przewodnik dla nauczycieli
Transkrypt
przewodnik dla nauczycieli
[na obrazku: Wielkie Tropienie Roślin Podręcznik nauczyciela Wielkie Tropienie Roślin www.greatplanthunt.org] –1– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Spis treści Wstęp O roślinach Prawdziwe badania naukowe Materiały pomocnicze Spacery Pełne Przemyśleń Projekt dla całej szkoły Powiązania międzyprzedmiotowe Informacje dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa uczestników Kolorowanka o Darwinie Inspiracja Darwinem Jak siać nasiona Miejsca występowania System banków nasion i korzystanie z minibanku nasion Wytyczne dotyczące zbierania nasion Formularz danych dotyczących zbierania nasion Jak suszyć i prasować rośliny oraz tworzyć okaz do zielnika Jak zrobić pojemnik na nasiona z papieru O Milenijnym Banku Nasion Kew O Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew i Wellcome Trust Przydatne linki Piosenka o Darwinie Autorzy 3 4 4 5 6 7 11 14 18 19 21 23 25 28 31 32 36 41 44 45 47 49 Książeczki dla grup wiekowych Poszukiwacze Darwina (wiek 5-6 lat) Odkrywcy Darwina (wiek 6-7 lat) Myśliciele Darwina (wiek 7-8 lat) Kolekcjonerzy Darwina (wiek 8-9 lat) Badacze Darwina (wiek 9-10 lat) Detektywi-Botanicy Darwina (wiek 10-11 lat) –2– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Wstęp Aby upamiętnić dwusetną rocznicę urodzin Karola Darwina Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew przygotowały Wielkie Poszukiwanie Roślin, inicjatywę zlecona i sfinansowana przez Wellcome Trust. Ten fascynujący, i jak dotychczas największy projekt naukowy powstał w celu zachęcenia dzieci do odkrywania przyrody w otaczającym je świecie oraz do współpracy z innymi szkołami.. Pragniemy zachęcić dzieci, aby czerpały inspiracje z życia i twórczości Karola Darwina, który jest wspaniałym przykładem naukowca pełnego entuzjazmu i oddania swojej pracy. Zafascynowany otaczającym go światem przyrody, nie tylko zbierał on okazy roślin, ale także gromadził informacje na ich temat, prowadził szczegółowe obserwacje, wykonywał eksperymenty oraz tworzył nowe teorie dotyczące funkcjonowania świata natury. I co istotne, przedstawiał dowody naukowe na poparcie swoich tez. Wiele podróżował, a w trakcie swych podróży gromadził informacje o wielu roślinach i zwierzętach. Najwięcej jednak czasu spędzał w domu, na wsi w hrabstwie Kent, gdzie prowadził badania i analizował zebrane wcześniej dane. Obserwacje roślin i zwierząt występujących w okolicy jego posiadłości, Down House, stały się podstawa teorii ewolucji, która nadal jest punktem wyjścia dla wszelkich badań przyrodniczych. Wielu z obserwacji dokonał podczas codziennych spacerów swoją „Ścieżką myśli”. Zadania przygotowane w ramach Wielkiego Tropienia Roślin umożliwią dzieciom zapoznanie się z elementami pracy naukowej, rozwiniecie praktycznych umiejętności i ich zrozumienie, jak również rozbudza zdolność krytycznego myślenie oraz przyczynia się do rozwoju nauki i ochrony przyrody. –3– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. O roślinach Wielkie Tropienie Roślin stwarza dzieciom możliwość przeprowadzania badań i obserwacji na roślinach występujących na danym terenie. Zajęcia te odbywają się w szkole, są bezpieczne i zachęcają do rozwoju. Doboru gatunków roślin do tego projektu dokonano na podstawie następujących kryteriów: • nie są trujące i można je znaleźć na terenie całego kraju. • kwitną i owocują w semestrze letnim lub zimowym. • są przydatne: mają ciekawe zastosowania dzisiaj lub miały w przeszłości bądź są jadalne. Zrozumienie rodzimej flory kraju, zróżnicowania wewnątrzi międzygatunkowego oraz sposobu, w jaki rośliny i zwierzęta przystosowują się do środowiska stanowi nieodzowną podstawę do zrównoważonego gospodarowania planetą. Kluczowym jest, aby przyszłe pokolenia naukowców umiały pracować tak jak Darwin oraz rozpoznawać gatunki dzikich roślin, chronić je, a także zbierać dane na ich temat. Prawdziwe badania naukowe Wszystkie wyzwania stawiane przed dziećmi bliskie są działalności naukowej współczesnych poszukiwaczy roślin pracujących na całym świecie. Widać w nich również elementy nieobce pracy samego Darwina. A dzieci w wieku 9-10 lat maja szanse uczestniczyć w specjalnym zadaniu, polegającym na pomaganiu przy prawdziwych badaniach naukowych. Każda ze szkół ma szansę przyczynić się do stworzenia wyjątkowego archiwum naukowego o wieloletnim potencjale badawczym. Dzieci w każdym wieku mają możliwość robienia zdjęć innym pospolitym roślinom oraz zapisywania danych na ich temat na stronie internetowej. –4– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. O materiałach Podręcznik do Wielkiego Tropienia Roślin oraz zestaw materiałów pomocniczych stanowią dodatek do krajowego programu nauczania dzieci w szkołach podstawowych, związanych z botaniką Zadania dla każdej klasy realizowane są w trzech etapach, na przełomie pięciu do sześciu lekcji. Używany jest znany już sposób nauczania, nie ma, więc potrzeby korzystania ze specjalistycznych szkoleń czy dodatkowego wsparcia. Strona internetowa Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org Materiały dodatkowe on-linę do Wielkiego Tropienia Roślin dostępne są WYŁĄCZNIE w języku angielskim. Zawierają one: • Angażujące, interaktywne zadania edukacyjne dla wszystkich grup wiekowych, które dzieci mogą wykonywać indywidualnie lub całą klasą przy tablicy. • Wysokiej jakości materiały dodatkowe: obrazki, filmiki i prezentacje w PowerPoint • Wszystkie materiały oraz wskazówki i podpowiedzi są dostępne do pobrania w formacie PDF • Narzędzia dla dzieci do zapisywania wyników obserwacji pod opieką nauczyciela. Wielkie Tropienie Roślin: Zestaw do rozpoznawania gatunków (x2) Zestaw kart z kolorowymi zdjęciami ilustrujący cykl życiowy oraz cechy charakterystyczne gatunku, który pomoże dzieciom rozpoznawać często spotykane rośliny. (Oficjalny) Minibank nasion Zestaw narzędzi do badan naukowych został oparty na tych, które naukowcy z Milenijnego Banku Nasion używają do zbierania nasion na całym świecie. Bo właśnie do tego, w ramach Wielkiego Tropienia Roślin, zachęca się dzieci w wieku 9-10 lat, a sam zestaw zawiera wszystko, co potrzebne do przechowywania ich w bezpieczny sposób przez wiele lat. „Podążając śladami Darwina” (opowiadania) –5– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Aby zapoznać się z życiem i pracą Darwina, polecamy czytanie rozdziałów z tej książki, zarówno podczas zebrań ogólnoszkolnych, jak i w klasie. Każdy z rozdziałów łączy pracę Darwina z jednym z wyzwań stojących przed daną grupą wiekową: obserwacją, rejestracją, zbieraniem, myśleniem i rozwiązywaniem zagadek. Plakat „Podążając śladami Darwina” Podczas spotkań najlepsze prace dzieci będą uwiecznione i przedstawione na plakacie. Dodatkowe ślady można pobrać i wydrukować z www.greatplanthunt.org. Zawartość Skrzyń Skarbów! Dwie lupy, prasa do suszenia roślin i nasiona do doświadczeń z kiełkowaniem. Spacery Pełne Przemyśleń Rozwinięcie umiejętności krytycznego myślenia ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia nauki. Darwin był żywo zainteresowany obserwacją procesów w przyrodzie. Zbierał szczegółowe dane i spędzał wiele czasu na ich analizie. Dowody te pomogły uzasadnić jego teorie. Jednym z miejsc, gdzie Darwin rozmyślał była jego „Ścieżka myśli”. Znajduje się ona w ogrodzie za jego posiadłością Down House w hrabstwie Kent. Kształtem przypomina koło i cala pokryta jest piaskiem (piaskowa ścieżka). Wije się przez cieniste lasy i biegnie wzdłuż pól. Darwin przemierzał ją każdego dnia. Na początku trasy znajdował się stos kamyków, za każdym okrążeniem wybierał ze stosu jeden kamyk, dzięki czemu wiedział ile okrążeń wykonał. Rutyna oraz spacerowanie zawsze tą samą ścieżką wspomagała jego procesy myślowe. Psychologowie uważają, że chodzenie i inne formy ruchu mogą stymulować myślenie. Ruch pomaga całkowicie zanurzyć się i zaangażować w wykonywane zadanie, skupić uwagę oraz daje możliwość cichej refleksji. „Spacery Pełne Przemyśleń” w ramach różnych zadań Wielkiego Tropienia Roślin: –6– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Dają możliwość skupienia się na szczegółowej obserwacji i zbieraniu danych. • Wspomagają rozwój umiejętności krytycznego myślenia. • Pozwalają uczyć się w „prawdziwym świecie”, poza klasą. • Dają czas na refleksję. • Dają możliwość pracy w parach lub trzyosobowych grupach. • Pomagają wdrażać manifest Nauczania poza Klasą (ang. Learning Outside the Classroom - LOtC). Aby „Spacery Pełne Przemyśleń” mogły spełnić swoje zadanie, warto wziąć pod uwagę następujące kwestie: •Nauczyciel powinien najpierw sam przebyć wybraną trasę, żeby upewnić się, że pasuje ona do danego zadania. • Dzieci powinny wiedzieć, w jakim celu idą na spacer i jakie zadania mają wykonywać. Warto ustalić docelową liczbę obserwacji, szkiców czy elementów kolekcji do zebrania, które dzieci mają zgromadzić, a następnie zgłosić się do nauczyciela. • Spacer powinien trwać tak długo, aby dzieciom udało się wykonać wszystkie wyznaczone im zadania. Wielkie Tropienie Roślin jako projekt dla całej szkoły Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis, jak używać dostępnych materiałów tak, aby stworzyć program zadań dla całej szkoły. Zebrania pozwolą powiązać prace każdej z grup wiekowych w większą całość. Szczegółowa tabela na ten temat dostępna jest w prezentacji na www.greatplanthunt.org Materiały na zebrania zawierają: Zbiór opowiadań Podążając śladami Darwina, plakat Podążając śladami Darwina, służący do przedstawiania pracy wykonanej przez dzieci, oraz filmiki i prezentacje dostępne na stronie Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org. Materiały wideo przedstawiają prawdziwy obraz pracy poszukiwaczy roślin pracujących w Milenijnym Banku Nasion w Kew (DOSTĘPNE WYŁĄCZNIE W JĘZ. ANGIELSKIM) –7– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Spotkanie 1. Spotkanie 1. stanowi początek projektu i zaproszenie dla całej szkoły do uczestnictwa. Należy omówić następujące zagadnienia: dzieci biorą udział w największym masowym projekcie naukowym dla szkół podstawowych w historii, projekt inspirowany jest Darwinem oraz podejmowane w jego ramach działania odzwierciedlają rzeczywistą pracę botaników i wspierają ochronę przyrody Należy przeczytać pierwszy rozdział ze zbioru opowiadań pt. Podążając śladami Darwina. W ten sposób wyjaśniona zostanie rola Darwina jako naukowca, którym warto się inspirować oraz wdrożone przekonanie, że badania naukowe są przydatne, ważne i ciekawe. Należy wywiesić i pokazać wszystkim plakat Podążając śladami Darwina, na którym w trakcie kolejnych zebrań prezentowane i uwieczniane będą prace dzieci. Na koniec, warto pobrać i obejrzeć pierwszy filmik (DOSTĘPNY WYŁĄCZNIE W JĘZ. ANGIELSKIM) ze strony Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org. Przedstawia on prawdziwą pracę poszukiwaczy roślin Milenijnego Banku Nasion w Kew i zaprasza dzieci do rozpoczęcia udziału w zadaniach. Spotkania 2.-7. Spotkania 2.-7. mają podobną strukturę do pierwszego. Dodatkowo, grupy wiekowe prezentują na nich wykonaną pracę. Spotkania te mogą być organizowane oddzielnie lub stanowić część pełnego programu nauczania. Czas spotkań zależy od potrzeb szkoły, przy czym należy je organizować wtedy, gdy dana klasa jest gotowa do prezentacji swoich wyników. 1. Należy przeczytać odpowiedni rozdział (2-7) ze zbioru opowiadań Podążając śladami Darwina, aby spotkaniom nadać kontekst w postaci życia i dzieła Darwina. Rozdziały korespondują z zadaniami dla różnych grup wiekowych, ale nie tylko - książka została zaprojektowana w taki sposób, że można również czytać dowolny rozdział podczas dowolnego spotkania. –8– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. 2. Należy pokazać film o poszukiwaczu roślin pobrany ze strony Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org (DOSTĘPNY WYŁĄCZNIE W JĘZ. ANGIELSKIM) i przeczytać pocztówkę od poszukiwacza roślin dla danej grupy wiekowej dostępną w broszurze dla nauczyciela. Zawiera ona listę wyzwań dla innej grupy wiekowej. 3. Należy zaprosić jedną z grup wiekowych do opowiedzenia o zadaniach, które wykonują i o tym, jak radzą sobie ze stawianymi przed nimi wyzwaniami. 4. Warto powiązać część tej pracy z odpowiednim elementem na plakacie Podążając śladami Darwina tak, aby wszyscy mogli to zobaczyć. Prace mogą zostać przedstawione jako „prezent” dla Darwina w podziękowaniu za jego dokonania lub dodane do skrzyni skarbów dla kolejnych grup wiekowych do przyjrzenia się i użycia w późniejszych pracach. Spotkanie końcowe Końcowe spotkanie jest okazją do świętowania osiągnięć całej szkoły. Należy przeczytać ostatni rozdział książki Podążając śladami Darwina, pokazać ostatni filmik z serii o poszukiwaczach roślin, pobrany ze strony Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org (DOSTĘPNE WYŁĄCZNIE W JĘZ. ANGIELSKIM). Należy pokazać zawartość Skrzyni Skarbów pełnej prac dzieci oraz przedstawić zapełniony plakat, a także wytłumaczyć, które z zadań zostało wykonane przez daną klasę. Dzieci z grupy wiekowej 9-10 lat mogą opowiedzieć o zadaniach związanych ze zbieraniem, przetwarzaniem oraz dostarczaniem nasion ze szkoły. Wybrani reprezentanci grup wiekowych powinni wygłosić prezentacje na temat wykonanych zadań. W prezentacjach powinni opowiedzieć o najważniejszych i najciekawszych momentach doświadczonych w trakcie pracy nad projektem. Nauczyciele powinni podziękować dzieciom za projektu. Należy poprosić dzieci, aby zechciały projekcie w przyszłym roku, aby uczcić wkład podążają) w naukę, oraz aby samemu przyczyniać ochrony przyrody. trud włożony w realizację ponownie wziąć udział w Darwina (którego śladami się dalej do rozwoju nauki i –9– Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Inne możliwości Projekt ten stworzony został z myślą o całych szkołach, więc idealnym rozwiązaniem byłaby organizacja ogólnoszkolnych spotkań opisanych powyżej. Nie zawsze jest to jednak możliwe, więc nauczyciele mogą zaadaptować wybrane elementy do swojej sytuacji. Na potrzeby tego projektu, skupimy się na dwóch grupach wiekowych w danym roku. O materiałach audiowizualnych (DOSTĘPNE WYŁĄCZNIE W JĘZ. ANGIELSKIM) • Wstęp: filmik wprowadzający, dotyczący: projektu, Darwina, potrzeby ochrony przyrody i roślin oraz banków nasion, znaczenia nauki i procesów badawczych oraz zaproszenia dzieci do udziału w projekcie. • Sześć filmików dla danej grupy wiekowej: mogą one być używane do wprowadzenia w zestawy zadań dla każdej z grup wiekowych. Wiadomości zawarte w filmikach koncentrują się na procesach, którymi dzieci będą się posługiwać w swoich zadaniach. Są on również powiązane z wprowadzeniem w postaci „pocztówki”, którą znaleźć można na początku każdego zestawu zadań dla danej klasy w niniejszym podręczniku. • Wnioski: ostatni filmik, wyjaśniający znaczenie i wartość wspólnej pracy, w którą szkoła była zaangażowana, podziękowanie dla dzieci za liczny udział i wykonaną pracę na rzeczy ochrony przyrody, oraz zaproszenie do udziału w projekcie w kolejnych latach. – 10 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Powiązania międzyprzedmiotowe Istnieje wiele możliwości włączenia materiałów i zadań z Wielkiego Tropienia Roślin w programy wielu różnych lekcji, w ramach programów nauczania we wszystkich regionach. Pisanie • Darwin pisał dzienniki, notatki terenowe i badawcze oraz utrzymywał bogatą korespondencję. Materiały Wielkiego Tropienia Roślin mogą dostarczyć inspiracji do zajęcia się którąś z tych form piśmiennictwa. • W ramach lekcji uczących pisania można również wykorzystać Kolorowankę o Darwinie. • Uczniowie mogą również rozwijać umiejętności twórczego pisania w oparciu o Spacery Pełne Przemyśleń lub fragmenty opisujące życie Darwina ze zbioru opowiadań Podążając śladami Darwina. Umiejętności matematyczne • Radzenie sobie z danymi liczbowymi stanowi znaczną część zadań w ramach Wielkiego Tropienia Roślin. • Z zadaniami opartymi na danych można zapoznać się na stronie Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org Historia • Materiały związane z Karolem Darwinem mogą posłużyć