1. Biblia czyli Pismo Święte

nadzieja.pl - Bernard Koziróg - 1. Biblia czyli Pismo Święte
1. Biblia czyli Pismo Święte
Biblia to księga niezwykła, nazywana nie tylko Pismem Świętym, ale również
Słowem Bożym czy Księgą Ksiąg.
Nazwa „Pismo Święte” jest tłumaczeniem łacińskiego wyrażenia „Sacra Scriptura”.
Jest też odpowiednikiem greckich „graphai hagiai” (pisma święte). Nazwą tą często
posługiwali się Chrystus i apostołowie1.
Termin „Biblia” jest greckim i łacińskim tłumaczeniem starotestamentowych
hebrajskich określeń pism świętych „serafim”, używanych przez proroków2. Słowo
„Biblia” — liczba mnoga od słowa greckiego „biblos” (książka), upowszechnione
zostało przez Hieronima. Obecnie za przekładem łacińskim posiada formę liczby
pojedynczej. Już wczasach Starego Testamentu posługiwano się nazwą „Słowo
Boże”3. Używa go też Nowy Testament4.
Pismo Święte jest właściwie zbiorem wielu ksiąg. Kanon Biblii zawiera 66 ksiąg, jest
więc w swej istocie prawdziwą księgą ksiąg. Dzieli się na dwie części: Stary i Nowy
Testament. Stary Testament z kolei dzieli się napięć części. Pierwsza z nich to tzw.
Pięcioksiąg Mojżesza, obejmujący pięć pierwszych ksiąg Pisma Świętego. Księgi te
nazywane są zwykle księgami Mojżeszowymi lub określane następującymi
nazwami: Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb, Księga
Powtórzonego Prawa. Druga część obejmuje księgi historyczne, od Księgi Jozuego
do Estery. Kolejna część to księgi poetyckie, od Księgi Joba do Pieśni nad Pieśniami.
Następną grupę stanowią księgi proroków większych, od Księgi Izajasza do Daniela.
Wreszcie piąta część zawiera księgi proroków mniejszych, od Ozeasza do
Malachiasza. Nowy Testament dzieli się na trzy grupy. Na początku są księgi
historyczne, tj. cztery Ewangelie i Dzieje Apostolskie. Drugą grupę stanowią Listy,
głównie apostoła Pawła, ale nie tylko. Na końcu Nowego Testamentu znajduje się
Apokalipsa, czyli Objawienie św. Jana. Jest to księga prorocza5.
Biblia przedstawia olbrzymie bogactwo treści i zagadnień, od codziennych spraw
człowieka, poprzez głębsze problemy życia aż do spraw transcendentalnych,
zbawczych. Na pierwszych stronach przedstawia dzieło stworzenia świata i
człowieka, ukazuje panoramę raju, dzieje ludzkości i narodu wybranego. Wreszcie,
gdy „nadeszło wypełnienie czasu, zesłał Bóg Syna swego”6.
Pojawia się Jezus Chrystus, Bóg-Człowiek, centralna postać Pisma Świętego.
Następnie
Biblia
ukazuje
działalność
apostołów,
wreszcie
nakreśla
nowotestamentową historię Kościoła Bożego. Opis kończy się wizją nowej ziemi,
raju odzyskanego. Tak więc Pismo Święte prowadzi czytelnika od raju do raju. A
pomiędzy stworzeniem i nową ziemią rozciąga się historia biblijna, przedstawiająca
strona 1 / 5
nadzieja.pl - Bernard Koziróg - 1. Biblia czyli Pismo Święte
dramat grzechu, w którym dobro i sprawiedliwość odnoszą ostateczne zwycięstwo.
Stanowisko człowieka ukazuje Biblia w perspektywie wieczności, nadając tym
samym życiu ludzkiemu głęboki sens. Wyjaśnia również złożone problemy świata i
ludzi, tajemnice i paradoksy wiary, postuluje postęp w dziedzinie ducha, tchnie
nadzieją i optymizmem. Jest także bogatym źródłem nauki wiary i pouczeń
religijno-moralnych. Szczególnym akcentem Pisma Świętego są proroctwa.
