitfire
Malinowskiego został trafiony. Bronisław
Malinowski doznał poważnej kontuzji nóg. Mimo
kilku operacji, prawa noga lotnika nigdy nie
odzyskała pełnej sprawności. Po wyjściu ze szpitala
trafił do Blackpool, a 18 marca 1945 r. skierowany
został do 133 Skrzydła Myśliwskiego, lecz nie
wykonał więcej lotów bojowych. W skrzydle
pozostał aż do końca 1946 r. W czasie II wojny
światowej Bronisław Malinowski wykonał 83 loty
bojowe i 63 operacyjne. Odznaczony został
Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari (nr 8580),
czterokrotnie Krzyżem Walecznym oraz brytyjskim
Distinguished Flying Cross. Zdemobilizował się w
stopniu polskiego podporucznika i angielskim Flying
Officera. Kapitan Bronisław Malinowski zmarł w
wieku 70 lat w Londynie, 1 maja 1982 r. Po kremacji
jego prochy sprowadzono do Polski i złożono na
cmentarzu w Ksawerowie.
Tablica pamiątkowa
Malinowskiego
Geneza
8 września 1943 r. polskie dywizjony - w tym i 302
B. Malinowskiego - stoczyły długotrwałą walkę z
formacjami FW 190 i Bf 109 nad Lille. Na początku
walki Malinowski zestrzelił jednego Me, lecz po
rozdzieleniu się 302 dywizjonu został sam z kilkoma
niemieckimi myśliwcami. Broniąc się zestrzelił
kolejnego Niemca, po wyczerpaniu amunicji został
trafiony przez Bf 109. Ranny w nogę lądował na
najbliższym polu. Znalazł ukrycie, przeczekał obławę
i dopiero na trzeci dzień zwrócił się o pomoc. Belg
dostarczył opatrunki i pożywienie, zaś członkowie
belgijskiego podziemia przetransportowali rannego
pilota do pobliskiej stodoły, gdzie uzyskał pomoc
lekarską. Lekarz polecił przewieźć rannego do
szpitala, gdzie Malinowski został zoperowany.
Przebywał w szpitalu około 30 nocy. Później ruch
oporu zorganizował mu transport przez Liége,
Brukselę, Lille, Bordeaux do podnóża Pirenejów.
Tam otrzymał przewodnika i przedostał się do
Hiszpanii, a stamtąd do Gibraltaru. Do Anglii wrócił
24 grudnia 1943 r. Po wojnie rozpoczął
poszukiwania Belgów, którzy przed laty mu pomogli.
Dopiero w 1974 r. dowiedział się kim byli jego
opiekunowie, a w 1976 r. doszło do spotkania z
mieszkańcami wiosek Madonna, Poelkapelle,
Lengemark, z których pochodzili. Dowiedział się, że
za pomoc lotnikowi zostali wysłani do obozu
koncentracyjnego i tam zginęli.
W ucieczce Malinowskiego pomagali także Michel
Salomez, Arthur Sercu, Michel van Gheluwe, H.
Platteu, C. van Neste oraz lekarze dr Dehaene oraz dr
Ronse, a także wielu nieznanych z nazwiska Belgów
z organizacji "Comet" i Francuzów z "Tango".
Więcej na ten temat w piśmie „Pro Polonicum‖:
Wojciech Zmyślony, Polska –Lotnik Bronisław
Malinowski, Polacy na frontach II wojny światowej,
3,5 str. A4 - „Pro Polonicum‖ nr 6/ maj 2007
Położenie
Madonna w gminie Langemark-Poelkapelle
Dojazd
Drogi prowadzące do gminy
Langemark-Poelkapelle w Zachodniej Flandrii
Ewidencja Poloników: Machindex: BE_43
Oprac.: Bogusław Bojanowski /Polska, 20.02.2008
Foto : nieznany
7
Polskie znaki pamięci
w Szwajcarii
8
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg: Botterens
Pomnik nagrobkowy poświęcony
rodzicom prof. Bocheńskiego
Data powstania
rok 1957
Geneza Polonika
Po tym jak grób rodziców ojca Bocheńskiego na
Kresach został sprofanowany, postanowił on uczcić
ich pamięć stawiając pomnik w Szwajcarii, na
parceli, która należała ówcześnie do fundacji jego
rodziny.
Uwagi
W domku górskim (zbudowanym przez ojca
Bocheńskiego), przy którym znajduje się kamień ku
pamięci jego rodziców, a który obecnie należy do
państwa D., prof. Bocheński tu wypoczywał,
odnajdywał spokój, natchnienie i ciszę potrzebną do
pisania.
Ewidencja Poloników: Machindex: CH_FR_01
Adres
Parcela, na której znajduje się Polonik jest dzisiaj
własnością prywatną. Polonik jest usytuowany na
parkingu przed domem w CH-1652 Botterens.
Zwiedzanie możliwe wyłącznie na umówione
spotkanie z rodziną posiadającą aktualnie domek.
Położenie
Wieś Botterens znajduje się ok 30km na południe od
Fryburga, w regionie Gruyères. Można do niej
dotrzeć autostradą (E27), lub drogą wzdłuż gór, przez
la Roche.
Dojazd
Fribourg – (autostrada E27 w kierunku Vevey) –
wyjazd/sortie Bulle – nie jechać do Bulle tylko
skręcić na północ – Riaz – Echarlens – Corbières –
Villarvolard – Villarbeney - Botterens
Oprac.: Edyta MACH, Szwajcaria/05.2006
Zdj.:
Stan MACH
9
Napis na Poloniku:
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg : Bourguillon
Polska tabliczka wotywna
w Kaplicy Notre Dame du Carmel
Adres
Chapelle Notre Dame du Carmel (Kaplica)
Rte de Bourguillon 13 (ulica)
CH-1722 Bourguillon /FR
Wewnątrz kaplicy, po prawej stronie przy wejściu.
Położenie
Bourguillon jest wsią leżącą w aglomeracji miasta
Fryburg, oddaloną ok 4 km na poludnie.
Dojazd
Av. de la Gare (dworzec kolejowo-autobusowy, na
rondzie w prawo w) - Av. de Tivoli (na rondzie w
lewo w) - Rue Saint Pierre (rondo, kontynuować w
dół) - Route des Alpes (ulica schodząca stromo w
dół, aż do ronda, na którym skręcić w prawo w)
Sankt Niklaus Gaeschenn - Rue du Pont-Suspendu
(jednokierunkowa z prawej strony Katedry,
kontynuować 500m) - most Pont de Zaehringen (za
mostem rondo, skręcić w prawo, do góry) - Route de
Bourguillon (kontynuować 400m) - most Pont du
Gottéron (po prawej piękny widok na Fribourg !
kontynuować) - Route de Bourguillon (800m, po
lewej stronie ulicy) - Kapliczka
Zdj.:
Stan MACH
10
Materiał Polonika
Drewno dębowe
Data powstania
rok 1938, wykonane przez A JONIN & FILS,
Belfaux
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg : Chandon
Wrota kościoła ufundowane
przez Prezydenta RP
Ignacego Mościckiego
Napis na Poloniku
Po franc.: » Don de Ms. Mosciki Président de la
Pologne » (z błędnym zapisem nazwiska)
Geneza Polonika
Drzwi Kościoła ufundowane zostały przez
Prezydenta Mościckiego jako podziękowanie dla
gminy, w której otrzymał on obywatelstwo szwajcarskie (w 1909r).
Tło historyczne
Będąc już Prezydentem Polski, Mościcki nadal
utrzymywał kontakt z tą gminą. Udzielił m. in.
pomocy finansowej dla powodzian regionu w latach
trzydziestych.
Anegdoty
Podobno, Mościcki wybrał tą gminę do ubiegania się
o obywatelstwo szwajcarskie z uwagi na niskie
opłaty administracyjne.
Adres
Kościół wiejski, CH-1773 Chandon
Położenie
Chandon wsią położoną, ok. 15 km na płn.-wsch. od
Fryburga.
Dojazd
Z Fribourg’a wyjazd na Avenches – Belfaux – za
Belfaux skierować się na Payerne – wieś Grolley (w
centrum wsi, w prawo na Chandon) – Chandon –
miejscowy kościół = Polonik
Zdj.:
Stan MACH
11
Daty powstania drogi - rok 1942 - tabliczki - rok 1998
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg: Charmey
Geneza Polonika Tablica upamiętniająca powstanie drogi
2. DSP powstała z inicjatywy ROPWiM w Warszawie.
Droga Polaków
(żołnierzy 2. Dyw. Strzelców
Pieszych - 2. DSP)
Tło historyczne
Część żołnierzy w czasie internowania studiowało,
inni pracowali - budowali drogi, kapliczki,
karczowali lasy, osuszali pola itp. Tabliczka ta ma
upamiętniać pobyt i pracę Polaków w Charmey.
Uwagi Droga ta nazywana jest przez miejscowych
„Chemin de Polonais‖.
brak
Adres CH-1637 Charmey
Położenie
Charmey jest to wieś turystyczna położona w górach,
ok 40km na południe od Fryburga.
Dojazd
Fribourg (autostrada E27 w kierunku Vevey) –
wyjazd (sortie) Bulle- miasto Bulle – Broc (główna
droga, kierunek) – Châtel-sur-Montsalvens (główna
droga) - Charmey
W Charmey: Jadąc w stronę Jaunpass opuścić
miejscowość Charmey, dojechać do przystanku PrazJean, zaraz za nim skręcić w prawo (droga asfaltowa). Kontynuować 2,2 km aż do rozwidlenia dróg,
wybrać drogę w prawo wznoszącą się do góry (500m
od tego rozwidlenia po prawej stronie znajduje się
Polonik).
Tabliczka znakująca drogę znajduje się na początku
szlaku wędrownego, na łąkach Dom Hugon, w
odległości 4,5 km od tablicy wyjazdowej Charmey w
kierunku przełęczy Jaun.