jako przykład życia znanej postaci historycznej. • Można, na przykład, dokonać porównania między posiadłością rodziny Darwina, Down House, a domami, w których żyjemy dziś. • Można również porównać życie codzienne jego rodziny z dzisiejszym: noszone stroje, jedzenie, zajęcia w wolnym czasie, lekarstwa, zdrowie oraz środki transportu. Zdrowe odżywianie • Rośliny jako rodzaj pożywienia – 11 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Geografia • Spacerom Pełnym Przemyśleń towarzyszyć może poznawanie okolic szkoły. • Warto zapoznać się z obszarami takimi, jak wyspy Galapagos. • Co spakowałbyś/spakowałabyś, jadąc na ekspedycję? • Powiązanie własnego życia z szerszym kontekstem całego świata, na podstawie miejsc odwiedzanych przez poszukiwaczy roślin lub trasy, którą przepłynął okręt Beagle. • Poprawianie stanu środowiska w szkole w ramach rozwijania Spacerów Pełnych Przemyśleń lub innych prac wokół szkoły. • Tworzenie map w oparciu o trasę Spaceru Pełnego Przemyśleń. • Obliczanie powierzchni okrętu Beagle i zaangażowanie wyobraźni w przemyślenie, jak żyłoby się na tak małej przestrzeni, dzieląc ja z innymi. Sztuka, Projektowanie, Technika • Obserwacja nasion i roślin może stanowić inspirację dla działań artystycznych, np.: rzeźby, budowania modeli, malarstwa, grafiki oraz fotografii. • Darwin gromadził kolekcje materiałów roślinnych i zwierzęcych. Pojemniki, których używał mogą stanowić inspirację do zaprojektowania pojemników na zbierane materiały. • Napisanie książki lub opowiadania, czerpiąc inspiracje z zadań Wielkiego Tropienia Roślin, lub zbadanie jednego z aspektów życia i dzieła Darwina. • Stworzenie marionetki do przedstawiania opowiadań. WF, Taniec i Teatr • Tańce oparte na pracy marynarzy na okręcie Beagle: wciąganiu lin, myciu pokładu, noszeniu towarów. • Przedstawianie postaci z okrętu Beagle poprzez ruch i gestykulację, np.: kapitana, kucharza, marynarza na wachcie. Muzyka • Śpiewanie Piosenki o Darwinie zawartej w niniejszej broszurze lub śpiewanie szant. • Słuchanie odgłosów przyrody w trakcie Spaceru Pełnego Przemyśleń. – 12 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Religia • Co oznacza przynależność do wspólnoty? Np. przynależność do załogi statku. • Dyskusje na temat teorii kreacjonistycznych i teorii ewolucji Darwina. Wiedza o społeczeństwie • Rośliny pełnią kluczową rolę w życiu na ziemi i mają wiele zastosowań. • Ochrona siedlisk gatunków. • Wprowadzanie w życie zdrowych nawyków i higieny oraz dbanie o bezpieczeństwo. • Zaangażowanie, rozwijanie umiejętności komunikacji i włączania się w działania. • Jak jest w różnych miejscach? Powiązanie z innymi szkołami w projekcie. • Dbanie o teren wokół szkoły. • Jak media opowiadają o projekcie? • Wiele substancji jest niebezpiecznych. Na przykład, nie wolno dotykać, smakować i wąchać nieznanych substancji. • Poznanie zasad bezpieczeństwa przy zażywaniu leków. – 13 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Informacje dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa uczestników Poniżej podane wskazówki mają pomóc w organizacji zadań opisanych w podręczniku. Aktywności w plenerze Zadania w ramach Wielkiego Tropienia Roślin mogą być wykonywane w szkole lub na terenie wokół szkoły, nawet jeśli nie ma tam wiele zieleni. Zadania poza terenem szkoły wymagają wcześniejszego zaplanowania. Należy odwiedzić wcześniej wybrane miejsce, poznać je, dowiedzieć się, gdzie dostępne są telefony (na telefonach komórkowych nie zawsze można polegać), gdzie można rozpocząć i zakończyć zajęcia, a także gdzie znajduje się t najbliższe pogotowie ratunkowe. Warto dowiedzieć się, ile zajmie ambulansowi dotarcie do miejsca zdarzenia i czy po drodze znajdują się jakieś przeszkody dla służb ratunkowych (np. wąskie przejazdy, zamknięte bramy). Odpowiedni plan jest kluczowy dla bezproblemowego przebiegu aktywności w plenerze. Oprócz zwykłej logistyki związanej z przewiezieniem dzieci i opiekunów na miejsce i z powrotem, wraz z odpowiednim ubraniem i sprzętem, należy również dokonać oceny ryzyka w ramach planowania, bez względu na to, czy zadania odbywają się na terenie szkoły czy poza nim. Ocena ryzyka w trakcie Spacerów Pełnych Przemyśleń Oto kwestie, które należy wziąć pod uwagę podczas oceny ryzyka: Ogólne: • Dzieci powinny być odpowiednio ubrane. • Należy ocenić potencjalne ryzyko poślizgnięcia się dzieci. • Należy ocenić ryzyko kontaktu dzieci ze szkodliwymi lub drażniącymi – 14 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. substancjami. Praca z roślinami: • Szczegółowy nadzór jest konieczny przez cały czas. • Rośliny przeważnie nie są szkodliwe, ale mogą wywołać reakcję alergiczną. • Niektóre pospolite rośliny mają ciernie, kolce lub parzące włoski. • Nie można pozwalać dzieciom na spożywanie jakichkolwiek roślin. • Nie można pozwalać dzieciom na wkładanie fragmentów jakichkolwiek roślin (np. jagód czy nasion) do ust, nosa czy uszu. • Dzieci nie powinny wkładać palców do ust, ponieważ część roślin lub ich fragmenty mogą być trujące. • Dzieci powinny zawsze myć ręce po zakończeniu zadania. • Wśród roślin mogą znajdować się owady, takie jak pszczoły i osy. • Na wszystkie rany i zadrapania powinien zostać naklejony plaster. Rośliny z Przewodnika po gatunkach dla nauczyciela oraz te w Zestawie do rozpoznawania gatunków Wielkiego Tropienia Roślin zostały sprawdzone i wybrano te, które nie są trujące. Poza kwestiami opisanymi powyżej, nauczyciele, przy ocenie ryzyka wycieczek poza teren szkoły, powinni również wziąć pod uwagę poniżej wymienione kwestie. Zadania w ramach Wielkiego Tropienia Roślin mogą być wykonywane w szkole lub na terenie wokół szkoły, nawet jeśli nie ma tam wiele zieleni. Ogólne: • Obszar może nie być bezpieczny. Należy uwzględnić urzędowe wytyczne dotyczące stosunku liczby opiekunów do uczniów. Szczegółowy nadzór jest konieczny. • Należy uprzednio przyjrzeć się miejscom, gdzie będą badane siedliska roślin; jakie są zagrożenia i jak można zmniejszyć ryzyko? • Na terenie mogą jeździć pojazdy. • Mogą wystąpić zagrożenia związane z wodą: stawy, strumienie i rzeki. • Mogą pojawić się zagrożenia związane z potknięciem się. Na terenie może występować dzikie rośliny takie jak pokrzywy i jeżyny. Dzieci muszą zostać poinformowane, że mają na nie uważać. • Zwisające i nisko rosnące gałęzie mogą stanowić zagrożenie. – 15 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Dzieci mogą potrzebować dodatkowej wody i jedzenia. • Dzieci powinny być odpowiednio ubrane w zależności od pogody, w szczególności, jeżeli chodzi o obuwie. Solidne buty są zdecydowanie lepsze niż sandały. • Należy wziąć pod uwagę ubrania przeciwdeszczowe, nakrycia głowy chroniące przed słońcem i kremy z wysokim filtrem. • Przy użyciu szpadla lub wideł do wykopywania roślin, należy zwróć dzieciom uwagę na ostrożne używanie narzędzi i niebezpieczeństwo związane z sypnięciem ziemią w oczy. Aktywności w klasie Podczas realizacji zadań w klasie należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny. Przy pracy z roślinami i ziemią należy wziąć pod uwagę następujące kwestie: • Rośliny przeważnie nie są szkodliwe, ale mogą wywołać reakcję alergiczną. • Należy ostrzec dzieci przed wkładaniem jakichkolwiek roślin (np. jagód czy nasion) do ust, nosa czy uszu. • Dzieci nie powinny wkładać palców do ust, ponieważ część zebranych roślin lub ich fragmentów może być trująca. • Dzieci powinny umyć ręce po zakończeniu zadania. • Na wszystkie rany i zadrapania należy nakleić plaster. Suszenie roślin, przygotowywanie okazów do zielnika Przy suszeniu roślin i tworzeniu okazów do zielnika należy wziąć pod uwagę (poza pozostałymi zaleceniami dotyczącymi pracy z roślinami) następujące kwestie: • Zwrócić uwagę, aby dzieci nie przycięły sobie palców używając maszyny do prasowania roślin. • Jeśli do ściśnięcia prasy używane są paski, ostrożnie obchodzić się z metalową szpilka w sprzączce. • Uważać, żeby dzieci nie przemęczyły się, próbując za mocno ścisnąć prasę. – 16 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Jeśli