Spawanie elektryczne
Transkrypt
Spawanie elektryczne
Spawanie elektryczne Łuk elektryczny jest źródłem ciepła, które wykorzystuje się do spawania. Temperatura łuku jest bardzo wysoka i często sięga kilku tysięcy stopni Celsjusza. Spawanie moŜna wykonywać elektrodą topliwą lub elektrodą nietopliwą elektrodą wolframową. Przy spawaniu elektrodą topliwą jest ona jednocześnie spoiwem i ulega stopieniu podczas spawania. Spawając elektrodą nietopliwą wytwarza się łuk elektryczny między przedmiotem spawanym a elektrodą wolframową, która nie ulega stopieniu. Spoiwo w postaci pręta (drutu) topi się w tym łuku, wytwarzając spoinę. Spawacz trzyma w jednej ręce elektrodę wolframową w uchwycie, a w drugiej drut lub pręt. Metoda ta jest bardzo rzadko stosowana. Rys. 179-01 Stanowisko spawania łukowego Na rys. 179-01 przedstawiono stanowisko spawania łukowego. Przewód dodatni 1 jest doprowadzony i przyłączony zaciskiem 2 do metalowego stołu, na którym kładzie się spawany przedmiot 3. Przewód minusowy 4, zakończony uchwytem, trzyma spawacz. W uchwycie zamocowana jest elektroda 5, a rękojeść 6 jest dobrze izolowana. Tarcza 7 chroni oczy pracownika przed blaskiem łuku. PołoŜenie elektrody i ruchy wykonywane elektrodą w czasie spawania są zaleŜne od rodzaju spoiny, rodzaju elektrody, grubości łączonych blach i rodzaju złącza. Spawanie powinno się odbywać w pozycji podolnej, czyli poziomo, gdyŜ jest to pozycja najdogodniejsza i najbardziej ekonomiczna. Spoiny wykonane w innych pozycjach mogą mieć gorsze własności mechaniczne i dlatego naleŜy spawać poziomo, a inne pozycje stosować tylko w montaŜu, gdy pozycja podolna nie jest moŜliwa. Na rys. 179-02 przedstawiono pochylenie elektrody i rodzaje ruchów bocznych wykonywanych elektrodą podczas spawania oraz sposób układania spoin wielowarstwowych. Rys. 179-02. Technika spawania: a) prowadzenie elektrody ściegiem prostym, b) prowadzenie elektrody ściegiem zakosowym, c) rodzaje ściegów Podczas spawania koniec elektrody moŜna prowadzić ściegiem prostym (rys. 179-02a) lub zakosowym (rys. 179-02b). Przy spawaniu blach o grubości powyŜej 20 mm naleŜy koniecznie stosować ścieg zakosowy powodujący mniejsze odkształcenia. Istnieje zasada: układać moŜliwie płaskie ściegi unikając ostrych, wgłębień, w których gromadzi się trudny do usunięcia ŜuŜel. Dobór grubości elektrody ma równieŜ duŜy wpływ na jakość wykonywanej spoiny. W spoinach w kształcie X i V pierwsze ściegi wykonuje się cieńszą elektrodą, a w miarę przechodzenia do szerszej części spoiny naleŜy stosować elektrody coraz grubsze. Łuk elektryczny zajarza się przez dotknięcie elektrodą przedmiotu spawanego ruchem przypominającym zapalenie zapałki. W czasie spawania trzeba utrzymać prawidłową długość łuku, tj. nieprzekraczającą grubości elektrody. Zbyt długi łuk powoduje dostanie się do spoiny tlenu i azotu, zmniejsza głębokość wtopienia, daje duŜy rozprysk metalu. Krótka charakterystyka poszczególnych rodzajów spawania Ze względu na rodzaj elektrody i osłony łuku procesy spawania łukowego dzieli się na: • Spawanie elektrodą topliwą gołą i łukiem nieosłoniętym - obecnie juŜ prawie nie stosowane, gdyŜ metal spoiny pod wpływem tlenu i azotu z powietrza staje się porowaty i kruchy. • Spawanie elektrodą topliwą otuloną warstwą topników - najczęściej stosowany w małych zakładach naprawczych przy spawaniu ręcznym; podczas topienia się otuliny wydzielają się gazy tworzące wokół łuku osłonę oraz powstaje ciekły ŜuŜel, który oczyszcza metal, wypływa na jego powierzchnię i chroni go przed dostępem powietrza. • Spawanie łukiem krytym