Zdj.:
Stan MACH
12
Napis na tablicy - Tłumaczenie:
MILITES POLONI
SCIENTIARUM STUDIOSI
QUI BELLO UBIQUE FURENTE POST
MULTA PROELIA INCOLUMES IN
TERRAM HELVETIAE HOSPITALEM
DELATI SUNT QUIQUE PER V ANNOS
APUD ALMAM MATREM FRIBURGENSEM
SCIENTIARUM STUDIO SE DEDIDERUNT
NUNC AUTEM PATRIAE MISERE
LACERATAE PRO VIRIBUS SUIS
S. MARIA VIRGINE REGINA REGNI
POLONIAE INTERCEDENTE AUXILIO
VENITE PARATI SUNT
HANC TABULAM UNIVERSITATI
FRIBURGENSI ET PROFESSORIBUS
EIUS GRATISSIMO ANIMO OBTULERUNT
Polscy żołnierze-studenci, którzy podczas tej, na
całym świecie szalejącej wojny, po wielu bitwach
znaleźli się cali i zdrowi na gościnnej ziemi
Helwetów i którzy przez pięć lat poświęcali się
studiom na fryburskiej Alma Mater, są obecnie
gotowi, wedle swoich sił i za wstawiennictwem
Najświętszej Marii Panny królowej Polski, przyjść z
pomocą brutalnie sponiewieranej Ojczyźnie,
ofiarowali niniejszą tablicę jako wyraz wdzięczności
dla Uniwersytetu Fryburskiego i jego profesorów.
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg : Fribourg
Tablica pamiątkowa
dar żołnierzy-studentów 2. DSP
Położenie
Uniwersytet znajduje się w pobliżu dworca
kolejowego, w odległości ok. 700m.
Dojazd
Av. de la Gare (Dworzec kolejowy, na rondzie w
lewo w) - av. de Tivoli (na rondzie w prawo w) av. Louis-Weck-Reynold (budynki Uniwersytetu
znajdują się po prawej stronie) - Budynek
Miséricorde – (I piętro) - Polonik.
Zdj.:
Stan MACH
13
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg: Fribourg
Witraże według projektu
Józefa Mehoffera z Krakowa
Witraże przedstawiają przede wszystkim sceny i postacie
biblijne w układzie od prawej strony od wejścia:
1. Święty Mikołaj z Flue
2. Świeci: Jerzy, Michał, Magdalena
3. Matka Boska Zwycięska
4. Święta Eucharystia
5. Historia religijna Fryburga
6. Św.Trojca: Syn-Ojciec-Duch Św.
7. Historia świecka Fryburga
8. Apostołowie: Piotr, Jan, Jakub, Andrzej
9. Święci męczennicy:
Maurycy, Sebastian, Katarzyna i Barbara
10. Pokłon Trzech Króli
11. Święci: Szczepan, Wawrzyniec, Marcin,
Klaudiusz
Wg projektu
J. Mehoffera, który pracował nad
projektami witraży w latach 1896-1936
Wykonanie przez Kirsch et Fleckner, Fribourg
Geneza Polonika, tło historyczne
W roku 1895 zostaje rozpisany konkurs na witraże
przedstawiające sylwetki apostołów. Do konkursu zgłosiło
się 40 artystów. Mehoffera do wzięcia w nim udziału
namówił Tadeusz Stryjenski. Mehoffer został zwycięzcą
konkursu na projekt.
Adres
La Cathédrale St-Nicolas (Katedra św Mikołaja)
Rue des Chanoines 3 (ulica), CH-1702 Fribourg
Witraże znajdują się za ołtarzem nawy głównej oraz po
obu jej stronach.
Położenie
Miasto Fribourg jest stolicą kantonu o
tej samej nazwie. Katedra znajduje się w samym centrum
miasta. Na ulicach otaczających Katedrę znajdują się
pojedyńcze miejsca parkingowe, 50m przed samą Katedrą
jest też niewielki parking.
Dojazd Dystans do pokonania – ok.1,2km.
Av. de la Gare (dworzec kolejowo-autobusowy, na
rondzie w prawo, w) - Av. de Tivoli (na rondzie w lewo
w) - Rue Saint Pierre (rondo, kontynuować w dół) - Route
des Alpes (ulica schodząca stromo w dół, aż do ronda, na
którym skręcić w prawo w) - Sankt Niklaus Gaeschenn –
Katedra.
Zdj.:
Stan MACH
14
CH – SZWAJCARIA
Krypta z prochami
prof. Bocheńskiego
Uwagi: miejsce niepubliczne, zwiedzanie możliwe
tylko na umówione wcześniej spotkanie.
Adres
Albertinum
Square-des-Places 2
1700 Fribourg
(siedziba ojców Dominikanów)
Położenie
Miasto Fribourg jest stolicą kantonu o tej samej
nazwie.
Gmach Albertinum znajduje się na skrzyżowaniu ulic
Square-des-Places 2 i rue de Lausanne, w samym
centrum miasta.
Dojazd
Z uwagi, że ww. Polonik znajduje się w strefie
zarezerwowanej dla pieszych, niezbędne jest
pozostawienie auta np. w parkingu podziemnym na
Place J. Python (30m od Polonika).
Zdj.:
Stan MACH
15
CH – SZWAJCARIA
Suzanne Chartoryski
Comtesse de Caraman-Chimay
· ur. 20.02.1844r w Paryżu, Francja
· w 1866r wychodzi za mąż za Marcela Adama
Konstantego Michała Feliksa księcia Czartoryskiego
(ur. 30.05.1841 - zm. 25.11.1909)
· zm. 06.08.1918 w Vevey, Szwajcaria
Materiał Polonika
Biały marmur z Carrara, Włochy
Wykonane przez
Adèle d’Affry „Marcello‖
Położenie
Pomnik znajduje się w ogrodach jednego z
podfryburskich pałaców. Pałac jest własnością
prywatną, niemożliwe jest obejrzenie pomnika bez
umówionego spotkania.
Zdj.:
Stan MACH
16
Data powstania
W maju 1950r powzięta została rezolucja powołania
―Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii‖. W 1966
budynek został rozbudowany i nadano mu nazwę Domu
Tysiąclecia (z okazji rocznicy chrztu Polski). Nad
wejściem wyryta jest data 966 - 1966.
Geneza Polonika
Misja powstała w 1950r z inicjatywy o. Jozefa I. M.
Bocheńskiego, a ustanowiona została przez Abp J.
Gawlina w czerwcu 1950r.
CH – SZWAJCARIA
Kanton Fribourg : Marly
Dom Tysiąclecia - Siedziba
Polskiej Misji Katolickiej
w Szwajcarii
Uwagi Misja jest siedzibą redakcji miesięcznika
„Wiadomosci‖. Posiada również bogatą, ale trudno
dostepną bibliotekę polskich książek.
W każdą niedzielę o godz. 09.30 odbywa się Masza św w
kaplicy, a po niej ma miejsce spotkanie Polaków przy
kawie.
Adres 12, Chemin des Falaises (ulica)
CH-1723 Marly
Położenie
Miejscowość Marly leży ok 4,5 km na południe od
Fryburga. Na Misję dojechać można autem, autobusem,
lub dojść pieszo od centrum Fryburga.
By dojść pieszo należy dojechać autobusem miejskim do
Uniwersytetu Pèrolles, a następnie pokonać pieszo odcinek
ok 2 km. Za mostem (widocznym na zdjęciu na
poprzedniej stronie) należy skręcić w lewo w ch. des
Falaises przy której znajduje się Misja. Ostatni odcinek
drogi jest wyłącznie zarezerwowany dla ruchu pieszego.
Dojazd
Av. de la Gare (dworzec kolejowy we Fryburgu – La gare
Fribourg) - Route des Arsenaux (rondo, kontynuować)
Route des Arsenaux (na rondzie skręcić w) - Route
Wilhelm-Kaiser (kontynuować) - Route de la Fonderie
(rondo, skręcić w) - Bd de Pérolles (kontynuować)
Route de Marly (po obu stronach budynki Uniwersytetu
Pèrolles) - (most) Pont de Pérolles (za mostem rondo na
którym jest drogowskaz MISSION CATH. POLONAISE,
skręcić w lewo w) - Route du Centre (skręcić w lewo w) ch. du Pont - ch. des Falaises (na której znajduje się
budynek Misji).
Zdj.:
Stan MACH
17
na Cyprze
18
Materiał – piaskowiec cypryjski
Pomnik-monument wg projektu inż. arch. Wacława
Biełaszewskiego.
CY - CYPR - Kyrenia (tur. Girne)
Pomnik z 1941 r.
Data powstania: 1941 r.
Napis na Poloniku
W centralnej części pomnika, w miejsce
zniszczonego czasem napisu, wstawiono nową
tablicę w języku polskim z oryginalnymi słowami
„Ojczyznę wolną racz nam zwrócić Panie‖. Po lewej
i prawej stronie tablicy te same słowa wezwania w
języku angielskim i łacińskim.
- "votum wdzięczności uchodźców polskich za
szczęśliwe przybycie i pobyt na Cyprze, oraz
na intencję uproszenia Boga o szczęśliwy
powrót do kraju i oswobodzenia umęczonej
Ojczyzny"
Geneza
Inicjatorem akcji postawienia pomnika, jak również
remontu kościoła na dziedzińcu, którego się znajduje,
był ks. dr Drobny z Rybnika. Pomnik zbudowali
uchodźcy polscy, którym Cypr udzielił schronienia w
czasie II wojny światowej. W 1941 r. w ramach
obchodów święta 3 Maja podczas uroczystej mszy
ks. dr Burgielski poświęcił pomnik-monument.
Dzięki ks. Wilhelmowi Fornalowi, który
poinformował Polonię o istnieniu pomnika,
staraniom konsula RP p. Tadeusza Orlewicza i
Stowarzyszenia Kulturalnego Polaków na Cyprze
„Malwa‖, monument został odrestaurowany z
funduszy Ambasady RP w Nikozji. Pomnik został
ponownie poświęcony 4 września 2005 r.
Adres
Kyrenia (tur. Girne)
Dziedziniec kościoła katolickiego Terra Santa
Kyrenia znajduje sie na północnym wybrzeżu.
(dlatego podałam nazwę turecką), Dojazd od Nikozji
(ok. 20 min jazdy samochodem) w kierunku
północnym.
Oprac. i foto: Urszula Tekeli-Savvopoulou,
Małgorzata Chrysanthou/12.2007
Źródło: wg informacji świadków naocznych oraz
zawartych w Biuletynach z lat 1940-41 wydawanych
przez Polaków-uchodźców, znajdujących się w
zbiorach Instytutu im. Sikorskiego w Londynie.
19
Malarstwo ścienne
Obraz ścienny wykonany techniką malarstwa
bizantyjskiego przez Annę Mycę, złożony w darze
miastu Nikozja (Lefkosia).
Data powstania: 1995 r.
CY - CYPR - Nikozja (Lefkosia)
Obraz namalowany przez polską
artystkę Annę Mycę, i złożony w
darze miastu nawiązujący do
historii Cypru.
Napis na Poloniku
Brak. Obecnie Stowarzyszenie Kulturalne Polaków
na Cyprze „Malwa‖ czyni starania o odrestaurowanie
dzieła i opatrzenie go napisem.