do obciążenia prasy używane są książki lub inne ciężkie przedmioty, uważać przy ich podnoszeniu. • Do przyklejania roślin do kartki używać należy nietoksycznego kleju, a dzieci powinny być pod nadzorem. Regulamin zachowania Zadania w ramach Wielkiego Tropienia Roślin mogą być wykonywane w szkole lub na terenie wokół szkoły, nawet jeśli nie ma tam wiele zieleni. Podczas nauki o dzikich gatunkach i miejscach ich występowania dzieci (i dorośli) powinny zostać zachęcone do rozważenia i dyskusji o odpowiednim zachowaniu. Stworzenie regulaminu zachowania jest przydatnym ćwiczeniem przed rozpoczęciem zadania. Następujące punkty powinny znaleźć się w regulaminie: • W danym siedlisku żyje wiele gatunków roślin i zwierząt. Część z nich może być wrażliwa na hałas czy wyrządzone szkody, lub mogą być po prostu płochliwe. Należy pamiętać o tych zwierzętach, które mogą przestraszyć się ruchu czy głośnych dźwięków, oraz o roślinach i zwierzętach, które można zranić nadepnięciem lub ruszanymi kłodami czy kamieniami. • Śmieci szkodzą przyrodzie; mogą przygnieść rośliny, małe zwierzęta mogą w nich utknąć, a większe mogą zranić się jedząc je lub następując na nie. Warto przedyskutować te kwestie i znaleźć odpowiednie rozwiązania. • Zwykle nie wolno zrywać kwiatów, występujących w ich naturalnym otoczeniu. Rośliny wybrane do projektu są bardzo często spotykane. Warto uświadomić dzieciom, ze wolno im zrywać te rośliny, ponieważ biorą udział w projekcie. • Istnieją przepisy prawne związane z przyrodą i siedliskami gatunków, o których powinni wiedzieć zarówno nauczyciele, jak i uczniowie. Na przykład, nie wolno wykopywać roślin bez pozwolenia właściciela posesji. – 17 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Kto jeszcze może dołączyć do projektu? Jeśli szukasz siedlisk dzikich roślin poza terenem szkoły, potrzebujesz zezwolenia właściciela posesji, chyba że wybrane miejsce jest w sposób oczywisty miejscem publicznym. Zasada ta jest szczególnie ważna na terenach rolniczych. Właściciele pól i miejscowa społeczność mogą być żywo zainteresowani projektem i chętni do pomocy. Włączenie miejscowej wspólnoty daje wiele korzyści obu stronom, szczególnie w przypadku projektu tak dużego, jak Wielkie Tropienie Roślin. – 18 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. [na obrazku: Kolorowanka o Darwinie Imię: Klasa: Jestem ______________ Darwina] – 19 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Inspiracja Darwinem Darwin był wyjątkowym człowiekiem, który zmienił nasze postrzeganie świata. Jego determinacja, otwarty umysł oraz precyzyjna rejestracja danych sprawiają, że stanowi on wspaniały przykład prawdziwego naukowca. Mimo to od najwcześniejszych lat unikał on szkoły, przebywał na dworze i kolekcjonował owady, skały i minerały. Zarówno w szkole, jak i na podczas studiów jego wyniki nie były najlepsze.. Pomimo niezbyt obiecujących początków, Darwin pasjonował się naukami przyrodniczymi i uczył się u świetnych wykładowców, jak np. Henslow, ekspert w dziedzinie botaniki, oraz Sedgewick, specjalista w dziedzinie geologii. Nauka u nich przydała się Darwinowi, gdy zaoferowano mu, aby przyłączył się do załogi okrętu Beagle wyruszającego w rejs dookoła świata, jako naukowiec w dziedzinie nauk przyrodniczych.. Wypłynął 27. grudnia 1831 roku, w wieku 22 lat, przekonawszy ojca, by pozwolił mu podróżować. Rejs miał trwać pięć lat. Fascynacja światem przyrody oraz możliwość podróżowania pozwoliły Darwinowi rozwinąć szeroki zakres umiejętności naukowych - obserwację, odkrywania, zbieranie, rejestrację oraz próby znalezienia logicznych rozwiązań dla zagadek, które znajdował w zebranych dowodach. Zachwycony bogactwem flory i fauny w tropikach, odkrył wiele nowych gatunków i zaczął kolekcjonować ogromną liczbę okazów do badania, od owadów i ptaków do pnączy i skamieniałości. Darwin zapisał dziesiątki tysięcy obserwacji w serii notatników terenowych, zawierających szczegółowe informacje o roślinach, zwierzętach i skałach, myśli, które przychodziły mu do głowy i wątpliwości, do których chciałby jeszcze raz powrócić. Ten wspaniały zbiór notatek, zapis myśli i faktów, stanowi dużą część – 20 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. dowodów na istnienie procesu „transformacji gatunków “nazywanego dziś ewolucją. Teorie naukowe Darwina zostały tak dobrze przyjęte między innymi właśnie ze względu na przytłaczającą ilość dowodów, które zgromadził. Po powrocie do Anglii w 1836 roku kontynuował prowadzenie obserwacji i notatek dotyczących świata przyrody, aż do śmierci w roku 1882. Gdy wziął ślub i osiadł w hrabstwie Kent, opublikował wiele ze swoich obserwacji z rejsu na pokładzie Beagle. W dalszym ciągu zbierał dowody i pisał o teorii ewolucji. Darwin prowadził obfitą korespondencję. Pisał do wielu przyjaciół i innych naukowców, prosząc o opinie i obserwacje dotyczące zjawisk naukowych. Napisał wiele listów do Josepha Hookera, ówczesnego dyrektora Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew, poruszając różne kwestie związane z roślinami. Inne listy dotyczyły ochrony przyrody, na przykład ten do gubernatora Mauritiusa w sprawie żółwia olbrzymiego, któremu wówczas groziło wyginięcie. Na terenie wokół swojej posiadłości Down House, Darwin prowadził doświadczenia na roślinach, koncentrując się przede wszystkim na kształcie roślin i sposobach rozmnazania się. Dzięki tym badaniom zajął się później szczegółową strukturą roślin i odkrywał wrażliwość roślin na różnie czynniki. Ogród był dla niego jak ogromne laboratorium. Tam sprawdzał, jak dżdżownice reagują na muzykę lub co się stanie, jeśli przykryje się pierwiosnki gazą tak, aby nie dopuścić do nich zapylających owadów! O tych oraz innych eksperymentach dyskutował w korespondencji z magazynami ogrodniczymi. Eksperymenty te pokazują jego pasję rozwiązywania naukowych zagadek. – 21 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Sposoby rozsiewania się nasion Poniżej znajdują się pomysły na stworzenie w klasie modeli pokazujących mechanizmy rozprzestrzeniania się nasion istniejące w przyrodzie. Po ich zbudowaniu dzieci mogą ocenić, na ile były efektywne - na przykład, które nasiona przepłynęły lub poleciały najdalej. Sposób Rozsiewan ia Wiatr Specjalne Przykłady przystosowan roślin ia Model Potrzebne Materiały Kształt spadochronu lub Balona Podbiał, mniszek, Ostrożeń, Biec biały (pęcherzowa ty Kielich działa jak balon) Ręcznie wykonany Spadochro n Styropianowa kula, fragment materiału i nici lub sznurka, taśma klejąca. Wiatr Skrzydła lub śmigła Platan, drzewa iglaste, brzoza, szczaw Wycinanka w kształcie nasienia platana. Urządzenie ze śmigłami. Karton i nożyczki, urządzenie ze skrzydłami lub śmigłami ze sklepu z zabawkami lub artykułami na imprezy. – 22 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Zwierzęta (trawienie ) Atrakcyjność (kolor, smak, soczystość) Zwierzęta (przyczepia nie się do włosów lub sierści) Haczyki, przyklejanie się do futra jak kurz, przenoszenie przez zwierzęta Woda Unoszenie się Eksplozja owocu Elementy pod ciśnieniem Pomidor, czarny bez, głóg, tasznik Kula pokryta cukierkami Jedna styropianowa kula, taśma samoprz ylepna dwustro nna, małe cukierki. Przytulia czepna, łopian, szczeć, banan (przykleja się jak kurz), stokrotka (kilka metod rozsiewu), Jasnota biała (mrówki celowo przenoszą jej nasiona) Kokos, Stokrotka (kilka metod rozsiewu) Kula pokryta materiałem rzepowym z haczykami Jedna styropianowa kula, taśma rzepowa z haczykami (z pasmanterii lub sklepu papierniczego). Lekka kula Lekka kula unosząca się na wodzie. Tryskawiec sprężysty Nadmuchan y balon wypełniony małymi pomponami lub koralikami Jeden balon, kolorowe koraliki lub pompony. – 23 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Grawitacja Ciężar Żołędzie (rozsiewane przez zwierzęta po spadnięciu na ziemię) Ciężki przedmiot lub piłka Jeden ciężki przedmiot lub piłka Miejsca występowania Ogrody botaniczne są wspaniałym miejscem do nauki o wielu rodzimych i egzotycznych roślinach, znaleźć tam można wiele