elektrodą gołą topliwą pod warstwą topnika w proszku spełniającym podobne zadanie jak otulina - jest stosowane głównie jako spawanie automatyczne (maszynowe) • Spawanie elektrodą gołą topliwą lub nietopliwą w osłonie gazów szlachetnych, (argonu lub helu) - jest stosowane do spawania stali stopowych, np. nierdzewnych, kwasoodpornych, Ŝaroodpornych oraz metali nieŜelaznych (aluminium, magnez, miedź) i ich stopów; elektroda jest umieszczona w rurce, przez którą pływa do łuku gaz szlachetny. • Spawanie elektrodą topliwą w osłonie dwutlenku węgla (C02), wykonywane podobnie jak spawanie w osłonie gazów szlachetnych jest stosowane w budowie kotłów parowych, okrętów, konstrukcji budowlanych. • Spawanie dwiema elektrodami wolframowymi, między którymi jarzy się łuk w osłonie wodoru, czyli tzw.spawanie atomowe - elektrody umieszczone w rurkach, przez które dopływa wodór; podczas jego przejścia przez łuk elektryczny cząsteczki wodoru rozczepiają się na atomy, pochłaniając ciepło. W pobliŜu spawanego przedmiotu atomy wodoru łączą się w cząsteczki, oddając ciepło i wytwarzając wysoką temperaturę w miejscu spawania. Metoda ta stosowana do spawania stali stopowych, m. in. do naprawy narzędzi skrawających, matryc itp. • Spawanie elektronowe - polega na wykorzystaniu energii wiązki elektron wysyłanych w próŜni przez Ŝarzącą się elektrodę wolframową, do wytwarzania ciepła potrzebnego do spawania. Metoda ta jest stosowana do łączenia bardzo cienkich blach z metali trudno spawalnych, np. beryl, cyrkon, molibden, tantal tytan, wolfram. • Spawanie ŜuŜlowe - stosowane do łączenia grubych blach stalowych, ustawianych zwykle pionowo, z pozostawieniem odpowiedniego odstępu między brzegami. Zamiana energii elektrycznej w ciepło odbywa się w warstwie ŜuŜla, który spełnia zadanie elementu grzejnego. Przestrzeń, w której ma powstać spoina zamyka się nakładkami miedzianymi chłodzonymi wodą. Do przestrzeni tej wprowadza się elektrodę i wsypuje porcjami topnik. Ciepło wytwarza się wskutek oporu elektrycznego, jaki stawia ŜuŜel. • Spawanie gazowe - polega na łączeniu przez stopienie materiału łączonych części i spoiwa płomieniem gazowym, otrzymywanym przez spalanie gazu palnego, najczęściej acetylenu, rzadziej wodoru lub propanu, zmieszanego z tlenem. Stosuje się je do spawania przedmiotów stalowych o niewielkiej grubości, Ŝeliwa oraz metali i stopów nieŜelaznych. Płomień wodorowo-tlenowy jest stosowany równieŜ do spawania aluminium, ołowiu i cynku. Obecnie spawanie gazowe jest coraz rzadziej stosowane w produkcji przemysłowej, natomiast szeroko rozpowszechnione w pracach remontowych. • Spawanie termitowe - stosowane np. do łączenia szyn tramwajowych i kolejowych. Źródłem ciepła jest reakcja chemiczna zachodząca w mieszaninie sproszkowanych tlenków Ŝelaza i aluminium, tzw. termicie. W wyniku zaistniałej w tyglu reakcji otrzymuje się ciekłe Ŝelazo (na dnie tygla) i tlenek glinu. śelazo spuszcza się do formy odlewniczej, w której są ujęte końce łączonych przedmiotów, np. szyn. Pytania kontrolne 1. Co jest źródłem ciepła przy spawaniu elektrycznym? (dopuszczający) 2. Jakiego rodzaju elektrod moŜna stosować przy spawaniu elektrycznym? (dopuszczający) 3. Opisz spawanie elektrodą topliwą goła i łukiem nieosłoniętym. (dopuszczający) 4. Opisz spawanie elektrodą topliwą otuloną warstwą topników. (dostateczny) 5. Opisz spawanie łukiem krytym elektrodą gołą topliwą pod warstwą topnika. (dostateczny) 6. Opisz spawanie elektrodą gołą topliwą lub nietopliwą w osłonie gazów szlachetnych. (dostateczny) 7. Na czym polega spawanie termitowe? (dostateczny)