Geneza
W 1995 r. polska malarka Anna Myca (ur. 1966 w
Świdninie) gościła na Cyprze na zaproszenie
cypryjskiego Ministerstwa Edukacji i Kultury i
wzięła udział w wystawie pt. „Image of Europe‖,
zorganizowanej w ramach obchodów Kulturalnego
Miesiąca Europy 1995. W wystawie uczestniczyło 27
przedstawicieli młodego pokolenia artystów
europejskich. Anna Myca reprezentowała Polskę.
Ten ciekawy przykład malarstwa ściennego,
zainspirowany został innymi pracami malarki o tytule
„Ucieczka do Bizancjum‖.
brak
Adres
Nikozja (Lefkosia)
„Achileos Bibliotheke‖ (dolny dziedziniec)
ul. Constantinou Paleologou 30
Oprac. i foto: Urszula Tekeli-Savvopoulou/ 12.2007
20
w Niemczech
21
DE - NIEMCY – Dachau
Geneza Polonika
Muzeum na terenie dawnego obozu koncentracyjnego Dachau.
Na jednej z wielu wystaw możemy znaleźć zdjęcie i
krótką historię życia księdza bl. Stefana Wincentego
Frelichowskiego. Obok sw. Maksymiliana Kolbe, jest
to jeden z najbardziej znanych polskich duchownych,
który stracił swoje życie w obozie koncentracyjnym.
Podobnie jak bł. Michal Kozal, ksiądz Frelichowski
zaraził się od innych współwięźniów tyfusem,
następnie rozwinęło się u niego zapalenie płuc, które
doprowadziło do śmierci.
Wystawa ze zdjęciem bł. Wincentego
Frelichowskiego
Sylwetka
Bł. Stefan Wincenty Frelichowski ( ur. 22.02.1913 w
Chełmży, zm.23.02.1945 w Dachau ). „Dobry Duch‖
obozu, dodawał otuchy współwięźniom, prowadził
wśród nich działalność duszpasterską. Patron
polskiego harcerstwa.
Ewidencja Poloników: Machindex: DEba_07
Położenie
KZ-Gedenkstätte Dachau
Alte Römerstraße 75
D-85221 Dachau
Dojazd
Z Dworca Głównego Monachium koleją podmiejska
( S-Bahn-S2 ) w kierunku Dachau albo Petershausen,
jedzie się ok. 20 minut, samochodem z Monachium
drogą krajową 304.
Oprac. i zdj.: Lidia Grall, Niemcy/ 27.10.2007
22
Geneza Polonika
Wnuk Tereski Sobieskiej, rozważny i przez lud
ukochany, nakazał w 1768 roku umieścić herb Polski
i Litwy na kościele Teatynów,
Tło historyczne
DE - NIEMCY
Monachium (München)
Herb Królestwa Polskiego i Litwy
na fasadzie Kościoła Teatynów
Opis Polonika
Po prawej stronie znajduje się herb Polski: w dwu
polach na czerwonym tle polskie białe orły w
koronach, w pozostałych dwu Pogoń Litewska –
galopujący rycerz na koniu ze wzniesionym
mieczem, w środku herbu mała tarcza herbowa
Wettinów.
Napis na Poloniku:
Położenie, Adres, Dojazd
Kościół Św. Kajetana, zwany też kościołem
Teatynów przy Odeonsplatz
Oprac:
Stan MACH na podstawie informacji Magdy
Elsholz/10.05.2006
Zdj.: Magda Elsholz
Magda Elsholz, Niemcy « Herby Polski i Litwy w
Monachium » – Pro Polonicum nr 2, maj 2006
23


Geneza Polonika
Kompozytor zmarł 21.10.1999r. w Monachium,
w którym od pewnego czasu mieszkał. Żona
Weronika, z powodu braku pieniędzy,
postanowiła złożyć prochy męża w podziemnej
kaplicy z numerem cmentarnego rejestru. Miała
być to anonimowa płyta bez nazwiska.
Dokładnie w 56 rocznicę zdobycia klasztoru na
Monte Cassino został odsłonięty pomnik w
kształcie nagrobka na grobie Alfreda Schütza.
Pochówek i opłacenie ziemnego grobu
zorganizowała polonia monachijska.
Tło historyczne
Po ciężkich walkach, 18 maja 1944r. żołnierze II
Korpusu gen. Władysława Andersa zatknęli
biało-czerwoną flagę na ruinach klasztoru.
Z ciekawostek
Pieśń powstała w nocy z 17 na 18 maja 1944
roku na kilka godzin przed zdobyciem klasztoru.
Do słów pieśni autorstwa Feliksa Konarskiego,
Schütz napisał melodię. Obudzony ze snu, pod
wpływem toczących sie niedaleko walk, zasiadł
do pianina...
18 maja w kwaterze gen. Andersa, w Campobasso, czteroosobowa orkiestra kompozytora po
raz pierwszy wykonała utwór.
DE - NIEMCY - Monachium
Grób Alfreda Schütza,
kompozytora pieśni
„Czerwone maki pod Monte Cassino―
Napis na Poloniku:
Nad nazwiskiem wyryto pięciolinię z pierwszymi
taktami „Czerwonych maków‖...
Sylwetki
Alfred Schütz (1910-1999) - polski pianista i
kompozytor; napisał melodię do pieśni „Czerwone
maki na Monte Cassino‖; od 1961r. zamieszkał na
stałe w Monachium, współpracował z polską
rozgłośnią „Radio Wolna Europa‖.
Położenie, Adres, Dojazd
Monachium-cmentarz Ostrfriedhof
St.- Martins - Platz
81541 Monachium
We wschodniej części miasta
Przystanek Ostfriedhof, tramwaje linii 15, 25, 27 (
również przystanek St.-Martins-Platz ).
Grób numer 166a.
Artykuly w polonijnym piśmie patriotycznym
„Pro Polonicum‖:
Żurek Bogdan , Niemcy „Czerwone maki na Monte
Cassino― – Pro Polonicum nr 2, maj 2006
Oprac: Stan MACH, współpraca: Lidia Grall/10.2007
Foto: Bogdan Żurek
24
Geneza
W budynku, na którym obecnie wisi tablica, kiedyś
znajdowała sie drukarnia należąca do drukarza
niemieckiego Johanna Petreiusa. To tutaj po raz
pierwszy wydrukowano dzieło naszego astronoma.
Napis na Poloniku:
„IN DIESEM HAUS DRUKTE
1543
JOHANN PETREIUS
DAS WERK
„DE REVOLUTIONIBUS ORBIUM
COELSETIUM“
DES NIKOLAUS KOPERNIKUS »
(W TYM DOMU, W 1543R. JOHANN PETREIUS
WYDRUKOWAL DZIELO MIKOŁAJA
KOPERNIKA « O OBROTACH SFER
NIEBIESKICH »)
DE – NIEMCY
Norymberga (Nürnberg)
Tablica upamiętniająca miejsce,
gdzie kiedyś znajdowała się drukarnia,
w której po raz pierwszy zostało
wydrukowane dzieło
Mikołaja Kopernika
„O obrotach sfer niebieskich‖.
Sylwetka
Mikolaj Kopernik ( ur.19.03.1473 w Toruniu, zm.
24.05.1543 we Fromborku); typowy człowiek epoki
renesansu: m. in. astronom, matematyk, lekarz,
prawnik, ekonomista; w dziele „ O obrotach sfer
niebieskich‖ przedstawił heliocentryczny model
Układu Słonecznego.
brak
Położenie
Norymberga Obere Schmiedgasse
Centrum Starego Miasta, niedaleko zamku
Oprac. + zdj. : Lidia Grall/10.2007
25
Tło historyczne
Wit Stwosz zmarł w Norymberdze i tutaj też został
pochowany na cmentarzu Św. Jana.
DE - NIEMCY
Norymberga (Nürnberg)
Grób Wita Stwosza
Napis na Poloniku:
ZUM GEDENKEN AN DEN
BILDHAUER
VEIT STOSS
*1447 IN HORB/NECKAR
+ IM SEPTEMBER 1533 IN
NÜRNBERG - GEWIDMET VON DER STADT
NÜRNBERG
Sylwetka
Wit Stwosz (Veit Stoss, Veit Stoß) urodził sie w
roku 1447 w Hob nad Neckerem, zmarł w 1533 roku
w Norymberdze. Zasłynął, jako rzeźbiarz, ale także
był grafikiem i malarzem. W latach 1477-1496
przebywał i tworzył w Polsce. Najbardziej znane jego
dzieło to ołtarz główny w Kościele Mariackim w
Krakowie.
Położenie
Cmentarz Johannisfriedhof w zachodniej części
miasta Norymbergii
Dojazd
Start – Bahnhofstraße w centrum miasta
metrem nr 1 do Am Plärrer; dalej spacerkiem do
Dennenstraße, następnie wzdłuż Spittlertorgraben,
Westtorgraben, Neutorgraben, skręcić w
Johannisstraße i z tej ulicy wchodzi się na cmentarz.
Grób numer 268
Oprac. + zdj. : Lidia Grall/09.2007
Materiał - marmur
26
Inicjatorzy
W maju 2000 r. Stowarzyszenie Inżynierów i
Techników Wodnych i Melioracyjnych podjęło
działania dla upamiętnienia gen. Prądzyńskiego w
miejscu jego śmierci. Sprawę włączono m.in. do
programu ogólnokrajowej konferencji dotyczącej
rozwoju przedsiębiorczości województwa
podlaskiego z wykorzystaniem infrastruktury
wodnej, w tym Kanału Augustowskiego, którego był
projektantem i budowniczym. Konferencję
zorganizował Zarząd Główny SITWM z jego
Oddziałami w Białymstoku i w Suwałkach, wraz z
wicemarszałkiem województwa podlaskiego,
Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w
Warszawie, Instytutem Melioracji i Użytków
Zielonych w Falentach oraz Wojewódzkim Zarządem
Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku.
Napis na Poloniku
NA TEJ WYSPIE /4 SIERPNIA 1850
R./ZMARŁ I ZOSTAŁ POCHOWANY
/WIELKI POLSKI PATRIOTA /DOWÓDCA
I STRATEG /UCZESTNIK WOJEN
NAPOLEOŃSKICH /I POWSTANIA
NARODOWEGO 1830 – 1831/
PROJEKTANT DRÓG WODNYCH/
GENERAŁ /IGNACY PRĄDZYŃSKI /
GROSSER POLNISCHER PATRIOT
/STARB AUF DIESER INSEL /AM 4.