różnorodnych roślin pokazujących kluczowe przystosowania do środowiska. Aby poznać więcej przykładów roślin żyjących w różnych środowiskach, warto zapoznać się ze stroną internetową Wielkiego Tropienia Roślin: www.greatplanthunt.org gdzie można znaleźć materiały do pobrania, prezentacje PowerPoint i pomysły na zadania do zrobienia na tablicy. – 24 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Miejsca występowania (strefa umiarkowana) Makrohabitaty Łąka Obszar leśny Rozlewisko Tereny wyżynne (takie jak góry czy wrzosowiska) Duże boiska szkolne i tereny rekreacyjne Tereny przykościelne, chodniki, nieużytki, parki Wybrzeża (wydmy, plaże i klify) Tereny nadrzeczne i położone nad jeziorami Mikrohabitaty Pobocza i krawężniki Szczeliny w chodnikach i ścianach Skraje ścieżek i pól, w żywopłotach i wzdłuż nich Pod kłodami Wzdłuż krawędzi ścian i płotów Jedne rośliny mogą rosnąć na innych - np. bluszcz pnący się po dębie. – 25 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Egzotyczne habitaty Pustynia Las deszczowy Bagno Tereny alpejskie Tereny śródziemnomorskie – 26 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. System banków nasion i korzystanie z minibanku nasion Minibanku nasion można użyć do przechowania wszystkich nasion z ogródka szkolnego. Suszenie wstępne • Po zebraniu nasiona w papierowych torebkach lub wyłożyć na tacy na gazetach w suchym oraz przewiewnym miejscu, ale bez przeciągów i nie w miejscu bezpośrednio nasłonecznionym. Trzeba je tam pozostawić na 3-4 dni lub do momentu, gdy nasiona będą w widoczny sposób wysuszone. • Codziennie napowietrzać lub potrząsać aby przyspieszyć [na obrazku: Przetwarzanie nasion z zebranych roślin] proces suszenia.. • Jeśli nasiona lub owoce zostały zebrane zanim całkowicie dojrzały, trzeba zostawić je w klasie na 7-10 dni, aby mogły dojrzeć. W procesie dojrzewania mogą zmienić kolor. Oczyszczanie nasion • Poza przypadkiem mięsistych owoców (takich jak czarny bez czy głóg), nasiona mogą zostać usunięte z torebki nasiennej lub strąka poprzez delikatne potrząśnięcie owocostanem (jak na obrazku powyżej) lub poprzez otwarcie torebki nasiennej. • W przypadku większości gatunków owocostany będą łatwiejsze do oddzielenia – 27 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. od reszty rośliny po wstępnym wysuszeniu. • Dojrzałe, mięsiste owoce - jak pomidor - powinno się ostrożnie rozciąć nożem, a następnie delikatnie wyciągnąć nasiona na sito i trzymać pod bieżącą wodą w celu usunięcia miąższu.. • Tak uzyskane nasiona powinny następnie zostać poddane wstępnemu suszeniu, po którym następuje faza suszenia głównego. Suszenie główne przy użyciu minibanku nasion • Żel krzemionkowy pochłania wodę z powietrza. Jest on używany w minibanku nasion do wysuszenia powietrza i nasion. Wysuszone nasiona mogą tam być przechowywane przez wiele lat. • Przygotowanie pudełka do suszenia (głównego pudełka): Należy otworzyć dużą paczkę przezroczystego żelu krzemionkowego (środek suszący), wsypać go do pustego pudełka, po czym dodać zawartość woreczka z pomarańczowym (suchym) krzemionkowym żelem wskaźnikowym i wszystko wymieszać. • Każdy pojemnik na nasiona oznaczyć etykietą z nazwą gatunku i datą. • Wsypać oczyszczone nasiona do oznaczonych pojemników, dodać jeden zielony (wilgotny) woreczek wskaźnikowy [na obrazku: Nasiona suszące się w minibanku nasion] do każdego pojemnika i wstawić otwarty pojemnik do minibanku nasion, tak aby stał na wierzchu środka osuszającego. • Zostawić pojemniki otwarte podczas suszenia nasion, ale zamknąć szczelnie całe pudełko, aby stworzyć odpowiednią atmosferę do suszenia, do której nie dostaje się powietrze z zewnątrz. Należy przechowywać je w chłodnym (wystarczy temperatura – 28 – [na obrazku: Woreczki wilgotnego i suchego żelu w pojemnikach na nasiona Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany krzemionkowego dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. pokojowa), nienasłonecznionych miejscu. • Należy otwierać pudełko i sprawdzać kolor zielonych woreczków wskaźnikowych w pojemnikach co 3-4 dni. Potrząsanie lekko pojemnikiem przy każdym sprawdzaniu, aby wymieszać nasiona, pozwoli na równomierne suszenie. Nasiona będą wystarczająco wysuszone, gdy zielony kolor wskaźnika zmieni się w pomarańczowy. Czas suszenia będzie się różnił w zależności od ilości nasion i ich wilgotności początkowej. • Następnie należy nałożyć przykrywki na pojemniki z wysuszonymi nasionami, pozostawiając pomarańczowy woreczek wskaźnikowy w środku, i szczelnie zamknąć pojemnik. • Żel krzemionkowy w głównym pudełku będzie czasem wymagał ponownego wysuszenia w piecu, gdy kuleczki wskaźnikowe zaczną zmieniać kolor na zielony. Przechowywanie [na obrazku: Zamykanie pojemników gotowych do przechowywania] • Zamknięte i oznaczone pojemniki na nasiona mogą być teraz bezpiecznie przechowywane w minibanku nasion w chłodnym miejscu. • Jeśli minibank nasion będzie przechowywany w lodówce lub zamrażalniku, – 29 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. nasiona pozostaną przy życiu przez wiele lat. • Gdy nasiona są zbierane, a minibank używany do suszenia nasion, zamknięte pojemniki mogą być przechowywane na półce w lodówce, a następnie przełożone do pudełka, kiedy będzie dostępne. – 30 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Wytyczne dotyczące zbierania nasion Nasiona należy zbierać, gdy są całkowicie dojrzałe. Najlepiej zbierać je w ciepłe i suche dni. 1. Zdobądź zezwolenie Wykopywanie roślin bez pozwolenia właściciela posesji jest nielegalne. Zbieranie nasion nie jest zakazane, ale z grzeczności warto skontaktować się z właścicielem posesji. 2. Narzędzia do identyfikacji Wielkie Tropienie Roślin: Zestaw do rozpoznawania gatunków służy do identyfikacji roślin, z których należy zbierać nasiona. 3. Znajdź odpowiednią populację Jedna roślina zapewne nie wystarczy do zgromadzenia wystarczającej liczby nasion do badań oraz jej materiał genetyczny będzie w niewielkim stopniu zróżnicowany. Pozbieraj nasiona z jak największej liczby roślin danego gatunku (np. z dwudziestu różnych stokrotek). Dzięki temu maksymalizuje się zróżnicowanie genetyczne w kolekcji. 4. Oceń dojrzałość • Etap zbierania nasion musi mieć miejsce w odpowiednim czasie. Jeśli zaczniesz za wcześnie, zebrane nasiona nie będą wystarczająco dojrzałe. Jeśli zaczniesz za późno, już ich nie będzie! • Odwiedź kilkakrotnie miejsce zbierania nasion, aby ocenić stopień ich rozwoju. – 31 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Rozetnij kilka i sprawdź, czy nie są puste w środku - niektóre gatunki często produkują puste nasiona. • Jest wiele gatunków, których owoce i nasiona zmieniają kolor tuż przed momentem rozsiewu. Zapoznaj się z kolorem, który osiągają dojrzałe nasiona rośliny, którą się zajmujesz. • Jeśli to możliwe, pozwól nasionom całkowicie dojrzeć przed zebraniem. W przypadku mięsistych owoców, jak czarny bez czy głóg, moment dojrzałości ma miejsce po zmianie koloru (odpowiednio z zielonej na czarną i z zielonej na czerwoną). • Inne gatunki uwzględnione w Zestawie do rozpoznawania gatunków mają suche nasiona i owoce. Torebki nasienne i strąki powinny zostać na roślinie, aż nabiorą brązowego lub słomkowego koloru i będą suche w dotyku, zaczną szeleścić, grzechotać lub się otwierać. Wtedy nasiona będą nieco słabiej związane z rośliną i będzie je łatwiej usunąć. • Jeśli nie można poczekać na pełną dojrzałość, należy zebrać te nasiona, które wyglądają na najdojrzalsze. Postępuj zgodnie z instrukcją wstępnego suszenia, aby mogły dojrzeć w klasie. 