Ocena narażenia zawodowego na hałas i jego skutków w zakładach

Ocena narażenia zawodowego na hałas i jego skutków
w zakładach pracy województwa łódzkiego.
Pracownik wykonujący pracę w dowolnym zakładzie ma zapewnioną ochronę przed niekorzystnymi
skutkami zdrowotnymi, jakie mogą powstać w efekcie wykonywanej pracy.
Realizację tego prawa ma zagwarantować przede wszystkim nałożenie na pracodawców obowiązku
zapewnienia wykonywania pracy w warunkach bezpiecznych i higienicznych, spełniających
normatywy higieniczne zgodnie z art. 15 i 207 KP.
Obowiązek zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy spoczywa na
pracodawcy, natomiast do pracownika należy obowiązek przestrzegania ustalonych przepisów i zasad
bezpiecznej pracy. Obowiązek ten dotyczy uregulowań prawnych, których przestrzeganie ma zapobiec
wypadkom przy pracy oraz ograniczyć niekorzystny wpływ czynników szkodliwych występujących w
środowisku pracy, a zatem powstawaniu chorób zawodowych.
Jednym z ważniejszych aktów prawnych oprócz KP porządkujących prawo w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowujących je do Dyrektyw Unii Europejskiej jest
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.97 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129 poz. 844 z późniejszymi zmianami) dot. między
innymi: prac przy użyciu materiałów niebezpiecznych w szczególności substancji i preparatów
stwarzających zagrożenia dla zdrowia lub życia, ogrzewania, wentylacji, ochrony przed hałasem itp.
Stosowanie nowych metod produkcji, wykorzystywanie w procesach technologicznych coraz większej
ilości różnorodnych związków i preparatów powoduje zagrożenie zdrowia człowieka w środowisku
pracy. Występuje ono zarówno w dużych jak i w powstałych w ostatnich latach małych zakładach
produkcyjnych.
Narażenie to fizyczny kontakt żywego organizmu z czynnikiem chemicznym, fizycznym lub
biologicznym wyrażony stężeniem, natężeniem i czasem trwania.
W środowisku pracy występuje szereg czynników szkodliwych i uciążliwych, do których zalicza się:
czynniki chemiczne, czynniki fizyczne, czynniki biologiczne,
czynniki psychofizyczne.
Rozpoznawanie zagrożeń fizycznych dotyczy takich zjawisk, jak hałas, mikroklimat zimny i gorący,
promieniowanie nie jonizujące, promieniowanie jonizujące i skrajne wartości ciśnienia.
Hałas jest czynnikiem fizycznym zdecydowanie najczęściej występującym w środowisku pracy.
Mianem hałasu określa się drgania akustyczne o dowolnym charakterze, uznawane za niepożądane w
danym miejscu, czasie i warunkach.
2
Polskie normy higieniczne odnoszące się do środowiska pracy, rozróżniają 3 kategorie hałasu w
zależności od zakresu częstotliwości, a mianowicie:
-
hałas infradźwiękowy
-
hałas w domyśle słyszalny
-
hałas ultradźwiękowy
Jednakże w potocznym rozumieniu za hałas uważa się drgania akustyczne z zakresu słyszalnego (50 –
10000 Hz). Ze względu na ochronę słuchu rozporządzenie MPiPS w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr
217 poz. 1833 z dnia 18.12.2002 r. ustala najwyższe dopuszczalne wartości dla hałasu i tak:
-
poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 godz. dobowego wymiaru czasu pracy nie może
przekraczać 85 dB
-
maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać 115 dB
-
szczytowy poziom dźwięku A nie może przekraczać 135 dB
Problem zatrudnienia w narażeniu na hałas osób młodocianych i kobiet ciężarnych regulują inne
szczegółowe przepisy.
Czynnikiem fizycznym stanowiącym istotne zagrożenie zdrowotne w środowisku pracy jest hałas,
którego źródłem są maszyny, urządzenia i procesy technologiczne.
Do najbardziej hałaśliwych maszyn, urządzeń i narzędzi w przemyśle należą: młotki, przecinaki, młoty
mechaniczne, piły tarczowe do cięcia metalu, prasy i gilotyny, kompresory, silniki spalinowe, krosna,
przędzarki, przewijarki, młyny kulowe itd.
Narządem krytycznym hałasu jest ucho wewnętrzne /a dokładnie jego część słuchowa zwana
ślimakiem/, zaś efektem działania – postępujący niedosłuch odbiorczy.
Hałas wywołuje również skutki pozasłuchowe w szczególności może oddziaływać na:
-
układ krążenia
-
układ pokarmowy
-
układ nerwowy
-
układ hormonalny
-
psychikę
W ciągu ostatnich lat liczba pracowników zatrudnionych w przekroczeniach normatyw ów
higienicznych hałasu zmieniła się nieznacznie – sugeruje to, że problem narażenia na hałas jest w
dalszym ciągu nie rozwiązany – w dalszym ciągu wykorzystywane są wyeksploatowane urządzenia
techniczne jak również nowoczesne maszyny będące źródłem hałasu o wysokich częstotliwościach.
3
Najwięcej nadmiernie głośnych stanowisk pracy stwierdzono w zakładach włókienniczych (tkalniach,
przędzalniach), w których poziom hałasu przekraczał o więcej niż 10 dB (A), kopalni węgla,
przemyśle maszynowym.
Wszystkich pracodawców, u których stwierdzono poziom hałasu przekraczający obowiązujący
normatyw higieniczny zobowiązano do podjęcia działań mających na celu zmniejszenia ekspozycji na
hałas, a pracowników nakazano wyposażyć w atestowane ochronniki słuchu dobrane do wielkości
charakteryzujących hałas i do cech indywidualnych pracowników. Obowiązek ten realizowany jest
przez pracodawców na bieżąco zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
26.09.97 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129 poz. 844 z późn. zmianami).
Ponadto pracodawca miał obowiązek zapewnić:
1. ustalenie przyczyn przekroczenia poziomu hałasu oraz opracowanie i zastosowanie programu
działań technicznych i organizacyjnych, mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie
liczby pracowników narażonych na hałas
2. ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy
3. oznakowanie stref zagrożenia hałasem, a także, gdy jest to uzasadnione ze względu na stopień
zagrożenia, ograniczenia dostępu do tych stref poprzez ich odgrodzenie
4. zapewnienie pracownikom informacji na temat wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla
zdrowia wynikającego z narażenia na hałas.
W przypadku stwierdzonych uszkodzeń słuchu wywołanych działaniem hałasu tj. obustronnego
trwałego ubytku słuchu typu ślimakowego można zauważyć, że liczba ich zarówno w Polsce jak i w
woj. łódzkim maleje.
Praca w narażeniu na hałas powyżej wartości normatywnych jest zaliczana do prac szczególnie
szkodliwych i uciążliwych. Zapobieganie skutkom działania hałasu realizowane jest przez
ograniczanie ekspozycji na hałas oraz profilaktykę zdrowotną.
Ograniczenie ekspozycji na hałas obejmuje:
1. metody techniczne tłumienia hałasu, do których należą:
•
odpowiednia konstrukcja narzędzi, maszyn i urządzeń
•
odpowiednia konserwacja narzędzi, maszyn i urządzeń
•
techniczne wyciszanie narzędzi, maszyn i urządzeń
•
odpowiednie rozwiązanie antyakustyczne wnętrz środowiska pracy (hale przemysłowe,
kabiny dźwiękochłonne) i środowiska zamieszkania
4
2. przedsięwzięcia organizacyjno-administracyjne.
Ograniczenie zagrożenia hałasem metodami organizacyjno-administracyjnymi obejmuje
odpowiednią organizację czasu pracy, prowadzącą do obniżenia średnich (równoważnych )
poziomów ciśnienia akustycznego.
3. stosowanie indywidualnych ochronników słuchu
W przypadku braku możliwości zmniejszenia poziomu hałasu metodami technicznymi
konieczne jest zastosowanie indywidualnych ochronników słuchu, zmniejszających istotnie
wielkość energii akustycznej, docierającej do ucha.
4. profilaktyka zdrowotna
Polega na wychwyceniu w toku badań profilaktycznych wczesnych objawów patologii
zawodowej i odsunięciu osób z tymi objawami od pracy w narażeniu.
Przeciwwskazaniem zarówno do podjęcia, jak i kontynuowania pracy w hałasie są choroby
ucha środkowego i wewnętrznego, nadciśnienie tętnicze oraz zaawansowane nerwice. Do pracy
w hałasie nie mogą być dopuszczone kobiety w ciąży.