AUGUST 1850 /UND WURDE AUF
HELGOLAND BESTATTET
DE - NIEMCY – Helgoland
Tablica pamiątkowa
generała Prądzyńskiego
Geneza
W lipcu 1850 r. generał Ignacy Prądzyński przebył w
celach leczniczych na wyspę Helgoland. Blisko 25 lat
służby wojskowej, w tym udział w licznych bitwach i
pełnienie wielce odpowiedzialnych funkcji wojennych mocno nadszarpnęły jego zdrowie. Przebywając
na wyspie generał korzystał z morskich kąpieli
leczniczych. Podczas jednej z nich w dniu 4 sierpnia
1850 r. utonął. Pochowany został na miejscowym
cmentarzu. Dzisiaj nie można odnaleźć grobu,
ponieważ po burzliwych latach XIX i poł. XX w., w
latach 1945 –1952 był tutaj brytyjski poligon
bombowy. Obszar po dawnym cmentarzu pochłonęło
także morze.
Pierwotnie pomysł upamiętnienia gen. Ignacego
Prądzyńskiego zaproponował w latach 60-tych XX
w. dr inż. Janusz Grochulski z Centralnego Urzędu
Gospodarki Wodnej. Ostatecznie do realizacji
pomysłu doszło dopiero 4 lata po obchodach 150
rocznicy śmierci Prądzyńskiego, dzięki
Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Wodnych i
Melioracyjnych i współpracy techników z Radą
Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz
Konsulatem Generalnym RP w Hamburgu. Tablicę
wmurowano w posadzkę placu nieopodal ratusza.
Ewidencja Poloników: Machindex: DE_sh_01
Położenie
Helgoland – Okręg (Kreis) Pinneberg - Land
Szlezwik-Holsztyn
Dojazd
Niemiecka Wyspa Helgoland na Morzu Północnym,
ok.160 km od Hamburga
Oprac.: Bogusław Bojanowski, Polska/02.2008
Foto : nieznany
27
Materiał Polonika
Tablica z brązu wykonana przez mgr sztuki –
Rzeźbiarza Romualda Wiśniewskiego
DE - NIEMCY - Kleve
Tablica z okazji przystąpienia
Polski do Unii Europejskiej
Data powstania 23.04.2005
Wizerunki i napis na Poloniku
Wizerunek Ottona III i Bolesława Chrobrego
Napisy w języku niemieckim i polskim
Rzymianie Francuzi Niemcy Słowianie
Zjednoczeni w Europie
To Wizja Cesarza Ottona III
1 maja 2004 Uroczyście Świętowano
Jej realizację w Kleve
Polska Misja Katolicka w Niederrhein
Zwiazek Polaków w Niemczech ,,Rodło”
Geneza Polonika
Tablica z brazu powstała z incjatywy prezesa ZPwN
Rodło Władyslawa Pisarka oraz ks. Fritza Leinunga
na cześć spełnienia wizji Ottona III, w jego
rodzinnym mieście Kleve.
Tło historyczne
Miasto Kleve jest miejscem urodzenia Ottona III
prekursora pokojowego zjednoczenia Europy,
cesarza, który już 1025 lat temu wprowadził Polskę i
Słowiańszczyznę do chrześcijańskiej rodziny
europejskiej
Ewidencja Poloników: Machindex: DEnw_052
Adres
Łabędzi Zamek (Schwannenburg)
D- 47533 Kleve
Położenie
Kleve leży nad Renem (Rhein) kolo Emmerich przy
holenderskiej granicy, ok. 65 km od Duisburga.
Trasy dojazdu do Kleve
A–3 w kierunku Arnheim lub A- 57 w kierunku
Nimwegen
Oprac.i zdj. : Władysław Pisarek, Niemcy/.01.2008
28
Polskie znaki pamięci w Danii
29
Materiał – brąz
Projekt wykonał artysta plastyk Janusz Tofil z
Podkowy Leśnej, a tablicę w brązie zrealizował
16.10.2003 r. zakład MAK-ATR-METAL Zdzisław
Makowski z Warszawy.
DK - DANIA: Haderslev
Tablica upamiętniająca pobyt
św. Urszuli (Julii) Ledóchowskiej
w Danii z okazji jej kanonizacji
dnia 18.05.2003 r. przez papieża
Jan Pawła II w Rzymie
Napis na Poloniku
POLSKA HRABINA - OPUŚCIWSZY
WYTWORNE ŻYCIE, POŚWIĘCIŁA SIĘ W
LATACH 1917-1922 WYCHOWANIU I
NAUCZANIU MŁODZIEŻY W AALBORGU
Geneza
W liście (z dnia 13.03.1991r.) ks. kardynała Józefa
Glempa Prymasa Polski, z okazji 100. lecia Polonii
Duńskiej, między innymi czytamy:
„ Pamiętajcie o tej wspaniałej kobiecie-Polce, która
oddała całe swoje siły, aby utrzymać i wychować
polskie sieroty - o błogosławionej Matce Urszuli
Ledóchowskiej, założycielce Zgromadzenia Sióstr
Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Byłoby dobrze
odnaleźć ślady jej działania w Danii i wznieść
pomnik, aby przypominał wspaniałą więź ducha
między Polską a Danią.‖
Polski tekst ułożyli: ks. Jan Zalewski wraz
Krzysztofem Sojką (organista duszpasterstwa
polskiego z Sønderborga) czerpiąc inspiracje z
opinii Georga Brandesa o św. Urszuli - hrabinie Julii
Ledóchowskiej, zamieszczonej w „Politiken"
23.11.1915 r.
Tablica pierwotnie przeznaczona do kościoła w
Aalborgu, ale została zawieszona i poświęcona 15.
11.2003 r. w kościele w Aabenraa, następnie
przeniesiona 18.11.2005 r. do Haderlsev.
Adres
Sct. Marie Kirke, Mariegade 8, DK-6100 Haderslev
Dojazd
Z Hamburga autostradą A7 do granicy z Danią i dalej
autostradą E45 do zjazdu nr 68 (na półwyspie
jutlandzkim, 60 km od granicy z Niemcami)
Ewidencja Poloników: Machindex: : DK_02
Oprac. i foto: ks. Jan Zalewski, Dania/ 01.2008
30
Sylwetka
św. Urszula (Julia) Ledóchowska
1865-1939
współpracę z Komitetem Pomocy Ofiarom Wojny,
założonym w Szwajcarii przez Henryka
Sienkiewicza. Poprzez akcję odczytową kształtowała
wrażliwość społeczeństw skandynawskich na sprawę
niepodległości Polski.
W 1922 petersburska wspólnota urszulanek wróciła z
Danii do wolnej Polski i osiedliła się w Pniewach
koło Poznania. Wkrótce potem otrzymała od Stolicy
Świętej pozwolenie na przekształcenie się w
Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa
Konającego - żyjące duchowością urszulańską oraz
tradycją pracy wychowawczej jako
uprzywilejowanego narzędzia ewangelizacji,
szukające równocześnie form odpowiadających
nowym potrzebom, szczególnie ludzi uboższych.
Zgromadzenie szybko się rozwijało.
Powstawały domy i dzieła w Polsce i na Kresach
Wschodnich, od 1928 we Włoszech, od 1930 we
Francji.
ur. 17.04.1865r w Loosdorf (Austria).
W 1883 rodzina przeniosła się do Lipnicy
Murowanej, niedaleko Krakowa.
W 1886 Julia wstąpiła do klasztoru urszulanek w
Krakowie. Tu, już jako m. Urszula, zajęła się przede
wszystkim pracą pedagogiczną.
W 1907 z błogosławieństwem papieża Piusa X wraz
z dwiema siostrami wyjechała do Petersburga, aby
objąć kierownictwo internatu dla dziewcząt przy
polskim Gimnazjum św. Katarzyny.
W 1910 nad Zatoką Fińską powstał dom dla
wspólnoty oraz - realizujące idee pedagogiczne m.
Urszuli - gimnazjum z internatem dla dziewcząt.
Wybuch wojny w 1914 spowodował wydalenie m.
Urszuli z Rosji.
Zatrzymała się w Skandynawii: w Sztokholmie
(1914-1917), następnie w Aalborg w Danii (19171922).
Wspólnie z wyjeżdżającymi kolejno z Petersburga
siostrami zorganizowała szkołę dla skandynawskich
dziewcząt, potem m.in. ochronkę dla sierot po
polskich emigrantach. Włączyła się też w życie
miejscowego Kościoła i środowiska oraz podjęła
M. Urszula formowała siostry do umiłowania Boga
ponad wszystko, pragnąc, aby żyły w prostocie, były
pokorne, a równocześnie pełne poświęcenia i twórcze
w służbie innym, zwłaszcza dzieciom i młodzieży.
Uśmiech, pogodę ducha i dobroć uważała za
szczególnie wiarygodne świadectwo więzi z
Chrystusem. Spalała się miłością do Jezusa
Chrystusa i ta miłość pozwalała jej kochać każdego
człowieka, bez względu na wyznanie, przekonania,
pozycję.
Gdy umarła w Rzymie, 29.05.1939, ludzie mówili, że
zmarła święta...
20.06.1983 w Poznaniu Jan Paweł II beatyfikował m.
Urszulę.
W 1989 zachowane od zniszczenia ciało bł. Urszuli
zostało przewiezione z Rzymu do Pniew i złożone w
kaplicy domu macierzystego.
18.05.2003 w Rzymie Ojciec św. Jan Paweł II
kanonizował m. Urszulę Ledóchowską.
Poloniki związane ze św. Urszulą:
Dania – Haderslev: Tablica pamiątkowa
Oprac.:
Zdj.:
ks. Jan Zalewski, Dania/01.2008
nieznany
31
we Francji
32
Materiał Polonika
Wykonane przez
Biały kamień
Souvenir Français
Data powstania
Lata 1914 – 1920 ; odnowione w latach 80-tych
FR – FRANCJA : Briis-sous-Forges
Groby czterech polskich żołnierzy
I-szej Wojny Światowej
Napis na Poloniku
Mazurzak François
Lieutenant polonais, 3e CP, 11.05.1919
Bublak Adam
Soldat polonais, 1er Hussards, 30.12.1919
Plonski Charles
Soldat 1er Zouaves, décédé le 9.12.1917
Chirkowski Jean
Soldat polonais, S.I.P, 24.2.1920 »
Geneza Polonika
Groby czterech polskich żołnierzy na parceli
wojskowej cmentarza miejskiego, ktόra powstała
podczas I-szej Wojny Światowej.