5. Stwórz kolekcję • Unikaj zbierania nasion do plastikowych torebek - używaj papierowych. • Zbierz próbkę nasion z każdej rośliny, którą się zajmujesz. Postaraj się nie zbierać więcej niż 20% nasion dostępnych danego dnia, aby populacja mogła się dalej rozwijać. • Uważaj, aby nie wyrwać ani nie uszkodzić rośliny. Zbieraj dojrzałe torebki nasienne, strąki i owoce rękami lub używając nożyczek bądź sekatora. • Weź ze sobą i wypełnij arkusze danych do oznaczenia zebranej kolekcji. – 32 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Aby ponownie osuszyć środek wysuszający, wysyp go na blachę do pieczenia i umieść w piekarniku ustawionym na 100°C na 1-2 godziny, lub do momentu, gdy kuleczki wskaźnikowe zmienią kolor z zielonego na pomarańczowy. Postaraj się nie trzymać ich w piekarniku za długo, aby ich nie odbarwić. • Ostudź nieco żel krzemionkowy przed włożeniem go z powrotem na dno pudełka do suszenia i zamknięciem pokrywki. Nie zostawiaj go jednak na powietrzu na dłużej niż kilka minut, gdyż ciepły żel szybko pochłania wodę. – 33 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Formularz danych dotyczących zbierania nasion Tego typu dane dotyczące kolekcji uzupełniane są przez naukowca w trakcie lub tuż po powrocie ze zbierania nasion. Poniżej znajduje się etykieta do wycięcia. Pozwala ona na umieszczenie informacji identyfikacyjnych w pojemniku na nasiona. FORMULARZ DANYCH DO ZEBRANYCH NASION Rodzaj Gatunek Nazwa zwyczajowa Data zebrania Osoba zbierająca/Osoby zbierające Miejsce zebrania Kod pocztowy Powiat PAŃSTWO Współrzędne geograficzne Miejsce występowania Liczba roślin występowania znalezionych w miejscu Liczba roślin w próbce Etykieta do wycięcia (do umieszczenia w pojemniku z suszącymi się nasionami) Gatunek: Szkoła/Klasa: Lokalizacja: Data: Komentarze: – 34 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Jak suszyć rośliny i tworzyć okaz do zielnika Suszenie roślin w prasie pozwala na zachowanie ich na zawsze. Dzięki temu możemy studiować korzenie, liście, kwiaty, łodygi i owoce przez cały rok. Poprzez suszenie i prasowanie roślin naukowcy tworzą materiały do zielnika. W ogrodach botanicznych i muzeach historii naturalnej zielniki używane są jako zbiór egzemplarzy stanowiących odniesienie przy porównywaniu z innymi okazami oraz do identyfikowania ich. Sposób użycia prasy Aby ususzyć i sprasować okazy, potrzebujesz: • Prasy do roślin (dodaj arkusze tektury falistej). • Kilku arkuszy gazety lub papierowego ręcznika kuchennego. • Kleju do drewna i pędzli do przyklejenia okazu do papieru. • Kartek papieru A4 do których przykleisz okazy. Jakie okazy prasować Materiał roślinny do sprasowania zwykle zawiera łodygę z kwiatem (lub owocem) i wyrastające z niej liście. • Jeśli liście przy podstawie mają inny kształt niż te na łodydze, należy również je zebrać i sprasować. • Postaraj się sprasować całą roślinę. • Jeśli masz więcej kwiatów lub owoców bądź okazy bez łodygi, sprasuj je obok całej rośliny. Mogą zostać zachowane razem z nasionami w kopercie lub paczce załączonej do zestawu. – 35 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Ułóż rośliny w prasie • Dzieci powinny prasować każdy z zebranych okazów roślinnych pomiędzy dwoma arkuszami gazety. • Fragmenty okazu mogą być zagięte podczas rozkładania ich do prasowania i suszenia, pod warunkiem, że są ułożone tak, aby po ususzeniu i sprasowaniu zmieściły się na kartce A4 bez wystawania za brzegi. • Wszystkie części rośliny powinny być widoczne. Każda kartka powinna zawierać etykietę z nazwą rośliny, (jeśli jest znana), [na obrazku: Układanie rośliny do sprasowania] datą i miejscem zebrania oraz imieniem i nazwiskiem osoby, która ją zebrała. • Jeśli okaz jest bardzo duży, warto podzielić go na „górną” i „dolną” część, a następnie sprasować oddzielnie. Części powinny znajdować się koło siebie i być stosownie oznaczone. Aby uniknąć rozdzielenia, warto oznaczyć etykietę np. tak: „Bellis perennis - część górna (1), zebrane przez Sally Smith, 12 czerwca 2008” i „Bellis perennis - część dolna (2), zebrane przez Sally Smith, 12 czerwca 2008”. • Warto odwrócić kilka liści, aby obie strony były widoczne. • Nie zapomnij sprasować kwiatów, [na obrazku: Układanie warstw] owoców czy liści u podstawy rośliny. • Część okazów może być nieco grubsza, szczególnie jeśli uzyskano zgodę na wykopanie rośliny i korzenie również będą prasowane. – 36 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Aby wyrównać powierzchnię, zwiń kawałki papieru gazetowego wokół grubszej części. Prasowanie roślin • Ułóż okazy w papierze gazetowym jeden na drugim. Co kilka okazów rozdzielaj dodatkowymi arkuszami gazety lub tekturą falistą (jeśli jest dostępna), aby zwiększyć chłonność. Tektura falista nie jest niezbędna, ale pomaga w suszeniu, pozwalając na cyrkulację powietrza między okazami. • Ustaw prasę na górze i na dole [na obrazku: Układanie roślin w prasie w zestawu okazów. warunkach terenowych] • Aby ścisnąć arkusze, zapnij i ściśnij nakrętki motylkowe. • Możesz również w tym samym celu użyć mocnego sznurka lub grubej nici lub dodać paski - jest to szczególnie przydatne przy prasowaniu wielu warstw okazów. Użyj starych pasów z dodatkowymi dziurkami, aby ścisnąć. • Dociśnij ciężkimi książkami. •Upewnij się, że prasa jest mocno ściśnięta. Jeśli używasz pasa, pasków lub sznurka, poproś jedno z dzieci, żeby usiadło na prasie, co pozwoli jeszcze mocniej ją ścisnąć! Proces prasowania [na obrazku: Ściskanie prasy] – 37 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • Regularnie sprawdzaj proces suszenia roślin – najlepiej byłoby, gdyby zachodził on szybko i równomiernie. Jeśli okazy zbyt wolno się suszą, mogą zacząć pleśnieć. Aby temu zapobiec, usuwaj codziennie wysuszone okazy, aby zmniejszyć objętość oraz co kilka dni wymieniaj gazety. Możesz również przechowywać prasę na kaloryferze lub w innym ciepłym i suchym miejscu. • Schnąc, rośliny kurczą się i zawijają, więc pamiętaj o silnym ściśnięciu, aby pozostały płaskie. Jeśli używasz sznurka lub pasków do ściskania prasy, codziennie sprawdzaj, czy nadal jest odpowiednio ściśnięta. Tworzenie okazu zielnikowego • Po około dziesięciu dniach wszystkie rośliny powinny być zasuszone i płaskie, ewentualnie wcześniej, jeśli używano kaloryfera lub suszarni. • Aby móc przedstawić okazy na zebraniu lub na tablicy korkowej w klasie, każdy z nich powinien zostać przyklejony na czystą kartkę A4. • Przepisz wszystkie informacje o tym, kto, gdzie i kiedy zebrał roślinę. • Jeśli jest dostępny dodatkowy materiał roślinny, włóż go do małej koperty lub paczki i przyklej do kartki. • Jeśli roślina ma grubsze elementy, ułóż na niej woreczek z grochem, dopóki klej schnie. • Okaz zielnikowy jest gotowy do wystawienia lub użycia jako odniesienie dla innych. [na obrazku: Współczesny okaz zielnikowy] Zrób własną prasę w domu! Użyj: • Dwóch desek. • Arkuszy tektury falistej wyciętych do tego samego formatu, co zewnętrzne deski • Kilku arkuszy gazety lub papierowego ręcznika kuchennego. • Mocnego sznurka lub grubej nici aby mocno ścisnąć prasę; możesz też użyć – 38 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. dwóch pasków z dodatkowymi dziurkami lub kilku ciężkich książek. • Kleju do drewna i pędzli do przyklejenia okazu do papieru. • Kartek papieru A4 do których przykleisz okazy. • Jeśli nie możesz zdobyć lub zrobić prasy, użyj starej książki telefonicznej i papierowych ręczników kuchennych. Otwórz książkę i połóż ręcznik na otwartej stronie. Połóż okaz prawą stroną do dołu na ręczniku i połóż na wierzchu kolejny ręcznik. Zamknij książkę. Połóż na niej coś ciężkiego. – 39 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Jak zrobić pojemnik na nasiona z papieru Obejrzyj filmik pokazujący jak to zrobić na www.greatplanthunt.org 1) Weź cały arkusz magazynu lub pół arkusza dużej gazety. Potrzebujesz proporcji takich, jak w kartce A4. Odwróć kartkę krótszym bokiem do siebie. Aby instrukcja była jaśniejsza, użyliśmy kolorowego papieru z literami w rogach. Napisz litery po obu stronach swojego arkusza, jeśli masz kłopoty 2) Złóż stronę A/B, tak aby spotkała się ze stroną C/D 3) Złóż jeszcze raz na pół, od lewej do prawej – 40 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. 4) Otwórz kieszonkę, a następnie złóż rogiem A do rogu B 5) Złóż tak, aby uzyskać kształt widoczny na obrazku 6) Złóż tak, aby róg A spotkał się z rogiem C; kształt powinien wyglądać jak na obrazku 7) i 8) Powtórz to samo po prawej stronie – 41 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. 