Oświecają dzisiejszą współczesność i pokazują przyszłość naszej planety oraz
cywilizacji. Księga Ksiąg ma ok. 40 autorów. Byli to święci Boży ludzie7,
mieszkańcy starożytnego Wschodu, którzy żyli w ciągu szesnastu wieków, tak
długo bowiem Biblia powstawała. Byli wśród nich królowie i mędrcy, prawodawcy i
filozofowie, uczeni i ludzie prości, wodzowie i rybacy, apostołowie i prorocy. Mimo
tej wielości autorów, czasu i miejsc powstania poszczególnych ksiąg, Pismo Święte
wykazuje zdumiewającą jednolitość treści, niemożliwą do osiągnięcia przez myśl
wyłącznie ludzką.
JAK POWSTAŁ STARY TESTAMENT?
Na początku Starego Testamentu znajdujemy pięć ksiąg Mojżeszowych, które
często nazywane są również Torą lub Pentateuchem. Pochodzą one z XV wieku
p.n.e. Mojżesz jest bez wątpienia ich autorem. Wskazują na to takie dowody, jak
jego działalność literacka8, znajomość Egiptu, pustynny koloryt opisu wędrówki czy
względy filologiczne. O autorstwie Mojżesza świadczą też inne księgi Starego
Testamentu, a nawet sam Chrystus. To oczywiście nie wyklucza późniejszych
natchnionych uzupełnień redakcyjnych9.
Mojżesz rozpoczął pisanie prawdopodobnie jeszcze przed wyjściem Izraela z Egiptu,
tj. przed rokiem 1445 p.n.e.10 Wszystko wskazuje na to, że Mojżesz oprócz
Pięcioksięgu napisał również Księgę Joba, i że jest ona starsza od Księgi Rodzaju11.
Działalność pisarską prowadził również następca Mojżesza, Jozue, który także
napisał księgę, nazwaną od jego imienia Księgą Jozuego. Z kolei prorok Samuel (XI
w. p.n.e.) prawdopodobnie napisał księgi Sędziów i Rut. Natomiast za czasów
panowania Saula i Dawida powstały księgi Samuelowe, które posiadają autorstwo
zbiorowe12. Na przełomie w. VII i VI p.n.e. napisane zostały Księgi Królewskie, a po
niewoli babilońskiej ostatnie księgi historyczne: Kroniki, Ezdrasza i Nehemiasza.
Dawid (X w. p.n.e.) był głównym autorem Księgi Psalmów, najpiękniejszego zbioru
religijnej poezji i pieśni, a jego syn Salomon napisał Przypowieści, Księgę
Kaznodziei i Pieśń nad Pieśniami. Od IX — V w. p.n.e. powstały księgi proroków
Jonasza, Amosa, Micheasza, Izajasza, Nahuma, Abakuka, Sofoniasza, Jeremiasza,
Abdyjasza, Ezechiela, Daniela, Zachariasza i Malachiasza.
Po powrocie z niewoli babilońskiej, za czasów Nehemiasza i Ezdrasza (V w. p.n.e.),
doszło do powstania urzędowego i zamkniętego zbioru ksiąg świętych, czyli
kanonu, stanowiącego dla Izraela najwyższą normę wiary i postępowania. Troskliwą
opiekę nad księgami roztoczyli uczeni w Piśmie, tzw. soferim, którzy po ustaleniu
określonej formy tekstu przepisywali go bardzo starannie, niczego nie dodając ani
strona 2 / 5
nadzieja.pl - Bernard Koziróg - 1. Biblia czyli Pismo Święte
ujmując. Tekst był podzielony na wersety, które były policzone. To przyczyniło się
do zachowania czystości tekstu. Całość była podzielona na trzy zasadnicze części:
Zakon, Prorocy i Pisma, i w takim stanie Stary Testament przetrwał do czasów
Chrystusa, który nauczał tego, co było napisane w „zakonie Mojżesza, u proroków i
w psalmach (pismach)”13. Według ówczesnej rachuby kanon obejmował 22 księgi.
Potwierdza to Józef Flawiusz: „Nie posiadamy miliardów sprzecznych ze sobą ksiąg,
przeczących jedna drugiej. Nasze księgi, te, które słusznie są uznane, wyrażają się
cyfrą 22 i zawierają historie wszystkich czasów. Pięć z nich to księgi Mojżesza
obejmujące zakon i historie od narodzin człowieka do śmierci przywódcy Izraelitów.
Okres obejmuje około trzech tysięcy lat. Prorocy, następujący po Mojżeszu, napisali
historie wydarzeń współczesnych im od śmierci Mojżesza do Artakserksesa,
następcy Kserksesa, w 13 księgach. Pozostałe 4 księgi zawierają hymny na cześć
Boga oraz wskazówki postępowania w życiu”14.
Powstaje pytanie: Jak te 22 księgi mają się do 39, które teraz znajdują się w Starym
Testamencie? Jeśli uwzględni się, że Księga Rut występowała łącznie z Księgą
Sędziów, Treny Jeremiasza razem z Księgą Jeremiasza, zaś księgi 12 mniejszych
proroków tworzyły osobną księgę, a Księgi Samuela, Królewskie i Kroniki stanowiły
księgi pojedyncze, to okaże się, że starotestamentowy kanon obejmował w sumie
39 ksiąg Biblii hebrajskiej i rozpoczynał się Księgą Rodzaju, a kończył Księgą
Kronik. Liczbę 39 ksiąg, które tworzyły kanon, potwierdza również Talmud
babiloński oraz liczni Ojcowie Kościoła z Hieronimem i Augustynem na czele15.
Starotestamentowy kanon Biblii hebrajskiej raz jeszcze został potwierdzony na
synodzie rabinistycznym w Jamnie, ok. roku 100 n.e.
Kanon Starego Testamentu nie obejmował jednak tzw. apokryfów czyli pism
powstałych po czasach Ezdrasza i Nehemiasza, a szczególnie następujących ksiąg:
Tobiasza, Judyty, Mądrości, Eklezjasty, Barucha, dwóch Ksiąg Machabejskich. Księgi
te dopiero na soborze trydenckim (1545-1563) włączone zostały do Starego
Testamentu Biblii katolickiej, jako tzw. księgi deuterokanoniczne16.
JAK POWSTAŁ NOWY TESTAMENT?
Nowy Testament powstał w krótszym czasie niż Stary Testament. Nastąpiło to w
latach 51-96 n.e. w wyniku apostolskiej katechezy ewangelicznej oraz działalności
pisarskiej apostołów i uczniów apostolskich. W ten sposób powstało 27 ksiąg.
Ewangelia Chrystusowa, owa dobra nowina o zbawieniu, głoszona początkowo
ustnie, w miarę upływu czasu i potrzeby utrwalana była na piśmie. W ten oto
sposób powstały cztery Ewangelie. Właściwie jest to jedna ewangelia, ale w opisie
czterech ewangelistów. Dwaj z nich byli apostołami (Mateusz i Jan), dwaj
apostolskimi uczniami i ich współpracownikami (Marek i Łukasz).
Mateusz napisał swą Ewangelię przed zburzeniem Jerozolimy. Miała to być apologia
Jezusa, zapowiedzianego już w czasach starotestamentalnych Mesjasza, z myślą o
czytelniku żydowskim. Najstarszą jest jednak Ewangelia Marka. Jej autora można
nazwać biografem Jezusa. Pisał on opierając się na katechezie Piotra, którego był
strona 3 / 5
nadzieja.pl - Bernard Koziróg - 1. Biblia czyli Pismo Święte
współpracownikiem, z myślą o czytelniku rzymskim. Z kolei Łukasz, lekarz i
współpracownik Pawła, napisał swą Ewangelię ok. roku 69 z myślą o czytelniku
greckim, na podstawie bogatego materiału źródłowego zebranego od tych, którzy
byli naocznymi świadkami wydarzeń17. Łukasz jest też autorem Dziejów
Apostolskich. Ostatnią Ewangelię napisał Jan ok. roku 96. Jest to dzieło teologiczne,
ukazujące boskość Jezusa, Zbawiciela świata, stanowiące dopełnienie poprzednich
trzech Ewangelii.
Jeśli chodzi o listy apostolskie, to sam Paweł napisał ich czternaście18. Podczas
drugiej podróży misyjnej powstały w Koryncie oba listy do Tesaloniczan, w czasie
trzeciej podróży misyjnej oba listy do Koryntian, napisane w Efezie i Macedonii,
oraz listy do Rzymian i Galacjan, napisane w Koryncie. Cztery listy, tzw. więzienne
(do Efezjan, Filipian, Kolosan i Filemona) napisał Paweł podczas pierwszego
uwięzienia w Rzymie. Pozostałe, tzn. oba listy do Tymoteusza, do Tytusa i do
Hebrajczyków, pochodzą z ostatnich lat życia apostoła. Prócz listów Pawłowych, w
Nowym Testamencie znajdujemy następujące tzw. listy powszechne: Jakuba, Judy,
1 i 2 Piotra oraz trzy listy Jana. Ostatnią księgą jest Apokalipsa, którą Jan napisał na
wyspie Patmos.
Autorytet pism Nowego Testamentu potwierdzili wcześni pisarze chrześcijańscy,
zwłaszcza z drugiej połowy I wieku i pierwszej połowy II wieku, oraz tzw. Ojcowie
Kościoła. Ilość występujących w ich pismach cytatów z Nowego Testamentu, jak
również przywiązana do nich powaga i sposób ich cytowania, identyczny z
cytowaniem pism Starego Testamentu, dowodzi, że na początku II wieku n.e. za
księgi miarodajne i natchnione uważano wszystkie księgi Nowego Testamentu
wchodzące w skład dzisiejszego kanonu. Fakt ten świadczy, ze kanon był właściwie
ustalony już pod koniec czasów apostolskich19. Nowy Testament napisany został w
języku greckim, powszechnie używanym przez ludność imperium rzymskiego, tzw.
dialektem koine, w przeciwieństwie do Starego Testamentu, który w większości
napisany został w języku hebrajskim. Tylko nieliczne fragmenty są w języku
aramejskim20.
Przypisy:
1 Zob. J 5,39; 10,35; Mt 21,42; Rz 1,2; 2Tm 3,15.
2 Zob. Iz 34,16; Dn 9,2.
3 Np. w Prz 13,13.
4 Łk 4,4; Mk 7,13.
5 Ponadto każda księga dzieli się na rozdziały, a rozdziały na wersety. Wersety
zaopatrzone są w większości w odnośniki do wyrażeń paralelnych, które
uprzystępniają treść Pisma Świętego, czynią je przejrzystym, bardziej
strona 4 / 5
nadzieja.pl - Bernard Koziróg - 1. Biblia czyli Pismo Święte
komunikatywnym, pozwalają na szybkie odnalezienie tekstów lub zdań, co w
dużym stopniu ułatwia czytanie i głębsze studiowanie Biblii.
6 Ga 4,4.
7 Zob. 2P 1,21.
8 Zob. Wj 17,14; 24,4.
9 Np. Pwt 34,1-12.
10 E. White, Patriarchowie i prorocy, s. 233.
11 Zob. Talmud Babiloński Baba Bathra, 14b, 15a.
12 1Krn 29,29.
13 Łk 24,44.
14 J. Flawiusz, Contra Appionem, 1.8.
15 Baba Bahtra 14b-15a; Zob. Cz. Jakubiec, Wstęp ogólny do Pisma Świętego, s.
68.69.
16 Por. Z. Łyko, Spotkanie z Biblią, s. 30.
17 Łk 1,2.
18 Niektórzy przyjmują, że Paweł napisał trzynaście listów, a List do
Hebrajczyków napisany został przez innego autora.
19 Zob. E. Dąbrowski, Prolegomena do Nowego Testamentu, s. 47.48.52.
20 Por. Rdz 31,47: Jr 10,11; Dn 2,4-7.28; Ez 4,6-8.18; 7,12-26.
strona 5 / 5
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)