Tło historyczne
Pobliski szpital-sanatorium w Bligny, specjalizujący
się w leczeniu płuc i drόg oddechowych, pozwala
przyjąć, że większość zmarłych tu żołnierzy zginęła
na skutek gazόw bojowych.
Inne informacje
Cała parcela wojskowa powstała drogą subskrypcji
z inicjatywy pracowników pobliskiego szpitalasanatorium w Bligny i Souvenir Français
Adres
Cmentarz miejski – D131, 91640 Briis-sous-Forges
Départament : 91 Essonne
Położenie 35 km na południowy-zachόd od Paryża.
Trasa Z Paryża wyjazd autostradą A10 (kier.
Chartres-Orléans); zjazd na Courtaboeuf, kierować
się na Les Ulis i Limours. W miasteczku Gometz-laVille skręcić przed kościołem w lewo w kierunku
Briis-sous-Forges na trasie D131. Cmentarz znajduje
się po prawej stronie, mały parking po lewej stronie.
Ewidencja Poloników: Machindex: FR_ 9101
Oprac.: Mariola + Daniel Koperski, Francja/
01.2008
Foto: Mariola Koperski, 2008
33
we Włoszech
34
Materiał – marmur
IT – WLOCHY: Padwa
Tablica pamiątkowa
pośw. Janowi Kochanowskiemu
Napis na Poloniku
Tablica umieszczona we wnętrzu Kościoła Eremitów,
w jednej z wnęk ściennych.
IL 18 LUGLIO 1554
JAN KOCHANOWSKI
JOANNES COCHANOVIUS
ESIMIO POETA RINASCIMENTALE POLACCO
ALLORA STUDENTE DELLA ARTI
NELL’ATENEO PATAVINO
IN AEDIBUS HEREMITANORUM
CONVOCO’L’ASSMBLEA DEGLI STUDENTI
DELLA NAZIONE POLACCA
ESSENDONE IN OUELL’ANNO
IL CONSIGLIERE
Geneza
Po 20 latach starań Polaków mieszkających we
Włoszech, w Padwie wmurowano tablica
upamiętniającą pobyt Jana Kochanowskiego w tym
mieście, a zwłaszcza jego zaangażowanie w życie
studenckie ówcześnie jednego z najważniejszych
ośrodków humanizmu i kuźni myślicieli –
Uniwersytetu Padewskiego. Umiejscowienie tablicy
w Kościele Eremitów nie jest przypadkowe. W tymże
miejscu, w 1554 roku, cieszący się wówczas sporym
autorytetem wśród władz uniwersyteckich
Kochanowski, zorganizował pierwsze spotkanie
polskich adeptów nauki studiujących w Padwie. Były
to czasy, w których Polacy stanowili trzecią, co do
liczebności grupę zagranicznych studentów. Wśród
wykładowców czy rektorów nie brakowało Polaków.
Tablica powstała dzięki staraniom przede wszystkim
profesora Ryszarda Demela, artysty, żołnierza II
Korpusu Polskiego, absolwenta Akademii Sztuk
Pięknych w Londynie, projektanta witraży do
padewskich kościołów, mieszkańca Padwy.
Uczczenie pamięci polskiego poety, który uznany
jest przez Uniwersytet za jednego ze swoich 40
najwybitniejszych studentów, w sześć miesięcy po
wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej ma
szczególne znaczenie. Przypomina o tym, iż między
Włochami a Polską od wieków ma miejsce stały
przepływ ludzi oraz idei, oraz że wszyscy czerpiemy
inspirację z tych samych źródeł.
Ewidencja Poloników: Machindex: IT_19
Położenie
Padwa, centrum miasta, Kościół Eremitów pw. św.
Augustyna
Dojazd
Północno– wschodnie Włochy, Prowincja Padwa ,
Region Wenecja Euganejska
Foto : nieznany
35
w Holandii
36
Materiał Poloników Biały kamień
Napis na Poloniku
Pochowani są tam polscy żołnierze:
BOCHENEK Robert
CHEŁMOWSKI Bernard
GÓRSKI Tadeusz
HERMAN Józef
JANIK Stanisław
KAMIŃSKI Paweł
KUSZNIR Mikołaj
ŁAPIŃSKI Wacław
MATYJAS Zygmunt
NICKI Zbigniew
PABICH Edward
SZAFRAŃSKI Jan Leon
SZCZENIOWSKI Wacław Adolf
ŚLIZ Alojzy
WĄSIK Józef
WISLOCKI Bolesław
WŁOCH Henryk
WŁOCH Konrad
NL - HOLANDIA:
Alphen (na płd. od Tilburga)
Polskie groby wojenne
Znak 1szej Polskiej Dywizji Pancernej (1. PDP)
18 polskich grobów żołnierskich znajduje się na
cmentarzu parafialnym wsi Alphen. Są one pod
opieką Holenderskiej Komisji d/s Grobów
Wojennych.
Geneza Polonika
5 października 1944 wieś Alphen została wyzwolona
przez 1 Polską Dywizję Pancerną. Od tej daty do 27
października front się zatrzymał na tym odcinku:
brakowało dostaw by móc przedsięwziąć dalsze
działania. Wieś była pod codziennym obstrzałem
niemieckiej artylerii.
Grób żołnierza SKRZYPEK J. pomimo, że zginął on
w akcji w samym Alphen znajduje się w miejscowosci Lommel (Belgia)
Adres - Położenie
Cmentarz w centrum wsi Alphen, która leży 19 km
na południe od Tilburga
Ewidencja Poloników: Machindex: NL_01
Autorzy:
Jos van Alphen - Harry Venema &
team, 1975 - 2005
Zdjęcia:
dwa po prawej – Jos van Alphen;
poniżej – Instytut Sikorskiego w
Londynie
Tłum. z ang.: Stan Mach/ 01.2008
Pierwszy grób braci Włochów Henryka i Konrada
37
w Norwegii
38
Materiał – brąz Tablica odlana w Norwegii.
Z życia wzięte 1 listopada 2007 roku bratanek
kapitana Mariusza A. Wodzickiego, Krzysztof
Galiński mieszkający w Paryżu odwiedził grób
wujka, a także w towarzystwie żony i syna udał się
na miejsce katastrofy z 1942 roku. Po 65 latach mógł
spełnić wolę nieżyjącej matki i babki, którym
niedane było złożyć kwiaty na mogile syna i brata.
W towarzystwie emerytowanego dyrektora Muzeum
Ludowego w Egersund pana Arvida Midbrǿda
zwiedził placówkę i oglądał pamiątki, jakie
zachowały się po tej tragedii. Dowiedział się także,
że w 1986 r. pan Arvid Midbrǿd pomagał pani Żanet
Tarnowski z USA odszukać miejsce śmierci jej
narzeczonego – kapitana Mariusza A. Wodzickiego,
wujka pana Krzysztofa Galińskiego.
Napis na Poloniku Tekst dwujęzyczny
ZA NASZĄ I WASZĄ WOLNOŚĆ/FOR
DERES OG FOR VẢR FRIHET przedzielony
Godłem. Poniżej
TIL MINNE OM POLSKE
KOMMANDOSOLDATER SOM DǾDE
VED HELLEREN NATTEN TIL 30.
OKT.1942
Niżej znak graficzny Polski Walczącej i tekst :
CICHOCIEMNI - podane nazwiska. Obok logo
Polskich Sił Lotniczych, a niżej pozostałe nazwiska.
Na zakończenie OPPSATT AV VENNER AV
POLEN 1995
NO - NORWEGIA: Egersund
Tablica upamiętniająca
polskich bojowników
Geneza
30 października 1942 roku, w nocy, w górach na
wschód od miasta Egersund, w zachodniej Norwegii
rozbił się samolot. Na pokładzie znajdowała się
polska załoga i trzej oficerowie polscy
(Cichociemni), którzy mieli lądować na
spadochronach w okolicach Lublina. Oficerowie
posiadali przy sobie znaczne sumy pieniędzy, broń
i amunicję dla oddziałów AK. Z nieznanego bliżej
powodu zadanie nie zostało wykonane, a samolot
zmuszony został do powrotu. Podczas lotu rozbił się
nad zachodnią Norwegią. Dowódcą samolotu był 27
letni kapitan pilot – nawigator Mariusz A. Wodzicki,
który stracił życie wraz z innymi uczestnikami lotu.
Niemcy pochowali ofiary we wspólnej mogile, na
brzegu Morza Północnego. Po wojnie ekshumowano
ich na cmentarz w Egersund, a w 1953 roku - na
wniosek Ambasady Polskiej - przeniesiono szczątki
ofiar katastrofy na cmentarz w Oslo. Oddając hołd
ofiarom tragicznego lotu, przyjaciele Polski oraz
Polacy mieszkający w Norwegii ufundowali w 1995
r. tablicę pamiątkową, która umieszczono w miejscu
katastrofy.
Bjørn Bratbak, Norwegia – Dzień Wszystkich
Świętych w norweskich górach - Tłum. Ivar H.
Andreassen, 3,5 str. A4 - „Pro Polonicum‖ nr 9/
luty 2008
Położenie
Egersund - Gmina Eigersund – Okręg Rogaland
Dojazd
Zachodnia Norwegia, miejsce w górach, położone na
wschód od miasta Egersund, w pobliżu gospodarstwa
Helleren.
Ewidencja Poloników: Machindex: NO_21
Foto: Bjørn Bratbak
39
NO - NORWEGIA:
Bjørn Bratbak, Norwegia - Witold syn komandora
- Tłum. Jolanta Sulkowska, Narwik, 3,5 str. A4 „Pro Polonicum‖ nr 7 / sierpień 2007
Z życia wzięte
Rodzicom Witolda nie udało się odwiedzić grobu
syna Witolda. Ojciec Eugeniusz i matka Maria
spotkali się dopiero w Anglii w 1947 r. Młodszy syn
Pławskiego, Jerzy, był w momencie zakończenia
wojny 11-letnim chłopcem. Jerzy wyjechał z Polski
latem 1946 roku. Zjednoczona rodzina Pławskich
przeniosła się wkrótce do Kanady. Po trudnym
pierwszym okresie, w 1952 roku Pławski został
tłumaczem w Kanadyjskiej Policji Konnej w
Vancouver. Na tym stanowisku pozostał do 1971
roku. W momencie zakończenia aktywności
zawodowej miał 76 lat. Zmarł pół roku później. W
1999 roku, po śmierci wdowy, syn Jerzy rozpoczął
starania o przeniesienie urn z prochami rodziców do
Polski. W 2004 roku zostały one złożone na
Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni.
Napis na Poloniku
Na płycie pamiątkowej mogiły zbiorowej w Håkvik
(cmentarz) koło Narwiku umieszczono tekst:
Pamięci 66 polskich żołnierzy poległych w
walce o wolność Norwegii i Polski. Pamięci
31 polskich obywateli, którzy stracili życie
w Norwegii w latach wojny 1940-1945 i
zostali tutaj pochowani.
Håkvik- Sørfold – Straumen
Groby Witolda Pławskiego
Geneza
Wczesnym przedpołudniem 31 maja 1944 roku,
żołnierze SS brutalnie zamordowali w Norwegii
ośmiu młodych Polaków. Zbrodnia miała miejsce 90
km na północ od Koła Podbiegunowego, w górach
rozpościerających się na granicy norweskoszwedzkiej.
Wśród zamordowanych był Witold Pławski, syn
komandora Eugeniusza Pławskiego . W okresie
wojny konspiracyjnym imieniem Witolda był ―Plater.
Witold prawdopodobnie otrzymał od dowództwa AK
zadanie przewiezienia do Szwecji mikrofilmu z
tajnymi dokumentami. Wraz z grupą młodych
Polaków próbował za pośrednictwem firmy
budowlanej PLIHAL, pracującej na potrzeby
organizacji OT (Todt) w Norwegii, przedostać się
stamtąd do Szwecji. Po zaledwie pięciodniowym
pobycie w norweskim Torkilseng, 16-osobowa grupa
30/31 maja 1944 r. zorganizowała ucieczkę. W
okolicy Straumen zostali odkryci przez Niemców. 8
osób, w tym Witold, zostało zastrzelonych.
Pochowano ich w miejscu śmierci. Dopiero po
kapitulacji Niemiec ekshumowano ciała,
uporządkowano i oznaczono groby. Jesienią 1945 r.
władze norweskie zorganizowały przeniesienie
zabitych uciekinierów na najbliższy poświęcony
norweski cmentarz – Helland w Sørfold.
Przebywający wówczas w Norwegii Polacy
zatroszczyli się o oznaczenie zbiorowego grobu
uciekinierów betonowym pomnikiem oraz
marmurową płytą z nazwiskami ośmiu zmarłych .
Nad pomnikiem postawiono duży kamienny krzyż
(zachowany nadal). Ostatecznie w 1953 roku groby
Witolda i jego kolegów zostały ponownie otwarte, a
szczątki ich ciał przewieziono na cmentarz w Håkvik
koło Narwiku.
Położenie Håkvik (cmentarz) - Gmina Narwik
Straumen - Gmina Sørfold - Region Nordlan
Dojazd
Północna Norwegia, poza kołem podbiegunowym
Ewidencja Poloników: Machindex: NO_07
40
w Szwecji
41
symbole - ukrzyżowanego Chrystusa i polskiego orła.
Data powstania
rok 1944
Ceremonia pogrzebowa
W Arjeplog znajdowało się wielu Polaków – uchodźców z
obozów jenieckich w Północnej Norwegii, którzy
uczestniczyli w pogrzebie. Zmarłych ułożono w
oddzielnych trumnach, pomalowanych na czarno,
przykrytych polską flagą. Wartę honorową przed kostnicą
pełnił oddział szwedzkiej samoobrony. Trumny zostały
umieszczone w samochodzie udekorowanym przez
Polaków leśnymi gałązkami.. O godzinie trzeciej po
południu w dzwony kościelne dały znak do rozpoczęcia
ceremonii. Na przedzie szedł młody, dobrze zbudowany
Polak, niosący polską flagę przepasaną czarną wstęgą. Za
nim podążał samochód z trumnami, pogrążeni w żałobie
polscy koledzy, wojskowy oddział honorowy, miejscowa
policja, kobiety-żołnierki, pielęgniarki z izby lekarskiej
oraz miejscowa ludność, oddająca w ten sposób ostatni
hołd zmarłym żołnierzom. Wszyscy uczniowie i
nauczyciele miejscowej szkoły zgromadzili się przy
drodze, z odkrytymi głowami i w ciszy żegnali mijające
ich trumny...
Napis na Poloniku
Około dwumetrowy, biały, drewniany krzyż. Na
krzyżu widnieje data 1944 r. oraz tekst: HÄR VILAR
TADEUSZ KOHN og JAN MATUSZEK (tutaj
spoczywa Tadeusz Kohn i Jan Matuszek).
Umieszczono także napisy ‖BÓG OJCZYZNA‖ i
‖NIECH ŻYJE POLSKA‖ oraz wyryte w drewnie
SE – SZWECJA: Arjeplog
Groby polskich jeńców
wojennych
Geneza
Tadeusz Kolin i Jan Matuszek- polscy jeńcy, uczestnicy
Kampanii Wrześniowej 1939 r. trafili najpierw do Stalagu
IA Stablack, później przewieziono ich do batalionu
roboczego Kriegsgefangenen Bau-und-Arbeitsbataillon
41(Hanower, Hamburg). Wiosną 1942 roku batalion
został przetransportowany do Norwegii (Oslo, Trondheim,
Nesny, Saltdalen w Północnej Norwegii).
O
okolicznościach ich ucieczki z obozu Storjord w Saltdalen,
w październiku 1944 r. niewiele wiadomo.
Prawdopodobnie uciekli w trójkę, ale w górach zmuszeni
zostali do pozostawienia kolegi, który nie był w stanie
przebyć około 30 km „drogi do wolności‖ – do granicy z
Szwecją. T. Kolin i J. Matuszek po przekroczeniu granicy
zatrzymali się w chacie rybackiej należącą do szwedzkiego
kontradmirała Erika Wetter’a. Tutaj umarli w trakcie snu,
wg lekarza szwedzkiego z powodu wyczerpania i zatrucia
czadem. Znaleziono ich 23 października 1944r. i po
identyfikacji w miejscowości Arjeplog (m.in. z udziałem
innego polskiego jeńca Jacoba Mann’a) zostali 25
października 1944 r. pochowani na miejscowym
cmentarzu.
Bjørn Bratbak, Norwegia - Polskie groby wojenne w
Arjeplog - Tłum. Jolanta Sulkowska, Narwik, 3,5 str. A4 „Pro Polonicum‖ nr 8/ listopad 2007
Położenie
Arjeplog - Gmina Arjeplog - Region Norrbotten
Dojazd
Arjeplog, położony około 120 km na wschód od granicy z
Norwegią i 60 km na południe od koła podbiegunowego.
Ewidencja Poloników: Machindex: SE_39
Oprac.: Bogusław Bojanowski /Polska / 02.2008
Foto: Bjørn Bratbak
42
Data powstania rok 1943 - 2008
SE – SZWECJA: Mariefred
Geneza
Groby polskich marynarzy
-Majka był pierwszym z naszych chłopaków, który
zmarł na zapalenie płuc - wskazuje na szary
grobowiec Władek Słoma. Warunki na krypach,
gdzie na początku mieszkaliśmy były straszne. W
1942 i 1943 roku panowały tu silne mrozy do -35
stopni C. Wewnątrz nie było cieplej niż minus kilka
stopni. Ja marzłem nawet pod siedmioma kocami,
które zresztą aż przymarzały do blachy statku.
-Tu leży Kardas, nie doczekał końca wojny, zmarł w
1945 roku. Dla tych, którzy zmarli podczas
internowania sami wykonaliśmy groby. Koszty
pokrywaliśmy z pieniędzy zarobionych w lesie,
dołożyli się też mieszkańcy Mariefredu. Lubili nas i
starali się pomóc.
-Tu pochowany jest mój kolega z Rysia, Lelito. Też
zmarł po tym jak zachorował na płuca. Majewski był
bosmanem. Owszem, w dniu kiedy zmarł było
gorąco, ale coś więcej musiało być przyczyną śmierci
niż tylko udar... Jedynemu Kaszubie zrobiliśmy
nagrobek dopiero po rozwiązaniu obozu, jesienią
1945 roku.
Niewielki jest cmentarz w Mariefred. Słoma doliczył
się 16 polskich grobów (obecnie 20). Tablice i orły
na nagrobkach modelowali sami, wpierw robili
modele z drzewa, potem oddawali je do położonej w
mieście odlewni mosiądzu - wspomina 87 -letni
Władysław Słoma.
Polonik
Polskie okręty znalazły się w Szwecji we wrześniu
1939 roku. Z powodu uszkodzeń i braku paliwa nie
mogły ani walczyć z Niemcami, ani też wydostać się
poza Bałtyk.
- Na Rysiu odnaleźli nas 3 września. Eksplodowały
24 bomby, okręt prawie miał się przewrócić,
popękały żarówki, zgasło światło, w każdej chwili
oczekiwaliśmy, że jesteśmy już straceni, ale nikt się
nie załamał. Każdy z nas był przygotowany na
najgorsze.
Nasz dowódca zebrał całą załogę i mówił w ten
sposób: straciliśmy ojczyznę, co nam pozostało?
Zginąć na Bałtyku, lub próbować przedostać się do
Anglii. A o ile się nie uda, to będziemy musieli
internować się w Szwecji.
Pierwszy z awarią silnika, ORP Sęp, nie był w stanie
uciec do Anglii. Trzymając się brzegów Gotlandii,
skąd chciał jeszcze atakować niemieckie jednostki,
dopłynął pod następną wyspę Ölandię. Wkrótce
potem komandor Władysław Salamon zadecydował o
zmianie kursu w stronę Sztokholmu, na szwedzkie
wody terytorialne łódź wpłynęła 17 września. Trzeci
dobił do Szwecji (25 września) ORP Żbik. I ten okręt
wymagał naprawy a cześć załogi była chora.
Rozbrojony dołączył do Sępa i Rysia– wspomina
bosman mat Władysław Słoma, który służył na ORP
„Ryś‖. W Mariefred dba o groby kolegów
pochowanych na miejscowym cmentarzu. W miejscu,
gdzie był obóz postawił kamień, na którym
wmurował pamiątkową tablicę w obu językach i
przypilnował, żeby ceremonia odsłonięcia odbyła się
z należnymi honorami.
Położenie
Mariefred, cmentarz
Dojazd
Południowy wschód Szwecji, 70 km od Sztokholmu,
Region Södermanland
Oprac. : Bogusław Bojanowski /Polska, 21.02.2008
43
Materiał – kamień, metal, projekt Michał Bieniasz.
SE – SZWECJA: Sztokholm
Data powstania 2001
Wydarzenia „Upłynęło już ponad 25 lat od
historycznego wydarzenia, gdy staraniem Stowarzyszenia
Polskich Kombatantów w Szwecji stanął w stolicy tego
kraju pomnik upamiętniający ofiary mordu dokonanego na
oficerach polskich w Katyniu. Katyń to hasło, które w
rzeszach polskich wywoływało ból, hasło za którym stały
nieodkryte wówczas rozliczne groby naszych rodaków,
równie bestialsko pomordowanych na nieludzkiej ziemi....‖
fragment z Przesłania Ryszarda Kaczorowskiego, b.
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej rezydującego w
Londynie, do uczestników
odsłonięcia Pomnika Katyńskiego w Sztokholmie.
Napis na Poloniku
TILL AMINNELSE/AV DE 25.000/POLSKA
OFFICERARE/BESTIALISKT MORDADE/I KATYN,
CHARKOV/OCH MIEDNOJE 1940 - 1941/AV DEN
SOVJETISKA REGIMEN
POMNIK WZNIESIONO W ROKU 1975
PRZEZ/POLSKIE ORGANIZACJE
NIEPODLEGŁOŚCIOWE/
PRZENIESIONO W OBECNE MIEJSCE W ROKU
2001/PRZEZ SPOŁECZNOŚĆ POLSKĄ W SZWECJI
Pomnik Katyński
Symbolika
Kształt rozłupanego głazu, ukazuje w swym wnętrzu
szlachetną i piękną powierzchnię - to symbol
odzyskanej wolności. Z wnętrza wyrasta forma
znana ze "starego" pomnika - jako wyraz szacunku
dla tych, którzy mimo wielu przeciwności go
postawili. Na wypolerowanej powierzchni wnętrza
głazu umieszczono tekst . Główne elementy pomnika
tj. orzeł i tablicę z wizerunkiem Matki Boskiej
Katyńskiej przeniesiono ze starego monumentu.
Skrawek ziemi wokół jest miejscem, gdzie rozsypana
została ziemia przywieziona z miejsc kaźni Polaków
na Wschodzie. Nazwy tych miejsc wypisane są na
małych tabliczkach w dolnej części kamienia.
Pomnik jest symbolicznym miejscem tych, którzy
zginęli na "nieludzkiej ziemi".
Geneza
O potrzebie znalezienia nowego miejsca dla
istniejącego od 1975 r. Pomnika Katyńskiego pisała
prasa polska w Szwecji (Nowa Gazeta Polska, nr 2 z
25 października 1998 r.„Pomnik koło śmietnika‖). Po
2 latach starań ta sama Gazeta donosi „Jest lokalizacja! ...” Władze Sztokholmu wyraziły zgodę na
przeniesienie pomnika z podwórka przy Őstermalmsgatan 75 do centrum miasta. Szwedzka Rada
Parafialna użyczyła miejsca koło Kościoła św. Jana
na tzw. „miejsce pamięci Polaków‖ (minneslund). W
niedzielę 6 maja 2001 roku poświęcono uroczyście
Pomnik Katyński. Było to właściwie przeniesienie
jednego z pierwszych w świecie monumentów
upamiętniającego pamięć pomordowanych przez
Rosję Sowiecką tysięcy oficerów polskich wiosna
1940 roku. Akt poświecenia poprzedziła Msza
Święta celebrowana przez ks. Prałata Zdzisława
Peszkowskiego - kapelana Rodzin Katyńskich. W
uroczystościach wzięli udział przedstawiciele
organizacji polskich w Szwecji z prezesem Kongresu
Polaków w Szwecji Romanem Koba i specjalny
reprezentant premiera Szwecji Görana Perssona były ambasador Szwecji w Polsce Stefan Noren.
Położenie
Sztokholm, plac przy skarpie
(cmentarz), po prawej stronie Kościoła św. Jana
Dojazd
Ul. Kammakargata, w pobliżu stacji metra - Hötorget
Oprac. : Bogusław Bojanowski /Polska, 19.02.2008
Foto : Michał Bieniasz, Szwecja
44
Polskie znaki pamięci w Anglii
45
UK - ZDJ. KROLESTWO-Anglia:
Londyn, cmentarz Kensal Green
Grób Krystyny Skarbek,
pseudonim Christine Granville
Powstało kilka książek o losach Granville:
Maria Nurowska Miłośnica, wyd. WAB, styczeń
2003
Madeleine Masson Christine,
Marcus Binney GIRLSWITHGUNS The Women Who
Lived for Danger, Coronet UK
Została zamordowana, prawdopodobnie
przez kochanka w hotelu Shellbourne przy
Cromwell Road w Londynie w 1952 roku. Miała 44
lata. Pochodziła ze znanej polsko-żydowskiej
arystokratycznej rodziny. Jeden z jej przodków był
ojcem chrzestnym Fryderyka Chopina po którym
wielki kompozytor otrzymał imię. Doskonale
wykształcona, z biegłym francuskim, niezwykle
inteligentna po wybuchu Drugiej wojny Światowej
wraz z mężem Georgem Giżyckim znalazła się w
Anglii, gdzie została wybrana i wyszkolona przez
brytyjski wywiad (Special Operations Executive) na
agentkę. W 1940 roku została wysłana na Węgry
udając dziennikarkę. Tam rozpoczęła się jej
wspόłpraca z oficerem Andrzejem Kowerskim –
Kennedy’im. Przez przypadek odkryli, że spotkali się
już w dzieciństwie, kiedy Kowerski odwiedził
dworek Skarbkόw pod Warszawą. Zostali
przyjaciόłmi i kochankami. W 1940 roku Granville
trafiła do więzienia na Węgrzech, torturowana nie
zdradziła tajemnic, uwolniona pod pretekstem bardzo
złego stanu zdrowia. Ostatnie lata wojny spędziła w
Kairze. Uwolnienie z więzienia i podrόż bez
przeszkόd wzdłuż Europy do Egiptu wzbudziły
podejrzenia wśrόd brytyjskiego wywiadu, że
Grandville mogła być podwόjnym agentem.
Podejrzenia te nie została nigdy potwierdzone. Po
wojnie Christine wrόciła do Anglii, gdzie spotkała
pisarza Ian’a Fleminga. Biografowie Flaminga
przypuszczają, że Christina była pierwowzorem dla
kochanki Jamesa Bonda, Vesper Lynd w książce
Casino Royale. Dennis Muldowney, zazdrosny
kochanek, ktόry zamordował Christine Granville w
hotelu na South Kensington został powieszony w
1952 w więzieniu Pentonville. Krystyna Skarbek
została pochowana na cmentarzu Kensal Green,
nieopodal kaplicy St. Mary, gdzie w dniu pogrzebu
odbyła się uroczysta msza wojskowa.
Joanna Biszewska – „Christine Granville = Krystyna
Skarbek – Najbardziej tajemnicza kobieta-szpieg II
wojny‖ 0,5 str. A4 –
Joanna Biszewska - Osobowości Kensal Green 1,0
str. A4 „Pro Polonicum‖ nr 1/ luty 2006
Dojazd
Do cmentarza Kensal Green można dojechać linią
Bakerloo, stacja Kensal Green lub autobusami 18, 23,
52, 70, 295. Cmentarz ( St. Mary’s Catholic
Cementry, Harrow Road, NW10) jest otwarty
codziennie od 8.00 do 17.00, z dniem 1. XI do
godziny 16.00
Kensal Green Cemetery został założony w 1832
roku. Niektóre z grobów wyróżniają się
przepięknymi rzeźbami jak np. dwa anioły na
olbrzymim grobowcu nieznanej Mary Eleanor
Gibson, ktόra umarła w 1872 roku. Grobowce
znanych osobowości to np. prosty, skromny grόb
autora Kobiety w bieli Wilkie’go Collins’a czy
malarza John’a Waterhouse twόrcy obrazu The Lady
of Shalott (The Tate Gallery).
Ewidencja Poloników: Machindex: UK_Eng_25
Oprac.: Joanna Biszewska, Londyn/ 01.2006
Zdj.:
nieznany
46
w Watykanie
47
Materiał – płyta grobowa z białego marmuru
kararyjskiego
VT - Watykan
Grób Jana Pawła II
Tło historyczne
Stolica Apostolska przestrzega tradycji pochówków
papieży w pobliżu grobu św. Piotra, czyli pod
watykańską Bazyliką. Papieże są grzebani także nad
posadzką, czyli w samej w Bazylice św. Piotra. Jako
ostatnie, w 2000 roku, przeniesiono tam szczątki
błogosławionego Jana XXIII.Z kolei np. Benedykt I
(575-579) został pochowany w zakrystii bazyliki.
Szczątki licznych papieży spoczywają w urnach w
kościele Santi Vincenzo e Anastasio, tuż obok
słynnej rzymskiej Fontanny di Trevi. Tam trafiały, aż
do początków XX wieku, serca papieży wyjęte przed
zabalsamowaniem zwłok. Zmarłego w Syrakuzach na
Sycylii Wigiliusza (537-555) przewieziono do
Rzymu, jednak ze względu na niepopularność
pochowano go kościele San Marcello przy Via
Salaria. Zdarzało się, że szczątki papieży wracały do
Rzymu po kilkuset latach - w 868 roku święci bracia
Cyryl i Metody przywieźli szczątki zmarłego
męczeńską śmiercią i pochowanego na Krymie św.
Klemensa, czwartego w kolejności papieża.
Wywodzący się z Niemiec Klemens II (1046-1047)
został pochowany w katedrze w Bambergu, a we
Francji pochowani są papieże z okresu niewoli
awiniońskiej (1309-77).
Geneza
Groty Watykańskie to od stuleci miejsce pochówku
papieży i niektórych władców. Podziemny,
kilkupiętrowy cmentarz pod Bazyliką ozdobiony jest
mozaikami, freskami i rzeźbami.
Wzdłuż korytarzy znajdują się krypty z grobami
papieży. Większość z nich została pochowana w
marmurowych sarkofagach, ozdobionych
rzeźbionymi postaciami.
Wolą Jana Pawła II było, aby pochować go w ziemi,
a nie w naziemnym grobowcu. Jego ciało spoczęło w
grobowcu w Grotach Watykańskich w trzech
trumnach.. Nad grobem Jana Pawła II znajduje się
marmurowa płaskorzeźba Matki Bożej z
Dzieciątkiem i dwoma aniołami. Płaskorzeźba
znajdowała się tu już wtedy, gdy pochowany był w
tym miejscu Jan XXIII, a Jan Paweł II schodził, by
pomodlić się przy jego grobie. Obok płyty nagrobnej
umieszczono tylko wazon z białymi kaliami i małą
lampkę oliwną. Ta prostota i skromność są w zgodzie
z upodobaniami Jana Pawła II.