9) Złóż B do D 10) Złóż B do środkowej linii 11) Złóż jeszcze raz 12) Złóż A do środkowej linii 13) Złóż jeszcze raz – 42 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. 14) i 15) odwróć i powtórz kroki 10-13 16) Złóż górną część w dół po obu stronach 17) Otwórz pojemnik 18) Wypchnij wnętrze pojemnika – 43 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. 19) Pojemnik gotowy! 20) Pojemnik może zostać połączony z innymi w przypadku eksperymentu grupowego – 44 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. O Milenijnym Banku Nasion Kew Ochrona i przechowywanie nasion stanowi długofalową i tanią ochronę przed zagrożeniami ze strony zmiany klimatu, zanieczyszczeń, utraty siedlisk, nadmiernej eksploatacji i obcych gatunków inwazyjnych. Przechowywanie [na obrazku: poszukiwanie nasion w Mali] nasion jest wydajniejsze niż przechowywanie roślin - są mniejsze i naturalnie wchodzą w stan spoczynku. Naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew zaczęli gromadzić nasiona zagrożonych roślin w latach siedemdziesiątych. Projekt ten stanowił element pracy ogrodu botanicznego związanej z ochroną przyrody. Kolekcja rosła. Milenijny Bank Nasion otwarto w 2000 roku. Milenijny Bank Nasion zgromadził dotychczas 98% z 1400 rodzimych gatunków roślin występujących w Zjednoczonym Królestwie, w tym 300 gatunków zagrożonych. Aktualnym celem jest zapewnienie schronienia 24 tys. gatunków do 2010 roku, co stanowi 10% globalnej flory produkującej nasiona. Milenijny Bank Nasion współpracuje z naukowcami z około 20 państw, aby trafnie przyznawać wysoki priorytet roślinom endemicznym, zagrożonym lub mającym gospodarcze zastosowanie. Poszukiwacze nasion z Kew i lokalni partnerzy zbierają nasiona przy użyciu Systemu Informacji Geograficznej (GIS) i – 45 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. minibanków nasion, podobnych do tego w Skrzyni Skarbów. Nasiona przechowywane są w Milenijnym Banku Nasion, ale pozostają własnością państwa, gdzie zostały zebrane. Używanie nasion do celów naukowych wymaga zezwolenia ze strony państwa pochodzenia. Jak rośliny wyrastają na nowo? W laboratoriach Milenijnego Banku Nasion precyzyjnie odtwarza się warunki sprzyjające naturalnemu kiełkowaniu. Warunki te to między innymi: rodzaj światła (nieosłonięta ziemia raczej niż cień rzucany przez inne rośliny), długie okresy przechowywania w wilgotnym miejscu w niskiej temperaturze (zimowanie) i zmiany dobowe temperatur (początek wiosny i jesieni). – 46 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Nasiona z Milenijnego Banku Nasion [na obrazku: na górze: Zbiory nasion dla MBN; na dole: Przechowywanie nasion w MBN na przyszłość; po prawej: Nasiona: sposób ochrony roślin nie zabierający wiele przestrzeni] Banki nasion stanowią długofalową ochronę dla egzemplarzy gatunku poprzez usunięcie ich z sytuacji zagrożenia. Jak później znaleźć dobre zastosowania dla nasion? Po spełnieniu szeregu warunków prawnych i środowiskowych nasiona mogą być przekazane na cele niekomercyjne w ramach specjalnych ustaleń. Między 1999 a 2006 rokiem na całym świecie ponad trzy tysiące kolekcji nasion zostało przekazanych innym państwom. Ponad tysiąc kolekcji zostało wysłanych poza Europę. Poniżej znajdują się przykłady wpływu, jaki Milenijny Bank Nasion miałby nadzieję wywrzeć. • W Australii przebadano 197 kolekcji nasion, aby znaleźć takie, które mogłyby przeciwdziałać zasoleniu suchych środowisk lądowych. W ten sposób można by przywrócić produktywność sześciu milionom hektarów terenów zdegradowanych. – 47 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. • W Pakistanie przebadano 24 kolekcje traw i roślin strączkowych pod względem ich dostosowania do środowiska i możliwości wprowadzenia do niego. Potencjalnie 93,5 milionów zwierząt gospodarskich i ich właścicieli zyskałoby dostęp do lepszego wyżywienia. • W USA zbadano 32 kolekcje pod kątem wydajności procesu fotosyntezy jako sposobu, który mógłby zwiększyć plony i dostarczać wystarczająco pożywienia rosnącej populacji. • W Kanadzie cztery gatunki Traganka zostały wykorzystane w badaniach nad złagodzeniem zatrucia ostrołódką (ang. locoweed) u zwierząt gospodarskich. Choroba ta kosztuje obecnie farmerów ok 4,5 milionów dolarów rocznie. • Na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych nasiona krytycznie zagrożonego gatunku akacji, które wcześniej zostały złożone w banku nasion, zostały wykorzystane jako część projektu odtworzenia gatunku. Projekt zrealizował Ogród Botaniczny JR O’Neal. Gatunek endemiczny zachowany w swoim naturalnym środowisku jest bezcenny. – 48 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. O Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew zostały założone w 1759 roku. Od wieków zajmują się gromadzeniem, katalogowaniem, badaniami i zapewnianiem dostępu do informacji na temat roślin i grzybów. Kew stanowi globalne archiwum botaniczne, przechowuje 7 milionów ususzonych okazów roślin, ponad 35 tysięcy gatunków żywych roślin i ponad miliard nasion w Milenijnym Banku Nasion. W 2003 roku Kew zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa jako pierwszy na świecie ogród botaniczny, w uznaniu dla ich wkładu w dziedzictwo przyrodnicze. Zgromadzona w Kew wiedza o taksonomii oraz świadomość kluczowego znaczenia roślin i ich siedlisk pomogły ośrodkowi stać się światowym liderem w ochronie roślin. Kew wspiera specjalistów w dokumentacji, ochronie i promocji zrównoważonego użytkowania cennych zasobów roślinnych. Każdy jednak może się do tego przyczynić. Za sprawą tego projektu Kew chciałoby zachęcić przyszłe pokolenia do udziału w tym dziele i podążania śladami naukowców i entuzjastów z Kew dbających o rośliny. O Wellcome Trust Wellcome Trust jest najbardziej zróżnicowaną organizacją charytatywną zajmującą się badaniami biomedycznymi na świecie. Wydaje rocznie około 600 milionów funtów, zarówno w Zjednoczonym Królestwie, jak i poza nim, na wspieranie i promocję badań naukowych mających na celu poprawę zdrowia ludzi i zwierząt. Wellcome Trust zależy na zaangażowaniu szerokiego grona osób w naukę i na wspieraniu nauczycieli przyrody, poprzez inicjatywy takie jak Narodowe Centrum Nauczania Przyrody (http://www.sciencelearningcentres.org.uk). Aby uczcić dwusetną rocznicę urodzin Darwina, Wellcome Trust zleciło, stworzyło i ufundowało zestaw wyjątkowych, ambitnych projektów, aby zaangażować szerokie grono Brytyjczyków w wiedzę o Darwinie, jego idei i wpływie na współczesną naukę i kulturę. – 49 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Przydatne linki Strony internetowe Wielkie Tropienie Roślin: www.greatplanthunt.org (wiele przydatnych materiałów) Wellcome Trust: www.wellcome.ac.uk Darwin 200: www.darwin200.org Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew i Wakehurst Place: www.kew.org Growing Schools (projekt edukacyjny dotyczący nauczania o żywieniu i rolnictwie): www.growingschools.co.uk Królewskie Stowarzyszenie Ogrodnicze: www.rhs.org.uk Książki Plant (2004) RBG Kew/Dorling Kindersley Plant (Eyewitness Guides series, 2003). Dorling Kindersley Lewington, A. Plants For People (2003). 