Napis na Poloniku
IOANNES PAULUS PP.II
16 X 1978 * 2 IV 2005
Magda Elsholz, Niemcy –Watykan : Jan Paweł
Wielki –„Przecież nie cały odchodzę‖, 3,5 str. A4 „Pro Polonicum‖ nr 2/ maj 2006
Położenie
Watykan –Bazylika św. Piotra- Groty Watykańskie
Dojazd
Wszystkie drogi prowadzące do Rzymu
Ewidencja Poloników: Machindex: VA_01
Oprac.: Bogusław Bojanowski /Polska/ 02.2008
Foto :
nieznany
48
Redakcja koordynująca:
Stan Mach
mgr inż. technologii żywności
• założyciel organizacji niepodległościowej w czasie
studiów w Poznaniu
• zatrzymany za to i pobity do nieprzytomności przez
poznańskie SB
• od piątej klasy szkoły podstawowej chciał być
dziennikarzem, ale jest szczęśliwy, że SB w ogóle
zezwoliło mu zostać technologiem mięsa, nawet bez
powołania!
• opuszcza Polskę przed Solidarnością, otrzymuje
azyl polityczny w Szwajcarii
• autor kilku publikacji: o emocjach, o higienie
spożywczej, o niezdrowej żywności, ...
• odwiedził Polskę w 2001 r. po 22 latach
• założyciel, pod naciskiem żony Edyty, polonijnego
Polonicum Machindex® Institut dążącego do
opracowania całokształtu przesłania ideowego
Polaków poza Krajem w dziedzinie poloników,
polskich znaków pamięci na Obczyźnie
• ma w sobie kilka narodowości, które każdą sobie
bardzo ceni jako primus inter pares
• Członek APAJTE Association Polonaise des
Auteurs, Journalistes et Traducteurs en Europe /
Polskiego Stowarzyszenia Autorów, Dziennikarzy i
Tłumaczy w Europie
Edyta Mach
Urodzona na Śląsku. W roku 2000 ukończyła wyższe
studia ekonomiczne w Katowicach. Od kilku lat
mieszka z rodziną we Fryburgu, Szwajcaria. Ma
dwoje dzieci: Pascal (2003 r.) i Nathalie (2005 r.).
49
Van Alphen
Jos,
Holandia
Małgorzata Chrysanthou, Cypr
ur. 1970 w Ostrowcu Św., mieszka na Cyprze od 1994 r.
Jest współzałożycielką Stowarzyszenia Kulturalnego
Polaków na Cyprze „Malwa‖, współredaguje „Spod znaku
Afrodyty‖, polski miesięcznik kulturalny na Cyprze.
Joanna Biszewska (1975), Wlk.
Brytania
Pierwsze doświadczenie dziennikarskie zdobyła w
redakcji Gazety Wyborczej w Polsce. Absolwentka
socjologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w
Krakowie. Od 2000 mieszka w Londynie.
Współpracowała jako freelancer z licznymi polskimi
mediami w Londynie, m.in. z Dziennikiem Polskim.
Od 2004 roku dziennikarka polskiego tygodnika w
Londynie Cooltura. Zajmuje się działem kultury oraz
kontynuuje serię artykułów z cyklu „Londyn znany i
nieznany‖. Opisuje miejsca, do których nie zawsze
docierają turyści. Podczas swoich londyńskich
wypraw poszukuje śladów polskości, których w
Londynie nie brakuje.
50
Urodzona w 1971 r. w Toruniu. Z zawodu
nauczyciel. Ukończone studia historyczne na
Uniwersytecie Mikołaja Kopernika oraz
podyplomowe studia dziennikarskie na Wyższej
Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy. W Niemczech
mieszka od przeszło czterech lat, w tym przeszło
dwóch w Norymberdze. Głównym celem współpracy
z Polonicum jest zbieranie i ewidencjonowanie
Poloników w Niemczech, ostatnio, głownie na
terenie Bawarii.
Bogusław Bojanowski, Polska
Emerytowany nauczyciel historii. Absolwent
kierunku archeologia Uniwersytetu Wrocławskiego
(1977). Pracownik Muzeum Okręgowego, Biura
Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiej Biblioteki
Publicznej w Gorzowie Wlkp. Zainteresowania
naukowe – archeologia średniowieczna, historia
Polski XIX w. Autor przewodnika o miejscach
pamięci na terenie woj. gorzowskiego.
Daniel Koperski, Francja
ur. we Francji 01.10.1942 r, syn Jόzefa Koperskiego i
Stanisławy Grabarskiej.
1959 -74 i 1983 - 98 drukarz; 1975-82 redaktor
naczelny francuskiego czasopisma modelarskiego
„mPm‖ (m.in. artykuły na temat lotnictwa polskiego).
Podczas stanu wojennego, udział w transportach
humanitarnych do Polski (m. in. dla organizacji
Médecins Sans Frontières) i w kolonii we Francji dla
polskich sierot. Tłumacz wspomnień polskich
lotnikόw podczas kampanii Francji w 1940 r. dla
czasopisma „Icare‖
Lidia Grall , Niemcy
51
urodzona na Śląsku, od grudnia 1981 roku mieszka
na Cyprze. Jest absolwentką Uniwersytetu
Warszawskiego. Studiowała Archeologię
Śródziemnomorską, którą ukończyła tytułem doktora
Nauk Humanistycznych ze specjalizacją w
archeologii i sztuce Cypru. Pracuje w Państwowej
Galerii Współczesnej Sztuki Cypryjskiej. Jest
prezesem Stowarzyszenia Kulturalnego Polaków na
Cyprze, a także współredaktorem miesięcznika
kulturalnego „Spod znaku Afrodyty‖. Jest członkiemkorespondentem Polskiego Towarzystwa Naukowego
na Obczyźnie z siedzibą w Londynie.
Mariola Koperski, Francja
urodziła sie w Bydgoszczy w 1949 r. Od 1968 r
mieszka we Francji. Jej zawόd to spedytor (od 1972
r. prowadzi sekcję na kraje Europy centralnej).
Działalność społeczną rozpoczęła w 1981 r . Grudzieo
1981- 1983 współorganizuje zbiórki darów i
transporty humanitarne do Polski.
1982 – 1994 z miastem Les Ulis współorganizuje
kolonie we Francji dla polskich sierot, ktόra
przekształcają się w wymianę dzieci i młodzieży.
W 1992 z grupą Polaków zakłada Stowarzyszenie
Polsko-Francuskie, którego zostaje prezesem.
W 2002 - 2004 jest członkiem zgromadzenia Polonii
Francuskiej, redagującej Kartę Polonii Francuskiej
oraz komisji statutowej, przy tworzącej się Federacji
Polonii Francuskiej (FPF).
Władysław Pisarek
lat 51, w Niemczech od 1981 roku, pochodzi z
Pomorza - z okolic Słupska. Aktywny działacz
polonijny Związku Polaków w Niemczech „Spod
znaku Rodła‖ w Kleve.
Wykształcenie techniczne , przed wyjazdem z Polski
- porucznik Żeglugi Śródlądowej w żegludze na
Odrze. Aktywnie i nieustanie działa sie na rzecz
pojednania polsko -niemieckiego
Urszula Tekeli-Savvopoulou, Cypr
52
Ks. Jan Zalewski, Dania
ur. 3.12.1961r. w Gryfinie k. Szczecina.
W 1980r. zdał maturę i wstąpił do WSD w
Szczecinie. Święcenia kapłańskie otrzymał w
15.12.1985r. w Szczecinie. W latach 1986-1996 był
członkiem wspólnoty Świętej Rodziny i odbył
dodatkowe studia w Instytucie Studiów nad Rodziną
w Łomiankach. W latach 1990-92 był dyrektorem
Diecezjalnego Domu Rekolekcyjnego w Szczecinie,
natomiast od roku 1992 do roku 1997 był
proboszczem w Wisełce k. Międzyzdrojów. Od 1997
roku, jako kapłan Archidiecezji SzczecińskoKamieńskiej, pomaga Kościołowi katolickiemu w
Danii. Jest proboszczem w Haderslev.
Jako licealista był członkiem szkolnego zespołu
muzycznego oraz zapalonym motocyklistą. Podczas
proboszczowania w Wisełce szczególnie zajmował
się katechezą ekologiczną dla dzieci i młodzieży
tworząc Centrum Ekologiczno – Rekolekcyjne
„Przymierze‖. Od 2006 roku jest członkiem
Stowarzyszenia Międzynarodowy Motocyklowy Rajd
Katyński. Zainteresowania –historia oraz turystyka
motocyklowa związana z historią Polski oraz losami
Polaków na świecie.
Lubi słuchać muzykę rozrywkową lat 60, 70 i 80 oraz
klasyczną.
53
Informacje
o publikacjach
poświeconych
polskim znakom pamięci
na Obczyźnie
54
Publikacje 2008 Polonicum Machindex ® Institut
„Pro Polonicum‖
Polonijne pismo patriotyczne
o genezie Poloników, kwartalnik
Rocznik 2006
4 numery: 1-4 463 stronic A4 CHF. 60.Rocznik 2007
4 numery: 5-8 247 stronic A4 CHF. 40.Równoczesne zamówienie Roczników
2006 i 2007: - 15%
CHF. 85.Prenumerata bieżąca 2008: 4 numery:
Europa :
CHF. 40.-poza Europą:
CHF. 48.-Prenumerata przez Internet:
- roczna, 4 numery w PDF e-mailem /
do ściągnięcia z Internetu
Cały świat: CHF. 20.—
 Pismo „POLONICA
EUROPY ‖ ISSN 16625382 Monografie Poloników
- 2 x do roku: marzec i
wrzesień .
 Pismo „POLONICA W
SWIECIE‖ - 2 x do roku:
kwiecień i październik
„Polskie znaki
pamięci/Polonica
na Obczyźnie‖
Rocznik, wychodzi w lutym
każdego roku
ISSN 1662-4017
„Śladami Polaków po świecie‖
Monumentalna praca, rezultat
kilkudziesięciu lat
benedyktyńskich badań,
przedstawia losy Polaków w 64
krajach świata. Publikacja na
CD-ROM zawiera ponad 1’000
pełnych stron A4 tekstu,
dodatkowo ponad 100 zdjęć
polskich znaków pamięci na
Obczyźnie.
55
56

Nr 1 (vol. 1) marzec 2008 - Polskie Stowarzyszenie w Lozannie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Downloads\FAQ Polonicum 02.10.2008