2nd ed. Eden Project Books. Karol Darwin http://darwin-online.org.uk/ http://www.aboutdarwin.com/ http://www.englishheritage.org.uk/server/show/nav.14922 http://www.darwinforum.org.uk/ http://science.rollsroyce.com/resources/darwin/darwin.php – 50 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Ewolucja MegaLaboratorium Ewolucji – masowy eksperyment obserwacyjny dotyczący przystosowania do środowiska: http://www.evolutionmegalab.org Rywalizacja o Przetrwanie - http://www.survivalrivals.org Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa http://www.kew.org/education/wildlifezone Rośliny i Ludzie http://www.plantcultures.org/ Strony dla szkół dotyczące botaniki http://plantscafe.net/en/home.htm http://wwwsaps.plantsci.cam.ac.uk/index.htm Dzikie rośliny i siedliska w Zjednoczonym Królestwie http://www.kew.org/education/wildlifezone http://www.bbc.co.uk/breathingplaces/schools/ http://www.nhm.ac.uk/natureonline/life/plants-fungi/postcode-plants http://www.woodlandtrust.org.uk/learning/index.htm http://www.wildlifewatch.org.uk Nasiona http://theseedsite.co.uk/ and http://theseedsite.co.uk/weeds4.html http://tomclothier.hort.net/ – 51 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Piosenka o Darwinie Autor: David Haines / Singtastic.com © David Haines Tekst: Khairoun Abji, Sue Blake i Megan Gimber Tekst angielski Mister Darwin on the Beagle sailed the oceans and seas To South America and Tahiti and New Zealand, Maldives To Australia and Tasmania, Keeling Island and Saint Helena To Ascension and Mauritius and Brazil, de Verdes and Galapagos Islands Mister Darwin on the Beagle sailed away for five years. Mister Darwin on his journey watched the plants, beasts and birds He drew pictures, gathered samples, kept a journal full of words Looked at beetles, finches, mocking birds, giant tortoises, flightless cormorants Studied daisies, prickly poppies, climbers, cactuses, cassava, coconut and cress He wondered where they came from and he soon had ideas. Now let’s go out on a plant expedition Look at things closely, draw, measure, think, talk You can be part of botanical tradition Join The Great Plant Hunt, let’s think as we walk! Mister Darwin, when he got home, wrote these new ideas down But he didn’t like to offend so didn’t share them around Twenty years passed, Mister Darwin got a letter from a Mister Wallace Now this young man had discovered just the same thing Mister Darwin found Aboard the Beagle Mister Wallace had the self same ideas. Mister Darwin and Mister Wallace formed a team for some time But Mister Darwin wrote his big book in eighteen hundred and fifty nine “On The Origin of Species by Natural Selection” Everybody read the book, everybody had an opinion Some people praised it, others damned it, Mister Darwin’s big book. Mister Darwin sent some samples to the scientists at Kew Some were added to the great collection, some were planted then grew Still today Plant Hunters journey, collecting samples, writing words Sending specimens to Kew, investigating how to save their habitats and still we ponder many questions, these are questions for you! – 52 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Now let’s go out on a plant expedition Look at things closely draw, measure, think, talk You can be part of botanical tradition Join The Great Plant Hunt, let’s think as we walk! Tekst polski Pan Darwin żeglował po morzach i oceanach na okręcie Beagle Do Ameryki Południowej, na Tahiti, do Nowej Zelandii i na Malediwy Do Australii, na Tasmanię, Wyspy Kokosowe i Świętą Helenę Na Wyspę Wniebowstąpienia i Mauritius, do Brazylii, na Wyspy Zielonego Przylądka i Galapagos Na okręcie Beagle pan Darwin pływał przez pięć lat. Pan Darwin w swej podróży obserwował rośliny, zwierzęta i ptaki Rysował szkice, zbierał próbki, prowadził bogaty dziennik Patrzył na żuki, zięby, drozdy, wielkie żółwie, kormorany-nieloty, Badał stokrotki, kłujące maki, pnącza, kaktusy, maniok, kokosy i pieprzycę Zastanawiał się, skąd pochodzą i szybko wpadł na pewien pomysł A teraz chodźmy na ekspedycję botaniczną Obserwujmy, rysujmy, mierzmy, myślmy, rozmawiajmy Możesz być częścią botanicznej tradycji Dołącz do Wielkiego Tropienia Roślin, będziemy myśleć po drodze! Pan Darwin, kiedy wrócił do domu, zapisał te nowe pomysły Lecz nie chciał nikogo obrazić, więc nic nikomu nie mówił Po dwudziestu latach pan Darwin dostał list od pana Wallace'a Ten młodzieniec odkrył to, co pan Darwin wcześniej Na okręcie Beagle; pan Wallace wpadł na ten sam pomysł Pan Darwin i pan Wallace połączyli siły na pewien czas Ale w tysiąc osiemset pięćdziesiątym dziewiątym Darwin napisał swoje wielkie dzieło „O powstawaniu gatunków drogą naturalnego doboru” Każdy przeczytał, każdy miał swoje zdanie Jedni chwalili, inni przeklinali wielkie dzieło Darwina Pan Darwin przesłał próbki do naukowców w Kew Część dodano do kolekcji, część zasadzono i urosła Po dziś dzień poszukiwacze roślin podróżują, zbierają próbki, piszą Wysyłają okazy do Kew, badają jak ratować ich siedliska, lecz wciąż jest wiele pytań Te pytania są dla Ciebie! A teraz chodźmy na ekspedycję botaniczną – 53 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Obserwujmy, rysujmy, mierzmy, myślmy, rozmawiajmy Możesz być częścią botanicznej tradycji Dołącz do Wielkiego Tropienia Roślin, będziemy myśleć po drodze! Singtastic.com © David Haines. Więcej piosenek o nauce na stronie www.Singtastic.com Więcej materiałów dotyczących tej piosenki wraz z nutami na pianino stronie:www.greatplanthunt.org na – 54 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Autorzy Opracowane przez RBG Kew, zlecone i sfinansowane przez Wellcome Trust. Ze strony Wellcome Trust: Clare Matterson, Dyrektor ds. medycyny, społeczeństwa i historii; Daniel Glaser, Przewodniczący działu projektów specjalnych; Amy Sanders, Menedżer projektu, Darwin 200; Eleanor Boddington and Sabien Khan, Dział prawny. Ze strony RBG Kew: Producent wykonawczy Angela McFarlane Autorzy Podręcznik dla Nauczyciela Gail Bromley MBE Susan Allan Podążając śladami Darwina Aileen O’Riordan Pat Triggs Menedżer Projektu, Starszy producent Khairoun Abji Producenci Sarah Bell, Megan Gimber Autorzy, badacze Sarah Bell, Sue Hunt, John Adams, Steve Alton, Gemma Bramley, Wolfgang Stuppy, Rebecca Howarth, Robin Probert, Lindsay Robb, Kiri Ross-Jones, Mary Smith, Roger Smith OBE, Megan Gimber Konsultanci ds. dydaktyki Helen Rainsford, Veronica Moore, Sally Jones, Astrid Krumins, Sue Hunt Marketing Graham Thomas, Harriet Williams, Bronwyn Friedlander, David Yard, Jennifer Bailey, Chloe Kembery Fotografie Herbiseed, Arthur Hoare Sarah Bell, Andrew McRobb Wolfgang Stuppy, Gemma Bramley, Steve Alton, John Adams, Lindsay Robb Dodatkowe zdjęcia: ©John Bebbington FRP, ©Jonathan Drori CBE, ©Patrick Roper, © Cliff Webb, ©Christine Hanrahan, ©James Lindsey, © Trevor Grant, © Nancy L. Foote (odwołania do zdjęć na www.greatplanthunt.org ) Ilustracje Cykl życiowy mniszka © Anne Bebbington; Strona z szablonami liścia © Anne Bebbington; Postaci: Lily, Ash i Joseph: Jamie Lenman; Podążając śladami Darwina/arkusze do pracy: Guy Allen; Postać Karola Darwina: Sophie Allsopp Grupa sterująca projektu Angela McFarlane, Michael Reiss, Amy Sanders, Ruth Bartholemew, Paul Smith, Christine Newton, Robin Probert, Tom Jackson, Gina Fullerlove, Mike Saunders, Anna Quenby Konsultanci Monique Simmonds, Paul Smith Projekt graficzny i Prepress (The Templar Company Ltd) Jonathan Lambert, Caroline Reeves, Rachel Ellen Parker, Sophie Allsopp Nasiona w minibanku nasion sponsorowane przez Herbiseed. Interaktywność i opracowanie biznesu (Guardian Professional) Rupert Bates, Menedżer ds. rozwoju; Nick Cassidy, Producent; Tom Grinsted, Menedżer ds. projektowania; Tom Jackson, Kierownik działu zawartości i produkcji; Natalie Jude, Opiekun klienta, Jamie Lenman, Ilustrator; Gwyn Lockett, Inżynier ds. zapewnienia jakości; Jonathan Pagel, Twórca serwisu internetowego; Rachel Turner, Projektant serwisu internetowego; Emma Whitehead, Kierownik ds. rozwoju biznesu Filmiki Poszukiwaczy Roślin (largeblue) Ade Thomas, Producent wykonawczy; Verity Cowper, Producent/reżyser; Marianne Huet, montaż; Charlie Stanfield, Operator kamery, Marc Stevenson, Animator Nagrania w plenerze Bjorn Rudner (RPA i Botswana), Tanya Petersen (Australia) Poszukiwacze Roślin Fiona Hay, Dan Duvall, Carly Cowell, Richard Johnstone, Masego Kruger, Moctar Sacande. Podziękowania dla Milenijnego Banku Nasion w Kew, Banku Nasion Nowej Południowej Walii w Mount Annan Botanic Garden, Południowoafrykańskiego Narodowego Instytutu Zróżnicowania Biologicznego i Centrum Ochrony Nasion w Adelaide Botanic Gardens Dział prawny Catherine Daniels – 55 – Wielkie Tropienie Roślin to projekt przygotowany dla szkół podstawowych z okazji 200. rocznicy urodzin Darwina z inicjatywy i przy wsparciu finansowym Wellcome Trust. Realizacji dokonały Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew.