zintegrowana strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego

Transkrypt

ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU
OBSZARU FUNKCJONALNEGO
CHORZOWA, RUDY ŚLĄSKIEJ
I ŚWIĘTOCHŁOWIC DO 2030 R.
1
1. Spis treści
1.
Spis treści ......................................................................................................................................... 2
2.
Wprowadzenie ................................................................................................................................ 5
3.
2.1.
Podstawowe założenia Strategii .............................................................................................. 5
2.2.
Cele opracowania .................................................................................................................... 5
2.3.
Sposób prac nad Strategią ....................................................................................................... 5
2.4.
Podstawa prawna dokumentu ................................................................................................ 6
Syntetyczna diagnoza obszaru wsparcia ......................................................................................... 8
3.1.
Otoczenie lokalne i regionalne ................................................................................................ 8
3.1.1.
Położenie MOF ................................................................................................................ 8
3.1.2.
Warunki geograficzne ...................................................................................................... 9
3.1.3.
Historia .......................................................................................................................... 10
3.1.4.
Związki zewnętrzne ....................................................................................................... 11
3.1.5.
Konkurencja innych ośrodków ...................................................................................... 17
3.1.6.
Podsumowanie .............................................................................................................. 19
3.2.
Zasoby materialne ................................................................................................................. 20
3.2.1.
Zagospodarowanie przestrzenne .................................................................................. 20
3.2.2.
Infrastruktura techniczna .............................................................................................. 22
3.2.3.
Infrastruktura kolejowa ................................................................................................. 26
3.2.4.
Podsumowanie .............................................................................................................. 32
3.3.
Potencjał finansowy MOF...................................................................................................... 32
3.3.1.
3.4.
Podsumowanie .............................................................................................................. 37
Gospodarka ........................................................................................................................... 37
3.4.1.
Struktura podmiotowa i potencjał rozwoju gospodarki................................................ 37
3.4.2.
Powiązania gospodarcze ............................................................................................... 42
3.4.3.
Bezrobocie i rynek pracy ............................................................................................... 43
3.4.4.
Podsumowanie .............................................................................................................. 44
3.5.
Struktura i organizacja społeczna .......................................................................................... 45
3.5.1.
Demografia .................................................................................................................... 45
3.5.2.
Ruch naturalny .............................................................................................................. 47
3.5.3.
Potencjał ekonomiczny mieszkańców ........................................................................... 47
3.5.4.
Podsumowanie .............................................................................................................. 48
3.6.
Podstawowe potrzeby mieszkańców .................................................................................... 48
3.6.1.
Mieszkanie ..................................................................................................................... 48
2
3.6.1.
Gospodarka wodno-ściekowa ....................................................................................... 50
3.6.2.
Zdrowie .......................................................................................................................... 51
3.6.3.
Opieka społeczna ........................................................................................................... 52
3.6.4.
Edukacja i wychowanie.................................................................................................. 53
3.6.5.
Podsumowanie .............................................................................................................. 55
3.7.
3.7.1.
Instytucje kultury ........................................................................................................... 57
3.7.2.
Dziedzictwo kulturowe .................................................................................................. 59
3.7.3.
Podsumowanie .............................................................................................................. 62
3.8.
5.
6.
7.
Turystyka i rekreacja.............................................................................................................. 63
3.8.1.
Walory przyrodniczo – krajobrazowe ............................................................................ 63
3.8.2.
Infrastruktura turystyczna ............................................................................................. 64
3.8.3.
Rynek turystyczny .......................................................................................................... 65
3.8.4.
Podsumowanie .............................................................................................................. 66
3.9.
4.
Kultura ................................................................................................................................... 57
Ekologia ................................................................................................................................. 67
3.9.1.
Zasoby naturalne i stan środowiska naturalnego.......................................................... 67
3.9.2.
Gospodarka odpadami .................................................................................................. 69
3.9.3.
Podsumowanie .............................................................................................................. 72
Cele strategiczne i odpowiadające im priorytety .......................................................................... 73
4.1.
Cele strategiczne i priorytety dla obszaru społecznego ........................................................ 74
4.2.
Cele strategiczne i priorytety dla obszaru gospodarczego .................................................... 74
4.3.
Cele strategiczne i priorytety dla obszaru zasobów i potencjałów ....................................... 74
Działania ........................................................................................................................................ 75
5.1.
Działania w obszarze społecznym ......................................................................................... 75
5.2.
Działania w obszarze gospodarczym ..................................................................................... 78
5.3.
Działania w obszarze zasobów i potencjałów ....................................................................... 81
Sposób realizacji Strategii .............................................................................................................. 88
6.1.
Wprowadzenie ...................................................................................................................... 88
6.2.
Zasady monitoringu ............................................................................................................... 88
Analiza spójności z innymi dokumentami ..................................................................................... 89
7.1.
Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności ...................................................................... 89
7.2.
Przyjęta metoda oceny .......................................................................................................... 89
7.3.
Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów...................................................... 90
7.4.
Ocena spójności dokumentów .............................................................................................. 90
7.5.
Podsumowanie ...................................................................................................................... 99
3
8.
Spis tabel ..................................................................................................................................... 100
9.
Spis rycin ...................................................................................................................................... 102
10. Spis wykresów ............................................................................................................................. 102
11.Spis załączników ……………………………………………………………………………………………………………………….102
4
2. Wprowadzenie
2.1. Podstawowe założenia Strategii
Prace nad tworzeniem dokumentu Strategii przebiegały w oparciu o następujące założenia:
1) Strategia jest opracowywana metodą ekspercką przy udziale Zespołu Roboczego powołanego
przez miasta: Chorzów, Rudę Śląską i Świętochłowice.
2) Strategia obejmuje okres do 2030 r.
3) Strategia bazuje na trzech aktualnych strategiach rozwoju miast tworzących Miejski Obszar
Funkcjonalny (MOF), to jest Rudy Śląskiej, Chorzowa i Świętochłowic.
4) Strategia jest spójna ze Strategią rozwoju województwa Śląskiego „Śląskie 2030+”.
5) Strategia koncentruje się na zagadnieniach (problemach, celach, przedsięwzięciach i innych
działaniach) wspólnych dla trzech (lub co najmniej dwóch) miast oraz takich zagadnieniach
dotyczących jednego miasta, które mogą generować istotne powiązania między miastami
(funkcjonalne, przyczynowo-skutkowe). Kluczowe dla Strategii są obszary wymagające
interwencji (wzmocnienia) przy pomocy regionalnych instrumentów wsparcia. Są to zarówno
obszary problemowe jak i te dysponujące potencjałem z punktu widzenia nowych funkcji
stymulujących rozwój.
6) Strategia uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju, to jest:




zachowanie szansy dla przyszłych pokoleń na realizację ich potrzeb,
poszanowanie zasobów ze względu na ich ograniczoność,
harmonizowanie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych celów rozwoju,
długookresowe podejście do analizowania, planowania i urzeczywistniania celów rozwoju.
7) Strategia odnosi się do Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego, który tworzą miasta: Chorzów, Ruda
Śląska i Świętochłowice.
2.2. Cele opracowania
Opracowanie dokumentu Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy
Śląskiej i Świętochłowic do 2030 r (zwanego w dalszej części niniejszego dokumentu Strategią) ma
umożliwić realizację następujących, ważnych dla obszaru celów:
 Identyfikację wspólnych problemów, powiązań między miastami oraz obszarów
wymagających interwencji ze względu na bariery i potencjały rozwojowe.
 Identyfikację wspólnych celów i działań prorozwojowych.
 Wzmocnienie współpracy między miastami.
 Stworzenie podstawy dla pozyskiwania zewnętrznych środków prorozwojowych.
2.3. Sposób prac nad Strategią
Logika prac nad Strategią odzwierciedlała jej syntetyzujący charakter. Oznacza to, że podstawą
do formułowania dokumentu były Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku, Strategia Rozwoju
Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 i Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030. Poniżej
zaprezentowano kolejne etapy prac:
5
8) Analiza dokumentu Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych
na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic – określenie obszaru funkcjonalnego
poprzez jego identyfikacje i delimitację opracowanego przez Instytut Ekologii Terenów
Uprzemysłowionych z Katowic oraz 3 strategii rozwoju miast (Strategia rozwoju Chorzowa
do 2030 roku, Strategia rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 i Strategia rozwoju
Świętochłowic do roku 2030) pod kątem następujących treści:
 struktury przestrzenne, elementy infrastruktury, czynniki rozwojowe, problemy, cele,
przedsięwzięcia i inne działania wspólne dla trzech (lub co najmniej dwóch) miast lub
posiadające istotne powiązania z innymi miastami (np. funkcjonalne, przyczynowoskutkowe),
 obszary problemowe, w tym posiadające bariery rozwojowe lub dysponujące potencjałem
rozwojowym dla nowych funkcji stymulujących rozwój – wymagające interwencji
(wzmocnienia) przy pomocy regionalnych instrumentów wsparcia.
9) Analiza dokumentów strategicznych krajowych i wojewódzkich (w tym Strategia rozwoju
województwa, Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego 2014-2020, Plan
zagospodarowania przestrzennego województwa Śląskiego) pod kątem możliwości nawiązania
do nich w sporządzanym dokumencie.
10) Opracowanie zintegrowanej diagnozy dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego (MOF).
11) Sformułowanie celów strategicznych.
12) Opracowanie priorytetów strategii.
13) Opracowanie listy działań do realizacji w ramach strategii.
2.4. Podstawa prawna dokumentu
Dokument Strategii stanowi element realizacji projektu Zintegrowane podejście do problemów
obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Jest to projekt
realizowany w ramach współfinansowania środkami budżetu państwa ujętymi w części 34 – Rozwój
Regionalny, na finansowanie i współfinansowanie działań podejmowanych w ramach realizacji zadań
Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna (POPT) w części dotyczącej
projektów realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, z wyłączeniem środków
na wynagrodzenia pracowników Ministerstwa, środków na wydatki związane z wdrożeniem,
utrzymaniem oraz rozwojem infrastruktury i systemów teleinformatycznych Ministerstwa oraz na
wydatki związane z obsługą logistyczno-administracyjną, gospodarowaniem mieniem i zarządzaniem
nieruchomościami pozostającymi w trwałym zarządzie Ministerstwa, środkami Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, będącymi w dyspozycji Ministra Rozwoju Regionalnego, w ramach
realizacji zadań Instytucji Zarządzającej POPT. Projekt jest finansowany w 10 % ze środków własnych
miast: Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic zgodnie z treścią umowy nr DPT/BDG-II/POPT/90/13
z dnia 16.07.2013 r. zawartej pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego, a Miastem Chorzów.
Podstawą prawną Strategii jest porozumienie dotyczące partnerstwa zawarte pomiędzy Miastem
Chorzów (Lider Projektu), Miastem Ruda Śląska (Partner I Projektu) i Miastem Świętochłowice
(Partner II Projektu) dnia 5 czerwca 2013 roku. Celem zawiązania Partnerstwa było wdrożenie
podejścia funkcjonalnego w planowaniu przestrzennym oraz podjęcie zintegrowanego podejścia
6
do rozwiazywania problemów społeczno-gospodarczych w granicach obszaru funkcjonalnego
wyznaczonego na terenie miast. Realizacja tego celu opierać na się przede wszystkim na:
 Wzmocnieniu współpracy miedzy Jednostkami Samorządu Terytorialnego konieczniej
do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym,
 Identyfikacji wspólnych celów rozwojowych, strategicznych i planistycznych w dziedzinach
społeczno-gospodarczych i przestrzennych dla wyznaczonego obszaru funkcjonalnego,
 Otrzymaniu wsparcia w zakresie przygotowania dokumentacji przydatnej w procesie
aplikowania o dofinansowanie ze środków funduszy europejskich,
 Podjęciu działań zmierzających do efektywnego wykorzystania terenów inwestycyjnych
ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zdegradowanych,
 Opracowania działań służących rozwiązaniu problemów: wykluczenia społecznego,
demograficznych (depopulacja), zatrudnienia (braku miejsc pracy), oświatowo-edukacyjnych
i doskonalenia zawodowego, wzrostu przedsiębiorczości, mieszkaniowych (braku mieszkań,
złego stanu technicznego istniejącej substancji mieszkaniowej), zdegradowanej przestrzeni
publicznej, obszarów poprzemysłowych, słabej aktywności społecznej.
Prawne uwarunkowanie realizacji projektu to również dokumenty rządowe w zakresie planowania
i zagospodarowania przestrzennego oraz rozwoju regionalnego, a szczególnie:
 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 przyjęta przez Radę Ministrów dnia
13 grudnia 2011 roku Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (M.P. z 2012 r. poz. 252),
 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie
przyjęta przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
(M.P. z 2011 r. Nr 36, poz. 423),
 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dziennik
Ustaw Nr 80, poz. 717 (z późn. zm.).
 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+", Uchwała Sejmiku Województwa
Śląskiego Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r.
Opracowanie dokumentu Zintegrowanej Strategii stanowiło II Część projektu i odbyło się w oparciu
o rezultaty I Części projektu, to jest dokumenty strategiczne trzech miast:
 Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku,
 Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030,
 Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030.
7
3. Syntetyczna diagnoza obszaru wsparcia
Diagnoza obszarów wsparcia sformułowana jest w oparciu o powiązania funkcjonalne pomiędzy
trzema miastami. Przeprowadzona w ramach prac nad delimitacją obszaru funkcjonalnego analiza
wykazała, że oddziaływania pomiędzy miastami są bardzo silne. Co ważne, obejmują one wszystkie
sfery funkcjonowania miast MOF, a co za tym idzie różne obszary polityki administracji
samorządowej. W odniesieniu do tych obszarów została sformułowana poniższa diagnoza wsparcia.
3.1. Otoczenie lokalne i regionalne
3.1.1.Położenie MOF
Według definicji zawartej w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Miejski Obszar
Funkcjonalny (MOF) to zwarty obszar miejski oraz powiązana z nim funkcjonalnie strefa
zurbanizowana. Administracyjnie obszary te mogą obejmować gminy miejskie, wiejskie i miejskowiejskie. W przypadku realizowanego projektu obszar ten ma charakter ośrodka subregionalnego,
gdyż tworzą go trzy miasta na prawach powiatu (każde powyżej 50 tys. mieszkańców).
Delimitacja Obszaru została dokonana przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
w Katowicach. Prace analityczne były prowadzone w oparciu o dostępne dane (m. in. Głównego
Urzędu Statystycznego) oraz dokumenty planistyczne1.
Podczas prac zostały przyjęte kryteria delimitacji zgodne z ogólnymi zasadami delimitacji
i metodologicznymi zaleceniami Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, to jest:
 przyjęto gminę jako podstawową jednostkę delimitacyjną,
 powiązania funkcjonalne oraz stopień natężenia procesów urbanizacyjnych uznano za istotne
przesłanki delimitacyjne,
 dane statystyczne analizowano na bazie danych GUS (najnowszych dostępnych,
a w przypadku wskaźników opierających się na badaniach ogólnopolskich z bazowego roku
badania tj. 2006),
 skorzystano z możliwości wprowadzenia korekt eksperckich z uwagi na specyfikę badanego
obszaru (trzy analizowane miasta są elementem składowych strefy węzłowej Miejskiego
Obszaru Funkcjonalnego),
 w analizach porównawczych wartości kryteriów odnoszone są do średniej wojewódzkiej lub
w szczególnych przypadkach do miasta wojewódzkiego (Katowic).
W rezultacie określony został Miejski Obszar Funkcjonalny obejmujący trzy jednostki terytorialne,
będące miastami na prawach powiatu. Są to: Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice. Łączna
powierzchnia tego obszaru to 124,19 km2.
Obszar znajduje się w centralnej części Aglomeracji Górnośląskiej i zajmuje 10,19% jego powierzchni.
Graniczy od północy z Piekarami Śląskimi i Bytomiem, od południa z Mikołowem, od wschodu
z Katowicami i Siemianowicami Śląskimi, a od zachodu z Zabrzem. Co istotne z punktu widzenia
rozwoju obszaru, znajduje się on w strefie węzłowej Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego.
1
Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii
Terenów Uprzemysłowionych
8
W ramach delimitacji opracowano trójpodział obszaru na strefy, który wynika zarówno z przebiegu
sieci komunikacyjnej jak i z uwarunkowań historycznych.
Strefa A (Północna) charakteryzuje się największą liczbą zabudowy usługowej (w tym usług wyższego
rzędu), jak również dróg i przystanków. Zabudowana mieszkaniowa graniczny tam z obszarami
przemysłowymi.
Strefa B (Środkowa) jest najlepiej skomunikowana zewnętrznie (dzięki DTŚ i A4). Znajduje się tam
najwięcej terenów przemysłowych oraz poprzemysłowych, które mogą być w przyszłości poddane
rewitalizacji.
Strefa C (Południowa) ma obszar o najmniejszej gęstości zaludnienia. Ważnym wyzwaniem
związanym z tym terenem jest stan środowiska naturalnego i ochrona gatunków2.
Ryc. 1. Podział obszaru MOF na strefy, z oznaczeniem układu komunikacyjnego
Źródło: Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację.
3.1.2.Warunki geograficzne
MOF położony jest na terenie Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, będącego częścią Wyżyny
Katowickiej (w prowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska). Wyżyna jest zbudowana z karbońskich skał
węglonośnych, które na północy przykryte są triasowymi dolomitami i wapieniami. Rzeźba terenu
jest zróżnicowana, pojawiają się tu uskoki, zrębowe płaskowyże, garby i wzgórze, poprzedzielane
kotlinami zapadliskowymi wypełnionymi osadami mioceńskimi i czwartorzędowymi o znacznej
miąższości.
2
9
Obszar znajduje się w strefie wododzielnej zlewisk dwóch rzek: Odry i Wisły. Takie usytuowanie
powoduje niedobór wód zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Do głównych cieków należą
Kłodnica (Ruda Śląska), Rawa (Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska) i Struga Chropaczowska
(Świętochłowice). Na terenie MOF znajduje się również wiele bezodpływowych zbiorników wodnych
pochodzenia antropogenicznego (powstałych w skutek pogórniczego osiadania terenu)3.
3.1.3.Historia
Ze względu na bliskość terytorialną Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska są połączone
przez wspólną historię, a także przynależność od obszaru kultury śląskiej.
Wszystkie trzy miasta wywodzą się z osad ulokowanych na prawie niemieckim powstałych w okresie
głębokich zmian społecznych i gospodarczych, które miały miejsce na ziemiach polskich w XII i XIII
wieku. Dla charakteru regionu znaczenie ma również to, że na tym obszarze istniało w przeszłości
więcej samodzielnych organizmów miejskich i wiejskich, z których część odpowiada dzisiejszym
dzielnicom miast. Granice terytorialne między trzema miastami zostały wytyczone znacznie później,
co znajduje odzwierciedlenie w spójnym charakterze regionu, będącym tak naprawdę jednym
organizmem miejskim.
W XVIII i XIX wieku obszar radykalnie zmienił swój charakter. Industrializacja związana była
z rozwojem przemysłu wydobywczego. W przypadku Chorzowa były to rudy ołowiu, żelaza oraz
srebra, w Rudzie Śląskiej metali, a potem węgla kamiennego, zaś w Świętochłowicach, węgla
kamiennego, a później żelaza. Eksploracja złóż wiązała się również z powstaniem hut. Pierwsze były
m. in. Königshütte (Huta Królewska, późniejsza Huta Kościuszko - Chorzów), Carlshütte (Huta Karol Ruda Śląska), i Friedenshütte (Huta Pokój – Ruda Śląska), Bethlen-Falva (obecnie Oddział koncernu
ArcelorMittal Poland S.A.).
Rozwój przemysłu wiązał się ze wzrostem liczby mieszkańców i rozbudową miast. Powstawały osiedla
robotnicze, kamienice, obiekty sakralne i budynki użyteczności publicznej. Wiek XIX był również
czasem kształtowania charakteru etniczno-kulturowego obszaru. Było to wynikiem wzrostu
cywilizacyjno-kulturowego i gospodarczo-społecznego, który kształtując nowe, kapitalistyczne
społeczeństwo prowadził do podważenia istniejących struktur społeczności tradycyjnych. Chęć
zachowania spójności wobec napływu obcych wzorców kulturowych umacniała odrębność
i świadomość etniczną zbiorowości4.
Po I wojnie światowej przynależność państwowa Górnego Śląska stała się kwestią sporną, której
rozwiązanie było jedno z najważniejszych cezur w historii regionu5. Do pierwszego z powstań śląskich
doszło w roku 1919, co było kulminacją protestów przeciwko zawartemu w Traktacie Wersalskim
postanowieniu o przeprowadzeniu plebiscytu. Powstanie to zostało stłumione, ale w 1920 r.
3
Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i
Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii
4
M. Błaszczak-Wacławik, Miejsce i rola regionalnej kultury w procesach życia społecznego zbiorowości Górnego
Śląska do roku 1945 [w:] M. Blaszczak-Waclawik, W. Błasiak, T. Nawrocki, Górny Śląsk. Szczególny przypadek
kulturowy, Wydawnictwa Programu CPBP 09.8 Rozwój regionalny — Rozwój lokalny — Samorząd terytorialny
Wydawnictwo Naukowe Jan Szumacher, Kielce 1990
5
M. Fic i R. Kaczmarek (red.) Szkice Archiwalno-Historyczne, nr 8 Powstania śląskie w pamięci historycznej
Uczestnicy – pomniki – rocznice. Archiwum Państwowe w Katowicach, Katowice 2011
10
wybuchło kolejne. Ostatecznie plebiscyt odbył się w roku 1921, zaś ostatnie z powstań było reakcją
jego niekorzystny dla Polski wynik (na skutek przyznania prawa do głosowania również osobom
niemieszkającym już na Górnym Śląsku 59,4% głosujących opowiedziało się za przyłączeniem terenu
plebiscytowego do Niemiec). Powstanie wpłynęło na działania Ligii Narodów i spowodowały podział
spornego obszaru - miejscowości tworzące dzisiejsze miasta MOF zostały włączone do Polski.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego nastąpił dalszy rozwój obszaru, który jednak został
brutalnie przerwany przez wybuch II wojny światowej6.
Po wojnie wszystkie trzy miasta zyskały swój obecny kształt terytorialny. Pogłębieniu uległ również
industrialny charakter regionu. Rozwój gospodarczy związany był przede wszystkim z przemysłem
wydobywczym, chemicznym, hutniczym oraz elektromaszynowym, energetycznym i spożywczym.
Pod koniec XX wieku, na skutek transformacji ustrojowej oraz spadku znaczenia przemysłu ciężkiego
i wydobywczego, konieczna była likwidacja lub reorganizacja wielu kopalń oraz zakładów
przemysłowych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Miało to duży wpływ na zmiany
gospodarczego charakteru Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic.
Z industrialnej historii miast wynika ich policentryczna struktura przestrzenna ukształtowana przez
rozmieszczenie zakładów przemysłowych. W rezultacie w żadnym z nich nie ma tradycyjnego
„historycznego” rynku zaś tereny o różnym przeznaczeniu i funkcjach tworzą swoistą mozaikę
składającą się z obszarów śródmiejskich gęstej zabudowie mieszkaniowej i usługowej (położonych
przy głównych ciągach komunikacyjnych), terenów o charakterze produkcyjnym (a także
poprzemysłowych) oraz zieleni miejskiej7.
3.1.4.Związki zewnętrzne
Wszystkie trzy miasta leżą na obszarze Aglomeracji Górnośląskiej (Konurbacji Górnośląskiej), a także
przynależą do Górnośląskiego Związku Miejskiego.
14) Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego
Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska należą (wraz z siedemdziesięcioma sześcioma innymi
jednostkami samorządu terytorialnego) do Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego.
Celami, dla których stowarzyszenie to zostało powołane, są:





wsparcie idei samorządności lokalnej,
ochrona wspólnych interesów,
wymiana doświadczeń,
promocja osiągnięć,
realizacja wspólnych przedsięwzięć i inwestycji8.
Wśród zadań związku znajdują się między innymi:
6
A. Goniewicz Powstania śląskie 1919, 1920, 1921. Przewodnik po miejscowościach, Katowice 2001
8
Statut Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego, tekst jednolity z 13.12.2013, §1
7
11












pełnienie funkcji Związku ZIT w odniesieniu do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych,
realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego
na lata 2014-2020. Tekst jednolity z dnia 13 grudnia 2013 r.,
realizacja zadań dotyczących wdrażania projektów dofinansowanych z funduszy krajowych
i europejskich, w tym pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Śląskiego na lata 2014-2020, w tym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych,
wnioskowanie o dofinansowanie podejmowanych inicjatyw z funduszy krajowych
i europejskich oraz organizowanie i prowadzenie prac związanych z realizacją projektów
z udziałem funduszy zewnętrznych,
promocja społeczności lokalnych regionu oraz osiągnięć gmin i powiatów należących
do Związku, w tym innowacyjnych rozwiązań wypracowanych w gminach i powiatach,
wspieranie rozwoju współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie rozwoju gospodarczego,
kulturalnego, oświatowego i społecznego, ochrony środowiska naturalnego oraz organizacji
usług publicznych pomiędzy gminami i powiatami należącymi do Związku,
inicjowanie i wspieranie rozwoju gospodarczego gmin i powiatów Związku,
podejmowanie działań mających na celu wykorzystanie odnawialnych źródeł energii9,
Organami Związku są Walne Zebranie Członków, Zarząd Związku oraz Komisja Rewizyjna10,
Ważnym narzędziem działania związku jest Strategia rozwoju Subregionu Centralnego
Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym
uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem działań
dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) 11,
Dokument ten zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą regionu jak również jego analizę
strategiczną. Ze względu na tematykę dokumentu osobna diagnoza dotyczy systemu
transportowego w województwie śląskim,
Sformułowana wizja to Subregion Centralny Województwa Śląskiego kreuje rozwój
Województwa Śląskiego, będąc obszarem zdrowego osadnictwa, innowacji oraz
zrównoważonej gospodarki. Do osiągniecia pożądanego stanu rzeczy prowadzić mają
działania określone przez Misję Subregionu, to jest: Subregion Centralny Województwa
Śląskiego swój rozwój opiera na rozwoju kapitału ludzkiego, innowacyjności
i zrównoważonym rozwoju wynikającym z priorytetowego traktowania rewitalizacji
społecznej i gospodarczej oraz zrównoważonej mobilności i transportu,
Realizacja Strategii ma się opierać na osiach rozwojowych, do których przypisane zostały cele.
Tabela 1. Osie i cele zawarte w Strategii rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata
2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu
miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)
1
2
Oś
O1.
Ogniskowanie
zasobów,
przepływów
i
powiązań
gospodarczych
O2. Inkubacja i dyfuzja innowacji
Cele
C1.1. Zwiększenie atrakcyjności kluczowych przestrzeni publicznych
C1.2. Przywrócenie funkcji gospodarczych na obszarach zdegradowanych
C1.3. Integracja transportu publicznego
C2.1. Zapewnienie dobrych warunków dla rozwoju nowoczesnego przemysłu i
nowoczesnych usług
C2.2. Rozwój nauki i wzmocnienie procesów transferu technologii
C2.3. Generowanie istotnych, dużych projektów demonstrujących pionierskie
rozwiązania technologiczne, w tym w przestrzeni publicznej
9
11
Strategia rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do
2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem działań
dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014
10
12
3
Oś
O3. Rozwój kapitału ludzkiego
4
O4. Zdrowe środowisko
Cele
C3.1. Wyrównywanie szans edukacyjnych i wejścia na rynek pracy
C3.2. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorców
C3.3. Zwiększanie przewagi konkurencyjnej szkół wyższych
C3.4. Wzmocnienie lokalnych potencjałów rozwoju
C3.5. Ochrona dziedzictwa i rozwój kultury
C4.1. Równoważenie mobilności
C4.2. Efektywne gospodarowanie energią
C4.3. Bezpieczne gospodarowanie odpadami
C4.4. Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej
C4.5. Ograniczanie negatywnych skutków eksploatacji węgla kamiennego oraz
intensywnej działalności przemysłowej
Źródło: Strategia rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą
do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem
działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014
Innym ważnym dokumentem warunkującym działanie Związku będzie w przyszłości Strategia
Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata
2014-2020. Jest to narzędzie realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych mających przyczynić
się do realizacji dwóch celów strategicznych wraz z odpowiadającymi im priorytetami i działaniami.
CS1. Rozwój kapitału ludzkiego bazujący na zatrudnialności i spójności społeczno-gospodarczej SC
P1.1. Gospodarka i miejsca pracy
D1.1.1. Przywrócenie funkcji gospodarczych na obszarach zdegradowanych
D1.1.2. Wyrównywanie szans wejścia i powrotu na rynek pracy
D1.1.3. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorców
P1.2. Aktywność społeczna i zapobieganie wkluczeniom
D1.2.1. Wzmocnienie lokalnych potencjałów rozwoju oraz kompleksowa rewitalizacja
D1.2.2. Zapewnienie dostępu do dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
CS2. Zdrowe środowisko życia w SC dzięki zmniejszonej antropopresji
P2.1. Ochrona powietrza i efektywność energetyczna
D2.1.1. Równoważenie mobilności
D2.1.2. Zapobieganie niskiej emisji w nieruchomościach publicznych i budynkach
mieszkaniowych
P2.2. Ochrona zasobów przyrody
D2.2.1. Bezpieczne gospodarowanie odpadami
D2.2.2. Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej:12
15) Aglomeracja (Konurbacja) Górnośląska
Konurbacja nie stanowi formalnej organizacji miejskiej, a jedynie obszar połączony wspólną historią,
gospodarką oraz innymi uwarunkowaniami. Warto zwrócić uwagę na to, iż istnieje kilka
konkurencyjnych koncepcji rozwoju regionu w kierunku większej jego integracji. Różnią się one
12
Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata
2014-2020 Wersja III.1 (projekt z dnia 23.06.2014), Katowice czerwiec 2014
13
od siebie nie tylko zakładanymi obszarami współpracy, ale także liczbą miast wchodzących w skład
Konurbacji.
Koncepcją, która ma największy wpływ na zakres przeprowadzanych badań i analiz społecznych, jest
bez wątpienia ta wypracowana przez katowicki oddział Głównego Urzędu Statycznego. Według niej
do Aglomeracji należą Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice wraz z Gliwicami, Zabrzem, Bytomiem,
Katowicami, Siemianowicami Śląskimi, Sosnowcem, Dąbrową Górniczą, Jaworznem, Czeladzią,
Mysłowicami, Będzinem, Tychami, Piekarami Śląskimi, Mikołowem, Tarnowskimi Górami
i Knurowem13.
Ryc. 2. Konurbacja Górnośląska – koncepcja GUS
Źródło: GUS Katowice
16) Górnośląski Związek Metropolitalny
Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM) to największy tego typu związek jednostek terytorialnych
w Europie Wschodniej. Jego powierzchnia wynosi 1 218 km2.
W skład GZM wchodzi 14 miast na prawach powiatu leżących na obszarze Konurbacji Śląskiej:
 Bytom,
 Chorzów,
 Gliwice,
 Dąbrowa Górnicza,
 Jaworzno,
 Katowice,
 Mysłowice,
 Piekary Śląskie,
 Ruda Śląska,
 Siemianowice Śląskie,
 Sosnowiec,
 Świętochłowice,
13
Konurbacja
górnośląska
według
GUS
2006:
Aglomeracja
śląska
http://www.stat.gov.pl/katow/69_363_PLK_HTML.htm, dostęp on-line 08.05.2013 r.
w
liczbach,
14


Tychy,
Zabrze.
Związek jest zarządzany przez Zgromadzenie Związku, którego organem wykonawczym jest Zarząd
Związku14.
Do statutowych zadań Związku należy opracowywanie i realizacja wspólnej strategii rozwoju
dla miast15. Pierwsza strategia, przyjęta w 2009 roku, dotyczy rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej
Metropolii „Silesia” do 2025 r., a jej celem było zdefiniowanie wizji rozwoju metropolii.
Na podstawie badań przeprowadzonych na potrzeby delimitacji Górnośląsko-Zagłębiowskiej
Metropolii „Silesia” uznano, że wszystkie trzy miasta obszaru MOF wchodzą w skład rdzenia
Metropolii. Metropolitalny poziom hierarchiczny Chorzowa został oceniony jako na trzeci, a Rudy
Śląskiej i Świętochłowic na czwarty (w pięciostopniowej skali)16.
Inne obszary współpracy miast w ramach Związku, wyznaczone przez jego statut, to pozyskiwanie
zewnętrznych funduszy na realizację zadań, zarządzanie drogami (w ramach porozumień z gminami
członkowskimi), polityka rynku pracy oraz działania na rzecz konkurencyjności miast. Związek jest
również podmiotem mogącym wyrażać opinie na temat procesów legislacyjnych i decyzyjnych
na poziomie wojewódzkim oraz krajowym, a także prowadzić współpracę z innymi jednostkami
administracji samorządowej oraz rządowej17.
17) Metropolia Górnośląska
Według Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” wszystkie trzy miasta wchodzą
w skład największego z obszarów funkcjonalnych województwa: centralnego (zamieszkuje go 60,4%
ludności regionu). Co ważne, znajdują się w centralnej jego części to jest Metropolii Górnośląskiej18,
będącej obszarem o znaczeniu europejskim, uznanym w Strategii za najważniejszy z punktu widzenia
procesów globalizacyjnych19.
Obszar centralny charakteryzuje się wysokim potencjałem gospodarczym i przestrzennym
wynikającym ze skupienia różnych funkcji (w tym funkcji wyższego rzędu w obszarze miejskim).
Znajduje się tam wiele zróżnicowanych przedsiębiorstw, reprezentujących zarówno branże
tradycyjne (przemysł wydobywczy), jak i nowe technologie. Dzięki wysokiej atrakcyjności
inwestycyjnej (do której przyczynia się również kapitał ludzki i społeczny) i dużemu rynkowi zbytu,
na inwestycje w tym obszarze decydują się również globalne firmy.
14
http://www.silesiametropolia.eu, dostęp on-line 05.11.2013
http://www.gzm.bip-e.pl, dostęp on-line z dnia 05.11.2013
16
Delimitacja regionu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia”, przygotowana przez pracowników
naukowych Katedry Geografii Ekonomicznej Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, prof. dr. hab.
Jerzego Runge, dr. Roberta Krzysztofika, przy współpracy mgr. Tomasza Spórna, Sosnowiec 2011
17
http://www.gzm.bip-e.pl, dostęp on-line z dnia 05.11.2013
18
W wyniku delimitacji do Metropolii Górnośląskiej zakwalifikowane zostały gminy: Katowice, Sosnowiec,
Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Jaworzno, Mysłowice, Siemianowice
Śląskie, Tarnowskie Góry, Będzin, Piekary Śląskie, Świętochłowice, Knurów, Mikołów, Czeladź, Łaziska Górne,
Bieruń, Radzionków i Wojkowice. Źródło: Zeszyt 4 Analizy RCAS, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego,
www.rcas.slaskie.pl.
19
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr
IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r.
15
15
Co ważne, z jednej strony dzięki warunkom przyrodniczym oraz wykorzystaniu potencjału kultury
i tradycji, obszar posiada również potencjał turystyczny oraz rekreacyjny. Możliwości te są dobrze
wykorzystywane między innymi dzięki dużej liczbie produktów turystycznych.
Do najważniejszych wyzwań, które stoją przed tym obszarem, należy wspieranie dalszego procesu
metropolizacji między innymi poprzez inwestycje w kapitał ludzki, które mogą przyciągnąć kolejnych
inwestorów i tym sposobem wzmocnić rozwój inteligentnych specjalizacji w regionie. W Strategii
wskazano również na konieczność dalszego rozwoju oferty turystyczno-rekreacyjnej, a także działań
na rzecz poprawy jakości środowiska naturalnego. Ważnym zadaniem jest również przeciwdziałanie
depopulacji, między innym poprzez poprawianie jakości życia mieszkańców (np. w zakresie rynku
pracy, oferty czasu wolnego, usług dla seniorów).
Ponieważ skomunikowanie regionu zarówno w układzie wewnętrznym, jak i z powiązaniami
zewnętrznymi wpływa na jego rozwój w wielu wymiarach, poprawa istniejących połączeń,
opracowywanie inteligentnych systemów zarządzania transportem oraz rozwój zintegrowanego
systemu transportu publicznego również należą do wyzwań wskazanych w Strategii20.
18) Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego
Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice należą do powołanego w 1991 roku Komunikacyjnego
Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Podstawą prawną powołania Związku
jest Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r., która stanowi, że samorządy realizując
obowiązek organizacji komunikacji miejskiej mogą tworzyć związki międzygminne.
KZK GOP obejmuje 27 gmin, to jest: Katowice, Bytom, Bobrowniki, Będzin, Chełm Śląski, Chorzów,
Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gierałtowice, Gliwice, Imielin, Knurów, Mysłowice, Piekary Śląskie,
Pilchowice, Psary, Pyskowice, Radzionków, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Siewierz, Sławków,
Sosnowiec, Sośnicowice, Świętochłowice, Wojkowice, Zabrze. Zasięg jego działania to cała
Aglomeracja Katowicka oraz niektóre obszary z nią sąsiadujące, a udział w ruchu na tym terenie
wynosi ponad 48%.
Od 1 maja 2000 r. Związek jest organizatorem komunikacji zarówno autobusowej, jak i tramwajowej
na terenie zrzeszonych gmin, realizowane są również połączenia z gminami ościennymi .21
Dzięki gęstej sieci dróg (indeks stanowiący stosunek długości odcinków dróg na powierzchnię obszaru
liczoną w hektarach wynosi 62,21) oraz systemowi komunikacji publicznej (wskaźnik natężenia
przystanków autobusowych na kilometr kwadratowy wynosi 3,99) mieszkańcy obszaru mogą
swobodnie przemieszczać się między miastami. Dzięki temu mogą oni korzystać z oferty usługowej,
rekreacyjnej i kulturalnej całego obszaru MOF22.
Obecnie trwają przygotowania do wprowadzenia na terenie KZK GOP (oraz Tychów i Jaworzna)
Śląskiej Karty Usług Publicznych. Karta ta będzie obejmowała usługi kulturalne, rekreacyjno20
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr
IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r.
21
http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-geneza.html, dostęp on-line: 26.05.2014
22
16
sportowe, biblioteczne, komunikacyjne oraz opłaty parkingowe. W instytucjach biorących udział
w projekcie będą zamontowane specjalne urządzenia umożliwiające płacenie kartą (będącą
nośnikiem elektronicznego pieniądza), jak również doładowywanie jej. Według planów w systemie
funkcjonować będą zarówno karty spersonalizuje, jak i niespersonalizowane. Karty będą mogły
również być używane jako nośniki podpisu elektronicznego23.
19) Współpraca międzynarodowa
Każde z trzech miast uczestniczy współpracy międzynarodowej, przede wszystkim dzięki zawiązanym
partnerstwom z innymi miastami. Poniższa tabela prezentuje zagranicznych partnerów
poszczególnych miast.
Tabela 2. Miasta Partnerskie Chorzowa, Rudy Śląskiej, Świętochłowic
Miasto MOF
Ruda Śląska
Chorzów
Miasta
partnerskie






Iserlohn (Niemcy)
Creil (Francja)
Ózd (Węgry)
Tarnopol (Ukraina)
Termoli (Włochy)
Zlin
(Republika
Czeska)






Levice (Słowacja)
Papenburg (Niemcy)
Leimen (Niemcy)
Vibo Valentia (Włochy)
Mank i region Melker
Alpenvorland (Austria)
Giżycko (Polska)
Świętochłowice







Heiloo (Holandia)
Novy Jičín (Czechy)
Laa an der
Thaya (Austria)
Tiszaujvaros (Węgry)
Rimavska
Sobota (Słowacja)
Tai’an (Chiny)
Torez (Ukraina)
Źródło: http://chorzow.eu/o-miescie/miasta-partnerskie-creil.html, dostęp on-line 05.05.2011
3.1.5.Konkurencja innych ośrodków
Do ważnych cech województwa śląskiego, a zwłaszcza Aglomeracji Górnośląskiej, należy specyficzna
struktura sieci osadniczej. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców zamieszkuje ponad 60%
ludności miejskiej województwa (odsetek ten w przypadku Polski wynosi 47,1%). Jednocześnie
średnia liczba mieszkańców dużego miasta województwa śląskiego24 jest niższa od średniej krajowej
(około 181 tys. w porównaniu do około 281 tys.). Taka struktura powoduje wysoki poziom
konkurencji pomiędzy licznymi położonymi w bezpośrednim sąsiedztwie dużymi miastami.
W przypadku miast składających się na MOF kluczowe jest sąsiedztwo z Katowicami (stolicą
województwa).
Szczególnie ważnym przedmiotem konkurencji miedzy miastami są zasoby ludzkie (zwłaszcza
rozpatrywane z punktu widzenia rynku pracy). Z przeprowadzonych badań wynika, że jedynie
w przypadku Chorzowa saldo wyjazdów i przyjazdów związane z pracą poza granicami gminy jest
dodatnie. Jednocześnie to właśnie Chorzów jest tym spośród trzech miast, które posiada najsilniejsze,
generujące podwyższone koszty pracy powiązania funkcjonalne z Katowicami25. Co więcej, wielu
23
http://www.kartaskup.pl/ dostęp on-line: 04.06.2014
To jest powyżej 100 tys. mieszkańców.
25
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego
Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r. – siła relacji była obliczana na podstawie deklaracji PIT-11
24
17
mieszkańców pracuje poza MOF, w związku z czym saldo dla całego obszaru również jest ujemne
w stosunku do Katowic26.
Tabela 3. Wyjazdy i przyjazdy mieszkańców miast badanego obszaru w relacji do Katowic na podstawie
ogólnopolskich badań z 2006 roku
miasto
liczba mieszkańców
w tys. ludności w wieku produkcyjnym
przyjazdy
wyjazdy
saldo
Chorzów
113 978
9176
8778
398
Ruda Śląska
145 471
4530
9591
-5061
Świętochłowice
54 938
2486
5875
-3389
Cały obszar
314 387
16192
24 244
-8052
Katowice
314 500
104228
11936
92292
Źródło: Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej
Obszarem konkurencji jest również edukacja. Jak wynika z analiz dojazdów do szkół
ponadgimnazjalnych w województwie śląskim szczególną pozycję w tym zakresie zajmują Katowice,
do których dojeżdżają uczniowie szkół ponadgimnazjalnych z największej liczby gmin (96). Drugie
miejsce zajmuje Częstochowa (62), a trzecie ex aequo Chorzów i Bielsko-Biała (55).
Warto wspomnieć o tym, że wśród uczniów dojeżdżających do szkół w Chorzowie znaczącą grupę
stanowią osoby ze Świętochłowic (632 – jest to jedna z relacji o największej wartości w skali
województwa, zwłaszcza w porównaniu do ogólnej liczby absolwentów szkół gimnazjalnych
w mieście)27.
W rankingach szkół ponadgimnazjalnych województwa śląskiego najwyższe pozycje, jeśli chodzi
o licea, zajmują placówki z Bielsko-Białej, Cieszyna i Katowic, zaś jeśli chodzi o technika, szkoły
z Cieszyna, Katowic, Jastrzębia-Zdroju, Rybnika i Żywca. Pierwsze w rankingu szkoły z terenu MOF to
I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Chorzowie (miejsce 22 w województwie)
i III Liceum Ogólnokształcące w Rudzie Śląskiej (miejsce 39) oraz Technikum Mechaniczno-Elektryczne
w ZSTiO nr 3 w Chorzowie (miejsce 69) i Technikum nr 6 w ZSP nr 6 im. Mikołaja Kopernika w Rudzie
Śląskiej (miejsce 79).
Jeśli chodzi o uczelnie wyższe na terenie województwa to najwyższe miejsce w ogólnopolskim
rankingu Perspektyw (edycja 2013) zajęły Politechnika Śląska w Gliwicach (miejsce 18) i Uniwersytet
Śląski w Katowicach (pozycja 20). Co ważne, obie te uczelnie znajdują się w sąsiedztwie MOF.
Młodzież z Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic może więc na etapie edukacji średniej i wyższej
wybierać szkoły usytuowane zarówno na terenie MOF, jak i poza nim.
26
27
Analiza powiązań funkcjonalnych na obszarze województwa śląskiego. Artykuł opracowany w Wydziale
Planowania Strategicznego i Przestrzennego Regionalne Centrum Analiz Strategicznych (RCAS) Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Śląskiego pod kierunkiem Mariusza Raczka, Z-cy Dyrektora Wydziału
18
Ze względu na aktualne uwarunkowania demograficzne skoordynowane działania mające na celu
rozwój edukacji mogą być ważnym obszarem współpracy trzech miast. Uczynienie terenu MOF
atrakcyjnym dla studentów może pozytywnie wpłynąć na jego rozwój w przyszłości.
Jak stwierdzono w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, cały obszar
Aglomeracji Górnośląskiej charakteryzuje się koncentracją ośrodków miejskich, które na skutek
przemian z restrukturyzacji przemysłu ciężkiego tracą swoje dotychczasowe funkcje. Negatywne
zjawiska degradacji społecznej i gospodarczej mają tendencje do koncentrowania się
w określonych dzielnicach (najczęściej są to tak zwane blokowiska lub stare dzielnice
o nieokreślonej sytuacji własnościowej). Rekomendacje zawarte w dokumencie Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 związane są z identyfikacją obszarów szczególnie
zagrożonych na potrzeby planowania i realizacji kompleksowych działań rewitalizacyjnych28.
Wobec bliskości terytorialnej Katowic i innych miast, współpraca między Chorzowem, Rudą Śląską
i Świętochłowicami może przyczynić się do ukształtowania się na terenie MOF ośrodka rozwoju
ważnego w skali całego województwa.
3.1.6.Podsumowanie
Delimitacja Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej Świętochłowic została
dokonana przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych na podstawie danych
odzwierciedlających wieloaspektowe powiązania między tymi trzema ośrodkami miejskimi. Co
istotne, powiązania te mają wielowiekową historię, która może być uznana za ważny potencjał
z punktu widzenia rozwoju kultury i wzmacniania tożsamości lokalnej. Wyniki prac analitycznych
pokazują, że trzy miasta są do siebie pod wieloma względami podobne i tworzą spójny obszar,
który może rozwijać się dzięki wspólnemu wykorzystywaniu jego potencjałów np. związanych
z dziedzictwem historycznym, położeniem w regionie czy przynależnością do szerszych związków
jednostek terytorialnych. Całościowe spojrzenie na teren MOF może również sprzyjać
wypracowaniu optymalnych sposobów przezwyciężania trudności i rozwiązujących
występujących w trzech miastach problemów.
Znaczącym potencjałem MOF jest jego korzystne położenie w centralnej części Aglomeracji
Górnośląskiej i w strefie węzłowej Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego. Co istotne, wszystkie
trzy miasta przynależą do tych samych związków terytorialnych, a więc ich wspólne działania mogą
uzyskać wsparcie innych partnerów w regionie. Szczególnie ważne z punktu widzenia realizacji
wspólnych celów trzech miast może być w najbliższych latach ich członkostwo w Związku Gmin
i Powiatów Subregionu Centralnego. Na spójność MOF oraz jego skomunikowanie z innymi gminami
istotny wpływ ma także Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Współpraca miedzy Chorzowem, Rudą Śląską i Świętochłowicami może wzmocnić ich pozycję
w konkurencji innymi ośrodkami miejskimi (spośród których szczególne znaczenie ma stolica
województwa – Katowice).
28
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
19
3.2. Zasoby materialne
3.2.1.Zagospodarowanie przestrzenne
3.2.1.1.
Struktura użytkowania
Na tle województwa śląskiego Miejski Obszar Funkcjonalny miast Chorzów, Ruda Śląska
i Świętochłowice wyróżnia się pozytywnie zarówno pod względem liczby obiektów zieleni, jak
również łącznej powierzchni parków. Dzieje się tak za sprawą zlokalizowania w Chorzowie Parku
Śląskiego o powierzchni przekraczającej 600 ha, będącego miejscem spędzania wolnego czasu
mieszkańców MOF. W Rudzie Śląskiej lasy zarządzane przez Nadleśnictwo Katowice stanowią
13 992,97 ha29, niemal ¼ powierzchni miasta. Zieleń miast MOF wzajemnie się uzupełnia, służąc
wszystkim mieszkańcom obszaru.
Tabela 4. Tereny zieleni w 2012 roku – liczba i obiektów według typu i ich łączna powierzchnia w hektarach
typ
obiektu
parki spacerowo
- wypoczynkowe
ob.
pow. (ha)
zieleńce
ob.
pow.
(ha)
zieleń
uliczna
pow.
(ha)
tereny zieleni
osiedlowej
pow. (ha)
2645
22669,3
15732
10040,0 13411,7
Polska
woj.
270
3913,2
2542
1394,6
2130,6
śląskie
7
552,4
200
114,1
60,8
Chorzów
Ruda
12
61,4
60
44,0
62,1
Śląska
Świętochł
7
23,7
24
9,3
14,3
owice
Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego
cmentarze
lasy
ob.
pow.
(ha)
pow.
(ha)
24760,4
15501
17977,1
9163787
4377,5
907
1347,0
392194,
6
76,5
10
28,0
228,4
277,0
6
16,9
1531,5
150,9
8
13,0
0,0
Udział powierzchni terenów zieleni w Rudzie Śląskiej i Chorzowie utrzymuje się na stałym poziomie,
odpowiednio około 22,5% i 5%, w latach 2004-2012 spadł natomiast znacznie odsetek terenów
zieleni w Świętochłowicach – z rekordowych 23,9% w 2004 roku poprzez 7,5% w 2010 r., do 13,8%
w latach 2011-2012. Należy zauważyć, że są to wartości wielokrotnie przekraczające średnie dla
województwa śląskiego i Polski, wynoszące odpowiednio zaledwie 0,8% i 0,2%.
Tabela 5. Procentowy udział terenów zieleni w latach 2004-2012
jednostka terytorialna
procentowy udział terenów zieleni w powierzchni ogółem
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
POLSKA
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
woj. śląskie
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
Chorzów
22,1
23,0
23,3
21,8
23,1
22,9
21,9
22,1
Ruda Śląska
4,2
5,0
5,2
5,3
5,3
4,9
4,9
5,0
Świętochłowice
23,9
23,2
23,1
23,7
23,7
17,2
7,5
13,8
3.2.1.2.
2012
0,2
0,8
22,4
4,9
13,8
Tereny zdegradowane/poprzemysłowe
W Rudzie Śląskiej znajdują się tereny składowania odpadów o powierzchni wynoszącej blisko 200 ha,
pozostałe miasta obszaru funkcjonalnego uporały się z takimi niezrekultywowanymi obszarami –
Chorzów w 2007 roku, a Świętochłowice w 2012 roku. Nie zmienia to faktu, że negatywne
29
Diagnoza społeczno-gospodarcza Miasta Ruda Śląska, Ruda Śląska 2014
20
oddziaływanie terenów zdegradowanych na środowisko i estetykę miasta stanowi wspólny problem
Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego. W Chorzowie w związku z przeszłością miasta, które stanowiło
centrum przemysłu górniczego i hutniczego, zdegradowane jest ponad 10% jego powierzchni30.
W Rudzie Śląskiej zdegradowana jest dodatkowo część substancji mieszkaniowej, wody podziemne
i obiekty sportowe i rekreacyjne31. Również w Świętochłowicach problem stanowi degradacja
terenów poprzemysłowych i tkanki mieszkaniowej32.
Tabela 6. Powierzchnia terenów składowania odpadów w latach 2003-2012 w hektarach
jednostka
2003
2004
2005
2006
2007
2008
terytorialna
POLSKA
9895,0 9685,5 9606,8 9453,2 9041,4 9057,5
woj. śląskie
2595,8 2496,2 2450,6 2377,6 2267,9 2201,6
Chorzów
28,0
24,0
24,0
24,0
0,0
0,0
Ruda Śląska
222,4
211,5
206,3
197,0
174,0
177,5
Świętochłowice
13,4
13,4
13,4
13,4
13,4
1,0
3.2.1.3.
2009
2010
2011
2012
8971,1
2166,7
0,0
155,3
1,0
8717,1
2082,3
0,0
155,3
1,0
8460,4
1736,6
0,0
192,7
1,0
8556,8
1688,9
0,0
189,9
0,0
Plany zagospodarowania
Na terenie obszaru funkcjonalnego w latach 2009-2012 wzrosła liczba miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego. Pozytywnie wpływa to na ład przestrzenny, wyznaczone kierunki
zagospodarowania ułatwiają rozwój ośrodków miejskich i połączeń między nimi. Dzięki wysokim
udziale pokrycia MOF MPZP inwestorzy wiedzą, gdzie warto lokalizować inwestycje poszczególnych
typów, co ułatwia miastom ich pozyskiwanie i wspólne konkurowanie o inwestycje z konkurencyjnym
otoczeniem. Chorzów wyróżnia się tym, że powierzchnia gminy objęta planami wynosiła w tych
latach 3 360 ha, natomiast liczba planów rosła, a pokrycie nimi wyniosło 100%. W Rudzie Śląskiej
Miejscowy Plan Zagospodarowania przestrzennego jest jeden i obejmuje całe miasto, natomiast
w Świętochłowicach wynoszące w 2012 roku 38,8% pokrycie miejscowymi planami przekracza
średnią dla Polski o wartości 27,9%.
Tabela 7. Liczba planów zagospodarowanie przestrzennego, powierzchnia gmin nimi objęta i jej udział
w łącznej powierzchni w latach 2009-2012
plany zagospodarowania
przestrzennego ogółem
lata
POLSKA
woj. śląskie
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
powierzchnia gminy objęta
obowiązującymi planami
ogółem
udział powierzchni objętej
obowiązującymi miejscowymi
planami zagospodarowania
przestrzennego
2009 2010 2011 2012
%
%
%
%
2009
szt.
2010
szt.
2011
szt.
2012
szt.
2009
ha
2010
ha
2011
ha
2012
ha
36193
37905
39994
41625
27,9
2697
59,4
61,7
63,5
63,4
25
27
31
87222
55
78203
1
3360
27,2
2579
85128
57
78343
7
3360
26,5
2418
82781
58
76114
1
3360
25,6
2350
80033
74
73197
3
3360
100
100
100
100
7773
7773
7768
7768
100,0
100,0
99,9
99,9
446
446
473
517
33,5
33,5
35,5
38,8
1
1
1
32
(34)
1
7
12
17
20
Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego; liczby w nawiasach pochodzą z informacji
Urzędu Miasta Chorzów i dotyczą roku 2013
30
Strategia rozwoju Chorzowa do 2030 roku, Chorzów 2014
Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030, Ruda Śląska 2014
32
Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030. Świętochłowice 2014
31
21
Ryc. 3. Odsetek powierzchni miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego objęty miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędów miast.
3.2.2.Infrastruktura techniczna
3.2.2.1.
Komunikacja i sieć transportowa
Drogi gminne i powiatowe w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym tworzą gęsty system. Na 100 km2
w Świętochłowicach przypadało w 2012 roku 513,1 km dróg, nie licząc dróg krajowych
i wojewódzkich. W mieście tym nie występują drogi gruntowe, a długość dróg o nawierzchni twardej
ulepszonej wynosi 42,8 km. Zagęszczenie dróg powiatowych i gminnych na 100 km2 w województwie
śląskim przyjmuje bardzo wysokie wartości, a miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego pozytywnie
wyróżniają się na jego tle. Ciekawym wyróżnikiem Rudy Śląskiej jest wynoszący 18,3 km na 100 km2
udział dróg gruntowych i duża łączna długość dróg o nawierzchni twardej ulepszonej.
Tabela 8. Drogi gminne i powiatowe o nawierzchni twardej, twardej ulepszonej i gruntowej w roku 2012 oraz
2
wskaźnik długości dróg przypadających na 100 km i 10 tysięcy ludności
jednostka
terytorialna
drogi gminne i powiatowe o twardej
nawierzchni
ogółem
POLSKA
ŚLĄSKIE
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
118587,1
12649,5
78,4
148
44,5
na 100 km
2
74,6
151,8
393,6
272,7
513,1
drogi gminne i powiatowe
o gruntowej nawierzchni
na 10 000
ludności
60,5
40,6
11,7
14,9
12,7
ogółem
120064,1
3901,4
1,5
14,3
0
na 100
2
km
42,0
34,1
5,5
18,3
0,0
na
10 000lud
ności
34,1
9,1
0,2
1,0
0,0
o nawierzchni
twardej
ulepszonej
ogółem
99978,5
11115,6
77,5
147,8
42,8
22
2
Ryc. 4. Gęstość dróg utwardzonych i gruntowych (km na 100 km ) w poszczególnych miastach Miejskiego
Obszaru Funkcjonalnego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL GUS
Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega Drogowa Trasa Średnicowa, jedna z kluczowych dróg
w aglomeracji katowickiej, która łączy pięć śląskich miast: Katowice, Chorzów, Świętochłowice, Rudę
Śląską i Zabrze, docelowo także Gliwice. Drogowa Trasa Średnicowa jest główną arterią
komunikacyjną i wewnętrzną obwodnica Aglomeracji Górnośląskiej, ma status drogi wojewódzkiej
o oznaczeniu DW902. Część trasy jest wspólnie utrzymywana przez Chorzów, Świętochłowice, Rudę
Śląską i Zabrze, które razem ogłosiły przetarg. Na całoroczne utrzymanie trasy cztery miasta
zarezerwowały ok. 1,17 mln zł. Najkorzystniejsza oferta opiewała na 974,1 tys. zł33. „Dojazdy do
szkoły, pracy, zakupy, dostęp do obiektów kultury i rozrywki oraz atrakcji sportowych powodują, że
relacje dojazdowe są wielokierunkowe i intensywne. Kierunkiem dominującym w potokach ruchu,
wynikającym również z ukształtowania zespołu miast jest kierunek wschód - zachód. Tak też
przebiegają autostrada A-4 i Drogowa Trasa Średnicowa Katowice-Gliwice. Nieuporządkowany
przebieg tras poprzecznych północ-południe (N-S) często powoduje nakładanie się podróży na trasy
o orientacji wschód-zachód (E-W). Większość skrzyżowań, w zasadzie jednopoziomowych, pracuje na
granicy przepustowości. Obecnie średnia prędkość komunikacyjna to 15-17 km/h. Zrealizowanie DTŚ
i niektórych tras poprzecznych już zaowocowało zwiększeniem prędkości komunikacyjnej”34.
33
http://wyborcza.biz/biznes/1,100969,15364487,Ruda_Slaska_podpisala_umowe_na_utrzymanie_Drogowej.h
tml, dostęp on-line 25.05.2014
34
http://www.dts-sa.pl/trasa-dts, dostęp on-line 25.05.2014
23
Autostrada A4 biegnie od granicy państwa z Niemcami przez Zgorzelec, Legnicę, Wrocław, Opole,
Gliwice, Katowice, Kraków, Tarnów, Rzeszów do granicy państwa z Ukrainą. W województwie śląskim
przebiega w osi wschód-zachód od granicy z województwem opolskim przez Gliwice, Rudę Śląska,
Chorzów, Katowice, Mysłowice, Jaworzno do granicy z województwem małopolskim. W regionie
autostrada A4 oddana jest do użytku w całości i ma długość około 84 km. Należy do podstawowych
składników infrastruktury III korytarza transportowego35.
3.2.2.2.
Komunikacja tramwajowa i autobusowa łącząca miasta MOF
Ryc. 5. Mapa linii KZK GOP na terenie MOF
Źródło: http://ww2.kzkgop.pl/index_.php?kafelx=2&kafely=2
W 1991 roku na podstawie Ustawy o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r. powołany został
Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Obecnie Komunikacyjny
35
Strategia Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020 z perspektywą do
2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz ze Strategią
dla Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014 r.
24
Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego skupia 27 gmin, organizując na ich
terenie komunikację z miejscowościami ościennymi. Wśród 11 pierwotnych członków 19 września
1991 roku znalazły się Chorzów i Ruda Śląska. Od 1 marca 2000 r. obowiązuje jeden bilet autobusowo-tramwajowy KZK GOP36.
Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega 7 linii (trzy tramwajowe i cztery autobusowe)
o charakterze ponad miejskim, łącząc Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską i umożliwiając
nieprzerwaną podróż pomiędzy członkami MOF na podstawie biletu, którego ceny zaczynają ją się
od 3,20 zł za bilet normalny i 1,60 zł za bilet ulgowy (15 minutowy lub jednorazowy).
Tabela 9. Numery linii komunikacji miejskiej łączącej miasta MOF wraz z przystankami granicznymi
nr
linii
T9
Relacja
T11
Chorzów
–Ruda
Śląska
ChorzówGliwice
KatowiceGliwice
KatowiceZabrze
T17
6
7
ChorzówBytom
23
KatowiceZabrze
840
KatowiceGliwice
KatowiceGliwice
870
Przystanki w Chorzowie
Pierwszy
Ostatni
Chorzów
Chorzów Bałtycka
Ratusz
Chorzów
Stadion
Śląski
Chorzów
Ratusz
Chorzów
AKS
Chorzów
DTŚ BOWiD
Klimzowiec
Wojska
Polskiego
Chorzów
Rynek
Chorzów
Hala
Sportowa
Przystanki w Świętochłowicach
Pierwszy
Ostatni
Świętochłowice
Zgoda
Gazownia
Ceramiczna n/ż
Przystanki w Rudzie Śląskiej
Pierwszy
Ostatni
Bykowina
Godula
Niedźwiedzin
Osiedle
iec
Paryż
Chebzie
Chebzie
Pawła
Pętla
Chorzów Pokoju
Piaśniki
Skrzyżowanie
Lipiny Zakłady
Silesia
Chorzów Bałtycka
Chorzów Batory
Urząd Skarbowy
Chorzów Batory
Urząd Skarbowy
Świętochłowice
Gazownia
Świętochłowice
Mijanka
Świętochłowice
Mijanka
Lipiny Zakłady
Silesia
Zgoda Zespół
Szkół
Zgoda Droga
Kochłowicka
Chorzów Batory
Urząd Skarbowy
Świętochłowice
Mijanka
Zgoda Zespół
Szkół
Chebzie
Pawła
Nowy Bytom
Chorzowska
Kochłowice
Kopalnia
Nowy Wirek
Nowy Bytom
Chorzowska
Chorzów
Wodociągi
Chorzów Hala
Sportowa
Piaśniki
Skrzyżowanie
Świętochłowice
Polna
Lipiny
Targowisko
Świętochłowice
Polna
Chebzie
Dworcowa
Chebzie
Dworcowa
Ruda Klary
Ruda Klary
Bielszowice
Kolonia
Bielszowice
Fińskie
Domki
Ruda
Południowa
Ruda
Południowa
Tabela 10. Numery linii komunikacji miejskiej łączących dwa miasta MOF wraz z przystankami granicznymi
nr
lini
i
48
98
13
9
14
4
36
relacja
KatowiceChorzów
Siemiano
wiceRuda
Śląska
ChorzówRuda
Śląska
ChorzówRuda
Śląska
przystanki w Chorzowie
pierwszy
Plac
Hutników
Chorzów
Stary
Wiejska
ostatni
Batorego
Chorzów
Plac
Hutników
Chorzów
Plac
Hutników
Chorzów
Batory Rondo
Gębały
Chorzów
Batory
Klonowa
przystanki w Świętochłowicach
pierwszy
ostatni
Chorzów
Batory
Klonowa
Zgoda Droga
Kochłowicka
Zgoda Droga
Kochłowicka
przystanki w Rudzie
Śląskiej
pierwszy
ostatni
Radoszowska Piłsudskie
go
Kochłowice
Halemba
Rondo Gębały Pętla
Kochłowice
Szyb
Radoszowy
Kochłowice
Rondo Gębały
Bykowina
Grzegorzk
a
Halemba
Pętla
http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-geneza.html
25
nr
lini
i
20
1
T7
relacja
BytomChorzów
BytomKatowice
przystanki w Chorzowie
pierwszy
Chorzów
Batory
Pętla
Chorzów
Batory
Zajezdnia
ostatni
Chorzów
Batory
Graniczna
Chorzów
Batory
Dworzec PKP
przystanki w Świętochłowicach
pierwszy
Zgoda
Osiedle
Słoneczne
Świętochłow
ice
Gazownia
ostatni
Chropaczów
Lampego
przystanki w Rudzie
Śląskiej
pierwszy
ostatni
Chropaczów
Osiedle Na
Wzgórzu
Źródło: opracowanie własne
W tabeli nie uwzględniono autobusów, które zatrzymują się w jednym z wymienionych miast tylko na
jednym przystanku, to jest linii: 13, 39, 121,120, 130, 144, 177,199, 201.
3.2.3.Infrastruktura kolejowa
Przez Miejski obszar funkcjonalny przebiega linia kolejowa nr 141 o długości 25,564 km37 łącząca
stację Katowice Ligota z Gliwicami. Od 1888 roku jest to trasa dwutorowa, a po tym jak w lutym 2014
roku PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zakończyły rewitalizację odcinków linii kolejowej Chorzów Batory
- Ruda Śląska Chebzie, prędkość konstrukcyjnej wzrosła odcinkach z 50 km/h do 100 km/h i lepsza
przepustowość oraz wyższy poziom bezpieczeństwa w ruchu kolejowym. Dla podróżnych oznacza to
skrócenie czasu jazdy o około 8 minut dla pociągów pasażerskich oraz o około 12 min dla pociągów IC
i InterRegio na szlaku Katowice – Gliwice38.
37
38
http://bazakolejowa.pl/index.php?dzial=linie&id=403&od=0&do=17&okno=przebieg
Informacja prasowa, Biuro Komunikacji i Promocji PKP PLK S.A., z 18 lutego 2014 r.
26
Ryc. 6. Mapa komunikacji kolejowej na terenie MOF
Źródło: opracowanie własne na podstawie www.rozklady-pkp.pl, dostęp on-line z 28.05.2014 r.
3.2.3.1.
Infrastruktura rowerowa
W 2011 roku w Świętochłowicach ścieżki rowerowe nie występowały, natomiast już w 2012 roku
miasto przegoniło Rudę Śląską pod względem ich zagęszczenia na 10 000km2 i 10 000 ludności.
Zarówno pod względem łącznej długości ścieżek, jak i ich zagęszczenia, zdecydowanie przoduje
Chorzów, gdzie długość ścieżek rowerowych na 10 000 ludności wynosi około 1,3 km, co jest
wartością zbliżoną do średniej województwa śląskiego. Miasto przoduje natomiast pod względem
wskaźnika terytorialnego zagęszczenia tras rowerowych – na 10 000 km2 powierzchni przypadało
w 2012 roku 4303 km ścieżek rowerowych.
2
Tabela 11. Długość ścieżek rowerowych i ich zagęszczenie na 10 000 km i 10 000 ludności
POLSKA
woj. śląskie
podregion katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Miejski Obszar Funkcjonalny
ścieżki rowerowe –
długość w km
2011
2012
5782,8
6955,3
560,0
624,7
70,2
80,0
14,2
14,2
4,7
4,7
0,0
4,6
18,9
23,5
ścieżki rowerowe na
10 tys. km2
2011
2012
184,9
222,4
454,1
506,5
1847,4
2105,3
4303,0
4303,0
602,6
602,6
0,0
3538,5
3870,5
2806,3
ścieżki rowerowe na
10 tys. ludności
2011
2012
1,5
1,8
1,2
1,4
0,9
1,1
1,3
1,3
0,3
0,3
0,0
0,9
0,6
0,8
27
2
Ryc. 7. Gęstość ścieżek rowerowych (w km na 1 km ) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS
Podregion katowicki, a szczególnie MOF, to obszary o gęstej, spójnej sieci rowerowej. Pierwszorzędna
trasa nr 4 z Katowic do Gliwic łączy ze sobą wszystkie miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego.
Istnieje aż dziewięć tras łączących co najmniej dwa miasta MOF. Najdłuższe ścieżki rowerowe
występują na terenie Chorzowa, gdzie w okolicach Parku Śląskiego z infrastruktury wspólnie
korzystają mieszkańcy trzech miast.
Tabela 12. Trasy rowerowe łączące miasta MOF z opisem ich przebiegu
Numer
Trasa
Średnicowa 2
Trasa nr 4*
Trasa nr 113
Przebieg
Katowice, Rynek – Dąb – WPKiW (ZOO – Hala Wystaw – Stadion Śląski) – Chorzów – ośrodek
wypoczynkowy „Skałka” –Os. Piaśniki (Świętochłowice) – Staw Foryśka – Os. Matylda – Lipiny – Staw
Trupek – Godula (Ruda Śląska) – Orzegów – Szyb Franciszek – Ruda Północna – Zaborze Północ – Zabrze
– Osiedle Curie-Skłodowskiej – kąpielisko „Leśne” w Maciejowie – Żerniki (Gliwice) – Zatorze – Gliwice
Trasy pierwszorzędne
Trasa Średnicowa 2Katowice, Rynek – Dąb – WPKiW (ZOO – Hala Wystaw – Stadion Śląski) – Chorzów –
ośrodek wypoczynkowy „Skałka” –Os. Piaśniki (Świętochłowice) – Staw Foryśka – Os. Matylda – Lipiny –
Staw Trupek – Godula (Ruda Śląska) – Orzegów – Szyb Franciszek – Ruda Północna – Zaborze Północ –
Zabrze – Osiedle Curie-Skłodowskiej – kąpielisko „Leśne” w Maciejowie – Żerniki (Gliwice) – Zatorze –
Gliwice
Trasy drugorzędne
Nowy Bytom (Ruda Śląska) – Os. Nowowiejska – Świętochłowice – Os. Żołnierzy Września – Os. Pnioki –
Chorzów Stary PKP – Szyb Kolejowy – Maciejkowice – Jutrzyny – Brzeziny Śląskie – Dąbrówka Wielka –
Sośnia Góra
28
Numer
Trasa nr 115
Trasa nr 127
Trasa nr 129
Trasa nr 130
Trasa nr 745
Trasa nr 747
Trasa nr 749
Trasa nr 750
Przebieg
Świętochłowice – Szpital im. A. Mielęckiego – Os. Irys – Chorzów – Os. Różanka – WPKiW (Stadion
Śląski – Ogród Bylinowy – rowerowy tor dirtowy – Paintball Park) – Stary Chorzów – ośrodek
wypoczynkowy „Dolina Górnika”.
Chorzów II (Chorzów) – Os. Pnioki– Os. Brzezina (Świętochłowice) – Lasek Chropaczowski –
Chropaczów– Planty
Chorzów-Batory, stadion KS „Ruch” – Batory, zajezdnia – Os. Batory – Staw Kalina – Świętochłowice
Park Skałka (Świętochłowice) – Park Heiloo – Piaśniki – Staw Wąwóz – Os. Wzgórze – Lasek
Chropaczowski – Os. Brzezina, skraj północny – Łagiewniki (Bytom) – Kol. Zygmunt – Kol. Zgorzelec –
Młyn Szombierski – Os. Powstańców Śląskich (Ruda Śląska) – Orzegów – Rudzka Kuźnica, skraj – Os.
Borsigwerke – Biskupice – Jez. Anaszacht – Mikulczyce
Os. Góra Hugona – Staw Kalina – Os. Kalina – Świętochłowice – droga do Paku Skałka – Staw Amelung
(Chorzów)
Nowy Wirek (Ruda Śląska) – Świętochłowice – Park Skałka – Os. Piaśniki – Planty Piaśniki – Os. Wzgórze
Os. Góra Hugona (Świętochłowice) – Góra Hugona – Nowy Wirek (Ruda Śląska) – Bykowina
Park Heiloo (Świętochłowice) – Planty – Lipiny– Chebzie (Ruda Śląska) – Staw Kokotek
Źródło: http://www.kztt.org.pl/, dostęp on-line z dnia 18.01.2013
*trasa łącząca wszystkie trzy miasta MOF
29
Ryc. 8. Mapa ścieżek rowerowych na terenie Chorzowa (dla czytelności zaznaczono tylko fragment trasy okalającej Park Śląski)
Źródło: maps.google.pl, MZUIM Chorzów, dostęp on-line 29.05.2014 r.
30
Ryc. 9. Mapa ścieżek rowerowych na terenie MOF
Źródło: UM Chorzów
31
Ryc. 10. Istniejące, budowane, planowane i konceptualne trasy rowerowe Rudy Śląskiej
źródło: http://rudaslaska.geoportal2.pl/
3.2.4.Podsumowanie
Miejski Obszar Funkcjonalny Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest terenem o wysokim
udziale terenów zieleni. Stanowi to duży potencjał do rozwoju funkcji rekreacyjnych
i turystycznych. Wspólnym problemem obszaru jest degradacja terenów, spowodowana
przemysłową przeszłością obszaru, a także degradacja tkanki mieszkaniowej. Większość obszaru
funkcjonalnego jest objęta miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, co stanowi
atut, ułatwiający planowanie inwestycji i przyciąganie potencjalnych inwestorów.
Dzięki korzystnemu położeniu MOF w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy województwa, obszar
jest doskonale skomunikowany nie tylko między sobą, ale także zewnętrznie. Komunikację
wewnętrzną zapewnia Drogowa Trasa Średnicowa, wspólna komunikacja miejska w ramach KZK
GOP oraz linie kolejowe i ścieżki rowerowe. Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega również
autostrada A4. Trasa kolejowa przebiegająca przez MOF łączy Katowice z Gliwicami, ale kursują
po niej również pociągi Intercity i InterRegio, łączące obszar trzech miast z krajem i Europą.
3.3. Potencjał finansowy MOF
Dochody budżetów miast obszaru funkcjonalnego per capita są niższe niż średnia dla województwa
śląskiego i kraju. Wprawdzie dochody ogółem dla Chorzowa w latach 2010-2012 nieznacznie
odbiegały od śląskiej średniej i wynosiły około 4000 zł rocznie, jednak w 2010 roku dochody własne
Świętochłowic w przeliczeniu na mieszkańca były ponad dwukrotnie mniejsze od średniej dla miast
32
na prawach powiatów w Polsce. Największe różnice na niekorzyść budżetów miast obszaru
funkcjonalnego były obserwowane w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, podatek
dochodowy od osób prawnych był w 2010 roku w przeliczeniu na mieszkańca Świętochłowic ponad
dwunastokrotnie niższy niż średnio na mieszkańca miasta na prawach powiatu. Wpływy z CIT wzrosły
w mieście w latach 2010-2012 ponad dwukrotnie, a w 2012 roku łączny dochód Świętochłowic i Rudy
Śląskiej z tytułu podatków od osób prawnych przekroczył tę wartość dla Chorzowa.
Tabela 13. Dochody budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł)
Jednostk
a
terytorial
na
POLSKA
woj. śląs
kie
Chorzów
Ruda
Śląska
Świętoch
łowice
ogółem
‘10
4264
,65
3707
,39
3234
,89
3330
,84
2516
,17
‘11
4508
,59
3859
,86
3604
,03
3544
,49
2837
,55
‘12
4865
,08
4055
,93
3926
,99
3815
,96
3088
,43
miasta na prawach powiatu
dochody własne
dochody własne udziały
w podatkach
stanowiących
dochody budżetu
państwa podatek
dochodowy od
osób fizycznych
(PIT)
‘10
‘11
‘12
‘10
‘11
‘12
2713 2850 2971 1039 110 1144
,31
,73
,43
,53
9,9
,57
2305 2325 2403 843, 929 960,
,79
,52
,77
37
,1
14
1659 1907 1983 729, 857 837,
,76
,50
,84
56
,49
26
2079 2174 2452 753, 859 889,
,26
,31
,72
19
,75
31
1309 1444 1529 659, 742 744,
,65
,89
,69
42
,85
73
dochody własne udziały
w podatkach
stanowiących
dochody budżetu
państwa podatek
dochodowy od
osób prawnych
(CIT)
‘10
‘11
‘12
111 120 116
,43
,78
,18
64,
85,
66,
89
06
74
47,
58,
51,
42
44
67
20,
38,
31,
54
17
34
8,9
15,
21,
7
13
77
dochody własne dochody
podatkowe
ustalone
i pobierane na
podstawie
odrębnych ustaw
‘10
608
,69
599
,74
564
,15
553
,20
377
,81
‘11
634
,07
634
,55
598
,08
578
,61
429
,75
‘12
661
,02
663
,10
639
,10
588
,20
456
,54
Wydatki miast wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego w przeliczeniu na mieszkańca są niższe
niż średnio w województwie śląskim i w Polsce. Dużą ich części stanowi kategoria wydatków
na edukację. Średnie wydatki budżetu miasta per capita na kulturę i ochronę dziedzictwa
narodowego były w Rudzie Śląskiej w 2011 roku blisko czterokrotnie niższe niż średnio w miastach
na prawach powiatu w kraju.
Tabela 14. Wydatki budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł)
jednostka
terytorialna
POLSKA
woj. śląskie
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowi
ce
ogółem
2010
4665,
79
3828,
33
3506,
09
3357,
51
2698,
08
2011
4877,
36
3937,
55
3585,
07
3408,
50
2961,
96
2012
5062,
38
4115,
56
4072,
24
3628,
30
3097,
82
miasta na prawach powiatu
na oświatę
na kulturę i ochronę
i wychowanie
dziedzictwa
narodowego
2010
2011
2012
2010
2011
2012
1295, 1364, 1451, 196,4 185,6 187,5
54
84
44
5
5
9
1217, 1297, 1386, 125,6 125,9 148,6
03
15
23
7
1
3
1310, 1411, 1526, 128,2 135,0 139,1
17
47
32
3
0
4
1146, 1234, 1308,
53,94 47,78 62,65
15
05
02
960,6 1045, 1016,
64,77 72,65 68,94
6
39
05
na ochronę powietrza
atmosferycznego
i klimatu
2010
2011
2012
0,93
1,47
0,82
4,14
5,59
8,00
0,00
0,00
0,00
0,20
0,32
0,00
1,95
0,00
0,00
33
Przeciętnie w miastach na prawach powiatu wydatki majątkowe inwestycyjne wzrosły w latach 20082012 średnio o 29,1%. W województwie śląskim przyrost ten wyniósł 26,8%, a w porównywanych
miastach wydatki regularnie rosły, za wyjątkiem spadku w 2010 roku w Rudzie Śląskiej.
Tabela 15. Wydatki majątkowe inwestycyjne w latach 2008-2012 (w zł)
Jednostka
2008
2009
2010
terytorialna
POLSKA
39 537 990
43 287 494
45 836 320
406,24
924,88
677,28
woj. śląskie
6 959 556 656,28 7 598 937 395,65 7 975 561 743,75
Chorzów
315 105 858,88
343 389 059,56
358 357 495,07
Ruda Śląska
381 186 613,60
421 563 727,05
393 411 506,48
Świętochłowice
119 724 776,34
126 798 813,76
135 215 206,54
2011
2012
48 443 326
683,70
8 381 278 174,56
368 895 563,34
431 978 576,81
137 382 072,85
51 053 409
116,33
8 823 579 570,40
383 297 788,93
463 629 306,80
146 209 917,32
W przeliczeniu na jednego mieszkańca najwyższe dochody do budżetu miasta posiada Chorzów, jest
to wartość 3 926,99 zł na mieszkańca, przy czym dla Rudy Śląskiej wartość ta jest bardzo zbliżona
a w Świętochłowicach jest nieco niższa i wynosi 3 088,43 zł na mieszkańca. Jeżeli chodzi o wydatki
z budżetu miasta, w Chorzowie oraz Świętochłowicach są one wyższe niż przychody. Tylko w Rudzie
Śląskiej wydatki z budżetu są niższe niż przychody.
34
Ryc. 11. Wydatki i dochody z budżetów poszczególnych miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego
w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Analizując budżety miast wchodzących w skład MOF należy zauważyć niedobór środków finansowych
na rozwój infrastruktury technicznej, poprawę stanu technicznego budynków (szczególnie starych).
Na ten problem wskazywali mieszkańcy w częściach jakościowych diagnoz wszystkich trzech miast.
Część środków budżetowych miast MOF przeznaczana jest na budżety obywatelskie (partycypacyjne),
będące formą współuczestniczenia obywateli w planowaniu wydatków miasta. Mieszkańcy mają
możliwość zgłaszania propozycji projektów do realizacji a po wstępnej weryfikacji technicznej
przeprowadzane jest głosowanie, w wyniku którego następuje podział środków.
W Chorzowie Budżet Obywatelski wdrożono po raz pierwszy w 2013 roku. Jego wartość wyniosła
1,6 mln PLN, które zostały przeznaczone na następujące projekty:




39
rewitalizacja Parku Hutników w Chorzowie Centrum,
budowa parkingu przy skrzyżowaniu ulic 3 Maja i Floriańskiej w Chorzowie II,
modernizacja Alei Wycieczkowej w Chorzowie Starym,
utworzenie dodatkowych miejsc postojowych i parkingowych w Chorzowie Batorym39.
http://www.chorzow.eu/wybrane-przez-mieszkancow-projekty-do-realizacji.html, dostęp on-line 02.01.2014
35
W roku 2014 w puli budżetu znalazło się 2,1 mln PLN. Wyniki głosowania, ogłoszone 6 czerwca,
wskazały na znacznie większą niż przed rokiem frekwencję, co świadczy o wzroście zainteresowania
mieszkańców tą formą partycypacji (być może spowodowanym pozytywnymi rezultatami pierwszej
edycji budżetu).
Wybrane zostały następujące projekty:







wybrukowanie placu w okolicy kościoła św. Barbary i budowa miejsc do parkowania
samochodów dla osób niepełnosprawnych w części Cwajka,
budowa miejsc do parkowania w okolicy ulicy Długiej, Jubileuszowej, Racławickiej, Gagarina,
Granicznej, Kaliny, Kochłowickiej w Chorzowie Batorym,
remont drogi między garażami (ulica Sztygarska) w Chorzowie II,
budowa siłowni plenerowej w Klimzowcu ,
budowa mini ronda na skrzyżowaniu Kościuszki - Parkowa w Centrum,
modernizacja boiska trawiastego przy ulicy Społecznej w Maciejkowicach,
budowa siłowni plenerowej w Chorzowie Starym.
Od 9 kwietnia 2014 roku rudzianie mogą składać propozycje projektów w ramach budżetu
obywatelskiego na 2015 rok. W przyszłorocznym budżecie wygospodarowana zostanie kwota
2 375 000 zł40. Milion złotych przeznaczony został na zadania o charakterze ogólnomiejskim, a reszta
na zadania o charakterze lokalnym, czyli służące mieszkańcom poszczególnych dzielnic, na każdą
z nich przypadnie 125 tys. zł41. Środki mogą być przeznaczone na realizację jednej lub wielu inwestycji
w każdym okręgu i całym mieście.
Tabela 16. Wykaz projektów w ramach budżetu obywatelskiego, które zostały ujęte w budżecie miasta Rudy Śląskiej na
2014 r.
kwota przeznaczona z budżetu
szacunkowy
tytuł projektu
obywatelskiego na dany okręg
koszt inwestycji
wyborczy
OKRĘG I
Tereny rekreacji "Paryż" Osiedle Paryż przy
(Ruda, Godula,
623 000
623 000
ul. Jesionowej
Orzegów, Chebzie)
Utwardzenie
nawierzchni terenu przy
100 000
ul. Joliot-Curie 3
Miejsca postojowe wzdłuż hałdy od stacji
TRAFO do ścieżki komunikacyjnej przy
100 000
ul. 1 Maja 318-326
OKRĘG II (Wirek,
Nowy Bytom, część
448 000
Budowa wybiegu dla psów w Parku
Czarnego Lasu
Dworskim w dzielnicy Nowy Bytom przy
50 000
ul. Parkowej
Stworzenie terenu zielonego, ogrodzonego
żywopłotem z ławeczkami dla starszych
180 000
osób przy ul. 1 Maja 318 – 326
Renowacja parkietu hali MOSiR przy
80 000
ul. Kłodnickiej
OKRĘG III (Halemba,
Remont
Kaplicy
św. Józefa
przy
Bielszowice, część
50 000
506 000
ul. Kaczmarka 9
Czarnego Lasu
Wybrukowanie oraz oświetlenie ulicy Cichej
360 000
w Bielszowicach
40
http://www.rudaslaska.pl/budzet-obywatelski, dostęp on-line 02.01.2014
http://www.rudaslaska.pl/ruda-slaska/aktualnosci/2014/04/09/mieszkancy-zdecyduja-o-milionach/, dostęp online 09.07.2014
41
36
tytuł projektu
szacunkowy
koszt inwestycji
kwota przeznaczona z budżetu
obywatelskiego na dany okręg
wyborczy
OKRĘG IV (Bykowina,
Park Aktywności - Stara Bykowina
423 000
Kochłowice )
ul. Plebiscytowa - Pordzika.
Źródło: http://www.rudaslaska.pl/theme/rudaslaska/uploads/Wykaz_zwycieskich_projektow_BO.pdf
423 000
W Świętochłowicach mieszkańcy w 2015 roku po raz pierwszy zdecydują o wydatkach inwestycyjnych
w swoich dzielnicach, na łączną kwotę 250 tys. zł, po 50 tys. zł na każdą dzielnicę42.
3.3.1.Podsumowanie
Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic uzyskują
przeciętne dochody na głowę mieszkańca niższe niż średnio miasta na prawach powiatu
w województwie śląskim i kraju. Ponoszone przez nie wysokie wydatki na edukację i inwestycje
kapitałowe często skutkują deficytem budżetowym, jedynie Ruda Śląska wypracowała
w 2013 roku nadwyżkę budżetową, przeznaczoną na spłatę zadłużenia. Rozwiązanie wspólnych
problemów trzech miast wymaga podejścia systemowego i finansowania, które zapewni
możliwość realizacji koniecznych inwestycji (w tym odtworzeniowych w zdegradowaną tkankę
miejską i mieszkaniową).
Warto podkreślić, że w 2015 roku wszyscy mieszkańcy MOF będą mieli bezpośredni wpływ
na wydatkowanie środków budżetów miast, a dotychczasowa struktura wydatków w ramach
budżetów obywatelskich wskazuje, że sami mieszkańcy są zdania, że niewystarczające środki
w ramach budżetu przeznaczane są na rewitalizację i modernizację przestrzeni miejskiej.
3.4. Gospodarka
3.4.1. Struktura podmiotowa i potencjał rozwoju gospodarki
W 2013 roku na terenie MOF działało 18 521 podmiotów gospodarczych. Na całym obszarze (jak
również w każdym z miast z osobna) najwięcej podmiotów działało w sekcji G (Handel hurtowy
i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle). Kolejne reprezentowane
przez wiele przedsiębiorstw sekcje to F (Budownictwo), H (Transport i gospodarka magazynowa)
i M (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna). Jeśli chodzi o rodzaje działalności gospodarczej
tradycyjnie związanej z regionem, odsetek podmiotów z sekcji B (Górnictwo) nie jest obecnie wysoki,
natomiast liczną reprezentację zachowała sekcja C (Przetwórstwo przemysłowe – w tym również
produkcja metali).
Warto podkreślić, że odsetki podmiotów przynależących do poszczególnych sekcji we wszystkich
trzech miastach były do siebie bardzo zbliżone, co świadczy o podobnym profilu działalności
gospodarczej w poszczególnych miastach MOF-u.
Tabela 17. Podmioty gospodarcze na terenie MOF według sekcji PKD (dane za rok 2013)
Sekcja PKD
ogółem
Sekcja A
42
Chorzów
liczba
%
8107
100%
0,25%
20
Ruda Śląska
liczba
%
7461
100%
36
0,48%
Świętochłowice
liczba
%
2953
100%
7
0,24%
Obszar MOF
liczba
%
18521
100%
63
0,34%
http://www.swietochlowice.pl/bud%C5%BCet-obywatelski-2014.html, dostęp on-line 02.01.2014
37
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
liczba
%
liczba
%
liczba
%
0,02%
Sekcja B
2
11
0,15%
2
0,07%
6,40%
Sekcja C
519
615
8,13%
214
7,25%
0,01%
Sekcja D
1
4
0,05%
0
0,00%
0,23%
Sekcja E
19
18
0,24%
8
0,27%
12,11%
Sekcja F
982
825
10,91%
391
13,24%
31,78%
Sekcja G
2576
2556
33,81%
964
32,64%
9,45%
Sekcja H
766
728
9,63%
263
8,91%
3,81%
Sekcja I
309
213
2,82%
100
3,39%
3,11%
Sekcja J
252
213
2,82%
88
2,98%
5,18%
Sekcja K
420
372
4,92%
138
4,67%
1,20%
Sekcja L
97
81
1,07%
35
1,19%
9,15%
Sekcja M
742
575
7,60%
235
7,96%
3,64%
Sekcja N
295
181
2,39%
93
3,15%
0,00%
Sekcja O
0
0
0,00%
0
0,00%
2,10%
Sekcja P
170
174
2,30%
57
1,93%
5,82%
Sekcja Q
472
394
5,21%
192
6,50%
1,31%
Sekcja R
106
87
1,15%
22
0,75%
4,43%
Sekcje S, T, U
359
378
5,00%
144
4,88%
Sekcja PKD
Obszar MOF
liczba
%
15
0,08%
1348
7,28%
5
0,03%
45
0,24%
2198
11,87%
6096
32,91%
1757
9,49%
622
3,36%
553
2,99%
930
5,02%
213
1,15%
1552
8,38%
569
3,07%
0
0,00%
401
2,17%
1058
5,71%
215
1,16%
881
4,76%
W strukturze gospodarczej MOF dominują mikro i małe przedsiębiorstwa (o liczbie pracowników
mniejszej niż odpowiednio 9 i 49). Jednak dla rozwoju regionu znaczenie mają również duże
podmioty gospodarcze, które zatrudniając mieszkańców wszystkich trzech miast przyczyniają się do
integracji gospodarczej MOF.
Tabela 18. Podmioty wg klas wielkości na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w MOF na tle podregionu
katowickiego, województwa śląskiego i Polski
liczba ogółem
0-9
POLSKA
1615,6
1542,1
woj. śląskie
1526,9
1447,5
podregion katowicki
1694,3
1594,7
Chorzów
1620,1
1536,8
Ruda Śląska
1062,2
1006,3
Świętochłowice
1151,0
1092,9
miasta MOF średnio
1277,8
1212
10 - 49
59,5
65,0
80,1
64,8
44,2
47,2
52,1
50 - 249
250 i więcej
12,1
1,9
12,5
1,9
16,3
3,3
16,1
2,5
10,1
1,6
9,8
1,2
12
1,8
Jak wynika z analizy zawartej w dokumencie pn. Zintegrowane podejście do problemów obszarów
funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic - określenie obszaru
funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację MOF może stać się obszarem wysokiej
aktywności gospodarczej. W tym celu należy wykorzystać zdiagnozowane potencjały:



akademicki,
naukowo-technologiczny,
zasobów ludzkich, m. in. w postaci wykwalifikowanych kadr sektora przedsiębiorstw
i administracji.
Z drugiej strony, pomimo spadku znaczenia przemysłu górniczego i hutniczego nadal funkcjonują tu
duże zakłady takie jak Huta Królewska ArcelorMittal Poland w Chorzowie oraz huta tego koncernu
w Świętochłowicach, czy kopalnie węgla kamiennego jak na przykład „Halemba -Wirek" powstała
38
z połączenia kopalń „Nowy Wirek" w Rudzie Śląskiej i „Polska" w Świętochłowicach. Ważnymi
pracodawcami są także KWK Bielszowice zatrudniająca 342943 osób, KWK Halemba-Wirek
z zatrudnieniem na poziomie 329244 osób i KWK Pokój, w której średnie zatrudnienie wynosi 2 099
pracowników, w tym 1569 pracowników zatrudnionych pod ziemią45.Przedsiębiorstwa
reprezentujące przemysł ciężki wkładają sporo wysiłku w redukcję negatywnych efektów emisji
szkodliwych dla środowiska naturalnego substancji, a także działają na rzecz społeczności lokalnych46.
Największym przedsiębiorcą MOF jest Huta Pokój SA, z siedzibą w Rudzie Śląskiej, której roczne
przychody ze sprzedaży w kwocie 1 024 755 tys. zł47 zapewniły jej 240 miejsce w rankingu Lista 500
Polityki w 2012 roku. Wysokim zatrudnieniem mogły się pochwalić Moto-Profil sp. z o. o. z Chorzowa,
gdzie w 2012 roku pracowało 469 osób48 i Grupa Delta Trans ze Świętochłowic, dająca pracę 1 172
osobom 49.
Z nowym profilem gospodarczym terenu MOF wiąże się priorytet rozwoju infrastruktury
przedsiębiorczości technologicznej oraz stymulowanie współpracy pomiędzy biznesem a sektorem
naukowo-badawczym. W związku z tym duże znaczenie mają instytucje otoczenia biznesu działające
na terenie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic, a więc między innymi:
20) Centrum Przedsiębiorczości w Chorzowie - agencja rozwoju lokalnego zajmująca się
wspieraniem przedsiębiorców. Centrum realizuje różnorodne projekty w zakresie rozwoju
gospodarczego, prowadzi działalność szkoleniową oraz promuje samozatrudnienie.
Od 1997 roku przy Centrum Przedsiębiorczości działa Inkubator Przedsiębiorczości oferujący
osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą atrakcyjną powierzchnię biurową, a także
usługi doradcze, konsultacyjne i szkoleniowe50.
21) Rudzka Agencja Rozwoju „INWESTOR” - świadczy ona usługi doradcze, finansowe, szkoleniowe
i informacyjne dla przedsiębiorców, bezrobotnych i podmiotów działających na rzecz rozwoju
gospodarczego, zatrudnienia oraz rozwoju zasobów ludzkich. RAR „INWESTOR” jest jednym
z ośrodków Krajowego Systemu Usług i posiada akredytację w dziedzinie usług dla małych
i średnich przedsiębiorstw.
Cztery filary działalności agencji to:


Akademia Kształcenia – szkolenia dopasowane do bieżącej sytuacji na rynku (kursy językowe
i szkolenia zawodowe realizowane we współpracy z Powiatowymi Urzędami Pracy),
Biuro Projektów - bezpłatne usługi informacyjne (m. in. dotyczące prowadzenia działalności
gospodarczej, możliwości uzyskania wsparcia środków publicznych) i inne działania
współfinansowane z programów pomocowych, w tym Unii Europejskiej,
43
Informacja uzyskana podczas wywiadu telefonicznego z pracownikiem działu normowania11.07.2014 r.
Informacja uzyskana podczas wywiadu telefonicznego z pracownikiem działu kadr 11.07.2014 r.
45
http://www.kwsa.pl/o_firmie/oddzialy/Oddzia%C5%82+KWK+%22Pok%C3%B3j%22, dostęp on-line
11.07.2014
46
http://poland.arcelormittal.com/odpowiedzialnosc-biznesu/inwestujemy-w-spolecznosci-lokalne/ekologia.html,
dostęp on-line 01.07.2014 r.
47
http://www.lista500.polityka.pl/companies/show/157, dostęp on-line 01.07.2014 r.
48
49
50
http://www.cpchorzow.pl/, dostęp on-line 12.06.2014 r.
44
39


Centrum Doradztwo Gospodarczego - usługi doradcze dla przedsiębiorstw i Jednostek
Samorządu Terytorialnego (odnośnie do pozyskiwania zewnętrznego finansowania dla
projektów inwestycyjnych),
Fundusz Pożyczkowy – pożyczki dla mikroprzedsiębiorstw i małych firm (na inwestycje
związane z rozwoju przedsiębiorczości w regionie)51.
22) Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości – został powołany uchwałą Rady Miasta nr 383/XVII/2003
z 11 grudnia 2003 roku. Jego misją jest tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu
i rozwojowi przedsiębiorstw, przede wszystkim o charakterze innowacyjnym. Jego oferta
obejmuje m. in. wynajem przestrzeni biurowej, doradztwo i szkolenia a także organizowanie
konferencji i targów. Inkubator działa na rzecz współpracy nauki i biznesu między innymi za
pośrednictwem funduszy UE przeznaczonych na budowanie gospodarki opartej na wiedzy.
O znaczeniu Inkubatora dla MOF oraz jego otoczenia lokalnego świadczy fakt, iż prowadzi on
Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego w Rybniku.
23) Śląski Park Przemysłowo - Technologiczny – znajduje się na terenie Rudy Śląskiej i Świętochłowic.
Jest to ponad 1000 hektarów powierzchni inwestycyjnych, doskonale skomunikowane
i położone w centrum aglomeracji śląskiej tereny52. Park skupia następujące firmy, zatrudniające
osoby z całego MOF:
















MAKROGEO Instrumenty Pomiarowe Weronika Dylus – Walerska,
Biuro usług Przeciwpożarowych REX Bogdan Brol,
GEO PLAN s.c.,
EX SOLUTION Adrian Skrobek,
Ekoinwentyka sp. z o. o.,
AYESA Polska,
Przedsiębiorstwo Projektowo – Usługowe MIDEX Eryk Dyla,
IT Punkt sp. z o. o.,
ASN sp. z o. o.,
Ośrodek Szkolenia PANDA sp. z o. o.,
RS Architekci sp. z o. o.,
Zespół Ciepłowni Przemysłowych „CARBO – ENERGIA” sp. z o. o.,
VERITECH sp. z o. o.,
SPS Complex,
Green Team Silesia sp. z o. o.,
Śląska Agencja Reklamy i Marketingu.
Park jest również koordynatorem specjalistycznego Klastra Budowlanego „Szkody Górnicze”, którego
celem jest minimalizowanie negatywnych skutków szkód górniczych poprzez działalność edukacyjną
oraz współpracę z sektorem nauki53.
HUB CLUB Śląski Klaster Multimedialny – jest inicjatywą łączącą trzy sektory, założoną przez:

sektor nauki - Uniwersytet Śląski w Katowicach,
51
http://www.rarinwestor.pl/, dostęp on-line 01.07.2014
http://www.sppt.pl/pl/o-parku-1, dostęp on-line 02.06.2014 r.
53
http://sppt.pl/pl/katalog-firm, dostęp on-line 02.06.2014
52
40


sektor otoczenia biznesu – Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości sp. z o.o., który pozyskał
prawie milion złotych dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na
projekt pn. "Innowacje Śląska - utworzenie, promocja i rozwój Śląskiego Klastra
Multimedialnego",
sektor biznesu - przedsiębiorstwa: ARTMEDIALE Ksawery Kaliski, CodePill Sp. z o.o., F.H.U.
VERMONT Rafał Sapota, INTERSIEĆ Andrzej Szandała, IT master Arkadiusz Rusini, Stanusch
Technologies S.A.
Do klastra należy 37 członków z branży nowoczesnych technologii i multimediów oraz świata nauki.
HUB CLUB umożliwia wymianę doświadczeń, nawiązywanie nowych kontaktów biznesowych i udział
w spotkaniach i konferencjach w celu wytworzenia nowej wartości śląskiego rynku innowacji.
Cele działalności Klastra HUB CLUB:








budowanie marki śląskich przedsiębiorców IT,
budowanie sieci współpracy uczestników w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej,
rozwój współpracy w celu stworzenia wspólnej oferty i oferowania nowej jakości
produktów/usług,
generowanie innowacyjnych pomysłów,
realizowanie wspólnych projektów mających na celu rozwój nowoczesnych technologii
i innowacji w zakresie ICT i multimediów,
rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie rozwoju technologii multimedialnych,
organizacja wspólnych działań promocyjnych, doradczych i edukacyjnych w zakresie
wdrażania innowacji,
tworzenie infrastruktury badawczo - rozwojowej54.
Przedsiębiorcy i inne podmioty gospodarki trzech miast mogą oczywiście korzystać również ze
wsparcia instytucji otoczenia biznesu obejmujących swoim działaniem szerszy zakres terytorialny. Są
to między innymi:
24) Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego – jej misją jest „świadczenie najwyższej jakości
usług na rzecz rozwoju województwa śląskiego poprzez współudział w opracowaniu koncepcji
programów i projektów samorządu terytorialnego, wykorzystywanie dostępnych programów
pomocowych, przyciąganie inwestorów oraz promocja regionu”. Agencja realizuje projekty
skierowane do przedsiębiorców, pracowników oraz samorządów lokalnych. Prowadzi również
Śląskie Centrum Szkoleniowe będące niepubliczną placówką kształcenia ustawicznego55.
25) Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego – ośrodek działa na rzecz rozwoju
regionu, szczególnie poprzez budowanie partnerstw i wspieranie kapitału ludzkiego. Realizuje
projekty informacyjne, edukacyjne i doradcze dla różnych grup beneficjentów, m. in.: instytucji
rynku pracy, organizacji pozarządowych, szkół wyższych i jednostek naukowych oraz JST56.
26) Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach – izba powstała w roku
1922, obecnie do organizacji zrzeszonych należą między innymi Cech Rzemiosł Różnych
Chorzowa, Cech Rzemiosł Różnych Świętochłowic oraz Cech Rzemiosł Różnych
i Przedsiębiorczości Ruda Śląska. Celem Izby jest wspieranie rozwoju rzemiosła między innymi
54
http://hubclub.pl/pl/wizja-cele-klastra, dostęp on-line 11.07.2014
http://www.garr.pl/, dostęp on-line 01.07.2014
56
http://katowice.roefs.pl/, dostęp on-line 01.07.2014
55
41
poprzez działania edukacyjne, doradcze i promocyjne a także wdrażanie rozwiązań
innowacyjnych oraz nowych technologii. W 2010 izba otrzymała tytuł Lidera Instytucji Otoczenia
Biznesu w województwie śląskim57.
27) Hutnicza Izba Przemysłowo-Handlowa – organizacja non-profit samorządu gospodarczego
zrzeszająca podmioty przemysłu stalowego (producentów i przetwórców stali, przemysły
powiązane z hutnictwem, instytucje usługowe, biura projektowe instytuty naukowo-badawcze
i spółki handlowe). Izba prowadzi działalność w zakresie badań i analiz rynków i wspiera
członków między innymi w zakresie działań restrukturyzacyjnych oraz modernizacyjnych. Do
członków Izby należą między innymi: ARCELORMITTAL POLAND S.A. oddział w Świętochłowicach,
ARCELORMITTAL POLAND S.A. oddział Huta Królewska (Chorzów), ALCHEMIA S.A. (Zakład Huta
Batory znajduje się w Chorzowie), HUTA POKÓJ S.A. (Ruda Śląska).
28) Górnośląska Agencja Promocji Przedsiębiorczości S.A. (do 2011 roku Górnośląska Agencja
Przekształceń Przedsiębiorstw S.A.) – spółka działa na rzecz podnoszenia konkurencyjności
regionu. W początkowych latach jej działalności (od 1994 roku) cel ten był realizowany poprzez
wspieranie procesów przemian strukturalno-własnościowych w przedsiębiorstwach
państwowych. Obecnie priorytetem jest wspieranie przedsiębiorczości MŚP, promocja
innowacyjności i nowych rozwiązań technologicznych oraz wskazywanie inwestycyjnych
walorów regionu.
3.4.2.Powiązania gospodarcze
Analiza strumieni gospodarczo-przestrzennych, opracowana przez Regionalne Centrum Analiz
i Planowania Strategicznego, obejmowała wszystkie powiązania zidentyfikowane na podstawie
druków PIT-11. Były to dojazdy do pracy i powiązania organizacyjne przedsiębiorstw np. między
centralą firmy a filiami, przy czym te pierwsze stanowiły 2/3 wszystkich powiązań 58.
W przypadku każdego z trzech miast powiązania w ramach obszaru MOF są bardzo istotne.
W przypadku Świętochłowic ich liczba jest niemalże równa liczbie powiązań wewnętrznych.
Najsilniejsze relacje gospodarczo-przestrzenne na terenie MOF zachodzą właśnie w kierunku
Świętochłowice – Chorzów. Wszystkie trzy miasta (a zwłaszcza Chorzów) są również gospodarczo
powiązane z Katowicami.
Tabela 19. Powiązania gospodarcze MOF z Katowicami
Powiązania z innymi powiatami
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Chorzów
11209*
772
2006
Ruda Śląska
849
5032*
928
Świętochłowice
879
229
3000*
Źródło: Analiza powiązań funkcjonalnych na terenie województwa śląskiego
Miasto
Katowice
3143
1895
452
*Powiązania wewnętrzne
57
http://ir.katowice.pl/, dostęp on-line 01.07.2014
Zeszyt Analizy RCAS 1/2012, Analiza powiązań funkcjonalnych na terenie województwa śląskiego, Regionalne
Centrum Analiz Strategicznych Wydział Planowania Strategicznego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Śląskiego, Katowice 2012
58
42
Duża część mieszkańców każdego z trzech miast dojeżdża do pracy do innego miasta na terenie MOF.
Największą grupę stanowią świętochłowiczanie zatrudnieni na terenie Chorzowa (1553). Łączna
analiza danych o osobach przyjeżdżających i wyjeżdżających pokazuje, że spośród trzech miast tylko
Chorzów ma dodatnie saldo dojazdów (podobnie jak w przypadku opisywanych wcześniej dojazdów
do Katowic). Najniższe saldo odnotowano natomiast w Świętochłowicach.
Tabela 20. Liczba dojeżdżających do pracy na terenie MOF
Powiat zamieszkania
Chorzów
Powiat pracy
Ruda Śląska
x
1062
1553
Źródło: GUS, Dojazdy do pracy w Polsce - wyniki NSP 2011
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Świętochłowice
485
x
562
664
501
x
3.4.3.Bezrobocie i rynek pracy
Analizując stopę bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miastach obszaru funkcjonalnego
można zauważyć, że problem bezrobocia najbardziej dotkliwie jest widoczny w Świętochłowicach –
18,4%, jest to wartość wyższa niż średnia dla województwa śląskiego (11,2%). Natomiast najniższą
stopę bezrobocia spośród 3 miast odnotowano w Rudzie Śląskiej – 9,4%, jest to wartość niższa
od średniej dla województwa śląskiego o 1,8 punktu procentowego. Różnica między
Świętochłowicami a Rudą Śląską wynosi 9,0 punktu procentowego.
Tabela 21. Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2005-2013 w MOF na tle podregionu, województwa i Polski (w %)
2004
2005
2006
2007
2008
POLSKA
19,0
17,6
14,8
11,2
9,5
woj. śląskie
16,9
15,5
12,7
9,2
6,9
podregion katowicki
13,5
12,3
9,6
6,3
4,3
Chorzów
23,7
22,3
18,4
12,6
8,2
Ruda Śląska
14,2
13,0
10,3
6,8
5,0
29,0
25,7
21,2
12,8
9,3
Świętochłowice
2009
12,1
9,4
6,3
11,5
7,2
15,2
2010
12,4
10,0
6,8
11,6
8,5
17,6
2011
12,5
10,2
6,9
11,2
8,1
16,6
2012
13,4
11,1
7,8
11,6
9,0
18,2
2013
13,4
11,2
8,1
12,0
9,4
18,4
We wszystkich trzech miastach analizowanego obszaru funkcjonalnego pomiędzy rokiem 2005
a 2008 odnotowano spadek liczby osób bezrobotnych. W latach 2008 – 2013 widać wzrost liczby
osób bezrobotnych, sytuacja ta szczególnie dotyczy Chorzowa. Podobna tendencja w tym czasie
(2008 – 2013) dotyczy także województwa śląskiego oraz całej Polski. Wyjątkowo pomiędzy rokiem
2010 a 2011 w Rudzie Śląskiej oraz Świętochłowicach zauważono nieznaczny spadek liczby osób
bezrobotnych, jednak w kolejnych latach liczba osób bezrobotnych rosła. W roku 2013 liczba osób
bezrobotnych, jako odsetek wszystkich bezrobotnych w województwie śląskim, wynosiła
odpowiednio: 2,38% w Chorzowie, 2,11% w Rudzie Śląskiej oraz 1,20% w Świętochłowicach.
43
Ryc. 12. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego – stan na marzec 2014
Tabela 22. Liczba bezrobotnych ogółem w latach 2005-2013
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
POLSKA
2773000 2309410 1746573 1473752 1892680 1954706 1982676 2136815 2157883
woj. śląskie
281280 229819 165960 122748 168425 181198 186187 205459 208296
Chorzów
9899
7946
5190
3322
4627
4676
4459
4754
4955
Ruda Śląska
6611
5115
3196
2366
3441
3923
3828
4242
4392
Świętochłowice
3847
3062
1743
1249
1995
2338
2262
2454
2494
W każdym z miast MOF działa Powiatowy Urząd Pracy, których prace koordynuje Wojewódzki Urząd
Pracy w Katowicach.
3.4.4.Podsumowanie
Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic wykazują
podobną strukturę gospodarki, z wyeksponowaną działalnością handlową, budownictwem
i transportem. Warto zauważyć, że pomimo faktu, iż w MOF przeważają małe przedsiębiorstwa
44
zatrudniające do 9 osób, średnia liczba podmiotów przypadająca na 10 000 mieszkańców jest
niższa niż w podregionie, województwie i kraju. Dzieje się tak za sprawą funkcjonowania
na terenie MOF dużych zakładów pracy, zatrudniających nawet ponad tysiąc pracowników
ze wszystkich trzech miast.
Na obszarze Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic aktywnie działają instytucje otoczenia
biznesu, wspierające przedsiębiorczość, rozwój technologiczny, rozwój regionalny, rzemieślników
i przemysł.
MOF stanowi jeden rynek pracy, co odzwierciedla struktura dojazdów w cyklach dobowych,
zwłaszcza na linii Świętochłowice – Chorzów. Wielu mieszkańców obszaru znajduje również
zatrudnienie w stolicy województwa, nie rezygnując jednak z mieszkania na terenie MOF.
3.5. Struktura i organizacja społeczna
3.5.1.Demografia
Tabela 23. Liczba mieszkańców MOF na tle województwa i kraju w latach 2002-2011
2002
2003
2004
2005
2006
2007
POLSKA
38 218 38 190 38 173 38 157 38 125 38 115
531
608
835
055
479
641
woj. śląskie
4 731
4 714
4 700
4 685
4 669
4 654
533
982
771
775
137
115
Chorzów
116
115
115
114
113
113
519
844
241
686
978
678
Ruda Śląska
149
148
147
146
145
144
659
361
403
582
471
584
Świętochłowice 56 258 56 023 55 660 55 327 54 938 54 525
2008
38 135
876
4 645
665
113
314
143
930
54 360
2009
38 167
329
4 640
725
113
007
143
394
54 091
2010
38 529
866
4 634
935
111
843
143
566
53 304
2011
38 538
447
4 626
357
111
536
143
024
52 813
Tabela 24. Współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku
nieprodukcyjnym w latach 2004-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
POLSKA
57,5
56,3
55,7
55,3
55,1
55,0
55,2
55,8
56,6
woj. śląskie
53,7
53,0
52,7
52,5
52,6
52,9
53,4
54,3
55,4
podregion katowicki
53,4
53,1
53,2
53,4
53,8
54,3
54,3
55,1
56,2
Chorzów
57,6
57,3
57,6
58,0
58,7
59,1
59,5
60,0
60,8
Ruda Śląska
52,6
52,2
52,2
52,0
52,4
52,7
52,8
53,4
54,5
Świętochłowice
51,2
51,1
51,3
51,8
52,5
53,2
53,8
54,5
55,4
Jednostka terytorialna
W każdym z miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego odsetek osób w wieku produkcyjnym jest
do siebie zbliżony, najniższy w Chorzowie 62% a najwyższy w Rudzie Śląskiej 65%.
W Świętochłowicach występuje największy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym – 18,8%,
a najniższy w Chorzowie – 10,9%. Największy odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym występuje
w Rudzie Śląskiej – 17,6%, nieco mniejszy wskaźnik o takiej samej wartości (16,9%) występuje
w Świętochłowicach i Chorzowie.
45
Ryc. 13. Struktura wiekowa mieszkańców w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego
Wskaźnikiem o najwyższej wartości gęstości zaludnienia cechuje się miasto Świętochłowice – 3 935
osób na 1 km2 powierzchni miasta. Podobną, ale nieco mniejszą wartość tego wskaźnika posiada
miasto Chorzów – 3 344 osób na 1 km2 powierzchni miasta. Natomiast najniższą wartość posiada
miasto Ruda Śląska, wynosi ona 1 831 osób na km2.
2
Ryc. 14. Gęstość zaludnienia (w osobach na km ) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego
46
3.5.2.Ruch naturalny
Analizując liczbę zgonów i urodzeń na terenie trzech miast MOF daje się zaobserwować ujemny
przyrost naturalny (co oznacza, że liczba żywych urodzeń jest mniej mniejsza od liczby zgonów).
W 2013 jego wartość wyniosła -3,7‰ dla Chorzowa, -1‰ dla Rudy Śląskiej i -3,1‰ dla Świętochłowic.
Warto zauważyć, że jest to względny ubytek ludności wyższy niż średnia regionu katowickiego (-2,6‰
w 2013) oraz województwa śląskiego (-1,4‰ w 2013), które w 2013 roku miało piąty najniższy
przyrost naturalny wśród województw.59
Tabela 25. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w latach 2003-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego,
województwa śląskiego i kraju
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
POLSKA
-0,1
-0,4
-0,2
-0,1
0,1
0,3
0,9
0,9
0,9
0,3
0
-0,5
Woj. śląskie
-1,1
-1,4
-1,2
-1,2
-0,8
-0,8
-0,2
-0,2
0
-0,6
-1
-1,4
Podregion
katowicki
Chorzów
-2,8
-2,8
-2,7
-2,7
-2,5
-2,3
-1,6
-1,7
-1,4
-2,1
-2,3
-2,6
-4,9
-4,8
-5
-4,7
-3,4
-3,4
-3,1
-2,4
-2,2
-3,9
-3,7
-3,7
Ruda Śląska
-1,5
-1,5
-1
-1,7
-1,6
-1,4
-0,1
-0,5
-0,3
-0,8
-0,8
-1
Świętochłowice
-1,7
-1,9
-1,7
-1,7
-1,4
-1,7
-0,1
-1,6
-1,4
-2
-2,9
-3,1
3.5.3.Potencjał ekonomiczny mieszkańców
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto jest ważnym wskaźnikiem świadczącym o potencjale
ekonomicznym mieszkańców. Wpływa na ich możliwości nabywcze a w szerszej perspektywie na
całokształt rozwoju regionu.
We wszystkich miastach MOF przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto jest niższe od średniej
krajowej a także od średniej wojewódzkiej i dla podregionu katowickiego (które dwie wartości są
z kolei wyższe od średniej dla Polski). Jest to 90,4% dla Chorzowa, 88,4% dla Rudy Śląskiej i 78,1% dla
Świętochłowic, co oznacza, że sytuacja mieszkańców tego ostatniego miasta jest znacznie mniej
korzystna niż dwóch pozostałych. Co ważne, proporcja pomiędzy wartościami dla miast MOF oraz
średnią krajową w roku 2012 była korzystniejsza dla Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic niż rok
wcześniej (w przypadku Chorzowa i Rudy Śląskiej tendencja wzrostowa trwa już od roku 2010).
Tabela 26. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej w latach 2002-2012 w MOF na tle
podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
woj. śląskie
Podregion katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej
(Polska=100)
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
102,6 102,8 103,3 103,2 103,5 102,3 102,6 102,7 102,7 104,7 103,0
112,7 121,8 124,6 124,2 123,5 120,2 121,1 123,4 121,3 125,6 121,4
84,7 86,6
85,6
84,7
84,7
87,0
89,8
87,6
88,6
89,3
90,4
123,1 102,6
85,5
85,4
88,2
87,6
87,9
87,1
86,2
87,7
88,4
85,8 83,2
84,5
84,1
83,9
83,1
79,4
79,3
77,8
76,0
78,1
59
Główny Urząd Statyczny, Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku
47
3.5.4.Podsumowanie
Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego mają zbliżoną strukturę demograficzną. Przeważają w niej
osoby w wieku produkcyjnym, natomiast korzystną ekonomicznie przewagę osób w wieku
poprodukcyjnym na osobami w wieku poprodukcyjnym udało się utrzymać jedynie w Chorzowie,
w którym jednak współczynnik obciążenia demograficznego był najwyższy. Starzenie się
społeczeństwa jest wspólnym problemem, dotykającym nie tylko MOF czy Śląsk, ale całą Europę
Zachodnią. Bogata oferta rekreacji i usług zdrowotnych może być w obliczu wzrostu liczby osób
starszych kluczowym aspektem wpływającym na jakość życia w MOF.
Negatywnym zjawiskiem jest również dotykający wszystkich członków Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego ujemny przyrost naturalny, którego wartości znacznie przewyższają wartości średnie
dla kraju, województwa i podregionu katowickiego.
3.6. Podstawowe potrzeby mieszkańców
3.6.1.Mieszkanie
W kraju rekordowym pod względem liczby nowych, oddanych do użytkowania budynków był 2008
rok. Po nim nastąpiło tąpnięcie na rynku nieruchomości, po którym obserwujemy stały wzrost liczby
oddanych inwestycji. Na terenie MOF nie daje się zauważyć tak wyraźnej tendencji, a średnia liczba
oddanych budynków wynosi w okresie 2005 – 2012 272 mieszkania, większość z nich powstaje
w Rudzie Śląskiej. W Chorzowie i Świętochłowicach najmniej budynków oddano w 2011 roku
(odpowiednio 52 i 6).
Tabela 27. Budynki nowe oddane do użytkowania w latach 2005-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego,
województwa śląskiego i Polski
POLSKA
woj. śląskie
podregion katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
2005
80118
8702
687
111
131
13
255
2006
78089
8537
635
74
188
8
270
2007
95876
10123
808
129
216
18
363
Liczba budynków
2008
2009
105470 91421
10920
8943
1070
773
64
88
114
136
49
22
227
246
2010
91459
9202
771
57
192
27
276
2011
92010
9114
832
52
189
6
247
2012
99908
9250
770
92
155
44
291
Na terenie MOF, oprócz spółdzielni mieszkaniowych obejmujących osiedla zlokalizowane w jednym
z miast, działa obejmująca wszystkie trzy miasta MGSM "Perspektywa", która jako zarządca
nieruchomości w imieniu właścicieli wykonuje czynności w zakresie obsługi prawnej,
administracyjnej, eksploatacyjnej, technicznej oraz finansowej60. Zgodnie ze statutem celem
spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin,
przez dostarczenie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także
lokali o innym przeznaczeniu. W tym celu Spółdzielnia prowadzi działalność inwestycyjną, zarządza
nieruchomościami a także prowadzi zakłady remontowo budowlane, produkcyjne i inne61.
Spółdzielnia ta wyróżnia się swoim ponadgminnym charakterem - w jej zasobie lokalowym znajdują
60
61
http://www.perspektywa.com.pl/wspol.php, dostęp on-line 29.05.2014 r.
Statut MZSM „Perspektywa”
48
się mieszkania położone we wszystkich miastach wchodzących w skład MOF. Rudę Śląską i Chorzów
łączy także Regionalne Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o. o. Oczywiście na terenie
poszczególnych miast działają również inne spółdzielnie mieszkaniowe, jak np. Rudzka SM,
Świętochłowicka SM, Chorzowska SM i kilka mniejszych.
W miejskim obszarze funkcjonalnym, podobnie jak w całej Polsce, przeważa budownictwo
powojenne sprzed lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku. W Chorzowie i Rudzie Śląskiej więcej
budowano w siódmej, niż ósmej dekadzie ubiegłego wieku, natomiast w Świętochłowicach mamy do
czynienia z odwrotną sytuacją.
Tabela 28. Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle
podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2011 roku
mieszkania ogółem łącznie z nieustaloną formą własności mieszkań
ogółem
przed
1918
1918 1944
1945 1970
1971 1978
1979 1988
12525412
1609361
309929
1112472
168042
62251
1394190
166924
25440
3012924
444131
76797
2027171
301855
56640
2121029
310067
62093
48192
54596
21475
124263
15776
9388
7123
32287
3784
3295
1289
8368
12635
14595
3856
31086
7334
12048
3085
22467
5813
11164
4981
21958
jednostka
terytorialna
Polska
woj. śląskie
podregion
katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Miejski Obszar
Funkcjonalny
1989 2002
2008 2011
(także
w
budowi
e)
1471142 556214 410589
105556 43089 33529
14222
4926
3627
1539
2274
918
4731
2003 2007
652
771
40
1463
304
310
55
669
W 2012 roku oddano w miastach MOF-u względnie mało mieszkań, około trzykrotnie mniej
w przeliczeniu na 100 ludności i 1000 zawartych małżeństw niż średnio w Polsce. Działo się tak,
pomimo że w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym przypadało mniej mieszkań na 10 000 ludności i izb
na 1000 ludności niż w kraju, województwie śląskim i podregionie. Przeciętna powierzchnia użytkowa
mieszkania tylko w Świętochłowicach przekracza średnią dla kraju i podregionu, wynosząc 129,2 m2.
Tabela 29. Mieszkania oddane do użytkowania w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego,
województwa śląskiego i Polski w 2012 roku
Polska
woj.
śląskie
podregi
on
katowi
cki
Chorzó
w
Ruda
Śląska
Święto
chłowic
mieszkania mieszkania na 1000 mieszkania na
na 1000
zawartych
10 tys.
ludności
małżeństw
ludności
3,97
750
39,68
2,11
391
21,09
izby
przeciętna powierzchnia
w mieszkaniach
użytkowa 1 mieszkania
2
na 1000 ludności
(m )
16,61
102,4
10,50
126,0
1,32
257
13,21
6,04
115,2
1,19
258
11,86
5,97
100,8
1,65
295
16,47
7,16
100,7
0,68
151
6,85
3,33
129,2
49
mieszkania
na 1000
ludności
mieszkania na 1000
zawartych
małżeństw
mieszkania na
10 tys.
ludności
izby
w mieszkaniach
na 1000 ludności
przeciętna powierzchnia
użytkowa 1 mieszkania
2
(m )
e
3.6.1.Gospodarka wodno-ściekowa
Na terenie Chorzowa i Świętochłowic działa Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji sp. z o. o., w którym 100 % udziałów posiada Samorządowy ChorzowskoŚwiętochłowicki Związek Wodociągów i Kanalizacji z siedzibą w Chorzowie. Związek powstał w 1992
roku dla wspólnego realizowania zadań publicznych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę
i odprowadzenia ścieków przez gminy. Do jego zadań należy również między innymi stała kontrola
jakości wody, podejmowanie długofalowych działań na rzecz zmniejszenia strat wody a także
systematyczna rozbudowa infrastruktury.62
W Rudzie Śląskiej usługi związane z oczyszczaniem i odprowadzaniem ścieków oraz dostawą wody
świadczone są przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. Właścicielem powstałej
w 1993 roku spółki jest Miasto Ruda Śląska. 63
Z powodu braku ujęć na terenie MOF woda zakupywana jest od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa
Wodociągowego S.A. w Katowicach.
Na przestrzeni ostatnich lat we wszystkich trzech miastach prowadzona była rozbudowa sieci
wodociągowej. Największa była dynamika zwiększenia długości sieci w Świętochłowicach (wartość
bezwzględna dla trzech miasta była bardzo zbliżona). Warto jednak zauważyć, że dynamika ta była
niższa niż średnia dla województwa śląskiego oraz Polski, co wynika z bliskiego całościowemu
pokrycia siecią wodociągową MOF, podczas gdy w kraju nie jest to jeszcze standardem.
Tabela 30. Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej w km
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Obszar MOF
woj. śląskie
Polska
2008
178,6
285,4
70,4
534,4
19 291,7
262 687,1
Dynamika (2008=100)
2012
181,6
101,7
288,0
100,9
73,3
104,1
542,9
101,6
20 300,7
105,2
283 102,5
107,8
Źródło: Bank Danych Lokalnych
62
63
http://www.chspwik.pl/o_firmie/index.html, dostęp on-line z dnia 10.06.2014
http://pwik.com.pl/, dostęp on-line z dnia 10.06.2014
50
3.6.2.Zdrowie
Na przestrzeni ostatniego dwudziestolecia obserwujemy znaczny wzrost liczby przychodni. Zjawisko to nie ominęło również Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego, w którym w 2012 roku nastąpił ponad trzykrotny wzrost w stosunku do roku 1995. Przekłada się to na lepszą dostępność przestrzenną
służby zdrowia, która jest szczególnie ważna dla osób starszych i niepełnosprawnych ruchowo. W tym okresie liczba przychodni w Chorzowie wzrosła
ponad czterokrotnie, natomiast w Świętochłowicach już od 2003 roku nie ulega znaczącym zmianom, utrzymując się na poziomie około 20. Może to
świadczyć o tym, że zasób placówek służby zdrowia na terenie MOF jest wykorzystywany przez jego mieszkańców, niezależnie od granic między miastami.
Liczba placówek odpowiada potrzebom mieszkańców, a oferta służby zdrowia w poszczególnych miastach uzupełnia się. Placówki na terenie MOF
stanowią około 10-12% zasobu podregionu.
Tabela 31. Przychodnie - ambulatoryjna opieka zdrowotna (stan w dniu 31 XII) w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
Polska
woj. śląskie
podregion
katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Miejski Obszar
Funkcjonalny
1995
4527
674
156
1996
6378
1006
212
1997
6264
1009
213
1998
6247
945
200
1999
5425
889
174
2000
5685
1004
194
2001
5776
870
180
16
21
8
45
22
26
12
60
20
27
15
62
19
21
11
51
20
26
12
58
23
27
16
66
16
27
12
55
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
5657 11978 12101 12273 13473 14206 14853 16252 16608 19151 19412
864 1867 1879 1819 1927 1957 2140 2419 2437 2716 2737
164
370
353
342
367
348
399
465
451
512
519
18
18
11
47
43
39
24
106
41
34
24
99
42
35
22
99
53
39
18
110
45
41
18
104
49
44
18
111
57
43
19
119
61
43
18
122
66
51
21
138
66
51
22
139
Spośród kadry służby zdrowia 619 na 80 358 lekarzy pracowało w miejskim Obszarze Funkcjonalnym. Liczba lekarzy w kraju na przestrzeni lat 2006-2012
ciągle rosła (za wyjątkiem roku 2008), natomiast na terenie MOF występowały znaczne fluktuacje. Około połowa zatrudnionych w MOF zarówno lekarzy,
jak i dentystów pracowała w Chorzowie. Populacja dentystów i lekarzy w MOF stanowiła około 15% medyków z podregionu katowickiego.
Tabela 32. Lekarze i lekarze dentyści według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
w 2012 roku
Polska
woj. śląskie
podregion katowicki
2006
77479
17484
2491
2007
78229
17570
2480
2008
78086
17132
2390
lekarze
2009
79015
17397
2530
2010
79337
17525
2483
2011
80358
17949
2637
2012
85025
18506
-
2006
12187
2711
215
2007
12930
2810
240
lekarze dentyści
2008
2009
2010
12765 11855 12326
2737
2653
2770
260
257
256
51
2011
12797
2718
235
2012
12491
2616
-
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
2006
316
254
89
659
2007
307
271
85
663
2008
287
222
61
570
lekarze
2009
298
207
56
561
2010
328
198
61
587
2011
336
214
69
619
2012
-
2006
24
30
6
60
2007
37
44
4
85
lekarze dentyści
2008
2009
2010
32
25
37
38
40
40
9
7
9
79
72
86
2011
33
30
8
71
2012
-
Duży wpływ na jakość opieki zdrowotnej ma średni personel medyczny, a jej obiektywne porównanie umożliwia wskaźnik liczby pielęgniarek i położnych
przypadających na 10 000 ludności. Jest on w podregionie katowickim wyjątkowo wysoki, w 2008 roku osiągnął wartość 112, przy średniej dla Polski
wynoszącej 63. Spośród miast wchodzących w skład MOF pod względem liczby przedstawicieli średniego personelu medycznego na mieszkańca wyróżnia
się Chorzów, gdzie co najmniej od 2006 roku na 10 000 mieszkańców przypada ponad 70 pielęgniarek i położnych.
Tabela 33. Pielęgniarki i położne ogółem (łącznie z mgr.) na 10 tys. ludność według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu
katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku
rok
Polska
woj. śląskie
podregion katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
2006
2007
57
64
92
71
52
54
pielęgniarki i położne na 10 tys. ludności
2008
2009
2010
59
60
62
61
66
66
70
70
97
98
108
107
74
79
75
85
51
53
62
51
58
54
54
55
2011
63
73
112
88
55
56
2012
69
72
-
3.6.3.Opieka społeczna
W Polsce przeszło 3 miliony osób z ponad miliona gospodarstw domowych korzysta ze środowiskowej pomocy społecznej, co stanowi 8,1% naszego
społeczeństwa. Na tym tle Miejski Obszar Funkcjonalny wyróżnia się pozytywnie - udziały w 2012 roku wynosiły od 6,1% w Rudzie Śląskiej poprzez 6,7%
w Świętochłowicach do 7,2% w Chorzowie. W województwie śląskim odsetek korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej wynosi 5,4%, a więc
jest o 1/3 niższy od średniej krajowej. Jako negatywne zjawisko należy postrzegać wysoki udział osób w wieku przedprodukcyjnym w gospodarstwach
domowych korzystnych z pomocy, wskazujący na występowanie zjawiska ubóstwa młodzieży. Pod tym względem tylko Świętochłowice zbliżyły się do
średniej krajowej o wartości 15,8%, osiągając wskaźnik 15,5, natomiast w pozostałych miastach MOF odsetek dzieci i młodzieży z rodzin wymagających
52
pomocy środowiskowej niewiele przekracza wartość 11,1% dla województwa śląskiego. Udziały osób w wieku produkcyjnym nie odbiegają od wartości
dla gospodarstw domowych ogółem, natomiast osób w wieku poprodukcyjnym korzystających z pomocy środowiskowej jest zdecydowanie mniej.
Tabela 34. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku
Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej
gospodarst
osoby
udział osób
udział osób w wieku
wa
w gospodarstwac
w gospodarstwach
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
domowe
h domowych
domowych
w gospodarstwach domowych
korzystając korzystających ze
korzystających ze
korzystających ze środowiskowej
korzystających ze
e ze
środowiskowej środowiskowej pomocy
pomocy społecznej w ogólnej
środowiskowej pomocy
środowisk
pomocy
społecznej w ludności
liczbie osób w tym wieku (%)
społecznej w ogólnej liczbie
owej
społecznej
ogółem (%)
osób w tym wieku (%)
pomocy
społecznej
Polska
1194097
3111064
8,1
15,8
7,2
woj.
104878
248982
5,4
11,1
4,8
śląskie
podre
21152
47059
6,2
13,6
5,4
gion
katowi
cki
Chorz
3547
8017
7,2
14,7
6,8
ów
Ruda
3787
8749
6,1
11,9
5,4
Śląska
Święto
1461
3548
6,7
15,5
5,6
chłowi
ce
poprodukcyjnym
korzystających ze
środowiskowej pomocy
społecznej w ogólnej liczbie
osób w tym wieku (%)
3,0
2,1
2,8
2,3
3,0
2,7
3.6.4.Edukacja i wychowanie
Współczynnik skolaryzacji brutto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od
wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania.
53
Na poziomie szkół gimnazjalnych w całym okresie 2003-2012 współczynnik skolaryzacji brutto w miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego przekraczał
100. Oznacza to, że gimnazja w MOF są atrakcyjne dla młodzieży spoza obszaru funkcjonalnego, które dojeżdżają do szkół. Warto podkreślić nieregularną,
jednak wzrostową tendencję współczynnika, świadczącą o rosnącej popularności gimnazjów w MOF wśród śląskiej młodzieży. W przypadku szkół
podstawowych wskaźnik oscyluje wokół 100, jednak należy zauważyć, że w przypadku wyboru szkoły podstawowej większy wybór ma lokalizacja, stąd
tendencja wybierania szkoły blisko miejsca zamieszkania, a nie kierowanie się rankingami lub renoma placówki.
Tabela 35. Współczynniki skolaryzacji brutto (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego
i Polski w 2012 roku
Polska
woj. śląskie
podregion katowicki
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
szkoły podstawowe
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2003 2004 2005
100,1 99,9 99,6 99,1 98,2 98,0 98,7 98,4 99,8 99,2 101,0 101,2 101,3
99,9 99,7 99,4 98,8 97,9 97,5 98,1 98,8 100,2 99,0 100,3 101,4 101,9
100,7 100,5 100,2 99,8 98,6 98,6 98,2 99,5 101,0 100,0 102,1 103,4 103,7
100,6 100,8 99,7 99,4 97,8 97,2 96,8 99,8 102,1 102,0 105,4 106,6 107,8
100,4 99,8 99,9 99,3 98,0 97,2 97,2 99,1 99,1 98,5 100,7 101,9 103,2
98,7 98,2 98,6 98,1 98,0 98,4 97,2 97,2 99,9 96,0 105,9 106,6 105,5
2006
101,3
101,8
103,7
106,9
102,5
106,8
gimnazja
2007 2008
101,0 100,8
101,5 101,2
103,4 103,5
106,2 105,6
102,4 102,1
105,5 110,9
2009
100,8
100,8
102,9
106,3
101,3
109,9
2010
100,5
101,2
103,9
109,4
103,1
110,7
2011
100,0
100,8
103,1
109,7
101,1
110,1
2012
99,7
100,7
103,4
111,5
100,2
109,3
W związku z niżem demograficznym w całym kraju w ślad za malejąca liczbą studentów spada również liczba uczelni wyższych. Liczba szkół wyższych
w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym wynosiła w latach 2012-2013 trzy, z czego jedna placówka znajdowała się w Rudzie Śliskiej, a pozostałe
w Chorzowie. Szczególnie duży spadek liczby studentów daje się zaobserwować wśród mężczyzn, kobiet to zjawisko dotyczy w mniejszym stopniu.
Kobiety w ogóle, a w MOF w szczególności częściej kończą studia wyższe, co obrazuje stosunek absolwentów mężczyzn do kobiet, wynoszący w 2013 roku
w Rudzie Śląskiej 34 do 272, podczas gdy stosunek studentów wynosił 310 do 431 na korzyść studentek.
Tabela 36. Szkoły wyższe mające siedzibę na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego wraz z liczbą studentów i absolwentów w latach 2012-2013 na tle podregionu katowickiego,
województwa śląskiego i Polski.
szkoły wyższe
ogółem
2012
2013
Polska
woj. śląskie
podregion
katowicki
Chorzów
jednostki
zamiejscowe
2012 2013
studenci ogółem
studentki
studenci
2012
2013
2012
2013
2012
2013
absolwenci
ogółem
2012
2013
453
45
438
41
252
43
235
41
1675815
158778
1548748
144545
984450
92367
904391
83807
691365
66411
644357
60738
484999 454986 316837 297834 168162 157152
48657 44687 31702 29214 16955 15473
19
2
19
2
6
2
7
2
70362
6047
65050
5829
46439
3574
43214
3529
23923
2473
21836
2300
21326
1676
20006
1468
54
absolwentki
2012
15145
1163
2013
14178
1002
absolwenci
2012
6181
513
2013
5828
466
szkoły wyższe
ogółem
2012
2013
Ruda Śląska
Świętochłowice
Miejski Obszar
Funkcjonalny
1
0
jednostki
zamiejscowe
2012 2013
1
0
1
0
1
0
studenci ogółem
2012
474
0
2013
431
0
studentki
2012
332
0
studenci
2013
310
0
2012
142
0
2013
121
0
3
3
3
3
6521
6260
3906
3839
2615
2421
(dane obejmują uczelnie publiczne i niepubliczne i są prezentowane są wg faktycznej lokalizacji uczelni/jednostek zamiejscowych)
absolwenci
ogółem
2012
2013
absolwentki
2012
2013
absolwenci
2012
2013
320
0
306
0
283
0
272
0
37
0
34
0
1996
1774
1446
1274
550
500
Warto jednak dodać, że MOF graniczy z silnymi ośrodkami akademickimi - Katowicami i Gliwicami - gdzie funkcjonują: Uniwersytet Śląski, Uniwersytet
Ekonomiczny, Uniwersytet Medyczny, Akademia Muzyczna, Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Wychowania Fizycznego, Politechnika Śląska i uczelnie
prywatne i to na tych uczelniach studiują przede wszystkim mieszkańcy MOF.
3.6.5.Podsumowanie
Liczba mieszkań w przeliczeniu na liczbę mieszkańców oraz zawartych małżeństw na terenie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest niższa od
średniej krajowej i wojewódzkiej. Co ważne wśród istniejących budynków przeważają te powstałe w latach 1945 – 1970, których wiek może wiązać się
z obniżonym standardem. Diagnozy dokonane na potrzeby dokumentów strategicznych wykazują, że potrzeby mieszkaniowe ludności nie są w pełni
zaspokajane zarówno w wymiarze ilościowym jak i jakościowym. Rozwiązanie tego problemu i zapewnienie odpowiedniej bazy mieszkaniowej powinno
być jednym z priorytetów we współpracy trzech miast.
Gospodarka wodno-ściekowa na terenie MOF jest prowadzona przez dwie spółki: Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji sp. z o. o. (Chorzów i Świętochłowice) oraz Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. (Ruda Śląska). Obie zaopatrują się w wodę
kupując ją od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego S. A. w Katowicach, gdyż na terenie MOF nie ma ujęć.
W ciągu ostatnich lat na terenie MOF znacznie zwiększyła się liczba placówek służby zdrowia. Obecnie działa tam 139 przychodni. Przy znaczącej
liczebności personelu medycznego można uznać, że dobra oferta opieki zdrowotnej stanowi istotny potencjał trzech miast, przekładający się na standard
życia mieszkańców. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej jest niższa niż średnia krajowa, co może świadczyć o stosunkowo dobrej sytuacji
materialnej i życiowej większości mieszkańców.
55
Współczynnik skolaryzacji brutto dla obszaru MOF jest wyższy niż 100%, co oznacza, iż tutejsze szkoły podstawowe oraz gimnazja są atrakcyjne również
dla młodzieży z innych gmin. Niewątpliwie jest to istotnym potencjałem, który może być wykorzystany w przyszłości dla wspólnego rozwoju Chorzowa,
Rudy Śląskiej oraz Świętochłowic. Na terenie MOF znajduje się obecnie osiem szkół wyższych (siedem64 w Chorzowie, jedna w Rudzie Śląskiej).
64
http://chorzow.eu/dla-mieszkanca/2012-04-26-13-20-26/uczelnie-wyzsze.html, dostęp on-line 09.07.2014 r.
56
3.7. Kultura
3.7.1.Instytucje kultury
Na terenie każdego z miast działają liczne instytucje kultury – biblioteki, domy kultury, muzea, a także
kina.
W każdym z miast działa biblioteka publiczna wraz z filiami – sześcioma w Świętochłowicach,
dziesięcioma w Chorzowie i dwunastoma w Rudzie Śląskiej. Każda z bibliotek udostępnia swoje zbiory
dzieciom i dorosłym (zarówno książki, jak i audiobooki). Ponadto, Biblioteka Centralna
w Świętochłowicach od 2013 roku posiada urządzenie do odtwarzania książek mówionych – „Czytak
Plus” - który wypożyczać mogą osoby niewidome i niedowidzące. Biblioteki podejmują także szeroką
działalność oświatową i wychowawczą: organizują warsztaty twórcze dla dzieci, wystawy, lekcje
biblioteczne, konkursy czytelnicze, wieczory literackie, spotkania autorskie czy spotkania klubów
książki. Biblioteki zapewniają także bezpłatny dostęp do Internetu.
Poniższe tabele prezentują, jakim księgozbiorem dysponują biblioteki w poszczególnych miastach i ilu
czytelników obsługują rocznie biblioteki. Liczba książek na 1 000 mieszkańców utrzymuje się na
stałym poziomie, najwyższa jest w Świętochłowicach. W Chorzowie liczba książek w przeliczeniu na
1000 mieszkańców wzrosła, w pozostałych miastach spadła. We wszystkich miastach MOF
księgozbiór w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest niższy niż w województwie śląskim. Natomiast
jeśli chodzi o liczbę czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne, w 2012 najwyższa była ona
w Chorzowie (blisko 18 000 osób), a najniższa w Świętochłowicach (8 400 osób). We wszystkich
miastach MOF ilość czytelników spadła – najbardziej w Rudzie Śląskiej (15%).
Tabela 37. Ksiegozbiór biblitek w MOF na 1 000 mieszkańców w latach 2005-2012
Chorzów
Świętochłowice
Ruda Śląska
Woj. śląskie
Woj. mazowieckie
Polska
2005
2280,5
3459,8
2200,0
3616,0
3240,3
3541,4
2006
2302,3
3441,8
2252,0
3646,7
3240,4
3554,0
2007
2301,2
3407,2
2258,5
3672,5
3241,2
3556,5
2008
2301,4
3387,7
2269,6
3673,4
3261,7
3546,9
2009
2291,1
3303,5
2227,0
3641,3
3290,3
3517,9
2010
2284,9
3255,0
2166,2
3610,3
3271,3
3458,3
2011
2303,0
3189,7
2144,1
3614,9
3276,4
3439,0
2012
2288,1
3132,1
2191,9
3599,9
3268,1
3415,7
Źródło: Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny
Tabela 38. Liczba czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne w latach 2007-2012 na terenie MOF
(os.)
2007
2008
2009
Chorzów
18457
17568
17100
Świętochłowice
9590
9448
9441
Ruda Śląska
19123
18321
18666
2010
16851
9060
17753
2011
17196
8594
17330
2012
17985
8400
16367
Na mapie instytucji kultury na terenie MOF wyróżniają się także domy kultury prowadzone przez
jednostki samorządowe. Na terenie Chorzowa działają trzy domy kultury oraz jedna filia,
w Świętochłowicach jeden, a Rudzie Śląskiej - trzy.
Na terenie Chorzowa działa Miejski Dom Kultury Batory, Chorzowskie Centrum Kultury oraz jego filia
Starochorzowski Dom Kultury, jak również Młodzieżowy Dom Kultury. Miejski Dom Kultury Batory
istnieje od 1995, a w jego ofercie znajdują się liczne zajęcia organizowane przez siedem pracowni
(w tym między innymi Pracownię Szacownego Seniora). MDK prowadzi również wiele programów
57
kulturalnych i organizuje cykliczne imprezy takie jak na przykład Slow Festiwal65. Chorzowskie
Centrum Kultury (ChCK) stale współpracuje z Wrocławskim Teatrem Komedia i Teatrem Capitol
z Warszawy. W ChCK rocznie organizowanych jest ponad 250 imprez: koncertów, spektakli, festiwali.
W ChCK oraz jego filii, Starochorzowskim Domu Kultury działa wiele sekcji i kół zainteresowań, m.in.
plastyczne, ceramiczne, taneczne, wokalne, teatralne, gitarowe, komputerowe. Natomiast
Młodzieżowy Dom Kultury działa od lat 70. ubiegłego wieku. Zajęcia dla dzieci i młodzieży są
organizowane przez trzy pracownie: edukacyjną, sportową i artystyczna. W MDK mają miejsce
również wydarzenia teatralne, imprezy cykliczne, konkursy, turnieje szachowe i innego rodzaju
wydarzenia skierowane do dzieci oraz rodziców. Inną formą jego działalności jest organizacja
wyjazdów wakacyjnych i edukacyjnych (nauka języków za granicą, w ramach współpracy z miastami
partnerskimi). MDK posiada również ofertę zajęć dla dzieci pozostających w mieście w okresie ferii
i wakacji66.
Na terenie Świętochłowic działa Centrum Kultury Śląskiej (CKŚ), powołane 1 stycznia 2004 r. decyzją
Rady Miejskiej w Świętochłowicach do organizowania i koordynowania wydarzeń kulturalnych
w mieście. Centrum powstało na bazie Domów Kultury "Zgoda" i "Grota". CKŚ wypełnia swoją misję
poprzez rozwijanie współpracy z innymi ośrodkami kultury, artystami zawodowymi
i nieprofesjonalnymi oraz wspierając i promując młodych twórców w ich działalności67. Za ofertę dla
młodzieży odpowiada Młodzieżowy Dom Kultury im. Władysława Broniewskiego, prowadzący koła:
taneczne, plastyczne, „Akademia kreatywności”, „Artystyczna akademia skrzata”, instrumentalne,
musicalowe, „Dziecięcy teatr Papla” „Gimnastyka buzi i języka”, wokalne i nauki czytania nut głosem
(solfeż).
W Rudzie Śląskiej działa Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty, Dom Kultury oraz Młodzieżowy
Dom Kultury. Miejskie Centrum Kultury kontynuuje działalność Miejskiego Ośrodka Kultury,
organizuje wiele imprez kulturalnych, a także spotkań o charakterze społeczno-politycznym
(konferencje, debaty etc.). Do najważniejszych imprez cyklicznych zaliczyć należy cykl pn. Rudzka
Jesień Kulturalna, gala Hanysy, koncerty noworoczne, Miss Rudy Śląskiej, Festiwal Twórczości
Chrześcijańskiej, Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej. Natomiast Dom Kultury został powołany przez
Radę Miasta Ruda Śląska w 2005 r. (wcześniej stanowił filię Miejskiego Centrum Kultury im. H. Bisty).
W Rudzie Śląskiej DK tworzy warunki rozwoju aktywności kulturalnej, artystycznej, hobbystycznej
oraz zainteresowania sztuką68. Z kolei Młodzieżowy Dom Kultury prowadzi zajęcia dydaktycznoopiekuńczo-wychowawcze, realizowane w pięciu pracowniach (plastycznej, multimedialnej do
nauczania języków obcych, komputerowej, muzycznej i sportowej). MDK organizuje swoim
wychowankom również różne formy wypoczynku podczas ferii zimowych i letnich, w ramach tzw.
„Akcji Zima” i „Akcji Lato”.
Na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego działają cztery muzea: Muzeum w Chorzowie,
Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie (muzeum jest wojewódzką samorządową instytucją
kultury, gromadzi zbiory i dokumentację z zakresu budownictwa ludowego, historycznego
budownictwa drewnianego i murowanego, w tym obiekty rekonstruowane oraz kultury materialnej
65
http://www.mdkbatory.pl/, dostęp on-line 05.11.2013
http://www.mdkchorzow.pl/, dostęp on-line 06.11.2013
67
http://cks.org.pl/bip/druk.php?druk=52, dostęp on-line 12.05.2014
68
http://www.domkulturyrsl.pl/, dostęp on-line 12.05.2014
66
58
i niematerialnej mieszkańców administracyjnego obszaru województwa śląskiego), Muzeum Miejskie
w Świętochłowicach, Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej. W tej ostatniej
powołano 17 listopada 2008 roku Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji im. Jana Karskiego,
mający na celu ochronę praw człowieka, rozwój wolnych mediów oraz przeciwdziałanie
antysemityzmowi i ksenofobii69. Muzeum PRL w Rudzie Śląskiej otwarto 4 czerwca 2010 roku w XXI
rocznicę I-szych demokratycznych wyborów w budynków dawnego Państwowego Gospodarstwa
Rolnego. W przygotowaniu jest Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach, prezentujące
wspólną historię trzech miast oraz Muzeum Hutnictwa w Chorzowie.
Muzeum w Chorzowie zostało utworzone jako Muzeum Ziemi Bytomskiej w 1934 r. Rozwój Muzeum
przerwała II wojna światowa. W lutym 1945 r. wznowiło działalność, a dwa lata później w ówczesnej
siedzibie przy ulicy Sienkiewicza 3 udostępniło dla zwiedzających wystawy. Od roku 1950 funkcjonuje
pod obecną nazwą. Od 1991 r. Muzeum w Chorzowie jest samorządową instytucją kultury. Muzeum
prezentuje swoje zbiory w ramach działów: numizmatyki i medalierstwa polskiego, sztuki, historii
i etnografii70.
Muzeum Miejskie w Świętochłowicach powstało z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Świętochłowic
w latach 70. ubiegłego wieku. Głównym zadaniem placówki jest gromadzenie, opracowywanie,
zabezpieczanie i popularyzowanie zabytków związanych z historią miasta i Górnego Śląska. W ramach
muzeum pracują trzy działy: historii i kultury, etnograficzny oraz naukowo-oświatowy71.
Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka powstało w 1990 roku. Muzeum gromadzi zbiory
dokumentujące historię Rudy Śląskiej, a także prowadzi warsztaty i lekcje muzealne72.
Od 2011 w Świętochłowicach powstaje Muzeum Powstań Śląskich, związane z bardzo ważnym
okresem we wspólnej historii Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Będzie ono stanowiło
centrum edukacji a dzięki interaktywnemu, multimedialnemu charakterowi ekspozycje będą
atrakcyjne dla młodzieży. Co ważne, muzeum będzie mogło być zwiedzane również przez grupy
niemiecko- i anglojęzyczne73.
W Chorzowie ma powstać również Muzeum Hutnictwa, które będzie usytuowane w hali elektrowni
Huty Królewskiej. Pracami powołanego przez Prezydenta zespołu ds. utworzenia muzeum hutnictwa
w Chorzowie kieruje Miejski Konserwator Zabytków.
3.7.2.Dziedzictwo kulturowe
Dziedzictwo kulturowe jest pojęciem, które obejmuje coraz szerszy zakres. Przejawy dziedzictwa
kulturowego można podzielić na dziedzictwo materialne, na które składają się zabytki nieruchome
(np. architektura, układy urbanistyczne) i ruchome (np. działa sztuki, narzędzia) oraz dziedzictwo
niematerialne (np. kulinaria, gwara). Dziedzictwo kulturowe jest zazwyczaj wysoko wartościowane,
uznawane za godne ochrony oraz przekazania następnym pokoleniom. Dziedzictwo kulturowe MOF
rozumieć można bardzo szeroko – zaliczyć do niego zarówno dziedzictwo materialne (np.
69
http://instytut-karskiego.org/strony/menu/instytut/, dostęp on-line 02.06.2014
http://www.muzeum.chorzow.pl/ dostęp on-line 12.05.2014
71
http://www.muzeum.swietochlowice.pl/ dostęp on-line 12.05.2014
72
http://www.muzeum.rsl.pl/ dostęp on-line 12.05.2014
73
http://www.muzeumpowstanslaskich.pl/ dostęp on-line 12.05.2014
70
59
architektura: sakralna, użyteczności publicznej, pozostałości po industrialnej historii miasta), jak
i niematerialne (język śląski, tradycyjne potrawy, kultywowane obrzędy, zwyczaje przekazywane
z pokolenia na pokolenie itp.).
Świętochłowice, Chorzów i Ruda Śląska ze względu na swoje położenie geograficzne, przynależą
do obszaru tradycji śląskich, która jest silnie obecna w życiu mieszkańców. Są one także
podtrzymywane w miastach m.in. dzięki różnego rodzaju imprezom tematycznym, organizowanym
przez instytucje kultury. Szczególne znaczenie dla podtrzymywania tradycji ma działalność
Górnośląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie, w skład którego wchodzi ekspozycja na wolnym
powietrzu prezentujące zabytki drewnianej architektury ludowej oraz muzeum. Instytucja organizuje
wiele imprez folklorystycznych oraz prowadzi programy edukacji regionalnej74.
Jedną z najważniejszych są niewątpliwie Śląskie Gody. W trakcie imprezy mają miejsce pokazy
strojów regionalnych, zajęcia artystyczne i konkursy a także jarmark produktów tradycyjnych.
W trakcie Śląskich Godów odbywają się również Górnośląskie Prezentacje Chórów i Orkiestr Śląskiego
Związku Chórów i Orkiestr oraz inne imprezy towarzyszące, m.in. „Święty Florianie - patronie nasz" –
wydarzenie poświęcone straży pożarnej na Śląsku.
Muzeum organizuje także szereg warsztatów i spotkań dotyczących obrzędowości oraz sztuki
ludowej. Wśród nich znajdują się między innymi warsztaty kroszonkarskie czy fotograficzne, lekcje
muzealne dotyczące świąt, wypieku chleba czy strojów regionalnych. Ciekawą inicjatywę stanowi cykl
„Opowieści naszych pradziadków”, w ramach którego posłuchać można gawędziarzy opowiadających
legendy75.
Inny przejaw kultywowania dziedzictwa regionalnego stanowić może używanie gwary śląskiej. Wyniki
„Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011” wskazują, że 81,3% mieszkańców
województwa śląskiego jako swoją tożsamość narodową wybrało polską. Spis podaje, że
zdecydowana większość ludności w województwie śląskim (93,1 %) w kontaktach domowych
posługuje się językiem polskim, a prawie 86% używa wyłącznie języka polskiego. Jednak autorzy
wskazują, że od sporządzenia poprzedniego spisu w 2002 roku kilkukrotnie wzrosła ilość osób
używających śląskiego w kontaktach domowych. Używanie śląskiego może świadczyć o tym, że
mieszkańcy Śląska czują się Polakami związanymi z regionem, z którego pochodzą i odczuwają
patriotyzm lokalny, który może stać się potencjałem do rozwijania i chronienia dziedzictwa
kulturowego rozumianego jako kultura ludowa. Ze względu na wspólnotę historii i tradycji regionu
Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice organizują wspólnie różnego rodzaju wydarzenia kulturalne.
Przykładem takiej współpracy są między innymi wycieczki zorganizowane przez stowarzyszenie
Genius Loci – Duch Miejsca w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa (do 2011 roku – Śląskich Dni
Dziedzictwa)76. Hasło przewodnie podawane jest przez koordynatora EDD w Polsce, a wydarzenia,
które organizuje się w poszczególnych częściach kraju, dotyczą miasta, jego przeszłości, lokalności czy
tożsamości mieszkańców. W roku 2013 hasło przewodnie brzmiało „Nie od razu Polskę zbudowano”.
74 http://www.muzeumgpe-chorzow.pl, dostęp z dnia 13.11.2013
75
http://www.parkslaski.pl/bieganie/dobranocki-i-lekcje-muzealne-w-skansenie.html dostęp on-line:
27.11.2013
76
http://www.geniusloci.com.pl/wordpress/wp-content/gallery/europejskie-dni-dziedzictwa-2013/edd-2013plakat.jpg, dostęp on-line: 29.05.2014
60
Najwięcej wydarzeń zorganizowało Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca. W Chorzowie odbyły
się wycieczki piesze „Początki i rozwój miasta Królewska Huta” oraz „Z Chorzowa w stronę
Królewskiej Huty” organizowane przez Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca. W
Świętochłowicach Stowarzyszenie zorganizowało promocję książki „Centrum Świętochłowic – zarys
dziejów” autorstwa Marka Piegzy, dzień otwarty parafii ewangelickiej – kościoła p.w. św. Jana
Chrzciciela przy ul. Ks. L. Raabe 1 oraz wycieczkę „700 lat Świętochłowic”, w Rudzie Śląskiej zwiedzanie ciężkiego schronu bojowego nr 75 należącego do pasa umocnień Obszaru Warownego
Śląsk (wał przebiega przez teren wszystkich trzech miast) – teren ROD „Nadzieja” przy ul. Pomorskiej
i zwiedzanie z przewodnikiem średniowiecznego gródka w Kochłowicach. Poza tym Górnośląski Park
Etnograficzny w Chorzowie przygotował trasę „Dawne techniki budowania”. W Rudzie Śląskiej
miejsce miał spacer „Mikroświat Orzegów” zorganizowany przez Muzeum Miejskie im. Maksymiliana
Chroboka..
Ważnym elementem kultury całego województwa śląskiego jest jego postindustrialna przeszłość,
w której swój udział mają także Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice. W celu promocji
i zachowania industrialnego dziedzictwa regionu w roku 2006 powstał Szlak Zabytków Techniki
Województwa Śląskiego. Jest to sieciowy produkt turystyczny obszaru, w skład którego wchodzi
36 najbardziej atrakcyjnych turystycznie obiektów poprzemysłowych z terenu województwa. Są to
m. in. muzea, skanseny, kolonie robotnicze oraz funkcjonujące zakłady. Szlak został nagrodzony
Złotym Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej dla najlepszego produktu turystycznego w kraju
(2008 rok) oraz Złotym Medalem Targów Poznańskich dla najlepszego produktu turystycznego
w Polsce (2010 rok). Trasa stanowi część Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European
Route of Industrial Heritage – ERIH)77.
Na listę zabytków Szlaku wpisane zostały dwa obiekty z terenu MOF. Są to Szyb Prezydent (Chorzów)
oraz kolonia robotnicza Ficinus (Ruda Śląska).
Szyb „Prezydent” w Chorzowie, stanowi ślad po Kopalni Węgla Kamiennego Prezydent, która została
zamknięta w 1993 roku. Wieża o wysokości 42 metrów została wybudowana w okresie
dwudziestolecia międzywojennego i stanowiła wtedy przykład zastosowania najnowszych
technologii. Obecnie z wieżą związane jest stowarzyszenie Sztyg.art, organizator licznych
przedsięwzięć artystycznych i kulturowych. W pozostałych budynkach pokopalnianych mieści się
kompleks hotelowo-restauracyjny „Sztygarka”78.
Kolonia Ficinus powstała w 1867 roku dla pracowników kopalni Gottessegen jako kolonia wiejskoprzemysłowa. Jej mieszkańcy określani byli jako „górniko-rolnicy”, ponieważ poza pracą w kopalni
trudnili się także uprawą małych pól79. Kolonia składa się z szesnastu czterorodzinnych domków,
które dzięki przeprowadzonym pracom remontowym nadal pełnią funkcje mieszkalne, a przy tym
usługowo-handlowe80.
Corocznym świętem szlaku jest organizowana od 2010 Industriada. Koordynatorem wydarzeń jest
Wydział Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Co roku program imprezy
77
http://www.zabytkitechniki.pl/, dostęp on-line 29.05.2014
http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1689, dostęp on-line 29.05.2014
79
http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1723 dostęp on-line 14.05.2014
80
http://zabytkigornegoslaska.com.pl/, dostęp on-line 29.05.2014
78
61
obejmuje różnorodne wydarzenia w każdym z trzech miast. W 2014 r. w organizacje wydarzenia
włączyło się ponad 60 podmiotów (samorządy terytorialne, instytucje kultury, prywatne zakłady
przemysłowe). W Chorzowie zorganizowano atrakcje na terenie Szybu Prezydent i Huty Królewskiej,
w Rudzie Śląskiej w pobliżu Szybu Mikołaj i kolonii robotniczej Ficinus, zaś w Świętochłowicach pod
Dwoma Wieżami. Jak podają organizatorzy, mimo kapryśnej pogody, w wydarzeniu wzięło udział
77 tys. osób81.
Jednak wymienione powyżej zabytki nie są jedynymi śladami industrialnej historii miast. Pamiętać
należy także o wielu osiedlach robotniczych (osiedla tzw. familoków) czy willach, należących między
innymi do dyrektorów zakładów, które znajdują się na terenie MOF. Wpis do rejestru zabytków
posiadają m.in. zespół zabudowań walcowni na terenie dawnych Zakładów Cynkowych
"Silesia" w Świętochłowicach82, zabytkowa drukarnia w MCK im. H. Bisty i tereny dawnej cynkowni
"Hugo", zabytkowa wieża wodna w Rudzie Śląskiej83, dworzec kolejowy, budynek dyrekcji huty
„Bismarck” przy ul. Dyrekcyjnej czy zespół budynków przy kopalni przy ul. Siemianowickiej
w Chorzowie84.
Unikalna architektura i urbanistyka wyróżniają pozytywnie miasta wchodzące w skład MOF i stanowią
niewątpliwą atrakcję (o rosnącym zainteresowaniu historią przemysłową świadczy rosnąca ilość
uczestników kolejnych edycji Industriady). Wiele z zabytków posiada potencjał, do uzyskania nowych
funkcji, zarówno gospodarczych, jak i społecznych czy kulturowych (dobry przykład ponownej
aranżacji stanowi szyb Prezydent wraz z zabudowaniami). Krokiem, który przybliża do
zrewitalizowania terenów poprzemysłowych, było wypracowanie bazy dobrych praktyk w
wykorzystaniu obiektów poprzemysłowych. Warty zauważenia jest także projekt „Najlepszy system
nawigacji po zabytkach Chorzowa – system informacji kulturalnej sposobem kreowania pozytywnego
wizerunku miasta”, którego celem jest podniesienie poziomu wiedzy o dziedzictwie materialnym
miasta, zarówno wśród mieszkańców Chorzowa, jak i osób przyjezdnych.
3.7.3.Podsumowanie
Na terenie Chorzowa, Świętochłowic i Rudy Śląskiej działa wiele instytucji kultury – domów kultury,
muzeów, bibliotek etc. Ich działalność polega nie tylko na kultywowaniu i ochronie dziedzictwa
kulturowego, ale także tworzeniu różnorodnej oferty wydarzeń kulturalnych, warsztatów i kół
zainteresowań czy klubów. Działalność tych instytucji wpływa na wysoki poziom potencjału
kulturowego, zarówno dla potrzeb turystyki, jak i działalności kulturowej czy edukacyjnej. Co więcej,
wykorzystanie potencjału instytucji kultury może przeciwdziałać negatywnemu zjawisku, jakim jest
niski poziom uczestnictwa w wydarzeniach społecznych i kulturalnych części mieszkańców MOF. Na
ten problem wskazywano w diagnozach jakościowych opracowanych przy pracach nad dokumentami
strategicznymi poszczególnych miast.
Duży atut miast stanowi ich bogate dziedzictwo kulturowe. Wśród wspólnych inicjatyw miast, które
mają na celu pogłębienie wiedzy o historii i kultywowaniu dziedzictwa, można wskazać obchody
Europejskich Dni Dziedzictwa, czy współuczestnictwo w obchodach święta Szlaku Zabytków Techniki
81
http://www.industriada.pl/Aktualnosci/Pokaz/257150/industriada-na-piatke dostęp on-line 30.06.2014
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99toch%C5%82owice dostęp on-line 30.06.2014
83
http://www.mkzruda.pl/zabytki.htm dostęp on-line 30.06.2014
84
http://www.zabytkichorzowa.eu/zabytki/zabytkowe_obiekty_przemyslowe.html dostęp on-line 30.06.2014
82
62
– Industriadzie. Dużą wartość stanowi także wypracowana baza dobrych praktyk wykorzystania
obiektów poprzemysłowych.
Potencjał kulturowy miast może być wykorzystany w większym stopniu niż obecnie. Aby w pełni
spożytkować go dla potrzeb turystyki potrzebne jest wzmocnienie wspólnych działań, na przykład
poprzez rozszerzenie „Najlepszego systemu nawigacji po zabytkach Chorzowa – system informacji
kulturalnej sposobem kreowania pozytywnego wizerunku miasta” na pozostałe miasta bądź
stworzenie nowego, wspólnego systemu informacji turystycznej. Niemniej, aby możliwe było pełne
wykorzystanie potencjału, należy zadbać o niszczejące zabytki oraz przeciwdziałać destrukcyjnym
działaniom niektórych właścicieli obiektów zabytkowych, na co wskazywano w diagnozach.
Najbardziej efektywne będzie podjęcie wspólnych działań, które będą miały na celu zadbanie
o stanowiące spójną całość tereny. Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania
obszarów poprzemysłowych oraz wspólna koncepcja polityki w zakresie ochrony, konserwacji
i restauracji obiektów zabytkowych (wraz z uwzględnieniem procedur identyfikacji obszarów
wsparcia oraz możliwych źródeł zewnętrznego finansowania prac) pomoże w przywróceniu tych
terenów dla potrzeb inwestorów i mieszkańców. Utrzymanie obiektów w dobrym stanie przyczyni się
także do stworzenia wspólnej dla MOF koncepcji wykorzystania postindustrialnego.
Warto pamiętać, że postindustrialne dziedzictwo stanowi idealny punkt wyjścia dla stworzenia
unikalnego produktu turystycznego, który ma potencjał, aby przyciągnąć do miast MOF wielu
turystów.
3.8. Turystyka i rekreacja
3.8.1.Walory przyrodniczo – krajobrazowe
Poza walorami historycznymi, turyści mogą znaleźć w MOF również bogatą ofertę rozrywkoworekreacyjną, związaną z walorami krajobrazowo-przyrodniczymi. W Chorzowie tereny zielone
stanowią aż 22,4% powierzchni miasta, w Świętochłowicach 13,7%, a w Rudzie Śląskiej 13,8%85. Tak
duży udział terenów zielonych w powierzchni miast pozytywnie wpływa na przykład na ich potencjał
turystyczny.
Z punktu widzenia turystyki atrakcyjnym obiektem jest Park Śląski w Chorzowie, jeden z największych
parków śródmiejskich w tej części Europy. Park powstał w 1950 r. przy udziale tysięcy mieszkańców,
którzy nie tylko przekazali darowizny, ale także aktywnie włączyli się w prace społeczne. Obiekt
zajmuje powierzchnię ponad 600 hektarów. Każdego roku jest odwiedzany przez ponad 3 miliony
osób, zarówno mieszańców miast wchodzących w skład MOF, jak i turystów. Atrakcyjność Parku
zwiększają niewątpliwie liczne usytuowane na jego terenie obiekty, między innymi:







85
Śląski Ogród Zoologiczny,
Śląski Park Linowy,
Planetarium Śląskie,
Korty tenisowe,
Duży Krąg Taneczny (zimą lodowisko),
Śląskie Wesołe Miasteczko,
Kolejka linowa „Elka”,
Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny
63


Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny, tzw. Skansen
Rosarium86.
3.8.2.Infrastruktura turystyczna
Na terenie MOF w 2012 r. funkcjonowało 12 obiektów noclegowych, w tym 7 hoteli. Wszystkie
stanowiły obiekty całoroczne. Najwięcej obiektów działa w Chorzowie (gdzie największy przyrost
miejsc oferujących noclegi nastąpił w 2010 r.), a najmniej w Świętochłowicach – tam pierwszy
pensjonat pojawił się dopiero w 2012 r. Dokładną ilość i rozmieszczenie obiektów noclegowych
przedstawia tabela poniżej.
Tabela 39. Liczba obiektów noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012
obiekty ogółem
w tym hotele
obiekty
Chorzów
całoroczne
w tym hotele
całoroczne
obiekty ogółem
w tym
pensjonaty
obiekty
Świętochłowice
całoroczne
w tym
pensjonaty
całoroczne
obiekty ogółem
w tym hotele
obiekty
Ruda Śląska
całoroczne
w tym hotele
całoroczne
2005
3
3
2006
4
2
2007
3
1
2008
2
1
2009
2
1
2010
5
4
2011
6
5
2012
6
4
3
4
3
2
2
5
6
6
3
0
2
0
1
0
1
0
1
0
4
0
5
0
4
1
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
1
0
3
1
0
2
1
0
3
2
0
4
2
0
4
2
0
4
2
0
4
2
1
5
2
3
2
3
4
4
4
4
5
1
1
2
2
2
2
2
2
W 2012 r. w działających na terenie MOF obiektach noclegowych dostępnych było łącznie 907
miejsce noclegowych. Mimo iż największą ilością obiektów noclegowych dysponuje Chorzów, to
w Rudzie Śląskiej znajduje się najwięcej miejsc noclegowych – 466. Najmniej – 11 miejsc –
w Świętochłowicach. Największą ilością miejsc w hotelach dysponuje Chorzów (357 miejsc).
Wszystkie miejsca noclegowe są dostępne cały rok. Ilość miejsc noclegowych przedstawia poniższa
tabela.
Tabela 40. Liczba miejsc noclegowych w obiektach noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012
w obiektach ogółem
w tym w hotelach
Chorzów
w obiektach całorocznych
w tym w hotelach całorocznych
Świętochłowice
w tym w hotelach
86
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
313
379
319
69
65
422
466
430
313
284
50
50
50
382
431
357
313
379
319
69
65
422
365
430
313
284
50
50
50
382
330
357
0
0
0
0
0
0
0
11
0
0
0
0
0
0
0
11
http://parkslaski.pl/, dostęp on-line 14.11.2013
64
Ruda Śląska
w tym w hotelach
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
0
0
0
0
0
0
0
11
0
0
0
0
0
0
0
11
73
52
237
261
281
448
434
466
44
40
224
222
250
238
224
242
73
52
237
261
281
448
434
466
44
40
224
222
250
238
224
242
Do infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej można zaliczyć także znajdujący się w Rudzie Śląskiej,
a chętnie odwiedzany przez mieszkańców MOF, Aquadrom. Obiekt składa się z trzech stref –
rekreacji, sportowej i saunarium. Ta pierwsza jest atrakcyjna dla najmłodszych, gdyż znajdują się
w niej zjeżdżalnie: Wirek, Ruda Śliska, Górny Ślizg, Zjazd na Nowy Bytom, nadmuchiwana piłka
z gejzerem Mokry Bąbel, rwąca rzeka Chebzie Pętla, sztuczna fala Sztorm Wielki, basen pokryty
roślinnością LaGodula. Strefa sportowa oferuje Basen Sportowy, Basen z ruchomym dnem i Tuba dla
płetwonurków.
Ponad to, przez Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską przebiegają następujące szlaki turystyczne:







Szlak 25-lecia PTTK,
Szlak Zabytków Techniki,
Szlak Architektury Drewnianej,
Szlak Augusta Czarnynogi,
Rowerowy Czerwony, Biały, Zielony i Czarny Szlak Turystyczny (na terenie Wojewódzkiego
Parku Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie),
Rowerowy Niebieski Szlak Turystyczny (Katowice Szopienice – Stara Kuźnica),
Pieszy Niebieski Szlak Turystyczny (Hamerla – Chorzów)87.
Więcej informacji o zabytkach, które mogą przyciągnąć do miast turystów i działaniach mających na
celu kultywowanie dziedzictwa kulturowego, zostały zawarte w rozdziale „Kultura”. Opisano tam
także niedobory w infrastrukturze turystycznej (np. brak wspólnego przewodnika po zabytkach)
czy zły stan techniczny wielu obiektów.
3.8.3.Rynek turystyczny
Liczba miejsc noclegowych przekłada się na małą ilość osób korzystających z noclegów na terenie
Chorzowa, Świętochłowic i Rudy Śląskiej, choć znacznie zwiększona w 2009 roku liczba miejsc
noclegowych w Chorzowie i Rudzie Śląskiej znalazła odbicie w liczbie osób korzystających z noclegów
na terenie tych miast. W Świętochłowicach przełom nastąpił dopiero w 2012 r. – wtedy w mieście
pojawił się pierwszy obiekt noclegowy. Sytuację obrazują poniższe tabele.
Tabela 41. Liczba osób korzystających z noclegów na terenie MOF w latach 2005-2012, w tym turyści
zagraniczni (os.)
2005
korzystający z noclegów
ogółem
Chorzów
turyści zagraniczni
Świętochłowice korzystający z noclegów
87
2007
2008
2009
21596 23871 18870
5681
5250 15146 24574 24911
2363
0
2006
2180
0
2107
0
761
0
632
0
2010
1416
0
2011
2339
0
http://www.slaskie.travel/ dostęp on-line: 19.05.2014
65
2012
2869
427
ogółem
ogółem
Ruda Śląska
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
0
0
0
0
0
0
0
82
2394
4068 10998
75
126
196
9409 10403 11919 12293 12170
269
238
23
6
118
Tabela 42. Korzystający z noclegów na 1000 ludności w MOF w latach 2005-2012
Chorzów
Świętochłowice
Ruda Śląska
woj. śląskie
Polska
2005
187,7
0
16,29
326,19
434,92
2006
208,6
0
27,88
337,62
459,25
2007
165,91
0
75,89
340,76
497,09
2008
50,07
0
65,23
354,45
513,07
2009
46,39
0
72,45
364,7
507,26
2010
135,36
0
82,87
381,46
531,24
2011
220,07
0
85,81
389,85
557,46
2012
223,79
8,12
85,3
400,99
587,42
W 2013 roku obiekty turystyczne usytuowane na terenie MOF wzięły udział w badaniach rynku
turystycznego przeprowadzanych przez Śląską Organizację Turystyczną88. Na podstawie
przeprowadzanego badania ankietowego stworzony został obraz grupy odwiedzających, w której
dzieci i młodzież stanowią około połowę (wycieczki szkolne to główny typ grup zorganizowanych).
W większości placówek przeważają turyści indywidualni. Jeśli chodzi o pochodzenie osób
odwiedzających to najliczniejsi są mieszkańcy województwa śląskiego, a wśród przedstawicieli innych
województw – osoby przyjeżdżające z Małopolski. Zagraniczni turyści to najczęściej Niemcy.
W ramach tego samego projektu wykonane zostało również badanie opinii wśród turystów. Pokazało
ono, że okolice Katowic (a więc obszar MOF) jest tą częścią województwa, która cieszy się największą
popularnością wśród turystów przyjezdnych (spoza województwa śląskiego).Na podstawie
prowadzonych przez część placówek statystyk można wnioskować o sezonowej zmienności liczby
odwiedzających – największe natężenie ruchu turystycznego obserwowane jest w czerwcu
i sierpniu89.
3.8.4.Podsumowanie
Przez Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską przebiegają liczne szlaki tematyczne i turystyczne,
zarówno piesze, rowerowe, jak i samochodowe. Na terenie MOF odbywa się także wiele imprez,
które przyciągają turystów. W rozdziale „Kultura” zostały opisane wydarzenia kulturalne i zabytki
oraz problemy, które stoją na przeszkodzie rozwoju turystyki (jak np. niszczenie obiektów
zabytkowych czy brak wspólnej informacji turystycznej miast). Przedstawiono także propozycję
stworzenia wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania obszarów poprzemysłowych. Rozwiązanie
tych problemów przyczyni się do wykreowania wspólnego produktu turystycznego. Na terenie MOF
stopniowo rozwija się infrastruktura turystyczna – od 2009 roku przybywa coraz więcej miejsc
noclegowych w hotelach i innych obiektach noclegowych (wszystkie obiekty i miejsca działają
całorocznie), co wpływa na zwiększanie się liczby osób korzystających z noclegów (także turystów
88
Były to: Planetarium Śląskie w Chorzowie, Ogród Zoologiczny w Chorzowie, Kolejka Elka (Wojewódzki Park
Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka) w Chorzowie
89
Badanie ruchu turystycznego w województwie śląskim. Raport z badań dla Śląskiej Organizacji Turystycznej,
Warszawa 2014
66
zagranicznych). Biorąc pod uwagę bliskość miast, można stwierdzić, że baza noclegowa na terenie
MOF uzupełnia się. Dużym ułatwieniem dla odwiedzających może stanowić także wspólna
komunikacja publiczna.
Dla rozwoju turystyki na terenie MOF ważne wydaje się także utworzenie Lokalnej Organizacji
Turystycznej, której rolą byłaby koordynacja działań samorządu, organizacji pozarządowych
i przedsiębiorców oraz tworzenie pozytywnego wizerunku MOF.
3.9. Ekologia
3.9.1.Zasoby naturalne i stan środowiska naturalnego
3.9.1.1.
Woda
Na stan wód powierzchniowych na obszarze MOF silny wpływ ma przemysłowa przeszłość wszystkich
trzech miast. Szczególnie silny wpływ na zanieczyszczenie wód miało wprowadzanie ścieków oraz
spływy powierzchniowe90.
Z ocen Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że stan jednolitych części wód
powierzchniowych na całym obszarze MOF jest zły91. Również badanie jakości wód podziemnych
wykazało, że jednolite części wód na terenie których znajdują się Chorzów, Świętochłowice oraz Ruda
Śląska należą do zagrożonych.
3.9.1.2.
Powietrze
Raport Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska jako główne źródło zanieczyszczenia
powietrza w województwie śląskim wskazuje emisję antropogeniczną (w tym o charakterze:
przemysłowym, komunalnym i z sektora bytowego)92.
Przeprowadzona w ramach państwowego monitoringu środowiska ocena jakości powietrza wykazała,
że w aglomeracji górnośląskiej (do której to strefy został zaliczony obszar MOF) przyznano klasę C 93
ze względu na ochronę zdrowia dla następujących rodzajów zanieczyszczeń:



pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5,
benzo(α)pirenu,
dwutlenku azotu (jako jedynej strefie województwa)94.
90
91
Raport o stanie środowiska w województwie śląskim w 2012 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Katowicach, Katowice 2014
92
Stan środowiska w województwie śląskim w 2012 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Katowicach, Katowice 2013
93
Ocena polegała na przypisaniu każdej ze sfer jednej z klas: A (stężenia zanieczyszczenia nie przekraczały
odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych), C
(stężenia zanieczyszczenia przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines
tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony), D1 (stężenia ozonu w powietrzu na nie przekraczały
poziomu celu długoterminowego), D2 (stężenia ozonu przekraczały poziom celu długoterminowego). Poziomu
dopuszczalne, poziomy powiększone o margines tolerancji z dozwolonymi przypadkami przekroczeń, poziomy
docelowe oraz poziomy celów długoterminowych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin,
zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2012,poz.1031).
67
Warto zauważyć, że wszystkie te przekroczenia, a zwłaszcza pył zawieszony PM10 i PM2,5 mogą być
powiązane ze zjawiskiem niskiej emisji, która jest jednym z kluczowych problemów ekologicznych
Śląska.95 Jest to emisja substancji toksycznych ze źródeł nieprzekraczających wysokości 40 metrów
(lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych a także pojazdów). Szczególnie
negatywne skutki ma spalanie węgla niskiej jakości oraz odpadów komunalnych a także zły stan
techniczny urządzeń.96
Mając świadomość negatywnych skutków niskiej emisji wszystkie trzy miasta prowadzą działania na
rzecz jej zmniejszenia. Są to między innymi programy dopłat do wymiany ogrzewania węglowego na
bardziej ekologiczne rozwiązania.
Jednak strefie została przyznana ze względu na ochronę zdrowia klasa A97 na podstawie ocen:



dwutlenku siarki,
ozonu (jednak przekroczony został cel długoterminowy - dotyczy to całego województwa)98,
innych zanieczyszczeń takich jak: benzen, ołów, arsen, kadm, nikiel, tlenek węgla (dotyczy to
całego województwa)99.
3.9.1.3.
Tereny zielone
Obszar MOF wyróżnia się na tle województwa wysokim udziałem terenów zielonych. Szczególnie
przyczynia się do tego Chorzów, gdzie procent ten w 2012 roku wynosił aż 22,4%, a więc 112 razy
więcej niż średnia krajowa.
Tabela 43. Procentowy udział powierzchni terenów zielonych w latach 2008-2012 – porównanie miast MOF
i średnich wojewódzkiej oraz krajowej
Chorzów
Ruda Śląska
Świętochłowice
Średnio obszar MOF
Województwo śląskie
Polska
2008
23,1
5,3
23,7
17,37
0,8
0,2
2009
22,9
4,9
17,2
15,00
0,8
0,2
2010
21,9
4,9
7,5
11,43
0,8
0,2
2011
22,1
5,0
13,8
13,63
0,8
0,2
2012
22,4
4,9
13,8
13,70
0,8
0,2
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS
Tereny zielone w trzech miastach MOF to głównie parki spacerowo-wypoczynkowe (26 parków
o łącznej powierzchni 637,5 ha). Znaczący jest również obszar terenów zieleni osiedlowej (łącznie
504,4 ha). Chorzów wyróżnia się znacząco powierzchnią parków (co związane jest z usytuowaniem na
94
Dwunasta roczna ocena jakości powietrza w województwie Śląskim, obejmująca 2013 rok, Katowice 2014,
Wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, Katowice 2014
95
J. Karmańska Niska emisja – klincz! [w:] Śląsk numer 02/2012
96
K. Czarnomski, Trwałe zanieczyszczenia organiczne w środowisku. Niska emisja. Instytut Ochrony Środowiska,
Warszawa 2009
97
Ocena ta oznacza, że stężenia zanieczyszczenia na danym terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów
dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych.
98
Ocena ta związana jest z podejmowaniem działań w kierunku obniżenia stężeń w celu osiągnięcia poziomu
celu długoterminowego do roku 2020.
99
Dwunasta roczna ocena jakości powietrza w województwie Śląskim, obejmująca 2013 rok, Katowice 2014,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Katowice 2014
68
jego terenie Parku Śląskiego o powierzchni ponad 600 ha100). Z kolei Ruda Śląska jako jedyna posiada
lasy gminne.
Tabela 44. Liczba i powierzchnia terenów zielonych według typu w 2012 roku
jednostka
terytorialna
parki
spacerowo wypoczynkowe
szt.
ha
zieleńce
szt.
7
552,4
200
Chorzów
12
61,4
60
Ruda Śląska
7
23,7
24
Świętochłowice
26
637,5
284
obszar MOF
236
3514,5
2325
woj. śląskie
1749
17 086 11 577
Polska
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS
zieleń
uliczna
ha
ha
tereny
zieleni
osiedlowej
ha
cmentarze
szt.
ha
lasy
gminne
ha
114,1
60,8
76,5
10
28,0
0,0
44,0
62,1
277,0
6
16,9
26,6
9,3
14,3
150,9
8
13,0
0,0
167,4
137,2
504,4
24
57,9
26,6
1278,9
2031,6
4316,2
424
942,2
2344,7
7370,4
12 330,1
23 517,4
2623
8102,7
31 149,5
Wśród terenów zielonych pojawiają się również obszary chronione i cenne przyrodniczo. Są to
między innymi:
Chorzów:




„Żabie Doły” - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy (217,66 ha, w tym 173,09 ha w Chorzowie),
„Uroczysko Buczyna” - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy (62,32 ha),
Skupisko kasztanowców białych w Parku Pod Kasztanami w Chorzowie – pomnik przyrody,
Zabytkowy Park Hutników.
Ruda Śląska:



11 pomników przyrody w tym 10 drzew i głaz narzutowy,
ponadregionalny korytarz ekologiczny rzeki Kłodnicy,
regionalna wyspa ekologiczna WR 14 „Panewnicka”.
Świętochłowice:



zespół wzgórza Hugona (użytek ekologiczny).
zespół parkowo-leśny "Lasek Chropaczowski" (użytek ekologiczny),
zespół Staw Foryśka (użytek ekologiczny).
Spośród powyższych walorów przyrodniczych szczególne znaczenie dla obszaru MOF mają te, które
mają charakter wspólny to jest Lasy Panewnickie (na pograniczu Rudy Śląskiej oraz Chorzowa) oraz
Góra Hugona łącząca trzy miasta.
3.9.2.Gospodarka odpadami
3.9.2.1.
Segregacja odpadów
Od 1 lipca 2013 r. w Chorzowie, Rudzie Śląskiej i Świętochłowicach wprowadzony został nowy system
zbierania i segregacji odpadów komunalnych, zgodny z Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach. Podstawowym celem wprowadzenia zmian było uzyskanie jak najwyższego odzysku
surowców poprzez selektywną zbiórkę odpadów. Tym samym zmniejszona powinna zostać ilość
trafiających na wysypiska zmieszanych odpadów komunalnych.
100
Program Modernizacji WPKiW, http://www.slaskie.pl/wpkiw/pm_wpkiw.pdf, dostęp on-line: 23.12.2013
69
Każde z trzech miast zorganizowało przetarg, poprzez który wybrana została firma mająca zajmować
się wywozem odpadów komunalnych. Są to:



dla Chorzowa: Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej ALBA sp. z o. o.,
dla Rudy Śląskiej: konsorcjum firm Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych sp. z o. o. z siedzibą
w Rudzie Śląskiej i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel Górny Śląsk sp.
z o. o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej,
dla Świętochłowic: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej oraz
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Świętochłowicach sp. z o. o. (jako
podwykonawca).
Z danych zebranych w ramach opracowywania Planu gospodarki odpadami dla województwa
śląskiego 2014 wynika, iż na terenie trzech miast wchodzących w skład MOF odebrano łącznie
111 469,4 Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Większość odpadów (69,15% - 77 080,08 Mg)
zostało poddanych odzyskowi. Dane pokazują również, że procent poddanych odzyskowi odpadów
jest silnie zróżnicowany pomiędzy miastami – w Chorzowie wyniósł 97,34% (36 972,06 Mg),
a w Świętochłowicach 0,22%.
Tabela 45. Odpady komunalne zmieszane na terenie MOF (dane za rok 2010)
jednostka
terytorialna
ilość odpadów
komunalnych
zmieszanych odbieranych
z terenu gminy
Mg
ilość odpadów
komunalnych zmieszanych
poddanych składowaniu
bez przetworzenia
Mg
ilość odpadów komunalnych
zmieszanych poddanych
odzyskowi
% odebranych
Mg
% odebranych
Chorzów
37982,25
1010,19
2,66%
36972,06
97,34%
Ruda Śląska
51741,62
11680,89
22,58%
40060,73
77,42%
Świętochłowice
21745,53
21698,24
99,78%
47,29
0,22%
Obszar MOF
111469,4
34389,32
30,85%
77080,08
69,15%
Źródło: Załącznik nr 3 do Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014
Jeśli chodzi natomiast o odpady zbierane selektywnie to ich łączna masa dla trzech miast wyniosła
w analizowanym okresie 8570,233 Mg, z czego największą część stanowiły odpady odebrane
na terenie Rudy Śląskiej (3777,81 Mg). Jeśli chodzi o rodzaje odpadów to ogólnie największa była
ilość zebranych odpadów ulegających biodegradacji (5558,15 Mg). Warto jednak zauważyć, iż
w Chorzowie największa była masa zebranego papieru i tektury (556,14 Mg).
Tabela 46. Odpady zebrane selektywnie na terenie MOF w Mg (dane za rok 2010)
papier i tektura
opakowania z papieru i tektury
tworzywa sztuczne
opakowania z tworzyw sztucznych
metale
opakowania z metali
szkło
opakowania ze szkła
opakowania wielomateriałowe
zmieszane odpady opakowaniowe
odpady kuchenne ulegające biodegradacji
Chorzów
556,14
44,58
411,7
0,2
0,2
238,25
-
Ruda Śląska
Świętochłowice
69,1
248,94
340,99
686,72
34,1
46,899
2,78
131,62
2,114
0,71
133,85
16,27
46,92
Obszar
MOF
672,139
296,3
131,62
754,804
0,71
0,2
134,05
941,24
81,02
70
odpady ulegające biodegradacji
łącznie
Chorzów
184,59
1435,66
Ruda Śląska
Świętochłowice
2397,96
3777,81
2975,6
3356,763
Obszar
MOF
5558,15
8570,233
Źródło: Załącznik nr 3 do Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014
3.9.2.2.
Poprzemysłowe zanieczyszczenie środowiska i świadomość ekologiczna
W znacznej mierze aktualny stan środowiska naturalnego MOF jest skutkiem trwającego już od XIX
wieku intensywnego rozwoju przemysłu. Można stwierdzić, że Chorzów, Ruda Śląska
i Świętochłowice odzwierciedlają generalne tendencje typowe dla województwa śląskiego. Jest to
obszar o największej w Polsce liczbie terenów poprzemysłowych i zdegradowanych, wśród których
przeważają te związane z górnictwem i przemysłem przeróbczym. Dla tego typu terenów
charakterystyczna jest degradacja chemiczna (zanieczyszczenie substancjami chemicznymi) oraz
morfologiczna (deformacja powierzchni lub elementów ukształtowania terenu – hałdy i zwaliska
poprzemysłowe). 101
Rekultywacja terenów poprzemysłowych i przystosowanie ich do pełnienia nowych funkcji należy do
kluczowych wyzwań stojących przed władzami miast MOF. Warto podkreślić, że tego typu działania
były (i są) już realizowane. Do przykładów udanych projektów rewitalizacji należy Zespół Akwenów
Poprzemysłowych "Amelung" w Chorzowie, za który miasto otrzymało Grand Prix w konkursie na
Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczna w Polsce w kategorii "Zrewitalizowana przestrzeń
zielona"102 i rekultywacja pocynkowej hałdy przy ulicy Niedurnego (Ruda Śląska)103. Rozpoczęte
zostały również prace nad rekultywacją skażonego chemikaliami stawu Kalina w Świętochłowicach.
Z diagnozy wykonanej w ramach opracowywania dokumentów strategicznych dla Chorzowa104, Rudy
Śląskiej105 i Świętochłowic106 wynika, iż istotnym czynnikiem mającym negatywny wpływ na
środowisko naturalne na terenie MOF jest niewielki poziom świadomości ekologicznej części
mieszkańców. Ich zachowania skutkują między innymi powstawaniem dzikich wysypisk, których
likwidacja musi być finansowana przez władze samorządowe.
Z drugiej strony jednak na terenie MOF działają organizacje pozarządowe ukierunkowane na ochronę
środowiska naturalnego i opiekę nad zwierzętami takie jak Fundacja S.O.S. dla zwierząt, Rudzkie
Towarzystwo Przyjaciół Drzew, Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami "Fauna" i Polsk Klub
Ekologiczny.107 Zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne stawowi istotny potencjał
mogący zostać wykorzystany we wspólnych przedsięwzięciach władz Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic.
101
Wojewódzki program przekształceń terenów poprzemysłowych i zdegradowanych wraz z koncepcją
rozbudowy narzędzi informatycznych oraz prognozą jego oddziaływania na środowisko, Instytut Ekologii
Terenów Uprzemysłowionych i Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2008
102
http://www.chorzow.um.gov.pl/, dostęp on-line z dnia 01.07.2014
103
Diagnoza społeczno-gospodarcza miasta Ruda Śląska, Warszawa 2014
104
Diagnoza ilościowa miasta Chorzów, Warszawa 2014
105
Diagnoza społeczno-gospodarcza miasta Ruda Śląska, Warszawa 2014
106
Świętochłowice 2013. Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta, Świętochłowice 2014
107
http://bazy.ngo.pl/, dostęp on-line z dnia 01.07.2014
71
3.9.3.Podsumowanie
Zasoby naturalne są ważnym czynnikiem łączącym Chorzów, Rudę Śląską i Świętochłowice a także
potencjałem, który może zostać wykorzystany dla rozwoju obszaru (min. w zakresie podnoszenia
jakości życia mieszkańców i zwiększania atrakcyjności turystycznej MOF). Za dodatkowy atut miast
można uznać ich doświadczenie i wypracowane dobre praktyki w realizacji działań proekologicznych
(kampanii edukacyjnych, programów na rzecz ograniczania emisji zanieczyszczeń).
Z drugiej strony wspólnym problemem Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest degradacja
środowiska naturalnego, w znacznej mierze powiązana z przemysłową przeszłością obszaru (hałdy,
zwałowiska poprzemysłowe). Innym wyzwaniem, na które powinny być ukierunkowane działania
miast MOF jest kształtowanie postaw proekologicznych, co mogłoby zmniejszyć częstotliwość
zachowań mających destrukcyjny wpływ na środowisko naturalne.
Dlatego też wskazane jest, aby Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice prowadziły wspólną politykę
w zakresie ekologii i zachowania dobrego stanu środowiska naturalnego. W oparciu o rekreacyjnoturystyczny potencjał terenów zielonych w obrębie MOF możliwe jest również realizowanie przez trzy
miasta różnorodnych projektów o charakterze edukacyjnym, sportowym czy kulturalnym.
72
4. Cele strategiczne i odpowiadające im priorytety
Ważnym założeniem prac nad Strategią stanowiło ukierunkowanie na zrównoważony rozwój. Został
on po raz pierwszy zdefiniowany w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju
(Raport Brundtlanda) jako "Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego
pokolenia, w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom". Jego
warunkiem jest więc integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych i zachowanie
równowagi i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Jego komponentami są:
1) rozwój społeczny – kreowanie samorządowej świadomości i samodzielności, efektywne
zaspokajanie zbiorowych potrzeb; jawność sprawowania władzy; dbałość o odpowiednio wysoki
poziom technologii itp.,
2) rozwój ekologiczny i przestrzenny – poszanowanie zasobów środowiska naturalnego; odbudowa
i ochrona zasobów; redukcja emisji zanieczyszczeń, staranne planowanie przestrzenne itp.,
3) rozwój gospodarczy - tworzenie miejsc pracy; maksymalizacja dochodów; poszerzanie rynków
zbytu; minimalizacja kosztów własnych itp.
Idea zrównoważonego rozwoju znalazła odzwierciedlenie w podziale całości prac nad strategią na
trzech obszarach wsparcia.
Wykres 1. Obszary rozwojowe w ramach których była opracowywana Strategia
Obszar społeczny:
zabezpieczenie materialne
schronienie
bezpieczeństwo życia,
zdrowia i mienia
ochrona zdrowia i życia
opieka
rozwój ludzi
Obszar zasobów
i potencjałów:
zasoby techniczne
potencjał i ład
przestrzenny
potencjał
ekologiczny
mikroprzedsiębiorstwa,
MŚP
potencjał ludzki
duże przedsiębiorstwa
potencjał kulturowy
konkurencyjna
współpraca
kontakty społeczne, więź
grupowa, tożsamość
z miastem
potrzeby konsumenckie
rynek pracy
instytucje otoczenia
biznesu
kultura, sport, rekreacja,
wypoczynek, przyjemności
swoboda i łatwość
kontaktów przestrzennych
Obszar gospodarki
i promocji:
polityka gospodarcza
Miasta
Strategia
rozwoju
promocja Miasta
W ramach każdego z obszarów zdefiniowane zostały cele strategiczne. Są to różne aspekty
przyszłego, pożądanego stanu MOF. Reprezentują one najwyższy poziom planowania, są więc
najbardziej ogólne i wskazują pożądane kierunki rozwoju.
73
Celom strategicznych podporządkowane są priorytety. Są to elementy konieczne dla realizacji celów
strategicznych, odnoszą się więc do mniejszych wycinków funkcjonowania obszaru i są bardziej
szczegółowe.
4.1. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru społecznego
Tabela 47. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze społecznym
Cel strategiczny
1.
Wysoki poziom jakości życia
mieszkańców Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
Priorytet
1.1. Podnoszenie standardu życia w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców, w tym zwiększanie
partycypacji społecznej
1.3. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych i wykluczonych
społecznie
1.4. Oferta edukacyjna i czasu wolnego dla dzieci i młodzieży
w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym
4.2. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru gospodarczego
Tabela 48. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze gospodarczym
Cel strategiczny
2.
Wysoki poziom innowacyjności,
przedsiębiorczości i rozwoju
gospodarczego Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
3.
Rozwinięty rynek pracy Miejskiego
Priorytet
2.1. Rozwój przedsiębiorczości Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
2.2. Wzrost poziomu innowacyjności i konkurencyjności
przedsiębiorstw Miejskiego Obszaru Gospodarczego
2.3. Tworzenie korzystnych warunków dla inwestorów
w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym
3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom rynku pracy
3.2. Wzrost poziomu zatrudnienia w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
4.3. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru zasobów i potencjałów
Tabela 49. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze zasobów i potencjałów
Cel strategiczny
4.
Wysoki poziom rozwoju infrastruktury
społecznej, technicznej i transportowej
Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego
5.
Rozwinięty potencjał kulturowy oraz
dziedzictwo kulturowe Miejskiego
6.
Wzrost jakości/czystości środowiska
naturalnego na obszarze Miejskiego
Priorytet
4.1. Rozwój infrastruktury technicznej Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
4.2. Zrównoważona mobilność Miejskiego Obszaru
Gospodarczego (czyli korzystanie z transportu w takiej
ilości, długości oraz jakości jaka wynika z potrzeb
życiowych podróżujących)
4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów Miejskiego
5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału kulturowego
5.2. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Miejskiego
6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego Miejskiego
6.2. Dostosowanie się do proekologicznych warunków
zaopatrzenia w energię Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
74
5. Działania
Planowane działania zostały przypisane do konkretnych priorytetów, tym samym do celów strategicznych w ramach trzech obszarów wsparcia:
społecznego, gospodarczego oraz zasobów i potencjałów.
5.1. Działania w obszarze społecznym
Tabela 50. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze społecznym
Cel strategiczny
1. Wysoki poziom
jakości życia
mieszkańców
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
Priorytet
1.1. Podnoszenie
standardu życia
w Miejskim
Obszarze
Funkcjonalnym
Możliwe źródła zewnętrznego finansowania
działań w ramach priorytetu
Program
Operacyjny
Infrastruktura
i Środowisko 2014 – 2020 w ramach
priorytetów inwestycyjnych: 4.3, 4.5, 5.2, 6.2,
6.5
Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
priorytetów inwestycyjnych: 9.7, 11.3
Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach
priorytetu inwestycyjnego: 4.3
Działania
1.1.1. Stworzenie wspólnego systemu monitoringu dla Obszaru
Funkcjonalnego
1.1.2. Stworzenie i wdrożenie systemu współpracy służb
porządkowych
1.1.3. Poprawa bezpieczeństwa w przestrzeni publicznej m. in.
dzięki wdrażaniu koncepcji zapobiegania przestępczości
poprzez projektowanie środowiska
1.1.4. Przeprowadzenie prac remontowych i rewitalizacyjnych
w wybranych obszarach MOF w celu zwiększenia
standardu życia mieszkańców w tym mieszkaniowego
(zarówno w wymiarze społecznym, jak i estetyki oraz
warunków techniczno-bytowych)
1.1.5. Zwiększenie liczby dostępnych mieszkań komunalnych
o odpowiednim standardzie m.in. poprzez współpracę
z TBS
1.1.6. Wspieranie inwestycji w Odnawialne Źródła Energii
dokonywanych przez mieszkańców i podmioty
gospodarcze zwłaszcza w zakresie wymian systemów
grzewczych
1.1.7. Zapewnienie odpowiednich warunków dla świadczenia
usług zdrowotnych przez publiczne zakłady opieki
zdrowotnej lecznictwa otwartego i zamkniętego
1.1.8. Wsparcie wyposażenia publicznych zakładów opieki
zdrowotnej lecznictwa otwartego i zamkniętego
75
Cel strategiczny
Priorytet
1.2. Aktywizacja
społeczna
mieszkańców,
w tym zwiększanie
partycypacji
społecznej
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 4.4,
9.8., 11.3
9.1,9.2, 9.4, 9.7, 10.1, 10.3 BIS, 10.4
Działania
1.2.1. Prowadzenie cyklicznych badań mających na celu
diagnozę potrzeb i preferencji w zakresie kultury
i rekreacji różnych grup społecznych oraz w zakresie
identyfikacji grup nieuczestniczących
1.2.2. Wdrożenie systemu informatycznego zwiększającego
dostępność usług publicznych świadczonych drogą
elektroniczną, w tym zapewniającą możliwość
prowadzenia dialogu społecznego z mieszkańcami
1.2.3. Tworzenie wspólnych dla trzech miast narzędzi
wspierania i promocji aktywności obywatelskiej (np.
platformy informacyjno-edukacyjnej, formuł
szkoleniowych dla przedstawicieli administracji
i działaczy społecznych, sieci animatorów kultury, bazy
dobrych praktyk, etc.)
1.2.4. Opracowanie wspólnego planu działań mających na celu
zachęcenie mieszkańców do zakładania nowych
organizacji
1.2.5. Realizacja wspólnych konkursów grantowych dla
organizacji pozarządowych z terenu OF
1.2.6. Przygotowanie i realizacja wspólnego kalendarza
wydarzeń kulturalnych na terenie OF
1.2.7. Działania na rzecz zwiększenia wiedzy przedstawicieli
administracji publicznej o znaczeniu partycypacji
społecznej mieszkańców oraz narzędzi i form współpracy
(np. szkolenia, publikacje, wymiana dobrych praktyk)
1.2.8. Włączenie tematyki partycypacji do systemu edukacji
formalnej np. poprzez spotkania dzieci i młodzieży
z przedstawicielami administracji publicznej,
wzmocnienie samorządności uczniów na poziomie
szkolnym i ponadszkolnym
1.2.9. Wspieranie działalności Młodzieżowych Rad Miast,
szczególnie w zakresie działań wspólnych dla obszaru
MOF
76
Cel strategiczny
Priorytet
Działania
1.2.10. Prowadzenie monitoringu partycypacji społecznej ze
szczególnym uwzględnieniem identyfikacji barier
aktywności społecznej mieszkańców
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
9.4, 9.7, 9.8
9.2, 9.7
1.3. Wsparcie dla osób
niepełnosprawnych
i wykluczonych
społecznie
1.3.1. Poprawa dostępności i standardu usług dla seniorów
poprzez wspieranie rozwoju tego typu usług
świadczonych w ramach pomocy społecznej
1.3.2. Realizacja programów rewitalizacji społecznej
i gospodarczej zidentyfikowanych terytoriów
zmarginalizowanych
1.3.3. Sukcesywne dostosowywanie sieci i taboru transportu
publicznego do potrzeb osób niepełnosprawnych
zdrowotnej
1.3.5. Opracowanie i realizacja przez publiczne służby
zatrudnienia i ośrodki pomocy społecznej wspólnych
działań na rzecz aktywizacji zawodowej bezrobotnych
korzystających z pomocy społecznej
1.3.6. Zwiększenie efektywności ośrodków pomocy społecznej
poprzez wdrażanie nowych metod pracy socjalnej i form
wsparcia (szczególnie ukierunkowanych na
usamodzielnienie się beneficjenta)
1.3.7. Tworzenie platformy współpracy pomiędzy publicznymi
służbami zatrudnienia, sektorem oświaty (a zwłaszcza
szkolnictwa zawodowego) i przedsiębiorcami
1.3.8. Realizacja wspólnych programów skierowanych do dzieci
i młodzieży oraz osób niepełnosprawnych lub
zagrożonych wykluczeniem
1.3.9. Zwiększenie dostępu do wsparcia psychologicznego oraz
prawnego dla osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym
1.3.10. Wspieranie lokalnych inicjatyw w zakresie realizacji
działań na rzecz dzieci i młodzieży oraz osób
77
Cel strategiczny
Priorytet
Działania
niepełnosprawnych lub zagrożonych wykluczeniem
społecznym
1.4. Oferta edukacyjna
i czasu wolnego dla
dzieci i młodzieży
w Miejskim
Obszarze
Funkcjonalnym
Program Operacyjny Infrastruktura
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
priorytetów: 2.3, 6.3, 10.1, 10.3, 10.3 BIS, 10.4
1.4.1. Wsparcie działalności instytucji publicznych (w tym
szkół) oraz organizacji pozarządowych w zakresie oferty
czasu wolnego dla dzieci i młodzieży
1.4.2. Realizacja ponadszkolnych programów edukacyjnych,
w tym szczególnie o tematyce związanej z tradycją
i kulturą regionu, nauką i techniką, ekologią oraz
przedsiębiorczością
1.4.3. Zwiększenie dostępności opieki przedszkolnej poprzez
wspieranie osób chcących założyć przedszkole lub punkt
przedszkolny
1.4.4. Wspieranie współpracy szkół i przedszkoli
z organizacjami pozarządowymi w celu organizacji zajęć
pozalekcyjnych
1.4.5. Rozbudowa i renowacja miejskiej bazy sportoworekreacyjnej oraz tej przy obiektach szkolnych
5.2. Działania w obszarze gospodarczym
Tabela 51. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze gospodarczym
Cel strategiczny
2. Wysoki poziom
innowacyjności,
przedsiębiorczości
i rozwoju
gospodarczego
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
Priorytet
2.1. Rozwój
przedsiębiorczości
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój,
2014 – 2020 w ramach celu szczegółowego: 1,
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
9.8
priorytetów: 3.3, 8.8, 9.4, 8.9, 10.1, 10.3
Działania
2.1.1.
2.1.2.
Realizacja wspólnej kampanii promocji gospodarczej
MOF, m.in. poprzez artykuły w prasie specjalistycznej,
prezentacje na targach inwestycyjnych i wydarzeniach
gospodarczych oraz publikacje skierowane do
potencjalnych inwestorów
Realizacja wspólnego programu wsparcia dla
mikroprzedsiębiorstw i MŚP m.in. poprzez działania
informacyjne, pomoc w zaspokojeniu potrzeb
78
Cel strategiczny
Priorytet
Działania
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.1.6.
2.1.7.
2.2. Wzrost poziomu
innowacyjności
i konkurencyjności
przedsiębiorstw
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
2014 – 2020 w ramach celów szczegółowych:
1, 7
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
9.8
priorytetów: 3.3, 8.9, 10.3
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.2.5.
lokalowych i wprowadzanie korzystnych rozwiązań
administracyjnych
Realizacja wspólnego programu wsparcia dla osób
zakładających działalność gospodarczą m.in. poprzez
działania informacyjne, pomoc w zaspokojeniu potrzeb
lokalowych i wprowadzanie korzystnych rozwiązań
administracyjnych
Wspieranie współpracy Instytucji Otoczenia Biznesu
z obszaru MOF i spoza niego na rzecz przedsiębiorców
Wspieranie inicjatyw klastrowych na obszarze MOF
Wsparcie realizacji/realizacja programów
edukacyjnych o tematyce przedsiębiorczości
i innowacji
Utworzenie specjalnej strefy aktywności gospodarczej,
szczególnie na obszarach poprzemysłowych MOF
Wspólna realizacja programów mających na celu
promocję działalności B+R i współpracy
przedsiębiorstw z sektorem nauki (m.in. poprzez
dofinansowanie projektów celowych, promowanie
wdrażania nowych rozwiązań)
Wspieranie tworzenia lub rozwoju zaplecza badawczonaukowego w przedsiębiorstwach
Wspieranie tworzenia lub rozwoju zaplecza badawczonaukowego w jednostkach naukowych
Wspieranie pozyskiwania i wdrażania nowych
technologii w przedsiębiorstwach
Wspólna realizacja działań na rzecz utworzenia
ośrodka innowacji w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
Wpieranie potencjału ośrodków badawczo
rozwojowych oraz instytucji otoczenia biznesu
zlokalizowanych na terenie Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
79
Cel strategiczny
Priorytet
Działania
2.2.6.
2.3. Tworzenie
korzystnych
warunków dla
inwestorów
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Program Operacyjny Infrastruktura
priorytetów inwestycyjnych: 7.1, 7.2, 7.3, 7.4
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
priorytetów inwestycyjnych: 8.11, 9.8,
priorytetów: 1.1, 1.2, 3.1, 3.3, 4.1, 7.2, 7.4, 8.9,
10.1, 10.3, 10.3 BIS
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
3. Rozwinięty rynek
pracy Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
3.1. Edukacja
odpowiadająca
potrzebom rynku
pracy
1, 7
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
11.3
priorytetów: 2.3, 8.9, 10.1, 10.3, 10.4
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3.
3.1.4.
3.1.5.
3.1.6.
3.2. Wzrost poziomu
3.2.1.
Wspieranie współpracy Instytucji Otoczenia Biznesu
oraz instytucji naukowych z terenu MOF
Realizacja wspólnej kampanii promocji gospodarczej,
w tym terenów inwestycyjnych na obszarze MOF
Utworzenie na ternie MOF Specjalnej Strefy
Ekonomicznej/ Przygotowanie i udostępnianie terenów
inwestycyjnych w ramach Katowickiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej
Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji
i wykorzystania hałd, zwałowiska i innych obszarów
poprzemysłowych dla potrzeb inwestorów
i mieszkańców (ze szczególnym uwzględnieniem
procedury identyfikacji obszarów wymagających
priorytetowego wsparcia oraz możliwych źródeł
finansowania zewnętrznego)
Stworzenie systemu zachęt i sprofilowanych działań
promocyjnych przyciągających inwestorów
Stworzenie platformy współpracy pomiędzy
publicznymi służbami zatrudnienia, sektorem oświaty
(a zwłaszcza szkolnictwa zawodowego)
i przedsiębiorcami
Prowadzenie cyklicznego monitoringu rynku pracy
w celu identyfikacji zawodów i branży deficytowych
Dopasowywanie oferty kształcenia ustawicznego
oferowanego przez do sytuacji na rynku pracy
Realizacja programów edukacyjnych dla młodzieży
o tematyce związanej z przedsiębiorczością
Kształtowanie postaw kooperacji wśród obecnych
i potencjalnych przedsiębiorców
Budowa, przebudowa i renowacja obiektów
dydaktycznych wraz z ich wyposażeniem oraz
laboratoriami
Opracowanie i wdrożenie usług ukierunkowanych na
80
Cel strategiczny
Priorytet
zatrudnienia na
obszarze OF
2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach
9.8
10.1, 10.3
Działania
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.
młodzież zagrożoną bezrobociem
Opracowanie i realizacja wspólnych działań na rzecz
aktywizacji zawodowej bezrobotnych korzystających
z pomocy społecznej
Przygotowanie i wdrażanie nowych metod pracy
socjalnej i form wsparcia (szczególnie
ukierunkowanych na usamodzielnienie się
beneficjenta)
Realizacja programów skierowanych do dzieci
i młodzieży zagrożonych wykluczeniem
5.3. Działania w obszarze zasobów i potencjałów
Tabela 52. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze zasobów i potencjałów
Cel strategiczny
4. Wysoki poziom
rozwoju
infrastruktury
społecznej,
technicznej
i transportowej
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
Priorytet
4.1. Rozwój
infrastruktury
technicznej
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
Możliwe źródła zewnętrznego finansowania działań
w ramach priorytetu
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014
– 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3,
4.5, 4.7, 6.1, 6.2, 6.5, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4
priorytetów inwestycyjnych: 3.1, 4.1, 4.3, 4.5, 7.2
Działania
4.1.1. Wspieranie inwestycji w Odnawialne Źródła
Energii dokonywanych przez mieszkańców
i podmioty gospodarcze zwłaszcza w zakresie
wymian systemów grzewczych
zmarginalizowanych (min. poprzez zwiększanie
ich atrakcyjności inwestycyjnej, poprawę
standardów mieszkaniowych oraz działania
dedykowane grupom wykluczonym)
4.1.3. Modernizacja sieci grzewczej w celu obniżenia
kosztów oraz podniesienia bezpieczeństwa
użytkowania urządzeń instalacji
4.1.4. Modernizacja sieci energetycznej w celu
obniżenia kosztów oraz podniesienia
bezpieczeństwa użytkowania urządzeń
instalacji
81
Cel strategiczny
Priorytet
4.2. Zrównoważona
mobilność miejska
MOF, czyli
korzystanie
z transportu w takiej
ilości, długości oraz
jakości jaka wynika
z potrzeb życiowych
podróżujących.
w ramach priorytetu
7.4
priorytetów inwestycyjnych: 4.5, 7.2, 7.4
Działania
4.1.5. Modernizacja sieci gazowej w celu obniżenia
kosztów oraz podniesienia bezpieczeństwa
użytkowania urządzeń instalacji
4.1.6. Inwestycje w zakresie podnoszenia jakości sieci
drogowej i chodnikowej szczególnie poprzez
inwestycje w zidentyfikowane punkty
wymagające wsparcia (ze względu na np.
znaczenie dla wewnętrznego skomunikowania
obszaru, szczególne zagrożenie wypadkami
i kolizjami, duże natężenie ruchu
4.1.7. Działania na rzecz utrzymania wysokiej jakości
wody dostarczanej mieszkańcom przy
jednoczesnym zmniejszeniu awaryjności sieci
wodociągowej oraz obniżeniu kosztów
zaopatrzenia.
4.1.8. Inwestycje w zakresie rozwoju systemu
kanalizacji i oczyszczania ścieków na terenie
MOF
4.1.9. Rozwijanie systemu gospodarowania
odpadami, szczególnie w zakresie recyklingu
i unieszkodliwiania odpadów
4.1.10. Zwiększenie bezpiecznego dostępu do
szerokopasmowej sieci internetowej
4.2.1. Oparte na badaniu potrzeb i preferencji osób
podróżujących komunikacją miejską zmiany
w funkcjonowaniu komunikacji zbiorowej
4.2.2. Inwestycje w infrastrukturę rowerową w celu
stworzenia spójnego systemu ciągów
komunikacji dla rowerów
4.2.3. Sukcesywne dostosowywanie sieci i taboru
transportu publicznego do potrzeb osób
niepełnosprawnych
82
Cel strategiczny
Priorytet
4.3. Rewitalizacja
zdegradowanych
obszarów Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
w ramach priorytetu
6.5
priorytetów inwestycyjnych: 3.1, 9.2
– 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 6.3, 6.5
5.
Rozwinięty
potencjał
kulturowy
oraz
dziedzictwo
kulturowe
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalne
go
5.1. Wysoki stopień
wykorzystania
potencjału
kulturowego
Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
Działania
zmarginalizowanych (min. poprzez zwiększanie
ich atrakcyjności inwestycyjnej, poprawę
standardów mieszkaniowych oraz działania
dedykowane grupom wykluczonym)
4.3.2. Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji
i wykorzystania hałd, zwałowiska i innych
obszarów poprzemysłowych dla potrzeb
inwestorów i mieszkańców (ze szczególnym
uwzględnieniem procedury identyfikacji
obszarów wymagających priorytetowego
wsparcia oraz możliwych źródeł finansowania
zewnętrznego)
5.1.1. Stworzenie wspólnego dla MOF systemu
informacji turystycznej
5.1.2. Stworzenie i wdrożenie internetowego systemu
informacji turystycznej i kulturalnej
5.1.3. Realizacja ponadszkolnych programów
edukacyjnych, w tym szczególnie o tematyce
związanej z tradycją i kulturą regionu
5.1.4. Kreowanie produktów i usług turystycznych
w oparciu o kulturę i tradycję MOF
5.1.5. Stworzenie wspólnej dla MOF koncepcji
wykorzystania postindustrialnego dziedzictwa
(np. poprzez utrzymywanie obiektów
w dobrym stanie, organizację wydarzeń z nimi
związanych oraz działalność promocyjną,
szczególnie skierowaną do grup potencjalnie
zainteresowanych turystyką poprzemysłową)
5.1.6. Intensyfikacja uczestnictwa trzech miast
w działaniach promocyjnych i edukacyjnych
Szlaku Zabytków Techniki.
83
Cel strategiczny
Priorytet
5.2. Ochrona i rozwój
dziedzictwa
kulturowego MOF
w ramach priorytetu
– 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 6.3, 6.5
Działania
5.1.7. Podjęcie działań na rzecz włączenia obiektów
z obszaru MOF do Europejskiego Szlaku
Dziedzictwa Przemysłowego
5.1.8. Stworzenie wspólnej dla MOF polityki
w zakresie ochrony, konserwacji i restauracji
obiektów zabytkowych ze szczególnym
uwzględnieniem procedur identyfikacji
obszarów wsparcia oraz możliwych źródeł
zewnętrznego finansowania prac
5.1.9. Utworzenie Lokalnej Organizacji Turystycznej,
będącą podstawą współpracy trzech sektorów
na rzecz rozwój turystyki
5.1.10. Wspieranie podmiotów prywatnych
i organizacji pozarządowych działających
w sektorze turystycznym poprzez tworzenie
pozytywnego wizerunku MOF, działania
z zakresu ochrony, konserwacji i restauracji
obiektów zabytkowych, rozwój infrastruktury
turystycznej, technicznej i komunikacyjnej
i organizację warsztatów i szkoleń mających na
celu podnoszenie kompetencji kadr branży
turystycznej),
5.1.11. Wspieranie podmiotów branży
gastronomicznej i spożywczej specjalizujących
się w produktach tradycyjnych (m.in. poprzez
działania promocyjne, pomoc w zakresie
zakładania i prowadzenia działalności
gospodarczej a także informacje oraz wsparcie
w zakresie uzyskiwania certyfikatu szlaku
„Śląskie Smaki”)
5.2.1. Inwestycje w zakresie konserwacji i renowacji
obiektów zabytkowych
5.2.2. Realizacja ponadszkolnych programów
84
Cel strategiczny
Priorytet
w ramach priorytetu
Działania
5.2.3.
5.2.4.
5.2.5.
5.2.6.
6. Wzrost
jakości/czystości
środowiska
naturalnego na
obszarze
Miejskiego
Obszaru
Funkcjonalnego
4.5, 4.7, 5.2, 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 7.3
priorytetów inwestycyjnych: 4.3, 4.5, 4.7, 6.1, 6.2, 6.4,
7.4
6.1.1.
6.1.2.
6.1.3.
6.1.4.
6.1. Poprawa stanu
środowiska
naturalnego
6.1.5.
6.1.6.
6.1.7.
6.1.8.
edukacyjnych, w tym szczególnie o tematyce
związanej z tradycją i kulturą regionu
Prowadzenie cyklicznych badań opinii wśród
odwiedzających MOF turystów w celu
identyfikacji ich preferencji i oczekiwań
odnośnie produktów turystycznych, inwestycji
w bazę noclegową, gastronomiczną etc.
Digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego
Przygotowanie i realizacja wspólnego
kalendarza wydarzeń kulturalnych na terenie
MOF
Przygotowanie i w drożenie wspólnego
systemu oznakowania obiektów turystycznych
i kulturalnych na terenie MOF
Stworzenie wspólnego Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej
Realizacja programów rewitalizacji społecznej
zmarginalizowanych
Rewitalizacja i kreowanie terenów zielonych
w przestrzeni miejskiej
Inwestycje w termomodernizację budynków
użyteczności publicznej
Inwestycje niezbędne do zachowania
w dobrym stanie obszarów cennych
przyrodniczo
Działania edukacyjne i informacyjne mające na
celu promocję ekologicznych postaw wśród
mieszkańców miasta
Promocja komunikacji rowerowej jako
ekologicznej alternatywy dla komunikacji
samochodowej
Działania mające na celu pełne wykorzystanie
85
Cel strategiczny
Priorytet
6.2. Dostosowanie się
do
proekologicznych
warunków
zaopatrzenia
w energię
w ramach priorytetu
4.5, 4.7, 5.2, 6.2, 6.3, 6.5, 7.3
priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3, 4.5, 4.7
Działania
potencjału jakim jest dobre skomunikowanie
MOF w układzie wewnętrznym i zewnętrznym
(przynależność do związku komunikacyjnego,
kolej, centra przesiadkowe) umożliwiające
mieszkańcom wybór bardziej ekologicznego
transportu zbiorowego zamiast komunikacji
samochodowej (np. promocja komunikacji
publicznej)
6.1.9. Zwiększenie stopnia wykrywalności i penalizacji
przypadków łamania prawa dotyczącego
środowiska naturalnego (Prawo ochrony
środowiska i rozdział XXII Kodeksu Karnego)
a także wspieranie prewencyjnowychowawczej funkcji prawa (np. poprzez
kampanie informacyjno-edukacyjne budujące
świadomość sankcji)
6.1.10. Stworzenie wspólnego programu współpracy
administracji publicznej z organizacjami
pozarządowymi działającymi w sferze ekologii
i ochrony przyrody.
6.1.11. Utworzenie wspólnego systemu informacji i baz
danych na temat środowiska lokalnego
i zagrożeń żywiołami
6.1.12. Wykorzystywanie potencjału terenów
zielonych poprzez działania promocyjne oraz
organizację imprez terenowych dla
mieszkańców i turystów.
6.1.13. Wspieranie inwestycji w Odnawialne Źródła
Energii dokonywanych przez mieszkańców
i podmioty gospodarcze zwłaszcza w zakresie
wymian systemów grzewczych
6.1.14. Działania edukacyjne i informacyjne mające na
celu upowszechnianie wiedzy
86
Cel strategiczny
Priorytet
w ramach priorytetu
Działania
o energooszczędnych urządzeniach
elektroenergetycznych oraz racjonalnym
wykorzystaniu energii w gospodarstwach
domowych
6.1.15. Racjonalizacja w zakresie zużycia energii przez
budynki użyteczności publicznej (np. poprzez
wymianę oświetlenia na energooszczędne,
sukcesywną wymianę urządzeń na
energooszczędne, termomodernizację)
6.1.16. Racjonalizacja oświetlenia ulicznego (np.
poprzez wymianę oświetlenia na
energooszczędne, opracowanie systemu
automatycznego monitorowania i sterowania)
87
6. Sposób realizacji Strategii
6.1. Wprowadzenie
Aby dokument strategiczny mógł zostać przełożony na rzeczywisty rozwój miasta konieczne jest
przyjęcie pewnych założeń odnośnie do jego wdrażania. Założenia te musiały być brane pod uwagę
już na etapie tworzenia Strategii, ale przede wszystkim podczas jej wdrażania poprzez konkretne
decyzje i działania.
Skuteczna realizacja Strategii opiera się na następujących zasadach:
1) Kompleksowe (całościowe) podejście.
2) Posiadanie zintegrowanych celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań.
3) Koncentracja środków na zadania o największych korzyściach społecznych.
4) Weryfikowanie planów i działań z punktu widzenia zgodności z zasadami zrównoważonego
rozwoju.
5) Rozwijanie współpracy partnerów społecznych.
6) Otwarta komunikacja z mieszkańcami.
7) Współpraca z partnerami w otoczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
8) Stały monitoring realizacji strategii.
9) Konsekwencja w realizacji zadań dla długookresowych celów strategii.
6.2. Zasady monitoringu
Bieżąca obserwacja procesu wdrażania Strategii oraz rezultatów, jakie ona przynosi jest
immanentnym elementem wprowadzania zmian mających na celu stymulowanie rozwoju lokalnego.
Strategia ma służyć rozwojowi lokalnemu, dlatego jej ocena będzie miała charakter autoewaluacji
dokonywanej przez podmioty reprezentujące MOF.
Autoewaluacja jest formą refleksji podejmowanej przez podmiot realizujący dany projekt. Do jej
podstawowych zalet należy możliwość wykorzystania wiedzy i doświadczania osób bezpośrednio
zaangażowanych w działanie. Dzięki przyjęciu tej formy ocena skuteczności wdrażania Strategii
będzie wyczerpująca i kompleksowa a jednocześnie zostanie dokonana w sposób sprawny.
Ewaluacja realizacji Strategii będzie przeprowadzana według pięciu podstawowych kryteriach oceny
(opartych na wytycznych Komisji Europejskiej). Są to:




trafność (ang. relevance) – czy cele Strategii odpowiadają potrzebom beneficjentów (różnych
grup mieszkańców, przedsiębiorców, turystów)?
efektywność (ang. efficency) – czy działania w ramach realizacji projektu są racjonalne
z ekonomicznego punktu widzenia? Czy ponoszone koszty są proporcjonalne do osiąganych
efektów?
skuteczność (ang. effectiveness) – czy wdrażanie działań w ramach Strategii przyczynia się do
realizacji założonych celów strategicznych?
użyteczność (ang. utility) - czy realizacja Strategii przyczynia się do lepszego zaspokojenia
potrzeb beneficjentów i rozwiązywania zidentyfikowanych problemów? Czy beneficjenci
88

faktycznie korzystają z efektów działań? Czy pojawiają się niepożądane, negatywne efekty
uboczne realizowanych działań?
trwałość (ang. sustainability) – Czy pozytywne skutki realizacji strategii mają charakter stały?
Czy efekty działań będą trwałe?
Wykres 2. Logika cyklu monitoringu i ewaluacji
Monitoring
Działania
w ramach
strategii
Wprowadzanie
korekt
Ewaluacja
Formułowanie
rekomendacji
Efektem ewaluacji on-going ma być dokonywanie bieżącej oceny Strategii i jej wpływu na rozwój
miasta. Ocena ta, a przede wszystkim identyfikacja ewentualnych problemów, umożliwi weryfikację
wyjściowych założeń i wprowadzenie korekt w ramach aktualizacji Strategii.
7. Analiza spójności z innymi dokumentami
Istotnym elementem Strategii jest analiza spójności z innymi dokumentami strategicznymi,
szczególnie wyższego rzędu. Wysoki stopień spójności pozwoli wykorzystać efekt synergii wynikający
z uczestnictwa w programowaniu i realizacji zamierzeń rozwojowych z otoczeniem regionalnym.
7.1. Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności
W ramach prac nad dokumentem Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego
Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku przeprowadzono analizę spójności
z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, czyli:


Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego do 2020+ roku (lipiec 2013),
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.
7.2. Przyjęta metoda oceny
Ocena zgodności została dokonana w odniesieniu do celów zawartych w porównywanych ze sobą
dokumentach. W celu przeprowadzenia porównania przyjęto czterostopniową skalę od 0 do 3, gdzie:
89
0 – oznacza brak odniesienia do danego celu z dokumentu porównywanego,
1 – oznacza niską zgodność/integralność celów,
2 – oznacza średni stopień zgodności/integralności celów,
3 – oznacza wysoki stopień zgodności/integralności celów.
W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Zintegrowanej Strategii
Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2020 roku z celami
dokumentu porównywanego. Stopień zgodności w ramach każdego z celów głównych dokumentów
porównywanych został następnie podsumowany punktacją łączną, której maksymalna wielkość jest
zmienna oraz zależna od liczby celów pochodzących z dokumentów porównywanych.
7.3. Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów
Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrócone omówienie porównywanego dokumentu
Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym przedstawiono ocenę punktową stopnia zgodności
celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic do 2030 roku z celami danego dokumentu.
Ocena jest zakończona wnioskami, które:


podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach
celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic do 2030 roku,
określają, które z celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa,
Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku nie pokrywają się z zapisami porównywanych
dokumentów.
7.4. Ocena spójności dokumentów
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+”
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” jest najważniejszym dokumentem
strategicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki rozwoju realizowane
na terenie województwa.
Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki
któremu może on funkcjonować w optymalny sposób, racjonalnie organizując realizację swoich
zadań. Ważną cechą tej strategii jest również jej walor informacyjny. Poprzez dokument strategiczny
społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach rozwojowych
przyjętych przez samorządowe władze regionu.
Podstawą tego dokumentu jest dążenie do maksymalnego wykorzystania rozeznanych wewnętrznych
zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści usytuowania geograficznego.
W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne po jednym
dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:
Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,
Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,
Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,
90
Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM,
do których opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki
działania.
W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne Strategii Rozwoju
Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych im priorytetów
Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do
2020 roku.
Obszar priorytetowy
(A) NOWOCZESNA GOSPODARKA
Cel strategiczny
Województwo śląskie regionem nowoczesnej
gospodarki rozwijającej się w oparciu
o innowacyjność i kreatywność
Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne i kreatywne
przedsiębiorstwa oraz produkty województwa
Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny rynek
pracy
Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna gospodarka
województwa oparta na elastyczności
i specjalizacji firm oraz strukturach sieciowych
Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość lokalna
i społeczna wykorzystująca lokalne rynki
i potencjały
Cele strategiczne:
2. Wysoki poziom innowacyjności,
przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego
Ocena
zgodności
3. Rozwinięty rynek pracy Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
2.1. Rozwój przedsiębiorczości Miejskiego
2.2. Wzrost poziomu innowacyjności
i konkurencyjności przedsiębiorstw
3
2.3. Tworzenie korzystnych warunków dla
inwestorów w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
3
3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom
rynku pracy
3
3
Maksymalna liczba punktów: 12
12
91
Obszar priorytetowy
(B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW
Cel strategiczny
Województwo śląskie regionem o wysokiej
jakości życia, opierającej się na powszechnej
dostępności do usług publicznych o wysokim
standardzie
Cel operacyjny: B.1. Poprawa kondycji
zdrowotnej mieszkańców województwa
Cel operacyjny: B.2. Rozwój kompetencji,
umiejętności i wzrost poziomu aktywności
mieszkańców
Cel operacyjny: B.3. Harmonia społeczna
i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne warunki
życia mieszkańców
Cele strategiczne:
1. Wysoki poziom jakości życia mieszkańców
Ocena
zgodności
1.1. Podnoszenie standardu życia w Miejskim
Obszarze Funkcjonalnym
3
1.3. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych
i wykluczonych społecznie
1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców,
w tym zwiększanie partycypacji społecznej
1.4. Oferta edukacyjna i czasu wolnego dla
dzieci i młodzieży w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
3
1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców,
w tym zwiększanie partycypacji społecznej
3
Obszar priorytetowy
(C) PRZESTREŃ
Cel strategiczny
Województwo śląskie regionem atrakcyjnej
i funkcjonalnej przestrzeni
9
Cele strategiczne
4. Wysoki poziom rozwoju infrastruktury
Ocena
zgodności
6. Wzrost jakości/czystości środowiska
naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego
Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone
wykorzystanie zasobów środowiska
Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój
ośrodków różnej rangi
Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu
przestrzennego i efektywne wykorzystanie
przestrzeni
6.2. Dostosowanie się do proekologicznych
warunków zaopatrzenia w energię Miejskiego
3
4.1. Rozwój infrastruktury technicznej
2
4.2. Zrównoważona mobilność Miejskiego
4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów
2
7
92
Obszar priorytetowy
(D) RELACJE Z OTOCZENIEM
Cel strategiczny
Województwo śląskie regionem otwartym
będącym istotnym partnerem rozwoju Europy
Cele strategiczne:
Ocena
zgodności
Funkcjonalnego
5. Rozwinięty potencjał kulturowy oraz
dziedzictwo kulturowe Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
Cel operacyjny: D.1. Współpraca z partnerami
w otoczeniu
5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału
kulturowego Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
2
inwestorów w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym
Cel operacyjny: D.2. Atrakcyjny wizerunek
województwa śląskiego
Funkcjonalnego
3
5.2. Ochrona i rozwój dziedzictwa
Funkcjonalnego
Cel operacyjny: D.3. Region w sieci
międzynarodowych i krajowych powiązań
infrastrukturalnych
3
8
W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano 36
punktów na 39 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów. Jest to zgodność celów na
poziomie 92,3% - oceniana jako duża spójność (przyznawana w przypadku osiągnięcia ponad 85%
wszystkich możliwych punktów).
Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku obszaru priorytetowego:
A NOWOCZESNA GOSPODARKA (100%),
B SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW i C PRZESTRZEŃ (100%).
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (z kwietnia
2014 roku) wytycza cele dla całego regionu rozumianego jako województwo śląskie. Dzięki zawartym
w nim scenariuszom dokona się transformacja sytuacji obecnej na projektowaną. Rozwój ten
powinien być oparty o zasady zrównoważonego rozwoju, co zapewni:
93




ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,
inkubację i dyfuzję innowacji (edukacja, nauka i badania, usługi),
rozwój kapitału ludzkiego (zdrowie, mieszkalnictwo, usługi),
zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej,
rozwój zasobów środowiskowych).
W Projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
zostały sformułowane priorytety, do których opracowano zestaw działań.
PRIORYTET I
Badania i rozwój technologiczny
innowacje i przedsiębiorczość
(B+R),
1.1. Wzmocnienie atrakcyjności inwestycyjnej
regionu
Cele strategiczne:
Ocena
zgodności
inwestorów
3
1.2. Mikroprzedsiębiorstwa i MŚP
1.3. Transfer technologii i innowacji
3
3
PRIORYTET II
Społeczeństwo informacyjne
2.1. Infrastruktura społeczeństwa
informacyjnego
2.2. Rozwój elektronicznych usług publicznych
9
Cele strategiczne:
1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców, w
tym zwiększanie partycypacji społecznej
3
3
PRIORYTET III
Turystyka
6
Cele strategiczne:
Funkcjonalnego
3.1. Infrastruktura zaplecza turystycznego
Funkcjonalnego
2
3.2. Infrastruktura okołoturystyczna
3
94
PRIORYTET III
Turystyka
Cele strategiczne:
Funkcjonalnego
Funkcjonalnego
kulturowego OF
3.3. Systemy informacji turystycznej
Funkcjonalnego
3
3.4. Promocja turystyki
Funkcjonalnego
2
PRIORYTET IV
Kultura
4.1. Infrastruktura kultury
10
Cele strategiczne:
Funkcjonalnego
Funkcjonalnego
3
kulturowego OF
4.2. Systemy informacji kulturalnej
Funkcjonalnego
3
kulturowego OF
4.3. Promocja kultury
Funkcjonalnego
3
kulturowego OF
9
95
PRIORYTET V
Środowisko
Cele strategiczne:
6. Wzrost jakości/czystości środowiska
naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego
5.1. Gospodarka wodno-ściekowa
3
5.2. Gospodarka odpadami
3
5.3. Czyste powietrze i odnawialne źródła
energii
6.2. Dostosowanie się do proekologicznych
warunków zaopatrzenia w energię Miejskiego
3
5.4. Zarządzanie środowiskiem
3
5.5. Dziedzictwo przyrodnicze
3
PRIORYTET VI
Zrównoważony rozwój miast
15
Cele strategiczne:
Funkcjonalnym
6.1. Wzmacnianie regionalnych ośrodków
wzrostu
3
96
PRIORYTET VI
Zrównoważony rozwój miast
Cele strategiczne:
Obszaru Gospodarczego
6.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych
3
PRIORYTET VII
Transport
6
Cele strategiczne:
7.1. Modernizacja i rozbudowa sieci drogowej
3
7.2. Transport publiczny
Obszaru Gospodarczego
3
PRIORYTET VIII
Infrastruktura edukacyjna
6
Cele strategiczne:
Funkcjonalnego
8.1. Infrastruktura szkolnictwa wyższego
2
rynku pracy
8.2. Infrastruktura placówek oświaty
rynku pracy
3
97
PRIORYTET VIII
Infrastruktura edukacyjna
Cele strategiczne:
Funkcjonalnego
Funkcjonalnym
rynku pracy
8.3. Infrastruktura kształcenia ustawicznego
Funkcjonalnym
3
PRIORYTET IX
Zdrowie i rekreacja
8
Cele strategiczne
1.1 Podnoszenie standardu życia w Miejskim
2
9.2. Infrastruktura lecznictwa otwartego
1.1 Podnoszenie standardu życia w Miejskim
2
9.3. Lokalna infrastruktura sportowa
Funkcjonalnym
3
9.1. Infrastruktura lecznictwa zamkniętego
7
W ocenie zgodności z Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2014 – 2020 uzyskano 76
punktów na 81 możliwych do zdobycia, co oznacza dużą zgodność celów. Jest to zgodność celów na
poziomie 93,8% - oceniana jako duża spójność (przyznawana w przypadku osiągnięcia ponad 85%
wszystkich możliwych punktów).
Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku 6 na 9 obszarów priorytetowych.
98
7.5. Podsumowanie
Ocena
Maksymalna
możliwa liczba
punktów
Uzyskana
liczba
punktów
Procent
maksymalnej
liczby punktów
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego
„Śląskie 2020+”
39
36
92,3
Projekt Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Śląskiego na
lata 2014-2020
81
76
93,8
Razem
120
112
93,3
Dokument planistyczny
Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do
2020 roku w przeprowadzonej analizie spójności z dokumentami strategicznymi w otoczeniu uzyskała
razem 112 punktów na 120 możliwych do zdobycia. Oznacza to, że cele Strategii są spójne z celami
dokumentów strategicznych w 93,3 procentach.
Stopień integralności celów jest bardzo duży. Wśród celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju nie ma
takich zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.
Na tej podstawie można stwierdzić, że Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego
Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2020 roku bardzo dobrze wpisuje się w podstawowe
dokumenty strategiczne w otoczeniu regionalnym.
99
8. Spis tabel
Tabela 1. Osie i cele zawarte w Strategii rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na
lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju
transportu miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)
............................................................................................................................................................... 12
Tabela 2. Miasta Partnerskie Chorzowa, Rudy Śląskiej, Świętochłowic ................................................ 17
Tabela 3. Wyjazdy i przyjazdy mieszkańców miast badanego obszaru w relacji do Katowic na
podstawie ogólnopolskich badań z 2006 roku ...................................................................................... 18
Tabela 4. Tereny zieleni w 2012 roku – liczba i obiektów według typu i ich łączna powierzchnia
w hektarach ........................................................................................................................................... 20
Tabela 5. Procentowy udział terenów zieleni w latach 2004-2012 ....................................................... 20
Tabela 6. Powierzchnia terenów składowania odpadów w latach 2003-2012 w hektarach ................ 21
Tabela 7. Liczba planów zagospodarowanie przestrzennego, powierzchnia gmin nimi objęta i jej
udział w łącznej powierzchni w latach 2009-2012 ................................................................................ 21
Tabela 8. Drogi gminne i powiatowe o nawierzchni twardej, twardej ulepszonej i gruntowej w roku
2012 oraz wskaźnik długości dróg przypadających na 100 km2 i 10 tysięcy ludności ........................... 22
Tabela 9. Numery linii komunikacji miejskiej łączącej miasta MOF wraz z przystankami granicznymi 25
Tabela 10. Numery linii komunikacji miejskiej łączących dwa miasta MOF wraz z przystankami
granicznymi ........................................................................................................................................... 25
Tabela 11. Długość ścieżek rowerowych i ich zagęszczenie na 10 000 km2 i 10 000 ludności .............. 27
Tabela 12. Trasy rowerowe łączące miasta MOF z opisem ich przebiegu ............................................ 28
Tabela 13. Dochody budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł) .. 33
Tabela 14. Wydatki budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł) ... 33
Tabela 15. Wydatki majątkowe inwestycyjne w latach 2008-2012 (w zł)............................................. 34
Tabela 16. Wykaz projektów w ramach budżetu obywatelskiego, które zostały ujęte w budżecie
miasta Rudy Śląskiej na 2014 r. ............................................................................................................. 36
Tabela 17. Podmioty gospodarcze na terenie MOF według sekcji PKD (dane za rok 2013) ................. 37
Tabela 18. Podmioty wg klas wielkości na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w MOF na tle
podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .................................................................. 38
Tabela 19. Powiązania gospodarcze MOF z Katowicami ....................................................................... 42
Tabela 20. Liczba dojeżdżających do pracy na terenie MOF ................................................................. 43
Tabela 21. Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2005-2013 w MOF na tle podregionu,
województwa i Polski (w %) .................................................................................................................. 43
Tabela 22. Liczba bezrobotnych ogółem w latach 2005-2013 .............................................................. 44
Tabela 23. Liczba mieszkańców MOF na tle województwa i kraju w latach 2002-2011 ....................... 45
Tabela 24. Współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością
w wieku nieprodukcyjnym w latach 2004-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa
śląskiego i Polski .................................................................................................................................... 45
Tabela 25. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w latach 2003-2012 w MOF na tle podregionu
katowickiego, województwa śląskiego i kraju....................................................................................... 47
Tabela 26. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej w latach 20022012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .................................. 47
Tabela 27. Budynki nowe oddane do użytkowania w latach 2005-2012 w MOF na tle podregionu
katowickiego, województwa śląskiego i Polski ..................................................................................... 48
100
Tabela 28. Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku w Miejskim Obszarze
funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2011 roku .......... 49
Tabela 29. Mieszkania oddane do użytkowania w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle
podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku ............................................. 49
Tabela 30. Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej w km ...................................................... 50
Tabela 31. Przychodnie - ambulatoryjna opieka zdrowotna (stan w dniu 31 XII) w Miejskim Obszarze
Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .............................. 51
Tabela 32. Lekarze i lekarze dentyści według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim
Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
w 2012 roku ........................................................................................................................................... 51
Tabela 33. Pielęgniarki i położne ogółem (łącznie z mgr.) na 10 tys. ludność według podstawowego
miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego,
województwa śląskiego i Polski w 2012 roku........................................................................................ 52
Tabela 34. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym
na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku ................................... 53
Tabela 35. Współczynniki skolaryzacji brutto (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) w Miejskim
Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski
w 2012 roku ........................................................................................................................................... 54
Tabela 36. Szkoły wyższe mające siedzibę na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego wraz z liczbą
studentów i absolwentów w latach 2012-2013 na tle podregionu katowickiego, województwa
śląskiego i Polski. ................................................................................................................................... 54
Tabela 37. Ksiegozbiór biblitek w MOF na 1 000 mieszkańców w latach 2005-2012 ........................... 57
Tabela 38. Liczba czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne w latach 2007-2012 na
terenie MOF (os.) .................................................................................................................................. 57
Tabela 39. Liczba obiektów noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012 .................................. 64
Tabela 40. Liczba miejsc noclegowych w obiektach noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012
............................................................................................................................................................... 64
Tabela 41. Liczba osób korzystających z noclegów na terenie MOF w latach 2005-2012, w tym turyści
zagraniczni (os.) ..................................................................................................................................... 65
Tabela 42. Korzystający z noclegów na 1000 ludności w MOF w latach 2005-2012............................. 66
Tabela 43. Procentowy udział powierzchni terenów zielonych w latach 2008-2012 – porównanie
miast MOF i średnich wojewódzkiej oraz krajowej ............................................................................... 68
Tabela 44. Liczba i powierzchnia terenów zielonych według typu w 2012 roku .................................. 69
Tabela 45. Odpady komunalne zmieszane na terenie MOF (dane za rok 2010)................................... 70
Tabela 46. Odpady zebrane selektywnie na terenie MOF w Mg (dane za rok 2010) ........................... 70
Tabela 47. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze społecznym ................................. 74
Tabela 48. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze gospodarczym ............................ 74
Tabela 49. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze zasobów i potencjałów ............... 74
Tabela 50. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze
społecznym ............................................................................................................................................ 75
gospodarczym ....................................................................................................................................... 78
zasobów i potencjałów .......................................................................................................................... 81
101
9. Spis rycin
Ryc. 1. Podział obszaru MOF na strefy, z oznaczeniem układu komunikacyjnego.................................. 9
Ryc. 2. Konurbacja Górnośląska – koncepcja GUS ................................................................................ 14
Ryc. 3. Odsetek powierzchni miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego objęty miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego....................................................................................................... 22
Ryc. 4. Gęstość dróg utwardzonych i gruntowych (km na 100 km2) w poszczególnych miastach
Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego ..................................................................................................... 23
Ryc. 5. Mapa linii KZK GOP na terenie MOF .......................................................................................... 24
Ryc. 6. Mapa komunikacji kolejowej na terenie MOF ........................................................................... 27
Ryc. 7. Gęstość ścieżek rowerowych (w km na 1 km2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 28
Ryc. 8. Mapa ścieżek rowerowych na terenie Chorzowa (dla czytelności zaznaczono tylko fragment
trasy okalającej Park Śląski) ................................................................................................................... 30
Ryc. 9. Mapa ścieżek rowerowych na terenie MOF .............................................................................. 31
Ryc. 10. Istniejące, budowane, planowane i konceptualne trasy rowerowe Rudy Śląskiej .................. 32
Ryc. 11. Wydatki i dochody z budżetów poszczególnych miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego
w przeliczeniu na 1 mieszkańca............................................................................................................. 35
Ryc. 12. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w poszczególnych miastach
Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego – stan na marzec 2014................................................................ 44
Ryc. 13. Struktura wiekowa mieszkańców w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 46
Ryc. 14. Gęstość zaludnienia (w osobach na km 2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru
Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 46
10. Spis wykresów
Wykres 1. Obszary rozwojowe w ramach których była opracowywana Strategia................................ 73
Wykres 2. Logika cyklu monitoringu i ewaluacji.................................................................................... 89
11. Spis załączników
Załącznik nr 1 „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” ............................................................. 103
Załącznik nr 2 „Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030” ....................................... 104
Załącznik nr 3 „Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030” ....................................................... 105
102
ZAŁĄCZNIK NR 1
„STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA
DO 2030 ROKU”
103
104
1
„Strategia Rozwoju Chorzowa do roku 2030”
została przyjęta Uchwałą Rady Miasta Chorzów
nr XLIV/860/14 z dnia 24.04.2014 r.
Publikacja w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie
Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” realizowanego w ramach współfinansowania środkami budżetu państwa ujętymi w części 34 – Rozwój Regionalny, na finansowanie i współfinansowanie działań podejmowanych
w ramach realizacji zadań Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna (POPT) w części
dotyczącej projektów realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, z wyłączeniem środków na
wynagrodzenia pracowników Ministerstwa, środków na wydatki związane z wdrożeniem, utrzymaniem oraz
rozwojem infrastruktury i systemów teleinformatycznych Ministerstwa oraz na wydatki związane z obsługa
logistyczno-administracyjna, gospodarowaniem mieniem i zarządzaniem nieruchomościami pozostającymi
w trwałym zarządzie Ministerstwa, środkami Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, będącymi w dyspozycji Ministra Rozwoju Regionalnego, w ramach realizacji zadań Instytucji Zarządzającej POPT. Projekt jest
dofinansowany w 10% z środków własnych miast: Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic zgodnie z treścią
umowy nr DPT/BDG-II/POPT/90/13 z dnia 16.07.2013r., zawartej pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego,
a Miastem Chorzów.
Zesp ó ł au t o r sk i :
Jacek Dębczyński
dr Jacek Sołtys
Michał Kazem-Bek
Olga Czeranowska
Agnieszka Esz
dr Aleksandra Lis
Małgorzata Belkiewicz
Grzegorz Romańczuk
Robert Loba
Paulina Truszczyńska
Mariusz Wieczorek
PUBLIKACJA BEZPŁATNA
© Copyright by: Urząd Miasta Chorzów, 2014
Publikacja dostępna jest także w wersji elektronicznej pod adresem:
w w w. mi a sto 3. co m
Nakład: 100 egzemplarzy
2
Spis treści
1.
Wprowadzenie ............................................................................................................................................... 5
2.
Przebieg prac nad Strategią ........................................................................................................................... 6
Część I. NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z DIAGNOZY STANU MIASTA
3.
Synteza diagnozy ilościowej .......................................................................................................................... 8
3.1. Otoczenie i związki zewnętrzne ................................................................................................................ 8
3.2. Zasoby materialne i potencjał finansowy miasta ...................................................................................... 9
3.3. Gospodarka ............................................................................................................................................. 15
3.4. Struktura i organizacja społeczna............................................................................................................ 16
3.5. Podstawowe potrzeby mieszkańców ...................................................................................................... 17
3.6. Kultura ..................................................................................................................................................... 18
3.7. Turystyka i rekreacja ............................................................................................................................... 18
3.8. Ekologia ................................................................................................................................................... 19
3.9. Trendy i prognozy ................................................................................................................................... 20
4.
Wyniki badania delfickiego ......................................................................................................................... 21
4.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 21
4.2. Metodologia ............................................................................................................................................ 21
4.3. Wyniki badania........................................................................................................................................ 21
4.4. Podsumowanie........................................................................................................................................ 26
5.
Wyniki badania opinii mieszkańców ........................................................................................................... 29
5.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 29
5.2. Metodologia ............................................................................................................................................ 29
5.3. Próba ....................................................................................................................................................... 29
5.4. Wyniki badania........................................................................................................................................ 31
5.5. Podsumowanie........................................................................................................................................ 41
6.
Analiza SWOT ............................................................................................................................................... 42
7.
Analiza problemów ...................................................................................................................................... 49
7.1. Obszar spraw społecznych ...................................................................................................................... 49
7.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta .................................................................................................... 51
7.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta ..................................................................................... 53
3
Część II. STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA DO ROKU 2030
8.
Założenia strategii ........................................................................................................................................ 55
8.1. Podstawowe założenia organizacyjne ..................................................................................................... 55
8.2. Założenia dotyczące partycypacji społecznej .......................................................................................... 55
8.3. Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju. .................................................................................... 56
9.
Wizja Miasta ................................................................................................................................................ 58
10. Misja Miasta .................................................................................................................................................. 59
11. Cele strategiczne ............................................................................................................................................ 60
12. Cele operacyjne ............................................................................................................................................. 63
12.1. Obszar spraw społecznych .................................................................................................................... 63
12.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta .................................................................................................. 75
12.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta ................................................................................... 83
13. Działania wraz z terminem realizacji i źródłami finansowania .................................................................... 92
14. Wdrażanie, monitoring i ewaluacja Strategii ............................................................................................. 104
14.1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 104
14.2. Zasady monitoringu ............................................................................................................................ 104
14.3. Ewaluacja ............................................................................................................................................ 105
15. Analiza spójności Strategii Rozwoju Chorzowa do roku 2030 ze Strategią Rozwoju Województwa
Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” i Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Śląskiego na lata 2014-2020, wraz z Założeniami Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020 ................... 107
15.1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 107
15.2. Ocena spójności dokumentów ............................................................................................................ 108
15.3. Podsumowanie.................................................................................................................................... 123
16. Podsumowanie .......................................................................................................................................... 124
4
1.
Wprowadzenie
Dokument „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” stanowi rezultat części projektu pod nazwą
„Zintegrowane podejście do obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic” dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Został opracowany na podstawie
wyników prac Zespołu Roboczego, diagnozy społeczno-gospodarczej Miasta Chorzów, raportu z badań
ankietowych oraz wyników prac Zespołu Koordynującego w składzie:
Przedstawiciele Urzędu Miasta:
1. Marcin Michalik – Zastępca Prezydenta Miasta ds. gospodarczych, pełnomocnik ds. opracowania Strategii Rozwoju Miasta Chorzów,
2. Hanna Pompa-Obońska – Naczelnik Wydziału Rozwoju Miasta, koordynator prac,
3. Jolanta Koczubik – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu,
4. Aleksandra Wysocka-Siembiga – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu,
5. Agata Beryt – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu.
Eksperci firmy ResPublic sp. z o.o.:
1. Jacek Dębczyński – Kierownik Zespołu, moderator,
2. Michał Kazem-Bek – Kierownik prac ze strony Wykonawcy, moderator
3. dr hab. Jacek Sołtys – Konsultant metodyczny,
4. Olga Czeranowska – Koordynatorka prac ze strony Wykonawcy,
5. Agnieszka Esz – Ekspertka ds. społecznych, moderatorka,
6. dr Aleksandra Lis – Ekspert ds. badań,
7. Małgorzata Belkiewicz – Moderatorka,
8. Grzegorz Romańczuk – Moderator,
9. Robert Loba – Analityk,
10. Paulina Truszczyńska – Analityczka,
11. Mariusz Wieczorek – Analityk.
Jednym z podstawowych założeń tworzenia „Strategii Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” jest uspołeczniony charakter prac, a więc szczególne zaangażowanie szerokiej reprezentacji mieszkańców,
Władz Miasta, a także podmiotów i instytucji działających w Chorzowie. Do prac prowadzonych przez
Zespół Roboczy zostało zaproszonych ponad 120 osób, reprezentujących partnerów społeczno-gospodarczych Miasta.
5
Strategia ma być również zgodna z ideą zrównoważonego rozwoju. W związku z tym prace nad nią
przebiegały w podziale na trzy obszary rozwojowe: sprawy społeczne, potencjały i zasoby Miasta oraz
sprawy gospodarcze i promocja Miasta.
2.
Przebieg prac nad Strategią
Prace nad Strategią miały charakter partycypacyjno-ekspercki, co oznacza udział społeczności lokalnej
we wszystkich etapach powstawania Strategii.
Na potrzeby projektu opracowana została diagnoza aktualnego stanu Miasta. Dla uzyskania pełnego
obrazu zastosowano triangulację danych o charakterze ilościowym i jakościowym zebranych
za pomocą różnych technik badawczych. Były to:
 analiza danych zastanych (dokumentów Urzędu Miasta i innych instytucji, statystyk publicznych, dokumentów planistycznych),
 badanie opinii mieszkańców,
 badanie sieciowe wśród przedsiębiorców,
 badanie delfickie z udziałem Ekspertów wskazanych przez Urząd Miasta.
Do udziału w dalszych pracach zaproszeni zostali przedstawiciele administracji publicznej, kluczowych
dla miasta instytucji, przedsiębiorców i różnych grup mieszkańców. Stworzyli oni Zespół Roboczy,
który pracował w podziale na trzy podzespoły odpowiadające tematycznym obszarom: sprawy społeczne, zasoby i potencjały Miasta oraz sprawy gospodarcze i promocja Miasta. Podzespoły Robocze,
podczas trzech spotkań warsztatowych, które odbyły się 10 grudnia 2013 r., 15 stycznia 2014 r.
i 23 stycznia 2014 r., opracowały analizę SWOT dla poszczególnych obszarów i zidentyfikowały najważniejsze problemy wpływające na funkcjonowanie Chorzowa i życie jego mieszkańców. Następnie
w oparciu o te wyniki wskazane zostały cele strategiczne, których realizacja powinna być możliwa
dzięki Strategii. Do każdego z celów strategicznych zostały przypisane cele operacyjne, a także konkretne działania.
Cele strategiczne dotyczą spraw, co do których Miasto i partnerzy społeczni w zakresie swoich kompetencji, mogą podejmować autonomiczne działania. Autonomiczność działań oznacza, że miasto
i partnerzy społeczni mają do tego prawo i nie są uwarunkowani decyzjami zewnętrznymi podejmowanymi poza Miastem.
Proponowane w strategii cele i zadania służące ich realizacji, obejmują wszystkie sfery życia i funkcjonowania Miasta. Ponieważ zostały opracowane w ramach prac Podzespołów są podzielone na trzy
obszary rozwojowe:
1. Podzespół ds. społecznych – zabezpieczenie materialne, schronienie, bezpieczeństwo życia
zdrowia i mienia, ochrona zdrowia i życia, opieka, rozwój ludzi, kultura, sport i rekreacja,
wypoczynek,
2. Podzespół ds. zasobów i potencjałów Miasta – zasoby techniczne, potencjał i ład przestrzenny potencjał ekologiczny, potencjał ludzki, potencjał kulturowy,
6
3. Podzespół ds. gospodarczych i promocji Miasta – mikroprzedsiębiorstwa, MŚP, duże przedsiębiorstwa, rynek pracy, instytucje otoczenia biznesu, konkurencyjna współpraca, polityka
i promocja gospodarcza Miasta.
„Strategia Rozwoju Chorzowa do roku 2030” jest dokumentem kierunkowym, swoistą „mapą”, stanowiącą podstawę do podejmowania skoordynowanych działań w ramach współpracy różnych podmiotów. Pozwala to na całościowe ujęcie zrównoważonego rozwoju Miasta. Kompleksowe podejście,
będące cechą planowania strategicznego powoduje, iż realizacja Strategii jest wspólnym zadaniem
władz samorządowych i wszystkich parterów społecznych w Mieście.
Uspołeczniony charakter będzie miało również wdrażanie Strategii, które odbywać się będzie poprzez
działania:
 Władz Miasta,
 podmiotów sektora prywatnego,
 instytucji oraz organizacji pozarządowych,
 mieszkańców (indywidualnie i w ramach nieformalnych grup),
 będące wynikiem współpracy parterów z różnych sektorów (publicznego, prywatnego
i pozarządowego).
Wynika z tego, iż kluczowe dla realizacji Strategii będzie zaangażowanie wszystkich grup interesariuszy. Powodzenie w tym zakresie uzależnia się od komunikacji pomiędzy różnymi grupami oraz umiejętności przezwyciężenia różnic i podziałów. Istotny warunek stanowi także gotowość do konsensualnego definiowania problemów i celów, a także wspólnych przedsięwzięć.
W okresie wdrażania strategii władze Miasta mogą występować w różnych rolach, w tym jako:
 bezpośredni, samodzielny realizator działań,
 inicjator i animator działań,
 uczestnik działań podejmowanych wspólnie z innymi partnerami,
 wspierający organizacyjnie, technicznie i finansowo działania podejmowane przez partnerów
lokalnych,
 administrator centrum lokalnej informacji i komunikacji w Mieście.
Wdrożenie strategii przez władze Miasta wymaga stosowania operacyjnych narzędzi planistycznych,
pozwalających na podjęcie ostatecznych decyzji, które działania i przy zaangażowaniu jakich środków
własnych oraz zewnętrznych będą realizowane. Władze Miasta, w zależności od potrzeb, będą mogły
korzystać z następujących narzędzi:
 wieloletnia prognoza finansowa,
 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego,
 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego,
 budżet Miasta,
 projekty i programy,
 aplikacje o zewnętrzne źródła dofinansowania,
 polityki szczegółowe Miasta (stanowiące zbiór spójnych zasad odnoszących się do określonej
dziedziny życia/funkcjonowania Miasta), pozwalające podejmować powtarzalne decyzje
według tych samych kryteriów,
 zadania wyznaczane urzędnikom Miasta i jednostkom podległym Miastu.
7
Planowanie i wdrażanie strategii w opisany powyżej sposób daje Miastu szansę świadomego wpływania na długookresowe procesy społeczne, gospodarcze, ekologiczne i przestrzenne. Pozwoli to na
długookresowe zarządzanie rozwojem Miasta przez władze samorządowe kolejnych kadencji oraz
przezwyciężenie różnic pomiędzy poszczególnymi grupami interesariuszy.
8
Część I
NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z DIAGNOZY STANU MIASTA
3.
Synteza diagnozy ilościowej
Dane stanowiące podstawę diagnozy zostały pozyskane w wyniku analizy danych i dokumentów zastanych (desk research). Były to dokumenty i dane liczbowe przekazane przez Urząd Miasta Chorzów,
pozyskane ze statystyk publicznych oraz innych ogólnodostępnych źródeł na temat Chorzowa. Uzupełnieniem tego badania było badanie sieciowe przeprowadzone na próbie przedsiębiorców, którego
celem było określenie poziomu współpracy przedsiębiorstw funkcjonujących w Chorzowie miedzy
sobą oraz z innymi firmami z obszaru funkcjonalnego i spoza niego.
3.1.
Otoczenie i związki zewnętrzne
Chorzów jest miastem na prawach powiatu tzw. grodzkiego, położonym w centralnej części województwa śląskiego. Miasto znajduje się na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim, charakteryzującym się
zróżnicowaną rzeźbą terenu, ukształtowaną pod wpływem działalności ludzkiej. Miasto leży
w dorzeczach Wisły oraz Odry.
Chorzów należy do Aglomeracji Górnośląskiej, oraz do formalnych związków jednostek terytorialnych
– Górnośląskiego Związku Metropolitalnego i Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego. Natomiast podział na subregiony wynika z założeń „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata
2000-2020”. Mają one charakter obszarów polityki rozwoju, co oznacza, że podział ten wpływa
na charakter podejmowanych działań rozwojowych.
Rycina 1. Położenie Chorzowa na tle regionu
Źródło: http://www.dabrowa.pl/dg_mapownik_region_mapa_b2.htm http://mapy.geoportal.gov.pl/
9
Jako miasto Województwa Śląskiego Chorzów jest objęty Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego
„Śląskie 2020”. Obecnie obowiązująca wersja tego dokumentu została przyjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego 17 lutego 2013 roku. Sformułowano w niej wizję rozwoju opartego na nowoczesnej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz wysokiej jakości usługach publicznych.
Miasto prowadzi również współpracę międzynarodową z miastami: Iserlohn (Niemcy), Creil (Francja),
Ózd (Węgry), Tarnopol (Ukraina), Termoli (Włochy), Zlin (Republika Czeska). W ramach współpracy
z partnerami zagranicznymi odbywają się wydarzenia kulturalne, wymiany młodzieży czy wizyty studyjne. Dotychczasowy bardzo dobry przebieg współpracy międzynarodowej świadczy o tym, że miasto
ma potencjał umożliwiający nawiązywanie takich kontaktów. Można się spodziewać, że w przyszłości
będą mogły być realizowane kolejne wspólne projekty, zarówno z obecnymi jak i nowymi partnerami.
Chorzów konkuruje w obszarach takich jak gospodarka czy turystyka z innymi ośrodkami regionu.
Powoduje to konieczność tworzenia unikalnej marki, która będzie się wyróżniać na tle innych miast.
3.2.
Zasoby materialne i potencjał finansowy miasta
Wpływ na układ przestrzenny miasta miały lokalizacje powstałych w XIX w. zakładów przemysłowych
(huty stali i kopalnie węgla kamiennego) oraz system transportu kołowego i szynowego. Centrum
wykształciło się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych – prowadzącego z Katowic do Bytomia,
trasy w kierunku Zabrza i Gliwic oraz drogi lokalnej pomiędzy dworcami kolejowymi Chorzów Miasto
i dworcami w Hajdukach i Świętochłowicach. W związku z rozwojem przemysłu i ze wzrostem liczby
ludności, rósł popyt na infrastrukturę techniczną i społeczną.
Przeważająca część terenów miasta jest własnością Skarbu Państwa. Miasto objęte jest w całości
miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
Tabela 1. Ogólna struktura użytkowania i własności terenów miasta (w ha)
Własność
Użytki rolne
Lasy
Inne ter. zielone, wody
Tereny zabudowane
Tereny komunikacyjne
Inne
Razem
Komunalna
217
0
115
317
222
230
1101
Skarbu
Państwa
47
235
14
499
170
232
1197
Prywatna,
osób fizycznych
86
0
10
182
0
55
333
Prywatna,
osób prawnych
21
0
505
153
6
8
693
Ogółem
371
235
644
1151
398
525
3324
Źródło: dane Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miasta Chorzów.
Dużą część miasta (ponad 10% powierzchni)1 stanowią tereny zdegradowane. Powodem degradacji
tych przestrzeni jest przeszłość miasta, które stanowiło centrum przemysłu górniczego i hutniczego.
Zwarty charakter urbanistyczny Chorzowa, brak przedmieść i pasów zielonych na obrzeżach miasta
powoduje, że niemożliwe jest wykreowanie nowych terenów inwestycyjnych. Tereny zdegradowane
stanowią więc szansę, gdyż po dokonaniu rewitalizacji mogą zostać na nowo wykorzystane.
1
Informacja Urzędu Miasta
10
Ważnym atutem Chorzowa jest jego położenie na przecięciu szlaków komunikacyjnych. W mieście
znajdują się trzy staje kolejowe: Chorzów Stary, Chorzów Batory oraz Chorzów Miasto. Realizowane
połączenia zapewniają miastu bezpośrednią komunikację między innymi z Katowicami, Gliwicami,
Częstochową, Rudą Śląską, Tychami, Bytomiem, Świętochłowicami, Lublińcem i Bielsko Białą. W odległości
40 km od miasta znajduje się również port lotniczy Katowice w Pyrzowicach.
Chorzów jest miastem tranzytowym, ale dzięki Drogowej Trasie Średnicowej układ komunikacyjny
miasta został odciążony. Istnieją silne związki Miasta ze stolicą województwa – Katowicami.
W zakresie dojazdów do pracy więźba ruchu wskazuje na zdecydowane powiązanie Chorzowa z tym
miastem (ok. 5,7 tys. osób dojeżdżających). Ten kierunek przeważa również w zakresie dojazdów do
szkół ponadgimnazjalnych (uczniowie dojeżdżają zarówno z Katowic do Chorzowa jak i w kierunku
przeciwnym)2.
Miejska sieć drogowa obejmuje drogi powiatowe i gminne, a także jedną wojewódzką i jedną krajową. Są one utrzymywane w dobrym stanie, co stanowi istotny atut Miasta w sferze gospodarczej
i przekłada się na poziom życia mieszkańców. Problem stanowi natomiast ograniczona przestrzeń
parkingowa (wymusiło to Stworzenie Strefy Płatnego Parkowania w centrum).
Tabela 2. Długość i stan techniczny wybranych dróg
Długość
Drogi
km
km
Krajowe
Wojewódzkie
Powiatowe
(miejskie)
Gminne
Ew. inne (istotne
osiedlowe,
zakładowe)
W tym o nawierzchni twardej
w tym w stanie technicznym
%
dobrym
przeciętnym
złym
100%
54,03%
45,97%
--100%
44,88%
55,12%
---
3,77
2,43
3,77
2,43
51,09
51,09
100%
64,15%
28,72%
7,13%
78,14
78,14
100%
73,55%
13,80%
12,65%
2,605
2,605
100%
66,43%
16,53%
17,04%
Źródło: dane Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Chorzowie.
Usługi komunikacji miejskiej realizowane są przez Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego, co jest elementem polityki współpracy i budowania spójności regionu.
W Chorzowie w 2013 roku było 46,6 km ścieżek rowerowych w tym 30 km w Parku Śląskim.
W mieście systematycznie spada zużycie prądu, rośnie natomiast liczba gospodarstw domowych
ogrzewanych gazem ziemnym. Odsetek korzystających z sieci gazowej w ostatnich latach oscylował
wokół 78%. System ciepłowniczy pokrywa około 40% potrzeb grzewczych miasta w zakresie ogrzewania, ciepłej wody użytkowej, technologii, wentylacji i klimatyzacji. Głównym producentem energii
cieplnej w Chorzowie jest Elektrociepłownia ELCHO, produkująca również ciepło na potrzeby Świętochłowic, części Katowic i Siemianowic.
Gospodarką wodno-ściekową na terenie Miasta zajmuje się Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., w której 100% udziałów posiada Samorządowy
Chorzowsko-Świętochłowicki Związek Wodociągów i Kanalizacji z siedzibą w Chorzowie. Powstał on
2
Strategia systemu transportu województwa Śląskiego – Diagnoza systemu transportu, Wydział Planowania
Strategicznego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Katowice, czerwiec 2013 r.
11
w 1992 r. w celu wspólnego realizowania zadań publicznych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia
w wodę i zbiorowego odprowadzenia ścieków przez gminy Chorzów i Świętochłowice. Odsetek osób
korzystających z sieci wodociągowej w Chorzowie wynosił w 2011 roku 99,0%.
Eksploatowana przez Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
sp. z o.o. sieć obsługuje 99% mieszkańców aglomeracji „Chorzów-Świętochłowice”. Wszystkie ścieki
trafiają do Oczyszczalni Ścieków Klimzowiec poprzez sieć kanalizacyjną albo dostarczane są do niej
wozami asenizacyjnymi. Oczyszczalnię zmodernizowano w 2011 r., zainstalowane zostały także nowe
urządzenia spełniające odpowiednie wymagania, co do jakości i parametrów pracy.
Miejski budżet jest porównywalny jak w jednostkach referencyjnych, jednak dochody są nieznacznie
niższe od przeciętnych w kraju i województwie. Projekt budżetu na 2014 rok zakłada dochody w kwocie
472 767 529 PLN, a wydatki na poziomie 490 021 922 PLN, co daje deficyt w wysokości 17 254 393 PLN,
który zostanie sfinansowany przychodami pochodzącymi z emisji papierów wartościowych (obligacji)
w kwocie: 16 229 614 PLN i z pożyczek w kwocie: 1 024 779 PLN.
Tabela 3. Plan dochodów budżetu miasta Chorzowa w latach 2013 – 2014, według ich źródeł (w PLN)
w PLN
Wyszczególnienie
2013 gmina
2013 powiat
2014 gmina
2014 powiat
Łącznie
460 411 051
472 767 529
OGÓŁEM
321 819 087
138 591 964
336 385 420
136 382 109
Dochody własne
279 314 781
107 492 681
291 269 947
106 685 044
Dotacje celowe z budżetu Państwa
na zadania zlecone z zakresu Admini28 829 385
10 555 203
28 925 153
11 224 876
stracji rządowej
Dotacje celowe z budżetu Państwa na
zadania realizowane na podstawie
10 000
0
18 000
0
porozumień z organami administracji
rządowej
Dotacje na zadania realizowane
205 531
1 513 034
206 289
353 910
wspólnie z innymi jst
Dotacje i środki na programy finansowane z udziałem środków, o których
7 396 166
15 400 481
5 707 923
11 354 232
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3
Dotacje celowe z budżetu Państwa na
5 822 273
3 380 465
9 277 848
6 469 691
zadania własne
Dotacje z funduszy celowych
240 951
250 100
980 260
294 356
Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały Nr XXIX / 516 / 12 Rady Miasta Chorzów z dnia 20 grudnia
2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r. (aktualizacja marzec
2014 r.).
12
Wykres 1. Struktura dochodów miasta Chorzowa w latach 2010-2014 (w PLN)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Chorzowa.
Wykres 2. Struktura dochodów miasta Chorzowa w roku 2014 (w %)
Źródło: opracowanie własne na uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.
13
Tabela 4. Plan wydatków budżetu miasta Chorzowa, w latach 2013 – 2014 (w PLN)
w PLN
Wyszczególnienie
2013 gmina
2013 powiat
2014 gmina
474 548 563
OGÓŁEM
322 223 291
152 325 272
345 608 900
Wydatki bieżące
285 969 688
121 650 486
306 778 558
Wydatki jednostek
180 433 364
89 089 741
202 064 916
W tym wynagrodzenia i składki od
115 270 275
69 972 094
121 109 531
nich naliczane
W tym wydatki związane z realiza65 163 089
19 117 647
80 955 385
cją ich statutowych zadań
Dotacje na zadania bieżące
39 692 404
25 755 288
42 924 815
Świadczenia na rzecz osób fizycznych
50 066 577
4 949 797
48 658 011
Wydatki na programy finansowane
z udziałem środków, o których mowa
3 492 942
1 855 660
1 804 096
w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3
Wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji
7 846 614
0
6 832 275
Obsługa długu
4 437 787
0
4 494 445
Wydatki majątkowe
36 253 603
30 674 786
38 830 342
Inwestycje i zakupy inwestycyjne
35 753 603
30 674 786
38 330 342
W tym na programy finansowane
4 552 685
13 629 634
4 319 287
z udziałem środków, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3
Zakup i objęcie akcji i udziałów oraz
wniesienie wkładów do spółek prawa
500 000
0
500 000
handlowego
2014 powiat
490 021 922
144 413 022
122 836 747
90 452 773
70 944 036
19 508 737
22 811 646
4 874 001
4 678 327
0
0
21 576 275
21 576 275
1 788 095
0
2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 (aktualizacja marzec 2014 r.).
Wykres 3. Struktura wydatków miasta Chorzowa w latach 2010-2014 (w PLN)
14
2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.
Wykres 4. Struktura wydatków miasta Chorzowa w roku 2014 (w %)
2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.
Główną kategorią wydatków budżetowych są wydatki bieżące. Wewnątrz tej grupy największą podkategorią są wydatki jednostek. W stosunku do roku 2013, w 2014 r. wzrosną nieco dotacje
na zadania bieżące, a zmaleją świadczenia na rzecz osób fizycznych i wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji. Koszt obsługi długu wzrośnie nieznacznie.
W 2014 r. w wydatki majątkowe mają wzrosnąć, a większość tych kwot (za wyłączeniem kwoty po
500 000 PLN na zakup i objęcie akcji i udziałów oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego) przeznaczane jest na inwestycje i zakupy inwestycyjne.
Wśród znaczących wydatków budżetu miasta Chorzowa znajdują się wydatki inwestycyjne zawarte
w Wieloletnim Planie Finansowym. Największą planowaną inwestycją drogową jest zmiana przebiegu
drogi krajowej nr 79 na terenie Katowic, Chorzowa i Bytomia z możliwością przedłużenia trasy
i połączenia autostrady A1 z autostradą A4, która ma na celu odciążenie centrum miasta od ruchu
tranzytowego. Pozostałe inwestycje dotyczą sfer kultury, edukacji, ochrony zdrowia i infrastruktury
sportowej.
Najważniejszy zasób naturalny Chorzowa stanowią kopaliny. Na terenie Chorzowa znajdują się bogate zasoby metanu (w złożu o nazwie Barbara-Chorzów) poza obszarami eksploatacji złóż węgla kamiennego, szacowane na 28,18 mln m³3, lecz ich złoże nie jest jeszcze zagospodarowane. W mieście
zlokalizowane są także trzy złoża węgla kamiennego. Zaniechano już eksploatacji złoża BarbaraChorzów o zasobie 50 980 t. Obecnie trwająca eksploatacja przez KHW S.A. – KWK „Wujek” ma zostać
planowo zakończona w drugiej połowie 2015 roku. Rozpoznane zostało także nowe złoża węgla
3
Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r., Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy
Instytut Badawczy, Warszawa 2013
15
kamiennego Barbara-Chorzów 1 o stanie zasobu 20 883 t. – żaden podmiot jednak nie ma na razie
koncesji na wydobycie tam węgla kamiennego, natomiast prowadzone są prace zmierzające
do pozyskania takiej koncesji przez jeden z podmiotów. W latach 60. ubiegłego wieku zaniechano
wydobycia surowca ilastego ceramiki budowlanej ze złoża Barbara o stanie zasobu 61 000 m³
ze względu na niską jakość surowca.
3.3.
Gospodarka
W 2012 roku w Chorzowie zarejestrowanych było 11 201 podmiotów gospodarczych, wśród których
znacząco przeważały podmioty prywatne. Najwięcej z nich działało w sekcji G [handel hurtowy
i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych z włączeniem motocykli] i F [budownictwo]. Gospodarka Chorzowa odzwierciedla więc generalne trendy rozwoju województwa śląskiego, gdzie daje się
zaobserwować zmiana modelu zawodowego i biznesowego poprzez koncentrację nowo otwieranych
firm w sektorze handlowo-usługowym. Najwięcej nowozarejestrowanych firm zatrudnia poniżej
9 osób i ma charakter spółek handlowych. W latach 2008-2012 miasto charakteryzowało się niższą
dynamiką wzrostu niż jednostki referencyjne (145,12; rok bazowy 2008), która jednak nadal była
wyższa od średniej krajowej.
Miasto, podobnie jak województwo (tradycyjnie kojarzone z przemysłem ciężkim), inwestuje w rozwój handlu i usług. Następuje pożądany odwrót od nieefektywnego i grożącego środowisku przemysłowi ciężkiemu na rzecz działalności handlowo-usługowej zapewniającej rozwój prywatnym inicjatywom, także na poziomie mikro.
Badanie sieciowe pozwala wysunąć kilka wniosków dla problemu współpracy pomiędzy różnymi
organizacjami z Chorzowa oraz z obszaru funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic.
Zakres współpracy tych firm jest bardzo zróżnicowany w zależności od wielkości firm i branży. Jednak
widać wyraźnie, że spośród przebadanych firm, wiele kontaktuje się z firmami zarówno z Chorzowa,
z obszaru funkcjonalnego jak i z innych obszarów Polski. Natomiast dla budowania lepszej współpracy
istotne mogą okazać się wskazywane przez respondentów przeszkody, takie jak brak funduszy
czy platformy ułatwiających współpracę. Należy jednak również wziąć pod uwagę pozostałe ze wskazanych barier, jak ogólny brak inicjatywy, brak potrzeby współpracy lub silna rywalizacja pomiędzy
firmami. Spośród badanych 40% planuje podjąć współpracę z firmą z innego obszaru Polski, a jedna
z obszaru funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Połowa badanych nie zamierza
podjąć żadnej współpracy.
Poziom zarobków mieszkańców miasta jest niższy niż średnia krajowa i wojewódzka. Jednak systematyczny wzrost w tym zakresie może wskazywać na stopniową poprawę sytuacji.
Stopa bezrobocia w Chorzowie na koniec 2013 roku wyniosła 12,0%, była więc wyższa od średniej
dla województw: śląskiego (11,2%) i mazowieckiego (11,0%), ale niższa niż średnia w Polsce (13,4%).
Oznacza to, że bez pracy pozostawało 4 955 osób, w tym 53,1% stanowiły kobiety (2 634 osób).
Bezrobocie wśród osób powyżej 50 roku życia wynosiło 26,1%4. Bez pracy pozostawały głównie osoby
bez wykształcenia i kwalifikacji. Trudności ze znalezieniem pracy sprzyjają migracjom młodych ludzi,
4
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w 2013 roku, Powiatowy Urząd Pracy w Chorzowie, Chorzów, marzec 2014 r.
16
pogłębiając kryzys starzenia się społeczeństwa Chorzowa. Rodziny dotknięte bezrobociem są również
głównymi odbiorcami pomocy społecznej.
Tabela 5. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w Chorzowie w latach 2008–2013,
stany na koniec roku
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Chorzów
8,2
11,5
11,6
11,2
11,9
12,0
Dynamika = 100
(2008–2013)
146,34
Gliwice
4,5
6,7
6,8
6,4
7,3
7,5
166,67
5
7,2
8,5
8,1
9
9,2
184,00
Świętochłowice
9,3
15,2
17,6
16,6
17,8
18,4
197,85
woj. śląskie
6,9
9,4
10
10,2
11,1
11,2
162,32
woj. mazowieckie
7,3
9
9,7
9,8
10,8
11,0
150,68
Polska
9,5
12,1
12,4
12,5
13,4
13,4
141,05
Ruda Śląska
Źródło: Dane GUS.
3.4.
Struktura i organizacja społeczna
Pod względem gęstości zaludnienia Chorzów jest drugim z 65 miast na prawach powiatu w Polsce.
Z liczbą ludności 105 3145 i powierzchnią 33246 ha zagęszczenie ludności wynosiło pod koniec 2013
roku 3168 osób na 1 km². Po wyłączeniu z obliczeń 620 ha7 powierzchni Parku Śląskiego gęstość
zaludnienia wzrasta do 3895 osób na 1 km².
Mieszkańcy Chorzowa są starsi niż w jednostkach referencyjnych. Mały udział osób w wieku produkcyjnym może przekładać się na większe potrzeby ludności w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej
oraz pomocy społecznej. Taka struktura demograficzna może mieć również wpływ na funkcjonowanie
rynku pracy. W mieście utrzymuje się ujemny przyrost naturalny, co oznacza, że w przyszłości społeczeństwo Chorzowa nadal będzie się starzeć.
Wykres 5. Struktura ludności miasta Chorzowa według wieku w 2012 roku (w%)
5
Chorzów w liczbach, http://chorzow.eu/o-miescie/historia.html, dostęp z dnia 19.03.2014 r.
Statystyczne Vademecum Samorządowca 2013 Miasto Chorzów, Urząd Statystyczny w Katowicach, http://
www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_slaskie/portrety_miast/miasto_chorzow.pdf, dostęp z dnia 19.03.
2014 r.
7
O Parku, http://www.parkslaski.pl/o-parku/park-slaski.html, dostęp z dnia 19.03.2014 r.
6
17
Źródło: obliczenia własne autora na podstawie Danych GUS.
W ciągu ostatnich pięciu lat zatrzymane zostało zjawisko emigracji. W Chorzowie przybywa mieszkańców. Może to zostać uznane za pozytywny trend, świadczący o tym, że Miasto jest uznawane
za dobre miejsce do zamieszkania, a także prowadzenia działalności gospodarczej.
Tabela 6. Saldo migracji zagranicznych i wewnętrznych dla miasta Chorzowa w latach 2010–2012 na tle innych
jednostek terytorialnych
Saldo migracji wewnętrznych
Saldo migracji zagranicznych
2010
2011
2012
2010
2011
2012
Chorzów
-31
180
119
-38
-55
-62
Gliwice
-617
-663
-537
13
-75
-58
Ruda Śląska
-237
-298
-376
-168
-126
-174
Świętochłowice
-174
-312
-227
-43
-73
-61
woj. śląskie
-3194
-3652
-3298
-1744
-2020
-2604
woj. mazowieckie
12687
13700
12802
690
654
485
Polska
0
0
0
-2114
-4334
-6617
Mieszkańcy Chorzowa przejawiają aktywną postawę w sferze działania w organizacjach pozarządowych (w 2012 r. przybyło 13 organizacji). Bez wątpienia jest to potencjał Miasta, który może i powinien zostać wykorzystany w przaśności. Pozytywne saldo migracji jednakże nie hamuje ogólnej tendencji zmniejszającej się liczby mieszkańców.
3.5.
Podstawowe potrzeby mieszkańców
Miasto Chorzów posiada w swoich zasobach 451 komunalnych budynków mieszkalnych oraz
386 wspólnotowych z mieszkaniami komunalnymi. Częstym problemem w przypadku budynków komunalnych jest ich wiek (blisko 88% budynków komunalnych powstało przed II wojną światową).
Wiek często wpływa na ich zły stan techniczny i generuje wydatki na remonty, a także niższy standard
życia mieszkańców. Wiele z budynków wymaga kapitalnego remontu, brak jednak wystarczających
funduszy. Szczególnie wysokie koszty wiążą się z pracami adaptacyjnymi i remontowymi w pustostanach, których jest aktualnie 111.
Tabela 7. Struktura własności i administrowania zasobami mieszkaniowymi komunalnymi i spółdzielczymi
18
Mieszkania
mieszkania komunalne
w tym w budynkach komunalnych
w tym w budynkach wspólnotowych
prywatne w budynkach WM
w zasobach spółdzielni mieszkaniowych
Liczba
10 064
4 779
5 285
3 592
18 669
2
Powierzchnia (m )
457 091
218 678
238 413
175 639
907 726
Liczba lokatorów
23 198
11 074
12 124
6 045
38 080
Źródło: Dane Urzędu Miasta Chorzów.
Mieszkańcy Chorzowa mają dostęp do bardzo dobrej opieki zdrowotnej, w tym do szerokiej gamy
specjalistów. W mieście działa 8 szpitali (w tym 3 publiczne i 5 niepublicznych) oraz 1 Szpitalny
Oddział Ratunkowy i Stacja Pogotowia Ratunkowego. W 25 przychodniach przyjmują lekarze pierwszego kontaktu. Usługi stomatologiczne są świadczone w 24 placówkach. W 2012 r. miasto realizowało zróżnicowane programy zdrowotne (w tym programy promocji zdrowia, profilaktyki, stymulacji
rozwoju dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz zagrożonej niepełnosprawnością oraz program
pierwszej pomocy przedmedycznej). Silny nacisk został położony na wczesne wykrywanie chorób
cywilizacyjnych. Jeśli chodzi o edukację i opiekę nad dziećmi, zaspokojenie potrzeb mieszkańców
w zakresie dostępu do opieki przedszkolnej w porównaniu lat 2012 i 2013 ulegała stopniowej poprawie. Zwiększającej się liczbie dzieci w wieku przedszkolnym towarzyszył przyrost liczby oddziałów,
wraz z nim liczby zatrudnionych nauczycieli (zarówno jeśli chodzi o liczebność w osobach oraz etatów). Natomiast na wszystkich poziomach szkół w ostatnich latach następuje spadek liczebności
uczniów, co powoduje konieczność likwidacji oddziałów.
3.6.
Kultura
Chorzów charakteryzuje się bogatą ofertą kulturalną, zapewnianą przez miejskie instytucje kultury.
Są to cztery domy kultury (Dom Kultury Batory, Chorzowskie Centrum Kultury, Starochorzowski Dom
Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury), Biblioteka wraz z 10 filiami oraz Muzeum. Do oferty kulturalnej można także zaliczyć takie placówki jak Teatr Rozrywki czy Górnośląski Park Etnograficzny
(Skansen). Działalność placówek kulturalnych jest uzupełniana przez podmioty prywatne (kluby, teatry, galerie i ośrodek studencki) oraz stowarzyszenia pozarządowe.
W Mieście co roku odbywają się liczne imprezy o charakterze muzycznym, artystycznym i tradycyjnym. Wprawdzie liczba imprez organizowanych przez chorzowskie instytucje kultury w ostatnich
latach zmniejszyła się (podobnie jak liczba uczestników), jednak nadal jest wyższa niż w jednostkach
referencyjnych.
3.7.
Turystyka i rekreacja
Na atrakcyjność turystyczną Chorzowa wpływają liczne zabytki, takie jak Szyb Prezydent wraz
z kompleksem Sztygarka czy Schron Dowodzenia. Pomocą w zaplanowaniu wizyty w mieście może
być system nawigacji stworzony w ramach projektu „Zabytki Chorzowa” (zabytkichorzowa.eu). Miasto
niewątpliwie posiada ogromny potencjał rekreacyjny dla osób zainteresowanych historią i kulturą
regionu. Przez miasto przebiegają cztery szlaki turystyczne: Szlak 25lecia PTTK, Szlak Zabytków Techniki, Szlak Architektury Drewnianej oraz Szlak Augusta Czarnynogi. Wizytę w mieście pozwala zaplanować system nawigacji, będący efektem realizacji projektu „Zabytki Chorzowa”, dofinansowanego
ze środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013.
19
Poza zabytkami historycznymi miasto posiada również potencjał rekreacyjny, dzięki dużemu udziałowi terenów zielonych, z których większość stanowi Park Śląski. Na jego terenie znajduje się wiele
atrakcji takich jak planetarium, wesołe miasteczko czy ogród zoologiczny, a także słynna kolejka linowa „Elka”.
W mieście znajduje się siedem hoteli, prócz tego pięć obiektów świadczących usługi hotelowe, jednak
liczba miejsc noclegowych na 1000 mieszkańców oraz udzielonych noclegów jest niższa niż w większości jednostek referencyjnych. Może to świadczyć o niepełnym wykorzystaniu potencjału turystycznego miasta.
Chorzów posiada bogatą i zróżnicowaną infrastrukturę sportową. Ważną rolę w zapewnianiu mieszkańcom i turystom oferty rekreacyjnej i rozrywkowej pełni Stadion Śląski. Od 2009 r. trwają prace
modernizacyjne, których efektem ma być wprowadzanie szeregu ulepszeń (między innymi 20 loży
VIP, miejsca dla osób niepełnosprawnych, 300 punktów sprzedaży, system monitoringu). Funkcjonuje
jednak boisko treningowe oraz część hotelowo-restauracyjna. Na stadionie odbywają się liczne
imprezy (zarówno sportowe jak i kulturowe) oraz akcje (np. „Biegaj z Nami na Stadionie Śląskim”).
Obiekt posiada również specjalną ofertę dla szkół oraz dla seniorów.
Mieszkańcy Chorzowa przejawiają dużą aktywność, czego dowodem jest istnienie wielu klubów
i stowarzyszeń sportowych, wśród których szczególne znaczenie mają Ruch Chorzów S.A. (piłka nożna), KPR Ruch Chorzów (piłka ręczna), AKS CEZ – ELCHO Wyzwolenie Chorzów (piłka nożna), UKS
ALBA (koszykówka), Stowarzyszenie Piłkarskie „CLEAREX – SPORT CHORZÓW” (futsal), Towarzystwo
Sportowe AKS (lekkoatletyka, piłka nożna, sztuki walki), Narciarski Klub Sportowy „DYNAMIT” (biathlon, narciarstwo zjazdowe i biegowe) czy Stowarzyszenie Żeglarskie „SZKWAŁ”. Dobre nawyki związane ze sportowym stylem życia są cennym potencjałem miasta, który powinien być wzmacniany (ze
względu na przełożenie na stan zdrowia ludności). Wśród najsłynniejszych sportowców Chorzowa
warto wymienić: Gerarda Cieślika, Jerzego Wyrobka, Waldemara Fornalika, Krzysztofa Warzychę,
Tomasza Sikorę, Magdalenę Gorzkowską czy Monikę Hojnisz.
3.8.
Ekologia
Bardzo ważnym atutem wyróżniającym Chorzów na tle regionu a nawet kraju jest wysoki udział terenów zielonych w całkowitej powierzchni miasta. Przyczynia się do tego przede wszystkim Park Śląski,
będący jednym z największych parków śródmiejskich w tej części Europy. W skład miasta wchodzą
również inne obszary chronione, takie jak „Żabie Doły” czy „Uroczysko Buczyna”.
Tabela 8. Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem w Chorzowie i innych jednostkach terytorialnych
według lat 2004–2012 (w tabeli uwzględniono: powierzchnię lasów, cmentarzy, parków, zieleńców i tereny
zieleni osiedlowej)
Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem (w %)
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Chorzów
22,1
23,0
23,3
21,8
23,1
22,9
21,9
22,1
22,4
Gliwice
4,0
3,0
3,0
3,5
3,0
2,7
3,1
3,7
3,7
Ruda Śląska
4,2
5,0
5,2
5,3
5,3
4,9
4,9
5,0
4,9
Świętochłowice
23,9
23,2
23,1
23,7
23,7
17,2
7,5
13,8
13,8
woj. śląskie
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
woj. mazowieckie
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
20
Polska
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
Z badań stanu powietrza prowadzonych w latach 2010-2012 na obszarze Aglomeracji Górnośląskiej
(do której należy Chorzów) wynika, iż przekroczone zostały dopuszczalne stężenia pyłu zawieszonego
PM10 i PM2,5 oraz benzo(α)piranu i dwutlenku azotu. Również stan wód powierzchniowych
jest zły. Trzeba jednak przyznać, że Miasto podejmuje działania na rzecz poprawy stanu środowiska
(min. dążenie do poprawy stanu powietrza poprzez modernizację ogrzewania lokali oraz systematyczne likwidowanie dzikich wysypisk).
W związku ze swoją przemysłową przeszłością Chorzów musi również liczyć się z problemami wynikającymi z degradacją terenów postindustrialnych. Miasto dąży do ich rewitalizacji, spośród sukcesów
warto wymienić rewitalizację Zespół Akwenów Poprzemysłowych „Amelung”, za którą miasto otrzymało Grand Prix w konkursie na Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczną w Polsce w kategorii
„Zrewitalizowana Przestrzeń Zielona”. Za rewitalizację „Szybu Prezydent” Miasto otrzymało Nagrodę
Marszałka Województwa Śląskiego w konkursie organizowanym przez Zarząd Województwa wraz
z SARP na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego w 2013 roku w kategorii „Zrewitalizowana Przestrzeń Publiczna”. Podobnie Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych, które w roku 2013 otrzymało Nagrodę Marszałka Województwa Śląskiego za Najlepszą
Przestrzeń Publiczną.
3.9.
Trendy i prognozy
Trendy w rozwoju miasta wyznaczane są przez dokumenty planistyczne opracowywane na poziomie
wojewódzkim, a przede wszystkim „Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego do roku 2020” oraz
„Strategię Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień transportu miejskiego, wraz z programem
działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)”. Dokumenty te stanowią odzwierciedleniem idei wzmacniania współpracy w regionie. Wśród projektów związanych ze spójnością społeczną
najważniejsze obecnie są te nakierowane na doskonalenie zawodowe. Jeśli chodzi o sferę gospodarczą duży nacisk został położony na dążenie do wykorzystania terenów zdegradowanych poprzez ich
rewitalizację.
21
4.
Wyniki badania delfickiego
4.1.
Wprowadzenie
Badanie delfickie przeprowadzone przez ResPublic sp. z o.o. w dniach od 27 listopada do 23 grudnia
2013 roku.
Metoda delficka służy do prognozowania i podejmowania decyzji w oparciu o wiedzę ekspertów.
Uczestnicy kilkakrotnie wyrażają swoje opinie na dany temat, ustosunkowując się do zawartych
w kwestionariuszu tez. Po każdej rundzie następuje przekazywanie opracowanych w formie zbiorczej
wyników ekspertom, aby mogli je brać pod uwagę przy wypełnianiu kolejnych kwestionariuszy.
Wybór tej metody badawczej był ukierunkowany na uzupełnienie danych ilościowych o opinie osób
posiadających dużą wiedzę w poszczególnych obszarach badawczych.
4.2.
Metodologia
Zaproszenie do udziału w badaniu osób reprezentujących różne dziedziny wiedzy i instytucje wiedzy
zagwarantowało interdyscyplinarność wyników, zaś przeprowadzenie go on-line usprawniło przebieg
całego procesu.
Badanie delfickie zostało przeprowadzone w dwóch rundach, podczas których uczestnicy wypełniali
kwestionariusz ankiety skonstruowanej wokół sześciu tez w ramach trzech obszarów tematycznych:
sprawy społeczne, potencjały i zasoby Miasta oraz gospodarka i promocja.
Kwestionariusze były wypełniane w wersji elektronicznej CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview – wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), zamieszczonej na wyspecjalizowanej platformie Internetowej Cyfrowy Manager. Osoby wytypowane do udziału w badaniu
otrzymywały na adres mailowy wiadomość z informacją o badaniu i linkiem do ankiety. Dodatkowo,
dla usprawnienia prac badawczych, część ankiet w ramach pierwszej rundy badania została wypełniona w formie papierowych kwestionariuszy przez wybranych uczestników spotkania inaugurującego prace nad strategią rozwoju miasta, które odbyło się 10.12.2013 r. w Chorzowie. Wszystkie osoby,
które wzięły udział w pierwsze rundzie, zostały zaproszone do udziału w drugiej (również za pośrednictwem poczty elektronicznej).
4.3.
Wyniki badania
Sprawy społeczne
Teza 1: Wzrośnie poziom zaspokojenia potrzeb publicznych mieszkańców Chorzowa
22
Pierwsza teza, do której ustosunkować się mieli eksperci, dotyczyła poziomu zaspokojenia potrzeb
publicznych8 mieszkańców miasta. W obu rundach odpowiedzi pozytywne („bardzo duże” i „duże”)
stanowiły co najmniej połowę, a co więcej, nie padła ani jedna odpowiedź „bardzo małe”.
Jeśli chodzi o czynniki, które będą miały pozytywny wpływ na realizację tezy, jako mające największe
znaczenie (największy udział odpowiedzi „bardzo duże” i „duże”) w rundzie I wybrane zostało zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i oferta kulturalno-rozrywkowa, a w rundzie II komunikacja miejska
i służba zdrowia. Wśród dodatkowych wskazywanych czynników pojawiały się między innymi poprawa jakości usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych, czy stworzenie lepszych
warunków dla funkcjonowania przemysłu rozrywkowego.
Natomiast jako czynniki, które będą miały silny negatywny wpływ na poziom zaspokojenia potrzeb
publicznych, wskazywane były kwestie związane z bezrobociem, a także niewłaściwym sposobem
świadczenia pomocy społecznej oraz brak potrzebnych inwestycji w infrastrukturę i rewitalizację
zabudowy miejskiej.
Eksperci zostali również poproszeni o wskazanie 3 obszarów działalności władz Miasta z zakresu polityki społecznej, które mogą mieć największy pozytywny wpływ na poziom zaspokojenia potrzeb
mieszkańców. Wśród odpowiedzi najczęściej pojawiały się: poprawa jakości usług medycznych
(I runda) oraz wzbogacenie oferty rekreacyjno-kulturalnej (II runda). Warto podkreślić bardzo duże
różnice w rozkładzie wskazań pomiędzy rundami.
Ostatnie z pytań odnoszących się do pierwszej tezy dotyczyło prawdopodobieństwa osiągnięcia przez
Chorzów (do roku 2030) pozycji lidera w województwie śląskim, jeśli chodzi o poziom zaspokojenia
potrzeb mieszkańców. Odpowiedzi z obu rund (a zwłaszcza drugiej) wskazują na brak wiary ekspertów w taki obrót rzeczy. O ile w rundzie I rozkład odpowiedzi zdradzał przede wszystkim trudność
w jednoznacznym wyborze, o tyle w rundzie II negatywne odpowiedzi zdecydowanie przeważały.
Teza 2: Nastąpi wzrost jakości życia mieszkańców Chorzowa
Druga teza w obszarze spraw społecznych dotyczyła pozytywnych zmian w zakresie jakości życia
mieszkańców9.. W obu rundach (a zwłaszcza w II) eksperci przejawiali w tej mierze postawę niepewności, jednak w I przeważały odpowiedzi negatywne, a w II pozytywne.
Najwyższe prawdopodobieństwo pozytywnego wpływu na realizację tezy dotyczyło wzrostu możliwości zawodowych (obie rundy) oraz wysokości wynagrodzeń (II runda). Osoby biorące udział
w badaniu nie wskazały dodatkowych (spoza listy) czynników sprzyjających realizacji tezy. Wśród
czynników o wysoce prawdopodobnym, negatywnym znaczeniu wymieniane były między innymi
długotrwałe, dziedziczone bezrobocie i związane z nim patologie.
8
W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: „Potrzeby publiczne to potrzeby zaspakajane
dzięki polityce podmiotów publicznych, ale ich realizacja może być również powierzona podmiotom prywatnym
(zarówno nieodpłatnie, jak i przy częściowej lub pełnej odpłatności). Źródło: C.Kosikowski, E.Ruśkowski, Finanse
Publiczne i prawo finansowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2008, s. 22.”
9
W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: „Wskaźnik jakości życia (Quality of Life) to
wskaźnik subiektywnego dobrobytu. Jest on opracowywany na podstawie następujących czynników: sytuacja
materialna, zdrowie, stabilność polityczna i bezpieczeństwo, życie rodzinne oraz wspólnotowe, klimat i geografia, bezpieczeństwo zatrudnienia, wolność polityczna oraz równość płci. Na podstawie metodologii tworzenia
The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index http://www. economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_
LIFE.pdf)”.
23
Eksperci nie przejawiali zbyt dużej wiary w osiągnięcie przez Chorzów pozycji lidera w Województwie
Śląskim, jeśli chodzi o pozom życia mieszkańców (do roku 2030). W obu turach największa liczba odpowiedzi wskazywała na małe prawdopodobieństwo.
Jeśli chodzi o przewidywane zmiany demograficzne to za najbardziej prawdopodobne uznane zostały
spadek dzietności (obie rundy), wzrost wykształcenia ludności (I runda) oraz wzrost przeciętnej
długości życia (II runda). Natomiast za najmniej prawdopodobny eksperci uznali spadek zachorowalności na choroby cywilizacyjne (obie rundy).
Zasoby i potencjały miasta
Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa10
Pierwsza z tez w części poświęconej zasobom i potencjałom miasta dotyczyła kapitału ludzkiego jako
kluczowego czynnika rozwoju miasta. Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy najczęściej było oceniane jako duże.
Jako czynniki, które z najwyższym prawdopodobieństwem mogą mieć silny, pozytywny wpływ
na realizację tej tezy, wskazywane były przede wszystkim system edukacji dopasowany do rynku pracy oraz możliwości przekwalifikowania (obie rundy) i edukacji ustawicznej (I runda) oraz przedsiębiorczość mieszkańców (II runda).
Wśród dodatkowych pozytywnych czynników pojawiały się między innymi komercyjne wykorzystanie
zabytków oraz pozytywne postawy mieszkańców (chęć dokształcania się i gotowość podejmowania
nowych wyzwań). Jeśli chodzi o czynniki, które z dużym prawdopodobieństwem będą miały negatywny wpływ na realizację tezy wymieniono emigrację (szczególnie wśród osób młodych i wykształconych), a także brak wsparcia młodzieży wchodzącej na rynek pracy oraz biurokrację utrudniająca
funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Prawdopodobieństwo osiągnięcia przez Chorzów pozycji lidera w województwie śląskim w zakresie
poziomu kapitału ludzkiego (do roku 2030) było w obu rundach najczęściej oceniane jako małe.
Kolejne pytanie w tej części odnosiło się do wymiarów i cech charakterystycznych dla kapitału ludzkiego społeczeństwa Chorzowa, które wyróżniają miasto na tle województwa śląskiego. Wiele odpowiedzi ekspertów dotyczyło wysokiego poziomu edukacji (w tym licznych szkół wyższych), patriotyzmu lokalnego, a także tradycji sportowych i potencjału w dziedzinie kultury. Pojawiały się jednak
również cechy negatywne – patologie społeczne i bezrobocie.
Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa Miasto będzie zajmować pozycję
lidera wśród miast województwa śląskiego11
10
W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: Kapitał ludzki to wiedza, umiejętności,
zdolności oraz inne właściwe jednostce atrybuty ułatwiające tworzenie osobistego, społecznego oraz ekonomicznego dobrostanu. W jego badaniu bierze się pod uwagę czynniki związane z demografią, zdrowiem,
edukacją, kulturą, rynkiem pracy, nauką, innowacyjnością i technologiami oraz innymi uwarunkowaniami
ekonomicznymi oraz społecznymi. Główny Urząd Statystyczny, Kapitał Ludzki w Polsce w 2010, http://www.
stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/OZ_Kapital_ludzki_w_Polsce_2010.pdf
11
Zasoby i potencjały miasta to te jego elementy i cechy, które, odpowiednio zagospodarowane mogą przyczynić się do jego rozwoju. Są to między innymi posiadane przez nie zasoby techniczne, potencjał i ład przestrzenny, potencjał ekologiczny, ludzki oraz kulturowy
24
W I rundzie eksperci mieli problem z oceną prawdopodobieństwa realizacji tej tezy do roku 2030
(liczne odpowiedzi „trudno powiedzieć”). Jednak w II rundzie jednoznacznie przeważały odpowiedzi
negatywne.
Wśród czynników, które będą miały silny, pozytywny wpływ na realizację tezy, najczęściej pojawiały
się infrastruktura techniczna i tereny inwestycyjne, a także potencjał ludzki. Jako dodatkowe czynniki
pozytywne wskazane zostały m.in. działania proekologiczne oraz korzystne zmiany w organizacji
przestrzennej miasta.
Jako czynniki o niekorzystnym wpływie na realizację tezy pojawiły się natomiast brak wsparcia przedsiębiorczości, bierna postawa części mieszkańców, a także niski przyrost naturalny i emigracja (szczególnie wśród osób młodych i wykształconych).
Za najbardziej prawdopodobne kierunki rozwoju Chorzowa uznane zostały logistyka (runda I) oraz
handel i usługi (runda II). Wśród alternatywnych do wymienionych kierunków rozwoju pojawiła się
również nauka i edukacja oraz rozrywka.
W pytaniu o prawdopodobieństwo osiągniecia przez Chorzów pozycji lidera, jeśli chodzi o racjonalne
wykorzystanie posiadanych zasobów i potencjałów (do roku 2030) w pierwszej rundzie przeważały
odpowiedzi ambiwalentne, zaś w drugiej (nieznacznie) negatywne.
Sprawy gospodarcze i promocja miasta
Teza 5: Wzrośnie liczba oraz znaczenie mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP w gospodarce miasta
Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy było trudne do jednoznacznego określenia (w obu rundach
najliczniejsze były odpowiedzi „trudno powiedzieć”). Jednak drugą, co do liczebności, grupą odpowiedzi były te określające szanse na realizację tezy jako duże.
Wśród czynników mogących mieć silny, pozytywny wpływ na prawdopodobieństwo realizacji tej tezy
jako najważniejsze określone zostały (w obu rundach): wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, rozwinięty system edukacji ustawicznej, koniunktura gospodarcza w Polsce oraz (tylko w I rundzie) edukacja ustawiczna. Wśród dodatkowych czynników sprzyjających realizacji tezy wymienione zostało
wsparcie przedsiębiorców, korzystne zmiany w prawodawstwie oraz rozwój turystyki.
Jako czynniki mogące przeszkodzić realizacji tezy określone zostały natomiast: nadmierna biurokratyzacja i niekorzystne dla przedsiębiorców przepisy, bierna postawa mieszkańców miasta, oraz niedopasowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy.
Eksperci mieli problem z jednoznacznym ocenieniem, czy jest prawdopodobne, aby Chorzów osiągnął
pozycję lidera w Województwie Śląskim jeśli chodzi o rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP (do
roku 2030). W pierwszej rundzie przeważały odpowiedzi ambiwalentne, jednak w drugiej liczba odpowiedzi „małe” była równie wysoka.
Wśród branż kluczowych dla rozwoju gospodarczego miasta najczęściej wskazywane były usługi
(łącznie 30 razy w dwóch rundach). Nieco rzadziej pojawiał się handel (15 wskazań) oraz edukacja
(13 wskazań).
Teza 6: Polityka gospodarcza prowadzona przez miasto przyczyni się do rozwoju gospodarczego
25
Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy było trudne do jednoznacznego określenia. W I rundzie najliczniejszą grupę stanowiły odpowiedzi ambiwalentne, jedna w rundzie II równie często pojawiały się
odpowiedzi „duże”.
Zdaniem ekspertów, najsilniejszy, pozytywny wpływ na realizację tezy będą miały wspieranie innowacyjności i wsparcie dla nowych przedsiębiorstw. Jako dodatkowe czynniki pozytywne wskazywano
usunięcie obecnie istniejących przeszkód dla przedsiębiorczości. Z kolei w kategorii czynników negatywnych oceniane były niejasność przepisów oraz biurokratyzacja.
Zdaniem ekspertów obszary działalności władz Miasta z zakresu polityki gospodarczej i promocji,
które mogą mieć największy pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy w przyszłości to wspieranie
rozwoju kapitału ludzkiego (edukacja dopasowana do rynku pracy), programy wsparcia przedsiębiorczości, a także wspieranie aktywności ekonomicznej mieszkańców (walka z bezrobociem).
Eksperci mieli problem z jednoznacznym ocenieniem, czy jest prawdopodobne, aby Chorzów osiągnął
pozycję lidera w Województwie Śląskim, jeśli chodzi o rozwój o skuteczną politykę gospodarczą oraz
promocję miasta (do roku 2030). W obu rundach przeważały odpowiedzi ambiwalentne (w pierwszej
pojawiło się również 6 braków odpowiedzi).
Horyzont czasowy realizacji tez
Jeśli chodzi o horyzont czasowy realizacji poszczególnych tez to w II rundzie wszystkie tezy poza
I zostały uznane za możliwe do realizacji do roku 2030. W przypadku I tezy (na temat wzrostu stopnia
zaspokojenia potrzeb publicznych mieszkańców miasta) częściej wybierana była odpowiedź „do
2025”.
Wykres 6. Porównanie przewidywanego horyzontu czasowego realizacji poszczególnych tez – runda I
(% odpowiedzi)
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Teza I
Teza II
Do roku 2015
Teza III
Teza IV
Do roku 2025
Źródło: badanie Delphi, N=25.
26
Do roku 2030
Teza V
Nigdy
Teza VI
Wykres 7. Porównanie przewidywanego horyzontu czasowego realizacji poszczególnych tez – runda II
(% odpowiedzi)
Legenda:
Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa
Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa miasto będzie zajmować pozycję lidera wśród
miast województwa śląskiego
4.4.
Podsumowanie
Zaproszeni do udziału w badaniu delfickim eksperci dwukrotnie wypełniali kwestionariusz zbudowany
wokół tez dotyczących przyszłości miasta w trzech obszarach: sprawy społeczne, zasoby i potencjały
miasta, sprawy gospodarcze i promocja miasta.
Eksperci w większości stwierdzili, iż jest prawdopodobne, że do roku 2030 wzrośnie stopień zaspokojenia potrzeb publicznych mieszkańców miasta, zaś jako czynniki mogące się do tego przyczynić
wskazywali zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i ofertę kulturalno-rozrywkowa oraz komunikację
27
miejską i służbę zdrowia. Miasto może przyczynić się do realizacji tej tezy poprzez poprawę jakości
usług medycznych oraz wzbogacenie oferty rekreacyjno-kulturalnej.
Jeśli chodzi o szanse na poprawę jakości życia mieszkańców miasta, eksperci nie sformułowali jednoznacznej odpowiedzi, byli natomiast zdania iż pozytywne oddziaływanie w tym zakresie mogłyby mieć
wzrost możliwości zawodowych oraz wysokości wynagrodzeń.
Odpowiedzi ekspertów jasno wskazują na ich wiarę w znaczenie kapitału ludzkiego dla rozwoju miasta. Do realizacji tej tezy przyczynić się mogą: system edukacji dopasowany do rynku pracy, możliwość przekwalifikowania i edukacji ustawicznej a także przedsiębiorczość mieszkańców.
Również prawdziwość tezy o wykorzystaniu zasobów i potencjałów dla zdobycia przez Chorzów pozycji lidera wśród miast województwa śląskiego nie została jednoznacznie rozstrzygnięta. Za czynniki
zwiększające szanse na jej realizację zostały uznane infrastruktura techniczna i tereny inwestycyjne
oraz potencjał ludzki. Jeśli chodzi o prawdopodobne kierunki rozwoju miasta najczęściej wskazywane
były logistyka oraz handel i usługi.
Odpowiedzi ekspertów odnośnie wzrostu liczby oraz znaczenia mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP
w gospodarce miasta były zróżnicowane, jednak odpowiedzi pozytywne były liczniejsze od negatywnych. Sprzyjać takiemu scenariuszowi rozwoju może innowacyjność przedsiębiorstw, rozwinięty system, koniunktura gospodarcza w Polsce oraz edukacja ustawiczna. Za branżę kluczową dla rozwoju
miasta uznane zostały usługi.
Podobnie w przypadku tezy o przyczynieniu się polityki miasta do rozwoju gospodarczego, mimo
przewagi odpowiedzi ambiwalentnych, można uznać, że eksperci byli nastawieniu raczej optymistycznie (więcej odpowiedzi pozytywnych). Za czynniki, które mogą być przełożenie na realizację tezy
uznali wspieranie innowacyjności i nowych przedsiębiorstw. Jeśli natomiast chodzi o konkretne działania to za najważniejsze uznano wspieranie rozwoju kapitału ludzkiego (edukacja dopasowana do
rynku pracy), programy wsparcia przedsiębiorczości, a także wspieranie aktywności ekonomicznej
mieszkańców (walka z bezrobociem).
Wykres 8. Porównanie ocen prawdopodobieństwa realizacji poszczególnych tez do roku 2030 – runda I
(% odpowiedzi)
28
29
Wykres 9. Porównanie ocen prawdopodobieństwa realizacji poszczególnych tez do roku 2030 – runda II
(% odpowiedzi)
Legenda:
Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa
Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa miasto będzie zajmować pozycję lidera wśród
miast województwa śląskiego
30
5.
Wyniki badania opinii mieszkańców
5.1.
Wprowadzenie
Badanie ankietowe zostało przeprowadzone przez ResPublic sp. z o.o. w dniach od 9 października
do 5 grudnia 2013 roku. Ponieważ prace nad Strategią miały charakter uspołeczniony, głos mieszkańców Chorzowa miał kluczowe znaczenie w tworzeniu opisu aktualnego stanu Miasta.
5.2.
Metodologia
Badanie opinii mieszkańców zostało przeprowadzone za pomocą ankiety. Była ona udostępniona
w formie papierowego kwestionariusza do samodzielnego uzupełniania (formularze były wyłożone
w szkołach i urzędach) oraz w wersji elektronicznej CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview –
wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), zamieszczonej na wyspecjalizowanej platformie Internetowej CyfrowaDemokracja.pl. Informacje oraz zaproszenia do udziału w badaniu
pojawiały się w portalach lokalnych, na stronach instytucji i szkół oraz w mediach społecznościowych.
5.3.
Próba
W badaniu wzięło udział 575 osób, znacząca większość z nich wypełniała kwestionariusz w formie
elektronicznej (524 osoby, 91,13%). Kobiety stanowiły 59,13% respondentów (340 osób), zaś mężczyźni 40,87% (235 osoby). Struktura wieku w próbie była stosunkowo zróżnicowana, jednak przeważały osoby w wieku między 25 a 44 lata (320 osób, 55,65%), znacznie mniej liczna była natomiast
reprezentacja najstarszej z grup (17 osób, 2,96%).
Tabela 9. Respondenci według wieku i płci
Kobiety
Odpowiedź
Liczba
%
Poniżej 24 lat
65
11,30%
25-44 lata
198
34,43%
45-64 lata
58
10,09%
Powyżej 65 lat
6
1,04%
Brak odpowiedzi
13
2,26%
Razem
340
56,87%
Mężczyźni
Liczba
%
72
12,52%
122
21,22%
30
5,22%
11
1,91%
0
0,00%
235
40,87%
Razem
Liczba
137
320
88
17
13
575
%
23,83%
55,65%
15,30%
2,96%
2,26%
100,00%
Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575.
Osoby biorące udział w badaniu najczęściej miały wykształcenie wyższe (288 osób, 50,79%), drugą,
co do liczebności, była grupa osób z wykształceniem średnim lub pomaturalnym (212 osób, 37,39%).
Jeśli chodzi o aktywność na rynku pracy, ponad połowę respondentów stanowiły osoby pracujące
(403 osoby, 63,87%). Dwie kolejne grupy – uczących się i studiujących były już znacznie mniej liczne
(59 osoby, 9,35% i 68 osoby, 10,78%).
31
Tabela 10. Respondenci według sytuacji na rynku pracy
Odpowiedź
Uczniowie
Studenci
Pracujący
Osoby niepracujące, zajmujące się domem
Bezrobotni
Emeryci i renciści
Inny
Razem
Liczba
59
68
403
28
35
18
20
631
%
9,35%
10,78%
63,87%
4,44%
5,55%
2,85%
3,17%
100,00%
Wartym podkreślenia jest fakt, iż prawie trzy czwarte ankietowanych stanowiły osoby mieszkające
w Chorzowie od urodzenia (430, 74,78%). Znaczy to, że ich wiedza o mieście jest bardzo bogata,
a jednocześnie mogą ocenić życie w mieście w szerszej perspektywie czasowej, co jest cenne
z punktu widzenia tworzenia strategii.
Tabela 11. Respondenci według czasu mieszkania w Chorzowie
Odpowiedź
Do 4 lat
Od 5 do 10 lat
Powyżej 10 lat
Od urodzenia
Razem
Liczba
27
26
92
430
575
%
4,70%
4,52%
16,00%
74,78%
100,00%
Respondenci zamieszkują cztery dzielnice miasta, najwięcej z nich mieszka w Centrum (245, 42,61%),
stosunkowo licznie reprezentowani są również mieszkańcy Chorzowa Starego (143, 24,87%)
i Chorzowa Batory (149, 25,91%). Najmniejszy odsetek respondentów stanowiły osoby mieszkające
w Chorzowie II (38, 6,61%).
Tabela 12. Respondenci według dzielnicy zamieszkania
Odpowiedź
Centrum
Chorzów Stary
Chorzów II
Chorzów Batory
Razem
Liczba
245
143
38
149
575
%
42,61%
24,87%
6,61%
25,91%
100,00%
Spośród biorących udział w ankiecie 41,74% (240 osób) pracuje lub uczy się w Chorzowie. Drugą dużą
grupą są dojeżdżający do pracy lub szkoły do Katowic (135, 23,48%). Rzadziej wymieniane były również miasta takie jak Gliwice, Bytom czy Świętochłowice. W kategorii „Inne” (109, 18,96%) zsumowane zostały pojedyncze wskazania na inne miasta oraz odpowiedzi osób, które nie uczą się ani nie pracują.
32
Tabela 13. Respondenci według miasta, w którym uczą się lub pracują
Odpowiedź
Liczba
Chorzów
240
Katowice
135
Gliwice
33
Bytom
16
Świętochłowice
15
Sosnowiec
11
Ruda
8
Siemianowice
8
Inne
109
Razem
575
%
41,74%
23,48%
5,74%
2,78%
2,61%
1,91%
1,39%
1,39%
18,96%
100,00%
Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575
5.4.
Wyniki badania
Respondenci najczęściej odpowiadali, że w Chorzowie mieszka im się dobrze (284, 49,39%) bądź
średnio (186, 32,35%). Warto podkreślić, iż łącznie tylko 8% (46 osób) udzieliło odpowiedzi negatywnej.
Tabela 14. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie
Odpowiedź
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Liczba
59
284
186
36
10
575
Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575
Wykres 10. Ogólna ocena życia w Chorzowie (% odpowiedzi)
33
%
10,26%
49,39%
32,35%
6,26%
1,74%
100,00%
Analiza w podziale na dzielnice zamieszkania pokazuje, iż poziom zadowolenia mieszkańców jest zbliżony, niezależnie od zamieszkiwanej dzielnicy. Nieco wyższy odsetek odpowiedzi „Bardzo dobrze”
został odnotowany wśród respondentów mieszkających w dzielnicy Chorzów Batory, jest to również
jedyna dzielnica, w przypadku której nie było odpowiedzi „Bardzo źle”.
Tabela 15. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie według dzielnic (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Centrum
8,16%
50,61%
34,29%
6,12%
Chorzów Stary
10,53%
50,00%
31,58%
5,26%
Chorzów II
9,79%
42,66%
34,27%
8,39%
Chorzów Batory
14,09%
53,69%
27,52%
4,70%
Bardzo źle
0,82%
2,63%
4,90%
0,00%
Razem
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Wykres 11. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie według dzielnic (% odpowiedzi)
Dobrą ocenę potwierdza również fakt, iż prawie trzy czwarte badanych uznało, że Chorzów to dobre
miejsce do mieszkania (417, 72,52%). Prawie równie dużo z nich chciałby, aby ich dzieci w przyszłości
mieszkały w Chorzowie.
Tabela 16. Ocena Chorzowa, jako dobrego miejsca do mieszkania
Odpowiedź
Liczba
Tak
417
Nie
158
Razem
575
Tabela 17. Pragnienie, by dzieci mieszkały w przyszłości w Chorzowie
Odpowiedź
Liczba
Tak
390
Nie
185
Razem
575
34
%
72,52%
27,48%
100,00%
%
67,83%
32,17%
100,00%
Również w przypadku tych dwóch pytań dało się zaobserwować zróżnicowanie pomiędzy dzielnicami.
Z odpowiedzi na oba pytania można wywnioskować, iż najlepiej życie w mieście oceniają osoby zamieszkujące w dzielnicy Chorzów Batory.
Tabela 18. Ocena Chorzowa, jako dobrego miejsca do mieszkania według dzielnic (% odpowiedzi)
Odpowiedź
Dzielnica
Tak
Nie
Razem
Centrum
66,53%
33,47%
100,00%
Chorzów Stary
57,89%
42,11%
100,00%
Chorzów II
66,43%
33,57%
100,00%
Chorzów Batory
73,83%
26,17%
100,00%
Tabela 19. Pragnienie, by dzieci mieszkały w przyszłości w Chorzowie (% odpowiedzi)
Odpowiedź
Dzielnica
Tak
Nie
Centrum
73,47%
26,53%
Chorzów Stary
73,68%
26,32%
Chorzów II
67,13%
32,87%
Chorzów Batory
75,84%
24,16%
Razem
100,00%
100,00%
100,00%
100,00%
Jeśli chodzi o poszczególne aspekty życia w mieście, to najlepiej oceniane były: dostępność placówek
handlowych (476, 81,21% odpowiedzi pozytywnych), dostępność placówek usługowych (409, 71,13%),
jakość oferty kulturalnej (408, 70,95%) oraz tereny zielone (339, 58,96%).
Natomiast najwięcej odpowiedzi negatywnych zostało udzielonych na pytania o ocenę możliwości
znalezienia pracy w mieście (365, 63,47%), zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych (251, 43,65%), dostęp do żłobków (246, 42,78%) oraz estetykę i czystość w mieście (237, 41,21%).
W sferze infrastruktury drogowej oraz komunikacji najlepiej została oceniona jakość komunikacji
miejskiej (łącznie 33,74% odpowiedzi pozytywnych), natomiast oceny stanu dróg oraz chodników
były ambiwalentne, z dużym udziałem odpowiedzi neutralnych (odpowiednio 53,59% i 49,57%).
Ocena poszczególnych aspektów, w podziale na grupy tematyczne, została zaprezentowana w poniższych tabelach.
Tabela 20. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – infrastruktura drogowa i komunikacja
Stan dróg
Stan chodników
Jakość komunikacji miejskiej
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
6
1,04%
9
1,57%
22
3,83%
Dobrze
130
22,61%
132
22,96%
172
29,91%
Średnio
307
53,39%
285
49,57%
222
38,61%
Źle
106
18,43%
121
21,04%
108
18,78%
Bardzo źle
26
4,52%
28
4,87%
51
8,87%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
575
100,00%
Jeśli chodzi o szkolnictwo i opiekę nad dziećmi, mieszkańcy miasta, którzy wzięli udział w ankiecie
najbardziej zadowoleni są z jakości edukacji (łącznie 68% odpowiedzi pozytywnych). Problematyczny
jest natomiast dostęp do żłobków (łącznie 42,78% odpowiedzi negatywnych). Nieco lepiej prezentuje
się sytuacja, jeśli chodzi o przedszkola (łącznie 28,35 odpowiedzi negatywnych, 42,34% neutralnych).
35
Tabela 21. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – edukacja i opieka nad dziećmi
Jakość edukacji
Dostęp do żłobków
Dostęp do przedszkoli
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
92
16,00%
6
1,04%
24
4,17%
Dobrze
299
52,00%
78
13,57%
144
25,04%
Średnio
146
25,39%
245
42,61%
244
42,43%
Źle
25
4,35%
169
29,39%
114
19,83%
Bardzo źle
13
2,26%
77
13,39%
49
8,52%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
575
100,00%
Oferta spędzania wolnego czasu generalnie satysfakcjonuje mieszkańców, przy czym jakość oferty
kulturalnej oceniana jest lepiej niż infrastruktura sportowa (70,95% w porównaniu do 61,04% odpowiedzi pozytywnych).
Tabela 22. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – kultura i sport
Infrastruktura sportowa
Jakość oferty kulturalnej
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
98
17,04%
129
22,43%
Dobrze
253
44,00%
279
48,52%
Średnio
161
28,00%
128
22,26%
Źle
49
8,52%
28
4,87%
Bardzo źle
14
2,43%
11
1,91%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
Jeśli chodzi o oceny mieszkańców dotyczące estetyki i bezpieczeństwa w mieście, to z odpowiedzi
respondentów można wywnioskować, iż doceniają oni potencjał Chorzowa związany z terenami zielonymi (58,96% odpowiedzi pozytywnych). Mieszkańcy są natomiast mniej zadowoleni z poziomu
bezpieczeństwa (32,48% odpowiedzi pozytywnych, 41,94% neutralnych) oraz estetyki i czystości
w mieście (19,13% odpowiedzi pozytywnych i 39,65% neutralnych).
Tabela 23. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – estetyka i bezpieczeństwo w mieście
Bezpieczeństwo
Estetyka i czystość
Tereny zielone
mieszkańców
w mieście
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
7
1,22%
105
18,26%
10
1,74%
Dobrze
128
22,26%
234
40,70%
100
17,39%
Średnio
241
41,91%
178
30,96%
228
39,65%
Źle
141
24,52%
39
6,78%
151
26,26%
Bardzo źle
58
10,09%
19
3,30%
86
14,96%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
575
100,00%
Wśród podstawowych potrzeb mieszkańców największym problemem stanowi możliwość znalezienia
pracy w mieście – z tego aspektu życia w Chorzowie niezadowolonych jest aż 63,48% (odpowiedzi
negatywne łącznie). Nieco lepiej oceniane jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych (43,65% odpowiedzi negatywnych). Dostępność służby zdrowia w większym stopniu spełnia oczekiwania Chorzowian (34,09% odpowiedzi negatywnych).
36
Tabela 24. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – podstawowe potrzeby mieszkańców
Zaspokojenie potrzeb
Możliwości znalezienia
Dostępność służby
mieszkaniowych
pracy w mieście
zdrowia
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
5
0,87%
2
0,35%
13
2,26%
Dobrze
93
16,17%
39
6,78%
146
25,39%
Średnio
226
39,30%
169
29,39%
220
38,26%
Źle
157
27,30%
200
34,78%
138
24,00%
Bardzo źle
94
16,35%
165
28,70%
58
10,09%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
575
100,00%
Ani dostępność placówek handlowych ani usługowych nie stanowi problemu (łącznie 81,21% i 71,13%
odpowiedzi pozytywnych).
Tabela 25. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – handel i usługi
Dostępność placówek handlowych
Dostępność placówek usługowych
Odpowiedź
Liczba
%
Liczba
%
Bardzo dobrze
180
31,30%
94
16,35%
Dobrze
287
49,91%
315
54,78%
Średnio
76
13,22%
135
23,48%
Źle
27
4,70%
25
4,35%
Bardzo źle
5
0,87%
6
1,04%
Razem
575
100,00%
575
100,00%
Wykres 12. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście (% odpowiedzi)
37
Analiza odpowiedzi dotyczących czterech najbardziej problematycznych obszarów życia w mieście
w podziale na dzielnice, pokazują, iż trudności w znalezieniu pracy, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych oraz problemy w dostępie do żłobków w nieco mniejszym stopniu dotykają mieszkańców
Chorzowa Starego. Jeśli chodzi o niezadowolenie z czystości i estetyki w mieście to jest ono w najmniejszym stopniu przejawiane przez mieszkańców Chorzowa Batory.
Tabela 26. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – możliwość znalezienia
pracy (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
0,82%
6,12
27,76%
33,47%
31,84%
100,00%
Chorzów Stary
0,00%
10,5
31,58%
44,74%
13,16%
100,00%
%
Chorzów II
0,00%
5,59
32,17%
30,77%
31,47%
100,00%
3%
Chorzów Batory
0,00%
8,05
28,86%
38,26%
24,83%
100,00%
%
Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa,
N=575.
%
Tabela 27. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
0,00%
16,73
35,51%
30,61%
17,14%
100,00%
Chorzów Stary
2,63%
21,05
39,47%
23,68%
13,16%
100,00%
%
Chorzów II
1,40%
12,59
42,66%
23,78%
19,58%
100,00%
%
Chorzów Batory
1,34%
17,45
42,28%
26,17%
12,75%
100,00%
%
N=575.
%
Tabela 28. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostęp do żłobków
(% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
0,00%
15,10
13,88%
42,04%
28,98%
100,00%
Chorzów Stary
0,00%
15,79
15,79%
52,63%
15,79%
100,00%
%
Chorzów II
2,10%
13,29
11,19%
40,56%
32,87%
100,00%
%
Chorzów Batory
2,01%
10,07
14,77%
42,95%
30,20%
100,00%
%
N=575.
%
Tabela 29. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – estetyka i czystość
w mieście (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
1,22%
15,51
39,59%
26,53%
17,14%
100,00%
Chorzów Stary
5,26%
21,05
28,95%
34,21%
10,53%
100,00%
%
Chorzów II
2,10%
17,48
35,66%
27,97%
16,78%
100,00%
%
Chorzów Batory
1,34%
19,46
46,31%
22,15%
10,74%
100,00%
%
N=575.
%
Jeśli chodzi o aspekty oceniane najlepiej zróżnicowanie według dzielnic, w których mieszkają respondenci jest minimalne. Największy łączny odsetek odpowiedzi pozytywnych dotyczących dostępności
placówek handlowych odnotowano wśród mieszkańców Chorzowa Batory, zaś odnośnie jakości oferty kulturalnej, dostępności placówek usługowych i terenów zielonych w Centrum.
38
Tabela 30. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostępność placówek
handlowych (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
32,65%
46,94%
13,06%
6,12%
1,22%
100,00%
Chorzów Stary
26,32%
50,00%
21,05%
2,63%
0,00%
100,00%
Chorzów II
30,07%
50,35%
12,59%
6,99%
0,00%
100,00%
Chorzów Batory
31,54%
54,36%
12,08%
0,67%
0,00%
100,00%
Tabela 31. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostępność placówek
usługowych (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
18,78%
1,63%
51,02
24,08
4,49%
100,00%
Chorzów Stary
15,79%
2,63%
52,63
28,95
0,00%
100,00%
%
%
Chorzów II
17,48%
0,00%
53,15
21,68
7,69%
100,00%
%
%
Chorzów Batory
11,41%
0,67%
63,09
22,82
2,01%
100,00%
%
%
Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575. %
%
Tabela 32. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – jakość oferty
kulturalnej (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
23,67%
49,39%
19,18%
5,71%
2,04%
100,00%
Chorzów Stary
26,32%
44,74%
21,05%
5,26%
2,63%
100,00%
Chorzów II
20,28%
48,25%
25,87%
2,80%
2,80%
100,00%
Chorzów Batory
21,48%
48,32%
24,16%
5,37%
0,67%
100,00%
Tabela 33. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – tereny zielone (% odpowiedzi)
Dzielnica
Bardzo dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo źle
Razem
Centrum
22,04%
40,00%
29,39%
5,71%
2,86%
100,00%
Chorzów Stary
15,79%
44,74%
28,95%
7,89%
2,63%
100,00%
Chorzów II
14,69%
38,46%
33,57%
9,09%
4,20%
100,00%
Chorzów Batory
16,11%
42,95%
31,54%
6,04%
3,36%
100,00%
Oceny te znajdują częściowe odzwierciedlenie w odpowiedzi na kolejne pytanie dotyczące tego, które obszary organizacji życia w mieście potrzebują najpilniejszej poprawy.
Najczęściej wskazywana była możliwość znalezienia pracy w mieście (197, 16,81%). Kolejna, co do
częstości odpowiedzi, to bezpieczeństwo mieszkańców (144, 12,29%), zaś dopiero później estetyka
i czystość w mieście (139, 11,86%). Kwestia dostępności żłobków natomiast była wskazywana znacznie rzadziej (74, 6,31%).
39
Tabela 34. Obszary wymagające, według respondentów najpilniejszej poprawy
Odpowiedź
Liczba
Stan dróg
119
Stan chodników
75
Jakość edukacji
16
Dostęp do żłobków
74
Dostęp do przedszkoli
63
Infrastruktura sportowa (baseny, boiska itp.)
30
Jakość oferty kulturalnej
16
Bezpieczeństwo mieszkańców
144
Jakość komunikacji miejskiej
63
Tereny zielone (parki, zieleńce, tereny rekreacyjne)
31
Estetyka i czystość w mieście
139
Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych
91
Możliwości znalezienia pracy w mieście
197
Dostępność służby zdrowia
98
Dostępność placówek handlowych
13
Dostępność placówek usługowych
3
Razem
1172
%
10,15%
6,40%
1,37%
6,31%
5,38%
2,56%
1,37%
12,29%
5,38%
2,65%
11,86%
7,76%
16,81%
8,36%
1,11%
0,26%
100,00%
Wykres 13. Obszary wymagające, według respondentów najpilniejszej poprawy (% odpowiedzi)
Respondenci zostali również zapytani o to, w jakim celu jeżdżą do innych miast (można przypuszczać,
że przynajmniej w pewnej mierze jest to związane z potrzebami, których nie mogą realizować
w Chorzowie). Bardzo znacząca liczba wskazań dotyczyła zakupów (210 odpowiedzi) oraz pracy
40
(148 odpowiedzi). Inne często pojawiające się typy odpowiedzi to wyjazdy w celach kulturalnorozrywkowych (81 odpowiedzi) oraz spotkania towarzyskie z rodziną oraz znajomymi (50 odpowiedzi).
Osoby biorące udział w badaniu zostały poproszone o wskazanie, co podoba im się w Chorzowie,
a co przeciwnie. Jeśli chodzi o odpowiedzi na pierwsze pytanie, to najliczniejszą kategorię stanowiły
te związane z terenami zielonymi, a szczególnie parkami (Parkiem Śląskim i Parkiem Róż). Tego typu
czynniki pojawiły się w 140 odpowiedziach12. Inne budzące pozytywne odczucia respondentów elementy życia w mieście to oferta kulturalna (47 odpowiedzi) i obszar rekreacyjny „Staw Amelung”
(22 odpowiedzi). Część respondentów wskazywała również na to, z Chorzowem związana jest ich
rodzina (15 odpowiedzi).
Odpowiedzi na pytanie o to, co respondentom nie podoba się w Chorzowie, najczęściej dotyczyły
brudu i zaniedbania niektórych obszarów miasta, a także zanieczyszczenia powietrza (96 odpowiedzi). Stosunkowo często pojawiały się także zły stan dróg (37 odpowiedzi), trudności w znalezieniu
zatrudnienia (26 odpowiedzi) a także konkretne elementy architektury miasta: Rynek i Estakada
(25 i 22 odpowiedzi).
Respondenci zostali również poproszeni o wskazanie części miasta, gdzie, ich zdaniem, żyje się najlepiej. Zdecydowanie najczęściej podawaną odpowiedzią było Centrum (132 odpowiedzi)13. Inne popularne lokalizacje to Klimzowiec (96 odpowiedzi), Chorzów Batory (78 odpowiedzi) oraz okolice Parku
Śląskiego (51 odpowiedzi)14. Jest to zastanawiające, biorąc pod uwagę odpowiedzi na pytanie
o ogólną ocenę życia w mieście, z których wynikało, iż mieszkańcy Chorzowa Batory są bardziej zadowoleni od mieszkańców Centrum.
Mieszkańcy Chorzowa biorący udział w badaniu zostali również poproszeni o wskazanie, w jakim mieście na Śląsku chcieliby mieszkać. Co warte podkreślenia, Chorzów został wskazany przez 208 osób.
Inne popularne odpowiedzi to Katowice (84 odpowiedzi), Gliwice (48 odpowiedzi), Mikołów (19 odpowiedzi) i Tychy (17 odpowiedzi). Wśród motywacji wyboru miasta pojawiały się powiązania rodzinne oraz patriotyzm lokalny (67 odpowiedzi), zieleń i estetyka w mieście (59 odpowiedzi), a także spokój (31 odpowiedzi)15.
Mieszkańcy biorący udział w badaniu odpowiadali także na pytanie odnośnie kierunku, w jakim powinien rozwijać się Chorzów w przyszłości. Najczęściej wskazywane były trzy kierunki: kultura i sztuka
(335, 23,78%), przemysł nieuciążliwy dla otoczenia (292; 20,72%) oraz handel i usługi (268; 19,02%).
Najrzadziej wskazywane było natomiast górnictwo (53; 3,76%).
12
Nie jest możliwe podanie podziału procentowego, gdyż pytanie miało charakter otwarty a więc odpowiedzi
składały się z różnej liczby elementów, a wiele z nich jest niemożliwa do jednoznacznego przyporządkowania do
kategorii.
13
j.w.
14
j.w.
15
j.w.
41
Tabela 35. Kierunek rozwoju Chorzowa
Odpowiedź
Górnictwo
Turystyka przemysłowa
Handel i usługi
Centrum logistyczne
Przemysł nieuciążliwy dla otoczenia
Kultura i sztuka
Miasto-sypialnia
Inne
Razem
Liczba
53
215
268
130
292
335
57
59
1409
%
3,76%
15,26%
19,02%
9,23%
20,72%
23,78%
4,05%
4,19%
100,00%
Wykres 14. Kierunek rozwoju Chorzowa (% odpowiedzi)
W ankiecie znalazło się również pytanie otwarte o to, jakim miastem Chorzów powinien stać się przyszłości. Liczną grupę stanowiły odpowiedzi związane z poprawą czystości i estetyki miasta
(78 odpowiedzi)16. Za ważne dla rozwoju uznane zostało również wzbogacanie oferty kulturalnorozrywkowej (m.in. poprzez budowę kina), a także poprawa sytuacji na rynku pracy (44 i 45 odpowiedzi). Respondenci uznali również, że miasto powinno stać się bardziej przyjazne dla młodych i rodzin
z małymi dziećmi (31 odpowiedzi).
16
Nie jest możliwe podanie podziału procentowego, gdyż pytanie miało charakter otwarty a więc odpowiedzi
składały się z różnej liczby elementów, a wiele z nich jest niemożliwa do jednoznacznego przyporządkowania do
kategorii.
42
5.5.
Podsumowanie
Większość respondentów wskazała, że w Chorzowie żyje im się dobrze. Chcieliby również, aby ich
dzieci mieszkały w Chorzowie. Jeśli chodzi o poszczególne aspekty życia w mieście, najlepiej oceniane
były dostępność placówek handlowych i usługowych, jakość oferty kulturalnej oraz tereny zielone.
Najgorzej postrzegana są natomiast możliwości znalezienia pracy, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, dostępność żłobków oraz estetyka i czystość w mieście. Jako obszary wymagające najpilniejszych działań w celu poprawy sytuacji wskazane zostały możliwości znalezienia pracy, bezpieczeństwo oraz estetyka i czystość w mieście. W odpowiedzi na pytanie otwarte o to, co respondentom
podoba się w mieście, osoby badanie wymieniały najczęściej tereny zielone oraz ofertę kulturalną.
Jako problematyczne zostały natomiast wskazane brud i zaniedbanie, a także zanieczyszczenie powietrza oraz zły stan dróg. Zdaniem respondentów najatrakcyjniejszą częścią miasta stanowi Centrum.
Mieszkańcy najczęściej jeżdżą do innych miast na zakupy bądź w celu skorzystania z ich oferty kulturalno-rozrywkowej. Jednak znacząca grupa, mając wolny wybór, spośród miast na Śląsku zdecydowałaby się nadal mieszkać w Chorzowie. Tym, co liczy się dla nich przy takim wyborze, są więzy rodzinne
i patriotyzm lokalny, a także tereny zielone i estetyka miasta oraz spokój.
Jeśli chodzi o przyszłość Chorzowa, osoby biorące udział w badaniu wskazują jako kluczowe kierunki
rozwoju kulturę i sztukę, a także przemysł nieuciążliwy dla otoczenia. W odpowiedziach na pytanie
otwarte pojawiły się również takie kwestie jak poprawa estetyki w mieście, a także wzbogacanie oferty kulturalno-rozrywkowej.
43
6.
Analiza SWOT
Analiza SWOT to jedno z podstawowych narzędzi planowania strategicznego. Jest to metoda porządkownia danych na temat podmiotu takiego jak przedsiębiorstwo, jednostka terytorialna czy instytucja.
Analiza umożliwia przewidywanie i projektowanie kierunków rozwoju dzięki informacjom na temat
zewnętrznego otoczenia podmiotu oraz jego cech.
Zidentyfikowane czynniki dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne, a także na sprzyjające i niesprzyjające.
W ten sposób powstaje czteropolowa macierz (nazwa techniki jest akronimem nazw poszczególnych
pól). Są to:

Strengths (atuty): wewnętrzne czynniki sprzyjające, cechy podmiotu, które mogą w sposób
pozytywny wpłynąć na jego funkcjonowanie i realizację celów,

Weaknesses (słabości): wewnętrzne czynniki niesprzyjające, cechy podmiotu, które mogą
w sposób negatywny wpłynąć na jego funkcjonowanie i utrudnić realizację celów,

Opportunities (szanse): zewnętrzne czynniki sprzyjające, cechy otoczenia, które mogą mieć
korzystny wpływ na funkcjonowanie podmiotu i realizację jego celów,

Threats (zagrożenia): zewnętrzne czynniki niesprzyjające, cechy otoczenia, które mogą mieć
niekorzystny wpływ na funkcjonowanie pomiotu i utrudnić realizację jego celów.
Podstawą do stworzenia poniższych analiz były wyniki prac Podzespołów Roboczych.
Tabela 36. Obszar spraw społecznych
Atuty Miasta
Słabości Miasta

Korzystne położenie (miasto tranzytowe, bliskość
trzech lotnisk),

Niewystarczające wykorzystanie potencjału
zasobów ludzkich miasta,

Dobra infrastruktura drogowa,


Powstanie dużej liczby miejsc parkingowych w
centrum miasta,

Wysoki potencjał zasobów ludzkich miasta,

Mało atrakcyjnych terenów inwestycyjnych (niewystarczające środki na rewitalizację części terenów poprzemysłowych i przebudowy infrastrukturalne, nieuregulowane kwestie własności części
terenów miasta),
Realizowane projekty aktywizujące osoby bezrobotne w mieście,


Bezskuteczna aktywizacja osób trwale bezrobotnych,
Wyznaczanie nowych miejsc pod budownictwo

zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania

Przestrzennego (budownictwo jedno i wielorodzinne),


Powstawanie nowych mieszkań komunalnych,

Dobrze funkcjonujące służby mundurowe,

Fundusze z miasta na monitoring placówek oświatowych i zdrowia przez firmy ochroniarskie,

44
Niewystarczająca liczba mieszkań komunalnych,
Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych,
Niskie uposażenie większości mieszkańców uniemożliwiający zakup mieszkania,
Bliskość dwóch stadionów: GKS Katowice i Ruchu
Chorzów – aktywność pseudokibiców przed
i po meczach,

Dobra infrastruktura wodociągowa,

Bierna postawa części mieszkańców w obliczu
drobnej przestępczości i wandalizmu,

Prowadzenie programów ochrony zdrowia oraz
zapobiegania uzależnieniem,

Zbyt małe dofinansowanie infrastruktury szpitalnianej, poradnianej i sprzętu medycznego,


Funkcjonowanie wysokospecjalistycznych oddziałów szpitalnych w szpitalu miejskim,

Stworzenie możliwości rezerwacji wizyty u specja
listów drogą internetową,

Pozytywne nastawienie decydentów do rozwoju
prywatnej i publicznej służby zdrowia,

Dobrze funkcjonujące ośrodki świadczące usługi
na rzecz osób niepełnosprawnych,

Istnienie oferty dla osób starszych (w zakresie
opieki, pomocy i kultury),

Wysoki poziom kształcenia w przedszkolach
i szkołach,

Dobra baza oświatowa (infrastruktura i wyposażenie),

Dobre wyniki kształcenia,

Wykształcona i wykwalifikowana kadra,

Dobra baza sportowa i rekreacyjna, umożliwiająca
tworzenie szerokiej i atrakcyjnej oferty,

Dobra współpraca trzech sektorów w tworzeniu
oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej,

Atrakcyjna oferta imprez i wydarzeń organizowanych przez instytucje kultury, powstająca przy
wykorzystaniu potencjału związanego z tradycją
i historią miasta,
Konieczność płacenia za część usług w publicznych ośrodkach zdrowia ze względu niedofinansowanie,

Wysokie koszty i trudna dostępność do domów
pomocy społecznej(i ośrodków opieki nad osobami starszymi,

Zbyt mała liczba pielęgniarek środowiskowych
skutkująca zbyt małą ilością czasu, który mogą
poświęcić poszczególnemu pacjentowi,

Nierównomierny dostęp do usług specjalistycznych i rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych
ruchowo,

Brak całodobowego ośrodka interwencji kryzysowej (dla osób w stanie kryzysu psychicznego),

Niewystarczająca liczba miejsc w Szpitalu Miejskim na oddziałach geriatrii, opieki paliatywnej
i rehabilitacji,

Część szkół nieprzygotowana na przyjęcie sześciolatków (baza i nauczyciele),

Niewielka aktywność kulturalna części młodzieży,

Bariery architektoniczne w części obiektów
świadczących ofertę kulturalną i sportoworekreacyjną,
Duże zainteresowanie władz miasta sprawami
kultury,

Integracja środowisk twórczych i oświatowych
w celu integracji tych środowisk,

Festyny dzielnicowe integrujące środowisko lo
kalne organizowane przez placówki kulturalne i
edukacyjne oraz Miejski Ośrodek Rekreacji i Sportu i finansowane w znacznej części przez miasto, 

Mapa zabytków i ciekawych miejsc Chorzowa
razem z opracowaniem foldera z informacją o po
szczególnych obiektach, obiekty w mieście są

oznakowane,
Możliwość planowania budżetu obywatelskiego.
Niewystarczająca dostępność do usług specjalistycznych i liczba specjalistów, w przypadku usług
komercyjnych wysokie ceny i dłuższy niż w miastach ościennych czas oczekiwania,



Niewystarczająca dostępność do badań i usług
rehabilitacyjnych finansowanych przez NFZ,
Niewystarczająca oferta sportowo-rekreacyjna
dla osób niepełnosprawnych,
Pogarszająca się sytuacja finansowa części mieszkańców uniemożliwiająca korzystanie z oferty
kulturalnej i sportowej,
Brak ciągłości finansowania edukacji,
Brak miejskiego rynku jako miejsca integracji
mieszkańców różnych dzielnic,

Tory kolejowe dzielące miasto na dwie części,

Bardzo zły stan techniczny i nieestetyczny wygląd
dworców kolejowych (własność PKP) wpływająca
45
na wizerunek miasta,

Szanse w otoczeniu
Coraz większa anonimowość, malejący poziom
integracji społeczeństwa.
Zagrożenia w otoczeniu

Osoby przyjezdne zainteresowane życiem w Chorzowie,

Emigracja zarobkowa (zagraniczna) zmniejszająca
liczbę mieszkańców miasta,

Programy międzynarodowej wymiany młodzieży,


Dofinansowania unijne na aktywizację zawodową
mieszkańców,
Przepisy prawne sprzyjające biernej postawie
osób bezrobotnych korzystających z pomocy
społecznej,

Współpraca Miasta z Towarzystwami Budownic- 
twa Społecznego mająca na celu zwiększenie liczby dostępnych mieszkań,
Środki unijne na rewitalizację obszarów postindu- 

strialnych,
Niewystarczające uregulowania prawne odnośnie
ustalania wysokości czynszów oraz remontów
(skutkujące pogarszaniem się stanu kamienic),
Duża liczba przestępstw popełnianych przez osoby przyjezdne,

Niestabilne i niejasne prawo oświatowe,


Realizowane programy uwrażliwiające mieszkańców w zakresie zgłaszania zauważonych aktów
łamania prawa,
Braki w programach edukacyjnych: brak przygotowania do praktycznego wykonywania zawodu,
brak ćwiczenia kompetencji miękkich, brak
wychowania obywatelskiego,


Programy ochrony zdrowia realizowane przez
Wojewodę, Ministerstwo Zdrowia (NFZ), Sanepid,

Inwestorzy tworzący niepubliczną ofertę i infrastrukturę w zakresie ochrony zdrowia,
Studia podyplomowe traktowane równorzędnie
ze studiami magisterskimi, co obniża to jakość
kształcenia,

Współdziałanie jednostek mundurowych
z jednostkami z sąsiednich miast,

Mieszkańcy miast ościennych zainteresowani
ofertą edukacyjną Chorzowa,

Dobry dojazd do instytucji kultury,

Atrakcyjna oferta kulturalna miast ościennych
(uzupełniająca ofertę Miasta i motywującą miejskie instytucje do ponoszenia poziomu usług),

Dostępne środki unijne na realizację przedsięwzięć z zakresu kultury, sportu i rekreacji,

Ścisła współpraca instytucji kultury i artystów
z ościennych miast,

Organizacja imprez w Skansenie i Planetarium
oraz na pozostałym terenie Parku Śląskiego (możliwość integracji mieszkańców oraz promocji miasta i śląskości),

Szlak Zabytków Techniki oraz Industriada – impreza propagująca zabytki techniki na terenie całego
Śląska.

Negatywna selekcja do zawodu nauczyciela skutkująca brakiem predyspozycji do wykonywania
zawodu części nauczycieli,

Konkurencyjne oferty kulturalne miast ościennych,

Grupy pseudokibiców i chuliganów, którzy zakłócają wydarzenia sportowe i kulturalne,

Niedoinwestowanie służb mundurowych wynikające z polityki państwa,

Niewystarczające finanse na opiekę ze środków
NFZ i bezpośrednio z budżetu państwa.
46
Tabela 37. Obszar zasobów i potencjałów Miasta
Atuty Miasta
Słabości Miasta

Położenie w Aglomeracji Górnośląskiej,


Przynależność do Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego,
Częste awarie sieci kanalizacyjnej (w starej zabudowie),

Nieuregulowany stan prawny części sieci
i budynków,

Przynależność do Związku Subregionu Centralnego,


Dobre skomunikowanie Chorzowa z miastami
w regionie i w kraju,
Niewykorzystane możliwości transportu kolejowego pasażerskiego przez Chorzów-Miasto,

Zły stan techniczny dworców,

Rosnące koszty utrzymania inwestycji zrealizowanych ze środków zewnętrznych,

Sprawny układ komunikacyjny w osi wschódzachód (autostrada A4 i DTŚ),

Dynamicznie rozwijające się budownictwo miesz- 
kaniowe (dobre ceny mieszkań),

Zlokalizowana na terenie Miasta nowoczesna,
ekologiczna elektrociepłownia,

Możliwość rozbudowy sieci ciepłowniczej,






Posiadanie terenów do zagospodarowania
(w tym terenów poprzemysłowych gdzie trwają
procesy rewitalizacyjne),
Niewydolność układu komunikacyjnego w osi
północ-południe,

Miasto w pełni skanalizowane (98%), posiada
nowoczesną oczyszczalnię ścieków,
Niekorzystny układ przestrzenny miasta będący
konsekwencją rozwoju przemysłu w latach minionych,

100% Miasta pokryte Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego,
Niski priorytet rewitalizacji przyrodniczokrajobrazowej w budżecie Miasta,

Zmniejszająca się liczba mieszkańców – ujemny
przyrost naturalny i emigracja zarobkowa,
Duża powierzchnia terenów zielonych w Mieście
(Park Śląski) – wymogi MPZP dotyczące zachowa- 
nia min. 20% powierzchni biologicznie czynnej
przy tworzeniu nowych inwestycji,
Zwiększająca się świadomość mieszkańców odno- 
śnie segregacji śmieci,

Niezagospodarowane, wymagające zrewitalizowania tereny poprzemysłowe – brak dużych,
korzystanie zlokalizowanych i uzbrojonych
terenów inwestycyjnych,
Zrewitalizowanie parków i terenów poprzemysłowych na cele rekreacyjne,
Niewystarczające środki finansowe budżetu
Miasta i budżetów gospodarstw domowych
na działania proekologiczne,
Dzikie wysypiska śmieci na terenie Miasta
i obszarach niezurbanizowanych,

Wysokie koszty opieki społecznej,

Oferta edukacyjna niedostosowana do rynku
pracy,

Zlokalizowanie centrum logistycznego Prologis,

System ulg dla nowych przedsiębiorców,

Bierna postawa części osób bezrobotnych,

Wysoki poziom edukacji,

Przedłużający się remont Stadionu Śląskiego,

Wysoki poziom tożsamości lokalnej mieszkańców, 

Miejski Konserwator Zabytków posiada część
kompetencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków –przyspieszony proces decyzyjny,


Zlokalizowanie Górnośląskiego Parku Etnograficznego w granicach Miasta,
47
Zubożenie społeczeństwa będące barierą
w korzystaniu z oferty kulturalnej,
Ograniczone środki w budżecie Miasta na działalność kulturalną.

Planetarium,

Działające instytucje kultury: Teatr Rozrywki,
Teatr impresaryjny, Domy Kultury,

Istnienie licznego i zorganizowanego środowiska
plastycznego,

Aktywność organizacji pozarządowych działających w obszarze kultury – dobra współpraca
z Miastem,

Współudział w organizacji imprez na szczeblu
regionalnym np. Industriadzie,

Funkcjonowanie stowarzyszeń o charakterze
regionalnym – wdrożony program edukacji regionalnej – śląskiej w placówkach oświatowych.
Szanse w otoczeniu

Lokalizacja Miasta – bliskość do stolicy regionu,

Duże zanieczyszczenia powietrza w regionie,

Wytyczne Komisji Europejskiej w zakresie finansowania procesów (wysoki priorytet rewitalizacji
na okres 2014-2020),


Zewnętrzne środki finansowania rewitalizacji
przyrodniczo-krajobrazowej,
Niekorzystne, podejmowane w sposób niemerytoryczny decyzje na poziomie wojewódzkim bądź
centralnym, dotyczące finansowania dużych,
istotnych dla miasta i regionu inwestycji
drogowych,

Aktywizacja terenów zlokalizowanych przy nowej 
trasie drogowej – połączenia A4-A1,

Korzystne zmiany w systemie kształcenia zawo-

dowego,

Rozwój branż kluczowych dla woj. śląskiego
(energetyka, ICT, medycyna),

Oferta kulturalna miast sąsiednich.

Stworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej
Wysokie koszty działań proekologicznych (np.
wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych),
Brak skutecznych regulacji prawnych w zakresie
działań proekologicznych (np. selektywnej zbiórki
odpadów w kraju),

Konkurencja ze strony miast ościennych (w zakresie oferty edukacyjnej, podnoszenia kwalifikacji
zawodowych itp.),

Niekorzystna dynamika zmian na rynku pracy
w ujęciu krajowym,

Niewystarczające, nieprecyzyjne i niespójne
uregulowania prawne dotyczące przestrzeni
miejskiej,
Tabela 38. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta
Atuty Miasta

Istniejący Plan Zagospodarowania Przestrzennego
Miasta,

Istniejący projekt utworzenia specjalnej strefy
ekonomicznej na terenie Chorzowa,

Słabości Miasta
Istniejące ulgi w podatku od nieruchomości
48

Niekorzystna struktura wiekowa – zmniejszająca
się liczba osób w wieku produkcyjnym
(co wpływa na spadek siły nabywczej),

Ograniczona podaż terenów przygotowanych
dla prowadzenia inwestycji,
z tytułu rozpoczęcia działalności gospodarczej,

Dostępność środków na rozpoczęcie działalności
gospodarczej (w ramach działalności Urzędu
Pracy),

Bardzo duże obciążenie budżetu miasta wydatkami na pomoc społeczną,

Istniejąca „szara strefa” na rynku pracy,

Niski poziom integracji środowiska gospodarczego – brak silnej reprezentacji przedsiębiorców,

Dostępność środków na doposażenie nowych
stanowisk pracy w istniejących firmach
(w ramach działalności Urzędu Pracy),

Niedostateczna koordynacja w zakresie przepływu informacji i tworzenia oferty dla przedsiębiorców,

Rozwinięta edukacja i szkolnictwo wyższe,


Istniejąca instytucja wspierania przedsiębiorczości,
Brak doświadczenia i tradycji przedsiębiorców
w prowadzeniu wspólnych przedsięwzięć,

Aktywność Urzędu Pracy w zakresie przygotowania zawodowego (szkolenia etc.),
Nieefektywna współpraca w ramach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego,

Korzystne położenie miasta w aglomeracji –
bardzo dobry układ komunikacyjny,
Niekorzystny wizerunek miasta związany
z jego przemysłową przeszłością,

Niekorzystna struktura wielkości terenów inwestycyjnych (bardzo małe lub bardzo duże),

Stosunkowo wysokie ceny nieruchomości
komercyjnych,

Wysoki stopień degradacji zasobów
mieszkaniowych,

Dysproporcja w sprzedaży terenów – przeważają
tereny pod budownictwo mieszkaniowe,

Nieatrakcyjna oferta handlowo-usługowa ulicy
Wolności (będącej „wizytówką miasta”).



Rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu,

Dostępność usług wspierających uruchamianie
i prowadzenie działalności gospodarczej,

Priorytet dla wspólnych przedsięwzięć przedsiębiorstw w polityce UE i PL (dostępność środków
finansowych),

Dostępne wzorce – doświadczenia dotyczące
tworzenia i działania klastrów,

Istniejąca strategia komunikacji marketingowej
i promocji miasta Chorzów do 2016 roku,

Działający „Najlepszy system nawigacji po obiektach zabytkowych miasta Chorzów”,

Rozwinięte zróżnicowane działania promocyjne,

Silna marka Ruch Chorzów,

Duży udział terenów zieleni (Park Śląski),

Atrakcyjna oferta kulturalna miasta,

Współpraca z zagranicznymi miastami partnerskimi,

Rozwój ośrodków naukowych (w tym Śląskiego
Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań
Interdyscyplinarnych),

Organizacja cyklicznych konkursów dla przedsiębiorców (Chorzowskie Smaki, Chorzowski
Przedsiębiorca Roku),

Pozytywny klimat inwestycyjny w mieście.
49
Szanse w otoczeniu

Dostępność środków zewnętrznych na rozwój
przedsiębiorstw,



Rozwój środowiska akademickiego w sąsiednich
ośrodkach miejskich (szczególnie Katowice
i Gliwice),
Skomplikowane procedury i niewystarczająca
wiedza utrudniające pozyskanie środków
zewnętrznych przez przedsiębiorców,

Rynek pracy w miastach aglomeracji (możliwość
zatrudnienia mieszkańców miasta poza
Chorzowem),
Niekorzystne regulacje dotyczące składek
zdrowotnych osób bezrobotnych (płaci je
Urząd Pracy),

Niemotywujący do podjęcia pracy system
pomocy społecznej,

Niestabilny rynek pracy w miastach aglomeracji
(co dotyka zatrudnionych tam mieszkańców
Chorzowa),

Przejmowanie przez banki komercyjne narzędzi
i instrumentów wsparcia finansowego dla
przedsiębiorców,

Konieczność konkurowania z bogatą ofertą
inwestycyjną okolicznych miast,

Narastające zjawisko traktowania Chorzowa
jako „sypialni” – życie gospodarcze przenosi się
do innych miast,

Istnienie specjalnych stref ekonomicznych
na terenie innych miast.

Bardzo dobrze rozwinięta sieć Instytucji Otoczenia Biznesu w najbliższym otoczeniu miasta,

Bliskość rozwiniętych ośrodków miejskich
(Katowice, Gliwice, Ruda Śląska) – rynki zbytu
(prowadzenie wspólnych biznesów na terenie
kilku miast).
50
7.
Analiza problemów
Podzespoły projektowe dokonały identyfikacji najważniejszych problemów, których rozwiązanie powinno należeć do celów Strategii. Problemy te zostały przeanalizowane i podzielone na podobszary
tematyczne.
Obszar spraw społecznych
7.1.
1. Zabezpieczenie materialne
Problemy:

wysokie bezrobocie (w tym bezrobocie dziedziczone),

brak dopasowania systemu edukacji do potrzeb rynku pracy,

występujące patologie społeczne (bezrobocie, alkoholizm, przemoc, zachowania aspołeczne),
szczególnie w enklawach w poszczególnych dzielnicach,

niskie dochody miasta wynikające z niskich wpływów z podatków,

niskie płace większości mieszkańców,

ujemny przyrost naturalny (zmniejszenie się liczby osób w wieku produkcyjnym),

wzrastające potrzeby zapewnienia oczekującym miejsc w przedszkolach

spadek liczby uczniów w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych,

emigracja (szczególnie osób młodych i wykształconych).
2. Mieszkalnictwo
Problemy:

zbyt mała liczba mieszkań komunalnych,

bardzo niski standard mieszkań komunalnych,

wysokie koszty zakupy lub wynajmu mieszkania (brak możliwości wykupu mieszkań komunalnych po preferencyjnych cenach).
3. Bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia
Problemy:

zbyt mała liczba patroli policji i straży miejskiej w stosunku do potrzeb,

wysoki poziom drobnej przestępczości i wandalizmu,

bardzo duże natężenie ruchu samochodowego,

brak monitoringu miejskiego.
51
4. Ochrona zdrowia i życia
Problemy:

długi czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty,

brak dostępu do usług w zakresie zdrowia psychicznego,

brak świadomości znaczenia zdrowego trybu życia wśród mieszkańców powodujący liczne zachorowania na choroby cywilizacyjne,

niewystarczająca opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w placówkach oświatowych.
5. Opieka
Problemy:

niewystarczająca miejsc w żłobkach (zarówno publicznych, jak i prywatnych),

zbyt mała liczba szkół dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych,

część obiektów użyteczności publicznej niedostosowana do potrzeb osób z ograniczoną zdolnością ruchową,

część środków komunikacji publicznej i chodników niedostosowane do potrzeb osób z ograniczoną zdolnością ruchową,

zbyt mała liczba miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych.
6. Kultura, sport, rekreacja, wypoczynek, przyjemności
Problemy:

istnienie grup nieuczestniczących w kulturze (instytucje kultury nie mają potrzebnych danych
na temat ich specyfiki i potrzeb),

Wysokie ceny biletów na część wydarzeń kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych,

Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych przy obiektach miejsc kultury sportu i rekreacji
(w znacznej części miejsca te są płatne),

Brak informacji turystycznej w dogodnej lokalizacji (w centrum miasta).
7. Kontakty społeczne, więź grupowa, tożsamość z miastem
Problemy:

brak Rynku będącego miejscem integracji mieszkańców,

nie w pełni wykorzystany potencjał osób starszych jako uczestników inicjatyw społecznych
i obywatelskich,

nie w pełni wykorzystany potencjał młodzieży jako uczestników inicjatyw społecznych
i obywatelskich.
52
8. Rozwój ludzi
Problemy:

brak możliwości długoterminowego planowania w oświacie ze względu na często zmieniające
się prawo,

problemy kadrowe w oświacie (niewystarczające odniesienie do jakości pracy w wynagradzaniu, ograniczanie przywilejów wynikających z karty nauczyciela),

system nauczania WF niedostosowany do potrzeb, oczekiwań i możliwości dzieci,

brak bazy sportowej przy niektórych obiektach szkolnych.
Obszar zasobów i potencjałów Miasta
7.2.
1. Zasoby techniczne
Problemy:

zły stan techniczny części budynków mieszkalnych – dekapitalizacja zasobów technicznych,
niskie walory estetyczne (zwłaszcza parterów budynków),

stara sieć wodociągowo-kanalizacyjna w różnych częściach Miasta,

nieuzbrojone tereny (sieć drogowa, sieć wodno-kanalizacyjna) w dolnej części ul. Wiejskiej,
Nowej i Siemianowickiej,

brak remontów sieci wodno-kanalizacyjnej o nieuregulowanym stanie prawnym (dotyczy
to majątków pozakładowych, poprzemysłowych) w różnych częściach Miasta,

zróżnicowany poziom rozwoju infrastruktury w poszczególnych dzielnicach, np. zaniedbana
infrastruktura techniczna w części dzielnic Miasta (np. „Kwartał Cwajki”),

niskie poczucie bezpieczeństwa mieszkańców w różnych częściach Miasta,

brak monitoringu na terenie całego Miasta,

niewystarczająca, w stosunku do potrzeb liczba mieszkań socjalnych,

bariery architektoniczne (niektóre obiekty użyteczności publicznej, część chodników, budownictwo mieszkaniowe) oraz brak dostosowania środków komunikacji publicznej do potrzeb
osób niepełnosprawnych,

niewystarczająca liczba mieszkań przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych,

niezagospodarowanie dużej liczby pustostanów po lokalach usługowych znajdujących się na
parterze budynków.
53
2. Potencjał i ład przestrzenny
Problemy:

duża powierzchnia zdegradowanych terenów poprzemysłowych, w dużej mierze nienależących do Miasta,

utrudnione połączenie autostrad A1 z A4,

Brak kompleksowego podejścia do koncepcji zagospodarowania przestrzeni publicznej
dla całego Miasta odzwierciadlającego jego charakter,
3. Potencjał ekologiczny
Problemy:

nasilone zjawisko niskiej emisji,

wysoki poziom zapylenia i zanieczyszczenia powietrza w Mieście,

niska świadomość znacznej części społeczeństwa w zakresie działań proekologicznych,

duża ilość składowanych odpadów zwłaszcza poprzemysłowych,

przekroczone normy hałasu komunikacyjnego w Mieście,

problem niskiej zapachowej jakości powietrza związany z przetwarzaniem odpadów w północnej części miasta.
4. Potencjał ludzki
Problemy:

spadek liczby mieszkańców (spowodowane starzeniem się społeczeństwa oraz emigracją),

wysoka stopa bezrobocia,

wiele osób pracujących w „szarej strefie”,

niewystarczająca współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej z Powiatowym Urzędem Pracy,

niskie płace (w stosunku do średniej krajowej),

system kształcenia zawodowego niedostosowany do uwarunkowań rynku pracy,

niewykorzystany potencjał kadry naukowej oraz wysoko wyspecjalizowanych fachowców
(zwłaszcza w obszarze współpracy nauki z biznesem),

brak strefy ekonomicznej na terenie Miasta.
5. Potencjał kulturowy
Problemy:

niszczenie części obiektów zabytkowych (brak prawnych możliwości egzekwowania właściwego poziomu utrzymywania ich),
54

Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta
7.3.
1.
brak kina (nawet studyjnego).
Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP
Problemy:
2.

wysokie koszty pracy,

nadmierne wymagania formalne w szczególności do małych firm,

niski poziom współpracy między przedsiębiorcami (obawa przed konkurencją, niski i spadający
poziom zaufania),

słabo rozwinięte instytucjonalne formy reprezentacji przedsiębiorców,

mała siła kapitałowa przedsiębiorstw,

niewystarczająco rozwinięte narzędzia finansowego wsparcia przedsiębiorców,

niekorzystna struktura przedsiębiorstw (dominacja firm handlowych i usługowych),

niski poziom innowacyjności przedsiębiorstw (niewielki stopień współpracy środowisk naukowych z przedsiębiorcami, mało rozwinięta działalność B+R).
Duże przedsiębiorstwa
Problemy:
3.

trudności z zagospodarowaniem dużych terenów poprzemysłowych będących w posiadaniu
przedsiębiorstw,

niewystarczające środki finansowe na rewitalizację obszarów poprzemysłowych (zbyt mała
liczba projektów dotyczących rewitalizacji).
Rynek pracy
Problemy:
4.

duża liczba osób długotrwale bezrobotnych (zwłaszcza z grup w szczególnej sytuacji na rynku
pracy),

niedopasowanie systemu oświaty do warunków rynku pracy,

niepełna współpraca przedsiębiorców z Urzędem Pracy w kwestii wolnych miejsc pracy,

niewystarczające środki finansowe na aktywizację osób bezrobotnych.
Instytucje otoczenia biznesu
Problemy:

niewystarczające wsparcie Instytucji Otoczenia Biznesu udzielane przedsiębiorcom,
55
5.

niewystarczające środki finansowe na działalność Instytucji Otoczenia Biznesu (IOB) (prowadzonych przez instytucje publiczne lub organizacje pozarządowe),

niewystarczająca komunikacja pomiędzy Instytucjami Otoczenia Biznesu, Miastem i przedsiębiorcami,

brak podtrzymania efektów prowadzonych projektów finansowanych ze środków zewnętrznych,

niedostateczne rozpoznanie potrzeb przedsiębiorców.
Konkurencyjna współpraca
Problemy:
6.

małe zainteresowanie przedsiębiorców współpracą (istniejące inicjatywy współpracy są słabo
rozwinięte, wśród przedsiębiorców brakuje wiedzy na temat potencjalnych obszarów współpracy),

niski poziom zaufania społecznego.
Polityka gospodarcza i promocja Miasta
Problemy:
 brak spójnej, długookresowej polityki stymulującej rozwój miasta.
56
Część II
STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA DO ROKU 2030
8.
Założenia strategii
8.1.
Podstawowe założenia organizacyjne
Tworzenie Strategii Rozwoju Miasta będącej scenariuszem osiągania celów, do których dąży wspólnota
samorządowa, oraz narzędziem, dzięki któremu możliwe ma być osiągnięcie celów rozwojowych,
musi opierać się na określonych założeniach. Założenia stanowią warunki brzegowe niezbędne do
prawidłowego sformułowania strategii rozwoju i były określane na początku jej powstawania. Poniżej
znajduje się wykaz najważniejszych założeń w ramach projektu tworzenia dokumentu „Strategia
Chorzowa do roku 2030”:
1. Perspektywa planowania – do 2030 roku.
2. Decyzje zawarte w strategii rozwoju będą służyły mieszkańcom Miasta.
3. Strategia będzie najogólniejszym dokumentem planistycznym Miasta.
4. W strategii znajdą się również cele i zadania wynikające z funkcji pełnionej w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym i w układzie metropolitalnym Śląska.
5. Strategia będzie spójna z zamierzeniami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie
2020+”.
6. Zadaniem strategii jest ułatwienie władzom samorządowym utrzymania głównych długookresowych celów rozwoju Miasta.
7. Strategia będzie wskazywała zadania wspólne partnerów społecznych.
8. Projekt dokumentu strategii rozwoju zostanie poddany konsultacji społecznej.
9. Realizacją strategii będą kierowały władze wykonawcze Miasta.
10. Strategia została opracowana w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów
obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Projekt
jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego
Pomoc Techniczna 2007 – 2013. Głównym jego celem jest opracowanie zintegrowanego podejścia do problemów obszarów funkcjonalnych tych trzech miast i przygotowanie wspólnej
dla całego obszaru strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego.
8.2.
Założenia dotyczące partycypacji społecznej
Pierwszym istotnym uwarunkowaniem, które wpłynęło zarówno na przebieg prac, jak i samą treść
Strategii, było znaczenie partnerstwa i współpracy trzech sektorów (Publicznego, Prywatnego i Pozarządowego). Wiedza i opinie poszczególnych grup interesariuszy (samorządu, instytucji publicznych,
57
organizacji pozarządowych, różnych grup mieszkańców) były podstawą tworzenia strategii. Prace nad
Strategią miały uspołeczniony charakter, odbywały się w oparciu o metodę partycypacyjno-ekspercką, a więc przy udziale lokalnej społeczności, przy wsparciu konsultantów zewnętrznych.
8.3.
Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju
Drugim ważnym filarem prac nad Strategią stanowiło ukierunkowanie na zrównoważony rozwój.
Został on po raz pierwszy zdefiniowany w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju (Raport Brundtlanda,) jako „Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego
pokolenia, w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom”. Jego warunek stanowi integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych i zachowanie równowagi
i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Jego komponentami są:
1. Rozwój społeczny – kreowanie samorządowej świadomości i samodzielności, efektywne zaspokajanie zbiorowych potrzeb; jawność sprawowania władzy; dbałość o odpowiednio wysoki poziom technologii itp.,
2. Rozwój ekologiczny i przestrzenny – poszanowanie zasobów środowiska naturalnego; odbudowa i ochrona zasobów; redukcja emisji zanieczyszczeń, staranne planowanie przestrzenne itp.,
3. Rozwój gospodarczy – tworzenie miejsc pracy; maksymalizacja dochodów; poszerzanie rynków zbytu; minimalizacja kosztów własnych itp.
Wykres 15. Obszary rozwojowe, w ramach których była opracowywana Strategia
Źródło: opracowanie własne.
58
Idea zrównoważonego rozwoju znalazła odzwierciedlenie w oparciu całości prac nad strategią
na trzech obszarach rozwojowych, którym odpowiadały trzy Podzespoły Robocze: do spraw społecznych, do spraw zasobów i potencjałów Miasta, do spraw gospodarczej i promocji Miasta. Każdy z nich
opracowywał elementy Strategii w ramach podobszarów wchodzących w skład danego obszaru.
Z powyższych uwarunkowań wynikają zasady, według których przebiegał proces budowania Strategii:
1. Zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju,
2. Spójność ze Strategiami: województwa oraz powiatów i gmin sąsiednich,
3. Uwzględnienie celów i zadań wynikających z układu metropolitalnego,
4. Określenie sposobu zarządzania realizacją Strategii, monitorowania i oceny,
5. Pragmatyczny charakter (tj. przełożenie celów strategiczne na cele operacyjne i konkretne
działania),
6. Dynamiczność (opracowanie zasad weryfikowania i aktualizacji dokumentu).
59
9.
Wizja Miasta
Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Jest opisem wizerunku Miasta w odległej przyszłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja pewnego modelu
w przyszłości. Powinna być ona motywująca, określając pozytywny obraz uwzględniający lokalne
uwarunkowania.
Mając na uwadze oczekiwania mieszkańców oraz władz, Chorzów w 2030 r. powinien być miastem:

zapewniającym mieszkańcom wysoki standard życia,

mającym silną pozycję w aglomeracji,

ekologicznym i przyjaznym środowisku,

szanującym tradycję i korzystającym ze swojego potencjału kulturalno-historycznego,

inkluzywnego społeczeństwa bez barier,

rewitalizującym i wykorzystującym tereny poprzemysłowe dla rozwoju gospodarczego,

atrakcyjnym dla przedsiębiorców,

nowoczesnej gospodarki i innowacji technologicznej,

stanowiącym lokalne centrum rekreacji, rozrywki i sportu,

dbającym o edukację i rozwój mieszkańców,

wpierającym rozwój rynku pracy,

przyjaznym rodzinie,

odznaczającym się wysokim poziomem ładu przestrzennego i estetyką przestrzeni publicznych.
W ZWIĄZKU Z TYM WIZJA CHORZOWA TO:
Miasto łączące tradycję z nowoczesnością
dla tworzenia optymalnych warunków
dla rozwoju otwartego społeczeństwa
i gospodarki opartej na wiedzy.
60
10.
Misja Miasta
Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą koncepcję
działania. W Strategii tworzonej z udziałem partnerów społecznych, misja określa też wspólne zobowiązania wobec przyszłości.
Mające na uwadze powyższą definicję Chorzów w 2030 roku powinien być miastem:

atrakcyjnym dla mieszkańców,

solidarnego, otwartego społeczeństwa,

stwarzającym szanse przedsiębiorcom,

szanującym tradycję,

atrakcyjnym turystycznie.
W ZWIĄZKU Z TYM MISJA CHORZOWA TO:
Kreowanie miasta przyjaznego dla mieszkańców,
przedsiębiorców i turystów
w oparciu o posiadany potencjał
oraz kapitał społeczny.
61
11.
Cele strategiczne
Cele strategii to różne aspekty przyszłego, pożądanego stanu Miasta, a więc Wizji. Na najwyższym poziomie planowania znajdują się cele strategiczne.
Są one najbardziej ogólne, wskazują pożądane kierunki rozwoju.
Celom strategicznych podporządkowane są cele operacyjne. Są to elementy konieczne dla realizacji celów strategicznych, odnoszą się więc do mniejszych wycinków
funkcjonowania miasta i są bardziej szczegółowe. Zarówno cele strategiczne i operacyjne zostały opracowane na podstawie wyników pracy Podzespołów Roboczych.
Tabela 39. Drzewo celów strategicznych i operacyjnych
Obszar społeczny
Cele strategiczne
Cele operacyjne
1.1. Wypracowane korzystne warunki dla rozwoju nowych przedsiębiorstw,
1. Miasto sprawnym
koordynatorem działań
trzech sektorów
(publicznego, prywatnego i pozarządowego)
zaspokajających
potrzeby mieszkańców
1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w istniejących przedsiębiorstwach,
2. Poznane i zaspokojone
potrzeby wszystkich
grup społecznych
w mieście
2.1. Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku,
1.3. Rozwinięta współpraca z Towarzystwami Budownictwa Społecznego (TBS) oraz developerami – zwiększona liczba mieszkań,
1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne standardy,
1.5. Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospołeczne),
1.6. Zaktywizowana społecznie młodzież,
1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy,
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.
2.2. Ograniczony ruch samochodowy w centrum miasta,
2.3. Wdrożony system monitorowania miasta,
2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki.
62
3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób korzystających z pomocy,
3.2. Większa dostępność budynków użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych,
3.3. Zapewniona baza sportowa (infrastruktura i wyposażenie) dla placówek oświatowych,
3.4. Usprawniony dostęp do służby zdrowia w mieście,
3.5. Zapewniony dostęp do opieki medycznej dzieci (w placówkach oświatowo-wychowawczych),
3. Dobrze funkcjonujące
instytucje zaspokajające
potrzeby mieszkańców
w obszarze społecznym
3.6. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i dorosłych,
3.7. Skrócony czas oczekiwania na usługi rehabilitacyjne w mieście,
3.8. Zwiększona liczba miejsc w żłobkach publicznych,
3.9. Zwiększona liczba istniejących obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością
ruchową,
3.10.Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,
3.11.Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,
3.12.Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,
3.13.Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.
Obszar zasobów i potencjałów Miasta
4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście,
4.2. Zwiększony poziom standardów mieszkaniowych,
4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń
publiczna dla wzrostu
potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców
4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście,
4.4. Przystosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych i likwidacja barier architektonicznych,
4.5. Zrewitalizowane tereny zdegradowane i zdewastowane,
4.6. Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta,
4.7. Utworzona strefa ekonomiczna,
4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.
63
5. Zrównoważony rozwój
w celu podniesienia
standardów życia
5.1. Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu,
5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego,
5.3. Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania,
5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy miasta.
Obszar gospodarki i promocji Miasta
6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP,
6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu rynkowym,
6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP,
6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw,
6. Wzrost gospodarczy
Miasta Chorzowa
6.5. Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy,
6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej,
6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB),
6.8. Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych,
6.9. Pozytywny wizerunek miasta,
6.10.Wzrost liczby inwestycji gospodarczych realizowanych w mieście.
64
12.
Cele operacyjne
Cele operacyjne oraz powiązane z nimi działania zostały uporządkowane według podobszarów stanowiących zakresy prac poszczególnych podzespołów. Numery
celów są powiązane z ich przypisaniem do poszczególnych celów strategicznych (tabela powyżej). Do każdego z celów opracowane zostały wskaźniki rezultatu oraz
produktu.
Wskaźniki produktu (Output indicators) – wskaźniki, które mierzą zrealizowane zadania w ramach projektu. Dotyczą dóbr i usług będących przedmiotem inwestycji.
Wskaźniki rezultatu (Result indicators) – wskaźniki, które mierzą bezpośrednie efekty realizowanych zadań. Efekty te powinny być możliwe do zaobserwowania bezpośrednio po realizacji działań17.
Odnośnie wszystkich wskaźników zastosowany powinien być pomiar roczny.
12.1. Obszar spraw społecznych
1.
Zabezpieczenie materialne
Cele operacyjne
Zadania realizacyjne
Tworzenie systemu ulg podatkowych dla osób prowadzących
działalność gospodarczą.


Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych na rozpoczęcie nowej działalności.

Rodzaje wprowadzonych ulg dla
osób rozpoczynających działalność gospodarczą.

Tworzenie ulg podatkowych dla
osób rozpoczynających nową

Przeprowadzone i udostępnione

1.1. Wypracowane korzystne warunki
dla rozwoju nowych przedsiębiorstw
17
Wskaźniki produktu
Na podstawie: Portal Funduszy Europejskich (https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl)
65
Liczba prowadzonych programów
i akcji informacyjnych oraz edukacyjne dla przedsiębiorców.
Wskaźniki rezultatu

Liczba nowych przedsiębiorstw.

Wskaźnik przyrostu liczby przedsiębiorstw (procent założonych
w danym roku przedsiębiorstw
w ogólnej liczbie przedsiębiorstw).

Liczba pozytywnie rozpatrzonych
wniosków o przyznanie środków
działalność.

Przeprowadzane i udostępniane
przez samorząd badania odnośnie najbardziej potrzebnych
branż i zawodów, udostępnianie
analiz odnośnie zapotrzebowania
miasta na rozwijanie działalności
w określonych branżach rynku.

Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych na rozwijanie dotychczasowej działalności gospodarczej kreującej
nowe miejsca pracy.

dla zwiększenia ilości miejsc pracy
w istniejących przedsiębiorstwach

badania rynku.
firm rozwijających dotychczasową działalność w ramach, której
kreowane są nowe miejsca pracy.
osób rozpoczynających nową
działalność.

Przeprowadzane i udostępniane
przez samorząd badania rynku.

Programy wsparcia przedsiębiorców (porady prawne, edukacja
ekonomiczna).

Liczba programów i akcji informacyjne oraz edukacyjne dla
przedsiębiorców.

Rodzaje wprowadzonych ulg dla
przedsiębiorstw kreujących nowe
miejsca pracy.

66
Przeprowadzone i udostępnione
badania rynku.
unijnych.

Liczba przedsiębiorstw, którym
udzielono wsparcia w zakresie
pozyskiwania środków unijnych.

Liczba pozytywnie rozpatrzonych
wniosków o przyznanie środków
unijnych.

Liczba nowych miejsc pracy.

Stopa bezrobocia w mieście.

Liczba przedsiębiorstw, którym
udzielono wsparcia w zakresie
pozyskiwania środków unijnych.


3.1. Działalność Ośrodków Pomocy
Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób korzystających
z pomocy

1.8. Pozytywne zmiany w świadomości
bezrobotnych odnośnie aktywizacji
zawodowej osób notorycznie korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej
Tworzenie skutecznych programów aktywizacji zawodowej bezrobotnych.
Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z rodzin korzystających z pomocy
społecznej zwiększających aspiracje, poziom motywacji do pracy, bycia samowystarczalnym
(programy innowacyjne w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjalnych), rezultatem programów będą zmiany
w świadomości młodego pokolenia odnośnie wartości aktywności
zawodowej, wyrwanie z biedy,
marazmu, indolencji.


Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży zwiększających aspiracje, poziom motywacji do pracy, bycia samowystarczalnym (programy innowacyjne w przedszkolach, szkołach
podstawowych i gimnazjalnych),
rezultatem programów będą
zmiany w świadomości młodego
67
Przeprowadzone programy aktywizacji zawodowej bezrobotnych
korzystających z pomocy społecznej.

Stopa bezrobocia wśród osób

Liczba osób korzystających z programów aktywizacji zawodowej.

Liczba dzieci i młodzieży korzystających z programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży
z rodzin korzystających z pomocy
społecznej.

Liczba osób korzystających z pomocy społecznej, które zostały
podjęły pracę.

Stopa bezrobocia.

Liczba osób bezrobotnych, które
podjęły pracę poprzez Urząd
Pracy.

Liczba osób korzystających
z programów aktywizacji organizowanych przez Urząd Pracy.
Przeprowadzone programy dla
dzieci z rodzin korzystających
z pomocy społecznej.

dla dzieci i młodzieży.

aktywizacji bezrobotnych.
pokolenia odnośnie wartości
aktywności zawodowej, wyrwanie z biedy, marazmu, indolencji.

2.
Współpraca Ośrodka Pomocy
Społecznej z Urzędem Pracy
w zakresie kierowania bezrobotnych do udziału w programach
aktywizacyjnych.
Mieszkalnictwo
Cele operacyjne

1.3. Rozwinięta współpraca z Towarzystwami Budownictwa Społecznego
(TBS)i deweloperami
1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne
standardy
Wskaźniki produktu

Wskazywanie i przeznaczanie
terenów pod budownictwo TBS
i dla deweloperów.


Uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe.

Pozyskiwanie środków zewnętrznych na remonty i modernizację
budynków i mieszkań komunalnych oraz na rewitalizację substancji zabytkowej.

Tworzenie systemu ulg w czynszu
dla lokatorów zainteresowanych
podnoszeniem standardu zajmowanych mieszkań we własnym zakresie.


68
Powierzchnia nowych terenów
przeznaczonych pod budownictwo TBS (w ha) i dla deweloperów.
Powierzchnia uzbrojonych terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe (w ha).
Wprowadzone ulgi w czynszu dla
lokatorów zainteresowanych
podnoszeniem standardu zajmowanych mieszkań we własnym zakresie.
Wartość pozyskanych środków
środki zewnętrzne na remonty
i modernizację budynków i
mieszkań komunalnych oraz na
rewitalizację substancji zabytko-

Liczba udostępnionych budynków TBS i deweloperskich.

Liczba osób korzystających z programów dofinansowania do modernizacji budynków i mieszkań.

Liczba osób korzystających z ulg
związanych z podnoszeniem
standardu zajmowanych mieszkań.

Liczba zmodernizowanych/ zrewitalizowanych obiektów.

Odsetek budynków komunalnych
wej (w PLN).


3.

Tworzenie programów dofinansowania do modernizacji budynków i mieszkań.
Prowadzone programy dofinansowania do modernizacji budynków i mieszkań.
wymagających remontu.

wyposażonych w instalację C.O.

z dostępem do ciepłej wody.
Powrót do tworzenia preferencyjnych możliwości wykupu lokali
na własność przez lokatorów.
Bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia
Cele operacyjne

2.3. Wdrożony system monitorowania
miasta

Zakup sprzętu wchodzącego
w skład systemu monitoringu.
Zapewnienie dostępu i współpracy wszystkich służb działających
w zakresie bezpieczeństwa
publicznego do monitoringu.

Budowa centrum przesiadkowego

Rozwinięcie i usprawnienie komunikacji miejskiej, rowerowej
i pieszej.
2.2. Ograniczony ruch samochodowy
w centrum miasta

Wskaźniki produktu
Promowanie korzystania
z komunikacji publicznej.
69

Ilość punktów w mieście objęta
systemem monitoringu

Liczba przypadków wykorzystania
nagrań z monitoringu w postępowaniach prowadzonych przez
służby porządkowe.

Wartość inwestycji w zakresie
systemu monitoringu (w PLN).

Liczba działających punktów monitoringu.

Nowe miejsca przesiadkowe
i parkingowe.

Prowadzone programy promocji
komunikacji miejskiej.


Wybudowane ścieżki rowerowe
(w km).
Natężenie ruchu samochodowego w centrum miasta.


Zbudowane / wyremontowane
chodniki w centrum miasta
(w km).
Liczba mieszkańców korzystających z komunikacji miejskiej.
4.
Ochrona zdrowia i życia
Cele operacyjne
Upowszechnienie systemu elektronicznej rejestracji pacjentów
funkcjonującego równolegle
z tradycyjnym, istniejącym systemem rejestracji bezpośredniej
w publicznej opiece zdrowotnej.


Zwiększenie dostępności lekarzy
specjalistów.

Liczba etatów lekarzy specjalistów w placówkach publicznych.

Zatrudnienie higienistek w przedszkolach.

Akcje informacyjne dla dyrekcji
placówkach oświatowowychowawczych.

Zwiększenie dostępu do lekarzy
psychiatrów i neurologów dziecięcych dla dzieci i młodzieży.

3.4. Usprawniony dostęp do służby
zdrowia w mieście
3.5.Zapewniony dostęp do opieki medycznej dzieci (w placówkach oświatowo-wychowawczych)
Wskaźnik produktu

3.6. Zwiększony dostęp do usług w
zakresie zdrowia psychicznego dla
dzieci, młodzieży i dorosłych


Zwiększenie dostępu do usług
w zakresie zdrowia psychicznego
dla dorosłych w szczególności
opieki psychiatrycznej.
Prowadzenie działań uświadamiających korzyści płynące
z opieki psychologicznopsychiatrycznej.
70
Wskaźnik rezultatu
Liczba placówek objętych systemem elektronicznej rejestracji
pacjenta.

Liczba etatów lekarzy pierwszego
kontaktu w placówkach publicznych.
Czas oczekiwania do lekarza
pierwszego kontaktu w placówkach publicznych (w dniach).

Czas oczekiwania do lekarza specjalisty w placówkach publicznych (w dniach).

Odsetek dzieci objętych opieką
medyczną w przedszkolach.

Czas oczekiwania na wizytę do
lekarzy psychiatrów i neurologów
dziecięcych dla dzieci i młodzieży
(w dniach).

Czas oczekiwania na wizytę
do lekarzy psychiatrów i neurologów dziecięcych dla dorosłych
(w dniach).

Liczba wizyt pacjentów lekarzy
psychiatrów i neurologów.

Liczba etatów lekarzy psychiatrów i neurologów dziecięcych
dla dzieci i młodzieży.

Liczba etatów lekarzy psychiatrów i neurologów.

Przeprowadzone programy edukacyjne i informacyjne z zakresu
zdrowia psychicznego.

3.7. Skrócony czas oczekiwania na
usługi rehabilitacyjne w mieście

Zwiększenie dostępu do usług
rehabilitacyjnych.

5.
Wartość zakupionego sprzętu
umożliwiającego pełny zakres
świadczeń (w PLN).

Czas oczekiwania na usługi
rehabilitacyjne (w dniach).
Liczba etatów rehabilitantów.
Opieka
Cele operacyjne

3.8. Zwiększona liczba miejsc w
żłobkach publicznych
3.9. Zwiększona liczba istniejących
obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb
osób z ograniczoną sprawnością
ruchową
Wskaźniki produktu
Doposażanie istniejących placówek umożliwiające uruchamianie
nowych oddziałów.


Zwiększenie liczby placówek poprzez adaptację istniejących budynków lub tworzenie nowych.

Liczba wyremontowanych / zaadaptowanych budynków, gdzie mogą
powstać nowe placówki.

Zlikwidowanie barier architektonicznych w placówkach szkolnych
i przedszkolnych, w których uczą
się dzieci z ograniczoną sprawnością ruchową.

Wartość inwestycji w sprzęt rehabilitacyjny (w PLN).

Wartość inwestycji w bazę lokalową
(w zakresie likwidacji barier architektonicznych) (w PLN).

Zapewnienie sprzętu rehabilitacyjnego na zajęcia rewalidacyjnorehabilitacyjne w wyznaczonych
placówkach oświatowych.
71
Wartość inwestycji w sprzęt i bazę
lokalową istniejących placówek
(w PLN).

Liczba miejsc w żłobkach
publicznych.

Liczba żłobków.

Liczba obiektów szkolnych
i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową.

3.12. Zwiększony dostęp do oferty
przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem
3.2. Większa dostępność budynków
użyteczności publicznej dla osób
niepełnosprawnych
6.
Przygotowanie merytoryczne
asystentów rodziny umożliwiające
efektywne współdziałanie z rodzinami z niedosłuchem i niedowidzeniem.

Zapewnienie odpowiedniego doposażenia w zakresie programów
komputerowych i innych pomocy
specjalistycznych dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem.

Zlikwidowanie barier architektonicznych w budynkach użyteczności publicznej.

Wartość inwestycji w pomoce specjalistyczne w zakresie programów
komputerowych i innych pomocy
specjalistycznych dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem (w PLN).

Zorganizowane szkolenia dla
asystentów.

Wartość inwestycji w likwidacje barier architektonicznych w budynkach
użyteczności publicznej (w PLN).

Liczba miejsc w przedszkolach
oferujących opiekę nad dziećmi z niedowidzeniem i niedosłuchem .

Odsetek budynków użyteczności publicznej dostępnych dla
osób niepełnosprawnych.
Rozwój ludzi
Cele operacyjne
Wskaźniki produktu

3.3. Zapewniona baza sportowa
(infrastruktura i wyposażenie)
dla placówek oświatowych
oraz dla szkolnictwa wyższego

Doposażenie istniejących obiektów sportowych.

Budowa nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych.

72
Wartość inwestycji w prace remontowe i zakup sprzętu dla istniejących obiektów sportowych
(w PLN).
Liczba nowopowstałych obiektów
sportowych.

Odsetek placówek oświatowych
posiadających bazę sportową.

Liczba zajęć pozalekcyjnych organizowanych w obiektach sportowo-rekreacyjnych przy szkole .

3.13. Zwiększona aktywność sportowa
1.5. Promowane pozytywne postawy i
zachowania społeczności miasta
(obywatelskie, prospołeczne)
Cykliczne prowadzenie badań
odnośnie stanu sprawności
fizycznej dzieci i młodzieży
w szkołach i prezentacja wyników
mieszkańcom.

Organizowanie atrakcyjnych dla
mieszkańców zajęć w ośrodkach
sportowych.

Zwiększenie dostępności do istniejących obiektów sportowych
dla mieszkańców, szczególnie
dzieci i młodzieży.

Wspierania działalności lokalnych
klubów i organizacji sportowych
prowadzących ofertę dla dzieci
i młodzieży.

Popularyzowanie pozytywnych
postaw poprzez autorytety.


Przeprowadzone badania stanu
sprawności młodzieży (zaprezentowane mieszkańcom).

Przeprowadzone badania odnośnie oczekiwań różnych grup
wiekowych odnośnie zajęć sportowych.

Liczba klubów sportowych
w mieście.

Liczba organizacji pozarządowych
działających w zakresie sportu
i rekreacji.

Popularyzowanie postaw odnośnie kibicowania bez agresji.
73
Przeprowadzone projekty edukacyjno-informacyjne.

Frekwencja na zajęciach organizowanych przez ośrodki sportowe.

Odsetek dzieci i młodzieży
uczęszczająca na zajęcia sportowe/rekreacyjne.

Liczba mieszkańców zaangażowanych w działalność wolontariacką.

Frekwencja w wyborach.

Liczba organizacji pozarządowych.
7.
Kultura, sport, rekreacja, wypoczynek, przyjemności
Cele operacyjne
3.10. Zwiększona dostępność do bazy
sportowo – rekreacyjnej w mieście

Modernizacja basenu ogólnodostępnego.

Liczba boisk na 1000 mieszkańców.

Zapewnienie narciarskich tras
biegowych w mieście.

Liczba sal gimnastycznych
na 1000 mieszkańców.

Długość ścieżek rowerowych
w km na 1000 mieszkańców.

z infrastruktury sportoworekreacyjnej.

Ćwiczący ogółem w klubach
sportowych.

Opracowane i udostępnione wyniki badań.

Liczba osób ze zidentyfikowanych
grup dotychczas nieaktywnych,
które uczestniczyły w wydarzeniach kulturalnych i sportowych.



2.4. Zapewniony dostęp do informacji
o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki
Wskaźniki produktu
Rozbudowa istniejących ścieżek
rowerowych stworzenie sieci
ścieżek rowerowych powiązanych z miastami ościennymi.

Wartość inwestycji w tworzenie
bazy obiektów sportowych
(w PLN).
Wybudowane ścieżki rowerowe
(w km).
Zapewnienie oferty zajęć w odpowiadających potrzebom
mieszkańców godzinach.

Prowadzenie cyklicznych badań
dotyczących potrzeb i oczekiwań
w zakresie sportu, kultury
i rekreacji oraz turystyki.

Upowszechnianie wyników
badań.

Identyfikacja grup dotychczas
nieaktywnych w wymiarze
kultury, sportu i rekreacji.




Włączenie do udziału w kulturze,
sporcie i rekreacji oraz turystyce
74
Przeprowadzone badania
dotyczące potrzeb i oczekiwań
w zakresie sportu, kultury
i rekreacji oraz turystyki.
Przeprowadzone badania mające
na celu identyfikację grup mieszkańców nieuczestniczących w aktywności sportowej i kulturalnej.
Przeprowadzenia działań mających na celu włączenie do udziału
w kulturze, sporcie i rekreacji
oraz turystyce grup dotychczas
grup dotychczas nieaktywnych.


3.11. Zwiększony dostęp do obiektów
kultury, sportu, rekreacji i turystyki


nieaktywnych.
Stworzenie rozwiązań umożliwiających dogodne parkowanie za
okazaniem biletu na wydarzenie
kulturalne, sportowe lub rekreacyjne (jeden bilet za kilka usług).
Wyznaczenie miejsc parkingowych dla autokarów w centrum
miasta oraz w okolicy miejsc
atrakcyjnych turystycznie.
75

Liczba mieszkańców, którzy wzięli
udział w imprezach organizowanych w Mieście na 1000 mieszkańców.
Liczba nowych miejsc
parkingowych.

Liczba nowych miejsc parkingowych dla autokarów w centrum
miasta.

Liczba grup zorganizowanych
korzystających z usług
przewodników.
Liczba mieszkańców korzystających z ofert placówek kulturalnych na 1000 mieszkańców.

Liczba mieszkańców korzystających z edukacji kulturalnej i artystycznej na 1000 mieszkańców.

Liczba osób korzystających z rozwiązań typu „Karty mieszkańca”.

Stworzenie rozwiązania typu
„Kart mieszkańca” umożliwiającego tańszy wstęp na imprezy
kulturalne i sportowe.
z oferty obiektów kultury, sportu,
rekreacji i turystyki.


Rozwijanie informacji turystycznej w mieście służącej potrzebom
mieszkańców i gości.

Liczba przewodników.
8.
Kontakty społeczne, więź grupowa, tożsamość z miastem
Cele operacyjne

2.1. Zapewnione miejsce spełniające
społeczną funkcję rynku


1.6. Zaktywizowana społecznie
młodzież
1.7. Zaktywizowani społecznie
seniorzy

Wskaźniki produktu
Przeprowadzenie konsultacji społecznej w celu wskazania miejsca
i funkcji spełnianych przez rynek.
Zagospodarowanie wskazanego
terenu i zabezpieczenie funkcji
spełnianych przez rynek, pozyskanie inwestorów.
Kontynuowanie działań i podejmowanie nowych inicjatyw mających na celu aktywizację obywatelską młodzieży (m.in. Młodzieżowa Rada Miasta).
Przeznaczenie części budżetu
obywatelskiego na realizację inicjatyw zgłaszanych przez seniorów.

Dalsze wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych angażujących potencjał seniorów w rea-
Opracowane wyniki konsultacji
społecznych.

Podpisane umowy z inwestorami.

Uwzględnienie propozycji przeznaczenia części budżetu na realizację inicjatyw zgłaszanych
przez młodzież.
Wartość wydatków budżetowych
na działania realizowane/zgłaszane przez młodzież (w PLN).
Przeprowadzone działania i programy aktywizujące skierowane
do młodzieży.

Przeznaczenie części budżetu
obywatelskiego na realizację inicjatyw zgłaszanych przez młodzież.



76

Uwzględnienie propozycji przeznaczenia części budżetu na realizację inicjatyw zgłaszanych
przez seniorów.

Przeprowadzone działania i programy aktywizujące skierowane

Wartość inwestycji inwestycje
w zakresie zagospodarowania
terenu (w PLN).

Liczba podmiotów zaangażowanych w pełnienie funkcji/usług
dla społeczeństwa.

Liczba zgłaszanych i realizowanych w ramach budżetu obywatelskiego inicjatyw młodzieży.

angażujących młodzież.

Liczba zgłaszanych i realizowanych w ramach budżetu obywatelskiego inicjatyw seniorów.

angażujących seniorów.
lizacji zadań na rzecz miasta.
do seniorów.
12.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta
1.
Zasoby techniczne
Cele operacyjne

4.1. Zoptymalizowana gospodarka
wodno-ściekowa w mieście


4.2. Zwiększony poziom standardów
mieszkaniowych
Wskaźniki produktu
Sukcesywna przebudowa starej
infrastruktury wodociągowej
i kanalizacyjnej na terenie
miasta.
Budowa i rozbudowa infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej na terenach przeznaczonych
pod nowe inwestycje.

Długość zmodernizowanych sieci
wodociągowych i kanalizacyjnych
(w km).

Długość zbudowanych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych
(w km).

Liczba zmodernizowanych obiektów sieci wodnokanalizacyjnej.
Budowa suszarni osadów ściekowych na oczyszczalni ścieków.

Podnoszenie świadomości poszanowania mienia.

Wdrożenie systemu zachęt dla
mieszkańców do drobnych prac
remontowych własnych zasobów.

Działania sprzyjające integracji
sąsiedzkiej.

Kontynuacja programu w zakresie termomodernizacji budynków

Prowadzone projekty edukacyjno-informacyjne na rzecz poszanowania mienia.

Liczba osiedli prowadzących systemu zachęt dla mieszkańców
wykonujących drobne prace
remontowe.

77
Liczba budynków objętych pracami termo modernizacyjnymi.

Długość istniejących sieci kanalizacyjnych (w km).

Długość istniejących sieci wodociągowych (w km).

Procentowy udział gospodarstw
domowych korzystających z sieci
kanalizacji sanitarnej.

Procentowy udział gospodarstw
domowych korzystających z sieci
wodociągowej

Procent oczyszczanych ścieków.

Liczba mieszkań/1000
mieszkańców.

Odsetek mieszkań wyposażonych
w instalację C.O.

Odsetek mieszkań z dostępem
do ciepłej wody.

Liczba gospodarstw domowych
/1 mieszkanie
i likwidacji niskiej emisji.
4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa
w mieście

Kontynuacja systemu motywacyjnego do modernizacji i remontów.

Dostosowanie części pustostanów na parterach do zamieszkania przez osoby niepełnosprawne
lub starsze (z wykorzystaniem
środków z różnych funduszy
celowych).

Poprawa estetyki i funkcji otoczenia zabudowy mieszkaniowej

Likwidacja ubikacji na klatkach
schodowych i przeniesienie
toalet do mieszkań w ramach
programu adaptacji części
mieszkania dla potrzeb budowania łazienek z WC.

Wdrożenie lokalnego programu
rozwiązywania problemów społecznych.

Wdrożenie skutecznego systemu
monitorowania miasta.

Doświetlenie miejsc potencjalnie
niebezpiecznych.

Neutralizacja miejsc szczególnie

Liczba pustostanów na parterach
przystosowanych do zamieszkania przez osoby niepełnosprawne
lub starsze.

Procent mieszkań z dostępem
do WC.

estetyki i funkcjonalności otoczenia zabudowy mieszkaniowej.

Liczba beneficjentów programów
rozwiązywania problemów
społecznych.
Powierzchnia miasta objęta
systemem monitoringu.
Wartość inwestycji w przebudowy miejsc szczególnie niebezpiecznych (w PLN).
Wartość inwestycji w doświetla-



78

Wskaźnik przestępczości na 1000
mieszkańców.

Liczba kolizji i wypadków
drogowych.

Liczba wykroczeń
niebezpiecznych poprzez ich
przebudowanie.
nie miejsc szczególnie niebezpiecznych (w PLN).


4.4. Przystosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych i likwidacja barier architektonicznych

Dostosowanie komunikacji publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Inwentaryzacja i hierarchizacja
potrzeb rewitalizacji terenów
zdegradowanych i zdewastowanych.
4.5. Zrewitalizowane tereny
zdegradowane i zdewastowane
2.
Likwidacja barier architektonicznych w przejściach podziemnych,
w budynkach użyteczności publicznej.
Liczba przeprowadzonych
remontów przejść podziemnych
i budynków użyteczności publicznej mających na celu dostosowanie ich do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Odsetek taboru przystosowanego
do potrzeb osób niepełnosprawnych (niskopodłogowe pojazdy
z miejscem dla wózka inwalidzkiego oraz systemem informacji
głosowej).

Powierzchnia zinwentaryzowanych terenów zdegradowanych
i zdewastowanych.


Opinie osób niepełnosprawnych
na temat życia w mieście (zebrane w ramach dedykowanego
badania opinii publicznej).

Powierzchnia zrewitalizowanych
terenów zdegradowanych i zdewastowanych (ha).
Realizacja działań m.in. w ramach
Lokalnego Planu Rewitalizacji.
Potencjał i ład przestrzenny
Cele operacyjne
5.1. Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu

Połączenie autostrad A4 i A1 z
przebudowaną DK 79.

Poprawa jakości usług transportu
Wskaźniki produktu
79

Wartość inwestycji przeznaczone
na połączenie autostrad A4 i A1
z przebudowaną DK 79 (w PLN).

Liczba zmodernizowanych

Liczba linii komunikacji miejskiej

Odsetek mieszkańców korzysta-
zbiorowego.


Rozbudowa systemu ścieżek
rowerowych.
Budowa centrum przesiadkowego w mieście.

Budowa połączenia komunikacyjnego na kierunku północpołudnie (w tym przebudowa
DK 79 na odcinku od
ul. Chorzowskiej w Katowicach
do Alei Jana Pawła II w Bytomiu –
DW 911).

5.2. Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta
Poprawa polityki parkingowej.




przystanków.
Zagospodarowanie i przygotowanie pod inwestycje terenów
poprzemysłowych.
Uporządkowanie stanu własnościowego potencjalnych terenów
inwestycyjnych.

Liczba zakupionego taboru.


Długość nowych i zmodernizowanych ścieżek rowerowych.
Długość ścieżek rowerowych
(w km).

Natężenie ruchu samochodowego.

Liczba wypadków i kolizji
drogowych.

Liczba nowych przedsiębiorców
prowadzących działalność na terenach inwestycyjnych miasta.

Wartość inwestycji na terenach
inwestycyjnych miasta (w PLN).

na budową centrum przesiadkowego (w PLN).

Liczba nowych połączeń komunikacji miejskiej.

na połączenie komunikacyjne
na kierunku północ-południe
(w PLN).

Wykaz przeprowadzonych
inwestycji.

Procent powierzchni miasta objętej aktualnym planem zagospodarowania przestrzennego – jest
100%.

Kontynuacja aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastrukturalnej do te-
80
jących z komunikacji miejskiej.
Procent powierzchni terenów
inwestycyjnych będących
własnością miasta.
Powierzchnia dostępnych terenów inwestycyjnych (w ha).
renów inwestycyjnych.

Przygotowanie i rozpowszechnianie oferty dostępnych terenów inwestycyjnych.

Przygotowanie terenów inwestycyjnych (zapewnienie dostępności komunikacyjnej, uzbrojenie).
4.7. Utworzona strefa ekonomiczna
4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane
istniejące przestrzenie publiczne
3.

Pozyskanie inwestorów (akcja
informacyjna).

Kontynuacja przygotowywania
budżetu obywatelskiego.

Wdrożenie programów aktywizacji społeczeństwa w przekształcaniu istniejących i kreowanych
przestrzeni publicznych.

Przeprowadzona projektu informacyjno-promocyjnego.

Liczba przedsiębiorstw działających w strefie ekonomicznej.

Zatrudnienie pracowników
w przedsiębiorstwach działających w strefie ekonomicznej
(ilość osób).

Powierzchnia SSE (w ha).

Zatrudnienie.

Liczba inwestycji w ramach budżetu obywatelskiego w zakresie


Wdrożone programy aktywizacji
społeczeństwa z wykorzystaniem
Liczba osób uczestniczących
w imprezach o charakterze
lokalnym.

Powierzchnia nowych przestrzeni
publicznych.
Potencjał ekologiczny
Cele operacyjne
5.2.Poprawiony stan środowiska naturalnego

Zmniejszanie niskiej emisji.

Kontynuacja programu dopłat
do zmiany systemu ogrzewania.

Wspieranie inwestycji w zakresie
Odnawialnych Źródeł Energii.
81

Wartość wydatków na program
dopłat do zmiany systemu
ogrzewania (w PLN).

Wartość wydatków na wspieranie inwestycji w zakresie Odna-
Wskaźniki produktu

Wyniki badań Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska odnośnie stanu powietrza,
wód powierzchniowych i podziemnych.
4.

Ograniczenie ruchu pojazdów
spalinowych w centrum miasta.

Budowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców.

Natężenie ruchu pojazdów spalinowych w centrum miasta.

Wdrożenie systemu ulg i zachęt
dla przedsiębiorców nieuciążliwych dla środowiska.

Liczba przedsiębiorców korzystających z systemu ulg ekologicznych.

Utrzymanie dobrego poziomu
oczyszczania miasta.

Liczba gospodarstw domowych
segregujących odpady.

Wdrożenie programu tworzenia
ekranów izolacyjnych z zieleni.


Systematyczna modernizacja
parków w mieście.
programu tworzenia ekranów
izolacyjnych z zieleni (w PLN).

Powierzchnia zmodernizowanych
parków i terenów zielonych
(w ha).

Liczba likwidowanych dzikich
wysypisk.
wialnych Źródeł Energii (w PLN).
Potencjał ludzki
Cele operacyjne

5.3.Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania
Wskaźniki produktu

Zapewnienie dobrej dostępności
do usług dla mieszkańców (medycznych, edukacyjnych, opiekuńczych, rekreacyjnych, kulturalnych).

82
Liczba miejsc w przedszkolach
publicznych na populację dzieci
w wieku przedszkolnym.
Liczba miejsc w żłobkach i przedszkolach publicznych na popula-

Wskaźnik imigracji.

Wskaźnik emigracji.

Wyniki badań opinii mieszkańców.

Liczba osób studiujących
na chorzowskich uczelniach.
5.

Poprawa stanu połączeń komunikacyjnych wewnątrz miasta
i aglomeracji.

Poprawa poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców.

Przygotowanie terenów poprzemysłowych pod inwestycje.

Budowa nowoczesnego akademika.
cję dzieci poniżej wieku przedszkolnego.

Liczba mieszkańców korzystających z ofert placówek kulturalnych na 1000 mieszkańców


Powierzchnia terenów poprzemysłowych przygotowanych pod
inwestycje.

Liczba chętnych do studiowania
w Chorzowie.
Potencjał kulturowy
Cele operacyjne

5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy
miasta


Wskaźniki produktu
Wykorzystanie potencjału Chorzowskiego Centrum Kultury na
potrzeby kina studyjnego.
Utworzenie Muzeum Hutnictwa
na terenie poprzemysłowym.

Liczba seansów zorganizowanych
w ramach kina studyjnego.


Rozszerzenie działalności Parku
Etnograficznego o ekspozycję
obiektów miejskiej architektury

83

Wartość inwestycji w utworzenie
Muzeum Hutnictwa (w PLN).
Wydatki na imprezy organizowane dla społeczności lokalnej
(w PLN).

Nowe elementy w ofercie Parku
Etnograficznego.
Czytelnicy bibliotek

Liczba mieszkańców, którzy wzięli
udział w imprezach organizowanych w Mieście na 1000 miesz-
Procent powierzchni Miasta objętej aktualnymi planami zagospo-
drewnianej.

darowania przestrzennego.

Koordynacja działań instytucji
samorządowych w zakresie
zagospodarowania przestrzeni
publicznej.

Kontynuacja prac planistycznych
tworzących prawo miejscowe.

Stworzenie systemu informacji
i promocji dotyczącej obiektów
o szczególnej wartości dla
Miasta, w szczególności obiektów
poprzemysłowych Stworzenie
programu informacyjnoedukacyjnego mającego na celu
podniesienie świadomości dotyczącej tradycji, kultury i sztuki
(w tym zabytków ruchomych).

Kontynuacja i rozwój działań na
rzecz edukacji w tym regionalnej
(wspieranie innowacji i eksperymentów).
84
Liczba realizowanych działań
edukacyjnych i informacyjnych
mających na celu promocję
tradycji.
kańców.

Liczba mieszkańców korzystających z ofert placówek kulturalnych na 1000 mieszkańców.

12.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta
1. Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP (Małe i Średnie Przedsiębiorstwa)
Cele operacyjne


6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia
w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP



Udostępnianie na preferencyjnych warunkach terenów inwestycyjnych oraz obiektów i lokali
na rozwijanie działalności mikroprzedsiębiorstw i MŚP.
Doradztwo i pomoc w pozyskiwaniu środków na rozwój mikroprzedsiębiorstw i MŚP.
Wsparcie finansowe przedsiębiorców i rozpoczynających
działalność gospodarczą, poprzez
instytucje miejskie i instytucje
otoczenia biznesu.
Dostępność oferty wsparcia
w zarządzaniu operacyjnym
przedsiębiorstwem.
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb rozwoju sektora mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

Powierzchnia udostępnionych
na preferencyjnych warunkach
terenów inwestycyjnych oraz
obiektów i lokali na rozwijanie
działalności mikroprzedsiębiorstw i MŚP (w ha).

Liczba zrealizowanych programów wsparcia i doradztwa dla
mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

85
Liczba zrealizowanych programów wsparcia i doradztwa dla
osób rozpoczynających działalność gospodarczą.

Liczba mikroprzedsiębiorstw
i MŚP, którym udzielone zostało
wsparcie finansowe przez instytucje miejskie i IOB.

terenów poprzemysłowych wykorzystanych przez IOB (w ha).
Wskaźniki produktu

Procent zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP wśród
ogółu zatrudnionych.

Nowe miejsca pracy w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP.



6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu
rynkowym


6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP
Wykreowanie i promowanie regionalnych produktów i usług.
Prowadzenie wspólnej promocji
produktów i usług regionalnych.

Liczba zarejestrowanych produktów lokalnych.


Wspieranie tworzenia konsorcjów i wspólnych ofert.
Liczba inicjatyw w ramach Partnerstwa Prywatno-Publicznego.


Monitorowanie sytuacji gospodarczej/ rynkowej.
Prowadzone badania sytuacji
gospodarczej.
Wartość sprzedaży mikroprzedsiębiorstw i MŚP (w PLN).


Podejmowanie inicjatyw
w ramach Partnerstwa
Prywatno-Publicznego.
Liczba zrealizowanych programów wspierających wspólną
promocję.
Liczba nowo zarejestrowanych
mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

Liczba zrealizowanych programów wspierających tworzenia
konsorcjów i wspólnych ofert.
Procent zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP
w ogóle zatrudnionych.

Liczba zrealizowanych programów dotyczące innowacyjności
i współpracę środowiska naukowego z przedsiębiorstwami
(w tym projekty edukacyjnoinformacyjne, konferencje, seminaria, szkolenia i wyjazdy studyjnych oraz bazy dobrych praktyk).

Wartość inwestycji mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

Liczba patentów zgłoszonych
przez mikroprzedsiębiorstwa
i MŚP.

Udział przedstawicieli mikroprzedsiębiorstw i MŚP
w organizowanych projektach
i programach.

Wparcie rozwoju inicjatyw
klastrowych.

Inicjowanie zainteresowania
przedsiębiorców innowacyjnością, nowymi technologiami.

Wspieranie organizacyjne, techniczne i finansowe konkretnych
przedsięwzięć.

Inicjowanie i wspieranie współpracy między środowiskiem naukowym a przedsiębiorstwami.

Wymiana praktyk oprzez udział
i organizacje konferencji, szkoleń
i wyjazdów studyjnych oraz two-
86
rzenie baz dobrych praktyk.
2. Duże przedsiębiorstwa
Cele operacyjne


6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw


Wskaźniki produktu
Przeprowadzone badania dotyczące potrzeb kadrowych dużych
przedsiębiorstw udostępniane
placówkom oświatowym oraz
szkołom wyższym.

Dostosowywanie potencjału
edukacyjnego w mieście do potrzeb dużych przedsiębiorstw.

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb nowych
przedsiębiorstw.

Wspieranie i promowanie inicjatyw w ramach społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.
87
Przeprowadzone badania dotyczące potrzeb kadrowych dużych
przedsiębiorstw udostępnione
placówkom oświatowym.
terenów poprzemysłowych
wykorzystywanych przez duże
przedsiębiorstwa (w ha).
Liczba zrealizowanych programów z zakresu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

Wartość produkcji dużych przedsiębiorstw (w PLN).

Wartość sprzedaży dużych przedsiębiorstw (w PLN).

Liczba nowych miejsc pracy dużych przedsiębiorstwach

Inicjatywy dużych przedsiębiorstw w zakresie społecznej
odpowiedzialności biznesu.
3. Rynek pracy
Cele operacyjne


6.5.Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy


Wskaźniki produktu
Systematyczne badanie rynku
pracy, oferty edukacyjnej i poza
szkolnej w zakresie podnoszenia
i zmiany kwalifikacji
zawodowych.

Przeprowadzone badania rynku
pracy, oferty edukacyjnej i poza
szkolnej w zakresie podnoszenia
i zmiany kwalifikacji.

Programy na rzecz promocji zatrudnienia zrealizowane ze środków zewnętrznych.
Pozyskiwanie środków finansowych i realizacja programów
na rzecz promocji zatrudnienia
i aktywizacji zawodowej osób
bezrobotnych.

Liczba uczniów korzystających
z doradztwa zawodowego.

Rozwijanie doradztwa dla
uczniów szkół podstawowych
i gimnazjalnych w zakresie świadomego wyboru ścieżki rozwoju
zawodowego.
Liczba zrealizowanych programów i projektów promujących
zatrudnianie osób bezrobotnych.

Liczba zrealizowanych programów i projektów promujących
współpracę szkół z pracodawcami w zakresie praktyk zawodowych.
Promocja wśród pracodawców
zatrudnienia osób bezrobotnych.

Zwiększenie znaczenia praktyk
zawodowych w programach
kształcenia zawodowego
i wyższego.

Wspieranie samozatrudnienia
wśród bezrobotnych.
88

Liczba udzielonych dotacji
na założenie działalności gospodarczej.

Liczba przeprowadzonych szkoleń
dotyczące zakładania własnej
działalności gospodarczej.

Stopa bezrobocia.

Liczba bezrobotnych zakładających własną działalność gospodarczą.

Liczba bezrobotnych, którzy wzięli udział w robotach publicznych
i pracach interwencyjnych.

Liczba bezrobotnych, którzy wzięli udział w kursach i szkleniach.

Stopa bezrobocia wśród absolwentów.

Liczba absolwentów zakładających własną działalność gospodarczą.

Organizacja robót publicznych
i prac interwencyjnych.

Działania na rzecz zdobywania
kwalifikacji przez osoby bezrobotne.



6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie
osób bezrobotnych korzystających

Dopasowanie kierunków i specjalności kształcenia, a także
oferty studiów podyplomowych
do potrzeb lokalnego rynku pracy.
Wspieranie samozatrudnienia
wśród absolwentów.
Weryfikacja procedur i zasad
przyznawania pomocy społecznej
(eliminowanie nadużywania pomocy społecznej).
Ścisła współpraca Urzędu Pracy,
Ośrodka Pomocy Społecznej na
rzecz aktywizacji zawodowej
osób bezrobotnych korzystają-

Zrealizowane akcje informacyjnopromocyjne dotyczące zakładania
własnej działalności gospodarczej.

Zorganizowane roboty publicznych i prace interwencyjnych.

Zorganizowane szkolenia i kursy
umożliwiające osobom bezrobotnym zdobycie kwalifikacji.

Programy współpracy szkół i publicznych służb zatrudnienia.

Przeprowadzone szkolenia dotyczące zakładania działalności gospodarczej-przez absolwentów.

Zrealizowane akcje informacyjnopromocyjne dotyczące zakładania
własnej działalności gospodarczej-przez absolwentów.

Wykryte nadużycia w procedurach przyznawania pomocy
społecznej.

89
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej biorących udział
w programach aktywizacji zawo-

Stopa bezrobocia w grupie osób
cych z pomocy społecznej.

dowej.
Finansowanie projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe na rzecz aktywizacji
zawodowej osób bezrobotnych
korzystających z pomocy
społecznej.

Wartość inwestycji w programy
i projekty na rzecz aktywizacji
zawodowej osób korzystających
z pomocy społecznej prowadzonych przez organizacje NGO
(w PLN).
4. Instytucje otoczenia biznesu
Cele operacyjne


6.7. Wyższe standardy i jakość usług
świadczonych przez Instytucje
Otoczenia Biznesu


Wskaźniki produktu
Współpraca i realizacja wspólnych projektów przez IOB na
rzecz rozwoju i promocji przedsiębiorczości w mieście.

Inicjowanie przedsięwzięć
na rzecz wspólnej promocji produktów i usług regionalnych.
Liczba zrealizowanych programów na rzecz rozwoju i promocji
przedsiębiorczości w mieście realizowane we współpracy z IOB.

Stała dostępność oferty IOB
w zakresie doradztwa biznesowego, finansowego, prawnego,
edukacyjnego.
Liczba inicjatywy z zakresu
wspólnej promocji produktów
i usług regionalnych.

Stworzone bazy dobrych praktyk
IOB.

Liczba IOB prowadzących współpracę z miastem.
Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć z udziałem partnerów
sektorów: publicznego, prywat-
90

Liczba przedsiębiorstw korzystających z usług IOB.
nego i pozarządowego.

Kodyfikacja dobrych praktyk IOB
w zakresie oferty oraz sposobu
świadczenia usług oraz rozwiązywania problemów przedsiębiorstw, w ramach wspólnych
zintegrowanych baz informacji.

Poprawa komunikacji pomiędzy
IOB – miasto – przedsiębiorcy
(m. in. poprzez skuteczne
wykorzystanie platformy
wymiany informacji).
5. Konkurencyjna współpraca
Cele operacyjne
6.8. Rozwinięta współpraca
podmiotów gospodarczych

Wspieranie inicjatyw na rzecz
integracji i tworzenia samorządu
gospodarczego.

Wspieranie rozwoju inicjatyw
klastrowych.

Inicjowanie i wspieranie wspólnych przedsięwzięć i projektów
gospodarczych.

Kodyfikacja dobrych praktyk
w zakresie współpracy przedsię-
Wskaźniki produktu



91
Liczba zrealizowanych programów informacyjnych związanych
z tematyką samorządu gospodarczego.
współpracy podmiotów gospodarczych.

Liczba działających organizacji
samorządu gospodarczego.

Liczba działających inicjatyw
klastrowych.
biorstw oraz realizacji wspólnych
przedsięwzięć w ramach zintegrowanej bazy informacji.
z tematyką inicjatyw klastrowych.

Stworzone bazy dobrych praktyk.

Liczba przeprowadzonych kampanii promocyjnych.
6. Polityka gospodarcza i promocja Miasta
Cele operacyjne

Kontynuacja strategii komunikacji marketingowej i promocji miasta Chorzów.

Cykliczne prowadzenie badania
wizerunku miasta.

Aktywne wykorzystanie mieszkańców miasta w kreowaniu pozytywnego wizerunku miasta –
miasto przyjazne dla gości.
6.9. Pozytywny wizerunek miasta
6.10. Wzrost liczby inwestycji gospodarczych realizowanych w mieście

Przygotowanie i realizacja programu estetyzacji miasta.

Stworzenie kulinarnego szlaku
na terenie miasta.

Udostępnianie terenów dla potrzeb inwestycji gospodarczych.

Uzbrajanie terenów inwestycyjnych odpowiednio do potrzeb
inwestorów.
Wysoki standard i zindywiduali-


Wskaźnik emigracji.
Liczba zorganizowanych imprez
wizerunkowych.

Wskaźnik imigracji.

Liczba nowych przedsiębiorstw.

Liczba przeprowadzonych badań
wizerunku miast.


Liczba obiektów należących do
szlaku gastronomicznego.
Liczba turystów i odwiedzających
korzystająca z oferty turystycznej
Miasta.

Powierzchnia terenów udostępnionych na potrzeby inwestycji
gospodarczych.

Procent uzbrojonych terenów
udostępnionych na potrzeby
inwestycji gospodarczych.

Liczba inwestycji gospodarczych.

92
zowana obsługa potencjalnych
inwestorów.

Program wsparcia inwestorów
w okresie po oddaniu inwestycji
do użytkowania.

Zwiększenie atrakcyjności obszarów zurbanizowanych miasta
z punktu widzenia dostępności
terenów rekreacyjnowypoczynkowych.

Prowadzenie wspólnych (z innymi miastami) działań na rzecz pozyskiwania inwestorów.
93

Liczba przeprowadzonych projektów wspierających inwestorów
w okresie po oddaniu inwestycji
do eksploatacji.

Powierzchnia terenów zielonych.

Liczba przeprowadzonych we
współpracy z innymi miastami
projektów na rzecz przyciągania
inwestorów.
13.
Działania wraz z terminem realizacji i źródłami finansowania
Cele operacyjne
Termin
realizacji
Źródło finansowania
1. Zabezpieczenie materialne
dla rozwoju nowych przedsiębiorstw
dla zwiększenia ilości miejsc pracy
w przedsiębiorstwach
3.1. Działalność Ośrodków Pomocy
Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób korzystających z
pomocy
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości
bezrobotnych odnośnie aktywizacji
zawodowej osób notorycznie korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej
Wypracowanie rozwiązań prawnych ułatwiających rozpoczynanie działalności gospodarczej
Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych na rozpoczęcie
nowej działalności
Tworzenie systemu ulg podatkowych dla osób rozpoczynających nową
działalność
Przeprowadzane i udostępniane przez samorząd badania rynku,
Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków z PO KL na rozwijanie
dotychczasowej działalności gospodarczej kreującej nowe miejsca pracy
Tworzenie systemu ulg podatkowych dla firm rozwijających dotychczasową działalność w ramach, której kreowane są nowe miejsca pracy
Tworzenie systemu ulg podatkowych dla osób rozpoczynających nową
działalność
Przeprowadzane i udostępniane przez samorząd badania rynku,
Tworzenie skutecznych programów aktywizacji zawodowej bezrobotnych
Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z rodzin
Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży zwiększających aspiracje, poziom motywacji do pracy, bycia samowystarczalnym
(programy innowacyjne w przedszkolach, szkołach podstawowych
i gimnazjalnych), rezultatem programów będą zmiany w świadomości
młodego pokolenia odnośnie wartości aktywności zawodowej, wyrwa-
94
2014 – 2020
Budżet miasta, środki unijne
2014 – 2020
2015 – 2020
Budżet miasta, budżet państwa
Budżet miasta
2014 – 2020
2015 – 2020
Budżet miasta, b. państwa
2014 – 2020
Budżet miasta, b. państwa
2015 – 2020
Budżet miasta
2014 – 2020
2014 – 2020
2014 – 2020
2014 – 2020
Cele operacyjne
Termin
realizacji
nie z biedy, marazmu, indolencji
2. Mieszkalnictwo
1.3. Rozwinięta współpraca z Towarzystwami Budownictwa Społecznego
(TBS)i deweloperami
Wskazywanie i przeznaczanie terenów pod budownictwo TBS i dla
deweloperów
2014 – 2020
Budżet miasta
Uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe
2014 – 2020
Budżet miasta, środki
zewnętrzne
2014 – 2020
zewnętrzne, w tym unijne
2017 – 2020
Budżet miasta
2014 – 2030
zewnętrzne w tym unijne
Zakup sprzętu wchodzącego w skład systemu monitoringu
Zapewnienie dostępu i współpracy wszystkich służb działających
w zakresie bezpieczeństwa publicznego do monitoringu
2014 – 2015
Budżet miasta
2015 – 2016
Budżet miasta
Budowa centrum przesiadkowego
2014 – 2020
Rozwinięcie i usprawnienie komunikacji miejskiej, rowerowej i pieszej
2014 – 2020
Promowanie korzystania z komunikacji publicznej
2016 – 2020
zewnętrzne
zewnętrzne, w tym unijne
Usprawnienie i upowszechnienie systemu elektronicznej rejestracji
pacjentów funkcjonującego równolegle z tradycyjnym, istniejącym
systemem rejestracji bezpośredniej w publicznej opiece zdrowotnej
2016 – 2020
Budżet państwa
Pozyskiwanie środków zewnętrznych na remonty i modernizację budynków i mieszkań komunalnych oraz na rewitalizację substancji zabytkowej
1.4. Zmodernizowane mieszkania
komunalne spełniające współczesne
Tworzenie systemu ulg w czynszu dla lokatorów zainteresowanych
standardy
podnoszeniem standardu zajmowanych mieszkań we własnym zakresie
Tworzenie programów dofinansowania do modernizacji budynków
i mieszkań
3. Bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia
2.3. Wdrożony system monitorowania
miasta
2.2. Ograniczony ruch samochodowy
w centrum miasta
4. Ochrona zdrowia i życia
3.4. Usprawniony dostęp do służby
zdrowia w mieście
95
Cele operacyjne
3.5. Zapewniony dostęp do opieki
medycznej dzieci (w placówkach
oświatowo-wychowawczych)
Zatrudnienie higienistek w przedszkolach
3.6. Zwiększony dostęp do usług
w zakresie zdrowia psychicznego dla
dzieci, młodzieży i dorosłych
Zwiększenie dostępu do lekarzy psychiatrów i neurologów dziecięcych
dla dzieci i młodzieży
Zwiększenie dostępu do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla
dorosłych w szczególności opieki psychiatrycznej
Prowadzenie działań uświadamiających korzyści płynące z opieki
psychologiczno-psychiatrycznej
3.7. Skrócony czas oczekiwania na
usługi rehabilitacyjne w mieście
5. Opieka
3.8. Zwiększona liczba miejsc w żłobkach publicznych
3.9. Zwiększona liczba istniejących
obiektów szkolnych i przedszkolnych
dostosowanych do potrzeb osób z
ograniczoną sprawnością ruchową
3.12. Zwiększony dostęp do oferty
przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem
3.2. Większa dostępność budynków
użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych
Zwiększenie dostępu do usług rehabilitacyjnych
Doposażanie istniejących placówek umożliwiające uruchamianie
nowych oddziałów
Zwiększenie liczby placówek poprzez adaptację istniejących budynków
lub budowę nowych.
Zlikwidowanie barier architektonicznych w placówkach szkolnych
i przedszkolnych, w których uczą się dzieci z ograniczoną sprawnością
ruchową
Zapewnienie sprzętu rehabilitacyjnego na zajęcia rewalidacyjnorehabilitacyjne w wyznaczonych placówkach oświatowych
Przygotowanie merytoryczne asystentów rodziny umożliwiające efektywne współdziałanie z rodzinami z niedosłuchem i niedowidzeniem
Zapewnienie odpowiedniego doposażenia w zakresie programów
komputerowych i innych pomocy specjalistycznych dla dzieci
z niedowidzeniem i niedosłuchem
Zlikwidowanie barier architektonicznych w budynkach użyteczności
publicznej
96
Termin
realizacji
2016 – 2030
Budżet państwa, budżet
miasta
2016 – 2030
miasta
2016 – 2030
Budżet państwa
2016 – 2030
Budżet państwa
2016 – 2030
Budżet państwa
2015 – 2030
2017 – 2030
2017 – 2020
2017 – 2025
2017 – 2025
Budżet miasta, budżet
państwa, środki unijne
państwa, środki zewnętrzne
2017 – 2030
2017 – 2020
Cele operacyjne
Termin
realizacji
6. Rozwój ludzi
3.3. Zapewniona baza sportowa (infrastruktura i wyposażenie) dla placówek
oświatowych
3.13. Zwiększona aktywność sportowa
1.8. Promowane pozytywne postawy
i zachowania społeczności miasta
(obywatelskie, prospołeczne)
Doposażenie istniejących obiektów sportowych
2014 – 2020
Budowa nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych przy szkołach
2014 – 2030
Cykliczne prowadzenie badań odnośnie stanu sprawności fizycznej
dzieci i młodzieży w szkołach i prezentacja wyników mieszkańcom
Organizowanie atrakcyjnych dla mieszkańców zajęć w ośrodkach sportowych
Popularyzowanie pozytywnych postaw poprzez autorytety
Popularyzowanie postaw odnośnie kibicowania bez agresji
2018 – 2020
2014 – 2030
2014 – 2030
2014 – 2030
państwa
Budżet miasta
państwa
Budżet miasta
państwa
7. Kultura, sport, rekreacja, wypoczynek, przyjemności
3.10. Zwiększona dostępność do bazy
sportowo-rekreacyjnej w mieście
2.4 Zapewniony dostęp do informacji
o potrzebach i oczekiwaniach
w zakresie kultury, sportu i rekreacji
oraz turystyki
2018 – 2030
Budżet województwa, budżet
Budżet województwa
Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne
Budżet miasta
2019 – 2030
Budżet miasta
2019 – 2030
Budżet miasta
Modernizacja basenu ogólnodostępnego
2016 – 2030
Zapewnienie narciarskich tras biegowych w mieście
Rozbudowa istniejących ścieżek rowerowych, stworzenie sieci ścieżek
rowerowych powiązanych z miastami ościennymi
Prowadzenie cyklicznych badań dotyczących potrzeb i oczekiwań
w zakresie sportu, kultury i rekreacji oraz turystyki
Upowszechnianie wyników badań
Identyfikacja grup dotychczas nieaktywnych w wymiarze kultury,
sportu i rekreacji
Włączenie do udziału w kulturze, sporcie i rekreacji oraz turystyce grup
dotychczas nieaktywnych
2025 – 2030
97
2014 – 2030
2018 – 2030
Cele operacyjne
Stworzenie rozwiązań umożliwiających dogodne parkowanie za okazaniem biletu na wydarzenie kulturalne, sportowe lub rekreacyjne (jeden
bilet za kilka usług)
3.11. Zwiększony dostęp do obiektów
Wyznaczenie miejsc parkingowych dla autokarów w centrum miasta
kultury, sportu, rekreacji i turystyki
oraz w okolicy miejsc atrakcyjnych turystycznie
Rozwijanie informacji turystycznej w mieście służącej potrzebom
mieszkańców i gości
8. Kontakty społeczne, więź grupowa, tożsamość z miastem
2.1. Zapewnione miejsce spełniające
funkcję rynku
1.6. Zaktywizowana społecznie
młodzież
1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy
Przeprowadzenie konsultacji społecznej w celu wskazania miejsca
i funkcji spełnianych przez rynek
Zagospodarowanie wskazanego terenu i zabezpieczenie spełnianych
przez rynek funkcji, pozyskanie inwestorów
Kontynuowanie działań i podejmowanie nowych inicjatyw mających
na celu aktywizację obywatelską młodzieży
Przeznaczenie części budżetu obywatelskiego na realizację inicjatyw
zgłaszanych przez młodzież
Przeznaczenie części budżetu obywatelskiego na realizację inicjatyw
zgłaszanych przez seniorów
Dalsze wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych angażujących
potencjał seniorów w realizacji zadań na rzecz miasta
Termin
realizacji
2020 – 2030
2015 – 2030
2015 – 2020
Budżet miasta
2014 – 2018
Budżet miasta
2018 – 2030
zewnętrzne
2015 – 2020
Budżet miasta
2016 – 2020
Budżet miasta
2016 – 2020
Budżet miasta
2016 – 2020
Budżet miasta
9. Zasoby techniczne
4.1. Zoptymalizowana gospodarka
wodno-ściekowej w mieście
4.2. Zwiększony poziom standardów
mieszkaniowych
Sukcesywna przebudowa starej infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie miasta
Budowa i rozbudowa infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej
na terenach przeznaczonych pod nowe inwestycje
Budowa suszarni osadów ściekowych na oczyszczalni ścieków
Podnoszenie świadomości poszanowania mienia
Wdrożenie systemu zachęt dla mieszkańców do drobnych prac remon-
98
2015 – 2030
2014 – 2030
2014 – 2020
2016 – 2030
2016 – 2030
CHŚPWiK, budżet państwa,
środki unijne
CHŚPWiW, budżet państwa,
środki unijne
CHŚPWiK, środki unijne
Cele operacyjne
Termin
realizacji
towych własnych zasobów
Działania sprzyjające integracji sąsiedzkiej
2016 – 2030
Kontynuacja programu w zakresie termomodernizacji budynków
i likwidacji niskiej emisji
2016 – 2030
Kontynuacja systemu motywacyjnego do modernizacji i remontów
2016 – 2020
Dostosowanie części pustostanów na parterach do zamieszkania
przez osoby niepełnosprawne lub starsze (z wykorzystaniem środków
z różnych funduszy celowych)
Poprawa estetyki i funkcji otoczenia zabudowy mieszkaniowej
Likwidacja ubikacji na klatkach schodowych i przeniesienie toalet do
mieszkań w ramach programu adaptacji części mieszkań dla potrzeb
łazienek z wc
Wdrożenie lokalnego programu rozwiązywania problemów społecznych
Wdrożenie aktywnego systemu monitorowania miasta
4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa
w mieście
4.4. Przystosowanie miejsc publicznych
do potrzeb osób niepełnosprawnych
i likwidacja barier architektonicznych
4.5.Zrewitalizowane tereny zdegradowane i zdewastowane
Doświetlenie miejsc potencjalnie niebezpiecznych
Neutralizacja miejsc szczególnie niebezpiecznych poprzez ich przebudowanie
Likwidacja barier architektonicznych w przejściach podziemnych,
w budynkach użyteczności publicznej
Dostosowanie komunikacji publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych
Systematyczna rewitalizacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych.
Inwentaryzacja i hierarchizacja potrzeb rewitalizacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych
10. Potencjał i ład przestrzenny
99
2018 – 2030
2014 – 2030
2014 – 2030
Budżet miasta, środki unijne,
środki zewnętrzne
2015 – 2030
2017 – 2020
2015 – 2030
Budżet miasta
2020 – 2030
Budżet miasta
2016 – 2020
państwa
2014 – 2030
Środki unijne
2014 – 2030
2014 – 2020
Cele operacyjne
5.1.Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu
5.2. Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta
4.7. Utworzona strefa ekonomiczna
4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane
istniejące przestrzenie publiczne
Termin
realizacji
Połączenie autostrad A4 i A1 z przebudowaną DK 79
2015 – 2030
Poprawa jakości usług transportu zbiorowego
Poprawa polityki parkingowej
2014 – 2025
2014 – 2020
Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych
2014 – 2030
Budowa centrum przesiadkowego w mieście
2014 – 2020
Środki unijne, budżet państwa
Budżet miasta
Budżet miasta, budżet państwa
Środki unijne, budżet miasta
Budowa połączenia komunikacyjnego na kierunku północ-południe
(w tym przebudowa DK 79 na odcinku od ul. Chorzowskiej w Katowicach do Alei Jana Pawła II w Bytomiu – DW 911)
2017 – 2024
2014 – 2020
2014 – 2020
2014 – 2030
Budżet miasta
2015 – 2030
2015 – 2030
Pozyskanie inwestorów (akcja informacyjna)
2015 – 2030
Kontynuacja przygotowywania budżetu obywatelskiego
2014 – 2020
Budżet miasta
Wdrożenie programów aktywizacji społeczeństwa w przekształcaniu
istniejących i kreowaniu nowych przestrzeni publicznych
2015 – 2020
Ograniczenie niskiej emisji
2014 – 2020
Budżet miasta, budżet pań-
Zagospodarowanie i przygotowanie pod inwestycje terenów poprzemysłowych
Uporządkowanie stanu własnościowego potencjalnych terenów inwestycyjnych
Kontynuacja aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastrukturalnej do terenów
inwestycyjnych
Przygotowanie terenów inwestycyjnych (zapewnienie dostępności
komunikacyjnej, uzbrojenie)
11. Potencjał ekologiczny
5.2.Poprawiony stan środowiska
100
Cele operacyjne
Termin
realizacji
naturalnego
Kontynuacja programu dopłat do zmiany systemu ogrzewania
2014 – 2020
Wspieranie inwestycji w zakresie Odnawialne Źródeł Energii
2014 – 2020
Ograniczenie ruchu pojazdów spalinowych w centrum miasta
2018 – 2030
Budowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców
2015 – 2030
Wdrożenie systemu ulg i zachęt dla przedsiębiorców nieuciążliwych dla
środowiska
Utrzymanie dobrego poziomu oczyszczania miasta
2020 – 2030
2015 – 2030
Wdrożenie programu tworzenia ekranów izolacyjnych z zieleni
2020 – 2030
Systematyczna modernizacja parków w mieście
2015 – 2030
stwa, środki unijne
Budżet miasta
Budżet państwa, budżet miasta
Budżet miasta
Budżet miasta
12. Potencjał ludzki
Zapewnienie dobrej dostępności do usług dla mieszkańców (medycznych, edukacyjnych, opiekuńczych, rekreacyjnych, kulturalnych)
Poprawa stanu połączeń komunikacyjnych wewnątrz miasta i aglomeracji
5.3.Zwiększona atrakcyjność Chorzowa
jako miejsca do zamieszkania
2020 – 2030
2018 – 2025
Poprawa poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców
2016 – 2030
Przygotowanie terenów poprzemysłowych pod inwestycje
2015 – 2020
Budowa nowoczesnego akademika
2016 – 2030
Wykorzystanie potencjału Chorzowskiego Centrum Kultury na potrzeby
2020 – 2025
Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne, środki
zewnętrzne
13. Potencjał kulturowy
5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy
101
Budżet miasta
Cele operacyjne
miasta
Termin
realizacji
kina studyjnego
Utworzenie Muzeum Hutnictwa na terenie poprzemysłowym
2014 – 2025
Rozszerzenie działalności Parku Etnograficznego o ekspozycję obiektów
miejskiej architektury drewnianej
2018 – 2025
Budżet województwa
2020 – 2025
Budżet miasta
2015 – 2030
Budżet miasta
2018 – 2020
zewnętrzne
2020 – 2025
miasta
2015 – 2020
2015 – 2020
2018 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2030
2015 – 2030
2020 – 2030
2015 – 2020
2020 – 2030
Środki zewnętrzne
Budżet miasta
Koordynacja działań instytucji samorządowych w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznej
Kontynuacja prac planistycznych tworzących prawo miejscowe
Stworzenie programu informacyjno-edukacyjnego mającego na celu
podniesienie świadomości dotyczącej tradycji, kultury i sztuki
(w tym zabytków ruchomych)
14. Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP / małe średnie przedsiębiorstwa/
Udostępnianie na preferencyjnych warunkach terenów inwestycyjnych
oraz obiektów i lokali na rozwijanie działalności mikroprzedsiębiorstw
i MŚP
Doradztwo i pomoc w pozyskiwaniu środków na rozwój mikroprzedsiębiorstw i MŚP
6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w
Wsparcie finansowe przedsiębiorców rozpoczynających działalność
mikroprzedsiębiorstwach i MŚP
gospodarczą, poprzez instytucje miejskie i instytucje otoczenia biznesu
Dostępność oferty wsparcia w zarządzaniu operacyjnym przedsiębiorstwem
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb rozwoju sektora
mikroprzedsiębiorstw i MŚP
Wykreowanie i promowanie regionalnych produktów i usług
Prowadzenie wspólnej promocji produktów i usług regionalnych
6.2.Osiągnięta duża konkurencyjność
w otoczeniu rynkowym mikroprzedWspieranie tworzenia konsorcjów i wspólnych ofert
siębiorstw i MŚP
Monitorowanie sytuacji gospodarczej/ rynkowej
Podejmowanie inicjatyw w ramach Partnerstwa Prywatno-Publicznego
102
Cele operacyjne
6.3.Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP
Wsparcie rozwoju inicjatyw klastrowych
Inicjowanie zainteresowania przedsiębiorców wzrostem innowacyjności, nowymi technologiami
Wspieranie organizacyjne, techniczne i finansowe konkretnych
przedsięwzięć
Inicjowanie i wspieranie współpracy między środowiskiem naukowym
a przedsiębiorstwami
Wymiana dobrych praktyk poprzez udział i organizację konferencji ,
seminariów , szkoleń i wyjazdów studyjnych oraz tworzenie baz
dobrych praktyk
Termin
realizacji
2015 – 2020
2014 – 2030
2015 – 2030
Budżet miasta
2018 – 2030
zewnętrzne
2015 – 2020
zewnętrzne
2015 – 2020
miasta
2015 – 2020
15. Duże przedsiębiorstwa
6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowego dużych przedsiębiorstw
Badanie potrzeb w zakresie potencjału kadrowego dużych przedsiębiorstw
Dostosowywanie potencjału edukacyjnego w mieście do potrzeb
dużych przedsiębiorstw
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb nowych przedsiębiorstw
Wspieranie i promowanie inicjatyw w ramach społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw
2016 – 2030
2020 – 2030
zewnętrzne
16. Rynek pracy
6.5.Duży poziom zrównoważenia
popytu i podaży na rynku pracy
Systematyczne badanie rynku pracy, oferty edukacyjnej i poza szkolnej
w zakresie podnoszenia i zmiany kwalifikacji zawodowych
Pozyskiwanie środków finansowych i realizacja programów na rzecz
promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych
Rozwijanie doradztwa dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych
w zakresie świadomego wyboru ścieżki rozwoju zawodowego
Promocja wśród pracodawców zatrudnienia osób bezrobotnych
103
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
miasta
Cele operacyjne
6.6.Wzrost zatrudnienia w grupie osób
bezrobotnych korzystających z pomocy
społecznej
Termin
realizacji
Zwiększenie znaczenia praktyk zawodowych w programach kształcenia
zawodowego i wyższego
2015 – 2020
Wspieranie samozatrudnienia wśród bezrobotnych
2015 – 2020
Budżet państwa, środki unijne
Organizacja robót publicznych i prac interwencyjnych
2015 – 2020
Działania na rzecz zdobywania kwalifikacji przez osoby bezrobotne
2015 – 2020
Dopasowanie kierunków i specjalności kształcenia, a także oferty
studiów podyplomowych do potrzeb lokalnego rynku pracy.
Wspieranie samozatrudnienia wśród absolwentów
Weryfikacja procedur i zasad przyznawania pomocy społecznej
(eliminacja nadużywania pomocy społecznej)
Ścisła współpraca Urzędu Pracy, Ośrodka Pomocy Społecznej na rzecz
aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych korzystających z pomocy
społecznej
Finansowanie projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe
na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych korzystających
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
miasta
miasta
2015 – 2020
2016 – 2020
17. Instytucje otoczenia biznesu
6.7.Wyższe standardy i jakość usług
świadczonych przez Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB)
Współpraca i realizacja wspólnych projektów przez IOB na rzecz
rozwoju i promocji przedsiębiorczości w mieście
Inicjowanie przedsięwzięć na rzecz wspólnej promocji produktów
i usług regionalnych
Stała dostępność oferty IOB w zakresie doradztwa biznesowego,
finansowego, prawnego, edukacyjnego
Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć z udziałem partnerów sektorów:
publicznego, prywatnego i pozarządowego
Kodyfikacja dobrych praktyk IOB w zakresie oferty oraz sposobu
104
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
2015 – 2020
Środki zewnętrzne, budżet
miasta
miasta
miasta
miasta
Cele operacyjne
świadczenia usług oraz rozwiązywania problemów przedsiębiorstw,
w ramach wspólnych zintegrowanych baz informacji
Poprawa komunikacji pomiędzy IOB – miasto – przedsiębiorcy
(m. in. Poprzez skuteczne wykorzystanie platformy wymiany informacji)
Termin
realizacji
miasta
2015 – 2020
miasta
18. Konkurencyjna współpraca
6.8.Rozwinięta współpraca podmiotów
gospodarczych
Wspieranie inicjatyw na rzecz integracji i tworzenia samorządu
gospodarczego
2015 – 2020
Wspieranie rozwoju inicjatyw klastrowych
2016 – 2020
Inicjowanie i wspieranie wspólnych przedsięwzięć i projektów
gospodarczych
Kodyfikacja dobrych praktyk w zakresie współpracy przedsiębiorstw
oraz realizacji przedsięwzięć w ramach zintegrowanej bazy informacji
19. Polityka gospodarcza i promocja Miasta
6.9.Pozytywny wizerunek miasta
6.10.Wzrost liczby inwestycji gospodarczych realizowanych w mieście
Kontynuacja, cykliczna aktualizacja strategii komunikacji marketingowej i promocji miasta Chorzów (Kampanie promocyjne, imprezy
wizerunkowe)
Cykliczne prowadzenie badania wizerunku miasta
Aktywne wykorzystanie mieszkańców miasta w kreowaniu pozytywnego
wizerunku miasta – miasto przyjazne dla gości
Przygotowanie i realizacja programu estetyzacji miasta
Stworzenie kulinarnego szlaku na terenie miasta
2016 – 2020
2016 – 2020
miasta
miasta
miasta
miasta
2018 – 2030
miasta
2020 – 2030
Budżet miasta
2020 – 2030
2020 – 2030
2020 – 2025
Udostępnianie terenów dla potrzeb inwestycji gospodarczych
2015 – 2020
Uzbrajanie terenów inwestycyjnych odpowiednio do potrzeb inwestorów
Wysoki standard i zindywidualizowana obsługa potencjalnych inwestorów
Program wsparcia inwestorów w okresie po oddaniu inwestycji
do użytkowania
2015 – 2020
2018 – 2020
Budżet miasta
Budżet miasta
miasta
2020 – 2025
105
Cele operacyjne
Zwiększenie atrakcyjności obszarów zurbanizowanych miasta z punktu
widzenia dostępności terenów rekreacyjno-wypoczynkowych
Prowadzenie wspólnych (z innymi miastami) działań na rzecz pozyskiwania inwestorów
106
Termin
realizacji
2015 – 2020
2020 – 2025
14.
Wdrażanie, monitoring i ewaluacja Strategii
14.1.
Wprowadzenie
Aby dokument strategiczny mógł zostać przełożony na rzeczywisty rozwój miasta konieczne
jest przyjęcie pewnych założeń odnośnie jego wdrażania. Założenia te muszą być brane pod uwagę
już na etapie tworzenia strategii, ale przede wszystkim podczas wcielanie jej w życie poprzez konkretne decyzje i działania.
Skuteczna realizacja Strategii opiera się na następujących zasadach:
1. Kompleksowe (całościowe) podejście,
2. Posiadanie zintegrowanych celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań,
3. Koncentracja środków na zadania o największych korzyściach społecznych,
4. Weryfikowanie planów i działań z punktu widzenia zgodności z zasadami zrównoważonego
rozwoju,
5. Rozwijanie współpracy partnerów społecznych,
6. Otwarta komunikacja z mieszkańcami,
7. Współpraca z partnerami w otoczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym,
8. Stały monitoring realizacji strategii,
9. Konsekwencja w realizacji zadań dla długookresowych celów strategii.
14.2.
Zasady monitoringu
Bieżąca obserwacja procesu wdrażania Strategii oraz rezultatów, jakie ona przynosi, jest immanentnym elementem wprowadzania zmian mających na celu stymulowanie rozwoju lokalnego. Sprawnie
funkcjonujący, odpowiednio zaplanowany system monitoringu jest podstawowym warunkiem pozyskania rzetelnych danych umożliwiających dokonanie oceny strategii.
Ze względu na uspołeczniony charakter Strategii Rozwoju Chorzowa, jej ocena będzie się opierać
zarówno na wskaźnikach o charakterze ilościowym (tworzonych przede wszystkim na bazie danych
zastanych), jak i na badaniach opinii mieszkańców.
Monitoring realizacji poszczególnych celów operacyjnych odbywać się będzie w oparciu przypisane
do nich mierzalne wskaźniki rezultatu i produktu. Ocena powinna być dokonywana przez odpowiednie jednostki administracyjne w cyklach rocznych (chyba że ze względu na charakter konkretnego
wskaźnika optymalna jest inna częstotliwość pomiaru).
System wskaźników powinien być spójny i podporządkowany jako całość realizacji celów strategicznych. Aby umożliwić sprawne prowadzenie ewaluacji wskaźniki powinny spełniać następujące kryteria:
107

Mierzalność – wskaźniki powinny być możliwe do zmierzenia na odpowiednio wysokim poziomie dokładności,

Rzetelność – pomiar wskaźników powinien być dokonywany w sposób obiektywny, za każdym
razem na tych samych zasadach,

Trafność – wskaźniki powinny odzwierciedlać rzeczywisty poziom realizacji celów, a więc
być dobrane tak, aby odzwierciedlać rzeczywiste wyniki działań,

Dostępność – wskaźniki powinny być dostępne dla osób lub instytucji dokonujących ewaluacji,
ich pozyskanie powinno być proste i nie wymagać nadmiernych nakładów finansowych ani
czasowych.
Z punktu widzenia procesu ewaluacji istotny jest wybór odpowiedniej liczby wskaźników tak, aby
z jednej strony pomiar obejmował różne aspekty realizacji celów, z drugiej natomiast, aby jego przeprowadzanie mogło przebiegać sprawnie.
Ze względu na zróżnicowanie celów operacyjnych Strategii Rozwoju Chorzowa zastosowane zostaną
zarówno wskaźniki produktu, jak i rezultatu. Pierwsze z nich mierzą konkretne, materialne efekty
podejmowanych działań w ramach realizacji strategii (co oznacza, że poziom wyjściowych tych
wskaźników wynosi zero). Z kolei wskaźniki rezultatu pokazują zmiany wynikające z wykorzystania
wytworzonych produktów. Punktem odniesienia powinien być poziom danego wskaźnika przed rozpoczęciem tych działań.
Uzupełnieniem oceny opartej na wskaźnikach powinny być cykliczne badania opinii mieszkańców.
Mogą one przybierać formę ankiety CAWI lub PAPI. Ze względu na możliwość czynienia porównań
i prognozowania dalszych trendów rozwoju, zalecane jest użycie narzędzia możliwie podobnego
do zastosowanego przy diagnozie na potrzeby tworzenia strategii. Badania mogą również być prowadzone w formie konsultacji społecznych.
14.3.
Ewaluacja
Ewaluacja realizacji Strategii będzie przeprowadzana według pięciu podstawowych kryteriach oceny
(opartych na wytycznych Komisji Europejskiej). Są to:

trafność (ang. relevance) – czy cele Strategii odpowiadają potrzebom beneficjentów (różnych
grup mieszkańców, przedsiębiorców, turystów)?

efektywność (ang. efficency) – czy działania w ramach realizacji projektu są racjonalne
z ekonomicznego punktu widzenia? Czy ponoszone koszty są proporcjonalne do osiąganych
efektów?

skuteczność (ang. effectivenness) – czy wdrażanie działań w ramach Strategii przyczynia się
do realizacji założonych celów strategicznych?

użyteczność (ang. utility) – czy realizacja Strategii przyczynia się do lepszego zaspokojenia potrzeb beneficjentów i rozwiązywania zidentyfikowanych problemów? Czy beneficjenci faktycznie korzystają z efektów działań? Czy pojawiają się niepożądane, negatywne efekty uboczne
realizowanych działań?
108

trwałość (ang. sustainability) – Czy pozytywne skutki realizacji strategii mają charakter stały?
Czy efekty działań będą trwałe?
Efektem ewaluacji on-going ma być dokonywanie bieżącej oceny Strategii i jej wpływu na rozwój
miasta. Ocena ta, a przede wszystkim identyfikacja ewentualnych problemów, umożliwi weryfikację
wyjściowych założeń i wprowadzenie korekt w ramach aktualizacji Strategii.
Wykres 16. Obszary rozwojowe, w ramach których była opracowywana Strategia
Źródło: opracowanie własne.
Uspołeczniony charakter prac był jednym z podstawowych założeń tworzenia Strategii Rozwoju
Chorzowa. Dlatego też mieszkańcy zostaną włączeni również w procedurę ewaluacji. Badania opinii
mieszkańców będę stanowiły uzupełnienie monitoringu wskaźników opracowanych na podstawie
danych zastanych, zaś wyniki ewaluacji będą prezentowane mieszkańcom. Dostęp do wyników monitoringu oraz sformułowanych na ich podstawie rekomendacji będzie również elementem partycypacyjnej polityki władz miasta.
109
15. Analiza spójności Strategii Rozwoju Chorzowa do roku 2030 ze Strategią
Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” i Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020,
wraz z Założeniami Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020
15.1.
Wprowadzenie
Analiza spójności Strategii Rozwoju Miasta Chorzów na lata 2014 – 2030 jest bardzo ważna, ponieważ
pozwoli korzystać z efektów synergii wynikającej z uczestnictwa w programowaniu i realizacji zamierzeń w kooperacji z otoczeniem regionalnym.
Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności
Niniejszy dokument prezentuje analizę spójności Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030
z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, są to:


Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego do 2020+ roku (lipiec 2013),
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.
Przyjęta metoda oceny




0 – oznacza brak odniesienia do danego celu z dokumentu porównywanego,
1 – oznacza niską zgodność/integralność celów,
2 – oznacza średni stopień zgodności/integralności celów,
3 – oznacza wysoki stopień zgodności/integralności celów.
W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030 z celami dokumentu porównywanego. Stopień zgodności w ramach każdego
z celów głównych dokumentów porównywanych został następnie podsumowany punktacją łączną,
której maksymalna wielkość jest zmienna oraz zależna od liczby celów pochodzących z dokumentów
porównywanych.
Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów
Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrótowe omówienie porównywanego dokumentu
Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym zawarta jest ocena punktowa stopnia zgodności celów
Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030 z celami danego dokumentu.


Podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach celów Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030,
Określają, które z celów Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030 nie pokrywają się
z zapisami porównywanych dokumentów.
110
15.2.
Ocena spójności dokumentów
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” jest najważniejszym dokumentem strategicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki rozwoju realizowane na
terenie województwa.
Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki któremu może on funkcjonować w optymalny sposób, racjonalnie organizując realizację swoich zadań.
Ważną cechą strategii rozwoju województwa jest również jej walor informacyjny. Poprzez dokument
strategiczny społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach rozwojowych przyjętych przez samorządowe władze regionu.
Podstawą strategii rozwoju województwa jest dążenie do maksymalnego wykorzystania rozeznanych
wewnętrznych zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści usytuowania geograficznego.
W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne po jednym
dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:
Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,
Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,
Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,
Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM.
Do tych obszarów opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki
działania.
W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne Strategii Rozwoju
Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych im celów operacyjnych Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030.
111
Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA
GOSPODARKA
Cel strategiczny: Województwo śląskie
regionem nowoczesnej gospodarki
rozwijającej się w oparciu
o innowacyjność i kreatywność
Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne
i kreatywne przedsiębiorstwa oraz
produkty województwa
Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny
rynek pracy
Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna
gospodarka województwa oparta na
elastyczności i specjalizacji firm oraz
strukturach sieciowych
Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość
lokalna i społeczna wykorzystująca lokalne
rynki i potencjały
Cele strategiczne:
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego)
zaspokajających potrzeby mieszkańców
4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców
6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa
6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP
Ocena
zgodności
3
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka
Pomocy Społecznej.
6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP
6.5. Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy
6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej
6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu rynkowym
6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez IOB
6.8. Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych.
3
3
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka
Pomocy Społecznej.
4.9. Utworzona strefa ekonomiczna.
3
6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP
6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej.
12
112
Obszar priorytetowy: (B) SZANSE
ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW
regionem o wysokiej jakości życia,
opierającej się na powszechnej
dostępności do usług publicznych
o wysokim standardzie
Cele strategiczne
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
2.
3.
4.
5.
Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście
Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym
Ocena
zgodności
Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców
Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia
3
3.8. Skrócony czas oczekiwania na usługi rehabilitacyjne w mieście,
3.10. Zwiększona dostępność do bazy sportowo-rekreacyjnej w mieście,
3.11. Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,
mieszkańców
i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne
warunki życia mieszkańców
1.4 Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospołeczne),
1.5 Zaktywizowana społecznie młodzież,
3
1.6 Zaktywizowani społecznie seniorzy,
1.8 Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka
Pomocy Społecznej.
1.3. Rozwinięta współpraca z TBS-ami (zwiększona liczba mieszkań),
2.5. Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku,
2.6. Ograniczony ruch samochodowy w centrum miasta,
2.7. Wdrożony system monitorowania miasta,
2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki.
4.10.
Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście,
113
3
4.11.
Zwiększony poziom standardów mieszkaniowych,
4.12.
Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście,
4.13.
Przystosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych i likwidacja barier architektonicznych,
4.14.
Zrewitalizowane tereny zdegradowane i zdewastowane,
4.6 Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta,
4.8 Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.
5.1.
Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu,
5.3.
Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania,
Obszar priorytetowy: (C) PRZESTREŃ
regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej
przestrzeni
9
Cele strategiczne
3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym
5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia
Ocena
zgodności
3
3.23.Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,
3.24.Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,
3.25.Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,
3
4.6 Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta
przestrzeni
3
4.8 Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.
9
114
Obszar priorytetowy: (D) RELACJE
Z OTOCZENIEM
regionem otwartym będącym istotnym
partnerem rozwoju Europy
Cele strategiczne:
5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia
Cel operacyjny: D.1. Współpraca
z partnerami w otoczeniu
6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez IOB,
6.8 Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych,
Ocena
zgodności
3
3
infrastrukturalnych
3
9
115
W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano 39 punkty na 39 możliwych do zdobycia co oznacza całkowitą zgodność celów (100%) w ramach wszystkich
czterech priorytetów.
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 wytycza
cele dla całego subregionu. Dzięki zawartym w nim scenariuszom dokona się transformacja sytuacji
obecnej na projektowaną. Rozwój ten powinien być oparty o zasady zrównoważonego rozwoju,
co zapewni:

ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,

inkubację i dyfuzję innowacji (edukacja, nauka i badania, usługi),

rozwój kapitału ludzkiego (zdrowie, mieszkalnictwo, usługi),

zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej,
W Projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 zostały sformułowane priorytety, do których opracowano priorytety inwestycyjne.
116
PRIORYTET I NOWOCZESNA GOSPODARKA
Cele strategiczne
1.1. wzmacnianie infrastruktury badań i innowacji, a także podnoszenie zdolności do
tworzenia doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków kompetencji, w szczególności leżących w interesie Europy
1.2. promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje, budowanie sieci
współpracy pomiędzy firmami, ośrodkami naukowo-badawczymi, ośrodkami akademickimi w zakresie rozwoju produktów i usług, transferu technologii, innowacji społecznych i aplikacji z dziedziny usług publicznych, tworzenie sieci, pobudzanie popytu,
klastrów i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację (…), wspieranie badań
technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów i zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji w dziedzinie kluczowych technologii (…)
PRIORYTET II CYFROWE ŚLĄSKIE
2.2 rozwój produktów i usług opartych na technologiach informacyjnokomunikacyjnych, handlu elektronicznym oraz zwiększenie zapotrzebowania na technologie informacyjno-komunikacyjne
Ocena
zgodności
2
3
5
Cele strategiczne
Ocena
zgodności
3
6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw,
2.3 wzmacnianie zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych dla e-
Brak celów
administracji, e-learningu, e-integracji, e-kultury i e-zdrowia
0
3
117
Cele strategiczne
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego,
prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
PRIORYTET III WZMOCNIENIE KONKURENCYJNOŚCI MŚP
7.
6.
Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału
miasta i zadowolenia mieszkańców
Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa
3.1 promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego
wykorzystywania nowych pomysłów oraz wspieranie tworzenia nowych firm, z
1.10.
Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy
w istniejących przedsiębiorstwach,
uwzględnieniem inkubatorów przedsiębiorczości
Ocena
zgodności
3
3.3 wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju
produktów i usług
1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w
istniejących przedsiębiorstwach,
3
3.4 wspieranie zdolności MŚP w zaangażowanie się w proces wzrostu ekonomicznego i
innowacji
1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy
w istniejących przedsiębiorstwach,
3
9
118
PRIORYTET IV EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA,
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA
NISKOEMISYJNA
4.1 promowanie produkcji i dystrybucji energii z odnawialnych źródeł
Cele strategiczne
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego,
prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
5.
Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia
4.2 promowanie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł
energii w MŚP
4.3 wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł
energii w infrastrukturze publicznej i sektorze mieszkaniowym
Ocena
zgodności
2
3
2
4.5 promowanie strategii niskoemisyjnych dla obszarów miejskich – niskoemisyjny
transport miejski
4.7 promowanie wysoko wydajnej kogeneracji energii cieplnej i elektrycznej w oparciu
o popyt na użytkową energię cieplną
PRIORYTET V OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE
WYKORZYSTANIE ZASOBÓW
3
2
12
Cele strategiczne
4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału
miasta i zadowolenia mieszkańców.
5.
Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia.
6.1 zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze odpadów w celu
4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście.
spełnienia wymogów dorobku prawnego dotyczącego środowiska
5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego.
6.2 zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze wodnym w celu
4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście.
spełnienia wymogów dorobku prawnego dotyczącego środowiska
5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego.
119
Ocena
zgodności
3
3
6.3 ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego
6.4 ochrona różnorodności biologicznej, ochrona gleby oraz promowanie usług ekosys-
temowych, w tym programu NATURA 2000 i zielonej infrastruktury
2
1
6.5 działania mające na celu poprawę stanu środowiska miejskiego
3
5.2 promowanie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniających odporność na klęski żywiołowe oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami
żywiołowymi
1
13
Cele strategiczne
brak
PRIORYTET VI TRANSPORT
7.2 zwiększenie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T
7.4 rozwój i rehabilitacja kompleksowego, nowoczesnego i interoperacyjnego systemu
transportu kolejowego
Ocena
zgodności
2
1
3
Cele strategiczne
PRIORYTET VII REGIONALNY RYNEK PRACY
8.5 zapewnienie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym
pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych
inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników
Ocena
zgodności
1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w istniejących przed-
siębiorstwach,
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób
korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.
6.11.
Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP,
120
3
8.7 samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych
miejsc pracy
3
6
Cele strategiczne:
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozaPRIORYTET VIII REGIONALNE KADRY GOSPODARKI
OPARTEJ NA WIEDZY
rządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
6.
8.8 równość mężczyzn i kobiet oraz godzenie życia zawodowego i
prywatnego
Ocena
zgodności
Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa
3
8.9 adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do
zmian
3
8.10 aktywne i zdrowe starzenie się
121
3
3.10.
Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,
3.11.
Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,
9
122
PRIORYTET IX WŁĄCZENIE SPOŁECZNE
Cele strategiczne
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego
i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
3.
9.4 aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnial-
ności
Ocena
zgodności
1.6. Zaktywizowana społecznie młodzież,
3
usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w
3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób
korzystających z pomocy,
interesie ogólnym
9.7 ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości
123
3
3.9. Zwiększona liczba istniejących obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową,
9.8 wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych
3.10.
3.11.
3.12.
Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,
korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej
3
PRIORYTET X REWITALIZACJA I INFRASTRUKTURA ZDROWOTNA
9
3.
4.
Cele strategiczne
Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców
czyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego,
3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób
korzystających z pomocy,
zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz przejścia z
usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych
9.1 inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przy-
124
Ocena
zgodności
3
4.10.
4.11.
4.12.
4.13.
Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.
9.2 wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubo-
gich społeczności i obszarów miejskich i wiejskich
3.10.
Zwiększona dostępność do bazy sportowo-rekreacyjnej w mieście,
3.11.
3.12.
3.13.
Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.
3
4.8.
Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.
6
Cele strategiczne
1.
Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców
2.
Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście
3.
Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecz-
PRIORYTET XI WZMOCNIENIE POTENCJAŁU EDUKACYJNEGO
125
Ocena
zgodności
nym
10.1 zapobieganie i ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki
szkolnej i promowanie dostępu do wysokiej jakości edukacji przed-
1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.
szkolnej, podstawowej i ponadpodstawowej
dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku
pracy
2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i
rekreacji oraz turystyki.
3
3.10.
Zwiększona dostępność do bazy sportowo-rekreacyjnej w mieście,
3.11.
3.12.
Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem
10.3 poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie,
podniesienie umiejętności i kwalifikacji siły roboczej i zwiększenie
3.10.
3.11.
3.12.
PRIORYTET XII INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA
3
6
Cele strategiczne
10.4 inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe
życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej
3.10.
126
Ocena
zgodności
3
3.11.
3
127
15.3.
Podsumowanie
Ocena
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
Razem
Maksymalna
możliwa
liczba punktów
Uzyskana
liczba
punktów
Procent
maksymalnej
liczby punktów
39
39
100
99
84
84,8
138
123
89,1
Strategia Rozwoju Chorzowa na lata 2014-2030 w przeprowadzonej analizie spójności z dokumentami strategicznymi w otoczeniu uzyskała razem 123 punktów na 138 możliwych do zdobycia. Oznacza to, że cele Strategii są spójne z celami dokumentów strategicznych w 89,1%.
Stopień integralności celów jest bardzo duży. Wśród celów Strategii Rozwoju Chorzowa nie ma takich
zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.
Na tej podstawie można stwierdzić, że Strategia Rozwoju Chorzowa na lata 2014-2030 bardzo dobrze
wpisuje się w podstawowe dokumenty strategiczne w otoczeniu regionalnym.
128
16.
Podsumowanie
Dokument „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” został opracowany przez firmę ResPublic
sp. z o.o. jako część projektu pod nazwą „Zintegrowane podejście do obszarów funkcjonalnych
na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013 r. Prace nad strategią miały
charakter partycypacyjno-ekspercki, co oznacza, że udział w pracach brali przedstawiciele Władz Miasta i kluczowych dla jego funkcjonowania instytucji a także reprezentanci różnych grup mieszkańców.
Osoby te utworzyły Zespoły Robocze, który podczas trzech spotkań warsztatowych w toku moderowanej dyskusji dokonały jakościowej diagnozy stanu miasta i w oparciu o nią wyznaczyły cele rozwojowe.
Przyjęta została perspektywa zrównoważonego rozwoju, w związku z tym prace odbywały się
w podziale na trzy główne obszary rozwojowe, którym odpowiadały trzy Podzespoły Robocze:
ds. społecznych, ds. zasobów i potencjałów miasta, ds. gospodarczych i promocji Miasta.
Kluczowa dla przyszłego rozwoju miasta jest wizja Chorzowa w roku 2030 jako miasta łączącego tradycję z nowoczesnością dla tworzenia optymalnych warunków dla rozwoju otwartego społeczeństwa
i gospodarki opartej na wiedzy. Do osiągnięcia tego stanu rzeczy przyczynić ma się realizacja Misji,
to jest kreowanie miasta przyjaznego dla mieszkańców, przedsiębiorców i turystów w oparciu o posiadany potencjał oraz kapitał społeczny.
Zidentyfikowano następujące cele strategiczne:
1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego
i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców,
2. Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście,
3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym,
4. Unowocześnienie infrastruktury i przestrzeni publicznych dla wzrostu potencjału miasta
i zadowolenia mieszkańców,
5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia,
6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa.
Każdemu z tych celów przypisane zostały cele strategiczne wraz ze wskaźnikami produktu i rezultatu.
Będą one podstawą ewaluacji na kolejnych etapach wdrażanie Strategii.
Przeprowadzona analiza spójności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+”
i Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 wykazała wysoki stopień spójności. Z pewnością będzie to czynnikiem sprzyjającym wdrażaniu Strategii.
129
ZAŁĄCZNIK NR 2
„STRATEGIA ROZWOJU MIASTA
RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014 –
2030”
104
Załącznik
do Uchwały PR.0007.49.2014
Rady Miasta Ruda Śląska
z dnia 27.03.2014 r.
STRATEGIA ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA
NA LATA 2014-2030
Marzec 2014
2
Słowo wstępne Prezydent Miasta Ruda Śląska
Szanowni Państwo!
Z przyjemnością oddaję w Państwa ręce Strategię Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata
2014-2030. Ten najważniejszy miejski dokument strategiczny wyznacza kierunki rozwoju naszego
miasta. Pokazuje, jakim miastem powinna być Ruda Śląska za 10 – 15 lat. Nie bez znaczenia jest
czas, kiedy nowa strategia rozwoju miasta wchodzi w życie, bowiem 2014 rok to początek nowej
perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Wyzwania ale i szanse, jakie w związku z tym pojawiają
się przed naszym miastem, są kluczowe dla jego przyszłości.
Nowa strategia rozwoju miasta jest częścią większego projektu, realizowanego wspólnie
z Chorzowem i Świętochłowicami pod nazwą „Zintegrowane podejście do problemów obszarów
funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”, który realizowany jest
przy współudziale środków unijnych.
Prace nad Strategią Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 rozpoczęliśmy na początku
2013 r. i od początku w proces jego tworzenia zaangażowani zostali mieszkańcy Rudy Śląskiej.
Uspołeczniony charakter nowej strategii jest największym jej sukcesem. Już podczas pierwszych
konsultacji, kiedy w formie ankiety pytaliśmy mieszkańców jak postrzegają nasze miasto i jakie
powinny być kierunki jego rozwoju, okazało się jak wielu rudzian zaangażowanych jest w sprawy
swojego miasta. Miarą tego zaangażowania był udział w badaniach ankietowych ponad 4 600 osób,
co jest wynikiem ponadprzeciętnym w skali kraju. Nigdy wcześniej w Rudzie Śląskiej nie odbyły się
konsultacje, w których wzięłoby udział tak wiele osób. Po raz kolejny o aktywności mieszkańców
mogliśmy się przekonać podczas wrześniowych warsztatów, gdzie wypracowywany został główny
zarys strategii. Ponad 180 osób reprezentujących różne grupy społeczne, a także firmy i instytucje
z naszego miasta przez trzy dni analizowało silne i słabe strony Rudy Śląskiej oraz formułowało cele
i zadania na najbliższe lata.
Zdaję sobie sprawę, że współczesny świat bardzo szybko się zmienia i mam świadomość,
że Strategia, która sięga 2030 r. musi być dokumentem otwartym. Mam nadzieję, że będzie
podlegała stałemu procesowi ewaluacji i aktualizacji. Wierzę, że władze samorządowe,
które w przyszłych latach realizować będą jej założenia, zawsze na pierwszym miejscu stawiać
będą potrzeby i opinie mieszkańców.
Na zakończenie pragnę raz jeszcze podziękować wszystkim, którzy na kolejnych etapach
angażowali się w prace nad nową strategią rozwoju miasta. Szanowni Państwo, bez Waszego
udziału ta strategia by nie powstała. Wasz wkład jest nieoceniony! Zapraszając do zapoznania się
ze Strategią Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030, zapraszam i zachęcam do wspólnego
budowania przyszłości naszego miasta - jak to ujął jeden z uczestników warsztatów - Miasta
dzielnic, które nie dzielą.
Grażyna Dziedzic
3
Prace nad strategią były prowadzone przez Zespół Roboczy do którego zostało zaproszonych
ponad 200 osób, reprezentujących partnerów społeczno – gospodarczych Miasta. Praca była
realizowana w ramach 3 podzespołów tematycznych:
Podzespół ds. społecznych
Lider Podzespołu
Zaspokojenie potrzeb mieszkańców, potencjał ludzki
Michał Adamczyk
Liczba uczestników prac w zespole: 51
Wydział Rozwoju Miasta
Podzespół ds. zasobów i potencjałów Miasta
Lider Podzespołu
Infrastruktura techniczna, społeczna, gospodarka przestrzenna i ekologia
Alina Kucytowska
Podzespół ds. gospodarczych i promocji Miasta
Lider Podzespołu
Gospodarka i promocja Miasta
Piotr Holona
Dokument Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 został opracowany
na podstawie wyników prac Zespołu Roboczego, Diagnozy Społeczno-Gospodarczej Miasta Ruda
Śląska, Raportu z badań ankietowych oraz prac Zespołu Koordynującego w składzie:
Przedstawiciele Urzędu Miasta:
1.
2.
Michał Pierończyk
Pełnomocnik ds. opracowania
Zastępca Prezydenta Miasta Ruda Śląska
Strategii Rozwoju Miasta
Jacek Morek
Konsultant zespołu
3.
Anna Krzysteczko
Konsultant zespołu
4.
Grażyna Janduła-Jonda
Kierownik zespołu
Sekretarz Miasta
5.
Aleksandra Kruszewska
Koordynator prac
Naczelnik Wydziału Rozwoju Miasta
6.
Alina Kucytowska
Członek zespołu
pracownik Wydziału Rozwoju Miasta
7.
Piotr Holona
Członek zespołu
8.
Michał Adamczyk
Członek zespołu
9.
Bogdan Greinert
Członek zespołu
pracownik Wydziału Nadzoru Właścicielskiego
10. Tomasz Kulpok
Członek zespołu
pracownik Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji
Miasta
4
11. Marta Bilska-Meder
Członek zespołu
pracownik Kancelaria Rady Miasta
12. Jolanta Małachowska
Członek zespołu
Naczelnik Wydziału Administracyjnego
Konsultanci ResPublic sp. z o.o. (Warszawa):
1. Jacek Dębczyński
Główny konsultant, ekspert w zakresie planowania
strategicznego i operacyjnego, główny moderator
2. Agnieszka Esz
Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych
3. Grzegorz Romańczuk
Koordynator prac ze strony Wykonawcy, konsultant moderator
Zespołu ds. potencjałów i zasobów
4. Małgorzata Belkiewicz
5. Katarzyna Kalinowska
6. Tomasz Bartnicki
Konsultant i moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów
7. Paweł Mentelski
Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów
8. dr hab. Jacek Sołtys
Ekspert w zakresie planowania przestrzennego i planowania
strategicznego
5
Spis treści
I.
WPROWADZENIE ................................................................................................ 9
II.
SYNTEZA DIAGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ MIASTA RUDA ŚLĄSKA .......................... 11
1.
OTOCZENIE LOKALNE I REGIONALNE ...................................................................... 11
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
2.
MIESZKAŃCY MIASTA RUDA ŚLĄSKA ....................................................................... 13
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.2.
3.
Demografia ................................................................................................................. 13
Struktura wieku i płci ............................................................................................... 14
Ruch naturalny .......................................................................................................... 14
Ruch wędrówkowy (migracje na pobyt stały) ...................................................... 14
Kapitał ludzki ............................................................................................................. 14
Kapitał społeczny ...................................................................................................... 16
ZASPOKAJANIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW ................................................................. 17
3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3.
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
3.6.1.
3.6.2.
3.6.3.
3.6.4.
3.6.5.
3.6.6.
3.7.
3.8.
3.8.1.
3.8.2.
3.8.3.
3.8.4.
3.8.5.
4.
Położenie Rudy Śląskiej ........................................................................................... 11
Otoczenie przyrodnicze ........................................................................................... 11
Miejsce w sieci osadniczej ...................................................................................... 12
Potencjał ekonomiczny otoczenia ......................................................................... 12
Powiązania transportowe ........................................................................................ 12
Zdrowie ....................................................................................................................... 17
Stan zdrowia mieszkańców ..................................................................................... 17
Usługi medyczne i ich baza materialna i instytucjonalna ................................. 18
Profilaktyka zdrowotna, promocja zdrowia ......................................................... 19
Mieszkania .................................................................................................................. 19
Praca ........................................................................................................................... 20
Zabezpieczenie materialne ..................................................................................... 22
Opieka nad dziećmi (w tym żłobki), osobami starszymi i niepełnosprawnymi
..................................................................................................................................... 22
Edukacja ..................................................................................................................... 23
Przedszkola (publiczne i prywatne)....................................................................... 23
Szkoły podstawowe publiczne ................................................................................ 23
Gimnazja publiczne .................................................................................................. 23
Kształcenie na poziomie ponadgimnazjalnym młodzieży i dorosłych.............. 24
Kształcenie dorosłych w Rudzie Śląskiej i otoczeniu .......................................... 24
Kształcenie na poziomie wyższym ......................................................................... 25
Kultura, rekreacja i sport ........................................................................................ 25
Bezpieczeństwo ......................................................................................................... 27
Przestępczość ............................................................................................................ 27
Zagrożenia powodziowe .......................................................................................... 27
Zagrożenie pożarowe ............................................................................................... 28
Zagrożenia chemiczne i ekologiczne ..................................................................... 28
Zagrożenia szkodami górniczymi............................................................................ 29
POTENCJAŁ PRZYRODNICZY I JEGO ZAGROŻENIA ...................................................... 30
4.1.
4.2.
Struktura środowiska przyrodniczego.................................................................... 30
Stan środowiska ......................................................................................................... 30
5.
POTENCJAŁ KULTUROWY ................................................................................... 32
6.
POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY ........................................................................... 33
6.1.
6.2.
Władze i administracja i ich zasoby ...................................................................... 33
Inne podmioty instytucjonalne działające w gminie .......................................... 33
6
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
7.
POTENCJAŁ GOSPODARCZY I STRUKTURA GOSPODARKI ............................................... 35
7.1.
7.2.
8.
Struktura podmiotowa i potencjał gospodarki .................................................... 35
Informacje o wybranych sekcjach i segmentach gospodarki ............................ 35
POTENCJAŁ MATERIALNO-FINANSOWY MIASTA .......................................................... 36
8.1.
8.1.1.
8.1.2.
8.2.
8.2.1.
8.2.2.
8.2.3.
8.2.4.
8.2.5.
8.2.6.
8.2.7.
8.2.8.
8.2.9.
8.3.
8.3.1.
8.3.2.
8.3.3.
8.3.4.
8.3.5.
8.4.
8.4.1.
8.4.2.
8.4.3.
III.
Inne działania prorozwojowe .................................................................................. 34
Wspieranie inwestorów i promocja miasta .......................................................... 34
Wsparcie samorządu dla inicjatyw rudzkich szkół .............................................. 35
Współpraca regionalna i międzynarodowa ........................................................... 35
Majątek komunalny .................................................................................................. 36
Nieruchomości budynkowe i inne komunalne obiekty........................................ 36
Grunty komunalne .................................................................................................... 36
Transport .................................................................................................................... 37
Układ drogowo-uliczny ............................................................................................. 37
Kolej ............................................................................................................................ 38
Miejski transport publiczny ..................................................................................... 38
Telekomunikacja ....................................................................................................... 38
Elektroenergetyka .................................................................................................... 39
Gazownictwo ............................................................................................................. 39
Zaopatrzenie w energię cieplną ............................................................................. 39
Gospodarka wodno-ściekowa .................................................................................. 40
Oczyszczanie miasta i gospodarka odpadami stałymi ........................................ 41
Gospodarka przestrzenna i tereny inwestycyjne ................................................ 41
Struktura użytkowania i struktura własności terenów ....................................... 41
Struktura przestrzenna miasta ............................................................................... 41
Dokumenty w gospodarce przestrzennej i przewidywane w nich zmiany ...... 41
Tereny rozwojowe – oferty inwestycyjne ............................................................. 41
Tereny poprzemysłowe i zdegradowane ............................................................... 42
Budżet i inwestycje miasta ..................................................................................... 42
Dochody budżetu miasta ......................................................................................... 42
Wydatki budżetu miasta .......................................................................................... 43
Inwestycje miejskie .................................................................................................. 43
ANALIZA SWOT................................................................................................ 44
1.
2.
3.
Czynniki rozwojowe w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkańców.............. 44
Czynniki rozwojowe w zakresie potencjałów i zasobów Miasta ....................... 45
Czynniki rozwojowe w zakresie gospodarki i promocji Miasta ......................... 47
IV.
ANALIZA PESTER .............................................................................................. 49
V.
ZAŁOŻENIA STRATEGII ....................................................................................... 51
VI.
WIZJA MIASTA................................................................................................. 53
VII.
MISJA MIASTA ................................................................................................. 54
VIII.
CELE MIASTA RUDA ŚLĄSKA ................................................................................. 55
1.
CELE STRATEGICZNE ......................................................................................... 55
2.
DRZEWO CELÓW STRATEGICZNYCH ....................................................................... 57
3.
DRZEWO CELÓW OPERACYJNYCH ......................................................................... 57
4.
ZADANIA REALIZACYJNE DLA POSZCZEGÓLNYCH CELÓW OPERACYJNYCH ......................... 60
7
IX.
ANALIZA SPÓJNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014-2030
ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
„ŚLĄSKIE 2020+” I PROJEKTEM
STRATEGII ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2014 –
2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R., ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ZAGADNIEŃ ROZWOJU
TRANSPORTU
MIEJSKIEGO,
WRAZ
ZE
STRATEGIĄ
DLA ZINTEGROWANYCH
INWESTYCJI
TERYTORIALNYCH (ZIT) ..................................................................................... 72
1.
WSTĘP .......................................................................................................... 72
2.
OCENA SPÓJNOŚCI DOKUMENTÓW ........................................................................ 73
3.
PODSUMOWANIE .............................................................................................. 85
X.
ZAŁĄCZNIKI .................................................................................................... 86
1.
WIZJA I MISJA RUDY ŚLĄSKIEJ – WYNIKI WARSZTATÓW ................................................ 86
2.
LISTA OSÓB UCZESTNICZĄCYCH W SPOTKANIACH WARSZTATOWYCH............................... 92
8
I.
WPROWADZENIE
Miasto jest organizmem, w którym występują złożone procesy społeczno – gospodarcze
przebiegające w naturalnym środowisku i w określonej przestrzeni.
Zaspokajanie potrzeb mieszkańców, rozwijanie infrastruktury technicznej, społecznej oraz rozwój
gospodarczy Miasta warunkowane są wieloma czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi.
Przy formułowaniu celów strategicznych uwzględnione zostały występujące uwarunkowania,
zawarte m.in. w Diagnozie społeczno-gospodarczej Miasta Ruda Śląska i wynikach badań
ankietowych.
Badanie
ankietowe
zostało
zaplanowane
i przeprowadzone
w
ramach
opracowania Strategii Rozwoju Miasta Rudy Śląska na lata 2014-2030. Ankieta była skierowana
do mieszkańców Rudy Śląskiej. Głównym celem badania było zebranie opinii mieszkańców
Rudy Śląskiej na temat jakości życia w mieście oraz o przyszłych kierunkach rozwoju miasta.
Badanie przeprowadzono za pomocą kwestionariusza ankiety, opracowanego przy współpracy
ekspertów Zamawiającego – Miasta Ruda Śląska oraz Wykonawcy – ResPublic Sp. z o.o. W ankiecie
zamieszczono łącznie 17 pytań. Dziesięć spośród nich dotyczyło następujących kwestii:
1. Odczuć dotyczących zamieszkania w Rudzie Śląskiej,
2. Opinii na temat działań miasta w wybranych obszarach,
3. Obszarów wymagających najpilniejszej poprawy,
4. Centrum miasta Ruda Śląska,
5. Miasta na Śląsku, w którym docelowo chcieliby mieszkać respondenci,
6. Opinii na temat Miasta w kwestiach „najbardziej/najmniej podoba mi się w Rudzie Śląskiej”
oraz „Chciałabym / chciałbym, żeby Ruda Śląska”, a także celów wyjazdów do miast sąsiednich,
7. Opinii dotyczącej czy Ruda Śląska to dobre miejsce do zamieszkania,
8. Przyszłości mieszkańców w Rudzie Śląskiej,
9. Przyszłości dzieci mieszkańców w Rudzie Śląskiej,
10. Opinii na temat jakim miastem w przyszłości powinna być Ruda Śląska.
Siedem kolejnych pytań służyło identyfikacji badanej zbiorowości pod względem istotnych cech
społeczno-demograficznych (metryczka). W badaniu wzięło udział łącznie 4 630 respondentów,
w tym:
–
1 219 odpowiedzi udzielono za pomocą ankiety internetowej,
–
3 136 ankiet papierowych,
–
245 wywiadów kwestionariuszowych.
Cele strategiczne dotyczą spraw, co do których Miasto i partnerzy społeczni, każdy
w zakresie swoich kompetencji, mogą podejmować autonomiczne działania. Autonomiczność działań
oznacza, że miasto i partnerzy społeczni mają do tego prawo i nie są uwarunkowani decyzjami
zewnętrznymi podejmowanymi poza Miastem.
Proponowane w strategii cele i zadania służące ich realizacji, obejmują wszystkie sfery
życia i funkcjonowania Miasta. W pracach nad strategią wyodrębnione zostały trzy obszary
funkcjonowania Miasta, prezentowane poniżej:
I.
Społeczny,
II.
Potencjałów i zasobów Miasta,
III. Gospodarki i promocji Miasta.
Tym samym Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 jest dokumentem
kierunkowym, swoistą mapą drogową, stanowiącą podstawę do podejmowania skoordynowanych
9
działań przez wszystkich partnerów społecznych Miasta. Pozwala to na kompleksowe ujęcie
zrównoważonego rozwoju Miasta. Kompleksowe podejście, będące cechą planowania strategicznego
powoduje, iż realizacja tak określonej strategii jest wspólnym zadaniem władz samorządowych
i wszystkich parterów społecznych w Mieście.
Bardzo ważnym aspektem jest uspołecznienie procesu opracowania i wdrażania strategii
przy udziale wszystkich głównych partnerów społecznych. Do realizacji strategii niezbędne będzie
podejmowanie działań:
–
samodzielnych przez władze Miasta,
–
samodzielnych przez podmioty sektora prywatnego,
–
samodzielnych przez instytucje oraz organizacje pozarządowe,
–
indywidualnych przez mieszkańców i ich nieformalne grupy i środowiska,
–
wspólnych z udziałem parterów z różnych sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego).
Wynika z tego, iż bardzo ważnym, a jednocześnie trudnym zadaniem będzie zaangażowanie
wszystkich kluczowych dla rozwoju Miasta parterów społecznych. Powodzenie w tym zakresie jest
uzależnione od zdolności do wzajemnej komunikacji, radzenia sobie z różnicami interesów
poszczególnych partnerów i grup, wspólnego definiowania problemów i celów, a następnie
wspólnych przedsięwzięć.
W okresie wdrażania strategii władze Miasta mogą występować w różnych rolach, w tym
jako:
–
bezpośredni samodzielny realizator działań,
–
inicjator i animator działań,
–
uczestnik działań podejmowanych wspólnie z innymi partnerami,
–
wspierający organizacyjnie, technicznie i finansowo działania podejmowane przez partnerów
lokalnych,
–
administrator centrum lokalnej informacji i komunikacji w Mieście.
Wdrożenie strategii przez władze Miasta wymaga stosowania operacyjnych narzędzi planistycznych,
pozwalających na podjęcie ostatecznych decyzji, które działania i przy jakich zaangażowanych
środkach własnych oraz zewnętrznych będą realizowane. Władze Miasta, w zależności od potrzeb,
będą mogły korzystać z następujących narzędzi:
–
wieloletnia prognoza finansowa,
–
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego,
–
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
–
budżet Miasta,
–
konkretne projekty i programy,
–
aplikacje o zewnętrzne źródła dofinansowania,
–
polityki szczegółowe Miasta (stanowiące zbiór spójnych zasad odnoszących się do określonej
dziedziny życia/funkcjonowania Miasta), pozwalające podejmować powtarzalne decyzje według
tych samych kryteriów,
–
zadania wyznaczane urzędnikom Miasta i jednostkom podległym Miastu.
Planowanie i wdrażanie strategii w opisany powyżej sposób daje szansę świadomego wpływu
na
długookresowe
procesy
społeczne,
gospodarcze,
przyrodnicze
i przestrzenne.
Pozwoli
to na zarządzanie rozwojem w kolejnych kadencjach i ponad występującymi w środowisku lokalnym
naturalnymi konfliktami interesów.
10
II.
SYNTEZA DIAGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ MIASTA RUDA ŚLĄSKA
Diagnoza, która opiera się na danych ilościowych i faktograficznych ma charakter
kompilacji, charakteryzuje się różnym zakresem informacji w poszczególnych dziedzinach.
W niektórych częściach zasób informacji jest bogaty, w innych natomiast – niewielki. Zatem dobór
danych uzależniony był od ich dostępności oraz od dynamiki opisywanych zjawisk. Większość danych
została przygotowana na koniec 2012 r., część z nich obejmuje również informacje z pierwszej
połowy 2013 r.
Synteza diagnozy jest tylko streszczeniem szerszego opracowania, co dodatkowo przyczynia
się do zróżnicowania stopnia jego szczegółowości. Pełna treść Diagnozy społeczno-gospodarczej
Miasta Ruda Śląska dostępna jest na stronie internetowej Miasta, w zakładce strategia
(http://www.rudaslaska.pl/strategia).
1. OTOCZENIE LOKALNE I REGIONALNE
1.1. Położenie Rudy Śląskiej
Ruda Śląska jest dużym ośrodkiem przemysłowym, położonym na południu Polski,
w centralnej części województwa śląskiego. Od ponad dwustu lat rozwijała się na bazie górnictwa
węgla kamiennego i hutnictwa, co ukształtowało w znacznej mierze gospodarczy obraz miasta. Ruda
Śląska, której powierzchnia wynosi 77,73 km2, graniczy z Zabrzem, Bytomiem, Świętochłowicami,
Chorzowem, Katowicami, Mikołowem i powiatem gliwickim.
Wraz z Gliwicami, Zabrzem, Bytomiem Katowicami, Świętochłowicami, Siemianowicami
Śląskimi, Sosnowcem, Dąbrową Górniczą, Jaworznem, Czeladzią, Mysłowicami, Będzinem, Tychami,
Piekarami Śląskimi, Chorzowem, Mikołowem, Tarnowskimi Górami i Knurowem, tworzą większy
organizm
miejski,
zwany
dawniej
Górnośląskim
Okręgiem
Przemysłowym,
a
obecnie
1
Aglomeracją/Konurbacją Górnośląską .
1.2. Otoczenie przyrodnicze
Ruda Śląska położona jest w dorzeczach dwóch największych rzek Polski - Wisły i Odry.
Miasto Ruda Śląska, ma charakter antropogenicznego obszaru miejskiego.
Miasto charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. Różnica w wysokości, pomiędzy
najniżej położonym punktem w zachodniej części doliny rzeki Kłodnicy, a najwyżej położonym
punktem w dzielnicy Ruda, wynosi prawie 100 m.
Teren w mieście mimo, antropogenicznego charakteru jest bardzo bogaty w unikalną faunę
i florę. Występują tu dziko żyjące gatunki flory i fauny objęte ochroną na podstawie Ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody:
 17 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą,
1
Konurbacja
górnośląska
według
GUS
2006:
Aglomeracja
Śląska
w
liczbach,
http://www.stat.gov.pl/katow/69_363_PLK_HTML.htm, dostęp on-line 08.05.2013 r.
11
 8 gatunków roślin zagrożonych i rzadko występujących w regionie,
 4 gatunki dziko występujących owadów objętych ochroną,
 4 gatunki dziko występujących pająków objętych ochroną,
 5 gatunków dziko występujących gadów objętych ochroną,
 18 gatunków dziko występujących ssaków objętych ochroną,
 45 gatunków dziko występujących ptaków objętych ochroną.
1.3. Miejsce w sieci osadniczej
Ruda Śląska jest miastem na prawach powiatu. Razem z Świętochłowicami, Chorzowem,
Siemianowicami Śląskimi, Katowicami oraz Mysłowicami wchodzi w skład podregionu katowickiego
(NUTS 3- Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych).
Ruda Śląska wraz ww. i innymi miastami, jest częścią większego organizmu miejskiego,
który kiedyś nazywano Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym, a teraz funkcjonuje pod nazwą
Aglomeracji Górnośląskiej, pokrywa się z subregionem centralnym województwa śląskiego.
1.4. Potencjał ekonomiczny otoczenia
Ważnym miernikiem, który wskazuje potencjał gospodarczy regionu jest stopa bezrobocia.
Stopa bezrobocia w Rudzie Śląskiej, w roku 2012, wynosiła 9,0% (wg danych PUP Ruda Śląska
bezrobocie w roku 2012 wyniosło średnio 8,6%) i wzrosła w stosunku do roku 2007 o 2,2% oraz była
wyższa o 1,2% niż w podregionie katowickim.
Wartość stopy bezrobocia na poziomie 9,0% pozycjonowała Rudę Śląską na drugim miejscu
w podregionie (pierwsze miejsce – m. Katowice – stopa bezrobocia 5,2%). W porównaniu do średniej
krajowej, stopa bezrobocia w mieście była niższa o 4,4% zarówno w roku 2007, jak i w roku 2012.
Również w porównaniu do średniej wojewódzkiej wartości te były niższe odpowiednio o 2,4% w roku
2007 oraz o 3,1% w roku 2012.
W porównaniu do m. Poznań (najniższa stopa bezrobocia w kraju w roku 2012 – 4,2%) stopa
bezrobocia w mieście Ruda Śląska była wyższa o 4,8%. Biorąc pod uwagę powiat szydłowiecki
(najwyższa stopa bezrobocia w kraju w roku 2012 - 37,6%), stopa bezrobocia w Rudzie Śląskiej była
ponad 4-krotnie niższa.
1.5. Powiązania transportowe
Układ drogowo-uliczny
Z uwagi na położenie Rudy Śląskiej w centrum Aglomeracji Górnośląskiej, stanowi
ona ważny punkt komunikacyjny. Przez południową część miasta przebiega autostrada A4, będąca
częścią najdłuższej trasy europejskiej - E40, liczącej ok. 8 000 km.
Przez Rudę Śląską przebiega droga wojewódzka 925 łącząca Bytom z Rybnikiem. Drogowa
Trasa Średnicowa (DTŚ), będąca drogą wojewódzką (DW 902) i Autostrada A4 to dwa główne szlaki
komunikacyjne przebiegające przez Aglomerację Górnośląską. Świetne skomunikowanie miast
aglomeracji w układzie wschód-zachód przyczyniło się do podjęcia przez Miasto Ruda Śląska prac
12
polegających na budowie trasy w układzie północ-południe (N-S). Zadanie to jest priorytetową
inwestycją w Mieście.
Wybudowana trasa N-S w znacznym stopniu przejmie ruch tranzytowy w układzie północpołudnie, zatem po autostradzie A1, będzie to druga ważna relacja w regionie.
Na zachód od Miasta w odległości około 9 km przebiega autostrada A1, będąca częścią
międzynarodowej trasy E75, leżącej w VI transeuropejskim korytarzu transportowym, zwanym
również Autostradą Bursztynową.
Na południe od Miasta przebiega również droga krajowa nr DK44, łącząca województwo
śląskie z małopolskim.
Układ sieci kolejowej
W Rudzie Śląskiej pociągi osobowe zatrzymują się na stacjach:
 Ruda Śląska - Chebzie,
 Ruda Śląska - Ruda.
Przez Miasto przebiega 7 linii kolejowych, z czego jedna ma status linii magistralnej (linia
kolejowa nr 137), jedna linii kolejowej o znaczeniu państwowym (linia kolejowa nr 894), jedna linii
kolejowej o znaczeniu pierwszorzędnym (linia kolejowa nr 141), dwie linii kolejowej o znaczeniu
drugorzędnym (linie kolejowe nr 164 i 651) oraz dwie linie o znaczeniu miejscowym (linia nr 187
i nr 189).
Lotniska
Bardzo ważne pod względem komunikacyjnym jest położenie Miasta względem lotnisk
o znaczeniu międzynarodowym oraz krajowym. W Mieście nie ma zlokalizowanych lotnisk, jednak
sama lokalizacja miasta pod tym względem jest bardzo korzystna. W odległości do 100 km znajdują
się dwa krajowe porty lotnicze o znaczeniu międzynarodowym tj. „Katowice” w Pyrzowicach
i „Kraków-Balice” oraz do 200 km „Wrocław-Strachowice”. Położenie Rudy Śląskiej w bliskiej
odległości od granicy z Republiką Czeską daje również możliwość korzystania z lotniska położonego
poza granicami kraju. Niewiele ponad 100 km od Miasta znajduje się również port lotniczy,
posiadający status międzynarodowego, w czeskiej Ostrawie.
2. MIESZKAŃCY MIASTA RUDA ŚLĄSKA
2.1.1. Demografia
Ruda Śląska jest jednym z 66 miast na prawach powiatu w Polsce. Z liczbą ludności
wynoszącą ok. 140 tys., znajduje się pod tym względem na 24 miejscu w kraju. Biorąc pod uwagę
miasta niewojewódzkie, Ruda Śląska plasuje się na 7 miejscu pod względem liczby ludności.
Analizując natomiast miasta z aglomeracji górnośląskiej, Ruda Śląska znajduje się na pod tym
względem na 6 miejscu, po Katowicach, Sosnowcu, Gliwicach, Zabrzu oraz Bytomiu 2.
2
http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6108_PLK_HTML.htm, dostęp online 19.05.2013 r.
13
2.1.2. Struktura wieku i płci
Strukturę ludności w Rudzie Śląskiej można określić jako bardzo zbliżoną do porównywanych
jednostek terytorialnych. Wśród porównywanych miast na prawach powiatów grodzkich, Ruda Śląska
odznacza się największym procentowym udziałem ludności w wieku przedprodukcyjnym – 17,56%
oraz najmniejszym udziałem procentowym ludności w wieku poprodukcyjnym w społeczeństwie
ogółem – 17,71%.
2.1.3. Ruch naturalny
W latach 2010-2012 przyrost naturalny w Rudzie Śląskiej był ujemny. Liczba urodzin (dzieci,
które zameldowano w Rudzie Śląskiej) wynosiła w latach 2010 – 2012 odpowiednio: 1 512, 1 411
i 1 448. Zmarło natomiast odpowiednio w 2010 r. 1 618, w 2011 r. 1 585 oraz w 2012 1 613 osób.
Wartość przyrostu naturalnego wynosiła odpowiednio (-0,75), (-1,25) oraz (-1,19) promila (‰).
2.1.4. Ruch wędrówkowy (migracje na pobyt stały)
Saldo migracji w Rudzie Śląskiej w latach 2002-2006, ze wskaźnikiem (-5,83) było najniższe
wśród porównywanych jednostek. W latach 2007-2011 wartość ta znacznie spadła (-3,78) i wśród
porównywanych miast zajmowała 4 pozycję pod tym względem.
2.1.5. Kapitał ludzki
Kapitał ludzki to wiedza, umiejętności, zdolności oraz inne właściwe jednostce atrybuty
ułatwiające tworzenie osobistego, społecznego oraz ekonomicznego dobrostanu 3.
Kapitał ludzki to cechy jakościowe, które trudno jest zobrazować za pomocą danych
ilościowych.
Najistotniejszym miernikiem kapitału ludzkiego jest poziom wykształcenia ludności. Dane
na temat wykształcenia mieszkańców zostały zebrane podczas Narodowego Spisu Powszechnego
przeprowadzonego w 2011 r.
Najliczniejszą
grupę
wśród
mieszkańców
Rudy
Śląskiej
stanowili
mieszkańcy
z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 29,88% (wśród wszystkich miast powiatowych
w województwie
śląskim
pod
tym
względem
Ruda
Śląska
zajmowała
III miejsce)
oraz z wykształceniem średnim 28,34% (14 pozycja wśród 19 miast). Najwyższy udział wśród ludności
z wykształceniem zasadniczym zawodowym został odnotowany w Żorach – 31,67%, najniższy
natomiast w Częstochowie 18,86%. W przypadku ludności z wykształceniem średnim najwyższą
udział wśród ludności ogółem odnotowano Dąbrowie Górniczej – 35,83%, najniższy natomiast
w Żorach – 26,19%.
3
Kapitał ludzki w Polsce w 2010 r., red. Jerzy Auksztol, Urząd Statystyczny w Gdańsku, ISSN
2299-775X, Gdańsk 2012, str. 3
14
Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011 r. w Rudzie
Śląskiej było 12,64% mieszkańców z wykształceniem wyższym. Pod względem liczby osób
z wykształceniem wyższym Ruda Śląska plasowała się na 17 miejscu wśród 19 miast na prawach
powiatów w województwie śląskim. Najwięcej osób z wykształceniem wyższym było wśród
mieszkańców Katowic – 23,72%. Najmniej natomiast w Jastrzębiu Zdrój – 11,37% ludności
z wykształceniem wyższym.
Udział ludności z wykształceniem gimnazjalnym we wszystkich miastach na prawach powiatu
jest bardzo zbliżony od 3,80% w Sosnowcu do 5,34% w Jastrzębiu Zdrój. W Rudzie Śląskiej ludność
z wykształceniem gimnazjalnym stanowiła 4,88%.
W
Rudzie
Śląskiej
duży
odsetek
wśród
ludności
ogółem
stanowią
mieszkańcy
z wykształceniem ukończonym podstawowym – 17,50%.
Również bardzo istotnym wskaźnikiem kapitału ludzkiego są dane o wynikach sprawdzianu
szóstoklasisty oraz egzaminach gimnazjalnych. Średni wynik osiągnięty ze wszystkich szkół
podstawowych w Rudzie Śląskiej był niższy od średniej ogólnopolskiej o 2,5%. Najlepsze wyniki
w odniesieniu do średniej ogólnopolskiej uzyskali uczniowie z języka niemieckiego na poziomie
rozszerzonym. W przypadku pozostałych przedmiotów uczniowie z Rudy Śląskiej uzyskali ogólnie
słabsze wyniki. W przypadku przedmiotów humanistycznych wyniki średnie uczniów z Rudy Śląskiej
były niższe o 4% od średniej dla kraju. W przypadku części matematyczno-przyrodniczej średnie
wyniki uzyskane przez uczniów z Rudy Śląskiej były niższe o 6% od średniej ogólnokrajowej.
Uwzględniając wszystkie sesje (łącznie z poprawkową) zdawalność rudzkich szkół w 2013 r.
wyniosła 85,86% (województwo 88,15%). Nie jest to również najniższy wynik – na 36 powiatów
26 miejsce).
Na wynik ten ma wpływ wynik szkół niepublicznych i szkól dla dorosłych. W szkołach
niepublicznych ani jeden absolwent nie otrzymał świadectwa maturalnego, w szkołach dla dorosłych
było to zaledwie 5%.
Średnia zdawalność LO dla młodzieży (4 LO) to 95% (wynik wyższy od średniej
wojewódzkiej), technika i 1 liceum profilowane to 84%. Należy zauważyć, że dla młodzieży tej
„ważniejszy” jest egzamin zawodowy.
Kapitał ludzki można zobrazować również poprzez przedstawienie danych dotyczących
czytelnictwa. Miasto Ruda Śląska w odniesieniu do jednostek porównywanych odznaczało się
najniższą wartością wskaźnika w zakresie czytelników bibliotek publicznych w przeliczeniu na 1 000
mieszkańców.
Mimo małej liczby czytelników bibliotek publicznych na 1000 mieszkańców, Ruda Śląska
odznacza się dużą wartością wskaźnika wypożyczeń księgozbioru w woluminach 4 w przeliczeniu
na 1 czytelnika. Wartość wskaźnika dotyczącego wypożyczonych woluminów w przeliczeniu
na 1 czytelnika w 2012 r. wyniosła 22,3. Taką samą wartość wypożyczonych woluminów odnotowano
w Gliwicach, a wyższe jedynie w Świętochłowicach (23,4) oraz Jeleniej Górze (25,3).
4
Wolumin – tom biblioteczny
15
2.2. Kapitał społeczny
Według Roberta Putmana Kapitał społeczny to te cechy organizacji społecznych, takich jak
sieci (układy) jednostek lub gospodarstw domowych oraz powiązanych z nimi norm i wartości, które
kreują efekty zewnętrzne dla całej wspólnoty.
Podobnie, jak dla kapitału ludzkiego, wskaźnikami kapitału społecznego są cechy
jakościowe. Jako mierniki ilustrujące pewien aspekt kapitału społecznego można zastosować
wskaźnik frekwencji wyborczej, liczby stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz fundacji
na 10 000 ludności, a także aktywność przedsiębiorczą mieszkańców.
W Rudzie Śląskiej, frekwencja w wyborach samorządowych w roku 2010 wyniosła 38,51%.
Niższa frekwencja została odnotowana tylko w Elblągu
– 36,94%, Chorzowie – 37,95%
oraz w Gliwicach – 38,31%. W porównywanych jednostkach frekwencja w wyborach samorządowych
w 2010 r. była znacznie niższa od średniej krajowej, która wynosiła 47,32%. Frekwencje
na zbliżonym poziomie do średniej krajowej odnotowano także w Płocku – 46.48%.
W przypadku wyborów do sejmu w 2011 r. frekwencja wyborcza w Rudzie Śląskiej (47,93%)
była nieznacznie niższa od średniej dla kraju (48,92%). Na bardzo zbliżonym poziomie była
frekwencja we Włocławku (48,98%).
Znacznie niższa, niż w Rudzie Śląskiej frekwencja w ww. wyborach była w Elblągu (41,42%)
oraz w Świętochłowicach (43,47%).
W pozostałych porównywanych jednostkach frekwencja kształtowała się na wyższym
poziomie.
W przypadku II tury wyborów prezydenckich frekwencja wśród mieszkańców Rudy Śląskiej
(51,61%) była jedynie wyższa od frekwencji w dwóch miastach, tj. w Chorzowie (48,49%)
oraz Świętochłowicach (46,07%). Jednocześnie była niższa od średniej dla kraju o 3,7%.
Wśród porównywanych jednostek najwięcej organizacji pozarządowych w przeliczeniu
na 10 000 mieszkańców zlokalizowanych jest w Jeleniej Górze, a następnie w Chorzowie.
Najmniejszą liczbę dla tego typu instytucji odnotowano w Rudzie Śląskiej - 13. Liczba ta jest
zbliżona
do
liczby
organizacji
pozarządowych
przypadających
na
10 000
mieszkańców
w Świętochłowicach - 14. Wartość ta jest znacznie niższa, niż średnia dla województwa śląskiego
i całego kraju.
W przeliczeniu na 10 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej było zarejestrowanych 687
podmiotów. Jest to najniższa wartość wskaźnika wśród porównywanych jednostek. Zbliżona wartość
została odnotowana w Świętochłowicach – 740 podmiotów na 10 000 mieszkańców. Wartość
wskaźnika dla Polski wyniosła 1 032 podmioty, natomiast dla województwa śląskiego 982 podmioty.
Wartość
wskaźnika
ilości
osób
fizycznych
prowadzących
działalność
gospodarczą
przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym w Rudzie Śląskiej wynosiła 8. Wartość ta była
najniższa
wśród
porównywanych
jednostek,
jednakże
różnice
pomiędzy
jednostkami
porównywanymi był znacznie niższe. Zbliżoną wartość wskaźnika - 9 oraz 10 osób prowadzących
działalność gospodarczą w przeliczeniu na 100 osób w wieku produkcyjnym, odnotowano
odpowiednio
w
Świętochłowicach
oraz
Elblągu.
Wartość
dla kraju
ww.
wyniosła
12,
dla województwa śląskiego natomiast 11.
16
3. ZASPOKAJANIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW
3.1. Zdrowie
3.1.1. Stan zdrowia mieszkańców
Z usług medycznych w Rudzie Śląskiej w 2012 r. skorzystało łącznie 355 919 pacjentów z 330
powiatów ziemskich i grodzkich, w tym wszystkich powiatów i miast na prawach powiatu woj.
śląskiego. Największą grupę, poza pacjentami z Rudy Śląskiej, (315 852 pacjentów) stanowili
mieszkańcy Zabrza (8 650), Bytomia (4 873) oraz Świętochłowic (4 316).
Najwięcej osób spoza województwa śląskiego, które korzystały z usług medycznych w Rudzie
Śląskiej było z powiatu olkuskiego: 141, Krakowa: 122 i powiatu kędzierzyńsko-kozielskego: 104.
Najwyższą liczbę hospitalizowanych w ramach ostrego dyżuru w Szpitalu Miejskim w Rudzie
Śląskiej Sp. z o.o. odnotowano w 2011 r. – 44 638 pacjentów, w tym 41 325 z Rudy Śląskiej.
W 2012 r. z ww. świadczenia skorzystało 42 443 pacjentów, z czego z Rudy Śląskiej 40 826.
W roku 2012 ze świadczeń medycznych skorzystało łącznie 403 783 pacjentów z Rudy
Śląskiej, liczonych jako liczba zgłoszeń do placówki świadczącej usługi. Najwięcej mieszkańców
skorzystało z usług medycznych świadczonych na terenie Miasta – 315 852 pacjentów. Bardzo często
mieszkańcy odwiedzali również podmioty świadczące usługi medyczne w:
 Katowicach – 26 213 pacjentów,
 Zabrzu – 18 655 pacjentów,
 Chorzowie – 13 433 pacjentów.
Z danych przekazanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Rudzie
Śląskiej na temat chorób zakaźnych wynika, iż w latach 2010-2012 wzrosła jedynie zachorowalność
na WZW typu B.
Zachorowalność na WZW typu C była najwyższa w 2011 r. – 19 przypadków. Natomiast
w roku 2010 i 2012 odnotowano 17 przypadków zakażenia tą chorobą.
W stosunku do roku 2010 spadła liczba zakażeń gruźlicą. W roku 2010 odnotowano 55,
a w roku 2012 46 przypadków zachorowalności na gruźlicę. Najmniej przypadków zakaźnych
odnotowano w roku 2011.
W przypadku chorób zakaźnych wieku dziecięcego odnotowano spadek liczby zachorowań
w roku 2012 w stosunku do roku 2010. Najmniejsza zachorowalność na różyczkę oraz ospę wietrzną
odnotowano w 2011 r., tj. odpowiednio 13 oraz 801 przypadków. Natomiast najmniej zakażeń
świnką oraz płonicą odnotowano w roku 2012, tj. odpowiednio 11 oraz 76 przypadków.
W okresie 2008-2013 (z wyłączeniem roku 2011) w Rudzie Śląskiej nastąpił wzrost śmiertelności
niemowląt na 1 000 urodzeń żywych, tzw. wskaźnika obciążenia powiatowego. Wartość wskaźnika
wzrosła z 6,3 (rok 2005) do 8,0 (rok 2012). Najniższa wartość odnotowana w 2011 r. stanowiła 4,8.
W latach 2008, 2009 i 2011 wskaźnik obciążenia powiatowego był
niższy, niż średnia
dla województwa śląskiego, a w roku 2012 wśród porównywanych jednostek Ruda Śląska odznaczała
się najwyższą śmiertelnością niemowląt na 1000 urodzeń żywych.
Przyczyn ww. sytuacji jest fakt, że w 2011 r. oddział neonatologii szpitala w Rudzie Śląskiej
otrzymał prestiżowy III stopień referencyjności, co w praktyce oznacza możliwość leczenia najciężej
chorych noworodków i wcześniaków.
17
3.1.2. Usługi medyczne i ich baza materialna i instytucjonalna
31 marca 2010 roku działalność leczniczą zakończył SPZOZ Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej
w Likwidacji prowadzący szpital, natomiast od 1 kwietnia działalność leczniczą rozpoczęła spółka
Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. , która działa jako podmiot leczniczy. Realizacja
świadczeń medycznych odbywała się bez przerwy, pomimo, że nastąpiła zmiana podmiotu
prowadzącego działalność leczniczą.
W Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o., w latach 2010-2012, najwięcej pacjentów
łącznie było hospitalizowanych w 2010 roku – 20 780 (licząc łącznie ze likwidowanym SPZOZ).
W latach 2010-2012 stale wzrastała liczba zatrudnionych lekarzy oraz pielęgniarek. W roku
2010 zatrudnionych było 132,756 lekarzy (w przeliczeniu na etaty) i 391,299 pielęgniarek
(w przeliczeniu na etaty) a w 2012 - 139,117 lekarzy (w przeliczeniu na etaty) oraz 407,911
pielęgniarek (w przeliczeniu na etaty).
W Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. funkcjonuje 16 oddziałów, dysponujących
łącznie 474 łóżkami oraz 15 miejscami dziennymi na Oddziale Psychiatrii Dziennej.
W ramach oddziałów funkcjonują specjalistyczne pracownie, m.in.: Kontroli Stymulatorów
i Kardiowerterów Stymulatorów, Kontroli Rozruszników czy Audiometrii.
W 2011 r. rudzka neonatologia otrzymała prestiżowy III stopień referencyjności,
co w praktyce oznacza możliwość leczenia najciężej chorych noworodków i wcześniaków. Do Rudy
Śląskiej kierowane są kobiety ciężarne z całego Śląska. Oddział funkcjonuje w systemie
rooming – in, czyli noworodek przez 24 godziny przebywa z mamą na sali ogólnej. Rudzki Oddział
Neonatologiczny doposażony jest w sprzęt przekazany przez fundację Wielka Orkiestra Świątecznej
Pomocy. Jest to m.in. respirator oscylacyjny służący do wentylowania pacjenta w przypadku
nadciśnienia w płucach, aparaty infant flow do nieinwazyjnej wentylacji pacjentów, ultrasonograf
oraz 2 inkubatory, z których jeden jest inkubatorem transportowym. Oddział neonatologiczny
Szpitala Miejskiego w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. ma kilkanaście stanowisk dla wcześniaków.
Od czerwca 2012 roku w Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. działa również
pierwszy na Śląsku, a drugi w Polsce Bank Mleka Kobiecego.
W ramach świadczenia usług medycznych, oprócz Szpitala Miejskiego w Rudzie Śląskiej
Sp. z o.o. funkcjonuje 56 podmiotów, posiadających kontrakty z NFZ. W ramach funkcjonujących
podmiotów wyróżnia się 10 form prawnych. Najwięcej podmiotów świadczy usługi jako osoby
fizyczne – 16 podmiotów. Drugą najczęściej występującą formą są umowy spółek cywilnych –
14 podmiotów.
Łącznie podmioty świadczą 78 usług w zakresie zdrowia. Podstawową opiekę zdrowotną
zapewnia 20 podmiotów.
Specjalistyczną opiekę medyczną dla mieszkańców Rudy Śląskiej realizują 34 podmioty.
Świadczenia ogólnostomatologiczne, w tym świadczenia ogólnostomatologiczne udzielane
w znieczuleniu ogólnym i świadczenia dla dzieci i młodzieży do ukończenia 18 roku życia, w Rudzie
Śląskiej świadczy 28 podmiotów.
W Rudzie Śląskie dwie placówki świadczą opiekę nocną i świąteczną.
18
3.1.3. Profilaktyka zdrowotna, promocja zdrowia
W stosunku do roku 2011, w roku 2012 nastąpił wzrost liczby realizowanych programów
na rzecz profilaktyki zdrowotnej oraz promocji zdrowia - o 41, czyli blisko o 71%. W 2012 r. Miasto
Ruda Śląska było inicjatorem 99 programów dotyczących promocji zdrowia oraz profilaktyki
zdrowotnej. Programy były skierowane do różnych grup docelowych: dzieci, uczniów, osób
uzależnionych oraz osób niepełnosprawnych. Realizacja programów odbywała się poprzez jednostki
podległe Urzędowi Miasta oraz przy współpracy organizacji pozarządowych.
3.2. Mieszkania
Według Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011 r. w Rudzie Śląskiej
było ok. 57 300 mieszkań. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła 53,23 m 2, co dało
miastu 6 miejsce wśród porównywanych miast na prawach powiatów, średnia dla kraju wyniosła
70,17 m2, a województwie śląskim 66,65 m2.
Przeciętna liczba izb w mieszkaniu w roku 2011 wg NSP wyniosła 3,18; co ulokowało
Rudę Śląską na 5 miejscu wśród porównywanych miast na prawach powiatów, średnia dla kraju
wyniosła 3,76; natomiast dla województwa śląskiego 3,66.
Opisując warunki mieszkaniowe należy nadmienić, że na ich stan wpływa również
wyposażenie mieszkań w instalacje. Ruda Śląska wśród porównywanych jednostek w 2008 i 2011 r.
odznaczała się jednym z najwyższych odsetków korzystania z sieci wodociągowej – 99% ludności
korzysta z sieci. Wyższy współczynnik został odnotowany jedynie w Świętochłowicach.
Inaczej przedstawia się sytuacja wyposażenia mieszkań w Rudzie Śląskiej w łazienki
oraz centralne ogrzewanie. W 2010 r. 88,3% mieszkań w Rudzie Śląskiej było wyposażonych
w łazienki, średnia dla kraju wyniosła 92,4%, a dla województwa śląskiego 91,6%, natomiast średnia
dla miast z województwa śląskiego 95%. W instalację centralnego ogrzewania w Rudzie Śląskiej było
wyposażonych 75,6% mieszkań. Średnia dla kraju, w tym aspekcie wyniosła 85,0%, dla województwa
śląskiego
80,0%,
natomiast
dla
miast
w
województwie
śląskim
88,7%.
Najlepiej
wśród
porównywanych miast na prawach powiatu wypada pod tym względem Płock – 92% mieszkań
wyposażonych w centralne ogrzewanie.
Wartość wskaźnika mieszkań oddanych na 1 000 mieszkańców oraz na 1 000 zawartych
małżeństw w latach 2008-2012 były znacznie niższa, niż w porównywanych jednostkach.
W przypadku mieszkań oddanych na 1000 mieszkańców w latach 2008-2012, wartość wskaźnika
wyniosła 1,19; w przypadku mieszkań oddanych na 1000 zawartych małżeństw w latach 2008-2012
wynosiła 195. Najwyższą wartością: 6,17 odznaczało się województwo mazowieckie.
Dynamika wzrostu dla tych wskaźników na przestrzeni lat 2008-2012 była najwyższa
w Rudzie Śląskiej. Dla mieszkań oddanych na 1000 ludności wynosiła 289,5. Dynamika dla kraju,
wyniosła 91,7; natomiast dla województwa śląskiego 80,2. W przypadku mieszkań oddanych na 1000
zawartych małżeństw wyniosła 359,8. Wartość dynamiki wzrostu tego wskaźnika dla kraju wyniosła
117,0, a dla województwa śląskiego 99,5.
W Rudzie Śląskiej w latach 2008-2012 oddano 849 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej
93 033 m2. Najwięcej, bo 53% stanowiły mieszkania indywidualne (450 mieszkań). Łączna
powierzchnia użytkowa mieszkań indywidualnych wynosiła 66 939 m2, co stanowiło 71,95%
19
powierzchni użytkowej wszystkich mieszkań. W latach 2008-2012 ponad 25% mieszkań oddanych
do użytku, stanowiły mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem. Łączna powierzchnia
użytkowa mieszkań przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem wyniosła 16 527 m2 (17,76%)
powierzchni wszystkich mieszkań).
Liczba oraz powierzchnia użytkowa mieszkań komunalnych i społecznych czynszowych
oddanych do użytkowania była na podobnym poziomie. W latach 2008-2012 oddano łącznie 101
mieszkań komunalnych oraz 84 mieszkania społeczno czynszowe.
Liczba mieszkań ogółem w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej (1,7) była
zbliżona do wartości wskaźnika dla miast w Polsce (1,8).
Największy
udział
w
strukturze
wiekowej
budynków
ogółem,
w
spółdzielniach
mieszkaniowych, mają budynki mieszkalne i niemieszkalne zbudowane w latach 1946-1989 – 56%,
tj. 1 091 budynków. Duży udział w strukturze ogółem mają również budynki zbudowane w latach
1901 -1918 – 18% w strukturze ogółem, tj. 359 budynków, oraz budynki zbudowane do 1900 r. – 14%
udziału w strukturze ogółem, czyli 272 budynki.
Najmniejszy udział w ogólnej strukturze wiekowej mają budynki mieszkalne i niemieszkalne
w najmłodszej grupie wiekowej – 5%, tj. 100 budynków.
W 2012 roku w stosunku do roku 2010 spadło zapotrzebowanie (liczba wniosków)
na przydział lokali komunalnych, w tym socjalnych. Liczba wyroków eksmisyjnych z przyznanym
prawem do lokalu socjalnego również uległa obniżeniu w tym okresie. Należy jednak nadmienić,
iż liczba wyroków w roku 2011 i 2012 była na tym samym poziomie – 242 wyroki.
W stosunku do roku 2007 spadła o ponad połowę liczba przydziałów do mieszkań
komunalnych. Spadek liczby przydziałów do mieszkań komunalnych nie jest jednak stały. Najniższą
liczbę przydziałów (209) odnotowano w roku 2008, po czym nastąpił wzrost w roku 2010
(334 przydziały).
Również w stosunku do roku 2007 w roku 2012 spadła liczba wykwaterowań z mieszkań
komunalnych. Podobnie jak w przypadku liczby przydziałów, nie należy rozpatrywać spadku jako
tendencji stałej. Najwyższą liczbę wykwaterowań z zasobów komunalnych odnotowano w 2010 r. –
25 przypadków, najniższą w 2011 r.– 5 przypadków, roku 2012 -7 przypadków .
W ramach wypełnienia ustawowego obowiązku zapewnienia lokali socjalnych Miasto
wynajmuje lokale mieszkalne od 3 podmiotów, celem podnajmu jako lokale socjalne.
3.3. Praca
W Rudzie Śląskiej na koniec maja 2013 r. stopa bezrobocia była na poziomie 9,9%.
W odniesieniu do jednostek porównywanych była to jedna z najniższych wartości. Niższa stopa
bezrobocia została odnotowana w Gliwicach – 8% oraz Jeleniej Górze – 9,7%. Stopa bezrobocia
na poziomie krajowym wyniosła 13,5%, natomiast dla województwa śląskiego 11,5%.
20
W latach 2008-2012 Ruda Śląska odznaczała się jedną z najniższych stóp bezrobocia
w porównaniu do jednostek porównywanych. W stosunku do roku 2008 stopa bezrobocia w Rudzie
Śląskiej wzrosła z poziomu 5% do 9%. W Polsce stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła z poziomu
9,5% do 13,4%, natomiast w województwie śląskim z poziomu 6,9 do 11,1%.
Dla wszystkich jednostek została policzona dynamika bezrobocia rejestrowanego w latach
2008-2012, rozumiana jako zmiana liczby bezrobotnych zarejestrowanych w czasie. Jako rok bazowy
przyjęto 2008, natomiast jako rok docelowy 2012 5.
Dynamika bezrobocia w Rudzie Śląskiej w latach 2008-2012 wyniosła 180. Wyższą dynamikę 191, odnotowano w Świętochłowicach, w których nastąpił blisko dwukrotny przyrost stopy
bezrobocia, z poziomu 9,3 do 17,8%. Należy jednak zaznaczyć, że przy niskiej stopie bezrobocia
wzrost o każdy procent powoduje duży wzrost wartości wskaźnika. Średni wzrost stopy bezrobocia
dla jednostek porównywanych wyniósł 4,3%.
Najliczniejszą grupę bezrobotnych w Rudzie Śląskiej stanowiły osoby z wykształceniem
gimnazjalnym i niższym. Liczba osób bezrobotnych w tej grupie wzrosła na przestrzeni
lat 2010-2012 z 1 218 do 1 387 osób. W 2012 r. osoby te stanowiły 33% wszystkich zarejestrowanych
bezrobotnych w Rudzie Śląskiej.
Na podobnym poziomie w strukturze bezrobotnych w Rudzie Śląskiej, co bezrobotni
z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, kształtował się udział bezrobotnych z wykształceniem
zasadniczym zawodowym. Liczba bezrobotnych wzrosła o 201 osób (z 1 133 do 1 244 osób). W 2012
osoby te stanowiły 29% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w Rudzie Śląskiej.
W stosunku do roku 2010, w roku 2012 spadła o 24 osoby liczba bezrobotnych
z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. W odniesieniu do wszystkich bezrobotnych
zarejestrowanych w Rudzie Śląskiej wartość ta spadła o 2% (rok 2010 - 22% wszystkich
zarejestrowanych bezrobotnych w Rudzie Śląskiej, rok 2012 - 20% wszystkich zarejestrowanych
bezrobotnych w Rudzie Śląskiej).
Chociaż wzrosła liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym oraz średnim
ogólnokształcącym, udział procentowy w stosunku do wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych
w Rudzie Śląskiej pozostał na stałym poziomie i wynosił odpowiednio 10 i 8%.
Najliczniejszą grupę bezrobotnych w Rudzie Śląskiej stanowiły osoby w wieku 25-34 lata.
Osoby te stanowiły w roku 2012 31,4% wszystkich bezrobotnych.
Drugą pod względem liczebności była grupa bezrobotnych w wieku 18-24 lat. Osoby te
stanowiły w 2012 r. 21,4% wszystkich bezrobotnych w Rudzie Śląskiej. Należy jednak nadmienić,
iż na przestrzeni lat 2010-2012 liczebność tej grupy zmniejszyła się o 122 osoby.
Najmniejszą pod względem liczebności była grupa wiekowa 60-64. Osoby z tej grupy
stanowiły zaledwie 1,7% wszystkich bezrobotnych.
Od czerwca 2010 do czerwca 2013 wzrosła o 848 liczba osób bezrobotnych bez prawa
do zasiłku. Udział procentowy kobiet w tej grupie w czerwcu 2013 wynosił 57%. Nastąpił również
wzrost liczby bezrobotnych osób niepełnosprawnych. Udział procentowy kobiet w tej grupie
pozostających bez pracy, w czerwcu 2013, wynosił 58,1%.
W stosunku do roku 2010, spadła liczba ofert pracy oferowanych przez Powiatowy Urząd
5
Wzór dynamiki:
21
Pracy. W 2010 liczba ofert w Powiatowym Urzędzie Pracy wynosiła 3 286, a w 2012 r. – 3 177.
Wśród ofert pracy w Urzędzie Pracy w Rudzie Śląskiej przeważały oferty spoza obszaru miasta Ruda
Śląska.
W celu aktywizacji osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej prowadzi
różne
formy
wsparcia
w
postaci
szkoleń
zawodowych,
prac
interwencyjnych,
środków
na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia
stanowiska pracy bezrobotnego, staży, przygotowań zawodowych oraz prac społecznie użytecznych.
Za pomocą ww. form wsparcia w 2012 r. zostały zaktywizowane 3 064 osoby. W stosunku
do roku 2010 odnotowano wzrost o 138 osób.
3.4. Zabezpieczenie materialne
Przeciętne wynagrodzenie brutto w Rudzie Śląskiej w 2012 r. wynosiło 3 309,17 zł
i w stosunku do roku 2008 wzrosło o 531,84 zł. W stosunku do średniej krajowej przeciętne
wynagrodzenie brutto w Rudzie Śląskiej było niższe o 11,6 pkt, a w porównaniu do średniej
wojewódzkiej o 14,6 pkt.
Przeciętne wynagrodzenie brutto nie do końca pokazuje stopień zamożności mieszkańców
danej jednostki terytorialnej. Wartość ta jest zawyżana przez nieliczne osoby, które mają wysokie
zarobki. Pewien obraz zamożności pokazują dane dotyczące deklaracji PIT i CIT.
W roku 2012 wzrosła liczba podatników (osób fizycznych) rozliczających się za pomocą PIT
37 przekraczających I próg podatkowy (dochód powyżej 85 528 zł) z 598 w 2011 do 1018 w 2012 r..
Wzrosła również liczba podmiotów rozliczających się za pomocą CIT-8 (podatek od dochodów
spółek) z 720 w 2011 r. do 736 w 2012 r.
W celu zapewnienia zabezpieczenia materialnego, osobom najbardziej potrzebującym
pomocy materialnej udziela Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej. W roku 2012
w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej pracowały 254 osoby, w tym było 90 pracowników
świadczących pracę socjalną.
3.5. Opieka nad dziećmi (w tym żłobki), osobami starszymi i niepełnosprawnymi
W 2012 r. w Rudzie Śląskiej funkcjonowały dwa żłobki publiczne. W żłobkach było 136
miejsc dla dzieci w wieku od 0 do 3 lat. Liczba dzieci nie przyjętych do żłobków w 2012 r. wynosiła
264. Najwyższą liczbę nieprzyjętych dzieci odnotowano w 2011 r. – 371.
W 2012 r. w Mieście zarejestrowano dwa żłobki niepubliczne. Ilość miejsc w żłobkach i punktach
prowadzonych na podstawie ustawy o działalności gospodarczej nie jest rejestrowana. Ich
rejestracja nastąpi w kwietniu 2014 r.
W Mieście działa Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie. Ośrodek realizuje zadania z zakresu
socjalizacji i interwencji. Na koniec kwietnia 2013 r. w ramach ośrodka funkcjonowało 7 mieszkań
socjalizacyjnych, zlokalizowanych w 3 dzielnicach (Bielszowice, Ruda, Wirek). Ośrodek realizuje
również opiekę zastępczą.
Ważną rolę w zakresie opieki nad dziećmi w Rudzie Śląskie pełnią organizacje
pozarządowe (Zgromadzenie
Sióstr
Świętej
Elżbiety,
Caritas
Archidiecezji
Katowickiej,
Stowarzyszenia Św. Filipa Nereusza).
22
W celu zapewnienia opieki zastępczej w Rudzie Śląskiej działają 3 rodzinne domy dziecka,
a także rodziny zastępcze (206 rodzin wg stanu na dzień 29.04.2013 r.).
Pomoc w zakresie opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi realizuje Ośrodek Adaptacyjny
dla Dzieci Niepełnosprawnych, który jest placówką opiekuńczo – wychowawczą wsparcia dziennego
o charakterze specjalistycznym.
Z dniem 30.11.2007 r. Uchwałą Rady Miasta Ruda Śląska został powołany Ośrodek
Interwencji Kryzysowej, którego zadaniem jest świadczenie pomocy na rzecz osób i rodzin będących
w stanie kryzysu.
W ramach pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym, w Rudzie Śląskiej prowadzonych
jest 5 domów pomocy społecznej, dysponujących łącznie 426 miejscami oraz jeden Dzienny Dom
Pomocy Społecznej z 60 miejscami.
3.6. Edukacja
3.6.1. Przedszkola (publiczne i prywatne)
W Rudzie Śląskiej w 2012 r. funkcjonowały 32 przedszkola miejskie (w tym oddziały
przy szkołach podstawowych oraz 7 przedszkoli prywatnych. W ramach przedszkoli miejskich (stan
na 30.09.2012 r.) zorganizowanych było 580 oddziałów.
W ramach 39 przedszkoli oferowanych było łącznie 4 439 miejsc (4 115 w przedszkolach
miejskich, 324 w przedszkolach prywatnych).
W stosunku do roku szkolnego 2012/2013 na rok 2013/2014 spadła liczba odmów w zakresie przyjęć
dzieci do oddziałów przedszkolnych (z 1 087 na 936).
Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty opłata za przedszkole od 1 września 2013 r. wynosi
1 zł. Całodzienny koszt wyżywienia w przedszkolach miejskich w 2012 r. wynosił 5 zł (trzy posiłki).
3.6.2. Szkoły podstawowe publiczne
W 2012 r. w Mieście funkcjonowało 25 szkół podstawowych (w tym 3 szkoły specjalne),
do których uczęszczało 7 517 uczniów. Na 368 oddziałów przypadały łącznie 364 pomieszczenia
do nauczania. Najwięcej uczniów uczęszczało do Szkoły Podstawowej nr 1 – 639, najmniej do Szkoły
Podstawowej nr 4 - 172. W szkołach dostępne były łącznie 404 komputery z dostępem do Internetu.
W roku szkolnym 2011/2012 oraz w roku szkolnym 2012/2013 cztery szkoły w Rudzie Śląskiej
prowadziły oddziały integracyjne. Łączna liczba tych oddziałów w roku szkolnym 2011/2012
oraz w roku szkolnym 2012/2013 wynosiła 21 na rok.
W sześciu szkołach podstawowych realizowane były lub są realizowane programy autorskie.
Równocześnie szkoły podstawowe w Rudzie Śląskiej oferują szereg zajęć pozalekcyjnych
oraz realizują programy współpracy regionalnej i międzynarodowej.
3.6.3. Gimnazja publiczne
W 2012 r. w Mieście funkcjonowało 19 gimnazjów dla dzieci i młodzieży (w tym 3 gimnazja
specjalne), do których uczęszczało 3 978 uczniów. Na 66 oddziałów przypadało łącznie 129
pomieszczeń do nauczania. Najwięcej uczniów uczęszczało do Gimnazjum nr 10 – 442, najmniej
23
do Gimnazjum nr 13 -174. W gimnazjach dostępnych było łącznie 116 komputerów z dostępem
do Internetu.
W Rudzie Śląskiej w ostatnich trzech okresach szkolnych funkcjonowały dwa gimnazja
z oddziałami integracyjnymi. Liczba oddziałów integracyjnych, od roku szkolnego 2010/2011 do roku
2012/2013, wzrosła z 7 do 8. Ogólna liczba uczniów w oddziałach integracyjnych w ostatnim roku
szkolnym wynosiła 150.
We wszystkich szkołach gimnazjalnych prowadzone są zajęcia poza lekcyjne w postaci zajęć
dodatkowych, kół zainteresowań czy zajęć sportowych.
Gimnazja dla dzieci i młodzieży realizują również autorskie programy z zakresu rozwoju
zarówno sfery intelektualnej jak i fizycznej uczniów.
3.6.4. Kształcenie na poziomie ponadgimnazjalnym młodzieży i dorosłych
W Rudzie Śląskie w 2012 r. funkcjonowały 4 zespoły szkół ogólnokształcących
dla młodzieży, do których uczęszczało łącznie 1 242 uczniów, z czego 47 spoza Miasta.
Szkoły ogólnokształcące wyposażone są w infrastrukturę sportową. Przy każdej znajduje
się minimum jedna sala gimnastyczna oraz jedno boisko. Wszystkie szkoły umożliwiają uczniom
korzystanie z komputerów z dostępem do Internetu. Łączna liczba komputerów w 2012 r. wynosiła
115, z czego najwięcej było dostępnych Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 – 36 komputerów,
najmniej w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4 – 23 komputery.
W 2012 r. funkcjonowało również w Mieście 7 zespołów szkół ponadgimnazjalnych,
w których z nauki korzystało łącznie 2 641 uczniów, w tym 233 spoza Miasta.
Wszystkie szkoły dawały swoim uczniom możliwość korzystania z komputerów z dostępem
do Internetu. Łącznie dysponowały 383 komputerami.
W ramach zespołów szkół ponadgimnazjalnych funkcjonowało łącznie 6 techników,
6 zasadniczych szkół zawodowych, w tym jedna specjalna, 2 licea profilowane, jedna szkoła
policealna przeznaczona dla osób dorosłych (zakres kształcenia: ratownik medyczny, technik
masażysta, technik usług kosmetycznych) oraz jedna szkoła specjalna przysposabiająca do pracy.
Szkoły te w 2012 r. wykształciły łącznie 769 absolwentów w 57 zawodach, oraz Szkoła Specjalna
Przysposabiająca do Pracy, 9 absolwentów.
3.6.5. Kształcenie dorosłych w Rudzie Śląskiej i otoczeniu
W roku szkolnym 2011/2012 do szkół dla dorosłych w Centrum Kształcenia Ustawicznego
uczęszczało łącznie 324 słuchaczy, w tym 8 słuchaczy spoza Rudy Śląskiej.
W 2012 r. szkoły kształcenia ustawicznego (Centrum Kształcenia Ustawicznego) ukończyło
96 słuchaczy w tym 27 słuchaczy Gimnazjum dla Dorosłych. W ramach szkół absolwenci mieli
możliwość kształcenia się w zakresie ogólnym (w tym Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych
i Liceum Uzupełniającym dla Dorosłych) oraz w 11 zawodach (w tym w II Technikum Uzupełniającym
dla Dorosłych oraz Zasadniczej Szkole Zawodowej dla Dorosłych). Liczba absolwentów w roku 2012
była niższa o ok. 10 % w stosunku do lat poprzednich (2011 i 2010 r.).
W celu poprawy kwalifikacji i wykształcenia osób dorosłych Centrum Kształcenia
Ustawicznego oraz Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Zawodowego organizują kursy
zawodowe oraz szkolenia.
24
Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Zawodowego w 2012 r. zorganizowało
w Rudzie Śląskiej - między innymi na zlecenie instytucji rynku pracy, ośrodka pomocy społecznej
i pracodawców - 15 kursów, z których skorzystało łącznie 140 osób.
Centrum Kształcenia Ustawicznego w I semestrze roku szkolnego 2012/2013 zorganizowało
51 warsztatów oraz 3 konsultacje indywidualne (w tym w Firmie Symulacyjnej „MOST”
oraz w Ośrodku Doradztwa Zawodowego), z których skorzystało łącznie 950 uczestników.
Centrum Kształcenia Ustawicznego organizuje również szkolenia w formie seminariów.
Seminaria skierowane były zarówno do osób fizycznych jak i pracodawców. Trzy oferowane
szkolenia finansowane były z budżetu Miasta Ruda Śląska, piętnaście przez podmioty kierujące
lub bezpośrednio przez uczestników szkoleń. Odpłatność za te szkolenia wynosi od 40 do 100 zł
za osobę.
3.6.6. Kształcenie na poziomie wyższym
W Rudzie Śląskiej ma siedzibę jedna szkoła wyższa - Wyższa Szkoła Nauk Stosowanych
w Rudzie Śląskiej (dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi). W Mieście zlokalizowany
jest również Ośrodek Zamiejscowy Akademii Górniczo-Hutniczej w Kochłowicach.
Studenci Wyższej Szkoły Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej mają możliwość kształcenia
się na dwóch wydziałach, które oferują trzy kierunki studiów I stopnia. W latach 2010-2012
na uczelni studiowały łącznie 1 164 osoby, w tym 207 z Rudy Śląskiej. Uczelnie w ww. okresie
ukończyło 851 absolwentów, w tym 168 z Rudy Śląskiej.
Analizie poddano również wybrane uczelnie znajdujące się w małej odległości od Miasta.
Najwięcej studentów z Rudy Śląskiej przyjęła Politechnika Śląska w Gliwicach oraz Uniwersytet
Śląski w Katowicach. Najmniej osób studiowało na Akademii Muzycznej w Katowicach oraz Akademii
Sztuk Pięknych. Małą liczbą studentów z Rudy Śląskiej odznacza się również Wydział Geodezji
Górniczej i Inżynierii Środowiska AGH. Jednak jest to jeden z wielu wydziałów tej uczelni
i nie pokazuje w pełni liczby studentów wybierających tę uczelnię jako docelową.
3.7. Kultura, rekreacja i sport
Najstarszą instytucją kultury w Rudzie Śląskiej jest Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie
Śląskiej,
która
powstała
w
1959
roku
po
połączeniu
Miejskiej
Biblioteki
Publicznej
w Rudzie z Miejską Biblioteką Publiczną w Nowym Bytomiu. Sieć Miejskiej Biblioteki Publicznej
w Rudzie Śląskiej liczy, wraz z Biblioteką Centralną znajdującą się w Wirku, 13 placówek
rozmieszczonych w poszczególnych dzielnicach miasta.
Ważną placówką kulturalną jest Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty w Rudzie
Śląskiej, które kontynuuje działalność Miejskiego Ośrodka Kultury w Rudzie Śląskiej, powołanego
uchwałą Rady Miejskiej nr 175/XXIV/95.
Od początku działalności instytucja stała się miejscem organizacji znaczących imprez
kulturalnych, a także spotkań o charakterze społeczno-politycznym (konferencje, debaty itp.).
Do najważniejszych imprez cyklicznych zaliczyć należy cykl pn. Rudzka Jesień Kulturalna, Gala
Hanysy, Koncerty noworoczne, Miss Rudy Śląskiej, Festiwal Twórczości Chrześcijańskiej, Festiwal
Kultury Młodzieży Szkolnej.
25
Dom Kultury w Rudzie Śląskiej jest kolejną instytucją kultury funkcjonującą w Mieście. Dom
Kultury został powołany przez Radę Miasta Ruda Śląska uchwałą wchodzącą w życie 1 stycznia
2005 r. Natomiast wcześniej, tj. w latach 1999 – 2004 stanowił filię Miejskiego Ośrodka Kultury
im. H. Bisty w Rudzie Śląskiej.
W Rudzie Śląskiej oprócz Domu Kultury działa również Młodzieżowy Dom Kultury.
W dwukondygnacyjnym zabytkowym budynku, o powierzchni 1 176 m2, mieści się 10 pomieszczeń
do prowadzenia zajęć dydaktyczno – opiekuńczo - wychowawczych, w tym 5 pracowni (plastyczna,
multimedialna
do
nauczania
języków
obcych,
komputerowa,
muzyczna
i
sportowa)
oraz wielofunkcyjna sala widowiskowa, o pojemności do 300 osób. MDK dysponuje również
przyległym boiskiem o powierzchni 893,72 m2.
MDK organizuje swoim wychowankom również różne formy wypoczynku podczas ferii
zimowych i letnich, w ramach tzw. „Akcji Zima” i „Akcji Lato”.
Obiektem, o którym należy wspomnieć w zakresie kultury jest prywatne Kino „Patria”.
Przy kinie działa Akademia Filmowa, której celem jest poszerzanie wiedzy uczniów rudzkich szkół
z zakresu filmoznawstwa. W ramach poszerzania wiedzy oferowany jest szereg seansów, które
poprzedzane są wykładami prowadzonymi przez pracowników naukowych Wydziału Filmoznawstwa
Uniwersytetu Śląskiego. W 2006 roku dzięki swojej działalności weszło w skład Sieci Kin Studyjnych
i Lokalnych.
Ważnym ośrodkiem kultury w Rudzie Śląskiej jest również Muzeum im. Maksymiliana
Chroboka, zlokalizowane w części budynku zbudowanego na początku XX wieku, jako siedziba szkoły
dokształcającej i gospodarstwa domowego, a potem wykorzystywanego jako ratusz gminy Ruda.
W Rudzie Śląskiej działalność muzealniczą prowadzi także Fundacja Minionej Epoki,
prowadząca Muzeum PRL-u. Muzeum zlokalizowane jest w folwarku, wybudowanym przez rodzinę
von Ballestrem. Celem działalności Muzeum jest ukazanie życia mieszkańców w okresie od 1945 roku
(koniec II wojny światowej) do roku 1989 (początek znaczących przemian politycznych, społecznych
i gospodarczych w kraju).
W roku 2008 został powołany Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji imienia Jana
Karskiego, który 1 sierpnia 2011 r. znalazł swoją siedzibę w filii nr 18 Miejskiej Biblioteki Publicznej
w Rudzie Śląskiej.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Rudzie Śląskiej dysponuje 16 obiektami na terenie
całego miasta. Większość obiektów zarządzanych przez MOSiR to obiekty całoroczne. Średnia
miesięczna frekwencja w poszczególnych obiektach prowadzonych przez MOSIR w ciągu roku waha
się od 1 811 do 9 260 użytkowników.
Z infrastruktury MOSiR, korzysta łącznie 16 klubów sportowych i lig amatorskich.
W ramach działań MOSiR oraz Urzędu Miasta w mieście organizowanych jest corocznie
szereg imprez sportowych (ok. 30).
Ważnym
obiektem
rekreacyjno
sportowym
jest
park
wodny
Aquadrom.
Jest to najnowocześniejszy park wodny na Śląsku. Jego otwarcie miało miejsce 8 grudnia 2012 roku.
Lokalizacja obiektu; 5 minut od autostrady A4 i 10 minut od DTŚ, umożliwia szybkie dotarcie
do Aquadromu z większości miast aglomeracji śląskiej. Właścicielem spółki Aquadrom jest Miasto
Ruda Śląska.
Jednocześnie mieszkańcy Rudy Śląskiej mają możliwość korzystania z terenów rekreacyjnych
o zasięgu regionalnym.
26
3.8. Bezpieczeństwo
3.8.1. Przestępczość
Na terenie Miasta w 2012 r. odnotowano łącznie 5 131 przestępstw.
W stosunku do roku 2010, w roku 2012 znacznie spadła liczba przestępstw określonych
w kodeksie karnym, nastąpił jednak wzrost przestępstw popełnionych przeciwko prawom autorskim
oraz przeciwko Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.
W porównaniu
do
lat
poprzednich
wzrosła
ogólna
wykrywalność
przestępstw
oraz zmniejszyła się liczba przestępstw popełnionych przez osoby nieletnie.
Stan bezpieczeństwa na drogach w 2011 i 2012 przedstawiał się następująco: w 2011 r.
odnotowano 163, a w 2012 r. - 132 wypadki drogowe. Kolizji drogowych w 2011 r. było 1 131,
a w 2012 r. 1 032. W wyniku tych zdarzeń w 2011 r. rannych zostały 184 osoby, a w 2012 r. 140 osób
oraz odpowiednio 4 i 8 osiem osób poniosło śmierć. Ogólny stan bezpieczeństwa na drogach uległ
poprawie. Liczba kolizji i wypadków drogowych, a także rannych w stosunku do roku 2011 uległa
obniżeniu. W stosunku do roku poprzedniego, w roku 2012 nieznacznie wzrosła liczba pieszych
poszkodowanych w wypadkach, jednakże spadła liczba wypadków, których sprawcami byli piesi.
3.8.2. Zagrożenia powodziowe
Przez teren Miasta Ruda Śląska przepływa 7 cieków wodnych:
- rzeki: Kłodnica, Bytomka, Kochłówka,
- potoki: Jamna, Czarniawka, Julka, Żabica.
Na podstawie doświadczeń i obserwacji z lat 2001 – 2013 można stwierdzić, że do powodzi
(wystąpienia wody z koryt cieków) najczęściej dochodziło w następujących miejscach:
1. Rzeka Kochłówka:
– rejon osiedla ZMP, po stronie południowej i północnej koryta,
- rejon ul. 1-go Maja i Gabora, po stronie południowej koryta,
- rejon ul. Gęsiej i Kokota, przed przepustem pod ul. Kokota.
2. Potok Julka (Rów Miechowicki):
- rejon ul. Sobieskiego, przed przepustem pod ul. Piastowską.
3. Potok Jamna:
- teren leśny po wschodniej stronie koryta.
Poza tym, na terenie miasta, w zależności od intensywności opadów atmosferycznych,
dochodzi do lokalnych podtopień niecek bezodpływowych powstałych w wyniku prowadzonej
eksploatacji górniczej. W latach 2001 – 2013 dochodziło do podtopień w następujących miejscach:
1. Dzielnica Kochłowice:
- teren po stronie południowej rz. Kochłówki wraz z nieruchomościami gruntowymi
i budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi przy ul. Radoszowskiej, Długiej, Bałtyckiej i Jana,
- teren położony po południowej stronie autostrady A4, w rejonie MOP „Wirek”,
wraz z nieruchomościami położonymi przy ul. Oświęcimskiej.
27
2. Dzielnica Halemba:
- tereny upraw rolnych oraz nieruchomości z budynkami jednorodzinnymi położone
przy ul. Ligockiej, w sąsiedztwie dawnego koryta Potoku Jamna,
- teren po północnej stronie rz. Kłodnicy, położony pomiędzy ul. Graniczną, Morską
i Młyńską.
3. Dzielnica Bykowina:
- tereny osiedli mieszkalnych z budynkami wielorodzinnymi położonych przy ul. ZMP,
Kowalskiego, Górnośląskiej, Zgrzebnioka i Grzegorzka.
- teren parafii pw. św. Barbary zlokalizowanej przy ul. Górnośląskiej.
4. Dzielnica Bielszowice:
- teren w rejonie ul. Basenowej wraz z nieruchomościami gruntowymi i budynkami
mieszkalnymi jednorodzinnymi,
- teren zlokalizowany po stronie północnej rz. Kochłówki wraz z nieruchomościami
gruntowymi i budynkami mieszkalnymi położonymi przy ul. Zielonej i Węzłowej,
- teren zlokalizowany po stronie południowej rz. Kochłówki obejmujący jezdnię ul. Kokota
na odcinku od przepustu na rz. Kochłówce do skrzyżowania z ul. Drzymały wraz z nieruchomościami
i budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi,
- teren położony na przedłużeniu ulicy Kossaka i Obrońców Pokoju, w sąsiedztwie stawu
powstałego w niecce bezodpływowej.
5. Dzielnica Ruda:
- teren POD „XX – lecia” położonych w dolinie rzeki Bytomki, zawarty pomiędzy ul. Szczęść
Boże i Żeromskiego.
3.8.3. Zagrożenie pożarowe
W 2012 r. liczba interwencji straży pożarnej w zakresie pożarów wynosiła 751.
W odniesieniu do roku poprzedniego odnotowano znaczący spadek liczby pożarów, jednak
na przestrzeni pięciu lat jest to druga wartość pod względem liczby interwencji w tym zakresie.
Najczęściej, w okresie 2008-2012, strażacy interweniowali w zakresie pożarów obiektów
mieszkalnych (od 52 do 83 interwencji).
Według danych Straży Pożarnej w Rudzie Śląskiej największa liczba pożarów występuje
w miesiącach marzec-kwiecień, najmniejsza natomiast w okresie grudzień-styczeń.
3.8.4. Zagrożenia chemiczne i ekologiczne
Według danych Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej na rok 2012, w Rudzie
Śląskiej zlokalizowane są dwa zakłady składujące lub stosujące toksyczne środki przemysłowe (TSP),
które mogą stanowić zagrożenie, są to:
 „EUROCASH” JMB Polska - amoniak około 6,2 t,
 Ocynkownia „Pokój” - kwas solny 31 % około 50 m3.
Ww. zakłady posiadają opracowane sposoby postępowania w wypadku zagrożeń, w których
określone są zasady alarmowania oraz ewakuacji ludzi z zagrożonych rejonów.
Potencjalne zagrożenia chemiczne lub ekologiczne stanowią substancje niebezpieczne,
które są przewożone przez teren miasta Ruda Śląska. W celu zabezpieczenia przed ww.
28
zagrożeniami, Państwowa Straż Pożarna w Rudzie Śląskiej prowadzi bieżący monitoring stanu
parkingów dla samochodów przewożących materiały niebezpieczne, znajdujących się na Miejscach
Obsługi Podróżnych Wirek i Halemba przy autostradzie A4.
3.8.5. Zagrożenia szkodami górniczymi
Eksploatacja górnicza prowadzona jest w 7 centralnych i południowych dzielnicach miasta,
tj.: Bielszowice, Czarny Las, Nowy Bytom, Wirek, Bykowina, Kochłowice i Halemba.
Aktualnie wszystkie eksploatacje pod terenami miasta Ruda Śląska prowadzone są systemem
z zawałem stropu. Wpływy eksploatacji górniczej, zgodnie z obowiązującymi koncesjami
na wydobywanie węgla na terenach zurbanizowanych, nie mogą przekroczyć III kategorii terenu
górniczego6.
Dla celów ochrony niektórych obiektów lub obszarów miasta Ruda Śląska wyznaczone zostały
filary ochronne w granicach których ruch zakładu górniczego może być zabroniony bądź może być
dozwolony tylko w sposób zapewniający należytą ochronę tych obiektów lub obszarów.
Na terenach górniczych nowo wznoszone obiekty winny być zabezpieczone na wpływy
górnicze. O zwrot kosztów tych zabezpieczeń inwestor może się ubiegać u przedsiębiorcy
górniczego.
6
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze
29
4. POTENCJAŁ PRZYRODNICZY I JEGO ZAGROŻENIA
4.1. Struktura środowiska przyrodniczego
Obszar Miasta Ruda Śląska charakteryzuje się płaską rzeźbą terenu, w znaczny sposób
przekształconą przez człowieka. Na obszarze miasta wyróżnia się 6 jednostek geomorfologicznych.
Większość gleb stanowią gleby IV klasy bonitacyjnej – 50%. Nie występują natomiast gleby
I i II klasy. Gleby w Mieście charakteryzują się dużym stopniem kwasowości oraz wykazują duży
stopień mechanicznego uszkodzenia, powstałego w skutek działalności człowieka.
Na terenie Miasta występują złoża kopalin podstawowych, tj. węgla kamiennego oraz metanu,
a także złoża kopalin pospolitych, tj. glin, iłów oraz piasków posadzkowych.
Łączna powierzchnia terenów zieleni w Rudzie Śląskiej, w roku 2011, wynosiła 491,8 ha.
Największy udział w powierzchni terenów zieleni w Rudzie Śląskiej miały parki, zieleńce i tereny
zieleni osiedlowej.
Największą liczbę parków i zieleńców w Rudzie Śląskiej posiada dzielnica Ruda (łącznie 17).
W czterech dzielnicach (Bykowina, Halemba, Kochłowice oraz Wirek) nie ma zlokalizowanych
parków.
Dzielnica Ruda posiada również największą liczbę terenów zielonych (łącznie 38,29 ha).
Najmniejsza liczba terenów zielonych znajduje się w dzielnicy Nowy Bytom (15,47 ha).
Na terenie Miasta Ruda Śląska znajduje się 11 pomników przyrody.
W granicach Rudy Śląskiej znajdują się złoża węgla kamiennego oraz metanu, stanowiące
własność górniczą. Na wydobycie kopalin przedsiębiorcy górniczy posiadają stosowne koncesje.
W mieście znajdują się również złoża kopalin, które objęte są prawem własności
nieruchomości gruntowej – gliny i iły oraz piaski posadzkowe.
Na chwilę obecną nie prowadzi się
eksploatacji ww. złóż.
4.2. Stan środowiska
Głównym
źródłem
antropopresji
jest
przemysł
górniczy
zlokalizowany
w obszarze
KWK „Pokój”, KWK „Bielszowice”, KWK „Wujek” Ruch „Śląsk”, KWK „Halemba” oraz przemysł
hutniczy – grupa kapitałowa Huta „Pokój” S. A.
W wyniku czynnej działalności kopalni na terenie miasta mają miejsce liczne szkody
górnicze. Według danych Kompanii Węglowej S. A. w latach 2003-2012 na naprawę szkód górniczych
zostało przeznaczonych 446 mln zł, z czego ponad 67 mln zł w roku 2012. W okresie 2003-2012
dokonano naprawy w ponad 7 tysiącach obiektów.
W związku z działalnością górniczą Oddziałów Kompanii Węglowej S.A. oraz w celu rozwiązywania
potencjalnych lub istniejących konfliktów na linii Przedsiębiorca Górniczy – Miasto Ruda Śląska
w styczniu 2006 r. powołano „Zespół Porozumiewawczy do spraw oceny eksploatacji górniczej
pod terenami miasta Ruda Śląska”. Od 2012 roku na posiedzenia Zespołu zapraszani są również
przedstawiciele Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. i KWK „Wujek”. Posiedzenia Zespołu
zwoływane są cyklicznie - raz na pół roku - przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego
w Gliwicach. Do podstawowych zadań Zespołu Porozumiewawczego należą:
- analiza informacji składanych przez zakłady górnicze o dokonanej i projektowanej eksploatacji,
- analiza skutków eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu,
30
- ocena potencjalnych zagrożeń dla środowiska naturalnego i możliwości koordynacji eksploatacji
górniczej pod kątem minimalizacji jej negatywnych skutków,
- wypracowywanie kompleksowych rozwiązań dla zagadnień szczególnie istotnych dla użytkowników
terenu górniczego,
- formułowanie wniosków i określenie zadań koniecznych do wykonania przez strony porozumienia,
- ocena realizacji zabiegów profilaktycznych i napraw szkód przez przedsiębiorcę górniczego,
- sprawozdawczość rzeczowo – finansowa w zakresie realizacji planów usuwania szkód.
Jakość powietrza7
W odniesieniu do roku 2008, w roku 2012 została znacznie (blisko dwukrotnie) ograniczona
KK emisja dwutlenku węgla na obszarze miasta, gazu stanowiącego znaczny odsetek zanieczyszczeń.
Nieznacznie wzrosła ilość produkowanego metanu. W pozostałych przypadkach ilość produkowanych
zanieczyszczeń uległa obniżeniu, głównie dwutlenku siarki - blisko 4 krotnie oraz tlenku azotu blisko
2,5 krotnie.
Jakość wód powierzchniowych8
Na terenie Miasta nie występują duże cieki wodne. Występujące natomiast uległy znacznym
przekształceniom.
Głównym
źródłem
zanieczyszczeń
wód
powierzchniowych
są
tereny:
obsługi
komunikacyjnej, produkcyjne, produkcyjno – usługowe, gospodarowania odpadami przemysłowymi,
gospodarki rolnej, ogrodniczej i hodowlanej, oczyszczalni ścieków oraz garaży i parkingów, kolizje,
wycieki, wypłukiwanie zanieczyszczeń, składowanie niebezpiecznych odpadów, zrzut ścieków
komunalnych i przemysłowych, zrzut wód dołowych (nadmierne zasolenie).
W wodach powierzchownych w Rudzie Śląskiej następują przekroczenia większości
parametrów zanieczyszczeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada
2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych
oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Głównym powodem jest zrzut
ścieków przemysłowych (wody dołowe).
Jakość wód podziemnych9
Wody podziemne w Rudzie Śląskiej mają status zdegradowanych. Przyczyną degradacji są
głównie wieloletnie (systematyczne) odwodnienia górotworu przez kopalnie węgla kamiennego,
obejmujące cały obszar eksploatacji. Na stan wód podziemnych ma również wpływ zmniejszenie
infiltracji na terenach miejskich i przemysłowych (zwarta zabudowa) oraz składowanie odpadów
pokopalnianych związanych z przeróbką węgla kamiennego.
7
8
9
Opracowanie na podstawie Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ruda Śląska
31
Hałas
W celu ochrony mieszkańców miasta przed hałasem powstał Program ochrony środowiska
przed hałasem dla miasta Ruda Śląska na lata 2013 – 2018. W tym Programie wskazano, iż źródłem
emisji hałasu przekraczającego dopuszczalne normy jest hałas samochodowy.
W 2012 roku została sporządzona Mapa akustyczna na potrzeby określenia stanu
akustycznego środowiska. Mapa objęła swoim zasięgiem cały obszar miasta. Stanowi ona narzędzie
wspomagające działania w zakresie zarządzania środowiskiem i planowania przestrzennego. Mapa
jest zbiorem informacji opisowych i graficznych, w skład których wchodzi zestaw map obrazujących
długookresowe średnie poziomy dźwięku dla pory dzienno – wieczorowo - nocnej (wskaźnik LDWN)
oraz nocnej (wskaźnik LN). Każdy z tych wskaźników został obliczony dla czterech rodzajów źródeł
hałasu (drogowego, kolejowego, tramwajowego, przemysłowego). W dokumencie znajdują się
również dane statystyczne zawierające m.in. liczbę mieszkańców oraz osoby przebywające
na terenach szkół, szpitali i większych zakładów pracy, wykorzystane do sprawozdawczości
z poziomów hałasu występującego na terenie miasta.
5. POTENCJAŁ KULTUROWY
Pierwsze wzmianki o mieście Ruda na prawie niemieckim można odnaleźć w tzw. Rejestrze
Ujazdu, sporządzonym w latach 1295-1305.
W 1951 roku w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego zostały wydzielone dwa miasta:
Nowy Bytom i Ruda. W 1959 roku oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska.
W chwili obecnej Rudę Śląską tworzy jedenaście dzielnic: Ruda, Godula, Orzegów,
Bykowina, Halemba, Kochłowice, Chebzie, Nowy Bytom, Wirek, Bielszowice i Czarny Las.
W obecnym kształcie administracyjnym Ruda Śląska jest organizmem stosunkowo młodym,
nieposiadającym centrum w tradycyjnym rozumieniu. Centrum miasta wyznacza plac Jana Pawła II.
W wyniku ukształtowanego przez stulecia charakteru miasta, powstały osobliwe wartości
krajobrazowe: wieże kościołów, wieże szybów, Wielki Piec Hutniczy oraz ciągi widokowe.
Potencjał kulturowy Rudy Śląskiej można podzielić na niematerialny oraz materialny.
Potencjał niematerialny stanowią: historyczne nazwy dzielnic, funkcjonujące lokalnie nazwy osiedli
robotniczych, miejsca związane z historią i rozwojem miasta, obyczaje oraz wszelkie obrzędy
wynikające z miejscowej tradycji. Na potencjał materialny składają się zabytki ruchome
i nieruchome, uznane prawem lub jedynie zewidencjonowane. Ochroną zabytków w Mieście zajmuje
się Miejski Konserwator Zabytków w Rudzie Śląskiej. MKZ prowadzi gminną ewidencję zabytków,
do której w chwili obecnej wpisane są 2 144 obiekty.
W Rudzie Śląskiej działa jedno muzeum im. Maksymiliana Chroboka. Działalność muzealniczą
prowadzi również Fundacja Minionej Epoki, prowadząca Muzeum PRL-u. Do rejestru zabytków
nie wpisuje się zabytków wpisanych do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego
zasobu bibliotecznego.
32
6. POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY
6.1. Władze i administracja i ich zasoby
Urzędem Miasta w Rudzie Śląskiej, przy pomocy Zastępców, Skarbnika, Sekretarza Miasta
oraz Naczelników Wydziałów kieruje Prezydent Miasta. Strukturę organizacyjną Urzędu Miasta
tworzą wydziały, jednostki równorzędne o innej nazwie oraz samodzielne stanowiska pracy, zwane
komórkami organizacyjnym.
W 2012 r. liczba pracowników Urzędu Miasta spadła w stosunku do roku 2010, z poziomu
725 pracowników do 581, jednocześnie nastąpił wzrost udziału procentowego pracowników
z wykształceniem wyższym.
Urząd Miasta zajmuje pomieszczenia w czterech budynkach o łącznej powierzchni
9 966,36 m2. Zdecydowana większość pomieszczeń biurowych Urzędu Miasta dostosowana jest
do potrzeb osób niepełnosprawnych.
6.2. Inne podmioty instytucjonalne działające w gminie
Do realizacji zadań w zakresie sportu i turystyki zostało powołanych 5 miejskich jednostek
organizacyjnych (Dom Kultury, Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka, Miejski Ośrodek Sportu
i Rekreacji, Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty, Miejska Biblioteka Publiczna).
W zakresie oświaty, oprócz szkół działają 4 jednostki (Poradnia PsychologicznoPedagogiczna, Młodzieżowy Dom Kultury, Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia
Zawodowego, Centrum Kształcenia Ustawicznego).
Szeroko rozumianą pomocą społeczną zajmuje się 7 jednostek (Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej, Dzienny Dom Pomocy Społecznej, Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci Niepełnosprawnych,
Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie, Dom Pomocy Społecznej „Senior”, Ośrodek Interwencji
Kryzysowej, Placówka Wsparcia Dziennego).
Pozostałe miejskie jednostki organizacyjne to: Rudzki Zakład Aktywności Zawodowej,
Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, Izba Wytrzeźwień.
Nad bezpieczeństwem w mieście oprócz Straży Miejskiej będącej wydziałem Urzędu Miasta,
czuwają Komenda Miejska Policji, Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, Państwowy
Powiatowy Inspektor Sanitarny.
W Rudzie Śląskiej znajduje się placówka Straży Granicznej.
Powiatową administrację zespoloną w Rudzie Śląskiej tworzą: Powiatowy Inspektor Nadzoru
Budowlanego, Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej.
Miasto posiada udziały w 14 spółkach prawa handlowego w tym posiada 100 % udziałów
w sześciu spółkach (Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.; Aquadrom Sp. z o.o.; Szpital
Miejski w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.; Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.; Śląskie
Media Sp. z o.o.; Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Sp. z o.o.).
Na terenie Miasta działają stowarzyszenia rejestrowe, zwykłe oraz sportowe. Ponadto,
w Mieście zlokalizowanych jest 10 fundacji, a także 11 oddziałów lub innych jednostek
ogólnopolskich organizacji pożytku publicznego.
33
6.3. Inne działania prorozwojowe
Miasto Ruda Śląska oprócz Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030. r. w roku
2012 realizowało 24 programy dotyczące rozwoju lokalnego i poprawy jakości życia w mieście.
Ponadto w latach 2012 - 2013 prowadzone były prace przygotowawcze do opracowania
m.in. aktualizacji Lokalnej Strategii Zatrudnienia i Promocji Przedsiębiorczości, Strategii rozwoju
kultury w Rudzie Śląskiej, Strategii rozwoju sportu w Rudzie Śląskiej do roku 2020.
6.4. Wspieranie inwestorów i promocja miasta
Miasto prowadzi działania promocyjne, mające na celu pozyskanie inwestorów. W tym celu
opracowany został wzór oferty inwestycyjnej Miasta Ruda Śląska, na której zamieszczane są takie
informacje, jak: lokalizacja wraz ze współrzędnymi GPS, numery działek, powierzchnia działki,
przeznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, cena wywoławcza netto,
link do ogłoszenia o przetargu, termin przetargu, dane kontaktowe, kod QR, mapka sytuacyjna
lub zdjęcie lotnicze z zaznaczeniem działek oraz inne istotne dla danej nieruchomości informacje,
jeżeli jest to konieczne.
Przedsiębiorcy planujący inwestycję w Rudzie Śląskiej mogą zapoznać się z aktualnymi
ofertami nieruchomości niezabudowanych przeznaczonych do zbycia pod działalność produkcyjną,
usługową, handlową i budownictwo mieszkaniowe, budynków do adaptacji, jak również ofertą
wolnych lokali użytkowych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Dodatkowo
dla
przedsiębiorców
i
osób
chcących
założyć
działalność
gospodarczą
dedykowana jest strona internetowa, http://www.firma.rudaslaska.pl/. Każdy zainteresowany
założeniem firmy może dowiedzieć się w prosty sposób, jakie kroki należy podjąć, aby szybko
i bezproblemowo rozpocząć działalność gospodarczą. Na stronie umieszczone są informacje
o możliwościach finansowania działalności gospodarczej dla mikro, małych i średnich firm, które
oferują działające w Mieście instytucje otoczenia biznesu. Opisane jest również wsparcie
ze środków Unii Europejskiej oraz system zachęt dla przedsiębiorców prowadzących działalność
na terenie Miasta.
Oferty inwestycyjne na bieżąco zamieszczane są na stronie internetowej Urzędu Miasta:
http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/oferty-inwestycyjne11.
W celu promowania terenów inwestycyjnych Miasto w latach 2010 – 2011 prowadziło
kampanię promocyjną „15 minut do miliona”. Kampania skierowana była do potencjalnych
inwestorów, którzy gotowi byli zakupić tereny inwestycyjne położone wzdłuż Drogowej Trasy
Średnicowej. Kampania w 85% była finansowana ze środków unijnych. Dzięki prowadzonym
działaniom udało się w tym czasie sprzedać 4 działki o łącznej wartości blisko 5 mln zł netto.
Oferty inwestycyjne ukazują się na portalu samorzad.pap.pl prowadzonym przez Polską
Agencją Prasową oraz w 52 portalach internetowych rynku nieruchomości.
W 2012 r. została przeprowadzona kampania skierowana do mieszkańców „Atrakcyjna Ruda”
przedstawiająca różne oblicza Miasta.
Głównymi odbiorcami działań promocyjnych są mieszkańcy Rudy Śląskiej.
10
11
Dane Urząd Miasta Ruda Śląska
Dane Urząd Miasta Ruda Śląska
34
6.5. Wsparcie samorządu dla inicjatyw rudzkich szkół
W celu wsparcia inicjatyw rudzkich szkół Wydział Oświaty zrealizował, realizuje bądź
przygotowuje łącznie 13 porozumień wspierających kształcenie dzieci i młodzieży. Stronami
porozumień są zarówno sąsiednie jednostki samorządowe oraz jednostki centralne (Ministerstwo
Edukacji Narodowej).
6.6. Współpraca regionalna i międzynarodowa
Zaprzyjaźnione i partnerskie miasta Rudy Śląskiej to:
Levice (Kraj Nitrański) Słowacja,
Papenburg (Dolna Saksonia), Niemcy
Leimen (Badenia-Wirttenbergia) Niemcy
Vibo Valentia (Kalabria) Włochy
Mank i region Melker Alpenvorland (Dolna Austria)
Giżycko (województwo warmińsko-mazurskie) Polska
7. POTENCJAŁ GOSPODARCZY I STRUKTURA GOSPODARKI
7.1. Struktura podmiotowa i potencjał gospodarki
W 2012 r. w Rudzie Śląskiej było zarejestrowanych 9 786 podmiotów (401 publicznych
i 9 385 prywatnych). Branżą dominującą były podmioty z sekcji G - Handel hurtowy i detaliczny;
naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle.
W Mieście w 2012 r. zarejestrowało się 928 podmiotów (11 publicznych, 917 prywatnych).
Najczęściej pojawiającą się sekcją wg PKD 2007 była sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny;
naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – M 297 podmiotów. Drugą najczęściej
pojawiającą się sekcją była sekcja F – Budownictwo.
W stosunku do roku 2008 nastąpił nieznaczny wzrost liczby podmiotów wpisanych do rejestru
REGON w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej. Dynamika zjawiska wyniosła 103,6.
Najwyższa dynamika w tym okresie została odnotowana w Gliwicach – 115,6.
7.2. Informacje o wybranych sekcjach i segmentach gospodarki
Ruda Śląska, pomimo dużych zmian restrukturyzacyjnych w ostatnich latach, jest największą
gminą górniczą w Europie. Cztery kopalnie węgla kamiennego i huta - to elementy budujące obraz
gospodarczy miasta.
Oprócz przemysłu ciężkiego ważne dla gospodarki miasta są takie branże jak logistyka,
przemysł spożywczy oraz rozwijające się firmy wysokich technologii.
Kilkanaście lat trwa proces aktywnego wspierania przez samorząd lokalny małych i średnich
przedsiębiorstw. Oprócz bezpośrednich działań Miasto realizuje zadania związane ze wspieraniem
rozwoju gospodarczego poprzez instytucje otoczenia biznesu, w których ma swoje udziały:
35
 Śląski Park Przemysłowo-Technologiczny Sp. z o.o.;
 Rudzka Agencja Rozwoju "Inwestor" Sp. z o.o. ;
 Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Spółka z o.o.
Miasto stara się tworzyć jak najlepszy klimat inwestycyjny. Jednym z elementów tworzenia
tego klimatu jest powołanie Rady Gospodarczej przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska.
Dzięki rozwojowi nowych dziedzin produkcji i usług, powstają alternatywne źródła zatrudnienia
dla mieszkańców. Dziedziny te stają się przyczynkiem rozwoju miasta, a tym samym całego regionu
śląskiego.
8. POTENCJAŁ MATERIALNO-FINANSOWY MIASTA
8.1. Majątek komunalny
8.1.1. Nieruchomości budynkowe i inne komunalne obiekty
Mieszkaniowym zasobem gminy, tj. lokalami stanowiącymi własność gminy albo innych osób
prawnych lub spółek handlowych, utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw
budownictwa społecznego a także lokalami pozostającymi w posiadaniu samoistnym tych
podmiotów,
zarządza
Miejskie
Przedsiębiorstwo
Gospodarki
Mieszkaniowej
Spółka
z
o.o.
na podstawie umowy wykonawczej.
Na koniec 2012 r. miasto Ruda Śląska było właścicielem 369 budynków (276 mieszkalnych
oraz 93 użytkowych) zarządzanych przez MPGM sp. z o.o. W budynkach tych znajdowało się 2 925
lokali mieszkalnych. Ogólna powierzchnia budynków będących własnością Miasta wynosiła
180 873,76 m2, z czego powierzchnia budynków mieszkalnych wynosiła 134 993,45 m2.
Miasto Ruda Śląska na koniec 2012 r. posiadało również udziały w 6 wspólnotach
mieszkaniowych, których zarządcą nie jest MPGM sp. z o.o. Przedmiotowe wspólnoty mieszkaniowe
posiadały 8 budynków, w których łącznie znajdowało się 49 lokali mieszkalnych oraz 5 użytkowych.
8.1.2. Grunty komunalne
Łączna powierzchnia gruntów, którymi dysponuje Gmina Ruda Śląska na dzień 31.12.2012r.
wynosi 27 240 736 m2 (2 724,07 ha).W stosunku do 31.12.2011 r. nastąpiło zmniejszenie powierzchni
gruntów stanowiących własność i współwłasność oraz będących w użytkowaniu wieczystym Gminy
Ruda Śląska o 421 676 m2 (42,17 ha). Na zmniejszenie powierzchni gruntów stanowiących własność
Gminy Ruda Śląska wpłynął obrót nieruchomościami, tzn. sprzedaż oraz aport nieruchomości.
Wartość nabytego gruntu w 2012 r. wynosiła 4 813 422,48 zł. W 2012 r. najwięcej gruntów
pozyskano w drodze zamiany.
Ponadto Miasto na prawach powiatu jest właścicielem 314 działek o powierzchni 122 246 m2 oraz
użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowych o powierzchni 114 909 m2. Łączna
powierzchnia gruntów będących w zasobie Miasta na prawach powiatu wynosi 239 601 m 2.
Szczegółowy opis własności Miasta zawarty jest w Informacji o stanie mienia Miasta Ruda Śląska
do wykonania budżetu, który jest sporządzany co roku. Informacje te udostępniane są na stronach
Biuletynu Informacji Publicznej.
36
8.2. Transport
8.2.1. Układ drogowo-uliczny
Ze względu na przebiegającą autostradę A4, DTŚ oraz położenie w Aglomeracji
Górnośląskiej, Ruda Śląska jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Autostrada A4 w mieście biegnie
od 321+561 km do 331+583 km. W mieście zlokalizowany jest jeden węzeł na drogę wojewódzką
DW 925. Jednocześnie w mieście zlokalizowanych jest 11 obiektów mostowych (2 nad liniami
kolejowymi, 9 nad innymi drogami) oraz dwie kładki dla pieszych.
Przez północną część miasta przebiega Drogowa Trasa Średnicowa, mająca status drogi
wojewódzkiej o oznaczeniu DW 902. Drogowa Trasa Średnicowa jest główną arterią komunikacyjną
i wewnętrzną obwodnicą Aglomeracji Górnośląskiej. DTŚ przebiega przez Katowice, Chorzów,
Świętochłowice, Rudę Śląską i Zabrze. Obecnie budowany jest odcinek Trasy do Gliwic. Planuje się
połączenie z DTŚ Sosnowca, Mysłowic i Jaworzna.
Przez Rudę Śląską przebiega Droga Wojewódzka 925 łącząca Bytom z Rybnikiem.
Drogowa Trasa Średnicowa (DTŚ), będąca drogą wojewódzką (DW 902) i autostrada A4
to dwa główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez Aglomerację Górnośląską. Świetne
skomunikowanie miast aglomeracji w układzie wschód-zachód przyczyniło się do podjęcia
przez Miasto Ruda Śląska prac polegających na budowie trasy w układzie północ-południe (N-S).
Zadanie to jest priorytetową inwestycją w Mieście.
Po zrealizowaniu całości inwestycji, trasa N-S będzie ważnym szlakiem komunikacyjnym
w tej części regionu, ponieważ jako jedyna bezkolizyjnie połączy DTŚ z autostradą A4. Warto
zauważyć, iż na zachód od ulicy Bocheńskiego w Katowicach nie ma obecnie połączenia DTŚ
z autostradą A4 o odpowiednich parametrach, spełniających wymagania dla drogi tranzytowej.
W Chorzowie i Zabrzu ruch odbywa się po ulicach usytuowanych w zwartej zabudowie
mieszkaniowej. Realizacja projektu przyczyni się do usprawnienia przemieszczania się mieszkańców
regionu
poprzez
skomunikowanie
południowej
części
województwa
z
portem
lotniczym
w Pyrzowicach. Ponadto, inwestycja przyczyni się do zmniejszenia natężenia ruchu i odciążenia
odcinka drogi wojewódzkiej nr 925 pomiędzy DTŚ a autostradą A4.
Docelowo trasa N-S ma przebiegać od granicy z miastem Bytom do granicy z miastem
Mikołów. Obecnie cały ruch tranzytowy przez Rudę Śląska przebiega drogą wojewódzką DW 925
relacji Bytom-Rybnik, która jest bardzo obciążona, co prowadzi do utrudnień i zagrożenia
bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Należy podkreślić, że droga wojewódzka DW 925 przebiega
przez teren zabudowany, co bardzo wydłuża czas przejazdu. Ponadto, aby dostać się z DTŚ do A4
trzeba pokonać aż 9 sygnalizacji świetlnych.
Wybudowana trasa N-S w znacznym stopniu przejmie ruch tranzytowy w układzie północpołudnie, zatem obok autostrady A1, będzie to ważna relacja w regionie. Trasa N-S ujęta jest
w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Ruda Śląska (mapa stanowi załącznik
nr 1). Budowa trasy N-S przyczyni się do ożywienia terenów przeznaczonych w Miejscowym Planie
Zagospodarowania Przestrzennego pod inwestycje.
W obrębie Miasta w 2012 r. zlokalizowanych jest łącznie 249,877 km dróg wojewódzkich,
powiatowych oraz gminnych, z czego 231,513 to drogi o powierzchni utwardzonej (93%). Największy
udział mają drogi gminne, których łaczna długość wynosi 166,377 km, z czego 89%, tj. 148,013 km
było utwardzonych.
37
Drogi o statusie powiatowych w 2012 r. miały łącznie długość 66,067 km. 100% dróg
odznaczało się powierzchnią utwardzoną. Stan 9% dróg jest dobry, 82% dróg określony został
jako przeciętny, 9% dróg miało stan zły.
Łączna liczba km dróg wojewódzkich w Mieście wynosiła 17,433. Stan dróg wojewódzkich
w Mieście, w 82% określny jako przeciętny, natomiast w 18% jako dobry.
Nakłady inwestycyjne na infrastrukturę drogową wzrosły 3 krotnie w okresie 2010-2012,
natomiast wartość środków przeznaczonych na remonty bieżące dróg w tym czasie wzrosła prawie
o 50%. Na bieżące remonty obiektów mostowych w 2012 r. wydano 899 517,43 zł.
Miasto Ruda Śląska nie prowadzi polityki płatnego parkowania. Jednak w celu poprawy
możliwości parkingowych Miasto buduje nowe parkingi i zatoki postojowe. W latach 2010-2012
powstało łącznie 830 miejsc parkingowych.
Docelowa koncepcja ścieżek/tras rowerowych w Rudzie Śląskiej zakłada 95 km tras
rowerowych oraz 11,8 km szlaków rowerowych zlokalizowanych na terenie Miasta. W 2012 r. łączna
długość 7 ścieżek/tras rowerowych wynosiła 6,9 km.
8.2.2. Kolej
W Rudzie Śląskiej zlokalizowane są 2 stacje kolejowe:
1)
Ruda Chebzie,
2)
Ruda Śląska – Ruda.
Przez Miasto przebiega 7 linii kolejowych o łącznej długości 28,98 km (5 zelektryfikowanych,
2 niezelektryfikowane):
1)
Katowice – Legnica, linia pasażersko-towarowa,
2)
Katowice Ligota – Gliwice, linia pasażersko-towarowa,
3)
Chorzów Batory – Ruda Kochłowice, linia pasażersko-towarowa,
4)
Ruda Czarny Las - Ruda Orzegów, linia towarowa,
5)
Ruda Chebzie – Zabrze Biskupice, linia pasażersko-towarowa,
6)
Radoszowy –Gottwald, linia pasażersko-towarowa,
7)
Ruda Bielszowice – KWK Halemba, linia towarowa.
8.2.3. Miejski transport publiczny
Za miejski transport publiczny w Rudzie Śląskiej, podobnie jak w większości śląskich miast,
odpowiada (utworzony w 1991) Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu
Przemysłowego, skupiający obecnie 27 gmin.
Łączna liczba linii tramwajowych zarządzanych przez KZK GOP w 2012 r. wynosiła 5, z kolei
autobusowych 28. Linie autobusowe obsługiwały łącznie 114 przystanków w granicach Miasta.
Łączna długość wszystkich tras komunikacyjnych wynosiła 343,875 km (autobusowe - 322,250 km,
tramwajowe - 21,625 km).
Mieszkańcy Rudy Śląskiej mają możliwość zakupu sześciu typów biletów (jednorazowe,
miesięczne imienne, na okaziciela, imienne kwartalne, miesięczne szkolne ulgowe, wakacyjne).
8.2.4. Telekomunikacja
38
Miasto bardzo dobrze wyposażone jest w infrastrukturę telekomunikacyjną. Według danych
Urzędu Komunikacji Elektronicznej Miasto posiada najwyższy stopień wyposażenia w węzły
dostępowe do Internetu, a także w węzły sieci telekomunikacyjnych. Jednocześnie na obszarze
miasta
jest
zidentyfikowany,
wg
standardów
UKE,
najsilniejszy
zasięg
sieci
kablowych
i bezprzewodowych.
8.2.5. Elektroenergetyka
Przez teren miasta przebiega 31 linii elektroenergetycznych 110 kV jedno- i dwutorowych.
Ogólna długość linii wszystkich linii wynosi 1 383,8 km. Dystrybucja energii prowadzona jest
przez 3 podmioty (TAURON Dystrybucja GZE S.A., PKP Energetyka S.A., Zespół Ciepłowni
Przemysłowych CARBO-ENERGIA Sp. z o.o.).
8.2.6. Gazownictwo
W Rudzie Śląskiej zużycie gazu z sieci w przeliczeniu na 1 mieszkańca było najniższe
ze wszystkich porównywanych miast na prawach powiatów, w 2012 r. wynosiło 69,6 m3 na osobę.
W przypadku wszystkich jednostek porównywanych zauważalna jest tendencja wzrostowa
w przeliczeniu na jednego mieszkańca w okresie 2008-2010 (w Rudzie Śląskiej nastąpił wzrost
o 8,4%), oraz spadek w okresie 2010-2011 (w Rudzie Śląskiej nastąpił spadek o 6,6%).
W
okresie
2008-2011
nastąpił
wzrost
liczby
odbiorców
(gospodarstw
domowych)
ogrzewających mieszkania gazem w Rudzie Śląskiej. W 2008 r. liczba gospodarstw domowych
wynosiła 2 350, w 2011 r. 2 855. Wartości te są niższe, niż w większości jednostek porównywanych,
na zbliżonym poziomie liczba gospodarstw ogrzewających mieszkania gazem w 2011 r. była
w Płocku. Niższe liczby odnotowano we Włocławku oraz w Świętochłowicach.
Udział procentowy korzystających z sieci gazowej w Mieście, uległ obniżeniu w stosunku
do 2008 r. z 70,4% do 70,1% w 2009 r., po czym wartość ta została utrzymana aż do roku 2011.
W większości porównywanych miast na prawach powiatu odsetek korzystających z sieci
gazowej był wyższy. Niższa wartość, w 2011 r., została odnotowana Płocku – 65% ludności
korzystającej z sieci gazowej.
8.2.7. Zaopatrzenie w energię cieplną12
Zaopatrzenie miasta w energię cieplną realizuje 5 przedsiębiorstw ciepłowniczych.
Produkcja energii cieplnej jest realizowana głównie w źródłach konwencjonalnych opalanych
węglem kamiennym. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło w mieście kształtuje się
następująco:
− dostawa ciepła z sieci ciepłowniczej pokrywa 61,5 % całkowitego zapotrzebowania mocy
cieplnej,
− kotłownie lokalne i indywidualne węglowe pokrywają 28,5 % całkowitego zapotrzebowania mocy
cieplnej,
12
Przedstawione dane pochodzą z: Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Ruda Śląska opracowanej w 2012 r.
39
− źródła inne niż system ciepłowniczy i węgiel (gaz ziemny, olej opałowy, OZE itp.) pokrywają
ok. 10% całkowitego zapotrzebowania mocy cieplnej.
Źródła ciepła zasilające system ciepłowniczy miasta dysponują nadwyżkami mocy cieplnej, które
można zagospodarować, natomiast sieci ciepłownicze posiadają zapas możliwości przesyłowych,
umożliwiający zaopatrzenie w ciepło dodatkowe rejony miasta.
W 2008 r. w Rudzie Śląskie 91,5% mocy energii cieplnej produkowanej w Mieście trafiało
do budynków mieszkalnych. W 2011 r. nastąpił spadek ww. wartości do poziomu 87,7%. Pozostała
energia trafiała do urzędów oraz instytucji. W porównaniu do jednostek porównywanych wyższe
wartości zostały odnotowane jedynie w Świętochłowicach oraz Płocku.
8.2.8. Gospodarka wodno-ściekowa
Miasto, jako że nie posiada własnych ujęć wód, zaopatrywane jest w wodę z Górnośląskiego
Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach. Główne źródła zasilania sieci to ujęcia z wód
powierzchniowych zlokalizowane przy zbiornikach zaporowych w Goczałkowicach i Czańcu
oraz z ujęć wód podziemnych w rejonie Tarnowskich Gór.
W 2008 i 2011 roku Ruda Śląska miała najdłuższą czynną sieć rozdzielczą wśród
porównywanych miast na prawach powiatu. W przeliczeniu na 100 km2 długość sieci rozdzielczej
wzrosła w latach 2008-2011 o 2,3 km. W odniesieniu do porównywanych miast na prawach powiatu
sieć wodociągowa na 100 km2 w Rudzie Śląskiej była wyższa. Jedynie większą gęstość odnotowano
w Chorzowie oraz Gliwicach.
Ruda Śląska wśród porównywanych jednostek w 2008 i 2011 r. odznaczała się jednym
z najwyższych odsetków korzystania z sieci wodociągowej – 99% ludności korzystało z sieci. Wyższy
współczynnik został odnotowany jedynie w Świętochłowicach. Na podobnym poziomie kształtowały
się wartości z Elbląga i Chorzowa.
Ilość wody dostarczanej na jednego mieszkańca w Rudzie Śląskie w 2011 r. wynosiła
30,9 m3. Wartość ta spadła 0,6 m3 w przeliczeniu na osobę. Pod względem ilości wody dostarczanej
na jednego mieszkańca, Ruda Śląska plasuje się na pozycji wśród jednostek porównywanych.
W 2008 i 2011 roku Ruda Śląska miała jedną z najdłuższych czynnych sieci kanalizacyjnych
wśród porównywanych miast na prawach powiatu. W okresie od 2008 do 2011 r. długość czynnej
sieci rozdzielczej została zwiększona o 5,3 km. W przeliczeniu na 100 km2 w Rudzie Śląskiej
przypadało 306,7 km sieci rozdzielczej kanalizacyjnej. W stosunku do roku 2008 nastąpił przyrost
o 6,8 km na 100 km2. Wśród porównywanych miast na prawach powiatu Ruda Śląska uplasowała się
pod tym względem na 3 miejscy po Świętochłowicach oraz Chorzowie.
Łączna liczba ścieków odprowadzanych w Rudzie Śląskiej ogółem w 2012 r. spadła
w stosunku do roku 2008, z poziomu 5 254,6 dekametrów sześciennych na 4 994. Analizując objętość
ścieków odprowadzanych przez porównywane miasta na prawach powiatów, Ruda Śląska zajmuje
pod tym względem 4 miejsce. We wszystkich porównywanych miastach na prawach powiatów
odnotowano tendencję spadkową. Wyjątkiem jest Jelenia Góra, w której liczba odprowadzanych
ścieków wzrosła ponad dwukrotnie.
40
8.2.9. Oczyszczanie miasta i gospodarka odpadami stałymi
W stosunku do roku 2010, w roku 2012 liczba odpadów nieznacznie wzrosła z 56 522,97
do 56 740,35 Mg. Najwięcej, ponad 81%, stanowiły niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne.
Należy jednak nadmienić, iż liczba niesegregowanych odpadów komunalnych spadała w stosunku
do roku 2010 o 5 598,17 Mg.
Odbiorem odpadów komunalnych z terenu miasta Ruda Śląska od 1 lipca 2013 r. zajmuje się
Konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej
i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel Górny Śląsk Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie
Śląskiej.
Utylizacja i składowanie odpadów odbywa się zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami
dla województwa śląskiego, który dopuszcza poszczególne instalacje w Regionie.
8.3. Gospodarka przestrzenna i tereny inwestycyjne
8.3.1. Struktura użytkowania i struktura własności terenów
Największą powierzchnię w Rudzie Śląskiej - 28,14% stanowią tereny lasów i zadrzewień
(2 186,16 ha). Łączna powierzchnia obszarów zabudowy mieszkaniowej jedno oraz wielorodzinnej
stanowi 14,26%, tj. 1 108,00 ha. Najmniejszą powierzchnię na terenie miasta zajmują tereny
komunikacji samochodowej - 0,15% (11,38 ha) oraz tereny parkingów – 0,15% (11,98 ha).
8.3.2. Struktura przestrzenna miasta
Ruda Śląska to miasto o charakterze przemysłowym, którego strukturę przestrzenną
ukształtowało rozwijające się od ponad dwustu lat górnictwo węgla kamiennego oraz hutnictwo.
Obecnie struktura przestrzenna Miasta charakteryzuje się przemieszaniem funkcji, głównie
mieszankowych i gospodarczych.
8.3.3. Dokumenty w gospodarce przestrzennej i przewidywane w nich zmiany
Prawie 100% terenu Miasta pokrytych jest Miejscowym Planem Zagospodarowania
Przestrzennego, opracowanym w latach 2004-2006, wynosi (7 768 ha z 7 773 ha). Tereny nie objęte
planem to tereny zamknięte, dla których nie określono planu miejscowego.
Miasto
posiada
również
Studium
Uwarunkowań
i
Kierunków
Zagospodarowania
Przestrzennego, opracowane w 2009 r. Obecnie trwają prace nad jego aktualizacją.
8.3.4. Tereny rozwojowe – oferty inwestycyjne
Miasto posiada szereg terenów rozwojowych. Oferty inwestycyjne na bieżąco zamieszczane
są
na
stronie
inwestycyjne.
internetowej
Terenami
Urzędu
Miasta:
inwestycyjnymi
http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/oferty-
dysponuje
również
Śląski
Park
Przemysłowo41
Technologiczny Sp. z o.o., który na swojej stronie internetowej zamieszcza informacje, w tym
zakresie.
8.3.5. Tereny poprzemysłowe i zdegradowane
Aktualnie
obowiązującym
dokumentem
w
zakresie
terenów
poprzemysłowych
i zdegradowanych w województwie śląskim jest „Wojewódzki Program Przekształceń Terenów
Poprzemysłowych i Zdegradowanych wraz z Koncepcją rozbudowy narzędzi informatycznych”.
W opracowaniu tym dokonana jest wstępna waloryzacja terenów poprzemysłowych, która została
oparta na analizie 485 terenów pod kątem możliwej przynależności do docelowej grupy obiektów
pilotażowych o istotnym znaczeniu w skali ponadlokalnej.
W Rudzie Śląskiej znajduje się 25 terenów poprzemysłowych i zdegradowanych.
Ponowne zagospodarowanie zdegradowanych terenów poprzemysłowych stwarza możliwość
ich wykorzystania w różnych celach, jednakże wszelkie działania winny być poprzedzone
działaniami rekultywacyjnymi, których głównym zadaniem jest podniesienie zdolności terenu
do przyjęcia nowych funkcji.
Tereny rolne i leśne objęte osiadaniami górniczymi rekultywowane są w mieście w oparciu
o przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity
Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.).
Ważnymi działaniami podejmowanymi w mieście w zakresie poprawy stanu środowiska są
również
działania
polegające
na
rewitalizacji
(wielofunkcyjnym
wykorzystaniu)
obszarów
zdegradowanych. Rewitalizacja tych terenów przyczynia się do nadania m.in. nowych funkcji
gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych oraz kulturalnych
obiektom i terenom zdegradowanym.
W ubiegłych latach w mieście prowadzono szereg prac rekultywacyjnych. Zwałowiska
odpadów pogórniczych rekultywowane były głównie poprzez ich zatrawienie, zazielenienie
lub zadrzewienie. Ponadto w latach 2006-2009 kopalnia „Pokój” kontynuowała rekultywację
techniczną i biologiczną terenu przy szybach „Anna” i „Maria” na powierzchni 7,0 ha.
Prace rekultywacyjne na terenach leśnych w dolinie Kłodnicy prowadziła Kompania Węglowa
S.A. Oddział KWK „Bielszowice”.
Ponadto, Miasto wydatkowało środki na rekultywację i zagospodarowanie terenu hałdy
pocynkowej w rejonie ul. Niedurnego.
8.4. Budżet i inwestycje miasta
8.4.1. Dochody budżetu miasta
W dużym stopniu rozwój miasta determinuje jego budżet – dochody własne, w tym wpływy
podatkowe. Według planu na 2013 r. dochody własne, w tym wpływy z podatków, mają stanowić
70% wszystkich dochodów. Planowany poziom dochodów własnych w 2013 r. ma wynieść 390,84 mln
zł i ma być wyższy o ponad 90 mln zł od dochodów własnych Miasta uzyskanych w 2010 r.
W porównaniu do roku 2010, w roku 2013 planowane wpływy do budżetu pochodzące
z subwencji ogólnych z budżetu państwa są większe, o prawie 11 mln zł,. Jednocześnie
przewidywane jest zmniejszenie, o prawie 4,5 mln zł, wpływów do budżetu Miasta pochodzących
42
z dotacji celowych budżetu Państwa.
W 2012 r. dochody ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Rudzie Śląskiej, w porównaniu
do 2008 r., wzrosły o 638,90 zł (z poziomu 3 177,06 do poziomu 3 815,96 zł na osobę) i były niższe
od średniej krajowej o 1 049,12 zł, natomiast wyższe od średniej dla województwa śląskiego
o 239,97 zł.
8.4.2. Wydatki budżetu miasta
Planowane w 2013 r. wydatki w mieście mają wynieść 554,68 mln zł. W stosunku do roku
2010 zakładany jest wzrost wydatków o ponad 71 mln zł. Największą część, bo prawie 91%,
tj. 503,54 mln zł, mają stanowić wydatki bieżące.
Mimo rosnących wydatków, budżet Miasta od 2011 roku wykazuje nadwyżkę, która w 2011
wyniosła około 19,5 mln, a w 2012 r. około 26,0 mln zł. W 2013 r. planowane jest uzyskanie
nadwyżki budżetowej w wysokości około 6 mln zł.
8.4.3. Inwestycje miejskie
Koszt inwestycji w 2012 r. wyniósł ponad 48 mln zł. Największą część tj. 35,45 mln zł,
(73,46%) zł, stanowiły inwestycje w zakresie transportu i łączności. W ostatnim czasie do bardzo
ważnych inwestycji należą inwestycje związane z poprawą układu komunikacyjnego w mieście,
m.in. budowa I odcinka trasy N-S, trasy która ma za zadanie bezkolizyjnie połączyć Drogową Trasę
Średnicową i autostradę A4, przebudowa ulicy 1 Maja, czy przebudowa ulicy Kokota do granicy
z Zabrzem.
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej jest priorytetem rozwoju gospodarczego
miasta, w tym zwiększenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych oraz podniesienia jakości życia
mieszkańców.
Drugim obszarem, w ramach którego miasto poniosło największe koszty inwestycyjne, była
oświata i wychowanie – 8,38
mln zł, co stanowiło 17,36% wszystkich kosztów, z czego blisko
4,5 mln zł wynosiły wydatki inwestycyjne na szkoły. W efekcie, w ostatnich latach dokonano między
innymi termomodernizacji i remontów kilkunastu placówek oświatowych, oraz wzbogacono
infrastrukturę sportową szkół (boiska i place zabaw).
Ponadto systematycznie rozwijana jest infrastruktura rekreacyjna miasta (trasy rowerowe
i place zabaw).
43
III.
ANALIZA SWOT
Analiza SWOT
(ang. S-Strenghts, W-Weaknesses, O-Opportunities, T-Treaths), nazywana
analizą czynników rozwojowych, to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służących
do porządkowania informacji.
Stosowana jest we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako główne narzędzie
analizy strategicznej. Stosuje się ją do analizy wewnętrznych i zewnętrznych czynników
rozwojowych danej instytucji, (np. działania samorządu, urzędu, przedsiębiorstwa), danego
projektu czy rozwiązania biznesowego.
Analiza ta polega na podziale posiadanych informacji o danym zagadnieniu na cztery grupy,
nazywane kategoriami czynników rozwojowych. Są to: mocne strony, słabe strony, szanse
i zagrożenia.
1.
Czynniki rozwojowe w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkańców
Mocne strony Miasta

Centralne położenie Miasta w Metropolii
Słabe strony Miasta

Górnośląskiej


Plan zagospodarowania przestrzennego całego
i modernizację istniejących budynków

pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych
Duży potencjał terenów pod zabudowę
i domowych pieców grzewczych)

inwestycyjne
Łatwość przemieszczania się w Mieście
oraz położenia zabudowy mieszkaniowej




i lepszych warunków życia

Mieszkańcy Miasta – ich potencjał,

Zły stan techniczny części obiektów sportowych,
w tym na skutek eksploatacji górniczej
utożsamiających się z Miastem

Niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców
Duży potencjał organizacji pozarządowych

Ograniczone możliwości organizacji dużych
działających na terenie Miasta

Niski stopień zaangażowania mieszkańców
w działania kulturalne

i Miasta oraz duży odsetek mieszkańców

Atomizacja i niewystarczająca współpraca pomiędzy
podmiotami kultury
Wysoki poziom zaangażowania mieszkańców
w sprawy ważne dla poszczególnych dzielnic
Odpływ młodych, wykształconych osób do innych
ośrodków miejskich z powodu poszukiwania pracy
Funkcjonowanie huty i kopalń - miejsca pracy,
umiejętności, pasje
Niewystarczająca liczba miejsc w żłobkach
i przedszkolach
wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych
stabilność zatrudnienia
Szkody górnicze, degradacja środowiska związana
z funkcjonowaniem huty i kopalń
wynikająca z dobrej sieci komunikacyjnej

Niska emisja (emisja pyłów i szkodliwych gazów
miasta
mieszkaniową oraz atrakcyjne tereny

Niewystarczające środki z budżetu Miasta na remont
widowisk sportowych i imprez masowych
Duża liczba terenów zieleni – duży potencjał
obszarów rekreacyjnych

Różnorodna oferta w zakresie kultury, sportu
i rekreacji.
44
Szanse w otoczeniu

Potencjał gospodarczy, społeczny,

infrastrukturalny miast tworzących Metropolię
Górnośląską

Górnośląskiej w zakresie handlu i usług

Bardzo dobre skomunikowanie Miasta
z otoczeniem drogami o znaczeniu
Wysoka konkurencyjność innych miast Metropolii
Konkurencyjna oferta kulturalna, sportowa
i rekreacyjna miast Metropolii

wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym
Niekonsekwentna polityka państwa związana
z kredytowaniem mieszkań

Duży rynek pracy w Metropolii Górnośląskiej

Długotrwały niż demograficzny

Dostępność zewnętrznych środków UE i innych

Nadmierny poziom hałasu komunikacyjnego

Zainteresowanie inwestorów terenami
i zapylenia ze względu na przebieg dróg o znaczeniu
w Mieście
wojewódzkim, krajowym, międzynarodowym
(transport ciężki)

Negatywny stereotyp - Ruda Śląska miastem kopalń
(obawy potencjalnych mieszkańców związane
z zanieczyszczeniem powietrza, szkodami górniczymi,
brakiem miejsc do uprawiania sportu i rekreacji)

Długotrwały kryzys gospodarczy wpływający na rynek
pracy w Mieście
2.
Czynniki rozwojowe w zakresie potencjałów i zasobów Miasta
Mocne strony Miasta




Położenie w centrum Metropolii Górnośląskiej

Szkody górnicze i ich następstwa na terenie Miasta,
- dobra lokalizacja względem drogowych

Ograniczone możliwości finansowe Miasta
ciągów komunikacyjnych, linii kolejowych,
prowadzenia remontów mieszkań socjalnych
lotnisk
i komunalnych
Nadwyżka możliwości przesyłowych

Uzależnienie od jednego dostawcy wody pitnej
i wytwórczych w systemie ciepłowniczym,

Niezadowalający stan dróg gminnych (w tym 11% dróg
100 % mieszkań wyposażonych w sieć
nieutwardzonych)
wodociągową

Degradacja części obiektów mostowych
Planowane dokończenie budowy trasy

Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych
w układzie północ-południe (N-S)

Plan zagospodarowania przestrzennego całego
i postojowych

miasta

Przynależność do związków gmin i związków
i poprzemysłowych

komunalnych (Komunikacyjny Związek
Komunalny Górnośląskiego Okręgu
Część terenów inwestycyjnych narażonych na szkody
górnicze

Przemysłowego, Związek Miast Polskich, Śląski
Związek Gmin i Powiatów, Górnośląski
Duża powierzchnia terenów zdegradowanych
Nieuregulowany stan prawny części obiektów
zabytkowych

Postępująca degradacja tkanki zabytkowej w wyniku
Związek Metropolitalny, Związek Gmin
braku remontów lub źle wykonywanych remontów
i Powiatów Subregionu Centralnego
oraz dewastacji
Województwa Śląskiego)

Znaczne przekroczenia większości parametrów
45

Duża powierzchnia lasów, zadrzewień
i terenów zielonych na terenie miasta (pow.



zanieczyszczeń wód powierzchniowych

30%)
mieszkańców (dzikie wysypiska śmieci na terenie
Ukształtowany układ szlaków
Miasta, spalanie odpadów w paleniskach domowych,
komunikacyjnych w Mieście
nierozwinięta segregacja odpadów)
Tereny inwestycyjne położone przy głównych

Ujemny przyrost naturalny
szlakach komunikacyjnych (A4, DTŚ)

Niska jakość kwalifikacji i umiejętności zawodowych
Duży potencjał niematerialny
(m.in. historyczne nazwy dzielnic,
u części mieszkańców z wykształceniem zawodowym

funkcjonujące lokalnie nazwy osiedli
robotniczych, obrzędy wynikające z tradycji

Szkodzące środowisku zachowania części
Słaba współpraca przedsiębiorców z instytucjami
oświaty

Mała gotowość osób dorosłych w zakresie możliwości
śląskiej)
uzyskiwania kwalifikacji zawodowych i doradztwa
Duża liczba obiektów zabytkowych, w tym
zawodowego
obiektów militarnych obszaru warownego

„Śląsk” oraz postindustrialnych (m.in. Wielki
Odpływ młodzieży ponadgimnazjalnej do szkół
w miastach ościennych
Piec)

Osobliwe wartości krajobrazowe wynikające
z ukształtowanego przez 100-lecia charakteru
Miasta (wieże kościołów, wieże szybów,
Wielki Piec Hutniczy oraz ciągi widokowe)

Ciekawe osobowości, organizacje i instytucje
promujące Miasto,

Opracowana mapa akustyczna oraz Realizacja
Programu Ochrony Środowiska przed hałasem
dla Miasta Ruda Śląska

Duże złoża węgla kamiennego i metanu

Duża liczba obiektów sportowych

Autostrada A4 i Drogowa Trasa Średnicowa
Szanse w otoczeniu

przebiegające przez Miasto
Nadmierne skomplikowane procedury uzyskania
dotacji zewnętrznych na inwestycje

Bliskie położenie autostrady A1 i lotnisk

Planowane połączenie trasy DTŚ z trasą A1
zanieczyszczeń wód powierzchniowych wynikające

Zainteresowanie miast ościennych współpracą
ze rzutu ścieków socjalno – bytowych
w zakresie promocji i kultury
i przemysłowych z miast ościennych


Znaczne przekroczenia większości parametrów
Istniejący Szlak Zabytków Techniki

Duża intensywność ruchu tranzytowego
Województwa Śląskiego

Duża konkurencja miast ościennych w zakresie

Dostępność środków UE i innych źródeł

Funkcjonujące w regionie zakłady utylizacji
turystyki poprzemysłowej

i przerobu odpadów
Brak regulacji prawnych umożliwiających
oddziaływanie na właścicieli i użytkowników
obiektów zabytkowych w zakresie wykonywania
remontów

Ograniczona możliwość wsparcia finansowego
dla właścicieli budynków z zewnętrznych środków
46

Prowadzenie działalności górniczej metodą na zawał

Często zmieniające się przepisy prawne dot.
kształcenia w zawodzie

Systematycznie zmniejszająca się liczba mieszkańców
w miastach sąsiednich
3.
Czynniki rozwojowe w zakresie gospodarki i promocji Miasta
Mocne strony Miasta




Położenie geograficzne (korzystny układ

Niski stopień przedsiębiorczości mieszkańców
komunikacyjny, układ metropolitarny)

Mały potencjał rozwojowy Miasta z punktu widzenia
Lokalizacja miasta w centrum Mertopolii, która
struktury zarejestrowanych podmiotów
sprzyja alokacji siły roboczej
gospodarczych (dominują podmioty handlowe)
Górnictwo jako największy pracodawca

cechujące się ograniczonym zaufaniem, obawą
Górnictwo jako odbiorca innowacyjnych
utraty niezależności, zazdrością

Działalność instytucji otoczenia biznesu:
Rudzka Agencja Rozwoju Inwestor, Rudzki
Przemysłowo-Technologiczny





Duża ilość potencjalnych terenów

własność Miasta
Niski udział osób z wyższym wykształceniem
na rynku pracy

inwestycyjnych, szczególnie stanowiących

Niedopasowanie kwalifikacji osób dostępnych
na rynku pracy do potrzeb przedsiębiorstw
kosztów rekwalifikacji)

Słabo rozwinięte szkolnictwo zawodowe
w kierunkach potrzebnych w przedsiębiorstwach
Możliwość rekwalifikacji przy pomocy
Powiatowego Urzędu Pracy (w tym pokrycie
Nierozwinięta polityka Miasta z punktu widzenia
kierunków rozwoju gospodarczego
Działalność Centrum Kształcenia Ustawicznego
i Centrum Kształcenia Praktycznego
Nie wystarczająca współpraca Instytucji publicznych
obsługujących przedsiębiorstwa
Współpraca firm w ramach Klastra
multimedialnego

Brak tradycji i wzorców kooperacji między
przedsiębiorcami
Inkubator Przedsiębiorczości, Śląski Park

Silnie występujące postawy przedsiębiorców,
i podatnik w Mieście
rozwiązań

Nierozwinięta edukacja ekonomiczna, w tym
mentoring

Lokalizacja siedzib zarządów przedsiębiorstw
Istniejący potencjał turystyki przemysłowej
górniczych oraz innych dużych firm poza Rudą
(obiekty budowlane i maszyny i urządzenia
Śląską
techniczne)

Ograniczona skuteczność w przepływie informacji
pomiędzy instytucjami otoczenia biznesu, a firmami

Niski stopień rozwoju organizacji pozarządowych
w sferze gospodarczej

Szkody górnicze stanowiące zagrożenie
dla potencjalnych inwestorów (pomimo zwrotu
kosztów zabezpieczeń noworealizowanych
inwestycji)

Słabo rozwinięta baza noclegowa (brak hoteli
kategorii gwiazdkowej)
47

Nieczytelnie wykształcone centrum miasta jako
konsekwencja policentrycznego układu Miasta

Niewystarczające wykorzystanie w promocji Miasta
ważnych postaci historycznych związanych
z Miastem oraz zabytkowych obiektów
przemysłowych i militarnych

Niewielkie nakłady na promocję Miasta
Szanse w otoczeniu

Dostępność środków UE

Długotrwały kryzys gospodarczy w Polsce i na świcie

Polityka wsparcia w UE i w Polsce dla działań

Bardzo duża konkurencja na rynku węgla i wyrobów
prowadzonych wspólnie przez przedsiębiorców
i inne podmioty – przewidywane środki pomocy
metalowych

w okresie 2014-2020 na taką współpracę

związanych z obsługą przedsiębiorców








produkcji

Niekorzystna polityka UE w odniesieniu do węgla,
Duży potencjał naukowy instytucji regionu
jako surowca energetycznego (nadmierne
śląskiego
ograniczenia emisji CO2)
Wysoki priorytet ochrony środowiska w polityce

Niska atrakcyjność Miasta w oczach inwestorów
UE i polskiego rządu

Trudności z selekcją źródeł informacji
Doświadczenia w rozwoju klastrów w Polsce
i UE

Nadmierne regulacje w zakresie ochrony
środowiska, skutkujące zwiększeniem kosztów
Duża koncentracja przemysłu na obszarze
Śląska
Wysoki stopień skomplikowania regulacji prawnych
docierających do przedsiębiorców

Nierozwinięte skuteczne programy nauczania
Możliwość zaangażowana samorządów
przedsiębiorczości i kształtowania postaw
w inicjowanie, tworzenie i działalność klastrów
przedsiębiorczych
Wysoka zdolność do generowania innowacji

Bardzo duża konkurencja na regionalnym rynku
przez mikro, małe i średnie firmy w UE
pracy w zakresie pozyskiwania wykwalifikowanych
Bardzo duża dostępność instytucji otoczenia
pracowników
biznesu w aglomeracji Śląskiej
`
Wysoki priorytet dla produkcji proekologicznej
w polityce UE i krajowej

Rosnące znaczenie design’u na rynku

Rozwój i dostępność do innowacji/nowych
technologii

Rozwój systemów teleinformatycznych
w Polsce i na świecie

Prowadzone badania w zakresie nowych
technologii wykorzystania węgla

Kapitał inwestycyjny dostępny na rynku
krajowym i światowym
48
IV.
ANALIZA PESTER
Analiza PESTER (ang. political, economic, social, technological, ecological, regulations)
to narzędzie planowania polegające na analizowaniu czynników politycznych, ekonomicznych,
społecznych, techniczno-technologicznych, środowiskowych oraz regulacji prawnych. Metoda
ta służy do badania otoczenia analizowanego podmiotu. Celem analizy PESTER jest określenie
głównych sfer makrootoczenia, które mogą mieć wpływ na realizację strategii w Mieście.
Makrootoczenie jest wachlarzem warunków wpływających na rozwój w określonym kraju, systemie
społecznym, ekonomicznym czy prawnym.
W odniesieniu do zarządzania strategicznego makrootoczenie określa warunki świadczenia
i rozwoju Miasta, przy czym Urząd Miasta oraz jednostki mu podległe nie mają wpływu na te
determinanty. Analizując makrootoczenie należy przede wszystkim określać jego zmiany (czyli
szanse i zagrożenia), dokonuje się tego w podziale na segmenty: polityczny, ekonomiczny,
społeczno-kulturowy, technologiczno-techniczny, środowiskowy i regulacyjny (prawny). Istotnym
jest fakt, że ze względu na ciągle zachodzące procesy globalne makrootoczenie nie jest identyczne
dla wszystkich.
Czynniki polityczne:

Względna stabilność polityczna Polski i Europy,

Wysoki priorytet spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w polityce UE,

Aktywna polityka rozwoju regionalnego kraju i UE,

Wysoki priorytet w polityce UE i polskiej dla działań wspólnych i konsolidacyjnych prowadzonych
w ramach sektorów publicznego, prywatnego i pozarządowego,

Rosnąca kontrola społeczna i mediów działań podejmowanych przez ośrodki władzy centralnej,
regionalnej i lokalnej,

Nadmierny wpływ środowisk politycznych na życie społeczne i gospodarcze.
Czynniki ekonomiczne:

Sytuacja gospodarcza globalna – długi czas trwania kryzysu, powolne tempo wychodzenia
z kryzysu,

Względnie korzystna sytuacja gospodarcza Polski na tle innych krajów,

Rosnące znaczenie społecznej gospodarki rynkowej,

Dostępność środków UE w perspektywie 2014-2020,

Wysoki priorytet na poziomie UE i kraju dla gospodarki opartej na wiedzy,

Rosnący udział i znaczenie w strukturze gospodarki kraju przedsiębiorstw rozwijających się
w oparciu o wiedzę,

Zwiększające się rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa,

Rosnący w długim okresie czasu średni poziom zamożności społeczeństwa,

Rosnące znaczenie telepracy i elastycznych form zatrudnienia,

Rozwinięta sieć wsparcia instytucjonalnego w sferze gospodarczej,

Bardzo wysoka pozycja gospodarcza województwa śląskiego w kraju,

Wysoki priorytet dla wprowadzania w regionie innowacji i nowych technologii,

Rosnące koszty ochrony środowiska w gospodarce.
49
Czynniki społeczne:

Duża mobilność wykształconych i przedsiębiorczych osób z powodów ekonomicznych,

Rosnący poziom i jakość kapitału ludzkiego w kraju (wykształcenia i umiejętności),

Wysoki poziom kapitału społecznego mającego swoje źródło w kulturze śląskiej,

Duża mobilność gospodarcza i społeczna otoczenia Miasta,

Długotrwały niż demograficzny,

Rosnąca długość życia społeczeństwa,

Trwałość rozbieżności interesów ekonomicznych, politycznych i społecznych
różnych grup
i środowisk,

Utrwalanie się form demokracji pośredniej i bezpośredniej,

Postępujący rozwój społeczeństwa obywatelskiego,

Rosnący dostęp do wiedzy i edukacji,

Trwałe zagrożenie wykluczeniem społecznym i cyfrowym niektórych grup społecznych.
Czynniki techniczne i technologiczne:

Poprawa infrastruktury komunikacyjnej w regionie i kraju,

Stosunkowo niski poziom innowacyjności Polski na tle innych krajów UE,

Rosnące
znaczenie
nowych
technologii
teleinformatycznych
w
rozwoju
społecznym
i gospodarczym,

Rozwój i rosnąca dostępność ekonomiczna do innowacji/nowych technologii,

Powszechność dostępu do informacji i łatwość komunikowania się w wymiarze globalnym,
europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym.
Czynniki środowiskowe:

Bardzo wysoki priorytet ochrony środowiska w polityce UE i Polski,

Duży udział środków UE i Polski na inwestycje w zakresie ochrony środowiska,

Nadmierny poziom hałasu komunikacyjnego i zapylenia ze względu na przebieg dróg o znaczeniu
wojewódzkim, krajowym, międzynarodowym (transport ciężki),

Rozwijająca się edukacja ekologiczna,

Sprzyjające w regionie naturalne warunki gospodarowania (potencjał surowcowo-energetyczny),

Zwiększający się stopień przystosowania gospodarki do wymagań ochrony środowiska,

Rosnąca świadomość wysokich kosztów społecznych degradacji środowiska.
Czynniki regulacyjno-prawne:

Rozwinięty system regulacji w zakresie ochrony środowiska,

System prawny kraju i UE (wysoki i zwiększający się stopień regulacji wszystkich sfer życia
społeczno-gospodarczego),

System prawny sprzyjający rozwojowi inicjatyw obywatelskich oraz partycypacji społeczeństwa
w podejmowaniu decyzji przez instytucje publiczne.
50
V.
ZAŁOŻENIA STRATEGII
Założenia stanowią warunki brzegowe niezbędne do prawidłowego sformułowania strategii
rozwoju i były określane na początku jej powstawania.
Założenia dotyczące dokumentu strategii:
1. Perspektywa planowania - do 2030 rok.
2. Decyzje zawarte w strategii rozwoju będą służyły mieszkańcom Miasta.
3. Strategia
będzie
najogólniejszym
dokumentem
planistycznym
Miasta
i
tym
samym
wraz z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego będzie nadrzędna w stosunku
do pozostałych dokumentów przyjętych przez Władze Miasta.
4. W strategii znajdą się również cele i zadania wynikające z funkcji pełnionej w Miejskim
Obszarze Funkcjonalnym i w układzie metropolitalnym Śląska.
5. Strategia będzie spójna z zamierzeniami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie
2020+”.
6. Zadaniem
strategii
jest
ułatwienie
władzom
samorządowym
utrzymania
głównych
długookresowych celów rozwoju Miasta.
7. Strategia będzie wskazywała zadania wspólne partnerów społecznych.
8. Projekt dokumentu strategii rozwoju zostanie poddany konsultacji społecznej.
9. Realizacją strategii będą kierowały władze wykonawcze Miasta.
10. Strategia została opracowana w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów
obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Projekt
finansowany w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013, którego głównym
celem jest opracowanie zintegrowanego podejścia do problemów obszarów funkcjonalnych tych
trzech miast i przygotowanie wspólnej dla całego obszaru strategii rozwoju obszaru
funkcjonalnego.
Intencją autorów przy formułowaniu celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań realizacyjnych
było zapewnienie wszystkim grupom społecznym udziału w szeroko rozumianej przestrzeni
społecznej oraz samorealizacji.
51
Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju:
Przygotowanie strategii i jej realizacja będzie uwzględniała zasady zrównoważonego
rozwoju.
Zrównoważony rozwój, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, to integracja działań
politycznych gospodarczych oraz społecznych, z zachowaniem równowagi i trwałości podstawowych
procesów przyrodniczych. Rozwój zrównoważony to zatem rozwój społeczno-gospodarczy, który
sprzyja zachowaniu równowagi w przyrodzie oraz przetrwaniu jej zasobów.
Dla miasta zrównoważony rozwój oznacza:
1.
Zachowanie szansy dla przyszłych pokoleń na realizację ich potrzeb.
2.
Poszanowanie zasobów ze względu na ich ograniczoność.
3.
Harmonizowanie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych celów rozwoju.
4.
Długookresowe podejście do analizowania, planowania i urzeczywistniania celów rozwoju.
52
VI.
WIZJA MIASTA
Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Jest opisem wizerunku Miasta
w odległej przyszłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja
pewnego modelu w przyszłości. Powinna być ona motywująca, określając pozytywny obraz
uwzględniający lokalne uwarunkowania.
W związku z powyższym, mając na uwadze oczekiwania mieszkańców oraz władz Miasta,
Ruda Śląska w 2030 r. powinna być miastem:
−
gdzie dostatnio żyją aktywni, świadomi, wyedukowani, szczęśliwi, przedsiębiorczy mieszkańcy
z potencjałem,
−
zintegrowanym z regionem oraz wewnętrznie, jednak przy zachowaniu odrębnego charakteru
każdej z dzielnic,
−
gdzie zachowany jest ład przestrzenny, tzn. uporządkowana jest przestrzeń miejska,
z zachowaną estetyką, jest zielono, wykorzystywany jest potencjał przyrodniczy,
−
gdzie przewijają się tradycje z nowoczesnością i wyznaczane są nowe trendy,
−
gdzie rozwija się nowoczesny przemysł oparty o nowe technologie oraz nowoczesne usługi,
−
atrakcyjnym do inwestowania,
w związku z tym wizja Rudy Śląskiej to:
Miasto dzielnic, które nie dzielą - dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.
53
VII.
MISJA MIASTA
Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą
koncepcję działania. W strategii tworzonej z udziałem partnerów społecznych, misja określa też
wspólne zobowiązania wobec przyszłości.
Mając na uwadze powyższą definicję, Ruda Śląska w 2030 powinna być miastem:
−
świadomym swego potencjału, wyróżniającym się w regionie,
−
dumnym ze swoich górniczych tradycji,
−
które przy zachowaniu tradycji tworzy nowoczesność,
−
gdzie odrębność dzielnic nie dzieli lecz łączy i integruje,
−
gdzie ludziom żyje się dostatnio,
−
które przyjazne jest rodzinie,
w związku z tym misja Rudy Śląskiej to:
Tworzenie nowoczesnego i przyjaznego miasta w oparciu o potencjał
i aktywność jego mieszkańców.
54
VIII.
CELE MIASTA RUDA ŚLĄSKA
1. CELE STRATEGICZNE
Cele strategiczne określone są do roku 2030 i służą realizacji wizji Miasta.
Cele
strategiczne
określają
rezultaty
o
zasadniczym
znaczeniu w
długiej
perspektywie
oraz kierunkują działania na rzeczy właściwe dla koncepcji rozwoju Miasta. Cele strategiczne
związane są z decyzjami dotyczącymi utrzymania lub zmiany wykorzystania zasobów Miasta, w tym
również zasobów będących w dyspozycji sektora prywatnego i pozarządowego. Przypisane im cele
operacyjne wyznaczają kierunki działań, co do przedsięwzięć właściwych dla rozwoju Miasta.
Cele strategiczne i operacyjne Miasta powstały na podstawie oceny aktualnej sytuacji
uwzględniającej zidentyfikowane w uspołecznionym procesie pracy problemy i czynniki wewnętrzne
wpływające na możliwość rozwoju Miasta (słabe i mocne strony) oraz zewnętrzne (szanse
i zagrożenia w otoczeniu).
Cele strategiczne zostały opracowane w 3 głównych wyznaczonych wcześniej obszarach
funkcjonowania Miasta. Cele strategiczne w podziale na obszary prezentują się następująco:
Obszar: Społeczny.
1. Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym miejscem do życia i rozwoju, miastem
o zintegrowanej przestrzeni społecznej
Obszar: Potencjały i zasoby Miasta.
2. Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej, z zachowanymi zasobami naturalnymi
i rozwiniętą infrastrukturą techniczną.
3. Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego Miasta
4. Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta
Obszar: Gospodarka i promocja Miasta.
5. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej
Osiąganie celów w sferze gospodarczej jest zadaniem, które mogą realizować tylko
podmioty działające w sferze gospodarczej. Zadania Miasta dotyczą przede wszystkim tworzenia
warunków do działalności gospodarczej, wspierania podmiotów przez odpowiednią politykę
i promocję Miasta. Ważnym elementem wsparcia będą również działania związane z planowaniem
przestrzennym i rozwojem infrastruktury technicznej na terenach wykorzystywanych i możliwych
do wykorzystania do celów gospodarczych.
Cele strategiczne w sferze gospodarczej powinny wpływać na decyzje podejmowane przez
wszystkie podmioty działające w Mieście oraz przyszłych inwestorów zewnętrznych i wewnętrznych.
Kolejność celów operacyjnych odzwierciedla wyniki konsultacji społecznych dotyczących
wyboru priorytetowych celów operacyjnych w projekcie Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na
lata 2014 - 2030, które odbyły się od 29 stycznia do 12 lutego 2014 r. Były one przeprowadzone w
trybie uchwały nr 304/XVII/2007 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 27.09.2007 r. w sprawie ustalenia
55
zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy. Konsultacje przeprowadzone były
w następujących formach:
a)
badań ankietowych opinii mieszkańców,
b)
zebrania z mieszkańcami.
56
2. DRZEWO CELÓW STRATEGICZNYCH
WIZJA: Miasto dzielnic, które nie dzielą - dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.
MISJA
Cele strategiczne
1. Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym
miejscem do życia i rozwoju, miastem o zintegrowanej
przestrzeni społecznej.
Tworzenie nowoczesnego i
przyjaznego miasta
w oparciu o potencjał i
aktywność jego
mieszkańców.
2. Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej,
z zachowanymi zasobami naturalnymi i rozwiniętą
infrastrukturą techniczną.
3. Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego
Miasta.
4. Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta.
5. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej.
3. DRZEWO CELÓW OPERACYJNYCH
Cele strategiczne
Cele operacyjne
1. Ruda Śląska nowoczesnym,
1.1.
Optymalna opieka medyczna dla mieszkańców Miasta.
1.2.
Zapewnione warunki do rozwoju aktywności
atrakcyjnym i przyjaznym
miejscem do życia i
zawodowej mieszkańców w obszarze nowoczesnego
rozwoju, miastem o
przemysłu i usług.
zintegrowanej przestrzeni
społecznej.
1.3.
Wysoki poziom bezpieczeństwa w Mieście.
1.4.
Zaspokojone potrzeby mieszkańców w zakresie
edukacji dzieci i młodzieży.
1.5.
Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych
i tworzenie warunków sprzyjających integracji
wspólnot sąsiedzkich.
1.6.
Promowanie aktywności fizycznej i zdrowego stylu
życia wśród mieszkańców.
1.7.
Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb
indywidualnych i rynku pracy.
1.8.
Upowszechnianie i wspieranie edukacji i aktywizacji
kulturalnej mieszkańców.
1.9.
Wspieranie działalności i rozwoju rudzkich instytucji
kultury, stowarzyszeń oraz promocja rudzkich
artystów.
57
1.10. Wspieranie klubów i stowarzyszeń sportowych służące
osiąganiu sukcesów we współzawodnictwie
sportowym.
1.11. Efektywny system pomocy społecznej w Mieście.
1.12. Ochrona dziedzictwa kulturowego.
1.13. Budowanie tożsamości lokalnej.
1.14. Rozwój i umacnianie społeczeństwa obywatelskiego
i informacyjnego.
2. Miasto o wysokim stopniu
2.1.
Poprawa standardów mieszkaniowych.
2.2.
Dobrze skomunikowane Miasto.
naturalnymi i rozwiniętą
2.3.
Zagospodarowane tereny i obiekty poprzemysłowe.
2.4.
Sprawny system reagowania kryzysowego.
2.5.
Zagospodarowane przestrzenie publiczne.
2.6.
Dostępne tereny pod budownictwo mieszkaniowe
integracji przestrzennej, z
zachowanymi zasobami
i inwestycje.
2.7.
Rozbudowana, funkcjonalna baza infrastruktury
społecznej.
2.8.
Zachowane w dobrym stanie zasoby naturalne.
2.9.
Wysoki poziom świadomości ekologicznej
mieszkańców.
2.10. Wdrożone proekologiczne i efektywne rozwiązania
w zakresie gospodarki energetycznej - wysoki stopień
wykorzystywania odnawialnych źródeł energii.
2.11. Sprawny i funkcjonalny system wodociągowokanalizacyjny.
2.12. Zachowane dopuszczalne poziomy hałasu.
3. Wysoki stopień
wykorzystania dziedzictwa
kulturowego Miasta.
4. Zwiększony potencjał
3.1.
Wykorzystany potencjał dóbr kultury.
3.2.
Poprawa stanu technicznego obiektów zabytkowych.
4.1.
Społeczeństwo wykształcone adekwatnie do rynku
rozwojowy mieszkańców
Miasta.
5. Wyższy poziom rozwoju
gospodarczego
pracy.
4.2.
Ograniczone zjawisko depopulacji.
5.1.
Wzrost liczby miejsc pracy w mikro, małych i średnich
przedsiębiorstwach (MŚP).
58
Rudy Śląskiej.
5.2.
Utrzymanie wysokiego poziomu rozwoju kluczowych
przedsiębiorstw w mieście (z branży górniczej,
metalowej, energetycznej, spożywczej
i logistycznej).
5.3.
Zwiększenie równowagi na rynku pracy.
5.4.
Zwiększona atrakcyjność inwestycyjna Rudy Śląskiej.
5.5.
Znaczący udział w potencjale gospodarczym miasta
branż nowoczesnych technologii, w tym
w zakresie rozwiązań proekologicznych.
5.6.
Atrakcyjny wizerunek Rudy Śląskiej.
5.7.
Rozwinięta oferta instytucji otoczenia biznesu.
5.8.
Rozwinięta współpraca i kooperacja między
przedsiębiorstwami.
59
4. ZADANIA REALIZACYJNE DLA POSZCZEGÓLNYCH CELÓW OPERACYJNYCH
Obszar: Społeczny
Cel strategiczny nr 1:
Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym miejscem do życia i rozwoju, miastem
o zintegrowanej przestrzeni społecznej.
Cele operacyjne
1.1.
Optymalna opieka
1.1.1. Rozszerzenie profilaktyki zdrowotnej - realizacja
medyczna
dla mieszkańców
profilaktycznych programów zdrowotnych.
Miasta.
zdrowotnej.
1.1.3. Utworzenie Centrum Zdrowia Psychicznego.
1.1.4. Wspieranie rozwoju szpitala miejskiego.
1.1.5. Zapewnienie specjalistycznej opieki medycznej
dla osób starszych.
1.1.6. Wspieranie działań na rzecz opieki nad osobami
terminalnie chorymi oraz wymagającymi opieki
długoterminowej.
1.1.7. Przeciwdziałanie uzależnieniom poprzez:

rozwijanie programu profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych,

1.2.
Zapewnione warunki
do rozwoju
aktywności
rozszerzenie działań ośrodka terapii uzależnień.
1.2.1. Prowadzenie polityki przyjaznej dla przedsiębiorców
i inwestorów.
1.2.2. Wspieranie i promowanie mikroprzedsiębiorczości,
zawodowej
zarówno w zakresie usług tradycyjnie występujących
mieszkańców
w Rudzie Śląskiej, jak i w obszarze nowoczesnego
w obszarze
nowoczesnego
1.2.3. Uzbrajanie terenów inwestycyjnych wyznaczonych
w Miejscowym Planie Zagospodarowania
Przestrzennego, w tym budowa nowych dróg
dojazdowych.
1.3.
Wysoki poziom
1.3.1. Stałe monitorowanie stanu bezpieczeństwa miasta
bezpieczeństwa
i utrzymywanie służb porządkowych, na poziomie,
w Mieście.
adekwatnym do potrzeb.
1.3.2. Doskonalenie współpracy służb porządkowych.
1.3.3. Rozbudowa systemu monitoringu miejskiego.
1.3.4. Wspieranie i realizacja działań profilaktycznych
(informacyjnych, edukacyjnych i innych),
wpływających na wzrost bezpieczeństwa w mieście.
60
1.3.5. Wspieranie i promowanie aktywnych postaw
mieszkańców i społeczności lokalnych na rzecz
wspólnego bezpieczeństwa.
1.3.6. Realizacja działań zmierzających do ograniczenia
problemu bezdomnych zwierząt.
1.4.
Zaspokojone
1.4.1. Zwiększenie dostępności przedszkoli.
potrzeby
1.4.2. Wspieranie kadry pedagogicznej w osiąganiu wysokich
mieszkańców
standardów kształcenia oraz popieranie
w zakresie edukacji
różnorodności metod, form pracy.
dzieci i młodzieży.
1.4.3. Rozwijanie przedsiębiorczości i postaw innowacyjnych
wśród uczniów.
1.4.4. Wspieranie nawiązywania kontaktów i współpracy
pomiędzy szkołami w ramach europejskiej
przestrzeni edukacyjnej.
1.4.5. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i
młodzieży, dostosowanie oferty edukacyjnej
do indywidualnych potrzeb dziecka w kontekście
dzieci słabszych.
1.4.6. Dostosowanie oferty edukacyjnej do indywidualnych
potrzeb dzieci szczególnie uzdolnionych.
1.5.
Wyższy poziom
1.5.1. Rozwój budownictwa komunalnego i socjalnego
zaspokojenia potrzeb
z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury
mieszkaniowych
społecznej.
i tworzenie
warunków
sprzyjających
1.5.2. Efektywne wykorzystywanie zasobu mieszkań
socjalnych i komunalnych.
1.5.3. Zapewnienie podstaw prawnych i organizacyjnych
integracji wspólnot
umożliwiających lepsze zagospodarowanie
sąsiedzkich.
przestrzeni wspólnej przy zaangażowaniu
mieszkańców (lokatorów).
1.5.4. Rewitalizacja budynków mieszkaniowych i przestrzeni
połączona z rewitalizacja społeczną.
1.5.5. Wpieranie inicjatyw wspólnot sąsiedzkich.
1.6.
Promowanie
1.6.1. Wzbogacanie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej
aktywności fizycznej
Miasta, umożliwiającej aktywny wypoczynek
i zdrowego stylu
mieszkańców.
życia wśród
mieszkańców.
1.6.2. Wytyczenie i oznakowanie tematycznych tras
turystycznych, np. zabytków techniki, zabytków
militarnych oraz przyrodniczych i krajobrazowych.
1.6.3. Wspieranie nowych form rekreacji dla całych rodzin.
1.6.4. Upowszechnianie sportu masowego, w szczególności
wśród dzieci i młodzieży.
1.6.5. Propagowanie sportu i aktywnego stylu życia poprzez
61
organizowanie spotkań z wybitnymi sportowcami
i popularyzowanie sylwetek rudzkich sportowców.
1.6.6. Rozwijanie współpracy pomiędzy placówkami
oświatowymi i klubami sportowymi w ramach działań
sportowo-rekreacyjnych.
1.6.7. Organizowanie imprez sportowych i rekreacyjnych
o charakterze masowym.
1.6.8. Zabieganie o przyznanie organizacji przez Miasto
imprez sportowych o zasięgu regionalnym, krajowym
lub międzynarodowym.
1.7.
Dostosowanie oferty
edukacyjnej
do potrzeb
1.7.1. Reorientacja placówek kształcenia zawodowego
na zawody dostosowane do potrzeb rynku pracy.
1.7.2. Doposażenie bazy dydaktycznej placówek
indywidualnych
oświatowych dostosowanej do wymogów
i rynku pracy.
nowoczesnego kształcenia.
1.7.3. Doskonalenie systemu poradnictwa zawodowego
w Mieście.
1.7.4. Przygotowanie młodzieży do kontynuacji nauki
zawodu oraz nauki w szkołach wyższych zgodnie
z potrzebami rynku pracy.
1.7.5. Poprawa skuteczności kształcenia praktycznego
w szkołach ponadgimnazjalnych.
1.7.6. Tworzenie warunków organizacyjnych sprzyjających
podejmowaniu przez szkoły średnie i wyższe uczelnie
współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami.
1.7.7. Tworzenie przyjaznego klimatu do funkcjonowania
w Mieście szkół wyższych.
1.7.8. Promowanie oferty oświatowej Miasta.
1.8.
Upowszechnianie i
1.8.1. Zapewnienie oferty programowej, ułatwiającej
wspieranie edukacji
mieszkańcom kontakt z różnymi formami sztuki
i aktywizacji
i trendami w kulturze.
kulturalnej
mieszkańców.
1.8.2. Niwelowanie barier utrudniających uczestnictwo
w kulturze osobom o niższym statusie ekonomicznym
(systemy ulg i promocji).
1.8.3. Rozwój edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży,
między innymi poprzez współpracę placówek
oświatowych z instytucjami kultury, uczelniami
i środowiskami artystycznymi.
1.8.4. Promocja czytelnictwa wspierająca jego rozwój.
1.8.5. Wzbogacanie zbiorów e-booków i audiobooków
oraz zwiększenie ich dostępności, zwłaszcza dla osób
starszych i niepełnosprawnych.
62
1.9.
Wspieranie
1.9.1. Zapewnienie rudzkim instytucjom kultury warunków
działalności i rozwoju
do rozwijania swojej działalności, w tym
rudzkich instytucji
do prowadzenia różnorodnych pracowni
kultury, stowarzyszeń
tematycznych i kół zainteresowań.
oraz promocja
rudzkich artystów.
1.9.2. Wspieranie rozwoju Miejskiej Biblioteki Publicznej,
w tym przystosowanie Miejskich bibliotek
do nowoczesnych standardów i pełnienie przez nie
funkcji dzielnicowych centrów kultury.
1.9.3. Wdrażanie nowoczesnych technologii komunikacyjnoinformacyjnych w instytucjach kultury.
1.9.4. Wspieranie organizacji pozarządowych i prywatnych
inicjatyw, zajmujących się kulturą i edukacją
kulturalną w Rudzie Śląskiej.
1.9.5. Umożliwianie rudzkim artystom i grupom
artystycznym prezentacji własnych dokonań.
1.9.6. Stworzenie systemu stypendiów artystycznych.
1.9.7. Wspieranie rudzkich wydarzeń kulturalnych,
stanowiących wizytówkę Miasta (np. Dni Rudy
Śląskiej, Rudzka Jesień Kulturalna, Festiwal Orkiestr
Dętych, itp.).
1.9.8. Opracowanie i promocja wydawnictw
upowszechniających osiągnięcia kultury Rudy
Śląskiej.
1.10. Wspieranie klubów
i stowarzyszeń
sportowych służące
osiąganiu sukcesów
1.10.1. Doskonalenie i rozszerzanie systemu sportowego
szkolenia dzieci i młodzieży.
1.10.2. Stworzenie systemu stypendiów dla uzdolnionych
sportowców.
we
1.10.3. Wspieranie sportu amatorskiego.
współzawodnictwie
1.10.4. Rozbudowa i podnoszenie standardu infrastruktury
sportowym.
1.11. Efektywny system
pomocy społecznej
w Mieście.
sportowej.
1.11.1. Zbudowanie systemu diagnozy i monitorowania
problemów społecznych w Mieście.
1.11.2. Wdrażanie nowych metod pracy socjalnej i form
wspierania osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
1.11.3. Wspieranie aktywizacji społecznej i zawodowej osób
zagrożonych wykluczeniem społecznym,
ze szczególnym uwzględnieniem osób
niepełnosprawnych.
1.11.4. Wspieranie działań umożliwiających aktywność
i integrację społeczną osób starszych.
1.11.5. Zintegrowana pomoc rodzinie, w tym rodzinie
wieloproblemowej i rodzinie w kryzysie.
63
1.11.6. Rozwój różnych form pieczy zastępczej
(instytucjonalnej i rodzinnej).
1.11.7. Utworzenie schroniska całodobowego dla osób
bezdomnych oraz ofiar przemocy.
1.11.8. Wspieranie organizacji pozarządowych w zakresie
realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej.
1.11.9. Utworzenie miejsc/programów wsparcia młodzieży
z problemami.
1.12. Ochrona dziedzictwa
kulturowego.
1.12.1. Rewitalizacja i stała opieka nad zabytkami Rudy
Śląskiej.
1.12.2. Utworzenie systemu identyfikacji wizualnej,
zawierającego informacje o zabytkach
i historii miasta.
1.12.3. Edukacja i popularyzacja wiedzy o zabytkach i ich
ochronie.
1.13. Budowanie
tożsamości lokalnej.
1.13.1. Pielęgnowanie i kultywowanie tradycji i zwyczajów
lokalnych i regionalnych.
1.13.2. Wspieranie działań zmierzających do wzmacniania
więzi z Miastem, przy poszanowaniu tożsamości
dzielnicowej, w tym pielęgnowanie i promowanie
zwyczajowego nazewnictwa.
1.13.3. Stosowanie nazewnictwa zawierającego nazwę Miasta
i Dzielnicy (np. przy oznakowaniu miasta).
1.13.4. Włączanie placówek oświatowych, organizacji
i innych podmiotów do działań związanych
z popularyzacją wiedzy o historii, kulturze i tradycji
lokalnej.
1.13.5. Promowanie działań budujących i rozwijających
poczucie dumy z bycia rudzianinem.
1.14. Rozwój i umacnianie
1.14.1. Zwiększanie udziału społeczeństwa w zarządzaniu
społeczeństwa
Miastem, między innymi poprzez różne formy dialogu
obywatelskiego
społecznego i udział w planowaniu budżetu.
i informacyjnego.
1.14.2. Rozwój edukacji obywatelskiej w szkołach.
1.14.3. Tworzenie i wspieranie lokalnych ośrodków
aktywizujących i integrujących społeczności lokalne
(instytucje + przestrzeń).
1.14.4. Rozwój i promocja usług publicznych realizowanych
drogą elektroniczną.
1.14.5. Zwiększanie aktywności mieszkańców w zakresie
korzystania z nowoczesnych narzędzi
komunikacyjnych w sferze publicznej.
1.14.6. Wspieranie i rozwijanie współpracy z organizacjami
64
pozarządowymi działającymi na terenie Miasta i na
rzecz jego mieszkańców.
1.14.7. Promowanie dobrych praktyk (zachowań
prospołecznych).
Obszar: Potencjałów i zasobów Miasta
Cel strategiczny nr 2: Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej, z zachowanymi
zasobami naturalnymi i rozwiniętą infrastrukturą techniczną.
Cele operacyjne
2.1.
2.1.1. Poprawa stanu technicznego istniejących zasobów
Poprawa standardów
mieszkaniowych.
mieszkaniowych, w tym realizacja programu
ograniczania niskiej emisji.
2.1.2. Rewitalizacja starego budownictwa.
2.1.3. Przygotowywanie terenów pod budownictwo
mieszkaniowe.
2.1.4. Budowa nowych budynków mieszkalnych.
2.2.
Dobrze
2.2.1. Dokończenie budowy trasy N-S.
skomunikowane
2.2.2. Opracowanie studium komunikacyjnego dla Miasta,
Miasto.
uwzględniającego ruch tranzytowy i lokalny
oraz komunikację zbiorową.
2.2.3. Dostosowywanie sieci dróg do aktualnych potrzeb,
w tym kontynuacja programu likwidacji dróg
gruntowych.
2.2.4. Poprawa jakości połączeń komunikacyjnych z miastami
sąsiednimi, w tym budowa centrum przesiadkowego.
2.2.5. Doskonalenie systemu komunikacji publicznej (Plan
zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego
uwzględniający system informacji pasażerskiej).
2.2.6. Likwidowanie barier technicznych w komunikacji
ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania
infrastruktury miejskiej do potrzeb osób
niepełnosprawnych.
2.2.7. Rozbudowywanie sieci dróg rowerowych i szlaków
pieszo-rowerowych - tworzenie spójnego systemu
ścieżek rowerowych połączonego ze ścieżkami
w sąsiednich miastach.
2.2.8. Budowa nowoczesnych parkingów i garaży.
2.2.9. Modernizowanie istniejących parkingów, miejsc
postojowych i parkingowych oraz garaży.
2.3.
Zagospodarowane
2.3.1. Porządkowanie stanu formalno-prawnego terenów
65
tereny i obiekty
2.4.
i obiektów poprzemysłowych.
poprzemysłowe.
2.3.2. Rewitalizacja terenów i obiektów poprzemysłowych.
Sprawny system
2.4.1. Stałe monitorowanie zagrożeń i doskonalenie systemu
reagowania
kryzysowego.
współdziałania służb ratowniczych.
2.4.2. Dostosowanie infrastruktury technicznej służb
ratowniczych do aktualnych potrzeb,
wraz z doposażaniem służb ratowniczych
w specjalistyczny sprzęt.
2.4.3. Poprawa stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego
Miasta, w tym tworzenie terenów zalewowych.
2.5.
Zagospodarowane
przestrzenie
publiczne.
2.5.1. Dbałość o zachowanie ładu urbanistycznego
i powiązanie przestrzenne dzielnic Miasta.
2.5.2. Kreowanie przestrzeni publicznych przyjaznych
dla mieszkańców, sprzyjających integracji społecznej.
2.5.3. Przystosowywanie wybranych przestrzeni publicznych
do pełnienia funkcji rekreacyjnych.
2.5.4. Pielęgnowanie i utrzymanie terenów zieleni w mieście,
w tym rewitalizacja i pielęgnacja istniejących parków
miejskich.
2.5.5. Utrzymywanie estetyki przestrzeni publicznych.
2.6.
Dostępne tereny
pod budownictwo
mieszkaniowe
i inwestycje.
2.6.1. Aktualizowanie Miejscowego Planu Zagospodarowania
Przestrzennego.
2.6.2. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych
z przeznaczeniem pod budownictwo mieszkaniowe
i inwestycje.
2.6.3. Przygotowanie terenów pod budownictwo
mieszkaniowe i inwestycje.
2.6.4. Upowszechnianie oferty terenów inwestycyjnych.
2.6.5. Budowa i modernizacja sieci kanalizacji deszczowej.
2.7.
Rozbudowana,
2.7.1. Rozbudowa infrastruktury, utrzymanie dobrego stanu
funkcjonalna baza
technicznego i funkcjonalności placówek oświatowych,
infrastruktury
służby zdrowia, pomocy społecznej, kultury, sportu
społecznej.
i rekreacji.
2.7.2. Rozwijanie infrastruktury umożliwiającej
aktywizowanie mieszkańców na rzecz społeczności
lokalnej.
2.7.3. Modernizacja i rozbudowa istniejącej infrastruktury
sportowej i rekreacyjnej, w tym dostosowanie tej
infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych.
2.8.
Zachowane w dobrym
stanie zasoby
2.8.1. Utrzymywanie dużej powierzchni terenów zielonych,
w tym utrzymanie wysokiego poziomu lesistości.
66
naturalne.
2.8.2. Zagospodarowywanie na cele rekreacji cieków
wodnych, obszarów leśnych oraz terenów zielonych
(przy współpracy z ich właścicielami lub
administratorami).
2.8.3. Systematyczna likwidacja źródeł niskiej emisji.
2.8.4. Oczyszczanie koryt rzecznych oraz wód
powierzchniowych (współpraca z administratorami
wód).
2.8.5. Zapobieganie postępującej synatropizacji niektórych
gatunków zwierząt.
2.8.6. Gospodarcze wykorzystanie metanu przez
przedsiębiorców górniczych.
2.8.7. Ścisła współpraca władz miasta z przedsiębiorcami
górniczymi w celu zminimalizowania negatywnych
skutków eksploatacji węgla.
2.8.8. Monitorowanie terenów, na których występują
zagrożenia pożarowe i podejmowanie działań
prewencyjnych.
2.9.
Wysoki poziom
2.9.1. Eko-edukacja dzieci i młodzieży.
świadomości
2.9.2. Popularyzacja wiedzy z zakresu ekologii i zachęcanie
ekologicznej
do zachowań proekologicznych.
mieszkańców.
2.10. Wdrożone
2.10.1. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej,
proekologiczne
budynków mieszkalnych, z uwzględnieniem wymiany
i efektywne
i modernizacji źródeł ciepła.
rozwiązania w
2.10.2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
zakresie gospodarki
2.10.3. Racjonalizacja oświetlenia dróg i innych miejsc
energetycznej -
użyteczności publicznej - wymiana oświetlenia
wysoki stopień
na energooszczędne.
wykorzystywania
odnawialnych
2.10.4. Promowanie odnawialnych źródeł energii (edukacja,
informowanie).
źródeł energii.
2.11. Sprawny
i funkcjonalny system
2.11.1. Rozbudowywanie systemu kanalizacji sanitarnej
i deszczowej oraz sieci wodociągowej.
wodociągowo-
2.11.2. Dywersyfikacja dostaw wody pitnej.
kanalizacyjny.
2.11.3. Utrzymywanie standardu oczyszczania ścieków.
2.12. Zachowane
dopuszczalne
2.12.1. Realizacja Programu Ochrony Środowiska przed
hałasem dla Miasta Ruda Śląska.
poziomy hałasu
67
Cel strategiczny nr 3: Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego Miasta.
Cele operacyjne
3.1.
3.1.1. Pielęgnowanie i kultywowanie tradycji i zwyczajów
Wykorzystany
potencjał dóbr
kultury.
regionalnych.
3.1.2. Utrzymywanie samorządowych instytucji kultury oraz
wspieranie pozostałych instytucji kultury działających
na terenie Miasta.
3.1.3. Wykorzystywanie potencjału kulturowego do promocji
i rozwoju Miasta.
3.1.4. Współpraca z sąsiednimi Miastami w zakresie
wykorzystania dóbr kultury.
3.1.5. Pielęgnowanie i promowanie zwyczajowego
nazewnictwa.
3.1.6. Oznakowanie i promocja obiektów zabytkowych
i miejsc historycznych.
3.2.
Poprawa stanu
3.2.1. Porządkowanie sytuacji formalno-prawnej zabytków.
technicznego
3.2.2. Rewitalizowanie historycznych części miasta.
obiektów
3.2.3. Edukowanie prywatnych właścicieli obiektów
zabytkowych.
zabytkowych w zakresie użytkowania tych obiektów
oraz możliwościach dofinansowania remontów.
3.2.4. Stworzenie szlaku obiektów militarnych na terenie
Miasta i jego promocja.
3.2.5. Znajdowanie nowych funkcji dla obiektów
poprzemysłowych (niezagospodarowanych).
3.2.6. Współpraca z sąsiednimi Miastami w zakresie
wykorzystania obiektów poprzemysłowych.
Cel strategiczny nr 4: Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta.
Cele operacyjne
4.1.
Społeczeństwo
4.1.1. Rozwijanie i promowanie oferty podnoszenia
wykształcone
lub zmiany kwalifikacji zawodowych.
adekwatnie do rynku
pracy.
4.1.2. Podejmowanie działań zmierzających do wzrostu
przedsiębiorczości mieszkańców.
4.1.3. Włączanie szkół i innych organizacji do promowania
przedsiębiorczości wśród dzieci i młodzieży.
68
4.2.
Ograniczone zjawisko
depopulacji.
4.2.1. Zapewnianie dostępności opieki przedszkolnej
i żłobków.
4.2.2. Rozwijanie rynku pracy celem zatrzymania
wykwalifikowanych kadr.
4.2.3. Opracowanie programu promocji Miasta w celu
zatrzymania obecnych i pozyskania nowych
mieszkańców (z wykreowaniem jednolitego wizerunku
Miasta).
Obszar: Gospodarka i promocja Miasta
Cel strategiczny nr 5: Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej.
Cele operacyjne
5.1.
5.1.1. Stymulowanie wzrostu liczby mikro-, małych i średnich
Wzrost liczby miejsc
pracy w mikro-,
małych i średnich
przedsiębiorstwach
(MŚP).
przedsiębiorstw (MŚP).
5.1.2. Ułatwienie startu MŚP - szybka obsługa (zielona karta
dla przedsiębiorców).
5.1.3. Promowanie przez Miasto ofert instytucji
wspierających potencjalnych przedsiębiorców.
5.1.4. Stworzenie unikalnej oferty dla start-upów.
5.1.5. Wspieranie przedsiębiorczości poprzez odpowiednie
rozwiązania w zakresie podatków i opłat lokalnych.
5.1.6. Rozwijanie narzędzi finansowego wsparcia (dotacje,
pożyczki) przedsiębiorców przez instytucje otoczenia
biznesu.
5.1.7. Promowanie oraz praktyczne uczenie
przedsiębiorczości na wszystkich etapach edukacji
(kreowanie świadomości i postaw przedsiębiorczych).
5.1.8. Pozyskiwanie profesjonalnych, doświadczonych
praktyków przedsiębiorczości, którzy będą mogli
wspierać osoby rozpoczynające lub chcące rozwijać
działalność gospodarczą.
5.1.9. Stworzenie jednego miejsca w Internecie,
na urzędowej stronie Miasta, które będzie integrowało
informacje ważne dla przedsiębiorców (w tym
aktualne informacje o terenach inwestycyjnych
i dostępnych lokalach).
5.2.
Utrzymanie wysokiego
poziomu rozwoju
kluczowych
5.2.1. Stwarzanie przyjaznego klimatu wokół kluczowych
przedsiębiorstw, działających w Mieście.
5.2.2. Wspieranie stworzenia Rudzkiej Specjalnej Strefy
przedsiębiorstw w
Ekonomicznej (lub stworzenie podstrefy Katowickiej
mieście (z branży
Strefy Ekonomicznej).
górniczej, metalowej,
5.2.3. Profilowanie szkolnictwa zawodowego z
69
energetycznej,
spożywczej i
logistycznej).
uwzględnieniem potrzeb kluczowych przedsiębiorstw
działających w Mieście.
5.2.4. Wspieranie inwestycji związanych z wdrażaniem
nowych technologii.
5.2.5. Wspieranie rudzkich przedsiębiorców w ubieganiu się
o środki zewnętrzne na rozwój przedsiębiorstw.
5.3.
Zwiększenie
równowagi na rynku
pracy.
5.3.1. Stałe prowadzenie badań i prognozowanie rynku
pracy.
5.3.2. Rozpoznanie potrzeb rynku pracy, jak również
elastyczna reakcja na zmiany na rynku, polegająca
na dostosowywaniu na bieżąco zakresu szkoleń do jego
potrzeb.
5.3.3. Rozwinięcie systemu i zwiększanie efektywności
doradztwa zawodowego.
5.3.4. Tworzenie platformy współpracy pomiędzy systemem
poradnictwa i szkolenia zawodowego
a przedsiębiorcami.
5.3.5. Wspieranie i zachęcanie pracodawców
do przyjmowania uczniów i studentów na praktyki
zawodowe.
5.3.6. Tworzenie sprzyjających warunków do zatrudniania
osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym
osób młodych oraz 50+.
5.3.7. Rozwijanie rynku pracy celem zatrzymania
wykwalifikowanych kadr.
5.4.
Zwiększona
5.4.1. Wdrożenie aktywnej polityki Miasta w zakresie
atrakcyjność
pozyskiwania inwestorów (poprzez podatki i opłaty
inwestycyjna Rudy
lokalne).
Śląskiej.
5.4.2. Stałe dysponowanie profesjonalną zdywersyfikowaną
i zintegrowaną ofertą (miasta i innych podmiotów)
dla inwestorów, w tym dotyczącą terenów
uzbrojonych.
5.4.3. Rozwijanie profesjonalnej obsługi inwestorów
potencjalnych i działających w mieście.
5.4.4. Włączenie do promocji inwestycyjnej Miasta firm
już działających.
5.4.5. Stworzenie stref przemysłowych na obszarach
zdegradowanych.
5.4.6. Wsparcie stworzenia Regionalnej Instalacji
Przetwarzania Odpadów Komunalnych.
70
5.5.
Znaczący udział w
5.5.1. Wspieranie branż w ramach inteligentnych
potencjale
specjalizacji województwa śląskiego (tworzenie
gospodarczym miasta
ośrodków badawczych oraz inicjatyw klastrowych).
branż nowoczesnych
technologii, w tym w
zakresie rozwiązań
proekologicznych.
5.5.2. Inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy
przedsiębiorstwami, ośrodkami naukowymi
i akademickimi.
5.5.3. Promowanie i rozwijanie postaw innowacyjnych
i kreatywnych na wszystkich etapach edukacji.
5.6.
Atrakcyjny wizerunek
5.6.1. Zbudowanie silnej marki Miasta.
Rudy Śląskiej.
5.6.2. Budowanie wizerunku Rudy Śląskiej na tradycji
śląskiej.
5.6.3. Budowanie wizerunku na sporcie i rekreacji.
5.6.4. Utworzenie centralnego ośrodka szkolenia zapasów
w Rudzie Śląskiej.
5.6.5. Wykorzystanie w promocji miasta ważnych postaci
historycznych, związanych z Miastem (np. Karol
Godula).
5.6.6. Wykreowanie imprezy wizerunkowej Rudy Śląskiej
o zasięgu co najmniej krajowym.
5.6.7. Stworzenie zintegrowanego systemu informacji
w mieście i o mieście, adresowanego do różnych grup
odbiorców.
5.7.
Rozwinięta oferta
instytucji otoczenia
biznesu.
5.7.1. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu w realizacji
ich zadań statutowych.
5.7.2. Utrwalenie współpracy instytucji otoczenia biznesu
w Mieście.
5.7.3. Utrzymywanie i rozwój zaawansowanych powiązań
sieciowych instytucji otoczenia biznesu w skali
lokalnej, krajowej i globalnej.
5.8.
Rozwinięta współpraca
5.8.1. Promowanie i wspieranie inicjatyw klastrowych.
i kooperacja między
5.8.2. Wspieranie rozwoju samorządu gospodarczego.
przedsiębiorstwami.
5.8.3. Upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie
współpracy przedsiębiorstw.
71
IX.
ANALIZA SPÓJNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014-2030
ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
„ŚLĄSKIE 2020+” I PROJEKTEM
STRATEGII ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA
2014 – 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R., ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM
ZAGADNIEŃ
ROZWOJU
TRANSPORTU
MIEJSKIEGO,
WRAZ
ZE
STRATEGIĄ
DLA ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH (ZIT)
1. Wstęp
Analiza spójności Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 jest bardzo
ważna, ponieważ pozwoli korzystać z efektów synergii wynikającej z uczestnictwa w programowaniu
i realizacji zamierzeń w kooperacji z otoczeniem regionalnym.
Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności
Niniejszy dokument prezentuje analizę spójności Strategii Rozwoju Ruda Śląska na lata 2014 – 2030
z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, są to:
 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego do 2020+ roku (lipiec 2013),
 Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020
z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu
miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)
Przyjęta metoda oceny
 0 – oznacza brak odniesienia do danego celu z dokumentu porównywanego,
 1 – oznacza niską zgodność/integralność celów,
 2 – oznacza średni stopień zgodności/integralności celów,
 3 – oznacza wysoki stopień zgodności/integralności celów.
W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Strategii
Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 z celami dokumentu porównywanego. Stopień
zgodności w ramach każdego z celów głównych dokumentów porównywanych został następnie
podsumowany punktacją łączną, której maksymalna wielkość jest zmienna oraz zależna od ilości
celów pochodzących z dokumentów porównywanych.
Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów
Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrótowe omówienie porównywanego
dokumentu Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym zawarta jest ocena punktowa stopnia
zgodności celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 z celami danego
dokumentu.
 Podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach celów
Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030,
 Określają, które z celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 nie pokrywają
się z zapisami porównywanych dokumentów.
72
2. Ocena spójności dokumentów
„ŚLĄSKIE 2020+”
jest najważniejszym
dokumentem strategicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki
rozwoju realizowane na terenie województwa.
Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki
czemu organizowanie zadań można uznać za racjonalne.
Ważną cechą strategii rozwoju województwa jest jej walor informacyjny. Poprzez dokument
strategiczny społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach
rozwojowych przyjętych przez samorządowe władze regionu.
Podstawą strategii rozwoju województwa jest założenie maksymalnego wykorzystania
rozeznanych wewnętrznych zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści
usytuowania geograficznego.
W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne
po jednym dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:
− Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,
− Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,
− Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,
− Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM,
do których opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki
działania.
W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne
Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych
im celów operacyjnych Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030.
Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA
Cele strategiczne:
Ocena
GOSPODARKA
1.
zgodności
Ruda Śląska nowoczesnym,
Cel strategiczny : Województwo śląskie
atrakcyjnym i przyjaznym miejscem
regionem nowoczesnej gospodarki
do życia i rozwoju, miastem
rozwijającej się w oparciu o innowacyjność i
o zintegrowanej przestrzeni
kreatywność
społecznej.
5.
Wyższy poziom rozwoju
gospodarczego Rudy Śląskiej.
Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne i kreatywne
5.5.
przedsiębiorstwa oraz produkty województwa
Znaczący udział w potencjale
gospodarczym miasta branż
nowoczesnych technologii, w tym
1
w zakresie rozwiązań
proekologicznych.
Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny rynek
pracy
1.2.
Zapewnione warunki do rozwoju
aktywności zawodowej mieszkańców
3
w obszarze nowoczesnego przemysłu
73
i usług.
5.2.
Utrzymanie wysokiego poziomu
rozwoju kluczowych przedsiębiorstw
w mieście (z branży górniczej,
metalowej, energetycznej,
spożywczej i logistycznej).
5.4.
Zwiększona atrakcyjność inwestycyjna
Rudy Śląskiej.
Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna gospodarka
5.7.
województwa oparta na elastyczności
i specjalizacji firm oraz strukturach sieciowych
Rozwinięta oferta instytucji otoczenia
biznesu.
5.8.
Rozwinięta współpraca i kooperacja
3
między przedsiębiorstwami.
Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość lokalna
5.1.
Wzrost liczby miejsc pracy w mikro,
i społeczna wykorzystująca lokalne rynki
małych i średnich przedsiębiorstwach
i potencjały
(MŚP).
5.3.
3
Zwiększenie równowagi na rynku
pracy.
Razem liczba uzyskanych punktów:
10
Obszar priorytetowy: (B) SZANSE
Cele strategiczne:
Ocena
ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW
1.
zgodności
regionem o wysokiej jakości życia
opierającej się na powszechnej dostępności
do usług publicznych o wysokim standardzie
społecznej.
2.
Miasto o wysokim stopniu integracji
przestrzennej, z zachowanymi
zasobami naturalnymi i rozwiniętą
4.
Zwiększony potencjał rozwojowy
mieszkańców Miasta.
1.1.
Optymalna opieka medyczna
dla mieszkańców Miasta.
1.11. Efektywny system pomocy społecznej
w Mieście.
1.6. Promowanie aktywności fizycznej
i zdrowego stylu życia wśród
3
mieszkańców.
1.10. Wspieranie klubów i stowarzyszeń
sportowych służące osiąganiu
sukcesów we współzawodnictwie
sportowym.
74
1.7.
Dostosowanie oferty edukacyjnej
do potrzeb indywidualnych i rynku
mieszkańców
pracy.
1.4.
Zaspokojone potrzeby mieszkańców
w zakresie edukacji dzieci
3
i młodzieży.
4.1.
Społeczeństwo wykształcone
adekwatnie do rynku pracy.
1.5.
Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb
i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne warunki
mieszkaniowych i tworzenie
życia mieszkańców
warunków sprzyjających integracji
1.3
Wysoki poziom bezpieczeństwa
w Mieście.
1.14. Rozwój i umacnianie społeczeństwa
obywatelskiego i informacyjnego.
1.13 Budowanie tożsamości lokalnej.
1.8. Upowszechnianie i wspieranie edukacji
3
i aktywizacji kulturalnej
mieszkańców.
1.9. Wspieranie działalności i rozwoju
rudzkich instytucji kultury,
stowarzyszeń oraz promocja rudzkich
artystów.
2.1.
2.7.
Rozbudowana, funkcjonalna baza
infrastruktury społecznej.
4.2.
9
Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ
Cele strategiczne:
Ocena
1.
zgodności
regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej
przestrzeni
2.11. Sprawny i funkcjonalny system
wodociągowo-kanalizacyjny.
2.4. Sprawny system reagowania
kryzysowego.
2.8.
3
Zachowane w dobrym stanie zasoby
naturalne.
2.10. Wdrożone proekologiczne i efektywne
75
rozwiązania w zakresie gospodarki
energetycznej - wysoki stopień
wykorzystywania odnawialnych źródeł
energii.
2.12. Zachowane dopuszczalne poziomy
hałasu
2.9.
Wysoki poziom świadomości
ekologicznej mieszkańców.
2.2.
2.3. Zagospodarowane tereny i obiekty
przestrzeni
1
poprzemysłowe.
2.5. Zagospodarowane przestrzenie
publiczne.
3
2.6. Dostępne tereny pod budownictwo
Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z
Cele strategiczne:
Ocena
OTOCZENIEM
2.
zgodności
przestrzennej, z zachowanymi zasobami
regionem otwartym będącym istotnym
naturalnymi i rozwiniętą infrastrukturą
partnerem rozwoju Europy
techniczną.
3.
7
Wysoki stopień wykorzystania
dziedzictwa kulturowego Miasta.
5.
Wyższy poziom rozwoju gospodarczego
Rudy Śląskiej.
Cel operacyjny: D.1. Współpraca z
partnerami w otoczeniu
5.7. Rozwinięta oferta instytucji otoczenia
biznesu.
5.8. Rozwinięta współpraca i kooperacja
3
3.2. Poprawa stanu technicznego obiektów
zabytkowych.
3.1. Wykorzystany potencjał dóbr kultury.
3
5.6. Atrakcyjny wizerunek Rudy Śląskiej.
2.2. Dobrze skomunikowane Miasto.
1
infrastrukturalnych
7
76
W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano
33 punkty na 39 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów (84.6%, bardzo duża
spójność określana jest w przypadku osiągnięcia 85% wszystkich możliwych punktów). Największa
spójność celów została osiągnięta w przypadku obszaru priorytetowego B szanse rozwojowe
mieszkańców (100%).
Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014
– 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju
transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT).
Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 –
2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu
miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) jest scenariuszem
celów przyszłości, do których zmierza cały subregion. Dzięki scenariuszom dokona się transformacja
sytuacji obecnej na projektowaną. Rozwój ten powinien być oparty o zasady zrównoważonego
rozwoju, co zapewni:
 ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,
 inkubację i dyfuzję innowacji (edukacja, nauka i badania, usługi),
 rozwój kapitału ludzkiego (zdrowie, mieszkalnictwo, usługi),
 zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej,
W Projekcie Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata
2014 – 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju
transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) został
sformułowane cele strategiczne dla każdej z następujących osi:
 Ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,
 Inkubacja i dyfuzja innowacji,
 Rozwój kapitału ludzkiego,
 Zdrowe środowisko.
do których opracowano działania strategiczne.
W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im działania strategiczne
Projektu Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020
z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu
miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) zostały odniesione
do celów strategicznych i przypisanych im celów operacyjnych Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska
na lata 2014 – 2030.
77
Oś: Ogniskowanie zasobów, przepływów
Cele strategiczne:
Ocena
i powiązań gospodarczych
1.
zgodności
Cele strategiczne :
C1.1. Zwiększenie atrakcyjności kluczowych
przestrzeni publicznych
C1.2. Przywrócenie funkcji gospodarczych na
obszarach zdegradowanych
5.
C1.3. Integracja transportu publicznego
D1.1.1. Stworzenie dzielnicy kreatywnej
Nie dotyczy
(kultury i nauki) w Katowicach
D1.1.2. Restytucja Parku Śląskiego oraz parków
miejskich miast Metropolii Górnośląskiej
x
2.5. Zagospodarowane przestrzenie
publiczne.
2.6. Dostępne tereny pod budownictwo
3
D1.1.3. Zagospodarowanie przestrzeni
Nie dotyczy
centralnej (Rynku) Katowic
D1.2.1. Udostępnianie terenów typu brownfield
znajdujących się w centrach miast lub dzielnic
pod nowe działalności gospodarcze
x
2.3. Zagospodarowane tereny i obiekty
poprzemysłowe.
5.4. Zwiększona atrakcyjność
3
inwestycyjna Rudy Śląskiej.
5.6. Atrakcyjny wizerunek Rudy Śląskiej.
D1.3.1. Stworzenie dynamicznego systemu
informacji pasażerskiej w Metropolii
2
Górnośląskiej
D1.3.2. Rozbudowa i integracja ITS Metropolii
Górnośląskiej
D1.3.3. Rozbudowa i integracja systemu
przesiadkowego Metropolii Górnośląskiej
D1.3.4. Odnowienie taboru transportu
publicznego
1
1
1
11
78
Oś: Inkubacja i dyfuzja innowacji
Cele strategiczne :
Cele strategiczne:
2.
C2.1. Zapewnienie dobrych warunków dla
rozwoju nowoczesnego przemysłu i
nowoczesnych usług
C2.2. Rozwój nauki i wzmocnienie procesów
5.
transferu technologii
Ocena
zgodności
gospodarczego Rudy Śląskiej
C2.3. Generowanie istotnych, dużych
projektów demonstrujących pionierskie
rozwiązania technologiczne, w tym
w przestrzeni publicznej
D2.1.1. Tworzenie stref aktywności
2.6.
przemysłowej
Dostępne tereny pod budownictwo
5.4.
5.7.
3
Rudy Śląskiej.
D2.2.1. Rozwijanie istniejących parków
technologicznych (naukowo-technologicznych)
biznesu.
5.8.
3
D2.2.2. Realizacja przedsięwzięć typu triple-
5.5.
helix na rzecz wzmocnienia potencjału
gospodarki Subregionu
2
proekologicznych.
5.4.
Rudy Śląskiej.
D.2.3.1. Realizacja dużych projektów
5.5.
pilotażowych z zakresu inteligentnego miasta
2
proekologicznych.
5.4.
Zwiększona atrakcyjność
D.2.3.2. Realizacja dużych projektów
pilotażowych z zakresu efektywności
energetycznej i energetyki prosumenckiej
energii.
2.9.
3
5.5.
79
proekologicznych.
5.4.
Zwiększona atrakcyjność
D.2.3.3. Realizacja projektów pilotażowych z
5.5.
zakresu nowoczesnych metod leczenia
2
proekologicznych.
5.4.
Rudy Śląskiej.
15
Oś: Rozwój kapitału ludzkiego
Cele strategiczne:
Ocena
Cele strategiczne:
1.
zgodności
C3.1. Wyrównywanie szans edukacyjnych
i wejścia na rynek pracy
C3.2. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej
pracowników i przedsiębiorców
społecznej.
C3.3. Zwiększanie przewagi konkurencyjnej
2.
szkół wyższych
C3.4. Wzmocnienie lokalnych potencjałów
rozwoju
C3.5. Ochrona dziedzictwa i rozwój kultury
4.
Zwiększony potencjał rozwojowy
mieszkańców Miasta.
5.
D3.1.2. Tworzenie i adaptacja obiektów
1.4. Zaspokojone potrzeby mieszkańców
żłobków
w zakresie edukacji dzieci i
3
młodzieży.
D3.1.2. Tworzenie i adaptacja obiektów
1.4.
przedszkolnych oraz programów nauczania do
nowych potrzeb edukacyjnych
i młodzieży.
3
D3.1.3. Adaptacja obiektów szkolnych oraz
1.7.
programów nauczania do nowych potrzeb
edukacyjnych
pracy
1.4.
3
i młodzieży.
80
D3.1.4. Adaptacja obiektów szkolnictwa
1.7.
zawodowego oraz programów nauczania
zawodowego uwzględniająca potrzeby runku
pracy.
pracy
1.4.
młodzieży.
4.1.
3
5.4.
pracy.
D3.2.1. Adaptacja obiektów oraz programów
1.6. Dostosowanie oferty edukacyjnej
nauczania kształcenia ustawicznego
uwzględniająca potrzeby przedsiębiorców
pracy.
1.4.
3
młodzieży.
4.1.
5.3. Zwiększenie równowagi na rynku pracy.
D3.2.2. Realizacja lokalnych paktów promocji
1.2. Zapewnione warunki do rozwoju
przedsiębiorczości i zatrudnienia
aktywności zawodowej mieszkańców
w obszarze nowoczesnego przemysłu
i usług.
4.1.
4.2.
5.1.
Wzrost liczby miejsc pracy w mikro-,
małych i średnich przedsiębiorstwach
3
(MŚP).
5.3.
pracy.
5.7.
biznesu.
5.8.
D.3.3.1. Montaż finansowy w projektach
infrastrukturalnych szkół wyższych
5.6.
1.7.
pracy.
1
81
D3.3.2. Ponadregionalny długookresowy program
Nie dotyczy
promocji szkół wyższych Subregionu
D3.3.3. Subregionalny długookresowy program
x
Nie dotyczy
promocji gospodarki regionu w szkołach
x
wyższych
D3.4.1. Rewitalizacja centrów miast Metropolii
1.5. Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb
Górnośląskiej
mieszkaniowych i tworzenie warunków
sprzyjających integracji wspólnot
sąsiedzkich.
2.3.
Zagospodarowane tereny i obiekty
poprzemysłowe.
2.5.
3
Zagospodarowane przestrzenie
publiczne.
3.2.
Poprawa stanu technicznego obiektów
zabytkowych.
D3.4.2. Rewitalizacja dzielnic miejskich
3.1.
5.6.
1.5. Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb
Metropolii Górnośląskiej
mieszkaniowych i tworzenie warunków
sprzyjających integracji wspólnot
sąsiedzkich.
2.3.
poprzemysłowe.
2.5.
3
publiczne.
3.2.
Poprawa stanu technicznego obiektów
zabytkowych.
D3.4.3. Kreowanie obiektów i przestrzeni
3.1.
5.6.
1.5.
stanowiących impulsy rozwoju lokalnego
1.6.
3
Promowanie aktywności fizycznej
mieszkańców.
2.3.
poprzemysłowe.
82
2.5.
publiczne.
D3.5.1. Ochrona i udostępnianie obszarów
5.6.
1.6.
Promowanie aktywności fizycznej
cennych przyrodniczo
mieszkańców.
2.5.
publiczne.
2.8.
naturalne.
3
energii.
D3.5.2. Zmiana funkcji terenów typu
1.5.
brownfield znajdujących się w centrach miast
lub dzielnic – przekształcenie w przestrzenie
spędzania czasu wolnego
2.3.
3
poprzemysłowe.
2.5.
publiczne.
5.6.
34
Oś: Zdrowe środowisko
Cele strategiczne:
Ocena
Cele strategiczne:
1.
zgodności
C4.1. Równoważenie mobilności
C4.2. Efektywne gospodarowanie energią
do życia i rozwoju, miastem o
C4.3. Bezpieczne gospodarowanie odpadami
zintegrowanej przestrzeni społecznej.
C4.4. Racjonalizacja gospodarki wodno-
2.
ściekowej
C4.5. Ograniczanie negatywnych skutków
eksploatacji węgla kamiennego oraz
intensywnej działalności przemysłowej
5.
D4.1.1. Rozbudowa sieci dróg rowerowego
dojazdu do komunikacji publicznej
1.6. Promowanie aktywności fizycznej
3
83
mieszkańców.
2.2.
2.2.
D4.2.1. Termomodernizacja w budynkach
2.1.
użyteczności publicznej, wielorodzinnych
D4.1.2. Stworzenie systemu park&ride
Metropolii Górnośląskiej
budynkach mieszkalnych i/lub instalacje OZE
w modernizowanych energetycznie budynkach
2
3
energii.
5.6.
D4.2.2. Konwersja źródeł zaopatrzenia
w ciepło i energię elektryczną
2
energii.
5.6.
2.1.
likwidacji „niskiej emisji”
2.8.
naturalne.
3
energii.
2.9.
5.6.
2.1.
likwidacji azbestu
2.8.
naturalne.
2.9.
3
gospodarki wodno-ściekowej
5.6.
2.1.
2.8.
naturalne.
2.9.
5.6.
84
D4.4.2. Budowa instalacji do zagospodarowania
komunalnych osadów ściekowych
2.8.
3
naturalne.
D4.5.1. Wspieranie rozwoju innowacyjnych
5.6.
5.5.
technologii i metod w geoinżynierii i ochronie
środowiska na terenach zurbanizowanych
2
proekologicznych.
5.6.
24
W ocenie zgodności ze Projektem Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa
Śląskiego na lata 2014 – 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień
rozwoju transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)
uzyskano 84 punkty na 99 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów (84.9%, bardzo
duża spójność określana jest w przypadku osiągnięcia 85% wszystkich możliwych punktów).
Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku osi 3 Rozwój kapitału ludzkiego (94,4%).
3. Podsumowanie
Ocena
Maksymalna
możliwa
liczba
punktów
Uzyskana
liczba
punktów
Procent
maksymalnej
liczby
punktów
39
33
84.6%
99
84
84,9%
138
117
84,8%
Projekt Strategii Rozwoju Subregionu
Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014
– 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym
uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu
miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych
inwestycji terytorialnych (ZIT)
Razem
Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 w przeprowadzonej analizie
spójności z dokumentami strategicznymi w otoczeniu uzyskała razem 117 punkty na 138 możliwych
do zdobycia. Oznacza to, że cele Strategii są spójne z celami dokumentów strategicznych w 84,8%.
Stopień integralności celów jest duży. Wśród celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska nie
ma takich zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.
Na tej podstawie można stwierdzić, że Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata
2014-2030 bardzo dobrze wpisuje się w podstawowe dokumenty strategiczne w otoczeniu.
85
X.
1.
ZAŁĄCZNIKI
Wizja i misja Rudy Śląskiej – wyniki warsztatów
Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Powinna być ona motywująca, określając
pozytywny obraz uwzględniający lokalne uwarunkowania.
Grupa 1
Zdrowe, zielone, bezpieczne i nowoczesne miasto, gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością.
1.
Zdrowe nowoczesne budownictwo (miasto doskonałe do zamieszkania).
2.
Miasto urządzonej zieleni i rekreacji (szlaki turystyczne).
3.
Zrewitalizowane miasto (tereny poprzemysłowe).
4.
Miasto wykorzystujące odnawialne źródła energii.
5.
Zrewitalizowana historyczna zabudowa z nowymi funkcjami.
6.
Miasto zrewitalizowane, połączenie starego z nowym.
7.
Miasto dobrze skomunikowane.
8.
Oświata, kultura, zdrowie, rekreacja.
9.
Miasto nowoczesnego przemysłu i usług.
10. Miasto sprawnego transportu publicznego (centra przesiadkowe).
11. Nowoczesna i dostępna służba zdrowia.
12. Nowoczesne i bezpieczne szkoły idące z duchem czasu.
13. Miasto bez barier (osoby starsze i niepełnosprawne) – osiedle dla emerytów.
14. Miasto atrakcyjne inwestycyjnie dla kapitału zagranicznego.
15. Miasto z bogatą ofertą kulturalną.
Grupa 2
Nasza Ruda Śląska 2013
1. Ruda Śląska atrakcyjnym miejscem do inwestycji (dużo zakładów pracy) i przedsiębiorczości.
2. Ruda Śląska jako miasto uporządkowanej przestrzeni miejskiej.
3. Stworzenie Centrum Miasta
- prawdziwy rynek z zapleczem i funkcją centrum (wizytówka
miasta).
4. Miasto bez barier komunikacyjnych.
5. Bezpieczne miasto.
6. Miasto dba o politykę równych szans, nie dzieli mieszkańców.
7. Miasto czyste ekologicznie.
8. Nowoczesna baza sportowo-rekreacyjna.
9. Oświata na wysokim poziomie (edukacja, zaplecze techniczne) i odpowiadająca potrzeba rynku
pracy.
10. Kultura wizytówką miasta.
11. Wystarczająca ilość placówek zdrowia i szybki dostęp do opieki lekarskiej.
12. Miasto mocno zintegrowane z regionem.
13. Wystarczająca ilość żłobków i przedszkoli.
14. Duże miasto małych, witalnych dzielnic.
86
15. Specjalizacja rozwojowa miasta.
16. Miasto otwartych możliwości.
Grupa 3
Miasto Monitorowane – Bezpieczne
1. Wyedukowanie przedsiębiorczego społeczeństwa.
2. Dalsze dostosowywanie kształcenia zawodowego dla potrzeb lokalnego rynku pracy.
3. Aktywacja terenów inwestycyjnych.
4. Rewitalizacja koryt rzecznych.
5. Utworzenie osiedli dla osób starszych.
6. Poszerzona oferta opieki dla dzieci (żłobki, przedszkola, świetlice).
7. Nowe kubatury mieszkalne wraz z infrastrukturą (wyburzenie budynków z „wielkiej płyty”
lub modernizacja „wielkiej płyty”).
8. Zrewitalizowana tkanka budynków zabytkowych.
9. Miasto ładu przestrzennego.
10. Miasto estetyczne.
11. Miasto zielone (uporządkowana zieleń).
12. Miasto kultury i sportu (aktywnego wypoczynku) – poszerzenie oferty na poziomie XXI
w. instytucji kultury, szczególnie bibliotek).
13. Edukacja.
14. Rewitalizacja parków miejskich.
15. Ogród botaniczny.
16. Zintegrowane centrum.
17. Rozwinięta, zintegrowana komunikacja miejska (nowe linie tramwajowe, trasy rowerowe,
wymiana taboru autobusowego – nowa siatka ulic, modernizacja kolei).
Grupa 4
Ruda Śląska 2030
1. Miasto o rozwiniętych małych i średnich przedsiębiorstwach – gwarancja pracy – istnienie stref
przemysłowych.
2. Sprawna infrastruktura drogowa (drogi, chodniki) – bezkolizyjna.
3. Przygotowanie terenów pod budownictwo indywidualne i wielorodzinne.
4. Istnienie
terenów
sportowo-rekreacyjnych
umożliwiających
wypoczynek
mieszkańców
(tereny + obiekty).
5. Infrastruktura „dla rodziny” (żłobki, przedszkola).
6. Przemysł ciężki – nie uciążliwy dla środowiska.
7. Procedury i środki techniczne zapewniające bezpieczeństwo mieszkańców (monitoring).
8. Zagospodarowane tereny poprzemysłowe.
9. Miasto atrakcyjne w aglomeracji.
10. Rozwinięta
komunikacja
miejska
(kolejka
podmiejska)
+
połączenia
pozamiejskie
(międzynarodowe) (komunikacja z lotniskami).
11. Istnienie dostatecznej liczby parkingów i garaży (piętrowe).
12. Centra kultury w każdej dzielnicy.
87
13. Zrewitalizowane obiekty zabytkowe (poprzemysłowe).
14. Istnienie „Centrum Miasta”.
15. Wyeliminowana „niska emisja” – systemy ekologiczne, energia odnawialna, technologie
energooszczędne.
16. „Uzbrojenie” posesji – dostęp do gazu, kanalizacji itp.
17. Polityka społeczna – prorodzinna – rozwinięte „usługi” socjalne dla wszystkich grup społecznych.
18. Punkty informacyjne (interaktywne).
19. Rozwinięta, nowoczesna, łatwo dostępna służba zdrowia.
Grupa 5
1. Miejsce w Aglomeracji Śląskiej – nowoczesna sypialnia.
2. Dobra komunikacja, w tym dobrze rozwinięta sieć dróg rowerowych.
3. Nowoczesne, estetyczne budownictwo mieszkaniowe (ogólnodostępne).
4. Dobrze rozwinięte i nowoczesne ośrodki sportowo-rekreacyjne.
5. Duża ilość miejsc pracy opartych na nowych technologiach.
6. Wysoka jakość nauczania z dostosowaniem do nowoczesnego rynku pracy.
7. Atrakcyjna oferta opieki nad małymi dziećmi oraz osobami starszymi i niepełnosprawnymi.
8. Wykorzystanie potencjału dóbr kultury (zabytków) – stały szlak zabytków (odrestaurowana
substancja).
9. Wysoki poziom bezpieczeństwa.
10. Wykorzystanie potencjału przyrodniczego.
11. Pielęgnacja i eksponowanie tradycji regionalnej.
12. Utworzenie centrów dzielnicowych.
13. Miasto bez barier.
Grupa 6
1. Wykształcone społeczeństwo.
2. Zielona Ruda (uporządkowana).
3. Industrialne miasto (wykorzystanie dziedzictwa poprzemysłowego).
4. Szczęśliwi, uśmiechnięci ludzie na ulicach.
5. Nowoczesna sieć dróg – doskonałe wewnątrzmiejskie skomunikowanie.
6. Przyrost demograficzny służący zaludnieniu miasta – „rodzimy się, mieszkamy i pracujemy
w Rudzie Śląskiej”.
7. Nowoczesne centra gospodarcze.
8. Zaspokojone potrzeby mieszkaniowe.
9. Miasto sportu, kultury i rekreacji.
10. Przedsiębiorczy, aktywni Rudzianie.
11. Szlak architektury militarnej i poprzemysłowej.
12. Miasto optymalnie wspierające osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.
13. Zmodernizowane zasoby mieszkaniowe.
14. Chronione zabytki – odnowione, w doskonałym stanie.
15. Miasto dzielnic, które nie dzielą, zintegrowane dzielnice.
16. Szlak między dzielnicami.
88
17. Efektywna aktywizacja zdegradowanych dzielnic i terenów.
18. Tętniący życiem Rynek – kawiarenki (piwo – miejsce spotkań całych rodzin).
19. Port lotniczy.
20. Darmowa komunikacja o wysokim standardzie.
21. Rozbudowana, nowoczesna baza noclegowa.
22. Ruda prekursorem nowych trendów.
23. Ogólnopolskie wybory Rudej Miss.
24. Praca dla wszystkich chętnych.
25. Miasto bez dwutlenku węgla - miasto bez kominów.
26. Więcej stref Wi-Fi.
27. Miasto bez barier architektonicznych:

siłownie na powietrzu,

ścieżki zdrowia, rowerowe,

hale sportowe – wielofunkcyjne,

odnowione, istniejące obiekty sportowo-rekreacyjne,

lodowisko kryte,

stadion,

więcej olimpijczyków,

stypendia dla sportowców.
28. Park edukacyjny dla dzieci i młodzieży.
29. Wyższe uczelnie w mieście i szkoły zawodowe dla młodzieży i dorosłych.
30. Hospicjum stacjonarne – opieka paliatywna, miasto opiekujące się nieuleczalnie chorymi.
31. Bezpieczne miasto.
32. Wielki Piec – parkiem rozrywki.
33. Wytworzenie produktu lokalnego – np. Rude Piwo, woda mineralna Rudzianka.
34. Rewitalizacja hałd.
35. Żłobki, przedszkola – tanie.
36. Kajaki, rowerki wodne na niezagospodarowanych rekreacyjnie akwenach.
37. Czysta Kłodnica – spływy kajakowe.
38. Igrzyska olimpijskie w aglomeracji.
39. Międzynarodowy festiwal filmowy i inne imprezy sportowe i kulturalne.
40. Sztolnia dziedziczna.
41. Metro.
89
Grupa 7
SPOŁECZEŃSTWO
ŚRODOWISKO
EKONOMIA
 Przyjazne dla mieszkańców rodziny  Wysoka świadomość ekologiczna  Rozwój budownictwa
 Bezpieczne
indywidualnego
 Duży potencjał kulturalny
 Przemysł nowoczesnych
i sportowy
technologii
 Przyjazne, z potencjałem,
 Turystyka postindustrialna
świadome, aktywne społeczeństwo
obywatelskie
Nowoczesne, Przyjazne przedmieścia do zamieszkania
SILNE POLIS
Grupa 8
„Miasto Świadome”
1. Przyjazne mieszkańcom, wygodne, piękne, zadbane.
2. Dobrze skomunikowane.
3. Dobrze wykształcone społeczeństwo adekwatne do rynku pracy.
4. Bezpieczne.
5. Symbioza dużych i małych przedsiębiorstw – rozwinięta przedsiębiorczość.
6. Wykreowanie charakteru każdej dzielnicy.
7. Symbioza biznesu + edukacji (nauki) + Instytucji otoczenia biznesu.
8. Miasto dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.
9. Miasto wykorzystujące centralne miejsce w Aglomeracji Górnośląskiej.
10. Twórcze przekształcenie terenów i obiektów poprzemysłowych.
11. Miasto postrzegane pozytywnie przez swoich mieszkańców i sąsiadów.
12. Dobre miejsce do inwestowania.
13. Świadomi i zdrowi mieszkańcy (poprzez sport i rekreację, edukację od wieku przedszkolnego).
14. Dobrze rozwinięte instytucje kultury.
Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą
koncepcję działania.
Największa gmina górnicza w Europie
Grupa 1
Żyj i zamieszkaj w Rudzie Śląskiej, zielonym sercu Metropolii (Śląska), gdzie tradycja łączy się
z nowoczesnością.
Grupa 2
1. Jesteśmy miastem, gdzie żyje się godnie i wygodnie.
2. Ruda Śląska to miasto otwartych możliwości.
90
3. Miasto dzielnic, które nie dzielą.
4. Ruda Śląska – szanujemy tradycję, tworzymy nowoczesność.
Grupa 3
1. Ruda Śląska to swojskie miasto w metropolii, miasto nowoczesne, rozwojowe, obywatelskie,
atrakcyjne dla mieszkańców i przyjezdnych, wykorzystujące potencjał społeczny, ekonomiczny,
przyrodniczy oraz dziedzictwo kulturowo-historyczne własne i regionu.
2. Ruda Śląska to miasto różnorodności i otwartości, dzięki której każdy z mieszkańców czuje się
dobrze.
Grupa 4
1. Ruda Śląska to nieograniczone możliwości dla ludzi odważnych i kreatywnych spełniających
swoje marzenia.
2. Ruda Śląska to miejsce o nieograniczonych możliwościach kreujących przestrzeń dla każdego.

(spełnienie marzeń,

nieograniczone możliwości, wielka szansa,

bez ograniczeń,

miasto dla każdego, otwarta przestrzeń,

szerokie horyzonty rozwoju,

odważna,

gotowe na zmiany,

dobra inwestycja).
Grupa 5
1. Ruda Śląska to nowoczesna sypialnia Aglomeracji Śląskiej.
2. Ruda Śląska to miasto, które łączy nowoczesność z tradycją.
3. Ruda Śląska to nowoczesna sypialnia oparta na tradycji i kulturze śląskiej.
4. Jesteśmy miastem, w którym wygodnie mieszkasz, odpoczywasz i możesz się rozwijać.
Grupa 6
1. Ruda Śląska to przyjazne dla mieszkańców miasto poprzez jego zrównoważony rozwój.
2. Ruda Śląska łączy i integruje.
3. Ruda Śląska – centrum Śląska.
4. Ruda Śląska miastem tradycji i nowoczesności.
5. Ruda Śląska miastem śląskiej tradycji, nowoczesności, otwarte na nowe możliwości, przyjazne,
zintegrowanych dzielnic i szczęśliwych ludzi.
6. Ruda Śląska bezpieczne i przyjazne miasto zrównoważonej tradycji i nowoczesności.
7. Ruda Śląska to miasto na miarę potrzeb i możliwości.
Grupa 7
1. Ruda Śląska miastem przyjaznym, nowoczesnym, wykorzystującym i podkreślającym swoje
przewagi w zróżnicowanej Metropolii.
91
2. Ruda Śląska „sypialnia Górnego Śląska” oferująca miejsce do zamieszkania w przystępnej cenie
i otoczone rozwiniętą infrastrukturą, dobrze skomunikowane wewnętrznie i zewnętrznie.
3. Ruda Śląska miastem wykorzystującym potencjał turystyki postindustrialnej. Jesteśmy miastem
otwartym dla inwestycji i budownictwa.
4. Ruda
Śląska
miastem
najbardziej
przyjaznym
rodzinie,
łączącym
dumę
z
tradycji
z nowoczesnymi technologiami i doskonałą infrastrukturą.
Grupa 8
1. Ruda Śląska to miasto świadome w centrum Aglomeracji.
2. Jesteśmy miastem wysokiej klasy fachowców.
3. Ruda Śląska to miasto świadome swego potencjału i „zarażające innych”.
2.
Lista osób uczestniczących w spotkaniach warsztatowych
Nazwisko
Dziedzic
Imię
Grażyna
Pierończyk
Morek
Janduła-Jonda
Guziel
Michał
Jacek
Grażyna
Ewa
Adamczyk
Belkiewicz
Michał
Małgorzata
Brzóska
Marcin
Brzyszkowski
Bułat
Adam
Bartłomiej
Cerlak
Chmielewska
Chojnacka-Malik
Lucyna
Ewa
Violetta
Dymek
Roman
Esz
Agnieszka
Fijałkowski
Wojciech
Gałuszka
Gamba
Krystian
Mirosława
Ignor
Halina
Jersz
Barbara
Kaczmarczyk-Całek
Jolanta
Kaczyńska
Karina
Instytucja
Prezydent Miasta Ruda Śląska
Zastępca Prezydenta Miasta
Zastępca Prezydenta Miasta
Sekretarz Miasta
Skarbnik Miasta
Podzespół ds. społecznych
Urząd Miasta Ruda Śląska
Parafia Ewangelicko-Augsburska Odkupiciela
w Wirku
Sanktuarium Świętego Józefa
.bringMore advertising
Dom Kultury
Stowarzyszenie "Razem dla Rudy Śląskiej"
Dzienny Dom Pomocy Społecznej
Urząd Miasta Ruda Śląska - Naczelnik Wydziału
Zarządzania Kryzysowego
Zespól Szkół Specjalnych nr 3, Lokalny Informator
dla Osób Niepełnosprawnych
w Rudzie Śląskiej
Miejska Biblioteka Publiczna
Pełnomocnik Prezydenta Miasta
ds. Osób Niepełnosprawnych
Miejskie Przedszkole nr 4
w Rudzie Śląskiej
Dom Pomocy Społecznej "Senior"
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
w Rudzie Śląskiej
92
Nazwisko
Kalinowska
Imię
Katarzyna
Instytucja
Karaś
Kasprowska
Krawczyk
Krzyż
Paweł
Aleksandra
Stefania
Leonard
Powiatowy Urząd Pracy
Rudzkie Konto Pomocy
Cukiernia H.Krzyż
Kukiełka
Kulpok
Kurpanik
Lip-Kornatka
Grażyna
Tomasz
Bożena
Marta
Szkoła Podstawowa nr 4
Morys
Krystian
w Rudzie Śląskiej
Mrzyczek-Szczęsny
Otrębski
Anna
Jacek
Pawłowski
Mieczysław
Piątek-Niewęgłowska
Piechaczek
Anna
Krzysztof
Piecko
Piekarz
Aleksandra
Krzysztof
Pluta-Szymajda
Patrycja
Polczyk
Danuta
Poloczek
Aleksandra
Pyka
Adam
Rolnik
Klaudia
Skrzyposzek
Bogdan
Sładkowska
Lidia
Staisz
Arkadiusz
Szczerbiński
Szołtysek
Szulirz
Jerzy
Weronika
Alina
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
w Rudzie Śląskiej
Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci
Niepełnosprawnych
Forum Inicjatyw Kulturalnych
Związek Górnośląski koło Halemba
Stowarzyszenie Św. Filpa Nereusza
Szwedka
Tertel
Trzciński
Wystyrk-Benigier
Janina
Marek
Andrzej
Barbara
Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie
Mieszkaniec Miasta
Radny Rady Miasta Ruda Śląska
Zegan
Zoworka
Małgorzata
Ośrodek Interwencji Kryzysowej
Justyna
Podzespół ds. zasobów i potencjałów
Adam
Bartela
Aquadrom Sp. z o.o.
Ośrodek Terapii Uzależnień
i Pomocy Psychologicznej SP ZOZ
Śląskie Media Sp. z o.o.
Komenda Miejska Policji w Rudzie Śląskiej
Komendant Straży Miejskiej
w Rudzie Śląskiej
w Rudzie Śląskiej
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
w Rudzie Śląskiej
Caritas - Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych
Gimnazjum nr 8
w Rudzie Śląskiej
93
Nazwisko
Imię
Instytucja
Konsultant i moderator Zespołu ds. potencjałów
i zasobów
Rudzkie Stowarzyszenie
Inicjatyw Niebanalnych "In-nI"
Fundacja Hereditas Silesiae Superioris
Bartnicki
Tomasz
Bartniczak
Tomasz
Biały
Dawid
Bizoń
Grzegorz
Zespół Ciepłowni Przemysłowych
"Carbo - Energia" Sp. z.o.o.
Botor
Brzezińska-Dłóciok
Buryan
Cop
Łukasz
Ewa
Renata
Klaudiusz
RS Architekci
Kino Patria
Młodzieżowy Dom Kultury w Rudzie Śląskiej
Państwowa Straż Pożarna w Rudzie Śląskiej
Czaja
Justyna
Śląsk Związek Chórów i Orkiestr
Okręg Rudzki
Czarnecka
Zofia
Daszczyk-Biernat
Maria
Drewniok
Krzysztof
Dworak
Barbara
Frankowicz-Frank
Iwona
Gałuszka
Sonia
Gładysz
Cecylia
Grzybek
Zygmunt
Grzybowska
Janik
Jezusek
Jędryka
Anna
Piotr
Jerzy
Ewa
Urząd
Urząd
Urząd
Urząd
Knapik
Henryk
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Mieszkaniowej Sp. z o.o.
Knoppik
Kominek
Kopeć
Kozłowski
Adam
Agnieszka
Swietłana
Marek
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.
Stowarzyszenie Przyjaciół Ekologii "Ecoterra"
Huta Pokój S.A.
Kruszewska
Kucharski
Kucytowska
Aleksandra
Roman
Alina
Lomania
Jan
Łatacha
Adam
Małachowska
Jolanta
Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia
Zawodowego
Lokalna Inicjatywa Obywatelska
"Moje Kochłowice"
Masłowska
Leokadia
Centrum Kształcenia Ustawicznego
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Chorzowie
Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego
Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości
"Barbara"
Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji Sp. z o.o.
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
w Rudzie Śląskiej
Miasta
Miasta
Miasta
Miasta
Ruda Śląska
Ruda Śląska
Ruda Śląska
Ruda Śląska
94
Nazwisko
Matuszkiewicz
Imię
Instytucja
Anna
Mentelski
Paweł
Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów
i zasobów
Mikołajek-Wałach
Młynarczuk
Mrówka
Niedźwiecka-Długosz
Barbara
Renata
Dorota
Katarzyna
Fundacja Hereditas Silesiae Superioris
Nowak
Barbara
Ochliński
Sławomir
Oleś
Orenowicz
Osmenda
Bożena
Wojciech
Józef
Muzeum Miejskie w Rudzie Śląskiej
Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych
van Gansewinkel Górny Śląsk Sp. z o.o.
RS Architekci
Atectis
Paśmionka
Franciszek
Pawlik
Płaczek
Podgórski
Bożena
Beata
Adam
Romańczuk
Grzegorz
Rybka
Grzegorz
Ryguła-Mańka
Patrycja
Rysz
Kamil
"Terplan" Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo
Projektowania Studiów Usług i Realizacji.
Sekuła-Janus
Skrzymowski
Skuczeń
Sonia
Krzysztof
Grażyna
GSM "Nasz Dom"
MGSM "Perspektywa"
Dom Kultury w Rudzie Śląskiej
Skurczak
Grzegorz
Sobańska-Waćko
Anna
Sosin
Olga
Stemplewska
Szykowski
Szysler
Anna
Adam
Wojciech
Nadleśnictwo Katowice
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Chorzowie
Śląski Park
Przemysłowo-Technologiczny Sp. z .o.o.
Rudzkie Konto Pomocy
Restauracja "Pod Filarem"
Święchowicz
Urbańczyk
Sławomir
Łukasz
Waćko
Bogusław
Wenda
Leszek
Włodarska
Wołoszczuk
Renata
Andrzej
Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.
Regionalne Towarzystwo
Budownictwa Społecznego
Urząd Statystyczny w Katowicach
Urząd Skarbowy w Rudzie Śląskiej
Zabielski
Jarosław
Budownictwo Ogólne
Międzygminne Towarzystwo Budownictwa
Społecznego
GSM "Nasz Dom"
Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej
Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew
Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów
i zasobów
Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji Sp. z o.o.
Miejskie Centrum Kultury
95
Nazwisko
Imię
Instytucja
- Rzeczoznawstwo - Usługi - Nieruchomości
"Complex"
RS Architekci
Żelazny
Agnieszka
Żurek
Żywot
Badera
Ilona
Urząd Statystyczny w Katowicach
Monika
Fundacja Minionej Epoki
Podzespół ds. gospodarki i promocji
Artur
Mieszkaniec Miasta
Baron
Grzegorz
Barchański
Bronisław
Blicharski
Ryszard
Błoch
Bochnia
Grażyna
Krzysztof
Brzęczek
Michał
Chodyra
Ireneusz
Czepiec
Gabriela
Dębczyński
Jacek
Główny konsultant i moderator Zespołu ds.
gospodarki i promocji
Gil
Henryk
Rada Gospodarcza
przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska
Greinert
Holona
Jóskowski
Bogdan
Piotr
Rafał
Urząd Miasta Ruda
Ale Dom Nieruchomości
Karaś
Aleksandra
Rudzki Inkubator
Przedsiębiorczości Sp. z o.o.
Kasperczyk
Koczubik
Korzekwa
Król
Damian
Jolanta
Dawid
Christian
Ekoinwentyka Sp. z o.o.
Urząd Miasta Chorzów
DWT group
Pikro Spółka Jawna
Kuczera
Kurkowski
Kuś
Malik
Alicja
Krzysztof
Małgorzata
Jerzy
Mieszkaniec Miasta
Carbomech Sp. z o.o.
Zakład Przetwórstwa Mięsnego Kuś
Zakład Zieleni Miejskiej Sp. z o.o
Mecner
Ewelina
Śląski Park
Przemysłowo-Technologiczny Sp. z o.o.
Mejer
Miś
Morski
Nalepa
Krzysztof
Tomasz
Ferdynand
Franciszek
Prosper Nieruchomości Komercyjne
Śląski Związek Gmin i Powiatów
P.H.U.P. "FRIB-EX"
Nowok
Parzych
Daniel
Szymon
KWK Halemba-Wirek
Kompania Węglowa S.A.
Akademia Górniczo-Hutnicza
Rada Gospodarcza
przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska
Sileman Sp. z o.o.
Razem dla Rudy Śląskiej
Centrum Dystrybucyjne
Jeronimo-Martins S.A.
KWK Bielszowice
P.U.H. Rimsa
96
Nazwisko
Imię
Instytucja
Peteja
Henryk
MPRD Sp. z o.o.
Piecha
Podgórski
Pompa-Obońska
Przydział
Krzysztof
Marek
Hanna
Sylwia
Egida System
RAR Inwestor
Rzeżucha
Tomasz
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Mieszkaniowej w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.
Sabuda
Alina
Rudzki Inkubator
Słaboń
Tadeusz
Zespół Ciepłowni Przemysłowych
"Carbo - Energia" sp. z o.o.
Sławik
Grzegorz
Sochacka
Joanna
Sochacki
Trzciński
Wanat
Zbigniew
Jerzy
Aleksandra
Wesoły
Wiora
Marek
Walerian
Wochnik
Katarzyna
Wojciech
Stanisław
Woźniak-Bagińska
Iwona
Wyciślik
Jakub
Wysocka-Siembiga
Aleksandra
Zelder
Mariusz
Żok
Krzysztof
Żukowski
Grzegorz
Solidus Sp. z o.o.
Rudzki Inkubator
Fundacja Innovare
Huta Pokój S.A.
Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach
Promus Ruda Śląska Sp. z o.o.
Rudzka Agencja Rozwoju
"INWESTOR" Sp. z o.o.
Rudpol Opa Sp. z o.o.
w Rudzie Śląskiej
KWK Pokój
KWK Bielszowice
97
98
ZAŁACZNIK NR 3
„STRATEGIA ROZWOJU
ŚWIĘTOCHŁOWIC DO ROKU 2030”
Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 została opracowana w ramach realizacji projektu
„Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy
Śląskiej i Świętochłowic” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna 2007 - 2013.
Opracowanie:
Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER
Urząd Miasta Świętochłowice
Zespół Redakcyjny
Roman Gruszczyk, Izabela Małysz, Bartosz Tyrna, Mateusz Werpachowski
Stanisław Korman, Ryszard Willner-Paster
Konsultacja merytoryczna:
prof. nadzw. dr hab. Adam Bartoszek
prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Czekaj
dr Krzysztof Koj
Świętochłowice 2014
Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 20 30
Spis treści
Wprowadzenie, uwagi metodologiczne ......................................................................................... 5
1. Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej ................................................................. 8
2. Analiza SWOT ............................................................................................................................. 15
3. Koncepcja strategiczna – wizja rozwoju miasta ....................................................................... 25
Misja samorządu Świętochłowic do roku 2030 ....................................................................... 26
Wizja Świętochłowic 2030 ........................................................................................................ 27
4. Cele strategiczne ....................................................................................................................... 28
5. Program rozwoju Świętochłowic .............................................................................................. 34
5.1 Projekty strategiczne ........................................................................................................... 34
5.2 Cele operacyjne ................................................................................................................... 36
Obszar planowania: Gospodarka .......................................................................................... 37
Obszar planowania: Infrastruktura....................................................................................... 40
Obszar planowania: Społeczność ......................................................................................... 44
5.3 Nowoczesny samorząd – doskonalenie procesów zarządzania ........................................ 47
Obszar planowania: Zarządzanie .......................................................................................... 48
6. System zarządzania strategicznego .......................................................................................... 53
6.1 Wdrażanie Strategii ............................................................................................................. 54
6.2 Monitorowanie i ewaluacja ................................................................................................ 55
7. Komunikacja i upowszechnianie Strategii ................................................................................ 61
8. Zintegrowany charakter Strategii ............................................................................................. 65
Zestawienie tabel ........................................................................................................................... 68
Zestawienie grafik .......................................................................................................................... 68
Osoby zaangażowane w prace Rady Liderów Lokalnych ............................................................. 68
1
Wyjaśnienie skrótów stosowanych w dokumencie
BO – Budżet Obywatelski
BPO – Business Process Outsourcing (zewnętrzna obsługa procesów biznesowych)
CKŚ – Centrum Kultury Śląskiej
DTŚ – Drogowa Trasa Średnicowa
GUS – Główny Urząd Statystyczny
JST – Jednostka Samorządu Terytorialnego
KG – Konurbacja Górnośląska
KSSE – Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
MŚP – małe i średnie przedsiębiorstwa (sektor obejmuje też mikroprzedsiębiorstwa)
NGO – organizacje pozarządowe (skrót od angielskiej nazwy non governmental organization)
OKE – Okręgowa Komisja Egzaminacyjna
REGON – Rejestr Gospodarki Narodowej (akronim)
SRPS – Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
UE – Unia Europejska
2
Szanowni Państwo, mieszkańcy Świętochłowic,
mam przyjemność przedstawić Państwu Strategię Rozwoju Świętochłowic do roku 2030
– dokument, który wyznacza kierunki rozwoju naszego miasta na najbliższe kilkanaście lat.
Zawarta w nim wizja Świętochłowic jest wynikiem intensywnych prac, w których aktywnie
uczestniczyli mieszkańcy, liderzy społeczni, zewnętrzni eksperci, konsultanci akademiccy oraz
przedstawiciele struktur samorządu. Wszystkim, którzy w różnych formach angażowali się
w prace nad Strategią serdecznie dziękuję.
Wyzwania stojące przed Świętochłowicami wymagały sformułowania ambitnych celów. Taka
też jest niniejsza Strategia – ambitna, ale wykonalna. Jest to program zdefiniowany i wdrażany
przez samorząd, pojmowany jako wspólnota nas wszystkich – mieszkańców miasta. Stąd
zarówno na etapie opracowania, ale mam nadzieję, że także realizacji, aktywność
świętochłowiczan jest kluczem do jego sukcesu. Strategia wyznacza w niektórych obszarach
zupełnie nowe kierunki, które do tej pory nie były obecne w programach rozwojowych miasta.
W tym sensie chcę, aby nowoczesne Świętochłowice budowały pozycję konkurencyjną
w oparciu o nowatorskie i innowacyjne idee, które będą naszą siłą tam, gdzie musimy się
mierzyć z konkurencją ze strony innych, większych ośrodków miejskich. Jednocześnie, jako
ważne punkty odniesienia, w Strategii są obecne dobre śląskie tradycje oraz współpraca
z sąsiadami – w ramach Konurbacji Górnośląskiej.
Każdy z elementów Strategii Rozwoju Świętochłowic jest w takim czy innym wymiarze
zorientowany na jakość życia świętochłowiczan. Jestem przekonany, że realizacja określonych
w niej kierunków rozwoju pozwoli zbudować przestrzeń miasta, która w różnych wymiarach
będzie przestrzenią urzeczywistniania Państwa planów, celów i marzeń, przestrzenią rzetelnej
pracy, dobrego odpoczynku i wygodnego życia.
Świętochłowicki
samorząd,
przystępując
do realizacji
niniejszej
Strategii,
bierze
odpowiedzialność za przyszłe wyniki i rezultaty. Jednak fundamentem przyszłego sukcesu
miasta jest jak najszersze zaangażowanie mieszkańców w różne formy działań, które
w kolejnych latach będą inicjowane i podejmowane w oparciu o zapisy Strategii. Jestem
przekonany, że Świętochłowice w 2030 to nasz wspólny projekt.
Dawid Kostempski
Prezydent Miasta Świętochłowice
3
Wprowadzenie, uwagi metodologiczne
Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest kluczową deklaracją samorządu, w której
definiuje on wizję i kierunki rozwoju miasta. Prezentowany program działania jest koherentny
ze strategiami i programami rozwoju na poziomie krajowym i wojewódzkim. Przyjęto,
że spójność wyznaczonych kierunków rozwoju z możliwością wykorzystania zewnętrznego
finansowania będzie warunkować skuteczność wdrażania strategii. Podstawą prawną
dla opracowania i wdrażania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest Ustawa
o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. 1990 Nr 16 poz. 95 z późn. zmianami),
która w artykule 18 ust. 2, pkt 6 wskazuje na kompetencje Rady Miasta w zakresie uchwalania
planów gospodarczych. Ustawa pozostawia samorządom dowolność w kwestii metody i formy
opracowania tego rodzaju dokumentu.
Działania, których celem było opracowanie strategii podjęto w ramach projektu
„Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa,
Rudy Śląskiej i Świętochłowic” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna. Ten
aspekt opracowania Strategii w ramach partnerskiego projektu współpracy z sąsiednimi
miastami znajduje też swoją kontynuację w samej zawartości założeń rozwoju – partnerstwo i
współpraca to jedne z podstawowych wartości, na które zorientowana jest niniejsza Strategia.
Strategia jest kompleksowym programem wspomagającym zarządzanie miastem. Kluczowym
etapem prac nad Strategią były warsztaty strategiczne, w których uczestniczyli członkowie
Rady Liderów Lokalnych, a także prace Zespołu Sterującego. W pracach tych gremiów udział
wzięli radni, przedstawiciele Urzędu Miasta oraz instytucji samorządowych, przedstawiciele
organizacji społecznych i sektora biznesu, przedsiębiorcy, mieszkańcy, a także niezależni
moderatorzy i eksperci. Ważnym źródłem dla sformułowania ostatecznych zapisów Strategii
były również wyniki sondażu społecznego, w którym udział wzięło blisko 700
świętochłowiczan. Zawarte w niniejszym programie zapisy wynikają zatem wprost
z postulatów i ocen sformułowanych przez mieszkańców i liderów społeczności lokalnej
Świętochłowic.
5
Integralną część Strategii Rozwoju Miasta Świętochłowice do roku 2030 stanowi opracowanie
pt. „Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta”, którego celem
było uzyskanie kompleksowego obrazu miasta na potrzeby definiowania kierunków przyszłej
interwencji. Zarówno Strategia jak i Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej stanowią spójny
materiał, stąd aby uzyskać pełny obraz struktury Strategii oraz procesu planistycznego należy
rozpatrywać je łącznie. W tym sensie też Strategia stanowi niejako dokument wynikowy
– tj. opiera się na konkluzjach w zakresie oceny sytuacji w mieście, perspektyw rozwoju,
potencjału miasta, a także barier, które mogą hamować zmiany. Niniejszy program jest zatem
kluczowym dokumentem z punktu widzenia rozwoju miasta. Zawiera z jednej strony syntezę
wyników prac diagnostycznych w formie analizy SWOT, z drugiej strony definiuje wizję
rozwoju miasta oraz cele strategiczne, a także określa wymiar operacyjny – tzn. zawiera
rekomendacje w zakresie kierunków interwencji i zaangażowania świętochłowickiego
samorządu jako podmiotu odpowiedzialnego za wdrażanie strategii.
Zawartość niniejszego programu jest wynikiem zastosowania metodologii, która obejmowała
3 kluczowe elementy przedstawione poniżej:
Zestawienie 1 Kluczowe komponenty procesu planowania strategicznego
Badania sondażowe
Przeprowadzenie badań sondażowych metodą ankietową. W dobrowolnym sondażu udział wzięło
blisko 700 świętochłowiczan. Wyniki sondażu zostały opracowane i opublikowane w raporcie pt.
„Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta”
Rada Liderów Lokalnych – warsztaty strategiczne
Uczestnictwo przedstawicieli społeczności lokalnej – członków Rady Liderów Lokalnych w cyklu
moderowanych warsztatów strategicznych, w ramach których identyfikowano potencjał miasta
i bariery rozwojowe, a także analizowano możliwości rozwoju. Każdy z warsztatów został
podsumowany w formie notatki, zawierającej istotne oceny obecnej sytuacji w mieście oraz
sformułowane podczas dyskusji koncepcje zmian.
Zespół Sterujący
W ramach prac Zespołu Sterującego identyfikowano kluczowe uwarunkowania rozwoju miasta, a
także wyznaczono kierunki rozwoju w sensie horyzontalnym. Zespół Sterujący korzystał z wyników
uzyskanych w ramach warsztatów strategicznych, których analiza była przyczynkiem do dyskusji na
temat wizji rozwoju miasta. Efektem prac Zespołu Sterującego było ostateczne ustalenie
strategicznych założeń rozwoju Świętochłowic.
6
Ostateczne sformułowanie treści strategii zostało dokonane w ramach prac eksperckich,
w oparciu o przegląd wyników uzyskanych w ramach warsztatów strategicznych oraz prac
Zespołu Sterującego. Ten etap procedury miał charakter syntetyczny i został zrealizowany
przez niezależnych ekspertów zewnętrznych. Oceny i koncepcje rozwoju sformułowane w
ramach warsztatów i spotkań Zespołu Strategicznego zostały usystematyzowane oraz
zweryfikowane w kontekście analiz prowadzonych metodą desk research, a także dostępnymi
wynikami badań społecznych. Na tej podstawie opracowano ostateczną treść programu.
7
1. Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej
Świętochłowice są miastem na prawach powiatu położonym w ścisłym centrum Konurbacji
Górnośląskiej. KG to kluczowy obszar rozwojowy z punktu widzenia województwa, ale także
w skali kraju oraz Unii Europejskiej. Identyfikacja rzeczywistej wielkości KG zależy
od metodologii delimitacji. W zależności od podejścia liczba mieszkańców określana jest
na poziomie od blisko 2 mln (14 miast na prawach powiatu – rdzeń Konurbacji), aż do niemal
3,5 mln osób. Świętochłowice są usytuowane zatem w samym centrum najsilniejszego (obok
Warszawy) polskiego ośrodka gospodarczego. Sąsiadują z Bytomiem, Chorzowem, Rudą
Śląską, a od stolicy regionu Katowic dzieli je zaledwie 7 km. Jest to miasto o jednym z
najwyższych wskaźników urbanizacji w Polsce (trzecim najgęściej zaludnionym miastem w
Polsce
– 3 934,8 osób/km²). Jednocześnie Świętochłowice to najmniejsze polskie miasto na prawach
powiatu pod względem zajmowanej powierzchni – 13,31 km².
Głównym potencjałem, wynikającym z lokalizacji miasta na obszarze Konurbacji Górnośląskiej
jest stosunkowo łatwy i szybki dojazd do innych miast, stanowiących główny rynek pracy dla
świętochłowiczan oraz możliwość dostępu do wysokiej jakości usług publicznych, zwłaszcza
w dziedzinie edukacji, kultury, służby zdrowia. Z kolei głównym wyzwaniem rozwojowym
związanym z położeniem jest potrzeba budowania przewagi konkurencyjnej w skali Konurbacji
– jakości w sensie gospodarczym lub społecznym, która w sposób trwały wyróżniać będzie
miasto w skali całego regionu, przyczyniając się w znacznym stopniu do jego przyszłego
zrównoważonego rozwoju.
Miasto posiada bardzo bogatą historię, której przełomowym momentem był datowany
na I połowę XIX wieku dynamiczny rozwój przemysłu (górnictwo, hutnictwo). Skutkiem była
szybko
rosnąca
liczba
mieszkańców,
rozwój
budownictwa
mieszkaniowego
oraz
zagospodarowanie przestrzeni publicznej. Transformacja ustrojowa oraz reformy gospodarcze
i wynikające z nich procesy dezindustrailizacji spowodowały likwidację dużych zakładów pracy
w Świętochłowicach, co pociągnęło za sobą spadek liczby miejsc pracy, bezrobocie,
oraz wynikające z tego liczne problemy w sferze społecznej (wykluczenie społeczne,
8
„gettyzacja” części miasta, przestępczość) i infrastrukturalnej (niszczejące budynki mieszkalne
i obiekty poprzemysłowe).
Bogate zasoby krajobrazu kulturowego, struktura przestrzenna miasta (z terenami
inwestycyjnymi), wartościowa substancja zabytkowa (m. in. obiekty poprzemysłowe),
założenia zieleni projektowanej, układ komunikacyjny, wartości niematerialne (kultura śląska
oraz wielowyznaniowość mieszkańców Świętochłowic), jest z jednej strony doskonałym
potencjałem dla rozwoju miasta, z drugiej jednak powoduje ograniczenia rozwojowe
(szczególnie w zakresie zagospodarowania przestrzennego). Aktualnie Świętochłowice to
jedno z najmniejszych miast w regionie, a zarazem najbardziej zurbanizowane. Elementem
wyróżniającym miasto jest funkcjonowanie pięciu dzielnic, z zaznaczającymi się wyraźnymi
odmiennościami w sferze tożsamości mieszkańców i kultury. Należy podkreślić, że w mieście
bardzo dobrze funkcjonują instytucje kultury, do których należy Centrum Kultury Śląskiej,
Miejska Biblioteka Publiczna oraz Muzeum Powstań Śląskich.
Wobec regresu przemysłu ciężkiego oraz rosnącego bezrobocia i nasilających się problemów
społecznych Świętochłowic, kluczowe okazało się sąsiedztwo innych dużych organizmów
miejskich Konurbacji Górnośląskiej. Aktualnie aż 68% pracujących mieszkańców miasta
znajduje zatrudnienie poza miastem (głównie w Katowicach), a uczniowie szkół
ponadgimnazjalnych bardzo chętnie uczą się w Chorzowie. Zjawisko to powoduje umacnianie
się powiązań funkcjonalnych Świętochłowic z innymi miastami Konurbacji, zwłaszcza
z Katowicami (w dziedzinie rynku pracy) i Chorzowem (w dziedzinie edukacji). Rozpatrując
przyszły rozwój miasta w sposób szczególny należy mieć na uwadze następujące czynniki,
stanowiące o jego potencjale:
 Położenie na obszarze tzw. Metropolii Górnośląskiej – najsilniejszego obok Warszawy
ośrodka gospodarczego w kraju, o dużej atrakcyjności inwestycyjnej,
 Świętochłowice to jedno z najmniejszych miast w regionie, a zarazem najgęściej
zaludnione i zabudowane,
 Bogata historia miasta położonego na Górnym Śląsku, zasoby krajobrazu kulturowego
i postindustrialnego wraz z silnymi elementami kultury śląskiej.
Dokonując próby usystematyzowania problemów, z którymi boryka się społeczność lokalna
i władze samorządowe, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na niekorzystne zjawiska
9
demograficzne. Ich przejawem jest ciągły spadek liczby mieszkańców, starzenie
się społeczeństwa, ujemny przyrost naturalny, migracje (zwłaszcza do innych miast
województwa śląskiego). W przeciągu ostatnich 17 lat liczba mieszkańców miasta spadła
aż o 7 228 osób, osiągając liczbę 52 372. Prognozuje się, że w perspektywie 2035 roku liczba
mieszkańców miasta zmniejszy się jeszcze o 14%.
Przeprowadzona w latach 90. XX wieku restrukturyzacja przemysłu i likwidacja dużych
zakładów pracy spowodowała bardzo istotne zmiany w gospodarce miasta. Aktualnie do
rejestru REGON wpisanych jest 3 878 podmiotów gospodarki narodowej, spośród których
najliczniejszą grupę 79,3% stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Poziom przedsiębiorczości, wyrażony liczbą podmiotów gospodarki narodowej w stosunku do
liczby mieszkańców w Świętochłowicach jest dość niski (740 na 10 tys. mieszkańców), w
porównaniu do średniej z miast podregionu katowickiego, zwłaszcza Katowic (1 434) i
Chorzowa (1 008). Mimo lokalizacji miasta na obszarze z dużymi tradycjami przemysłowymi,
w Świętochłowicach nie prowadzi działalności żaden zakład pracy zatrudniający powyżej
tysiąca pracowników. Zaledwie 4 spośród działających w Świętochłowicach przedsiębiorstw
zatrudnia więcej niż 250 pracowników, co stanowi 0,1% ogółu podmiotów gospodarczych.
Dobrze rozwinięta mała przedsiębiorczość, nastawiona głównie na świadczenie usług (handel,
budownictwo, transport) stanowi o charakterze lokalnej przedsiębiorczości i rynku pracy
w Świętochłowicach. Jedynym widocznym działem gospodarki, związanym bezpośrednio
z produkcją (nie usługami) jest przetwórstwo przemysłowe (produkcja metalowych wyrobów
gotowych, elementów konstrukcji, opakowania metalowe, itp.). Pod względem poziomu
zamożności w przeliczeniu na mieszkańca Miasto Świętochłowice osiąga pozycję znacznie
poniżej średniej w podregionie katowickim oraz niżej niż średnia wojewódzka. Konsekwencją
jest znacznie niższy budżet i mniejsze możliwości inwestycyjne miasta.
Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w Świętochłowicach
wynoszący 6,7% populacji, jak na warunki województwa śląskiego (5,4%) jest dosyć wysoki.
Bezrobocie jest poważnym problemem społecznym w Świętochłowicach. Stopa bezrobocia
rejestrowanego w Świętochłowicach, wynosząca 17,9% (dane za październik 2013 roku) jest
wyższa niż średnia dla województwa śląskiego (11%). Bezrobocie dominuje wśród młodych
mieszkańców i osób z najniższym wykształceniem. Mimo bliskości i relatywnie dobrego
10
dojazdu do Katowic (doskonałej lokalizacji z punktu widzenia rynku pracy) bezrobocie jest
wysokie. Może to wskazywać na brak odpowiednich kwalifikacji mieszkańców, bądź wręcz
chęci do znalezienia zatrudnienia. Problemy na rynku pracy powodują również zmniejszenie
dochodów budżetu Świętochłowic. Ponadto Świętochłowice należą do miast, w których
statystycznie zarobki nie należą do najwyższych (w mieście zarabia się jedynie 78% średniej
krajowej). Czynnikami wyróżniającymi miasto są sprawnie funkcjonujące organizacje
pozarządowe,
budżet
ponadgimnazjalnych
obywatelski
(zwłaszcza
oraz
liceach
wysoki
poziom
nauczania
ogólnokształcących).
w
Zdawalność
szkołach
egzaminu
maturalnego w liceach ogólnokształcących na przestrzeni lat 2007 – 2012 jest bardzo wysoka,
wyższa niż średnia dla województwa śląskiego.
Zestawienie 2 Najważniejsze dane w zakresie życia społecznego i gospodarczego w Świętochłowicach
Wskaźnik
2000
2003
2006
2009
2012
56 852
56 023
54 938
54 091
52 372
-110
-108
-78
-89
-150
-
51,7
51,3
53,2
55,4
28
-9
-110
-190
- 288
Podmioty wpisane do rejestru REGON
3 414
3 551
3 768
3 846
3 878
Osoby prowadzące działalność gospodarczą
2 752
2 891
2 976
3 032
2934
667
634
686
711
740
Liczba bezrobotnych
3 589
4 622
3 062
1 995
2 454
Stopa bezrobocia
25,3
28,2
22,2%
15,2%
17,9 %
41
50
58
64
75
2 527,04
1 424,70
2 272,56
2 430,57
3 088,43
Korzystający z wodociągu jako % ludności
-
99,2
99,2
99,2
99,2
Korzystający z kanalizacji jako % ludności
-
82,5
82,7
82,7
82,9
Korzystający z instalacji gazowej jako % ludności
-
75,8
73,3
73,3
74,8
22 867
21 905
21 918
21 953
22 360
33
57
4
48
36
Liczba mieszkańców
Przyrost naturalny
Współczynnik obciążenia demograficznego*
Saldo migracji
Podmioty w REGON na 10 tys. ludności
Dochody budżetu na mieszkańca [zł]
Liczba mieszkań
Mieszkania oddane do użytkowania
* Liczba mieszkańców w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
źródło: GUS
Konsultacje społeczne Strategii przeprowadzone w dniach 17 – 21 lutego 2014 r., z udziałem
170 osób pokazały, że do najważniejszych postulatów mieszkańców w zakresie przyszłego
rozwoju miasta należy:
11
 tworzenie otwartych, ogólnodostępnych miejsc rekreacji, wypoczynku, w zakresie
istniejących terenów zielonych, terenów sportowych,
 szerokie wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości,
 poprawa jakości i funkcjonalności obiektów infrastruktury społecznej,
 przyciągnięcie inwestora (inwestorów) i stałe tworzenie miejsc pracy,
 poprawa bezpieczeństwa w mieście,
 poprawa jakości polityki informacyjnej miasta w zakresie oferowanych usług
publicznych.
Sondaż opinii społecznej przeprowadzony wśród mieszkańców Świętochłowic (w którym
wzięło udział blisko 700 osób) przeprowadzony w dniach 9 – 31 stycznia 2014 r. pokazał, że
mimo poważnych problemów mieszkańców, jakie napotykają w znalezieniu pracy w mieście,
niskiego poziomu przedsiębiorczości, niższych zarobków, to 6 na 10 uczestników sondażu
deklaruje chęć pozostania w mieście w perspektywie najbliższych 5 lat.
Mieszkańcy
Świętochłowic
w największym
stopniu
oczekują
podejmowania
działań
skierowanych do dzieci i młodzieży. Aż 26% respondentów uznało to za najistotniejszy
element, mogący wpłynąć pozytywnie na przyszły rozwój miasta. Bardzo pilną potrzebą jest
zapewnienie odpowiedniej bazy sportowej, kulturalnej i rozrywkowej. Konieczna jest również
większa aktywność animatorów życia kulturalnego i społecznego, liderów mogących mieć
duży wpływ na aktywność mieszkańców i zaangażowanie w sprawy lokalne. Do priorytetów
w zakresie rozwoju miasta należy również poprawa bezpieczeństwa w mieście.
12
Grafika 1 Ocena wybranych aspektów życia w Świętochłowicach (sondaż w grupie 697 mieszkańców)
13
Brak miejsc pracy i rosnące bezrobocie to największy problem identyfikowany przez
mieszkańców Świętochłowic. Miasto jest jednym z najbardziej zurbanizowanych miast
w Polsce. Liczne tereny zabudowane, duża liczba budynków mieszkalnych oraz obiektów
poprzemysłowych powoduje, że na samorządzie ciąży konieczność stałego utrzymania
i inwestowania w infrastrukturę miejską. W odczuciu mieszkańców estetyka miasta (w tym zły
stan infrastruktury) jest jego poważnym problemem.
Z całą stanowczością należy stwierdzić, że do kluczowych kwestii decydujących o przyszłym
rozwoju miasta należy pozyskiwanie nowych inwestorów, zmniejszenie bezrobocia, wzrost
zatrudnienia oraz promocja i rozwój przedsiębiorczości. Spowoduje to być może zatrzymanie
negatywnych tendencji migracyjnych i pozwoli miastu zdobyć przewagę konkurencyjną
w zakresie zapewnienia wysokiej jakości życia w mieście.
14
Obszar planowania: Gospodarka
2. Analiza SWOT
Mocne Strony
Słabe strony
 Położenie na obszarze podregionu
katowickiego, klasyfikowanego wysoko
pod względem atrakcyjności
inwestycyjnej
(1. miejsce w Polsce w rankingu
atrakcyjności inwestycyjnej
podregionów dla działalności
przemysłowej)
 Dobrze rozwinięta mała i średnia
przedsiębiorczość, działalność
niewielkich firm zwłaszcza w branży
usługowej (handel – 31,5% ogółu
przedsiębiorstw, budownictwo – 12,6%,
transport – 8,4%), stanowiąca o
charakterze lokalnej przedsiębiorczości
i rynku pracy
 Dobrze rozwinięta infrastruktura
techniczna, stanowiąca o jakości
warunków do prowadzenia działalności
gospodarczej (wodociągi, kanalizacja,
sieć gazowa)
 Systematyczne zwiększanie zakresu
dostępnych terenów inwestycyjnych
(Miasto stale zabiega o ich włączenie do
podstrefy tyskiej Katowickiej Specjalnej
Strefy Ekonomicznej)
 Niższe koszty pracy (wynagrodzeń)
 Niższy niż w otoczeniu wskaźnik
przedsiębiorczości (w Świętochłowicach
740 firm na 10 tys. mieszkańców, woj.
śląskie 981, podregion katowicki 1085)
 Niemal całkowita dezindustrializacja
miasta oraz konsekwencje tego procesu
odczuwalne w różnych obszarach życia
społeczno-gospodarczego (rynek pracy,
degradacja terenów poprzemysłowych,
poziom zamożności i zabezpieczenia
socjalnego mieszkańców)
 Małe zainteresowanie przedsiębiorców
lokalizacją inwestycji
w Świętochłowicach
 Brak oferty programowej i doradczej
wspierającej rozwój małej i średniej
przedsiębiorczości, niska aktywność
związków, stowarzyszeń pracodawców
 Niska podaż miejsc pracy
w Świętochłowicach powodująca
zjawisko migracji za pracą mieszkańców
- większość pracujących
świętochłowiczan (68%) pracuje poza
miastem (głównie w pobliskich
miastach)
 Niższe niż w otoczeniu średnie zarobki
i ściśle związany z tym problem
15
i wysoki poziom jej podaży, jako ważny
element składowy wysokiej
atrakcyjności inwestycyjnej
 Wysoka kultura techniczna (jako zasób
doświadczenia i kompetencji
mieszkańców, wynikający z tradycji oraz
zapotrzebowania rynku pracy)
 Duży zasób lokali na wynajem na
prowadzenie działalności gospodarczej
 Działalność Rady Gospodarczej przy
Prezydencie Miasta Świętochłowice,
tworzącej przestrzeń dla komunikacji
i współpracy sektora biznesu z
samorządem






16
ubożejącego społeczeństwa
Występujące zjawisko długotrwałego
bezrobocia (dziedziczenia bezrobocia)
Niewykorzystane zasoby wiedzy
technicznej kapitału ludzkiego
Świętochłowic
Duża liczba terenów poprzemysłowych,
które są nieuzbrojone, a przez to także
nieatrakcyjne inwestycyjnie
Wysokie koszty rewitalizacji terenów
poprzemysłowych
Niski poziom rozwoju budownictwa
mieszkaniowego, mała liczba mieszkań
oddanych do użytkowania (w ostatnich
3 latach oddano ich jedynie 81)
Postępujące niszczenie oraz spadek
wartości zasobów lokali użytkowych
Obszar planowania: Infrastruktura
Mocne Strony
Słabe strony
 Dobra dostępność komunikacyjna
miasta (w tym: autostrady A-4 i A-1
z węzłem Sośnica, Drogowa Trasa
Średnicowa)
 Doskonała lokalizacja w pobliżu Katowic
i Gliwic oraz Portu Lotniczego
w Pyrzowicach (zauważana i doceniana
przez mieszkańców)
 Zadawalający stan dróg na terenie
miasta
 Przebiegająca przez miasto linia
kolejowa, ważna z punktu widzenia
ruchu tranzytowego na linii wschód –
zachód
 Położenie w centrum Konurbacji
Górnośląskiej, jako ważnego ośrodka
rozwoju gospodarczego w skali kraju
(możliwość rozwoju przedsiębiorstw
w ramach sieci powiązań i łańcuchów
kooperacyjnych, dostępność zaplecza
badawczo-rozwojowego, instytucji
otoczenia biznesu)
 Skuteczna polityka przestrzenna
świętochłowickiego samorządu,
pozwalająca na efektywną gospodarkę
przestrzenną w mieście (dostępność
aktualnego studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, a także miejscowych
planów zagospodarowania dla ponad
90% powierzchni miasta)
 Infrastruktura sportowa,
 Wysoki stopień zniszczenia budynków,
zwłaszcza mieszkalnych oraz
konsekwencje tego stanu rzeczy (wzrost
kosztów bieżącego utrzymania,
pogorszenie ogólnych warunków życia,
negatywny wpływ na estetykę
krajobrazu miejskiego, odpływ ludności,
itp.)
 Postępujące, niekontrolowane
niszczenie obiektów poprzemysłowych,
cennych z punktu widzenia
architektonicznego (np. wieże
wyciągowe byłej kopalni „Polska”)
 Nieuregulowany (lub niewyjaśniony)
stan prawny znacznej liczby budynków
mieszkalnych na terenie miasta,
co uniemożliwia podejmowanie
inwestycji – rewitalizacji lub działań
porządkujących przez samorząd lub
mieszkańców
 Niejednolity stan techniczny oraz
stopień wyposażenia budynków
w media, niższy niż w otoczeniu stopień
wyposażenia mieszkań w łazienkę oraz
centralne ogrzewanie
 Wysoka intensywność zabudowy miasta
(aż 57% całkowitej jego powierzchni)
i wynikający z tego brak przestrzeni dla
tworzenia nowych budynków
mieszkalnych (zarówno jedno- jak
i wielorodzinnych)
 Degradacja terenów potencjalnie
17







wielofunkcyjna, dostosowana do
potrzeb mieszkańców, pozytywnie
oceniana przez mieszkańców
w badaniach sondażowych (boiska, sale
gimnastyczne, przystań, strzelnica,
kryte pływalnie, sztuczne lodowisko,
„Orliki”)
Rozbudowana baza instytucji kultury
(Muzeum Powstań Śląskich, Miejska
Biblioteka Publiczna, Centrum Kultury
Śląskiej)
Bogate zasoby infrastrukturalnego
krajobrazu kulturowego – głównie
obiekty sakralne oraz poprzemysłowe
(kopalnie, huty), potwierdzone
dla 7 z nich wpisem do Rejestru
Zabytków Województwa Śląskiego
Wartościowe założenia zieleni miejskiej
dobrze wkomponowanej
w zurbanizowany krajobraz
Świętochłowic
Dobrze rozwinięte urządzenia sieciowe:
wodno–kanalizacyjne i gazowe,
uporządkowana gospodarka
wodno–kanalizacyjna
Wysoka ocena mieszkańców w zakresie
dostępności sieci szerokopasmowej
na terenie miasta
Niskie ceny mieszkań na rynku wtórnym
w relacji do cen w innych miastach
Konurbacji Górnośląskiej
Doświadczenie w realizacji projektów
przy udziale zewnętrznych źródeł
finansowania (np. fundusze
strukturalne UE)








18
stanowiących atrakcyjne zasoby
inwestycyjne (istotne potrzeby
w zakresie kosztownych działań
rekultywacyjnych z uwagi na obecność
pozostałości infrastruktury przemysłu
ciężkiego)
Uciążliwość tranzytowego transportu
drogowego w ramach wewnętrznego
układu komunikacyjnego w mieście
(hałas, emisja spalin, niszczenie
nawierzchni)
Tzw. „wąskie gardła” występujące
w ramach wewnętrznego układu
komunikacyjnego (zwłaszcza
w korytarzach drogowych
przebiegających przez linie kolejowe)
Brak wystarczającej liczby i powierzchni
zagospodarowanych, funkcjonalnych
otwartych przestrzeni publicznych
Niewystarczająca liczba miejsc
w żłobkach (publicznych i prywatnych)
Niewystarczająca liczba miejsc w domu
pomocy społecznej dla osób starszych
(długi okres oczekiwania na wolne
miejsce)
Znaczące potrzeby w zakresie usuwania
barier architektonicznych dla osób
niepełnosprawnych, zwłaszcza tych
ze znacznym stopniem
niepełnosprawności ruchowej
Czystość w mieście, zwłaszcza
w obrębie budynków zbiorowego
zamieszkania oraz zjawisko indolencji
mieszkańców w zakresie zachowania
porządku i schludności otoczenia
miejsca zamieszkania
Występujące problemy związane
z jakością środowiska naturalnego
obniżające komfort i jakość warunków
zamieszkania: niska emisja, hałas,
promieniowanie elektromagnetyczne,
występowanie terenów
zdegradowanych i zdewastowanych
 Niski dochód budżetu miasta na
mieszkańca (3088 zł w 2012 r., podczas
gdy średnia dla woj. śląskiego wynosi
3547 zł, wskaźnik dla Katowic 4515 zł)
19
Obszar planowania: Społeczność
Mocne Strony
Słabe strony
 Położenie w centrum Konurbacji
Górnośląskiej, dające mieszkańcom
możliwość łatwego dostępu do wysokiej
jakości usług publicznych (medycznych
i społecznych, kulturalnych,
rozrywkowych, edukacyjnych, itp.)
 Położenie w centrum KG determinuje
dobrą dostępność ofert na rynku pracy
na tym obszarze
 Silne przywiązanie mieszkańców do
lokalnej ojczyzny (utrwalony patriotyzm
lokalny) oparty na bogatej historii
i dziedzictwie kulturowym
 Aktywna działalność oraz bogata oferta
Ośrodka Sportu i Rekreacji „Skałka”
 Dobrze rozwinięta oferta dla osób
starszych, w znacznym stopniu oparta
o działalność organizacji pozarządowych
 Funkcjonowanie sprawnych,
rozwiniętych organizacji pozarządowych,
aktywizujących społeczność lokalną,
oferujących wysokiej jakości usługi
publiczne
 Dostępność usług publicznych w zakresie
opieki nad osobami starszymi (oferta
Zakładu Opiekuńczo – Leczniczego
i domu pomocy społecznej)
 Funkcjonowanie Centrum Integracji
Społecznej, jednostki miejskiej, która
specjalizuje się w reintegracji zawodowej
i społecznej osób zagrożonych
 Niska ocena ogólnego poziomu jakości
i warunków życia w mieście (poziom życia
w mieście zidentyfikowany w sondażu
jako kluczowa słaba strona
Świętochłowic)
 Niekorzystne tendencje demograficzne
(spadek liczby mieszkańców - w przeciągu
ostatnich 17 lat liczba mieszkańców
miasta spadła aż o 7228 osób; starzenie
się społeczeństwa, ujemny przyrost
naturalny, migracje).
Ostra „konkurencja o mieszkańców”
z innymi miastami KG
 Niska podaż miejsc pracy (niska liczba
miejsc pracy). Niskie oceny mieszkańców
w zakresie możliwości znalezienia
zatrudnienia w mieście
 Wysoka stopa bezrobocia (17,9%, por.
woj. śląskie 11%), zwłaszcza wśród
młodych (47,3% bezrobotnych to osoby
do 35 roku życia). Problem dziedziczenia
bezrobocia i postaw roszczeniowych
 Duża liczba bezrobotnych, którzy utracili
pracę w wyniku likwidacji zakładów
przemysłowych w latach 90-tych XX w.,
a obecnie charakteryzujących się niską
zdolnością do podjęcia pracy
 Duża liczba osób długotrwale
bezrobotnych (problem podjęcia pracy
przez te osoby w systemie 8-godzinnym,
brak wykształconego nawyku pracy)
20




wykluczeniem oraz realizacji zatrudnienia
socjalnego
Wysoka ocena mieszkańców w zakresie
dostępu do usług publicznych
w dziedzinie edukacji, oferowanej przez
podmioty publiczne (na poziomie
podstawowym, gimnazjalnym
i ponadgimnazjalnym)
Wyższy niż w woj. śląskim poziom
zdawalności egzaminów maturalnych
w liceach ogólnokształcących
(w Świętochłowicach 95,5%,
przy średniej dla województwa
śląskiego 89,6%)
Dobre wskaźniki statystyczne w zakresie
poziomu bezpieczeństwa w mieście.
Niższy niż w województwie wskaźnik
liczby popełnionych przestępstw
w stosunku do liczby mieszkańców
(w 2012 r. 17,7 przestępstw na 1 tys.
mieszkańców, przy średniej
dla regionu 20,9)
Świętochłowicki Budżet Obywatelski,
który stwarza możliwości bezpośredniego
oddziaływania mieszkańców na
realizowane kierunki polityki
inwestycyjnej samorządu (w 2014 roku
wartość BO wynosi 250 000 zł)
 Zjawisko migracji za pracą mieszkańców
(68% pracujących świętochłowiczan
pracuje poza granicami miasta)
 Postępujące ubożenie społeczeństwa
i wynikające z niego wzrastające potrzeby
opiekuńcze oraz narastający problem
bezdomności
 Większy niż w otoczeniu odsetek osób
(6,7%, podczas gdy średnia
w regionie 5,4%)
 Niskie przeciętne zarobki. W mieście
zarabia się jedynie 78,1% średniej
krajowej
 Niezaspokojone potrzeby mieszkańców
w zakresie bogatej oferty życia
kulturalnego, w tym także brak miejsc
spotkań (rozrywka i gastronomia: kino,
puby, dyskoteki, kręgle, itp.)
 Niski poziom współpracy NGO
z przedsiębiorcami i wynikający z tego
brak rozpowszechnienia finansowych
i pozafinansowych form wsparcia
organizacji pozarządowych przez
przedsiębiorców
 Słabo rozwinięty system tworzenia
partnerstw lokalnych (NGO – NGO
oraz NGO – sektora biznesu)
 Zauważalna rywalizacja pomiędzy NGO
w zakresie aplikowania o środki miejskie,
co powoduje, że organizacje są niechętne
do współpracy i dzielenia się nawzajem
doświadczeniem i zamierzeniami
 Niewystarczający poziom dofinansowania
przez miasto zadań realizowanych przez
organizacje pozarządowe oraz
niedostateczne wykorzystanie
różnorodnych ustawowych form
współpracy
21
 Brak rozwiniętej infrastruktury
współpracy samorządu z organizacjami
pozarządowymi (np. centrum organizacji
pozarządowych, inkubator dla NGO)
 Brak rozwiniętego sektora
przedsiębiorczości społecznej (spółdzielni
socjalnych)
 Niskie zaangażowanie młodzieży
w działalność społeczną (aktywności
w NGO)
 Niska aktywność placówek edukacyjnych
w zakresie współpracy z NGO w
dziedzinie profilaktyki uzależnień
 Miasto nie jest przystosowane dla osób
niepełnosprawnych, w tym niewidomych
(m.in. deficyt sygnalizacji świetlnych
dostosowanych dla osób
niepełnosprawnych)
 Występowanie obszarów o nasileniu
zjawisk i problemów społecznych
(zjawisko „gettyzacji” części miasta –
wysoko patogenne obszary problemowe)
 Wysoka konkurencja miast sąsiednich
w zakresie edukacji (największa liczba
świętochłowiczan uczących się
w szkołach ponadgimnazjalnych poza
granicami miasta, wybiera placówki
oświatowe w Chorzowie)
 Niezadawalający poziom bezpieczeństwa
publicznego w percepcji mieszkańców,
w szczególności osób starszych, wzrost
liczby przestępstw popełnianych przez
młodocianych
 Niewystarczająca oferta w zakresie opieki
nad dziećmi do lat 3 – w formie żłobków
lub klubów dziecięcych powodująca
znaczne utrudnienia w możliwości
powrotu do pracy mieszkankom miasta
22
W ramach analizy SWOT standardową procedurą jest także ocena szans i zagrożeń
zewnętrznych mogących oddziaływać na efektywność działań podejmowanych przez daną
organizację. W tabeli poniżej wskazano czynniki, które występują (lub mogą potencjalnie
wystąpić) niezależnie od aktywności świętochłowickiego samorządu, lecz stanowią
jednocześnie konkretne uwarunkowania, w obrębie których samorząd będzie realizował
swoje założenia rozwoju. Analiza szans i zagrożeń stanowi zatem w pewnym sensie analizę
ryzyka w kontekście przyjętego w Strategii (na poziomie celów operacyjnych) zakresu
interwencji samorządu Miasta Świętochłowice.
Szanse






Lokalizacja miasta w centrum Konurbacji
Górnośląskiej, w ramach bardzo
korzystanego układu komunikacyjnego,
obejmującego oprócz dróg, także system
połączeń kolejowych i dostępność
dynamicznie rozwijającego się portu
lotniczego w Pyrzowicach
Możliwości współpracy w ramach Konurbacji
Górnośląskiej lub innych form partnerstwa z
sąsiadującymi miastami (np. kontynuacja
współpracy w ramach projektu Miasto3 – z
Chorzowem i Rudą Śląską)
Rozwój współpracy międzynarodowej (np. w
ramach sieci miast partnerskich)
i wykorzystanie najlepszych praktyk rozwoju
przestrzeni miejskich
Poprawa koniunktury na rynku w wymiarze
globalnym powodująca wzrost popytu na
stal (co może być impulsem do rozwoju
sektora stalowego w Świętochłowicach)
Dostępność systemowego (na poziomie
krajowym i regionalnym) wsparcia dla
podmiotów ekonomii społecznej jako
alternatywnej formy działalności
gospodarczej i aktywności zawodowej
Rosnąca liczba osób w wieku
Zagrożenia







Drenaż świętochłowickiego kapitału
ludzkiego przez wiodące miasta Konurbacji
Górnośląskiej (Katowice, Gliwice)
Wysoka konkurencja innych ośrodków
miejskich w Polsce w zakresie przyciągania
inwestycji (w szczególności miasta
dysponujące znaczącymi zasobami terenów
potencjalnie atrakcyjnych dla rozwoju
biznesu)
Pogłębianie się kryzysu finansów
publicznych w kraju
Przeregulowany system prawny – dalszy
wzrost poziomu złożoności i komplikacji
prawa oraz tworzenie niejednoznacznych
przepisów i częste zmiany w systemie
prawnym
Dalszy wzrost obciążenia samorządów
(nowe zakresy zadań) bez zapewnienia
wystarczających środków
Trudności z przełamaniem barier dla
reorientacji oświaty, modyfikacji
i unowocześnienia programów nauczania
(niechęć do wdrażania zmian, kto? za ile?
kiedy?)
Niechęć organizacji pozarządowych do
zawiązywania szerokiej współpracy (ambicje
poszczególnych organizacji
i ich liderów, brak doświadczenia
23
Szanse




24
poprodukcyjnym – starzenie się
społeczeństwa w skali kraju i regionu jako
potencjał rozwoju gospodarki senioralnej
Rosnąca atrakcyjność Polski jako miejsca
lokalizacji inwestycji w sektorze
outsourcingu usług dla biznesu (BPO)
Wzrost dynamiki rozwoju gospodarczego
Konurbacji Górnośląskiej jako ośrodka
o znaczeniu europejskim
Dostępność środków zewnętrznych
na finansowanie ważnych inwestycji
komunalnych: fundusze strukturalne Unii
Europejskiej, środki NFOŚiGW, WFOŚiGW,
inne programy krajowe
Wykorzystanie nowoczesnych technologii
(rozwój technologii informatycznych i
cyfrowych dedykowanych usługom
publicznym, wzrost trwałości wykonywanych
modernizacji, rozwój dostępnych technologii
pasywnych w budownictwie)
Zagrożenia




w partnerskim realizowaniu projektów, brak
doświadczenia w nowoczesnym zarządzaniu
projektami społecznymi, aplikowaniu o
środki)
Niski poziom aktywności inwestorów
w związku z niską stopą zwrotu inwestycji
(wzrost opodatkowania przedsiębiorców
hamujący ich rozwój, wzrost
konkurencyjności innych miast
nastawionych na przyciąganie inwestorów,
brak nowych inwestorów)
Trudności związane z finansowaniem
inwestycji komunalnych (brak wolnych
środków budżetowych, ograniczenie
subwencji zewnętrznych, spadek dochodów
budżetu z podatków)
Spadek konkurencyjności przedsiębiorstw,
a w konsekwencji zmniejszenie szans na
wykorzystanie kapitału prywatnego
Pogłębianie się rozwarstwienia pomiędzy
oczekiwaniami pracodawców w odniesieniu
do poszukiwanych pracowników (fachowcy z
kwalifikacjami zawodowymi), a
preferencjami edukacyjnymi młodzieży
(wykształcenie wyższe)
3. Koncepcja strategiczna – wizja rozwoju miasta
W obrębie wizji rozwoju Miasta Świętochłowice ogniskują się fundamentalne aspiracje
rozwojowe samorządu. Sukces Świętochłowic rozumiany jest w niniejszej Strategii jako suma
sukcesów świętochłowiczan – ich satysfakcji w wymiarze prywatnym i zawodowym, poczucia,
że żyją w mieście, gdzie możliwe jest realizowanie ich ambicji, celów i marzeń. Jednocześnie
świadomość trwałych więzi wewnątrz lokalnej wspólnoty będzie źródłem inspiracji i impulsów
do działania, w szczególności tam, gdzie wyzwania nowoczesności mogą zbiegać się
z dziedzictwem śląskiej tradycji. Stąd jakość życia mieszkańców, a także grup i organizacji,
które tworzą, jest centralnym punktem odniesienia wizji strategicznej.
Wizja Świętochłowic w roku 2030 została zdefiniowana w oparciu o postulaty i wskazania
pochodzące z różnych źródeł – z jednej strony odnosi się do diagnozy stanu miasta opartej
o dane pochodzące z wewnętrznych statystyk samorządowych oraz źródła ogólnodostępne
(GUS, OKE, itp.). Z drugiej strony istotnym źródłem wizji rozwoju Świętochłowic są
oczekiwania i opinie sformułowane przez mieszkańców miasta – zarówno w ramach sondażu
prowadzonego na potrzeby Strategii (w sondażu udział wzięło 697 dorosłych mieszkańców
miasta),
jak i w ramach prac Rady Liderów powołanej przez Prezydenta Miasta (cykl warsztatów
strategicznych). Opracowanie wyników prowadzonych równolegle działań (desk research,
sondaż, warsztaty) pozwoliło zdefiniować wizję rozwoju, która była przedmiotem debaty
w ramach prac Zespołu Sterującego, w którym uczestniczyli Prezydent Miasta, przedstawiciele
Urzędu Miejskiego oraz niezależni eksperci – doradcy i reprezentanci środowiska
akademickiego. Pozwoliło to na sformułowanie wizji rozwoju miasta, w której mocno obecne
są zarówno bezpośrednie propozycje mieszkańców, jak i elementy programu liderów
samorządu. Z punktu widzenia społecznych odniesień kreowania rozwoju Świętochłowic wizja
ma charakter zrównoważony, jest zbalansowanym obrazem pożądanego stanu miasta w roku
2030. Wizja Świętochłowic w roku 2030 poprzedzona jest zestawem treści, które w
metodologii planowania strategicznego umownie określa się jako misję samorządu. Jest to
zbiór podstawowych odniesień dotyczących wartości i zasad, które świętochłowicki samorząd
25
zobowiązuje się traktować jako elementarne wytyczne w ramach działań podejmowanych
w celu urzeczywistnienia wizji rozwoju.
Misja samorządu Świętochłowic do roku 2030
Wysoka jakość życia mieszkańców stanowi fundamentalne odniesienie dla wszystkich
działań, które podejmuje świętochłowicki samorząd.
Potencjał wynikający z położenia miasta w samym centrum największej w Europie
Środkowej konurbacji wykorzystujemy, aby tworzyć przyjazne otoczenie dla pracy i rozwoju,
podejmowania innowacyjnych projektów gospodarczych i społecznych, a także warunków
dla wypoczynku i integracji.
Szczególnym wyzwaniem, które podejmuje samorząd Świętochłowic, jest
tworzenie spójnej i funkcjonalnej przestrzeni miasta, tam gdzie to możliwe
w oparciu o istniejącą zabudowę związaną pierwotnie z przemysłowym
charakterem miasta. Deklarujemy podjęcie szeroko rozumianej rewitalizacji Świętochłowic,
obejmującej zarówno wymiar przestrzenny, ale też koncentrującej się na efektach
społecznych i gospodarczych.
Zmiana społeczno-gospodarcza, którą chcemy osiągnąć będzie zawsze opierać
się na podstawowej wartości jaką jest poziom życia świętochłowiczan.
Zasadą zmian, które chcemy osiągać w Świętochłowicach, jest objęcie nimi wszystkich
mieszkańców, na równi tych, którzy już obecnie kreują wizerunek miasta, jak i tych, którzy
potrzebują wsparcia, a potencjał ich aktywności jest do tej pory niewykorzystany.
Samorząd Świętochłowic będzie gwarantował możliwie najszerszą dostępność
nowoczesnych usług publicznych, tak aby w tych dziedzinach życia mieszkańców, w których
pomoc struktur miejskich może okazać się przydatna, była ona skuteczna, efektywna i
profesjonalna.
26
Misja Miasta Świętochłowice jest fundamentalną deklaracją, w której samorząd definiuje
przestrzeń wartości, do których będzie się odnosił się wyznaczając cele rozwoju. Misja
w niniejszej
strategii
wyznacza
zatem
zestaw
podstawowych
zasad
działania
świętochłowickiego samorządu, a jej elementarną treść misji stanowią dobrostan i dobrobyt
mieszkańców miasta. Jest to wyraz pojmowania samorządu jako wspólnoty mieszkańców,
a równocześnie wypowiedzianym wprost zobowiązaniem lokalnych struktur samorządowych
do przyjęcia takich metod działania, które będą koncentrować się na poprawie jakości życia
świętochłowiczan.
Wartości, których poszanowanie deklaruje świętochłowicki samorząd, znajdują następnie
wyraz w wizji rozwoju miasta, która jest zarazem ogólną charakterystyką oddziaływań
wdrożenia niniejszej Strategii.
Wizja Świętochłowic 2030
Położenie w centrum Konurbacji Górnośląskiej jest szansą i wyzwaniem. Świętochłowice
jako miasto czerpiące z trwałości śląskiej tradycji są równocześnie przyjazną przestrzenią
wygodnego i nowoczesnego życia oraz ambitnych projektów i marzeń.
Konkurencyjność gospodarki Świętochłowic opiera się o tradycje wysokich
kompetencji technicznych oraz sektor usług, który rozwija się w odpowiedzi
na dynamikę zmian społecznych. Rozwój gospodarczy jest związany z rozwojem
nowoczesnej edukacji i znajduje solidne oparcie w talentach, umiejętnościach i wiedzy
świętochłowiczan.
Innowacyjne i korzystające z przykładów najlepszych europejskich praktyk
podejście do rewitalizacji gwarantuje nową jakość przestrzeni miejskich
Świętochłowic w sensie funkcjonalnym i estetycznym. Atrakcyjność Świętochłowic jako
miejsca wygodnego życia i dynamicznego biznesu determinuje dostępność mieszkań,
nowoczesna infrastruktura społeczna, wydajny układ komunikacyjny oraz strefy aktywności
gospodarczej.
Świętochłowiczanie
tworzą
wspólnotę
równych
szans,
której
kołami
zamachowymi są inicjatywy podejmowane przez liderów instytucji i organizacji.
27
Tak wyzwalana jest aktywność oraz kreatywność różnorodnych grup i środowisk, także tych,
które do tej pory w mniejszym stopniu uczestniczyły w kreowaniu rozwoju miasta. Miarą
sukcesu rewitalizacji obszarów problemowych w mieście jest radykalne ograniczenie skali
negatywnych zjawisk społecznych oraz rzeczywisty poziom rozwoju partnerstwa – wzajemnej
inspiracji i wspólnego zaangażowania różnych grup i organizacji na rzecz rozwoju
Świętochłowic.
4. Cele strategiczne
Określenie wizji rozwoju Świętochłowic pozwoliło na zdefiniowanie zestawu celów
strategicznych, które wyznaczają horyzont pozytywnych zmian jakościowych w obszarach
planowania – a zatem będą stanowić główne kierunki interwencji samorządu w perspektywie
do 2030 roku. Warto podkreślić, że wyznaczone obszary planowania – w ramach których
określono cele rozwoju – są kompletne, a więc obejmują całość obszarów, w których
samorząd może podejmować skuteczną interwencję, działania aktywizujące lub wspierać
potencjalnych partnerów.
Grafika 2 Cele strategiczne rozwoju Świętochłowic do roku 2030
28
Przyjęcie do realizacji określonych powyżej celów strategicznych pozwoli skutecznie zmieniać
miasto, tak aby postulatywny charakter wizji stał się opisem rzeczywistej kondycji
Świętochłowic w 2030 roku. Aby bardziej precyzyjnie określić treść poszczególnych celów
strategicznych, niezbędny jest krótki opis, zawierający kluczowe odniesienia w ramach
poszczególnych domen strategicznych. W oparciu o opis w ramach trzech wyznaczonych
obszarów, kolejny etap procesu planowania pozwoli na uszczegółowienie celów
strategicznych na poziomie operacyjnym (wyznaczenie konkretnych kierunków interwencji i
metod działania).
W ramach niniejszej Strategii przyjęto założenie, że samorząd nie dysponuje instrumentami,
które pozwalają bezpośrednio wpływać na konkurencyjność i dynamikę rozwoju
przedsiębiorstw działających na terenie Świętochłowic. Miasto może jednak stwarzać warunki,
w których promowane są projekty gospodarcze w pewnych konkretnych obszarach lub
branżach i systematycznie poprawiać poziom dopasowania systemu edukacyjnego
do zmieniających się uwarunkowań społeczno-ekonomicznych.
Podstawowym elementem programu rozwoju gospodarczego Świętochłowic jest szeroko
rozumiana promocja inwestycji zewnętrznych. Pod pojęciem promocji rozumiana jest
tu aktywność samorządu zarówno w zakresie działań infrastrukturalnych, jak i systemowych.
Przygotowanie i udostępnienie terenów inwestycyjnych (zarówno typu greenfield jak
brownfield) jest jednym z kluczowych warunków zdyskontowania przewag konkurencyjnych
w obrębie atrakcyjności inwestycyjnej (niskie koszty pracy, tradycyjnie wysokie kwalifikacje
techniczne mieszkańców, bardzo dobre uwarunkowania lokalizacyjne i komunikacyjne).
Równocześnie cel operacyjny wskazuje na konieczność rozwoju nowoczesnego systemu
pozyskiwania inwestycji (warunki prawno-administracyjne na poziomie lokalnym, promocja,
29
obsługa inwestora). Kierunkiem działania jest stworzenie warunków dla inwestycji w sektorze
nowoczesnych usług dla biznesu (BPO), a także aktywizacja zdegradowanych obszarów
poprzemysłowych. Wymaga to tworzenia nowej infrastruktury (lub rewitalizacji) niezbędnej
do lokowania przedsiębiorstw BPO – głównie w zakresie wspierania powstawania powierzchni
biurowych o wysokim standardzie.
Kluczowym kierunkiem wsparcia w obszarze gospodarki jest także rozwój tzw. „srebrnej
gospodarki” w różnych wymiarach. Nowoczesne usługi dedykowane seniorom stanowić mają
wiodący obszar w zakresie promocji przedsiębiorczości. W perspektywie roku 2030
Świętochłowice staną się wiodącym ośrodkiem w tej branży, także w zakresie aktywizacji
gospodarczej i zawodowej osób z grupy 50+, wykorzystując tym samym zjawisko starzenia się
populacji jako potencjał dla rozwoju gospodarczego.
W ramach celu strategicznego odnoszącego się do obszaru rozwoju gospodarczego należy
oczekiwać efektów synergii z działaniami w zakresie infrastrukturalnym (rewitalizacja,
usuwanie barier, promocja budownictwa mieszkaniowego) oraz społecznym (reorientacja
oświaty, uczenie się przez całe życie, promocja przedsiębiorczości społecznej).
W Świętochłowicach identyfikuje się znaczne obszary wymagające rewitalizacji. Dotyczy
to zarówno zdegradowanej tkanki mieszkaniowej, jak również terenów i obiektów
poprzemysłowych. Istotnym wyzwaniem jest zatem przywracanie wartości substancji miejskiej
oraz wykorzystanie terenów poprzemysłowych jako potencjalnych lokalizacji inwestycji typu
brownfield. Istotne jest również zwiększenie poziomu dostępności podstawowych urządzeń
w mieszkaniach w zasobach komunalnych (łazienki, centralne ogrzewanie), w celu
zapewnienia komfortowych warunków życia wszystkich grup mieszkańców. Porządkowanie
przestrzeni miejskiej Świętochłowic uwzględniać będzie następujące kluczowe elementy:
30
 Zapewnienie bezpieczeństwa – szczególnie w odniesieniu do budynków znajdujących
się w złym stanie technicznym, a także pozostałości po obiektach i urządzeniach
przemysłowych,
 Wyznaczenie, zabezpieczenie, ochrona, a docelowo zagospodarowanie i udostępnianie
obiektów wartościowych oraz kompleksów o walorach zabytkowych,
 Systematyczne działania na rzecz uregulowania stanu legalnego budynków
mieszkalnych wraz z uzyskaniem tytułu prawnego do nieruchomości w celu realizacji
inwestycji.
Ważnym aspektem działania w zakresie rewitalizacji technicznej obszarów zdegradowanych
jest kompleksowy charakter poszczególnych projektów, które zostaną wyodrębnione w
ramach opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Pozwoli to uzyskać rzeczywiste efekty
w odniesieniu do aktywizacji społecznej i gospodarczej.
Cel strategiczny w zakresie infrastruktury i przestrzeni publicznych obejmuje także działania
w zakresie infrastruktury społecznej. Nowoczesne obiekty sportowo-rekreacyjne oraz
placówki kultury i oświaty są istotnymi wyznacznikami jakości życia mieszkańców. W tym
aspekcie należy również podkreślić konieczność systematycznej poprawy stanu małej
infrastruktury publicznej (chodniki, oświetlenie, ławki), rekomendowane jest wykorzystanie
rozwiązań łączących funkcjonalność z unikatową formą (design dedykowany przestrzeniom
publicznym). Ważnym elementem rozwoju w wymiarze przestrzennym jest również
zapewnienie wydajnego systemu komunikacyjnego (w szczególności w kontekście dobrej
dostępności regionalnego układu drogowego – DTŚ, A1 – A4).
Perspektywa rozwoju społecznego wspólnoty mieszkańców Świętochłowic musi uwzględniać
następujące kluczowe uwarunkowania: zjawisko starzejącej się społeczności lokalnej, rosnąca
31
konkurencja w odniesieniu do atrakcyjności osiedleńczej, w tym popytu na pracę, dostępność
nowoczesnych usług publicznych. Równocześnie trzeba uwzględnić potrzeby tych grup
świętochłowiczan,
które
wymagają
wsparcia
w
obliczu
zagrożenia
marginalizacją
i wykluczeniem w różnych wymiarach. Niniejsza Strategia definiuje politykę społeczną
równych szans adresowaną do wszystkich mieszkańców miasta, nie koncertując się na
grupach problemowych, co jest przedmiotem innych programów rangi strategicznej.
Podstawowym aspektem celu strategicznego 3. jest wykorzystanie potencjału zawartego
w deklarowanej gotowości mieszkańców do aktywnego działania na rzecz rozwoju
Świętochłowic. Za ważny obszar działania należy uznać rozwój zakresu i form współpracy
samorządu z organizacjami oraz nieformalnymi grupami mieszkańców. Partnerstwo
z organizacjami pozarządowymi wiąże się też bezpośrednio z priorytetowym kierunkiem
inwestycji w kompetencje, kwalifikacje i umiejętności. Proces budowy kapitału społecznego
Świętochłowic
musi
angażować
przede
wszystkim
instytucje
edukacyjne
sektora
samorządowego (w zakresie reorientacji oświaty i rozwoju szkolnictwa zawodowego),
ale wymagana jest także systematyczna i elastyczna współpraca z organizacjami sektora
pozarządowego, pracodawcami, instytucjami otoczenia biznesu oraz rynku pracy.
Szczególnie ważną grupą, na której będą się koncentrować działania inicjowane w obszarze
polityki społecznej, są seniorzy. W ramach niniejszej strategii przyjęto, że nieuchronny proces
starzenia się społeczności lokalnej należy wykorzystać jako potencjał społeczny i gospodarczy,
a kierunki interwencji koncentrować się będą, poza aktywizacją osób starszych, także
na edukacji w zakresie usług opiekuńczych, realizacji projektów interpokoleniowych itp.
Rosnąca liczba osób w wieku poprodukcyjnym będzie więc pojmowana jako zasób rozwojowy,
nie tylko w sensie doświadczeń i kompetencji tych osób, ale także rosnącego popytu
wewnętrznego na specyficzne usługi i produkty. Świętochłowicka młodzież zwiększy dzięki
temu swoje szanse na znalezienie zatrudnienia, ale także dostęp do ciekawych form
aktywności społecznej.
Miasto Świętochłowice, budując swoją wartość jako przestrzeń pracy i wypoczynku będzie
budować także unikatową i atrakcyjną ofertę w zakresie kultury, rozrywki, sportu i rekreacji.
Ważne, aby w tych obszarach kreować unikatowe propozycje, dopasowane w sensie skali
i programu do potrzeb świętochłowiczan, niekoniecznie starające się konkurować z ofertą
32
dużych instytucji i projektów w większych ośrodkach Konurbacji Górnośląskiej. Istotne jest,
aby w wyniku działań instytucji samorządowych oraz zaangażowania organizacji sektora
pozarządowego, kreować liderów w różnych dziedzinach (głównie w grupach młodzieży),
którzy w kolejnych latach będą pobudzać do aktywności zarówno rówieśników, jak i inne kręgi
mieszkańców.
Orientacja na liderów jest kolejnym ważnym akcentem w obrębie celu strategicznego –
w szczególności w odniesieniu do osób kierujących placówkami samorządowymi. Zarówno
szkoły, jak i instytucje kultury, sportu i rekreacji, ale także rynku pracy, wymagają
nowoczesnego zarządzania oraz samodzielnego kreowania i podejmowania wyzwań oraz
zmian
jakościowych.
Menadżerowie
w
tych
organizacjach
muszą
podejmować
odpowiedzialność samodzielnego inicjowania nowatorskich projektów oraz nawiązywania
współpracy z partnerami.
W kontekście zagadnień w obrębie domeny „Społeczność” trzeba zaznaczyć, że w niniejszej
Strategii projektowane kierunki interwencji co do zasady obejmują grupę docelową wszystkich
mieszkańców miasta. Jako dokument o równorzędnym znaczeniu w sensie programowania
rozwoju Świętochłowic uznaje się Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych, która
w ścisłym znaczeniu obejmować będzie wsparcie tych grup mieszkańców, które są dotknięte
wykluczeniem i innymi formami dysfunkcji społecznych. Stąd w prezentowanej Strategii
zagadnienia pomocy społecznej są sygnalizowane jedynie w zakresie niezbędnym
do wyznaczenia jasnej struktury powiązań i demarkacji w relacji z SRPS.
Priorytetowym kierunkiem w przedmiotowym obszarze planowania jest kompleksowa
rewitalizacja społeczna. Szczegóły programu rewitalizacji muszą zostać zawarte w Lokalnym
Programie Rewitalizacji, który będzie wyznaczał ramy w zakresie obszarów zdegradowanych,
a także wskazywał cele integracji i reintegracji społecznej grup mieszkańców, poprzez
działania w zakresie zdrowia, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości, kultury, sportu i
rekreacji, bezpieczeństwa itp. Rewitalizacja społeczna to kolejny kierunek w ramach Strategii,
który jest zorientowany na partnerstwo samorządu, organizacji pozarządowych oraz sektora
biznesu.
33
5. Program rozwoju Świętochłowic
Program rozwoju miasta stanowi zbiór ambitnych założeń odnoszących się do zmian, które
pozwolą w perspektywie roku 2030 uzyskać zupełnie nową jakość w sensie szeroko pojętych
warunków życia w Świętochłowicach. Poniżej zaprezentowano szczegółowe kierunki
podejmowanych działań, w ramach których wyodrębniono 4 projekty strategiczne (kluczowe),
które zostały bezpośrednio wskazane jako zadania, które zrealizuje świętochłowicki samorząd.
Następnie (w podziale na domeny strategiczne) zaprezentowane zostały cele operacyjne wraz
z uszczegółowieniem. Dodatkowo, jako niezależny („wewnętrzny”) obszar planowania,
wyznaczone zostały założenia dla wzmocnienia efektywności i skuteczności zarządzania
w obrębie instytucji świętochłowickiego samorządu oraz jego relacji z innymi organizacjami.
5.1 Projekty strategiczne
Projekty strategiczne (indywidualne) stanowią przedsięwzięcia inwestycyjne o kluczowym
znaczeniu dla urzeczywistnienia wizji rozwoju Świętochłowic, których wdrożenie jest
niezwykle istotne z punktu widzenia osiągnięcia zakładanych wskaźników rozwoju społecznogospodarczego miasta. Projekty te w znaczący sposób przyczyniają się do realizacji założeń
strategicznych we wszystkich kontekstach (społecznym, infrastrukturalnym, gospodarczym).
W ramach Strategii wyodrębniono również horyzontalne kierunki strategiczne, co do których
nie jest możliwe ujęcie ich w formie pojedynczych projektów, jednak są jednoznacznie obecne
na poziomie celów operacyjnych w ramach każdej z domen planowania.
Grafika 3 Horyzontalne kierunki strategiczne
Gospodarka
Infrastruktura
Społeczność
Gospodarka senioralna



Kompleksowa rewitalizacja



Reorientacja edukacji



Aktywizacja młodzieży



Kierunek strategiczny:
34
Zestawienie 3 Wykaz projektów strategicznych
Projekt strategiczny 1
Przygotowanie i udostępnianie terenów inwestycyjnych w ramach Katowickiej Specjalnej
Strefy Ekonomicznej
W ramach zadania przewiduje się rozpoczęcie działalności KSSE na terenie Świętochłowic.
W kolejnych latach zaplanowano systematyczne powiększanie zasobów KSSE na terenie
miasta – uzbrajanie i włączanie do strefy kolejnych terenów inwestycyjnych. Równocześnie
zakłada się ścisłą współpracę ze strukturami KSSE.
w zakresie promocji inwestycyjnej Świętochłowic
Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo-widowiskowej w Świętochłowicach
Planuje się budowę obiektu w technologii pasywnej, co pozwoli na znaczące ograniczenie
bieżących kosztów utrzymania obiektu. Tym samym możliwe będzie przeznaczenie
większych środków na działania programowe i animacyjne. Hala ma być ośrodkiem
ogólnodostępnym, dedykowanym aktywności w zakresie sportu kwalifikowanego jak
i amatorskiego, a także organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych i rozrywkowych.
Modernizacja stadionu miejskiego w ramach rozwoju infrastruktury Ośrodka Sportu
i Rekreacji „Skałka”
Stadion miejski jest centralnym obiektem kompleksu sportu, rekreacji, rozrywki
i wypoczynku na Skałce. Będzie to obiekt wielofunkcyjny i multidyscyplinarny w sensie
sportowym, dający możliwości organizacji zawodów i imprez, realizacji cyklicznych
programów treningowych (sport kwalifikowany i amatorski), a także innych wydarzeń
masowych (koncerty, festyny). Rekomendowana jest realizacja projektu w formule
partnerstwa publiczno-prywatnego.
Połączenie miejskiego układu drogowego w zachodniej części miasta z DTŚ
Budowa wewnętrznej obwodnicy miasta (północ – południe), która zoptymalizuje
wydajność wewnętrznego układu komunikacyjnego miasta oraz zmniejszy uciążliwość
ruchu tranzytowego. Inwestycja ma poprawić drożność i spójność systemu drogowego,
w szczególności w zakresie przeprawy przez dzielące miasto linię kolejową oraz DTŚ.
35
5.2 Cele operacyjne
Wizja rozwoju Świętochłowic to wizja zmiany, której osiągnięcie wymaga podjęcia przez
samorząd konkretnych działań, wdrażania programów branżowych (np. w dziedzinie edukacji,
rewitalizacji itp.). Zawartość logiki interwencji w ramach strategii została zaprezentowana
w formie celów operacyjnych. Wyznaczają one kierunki działania, które podejmować będzie
samorząd Świętochłowic, aby skutecznie urzeczywistniać zdefiniowane uprzednio cele
na poziomie strategicznym.
Dla każdego z obszarów planowania (Gospodarka / Infrastruktura / Społeczność) został
wyznaczony zestaw celów operacyjnych, z których każdy został opatrzony krótkim
uszczegółowieniem. W ten sposób Strategia jednoznacznie określa jakiego typu programy
w ramach poszczególnych dziedzin i branż należy podjąć i wskazuje konkretne rozwiązania,
których zastosowanie pozwoli na osiągnięcie widocznych i znaczących zmian jakościowych
w Świętochłowicach.
Poziom operacyjny stanowi zatem uszczegółowienie celów strategicznych, ale nie zawiera
opisu konkretnych przedsięwzięć. Cele operacyjne pozwalają wskazać na tematy, zagadnienia,
obszary, które będą przedmiotem aktywności samorządu w ramach implementacji danego
celu operacyjnego. Istotne jest, by zdefiniowane działania dawały możliwość twórczego
podejścia do konkretnych projektów – tym samym tworząc przestrzeń dla zaangażowania
liderów instytucji świętochłowickiego samorządu. Poziom operacyjny nie odnosi się zatem
do konkretnych zadań czy projektów, które zawarte zostaną w wynikających z niniejszej
Strategii programach branżowych. Również w tym sensie Strategia otwiera dogodne
możliwości dla aktywnego udziału mieszkańców, menadżerów w strukturach samorządu oraz
liderów organizacji społecznych.
Należy podkreślić, że kolejność, w której wymienione zostały cele operacyjne, nie służy
w żadnym stopniu nadaniu poszczególnym zapisom większej lub mniejszej rangi i nie
odzwierciedla priorytetowego charakteru poszczególnych kierunków działania. Cele
operacyjne są wskazywane w ramach logicznie i przedmiotowo powiązanych sekwencji czy
grup, lecz co do zasady mają współmierną rangę i winny być w miarę możliwości realizowane
równolegle.
36
Obszar planowania: Gospodarka
Cel strategiczny 1
Stymulowanie wzrostu gospodarczego w oparciu o atrakcyjność inwestycyjną
oraz branże wykorzystujące dynamikę zmian społecznych
Nr
Cele operacyjne wraz z uszczegółowieniem kierunków działania
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych na rzecz rozwoju gospodarczego
G.1
W ramach realizowanych programów rewitalizacji uwzględnione zostaną działania mające na
celu udostępnienie nowych przestrzeni dedykowanych dla biznesu. Zakłada się zarówno
rekultywację i dostosowanie terenów na rzecz inwestycji w nowe powierzchnie, jak również
udostępnienie wielofunkcyjnych obiektów dla różnych form aktywności gospodarczej (np.
pasaże, nowoczesne przestrzenie dla zarządzania).
Udostępnianie i skuteczna promocja atrakcyjnych terenów inwestycyjnych
G.2
Tworzenie wysokiej jakości terenów inwestycyjnych w dobrze skomunikowanych
lokalizacjach. Dostępność oferty w zakresie terenów inwestycyjnych jest ściśle powiązana z
nowoczesnymi działaniami w zakresie promocji, opartej o budowę rozpoznawalnej marki
Świętochłowic, i projektów inwestycyjnych odnoszących się do konkretnych elementów
konkurencyjności tej lokalizacji. Program promocji inwestycyjnej obejmuje również rozwój
nowoczesnych usług obsługi inwestora oraz budowę systemu zachęt inwestycyjnych.
Tworzenie warunków dla lokowania w Świętochłowicach projektów BPO
G.3
Zapewnienie podstawowych warunków dla realizacji projektów w sektorze BPO (możliwości
adaptacji lub budowy przestrzeni biurowych wysokich parametrów, dostępność zasobów
ludzkich). Równocześnie – dysponując odpowiednią zawartością oferty uwzględniającej
specyfikę branży należy podjąć działania promocyjne (obejmujące nawiązanie współpracy z
kluczowymi firmami konsultingowymi w branży, uczestnictwo w targach i konferencjach
branżowych, promocję w specjalistycznych mediach).
37
Wsparcie rozwoju gospodarki senioralnej
G.4
Dynamika zmian społecznych pozwala jednoznacznie spodziewać się skokowego wzrostu
popytu na szeroki zakres usług adresowanych do osób starszych. W ramach celu
operacyjnego zakłada się promocję i wsparcie rozwoju różnorodnych segmentów w ramach
tzw. „srebrnej gospodarki” oraz docelowo budowanie pozycji konkurencyjnej Świętochłowic
jako istotnego centrum tych usług, zarówno w odniesieniu do wewnętrznego popytu na
terenie miasta, jak i rynku obejmującego Konurbację Górnośląską.
Poprawa dopasowania oferty edukacyjnej do specyfiki zmian gospodarczych
G.5
W ramach celu operacyjnego zakłada się reorientację polityki oświatowej realizowanej w
Świętochłowicach w kierunku zwiększenia roli szkolnictwa zawodowego i technicznego.
Równocześnie zakłada się profilowanie realizowanych programów edukacyjnych pod kątem
tych sektorów gospodarki, których rozwój będzie promowany jako kluczowych z punktu
widzenia
konkurencyjności
gospodarki
miasta.
Chodzi
tu głównie o specjalizacje techniczne (w kontekście zasobów ludzkich na potrzeby inwestycji
zewnętrznych) oraz specjalizacje w ramach tzw. „srebrnej gospodarki” –
np. usługi pielęgnacyjne i opiekuńcze, ale również specjalizacje techniczne (profil budowlanoremontowy, technologie dla seniorów itp.).
Poprawa efektywności współpracy samorządu z sektorem biznesu
G.6
Dotychczasowe działania, w szczególności w ramach Rady Gospodarczej stworzyły dogodne
warunki dla rozwoju współpracy w takich obszarach jak: stanowienie przyjaznego dla
przedsiębiorstw prawa lokalnego, gospodarczy wymiar projektów rewitalizacyjnych,
dopasowanie działań szkoleniowych i edukacyjnych do potrzeb pracodawców i rynku pracy.
Transparentna formuła Rady daje dobre perspektywy dla zwiększenia efektywności
współpracy na rzecz rozwoju miasta.
Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości społecznej
G.7
38
Uruchomienie i wspieranie rozwoju spółdzielni socjalnych i innych form przedsiębiorczości
społecznej powinno być ściśle zintegrowane z podejmowanymi działaniami w zakresie
rewitalizacji. Istotne jest również zbudowanie mechanizmów pozwalających na stymulowanie
efektywności ekonomicznej powstających podmiotów ekonomii społecznej, np. stosowanie
tzw. „klauzul społecznych” w ramach procedur zamówień publicznych realizowanych przez
jednostki świętochłowickiego samorządu.
Tworzenie korzystnego otoczenia dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw i MŚP
G.8
Stosowanie instrumentów dochodowych w ramach tzw. pomocy de minimis (obniżenie
stawek podatkowych podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportowych).
Tworzenie warunków dla działalności instytucji otoczenia biznesu i dzięki temu poprawa
dostępności różnych form wsparcia rozwoju mniejszych firm (np. rodzinnych,
jednoosobowych itp.) dzięki wykorzystaniu środków publicznych (instrumenty zwrotne) oraz
możliwości kredytowych (np. poręczenia). Wykorzystanie projektów w zakresie rewitalizacji
technicznej dla tworzenia przestrzeni mikroprzedsiębiorstw.
Tworzenie warunków dla rozwoju branż o wysokim potencjale wzrostu
G.9
Zidentyfikowany potencjał Świętochłowic w zakresie możliwości rozwoju obejmuje branże,
które mogą opierać dynamikę wzrostu i konkurencyjność na kluczowych atutach miasta –
dobrej lokalizacji w ramach wydajnego układu komunikacyjnego oraz tradycjach wysokich
kompetencji technicznych. Dodatkowo w Świętochłowicach identyfikuje się niskie koszty
pracy oraz dobre możliwości zatrudnienia kobiet, co jest istotne z punktu widzenia
atrakcyjności inwestycyjnej. Stąd specjalizacje, które będą szczególnie promowane w ramach
celu operacyjnego to logistyka i transport, szeroko pojęty sektor produkcyjny oraz chemia
kosmetyczna.
39
Obszar planowania: Infrastruktura
Cel strategiczny 2
Budowa przyjaznej przestrzeni miejskiej oraz nowoczesnej infrastruktury społecznej przy
wykorzystaniu potencjału poprzemysłowego miasta
Nr
Rozwój kompleksu sportowo-rekreacyjnego „na Skałce”
I.1
Utworzenie nowoczesnego i wielofunkcyjnego centrum sportu i rekreacji na potrzeby
realizacji kompleksowych programów aktywności fizycznej, adresowanych do wszystkich
grup wiekowych (obejmujących sport kwalifikowany, amatorski, rekreację). W ramach
kompleksu należy uwzględnić realizację funkcji rozrywkowych i kulturalnych oraz
usługowych. Docelowo kompleks „na Skałce” pełnić ma rolę wielofunkcyjnego centrum,
gdzie świętochłowiczanie mogą spędzać czas wolny.
Modernizacja i wzmocnienie funkcjonalności kompleksu Centrum Kultury Śląskiej
I.2
I.3
40
Wymagana jest kompleksowa interwencja w zakresie poprawy stanu infrastruktury obiektu
CKŚ oraz zagospodarowania jego otoczenia. Zakłada się, że Centrum będzie wiodącą
jednostką miejską świadczącą usługi publiczne w zakresie kultury. Pożądane jest stworzenie
przyjaznej przestrzeni dla różnorodnych form działalności kulturalnej z wyraźnymi
elementami dziedzictwa kultury śląskiej.
Zintegrowana rewitalizacja techniczna w zakresie tkanki mieszkaniowej
Realizacja celu operacyjnego wymaga wszechstronnych działań obejmujących w pierwszej
kolejności systematyczne porządkowanie stanu prawnego poszczególnych nieruchomości
wchodzących w skład zasobów mieszkaniowych miasta. Dodatkowo przewidziano
kompleksowe działania w zakresie poprawy estetyki podwórek i fasad obiektów. Istotne jest
prowadzenie równoległe programu poprawy warunków techniczno-bytowych w ramach
zasobu mieszkaniowego (łazienki, ogrzewanie).
Rewitalizacja techniczna obiektów i kompleksów poprzemysłowych
I.4
W ramach programu rewitalizacji wymagane jest podjęcie aktywnych działań na rzecz
wykorzystania potencjału obiektów postindustrialnych dla tworzenia nowoczesnej tkanki
miejskiej oraz realizacji nowych funkcji gospodarczych lub społecznych. Rekomenduje się
podejmowanie wielowątkowych projektów, w których aktywny udział biorą organizacje
społeczne i sektor biznesu.
Ochrona i promocja zabytków oraz cennych obiektów historycznych
I.5
Wymagana jest identyfikacja obiektów kluczowych z punktu widzenia dziedzictwa
historycznego i wartości kulturowej (unikatowych obiektów postindustrialnych, elementów
XIX-wiecznej infrastruktury mieszkaniowej i społecznej). Zakłada się wyznaczenie obiektów,
które zostaną przeznaczone do konserwacji, w procesie konsultacji społecznych oraz przy
udziale niezależnych ekspertów, co pozwoli na rzetelną ocenę celowości konkretnych
przedsięwzięć konserwatorskich.
Poprawa stanu bezpieczeństwa technicznego na terenie Świętochłowic
I.6
Obecność pozostałości przemysłowej infrastruktury technicznej (w tym urządzeń
górniczych, np. szybów wentylacyjnych, itp.) jest znaczącym zagrożeniem dla zdrowia i życia
mieszkańców Świętochłowic. Niezbędne jest ścisłe zidentyfikowanie kompletnego zakresu
zagrożeń oraz ich systematyczne zabezpieczanie i eliminacja. W ramach celu operacyjnego
rekomenduje się powołanie specjalnego zespołu ekspertów, w miarę możliwości
dysponujących wiedzą nt. rzeczywistych uwarunkowań funkcjonowania zdegradowanych
obecnie obiektów przemysłowych.
Systematyczna poprawa wydajności wewnętrznego układu komunikacyjnego
I.7
I.8
Spójność i wydajność układu komunikacyjnego na obszarze Świętochłowic jest istotnym
wyznacznikiem jakości życia mieszkańców oraz warunków rozwoju biznesu. Wymagane jest
podejmowanie systematycznych działań w zakresie jakości nawierzchni, chodników,
optymalizacji organizacji ruchu, oświetlenia. Ważnym elementem w ramach celu
operacyjnego jest poprawa drożności układu komunikacyjnego w odniesieniu do przeprawy
przez linię kolejową.
Rozwój infrastruktury społecznej – sektor edukacji i oświaty
41
Identyfikowane potrzeby reorientacji systemu oświatowego w Świętochłowicach pociągają
za sobą konieczność realizacji kompleksowego programu modernizacji i doposażenia
placówek edukacyjnych. Dotyczy to także zapewnienia nowoczesnych warunków w ramach
rozwoju systemu kształcenia zawodowego (pracownie, warsztaty). Równocześnie cel
operacyjny obejmuje systematyczne wzmacnianie infrastruktury systemu opieki nad dziećmi
do lat 3 oraz przedszkoli.
Poprawa dostępności infrastruktury opiekuńczej i pielęgnacyjnej
I.9
Tworzenie optymalnych warunków infrastrukturalnych ukierunkowanych na utrzymanie i
poprawę zdrowia seniorów – także zwiększenie dostępności oferty placówek
samorządowych prowadzących działalność w tym zakresie. Promocja placówek
wspomagających osoby starsze (dzienne domy pobytu, kluby seniora, rodzinne domy
pomocy). Cel operacyjny obejmuje również promocję nowoczesnych rozwiązań w zakresie
mieszkalnictwa dedykowanego dla seniorów (srebrne osiedla).
Rozwój infrastruktury kultury oraz aktywności społecznej
I.10
Na potrzeby rozwoju działań ośrodków kultury na terenie Świętochłowic (w szczególności
tych o zasięgu dzielnicowym) wymagane jest systematyczne unowocześnianie tych
placówek oraz zwiększanie ich potencjału technicznego (wyposażenia). Innym elementem
celu operacyjnego jest zapewnienie warunków infrastrukturalnych dla aktywności
społecznej, w tym także w wymiarze gospodarczym (inkubacja przedsiębiorstw
społecznych).
Likwidacja barier w związku z potrzebami osób niepełnosprawnych
I.11
Kompleksowy program usuwania barier urbanistyczno-architektonicznych, technicznych,
komunikacyjnych, a także pełnej dostępności obiektów administracji samorządowej na
terenie Świętochłowic. Program obejmuje również kompleksowe działania w ramach
infrastruktury społecznej na terenie miasta oraz interwencję w zakresie szlaków
komunikacyjnych.
Zwiększenie dostępności i atrakcyjności terenów inwestycyjnych
I.12
I.13
42
Zakłada się 2 formy działania na rzecz zwiększenia dostępności terenów inwestycyjnych –
identyfikacja i uzbrojenie terenów typu „brownfield” oraz rekultywacja terenów
poprzemysłowych, których obecny poziom degradacji uniemożliwia ich ponowne
wykorzystanie na rzecz celów gospodarczych. Cel operacyjny skupia się na systematycznej
realizacji zadań polegających na uzbrojeniu terenów inwestycyjnych lub rekultywacji
powiązanej z uzbrojeniem terenu.
Systematyczna poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie miasta
Systematyczny rozwój nowoczesnego systemu gospodarki odpadami i segregacji. Realizacja
zadań w zakresie zachowania i zwiększenia powierzchni biologicznie czynnych na terenie
miasta, w tym w szczególności terenów zielonych i zbiorników wodnych (tworzenie
przestrzeni wypoczynku zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju). Eliminacja
potencjalnych zagrożeń ekologicznych, a także poprawa klimatu akustycznego w
Świętochłowicach.
Nowoczesne wzornictwo w przestrzeni publicznej Świętochłowic
I.14
Percepcja jakości życia w mieście zależy w dużej mierze od estetyki i funkcjonalności
otoczenia – w tym organizacji i wyposażenia przestrzeni publicznych oraz małej architektury.
Wykorzystanie designu w projektach tego typu (np. meble miejskie, systemy informacji
przestrzennej) pozwoli na zmianę wizerunku miasta zarówno w oczach mieszkańców, ale
także odwiedzających, np. inwestorów. Wykorzystanie wzornictwa w przestrzeniach
publicznych Świętochłowic pozwoli na osiągnięcie znaczącej poprawy wizerunku miasta przy
stosunkowo niewielkich nakładach.
Efektywne zarządzanie zasobami energetycznymi i ograniczenie niskiej emisji
I.15
Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji i gospodarki niskoemisyjnej. Promocja
wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz realizacja projektów inteligentnego
zarządzania energią w obiektach publicznych, sieciach energetycznych, a także wsparcie
budownictwa pasywnego (rozwiązania kogeneracji i trójgeneracji). Wdrażanie
innowacyjnych systemów zarządzania energią wykorzystujących zaawansowane rozwiązania
informatyczne.
43
Obszar planowania: Społeczność
Cel strategiczny 3
Tworzenie warunków dla wzrostu jakości życia wszystkich mieszkańców, także tych
zagrożonych różnymi wymiarami wykluczenia i marginalizacji
Nr
Aktywna rewitalizacja społeczna w powiązaniu z działaniami infrastrukturalnymi
S.1
Realizacja działań w oparciu o Lokalny Program Rewitalizacji. Założenia programu obejmują
budowę szerokiej koalicji organizacji i instytucji na rzecz skutecznej aktywizacji społecznej
oraz aktywizacji zawodowej, w tym w zakresie działań na rzecz samodzielności
ekonomicznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Rozwój i promocja programów aktywizacji seniorów
S.2
Wsparcie realizacji interpokoleniowych programów edukacyjnych, promocja kompetencji
cyfrowych wśród osób starszych. Zwiększenie zakresu współpracy z organizacjami
pozarządowymi w zakresie realizacji zadań publicznych na rzecz osób starszych i
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu ze względu na wiek. Cel operacyjny obejmuje w
szczególności działania w obszarach tematycznych: zdrowie, rehabilitacja, rekreacja,
kompetencje cyfrowe, przedsiębiorczość seniorów, kultura, edukacja.
Opracowanie i realizacja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
S.3
S.4
44
Cel operacyjny skupia się na opracowaniu i realizacji strategii polityki społecznej w zakresie
działań na rzecz osób i grup zagrożonych wykluczeniem i marginalizacją. Strategia
opracowana zostanie na podstawie wielowymiarowej diagnozy problemów społecznych i
będzie dodatkowo systematycznie aktualizowana (przynajmniej w cyklu 3-letnim).
Systematyczny monitoring potrzeb w zakresie interwencji jest warunkiem skuteczności
działania. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest dokumentem
równorzędnym do niniejszej Strategii w strukturze zarządzania miastem w wymiarze
planistycznym. Wymagane jest, aby te programy strategiczne były ściśle spójne i
zintegrowane.
Promocja i tworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej świętochłowiczan
Utworzenie Centrum Organizacji Pozarządowych, które wzmocnić ma aktywność
Pełnomocnika Prezydenta Miasta Świętochłowice ds. współpracy z organizacjami
pozarządowymi. Centrum należy rozpatrywać jako jeden z elementów programu
rewitalizacji społecznej, natomiast jednym z jego podstawowych zadań będzie promocja i
inkubacja przedsięwzięć w sektorze przedsiębiorczości społecznej.
Aktywizacja społeczna w oparciu o współpracę z sektorem pozarządowym
S.5
W oparciu o działalność Centrum Organizacji Pozarządowych samorząd Świętochłowic
efektywnie pobudza aktywność społeczną i zaangażowanie mieszkańców w sprawy miasta /
dzielnicy / podwórka. Budowa silnej wspólnoty mieszkańców Świętochłowic wymaga
nowych form współpracy z organizacjami pozarządowymi, w tym projektów w formule
formalnego partnerstwa samorządu i organizacji. Zakłada się systematyczny wzrost środków
finansowych w budżecie partycypacyjnym oraz programach współpracy z organizacjami
pozarządowymi.
Nowoczesna edukacja dopasowana do zmian społeczno-gospodarczych
S.6
Wzmocnienie dopasowania oferty edukacyjnej świętochłowickich placówek oświatowych
do zmian gospodarczych oraz potrzeb rynku pracy (szkolnictwo zawodowe i techniczne).
Rozwój programów kształcenia ustawicznego i uczenia się przez całe życie realizowanych
zarówno przez instytucje samorządowe, jak i organizacje prywatne (w szczególności
pozarządowe). Kierunkiem działania jest kształcenie kadr dla rozwoju tzw. „srebrnej
gospodarki”.
Rozwój oferty kulturalno-rozrywkowej i sportowo-rekreacyjnej
S.7
S.8
Zwiększenie aktywności instytucji samorządu Świętochłowic w zakresie budowania
atrakcyjnej oferty czasu wolnego. Kluczowym elementem poprawy jakości życia w mieście
jest dostępność propozycji o charakterze lokalnym, wyróżniających się w odniesieniu do
bogatej oferty na terenie Konurbacji. Rekomendowana jest koncentracja na budowaniu
unikatowej oferty adresowanej do dzieci i młodzieży, rodzin z dziećmi, seniorów oraz
obejmująca aspekt interpokoleniowy. Nowe podejście programowe zakłada zaangażowanie
organizacji pozarządowych.
Wzmacnianie tożsamości i budowa trwałej, aktywnej wspólnoty świętochłowiczan
45
Budowa tożsamości lokalnej i zwiększenie poziomu identyfikacji mieszkańców z miastem
jest istotnym wyzwaniem w związku z rosnącą mobilnością oraz konkurencją w zakresie
atrakcyjności osiedleńczej. Zakłada się, że wiodącą rolę w zakresie działań w wymiarze
symbolicznym będzie podejmować Muzeum Powstań Śląskich we współpracy z innymi
jednostkami samorządowymi.
Kreowanie trwałych mechanizmów partnerstwa i współpracy na rzecz rozwoju miasta
S.9
Dla harmonijnego rozwoju wymagana jest systematyczna budowa partnerstw na różnych
płaszczyznach i poziomach realizacji programów i projektów. Cel operacyjny obejmuje
systematyczne wzmacnianie współpracy w zakresie zapobiegania wykluczeniu społecznemu
(np. w oparciu o system Niebieskiej Karty), zwiększenie zaangażowania szkół w projekty
instytucji kultury, organizacji pozarządowych, itp., a także zwiększenie zakresu formalnych
partnerstw międzysektorowych.
Wzrost poziomu świadomości ekologicznej świętochłowiczan
S.10
Promocja zasad zrównoważonego rozwoju. Realizacja programów edukacyjnych
w placówkach oświatowych – wychowanie świadomej ekologicznie młodzieży (także
poprzez uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych programach / konkursach).
Promocja selektywnej zbiórki odpadów. Promocja szeroko pojętej postawy ekologicznej
wśród dorosłych mieszkańców, także w sensie dbałości o krajobraz i czystość otoczenia.
Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii i ograniczenia niskiej emisji w
powiązaniu z programami w zakresie infrastruktury.
Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego młodzieży
S.11
46
Budowa trwałych i stabilnych fundamentów wspólnoty lokalnej zależy w wymiarze
wieloletnim od zaspokojenia potrzeby zaangażowania ludzi młodych, którzy mogą
realizować swoje pomysły i aspiracje w grupach rówieśniczych, przyjaznym otoczeniu
instytucjonalnym i infrastrukturalnym. Skuteczne działania na rzecz młodzieży realizowane
są we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz placówkami oświatowymi.
Warunkiem sukcesu jest identyfikacja i promocja naturalnych liderów grup młodzieży w
różnych dziedzinach (sport, kultura, nauka, technika) oraz promocja powstawania wokół ich
osiągnięć grup rówieśniczych.
5.3 Nowoczesny samorząd – doskonalenie procesów zarządzania
Istotnym czynnikiem wpływającym na dynamikę rozwoju miasta jest wydajność zarządzania
w strukturach samorządowych. Aspekty zmiany związane z szeroko pojętym zarządzaniem
zostały wyodrębnione jako wewnętrzny wymiar Strategii, odnoszące się w większym stopniu
do zasad, procedur i form działania instytucji samorządu niż do celów „zewnętrznych” –
odnoszących się do kreowania rzeczywistych pozytywnych zmian w Świętochłowicach.
Trzeba podkreślić, że skuteczna interwencja w obrębie zdefiniowanych w niniejszej Strategii
domen planowania strategicznego (Gospodarka / Infrastruktura / Społeczność) wymaga
elastycznego i efektywnego działania instytucji samorządowych oraz wykorzystania
nowoczesnych metod i narzędzi zarządzania. Równie ważne jak podejmowanie ambitnych
projektów rozwojowych jest ich sprawne i wydajne wdrażanie oraz angażowanie ważnych
w danej
dziedzinie
aktorów
lokalnych.
Poniżej
zdefiniowano
program
działania
świętochłowickiego samorządu w odniesieniu do perspektywy „wewnętrznej” (metod i form
działania oraz zarządzania), którego realizacja jest konieczna, aby skutecznie osiągnąć
zarysowaną wizję rozwoju Świętochłowic.
47
Obszar planowania: Zarządzanie
Celem świętochłowickiego samorządu jest budowa nowoczesnego systemu
świadczenia usług publicznych, który w formule partnerstwa będzie angażował
szerokie spektrum organizacji i instytucji działających na terenie miasta oraz będzie
stanowił odpowiedź na potrzeby wszystkich grup mieszkańców.
Współpraca rzeczywistych liderów instytucji samorządowych
A.1
Kreowanie rzeczywistych liderów jednostek oświatowych, których zadaniem jest
tworzenie i realizacja wizji reorientacji profilu edukacyjnego w Świętochłowicach.
Uruchomienie trwałych mechanizmów komunikacji i współpracy jednostek
samorządowych na terenie miasta (przepływ informacji, promocja,
uczestnictwo). Systematyczne zaangażowanie szkół w działania programowe
realizowane przez instytucje miejskie w zakresie kultury, sportu, rekreacji,
aktywizacji społecznej. Budowa trwałych mechanizmów komunikacji i współpracy
w obrębie systemu zabezpieczenia socjalnego i bezpieczeństwa mieszkańców.
Partnerstwo jako zasada działania świętochłowickiego samorządu
A.2
Nowoczesne standardy zarządzania wymagają zwiększenia zakresu partnerstwa
międzysektorowego na rzecz realizacji projektów i programów rozwojowych.
W odniesieniu do współpracy z sektorem biznesu istotne jest podjęcie działań
na rzecz wykorzystania możliwości partnerstwa publiczno-prywatnego
oraz systematycznej komunikacji i promocji świętochłowickich przedsiębiorców.
W odniesieniu do sektora pozarządowego rekomendowane jest podejmowanie
formalnych partnerstw projektowych oraz wdrażanie nowych form działania
w ramach wieloletnich programów współpracy. Partnerstwo jako zasada
działania obejmuje również rozwój systemu obsługi inwestorów zewnętrznych.
Nowoczesne zarządzanie przy wykorzystaniu metod projektowych
A.3
48
Zwiększenie zakresu stosowania metod zarządzania projektowego przez
instytucje samorządowe w Świętochłowicach. Wdrożenie systemu regulacji
wewnętrznych umożliwiających realizowanie działań w sposób zorganizowany
oraz systematyczne doskonalenie umiejętności i kompetencji pracowników
samorządowych w zakresie zarządzania projektowego. Tworzenie
interdyscyplinarnych zespołów projektowych oraz kreowanie ich liderów,
odpowiedzialnych za koordynację całości działań w ramach projektu.
Efektywne zarządzanie finansami miasta
A.4
Wykorzystanie nowych metod w zakresie zarządzania finansami miasta.
Wprowadzenie elementów budżetu zadaniowego (działanie komplementarne
do stosowania zarządzania projektowego), a także ujęcie wieloletnie w
kontekście planowania wydatków na projekty i programy. Systematyczne
rozszerzanie zakresu budżetu partycypacyjnego (pozwala to dodatkowo
zwiększać poziom integracji wspólnoty mieszkańców). Zwiększenie zakresu
kontraktowania usług społecznych (outsourcing) oraz systematyczna ocena
efektywności ekonomicznej projektów realizowanych w tej formule.
Świętochłowicki barometr społeczny
A.5
Wdrożenie systemu monitoringu jakości i dostępności usług publicznych oraz
analizy tzw. luki jakościowej (tzw. barometr społeczny). Opracowanie metodologii
badań, ich systematyczna realizacja oraz publikacja wyników. Uzyskane wyniki
w zakresie poziomu satysfakcji mieszkańców w odniesieniu do poszczególnych
zakresów (pomoc społeczna, kultura, edukacja i usługi komunalne, komunikacja,
bezpieczeństwo), a także zidentyfikowane trendy pozwalają wyznaczać kierunki
bieżących interwencji.
Cyfrowe Świętochłowice
A.6
E-usługi publiczne, promocja elektronicznej skrzynki podawczej. Cyfryzacja
świętochłowickiego samorządu – zwiększenie dostępności i wykorzystania
publicznych usług cyfrowych, zwiększenie wykorzystania technologii
informacyjnych i komunikacyjnych w ramach procesów i procedur realizowanych
przez instytucje samorządowe (front office / back office). Systematyczne
podnoszenie kompetencji cyfrowych pracowników samorządowych.
Marka Świętochłowic – integruje i przyciąga
A.7
Promocja marki Świętochłowic jako elementu integrującego mieszkańców miasta
w wymiarze wewnętrznym (grupy docelowe: mieszkańcy, lokalni liderzy).
W kontekście zewnętrznym budowanie wizerunku miasta o wysokiej
atrakcyjności osiedleńczej (wygodnego życia) i dogodnych warunkach dla rozwoju
biznesu (inwestycje). Szerokie wykorzystanie nowoczesnego systemu komunikacji
wizualnej w oparciu o znak promocyjny „Bliżej niż myślisz” na potrzeby
budowania wizerunku i marki Świętochłowic (np. kompleksowy system informacji
49
przestrzennej).
50
Aktywne zaangażowanie i partnerstwo w ramach Konurbacji Górnośląskiej
A.8
Realizacja projektów w ramach współpracy z miastami KG (obejmuje budowanie
trwałych partnerstw na rzecz inwestycji i programów społecznych). Niniejsza
Strategia zakłada optymalizację systemu świadczenia usług publicznych
w kontekście wzajemnego uzupełniania się obszaru funkcjonalnego Konurbacji
Górnośląskiej (w szczególności w ramach współpracy Chorzowa, Rudy Śląskiej
i Świętochłowic). Rekomendowana jest orientacja na specjalizację
w poszczególnych branżach usług społecznych (w tym zakresie Świętochłowice
budują pozycję lidera usług dedykowanych osobom starszym, np. opiekuńczych).
Poprawa efektywności systemu komunikacji między samorządem a mieszkańcami
A.8
Skuteczna komunikacja struktur i instytucji świętochłowickiego samorządu
z mieszkańcami oraz organizacjami i przedsiębiorstwami działającymi na terenie
Świętochłowic jest podstawowym warunkiem skutecznego zarządzania. W tym
sensie rekomenduje się budowę efektywnego systemu konsultacji społecznych
(w tym wykorzystanie technologii internetowych do realizacji procesu
konsultacji), a także poprawę działań komunikacyjnych i promocyjnych
prowadzonych przez instytucje samorządowe w zakresie oferty kulturalnej,
sportowej i rekreacyjnej. W ramach celu operacyjnego ważne jest również
wykorzystanie możliwości współpracy z mediami (w tym w szczególności
lokalnymi portalami internetowymi).
51
6. System zarządzania strategicznego
System wdrażania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 r. obejmuje szereg zadań
i procesów, które wymagają zaangażowania różnych instytucji i struktur organizacyjnych
w mieście. System zarządzania strategią opiera się w wymiarze ogólnym na trzech głównych
elementach:
 Formułowanie Strategii (obejmujące w pierwszej kolejności opracowanie niniejszego
dokumentu, ale również jego aktualizacje – modyfikacje poszczególnych zapisów),
 Wdrażanie Strategii (działania wynikające ze strategii, podejmowane przez instytucje
samorządowe na rzecz osiągania celów strategicznych),
 Monitoring rezultatów i warunków wdrażania Strategii (systematyczna ocena poziomu
realizacji celów strategicznych i wydajności systemu wdrażania – wyniki monitoringu
stanowią wytyczne w zakresie aktualizacji i doskonalenia systemu wdrażania strategii).
Poniższy rysunek przedstawia zależności pomiędzy głównymi wymiarami zarządzania
Strategią:
Grafika 4 Poziomy zarządzania Strategią
53
6.1 Wdrażanie Strategii
Kluczowe procesy związane z systemem wdrażania Strategii oraz wytyczne odnoszące się do
odpowiedzialności za ich uruchamianie i realizację zaprezentowano poniżej:
 Przygotowanie projektu Strategii oraz projektów zmian w Strategii – Prezydent Miasta
przy współpracy struktur Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, w uzgodnieniu
z Radą Miejską (zmiany zapisów w dokumencie także w oparciu o uzasadnione
propozycje i wnioski mieszkańców, organizacji społecznych, przedsiębiorców oraz
powołanej przez Prezydenta Miasta Rady Liderów Lokalnych). Propozycje zapisów
Strategii
dodatkowo
poddane
zostały
szerokim
konsultacjom
społecznym,
obejmującym wszystkie dzielnice miasta.
 Wybór zadań do realizacji w ramach Strategii – Prezydent Miasta przy współpracy
struktur Urzędu Miejskiego i instytucji samorządowych.
 Nawiązywanie współpracy z partnerami dla realizacji działań i projektów
wymagających zaangażowania innych organizacji i instytucji (administracji różnego
szczebla, organizacji społecznych, przedsiębiorstw, uczelni wyższych, instytucji
otoczenia biznesu) oraz działania lobbingowe na rzecz strategicznych kierunków
rozwoju w wymiarze ponadlokalnym – Prezydent Miasta.
 Opracowanie rocznych i wieloletnich programów branżowych oraz inwestycyjnych,
w ramach których będą realizowane cele strategiczne i operacyjne programu rozwoju
– wyspecjalizowane komórki Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, inne instytucje
samorządowe (jednostki organizacyjne).
 Zatwierdzanie i zapewnienie finansowania dla rocznych oraz wieloletnich programów
branżowych i inwestycyjnych, w ramach których będą realizowane cele strategiczne
i operacyjne programu rozwoju – merytoryczne komórki Urzędu Miejskiego
w Świętochłowicach, Rada Miejska Świętochłowice.
 Zabezpieczenie środków w budżecie na realizację zadań wynikających z celów
operacyjnych poprzez umieszczenie konkretnych zadań w budżecie oraz Wieloletniej
Prognozie Finansowej – Skarbnik Miasta, Prezydent Miasta, Rada Miejska.
54
 Przygotowanie wniosków o uzyskanie finansowania zewnętrznego dla projektów
wynikających z założeń strategii – Prezydent przy zaangażowaniu struktur Urzędu
Miejskiego w Świętochłowicach wraz z jednostkami organizacyjnymi.
 Monitoring (przegląd) realizacji Strategii w systemie dwuletnim – wydział
merytoryczny ds. realizacji strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego
w Świętochłowicach, przy współpracy innych Wydziałów / Biur.
 Kompleksowy przegląd strategiczny (audyt Strategii, w systemie 5 – letnim) Prezydent przy zaangażowaniu struktur Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach
(wydział merytoryczny ds. realizacji strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego
przy współpracy innych Wydziałów / Biur).
 Nadzór nad realizacją projektów, rozliczenia, raporty – merytoryczne komórki Urzędu
Miejskiego.
 Ewaluacja osiągania poszczególnych celów operacyjnych – Urząd Miejski, Prezydent
Miasta, Rada Miejska, kierujący jednostkami podległymi w ramach struktury
świętochłowickiego samorządu.
Należy przyjąć, że w procesy na poziomie wdrażania Strategii w znaczeniu operacyjnym
(tj. zadań, projektów lub programów, które wynikają z celów strategicznych), w zależności
od specyfiki przedsięwzięć, będą zaangażowane różne organy, jednostki i instytucje
samorządowe Miasta Świętochłowice, w tym spółki handlowe lub jednostki organizacyjne
miasta.
6.2 Monitorowanie i ewaluacja
Procedura monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 obejmuje
wskazane poniżej procedury.
Monitoring
Monitoring bieżący w okresach dwuletnich. Celem tej procedury jest uzyskanie kompletnej
informacji dotyczącej zadań, które zostały przyjęte do realizacji (zarówno na poziomie
przygotowania koncepcyjnego i projektowego, jak i na poziomie wdrożeniowym). Koncepcja
zarządzania strategicznego zakłada, że działania rozwojowe podejmowane przez Miasto
Świętochłowice (oraz jego jednostki i spółki) w latach 2014 – 2030 będą każdorazowo
przyporządkowane do zdefiniowanych celów strategicznych. Stąd wynikiem monitoringu
55
prowadzonego w systemie dwuletnim będzie zestawienie zadań (zarówno infrastrukturalnych,
jak nieinwestycyjnych), których realizacja została podjęta w ramach każdego z celów
strategicznych zapisanych w Strategii. Wymagane jest zatem, aby na etapie podejmowania
przez jednostki samorządu konkretnych zadań były one przyporządkowane do celów
strategicznych i operacyjnych. Najprostszą formą jest opatrzenie każdorazowo danego
zadania symbolem wiążącym zadanie z danym celem strategicznym oraz celem operacyjnym.
Zestawienie 4 System przyporządkowania zadań do celów strategicznych
Symbol
1
Stymulowanie wzrostu gospodarczego w oparciu o atrakcyjność
inwestycyjną oraz branże wykorzystujące dynamikę zmian społecznych
G
2
Budowa przyjaznej przestrzeni miejskiej oraz nowoczesnej
infrastruktury społecznej przy wykorzystaniu potencjału
poprzemysłowego miasta
I
3
Tworzenie warunków dla wzrostu jakości życia wszystkich
mieszkańców, także tych zagrożonych różnymi wymiarami wykluczenia
i marginalizacji
S
Zarządzanie
Cel strategiczny
Nowoczesny system świadczenia usług publicznych, który w formule
partnerstwa będzie angażował szerokie spektrum organizacji i instytucji
działających na terenie miasta oraz będzie stanowił odpowiedź na
potrzeby wszystkich grup mieszkańców.
A
Zestawienie zadań oznaczonych odpowiednim symbolem sporządzone zostanie przez
wydziały merytoryczne Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, przy czym obejmować ono
będzie również zadania realizowane przez jednostki organizacyjne oraz spółki miejskie
nadzorowane
przez
te
wydziały.
Zestawienie
będzie
przedkładane
do
wydziału
merytorycznego ds. realizacji Strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego w terminie do
końca pierwszego kwartału roku następującego po każdym okresie ewaluacyjnym
56
(obejmującym
dwa
pełne
lata).
57
Produktem monitoringu w systemie rocznym będą zestawienia w następującej formie:
Zestawienie 5 Schemat zestawienia zadań na potrzeby monitoringu rocznego
G
I
S
A
Cel operacyjny G.1
Cel operacyjny I.1
Cel operacyjny S.1
Cel operacyjny A.1
Zadanie …
Zadanie…
Zadanie…
Zadanie…
…
…
…
…
Cel operacyjny G.2
Cel operacyjny I.2
Cel operacyjny S.2
Cel operacyjny A.2
Zadanie …
Zadanie…
Zadanie…
Zadanie…
…
…
…
…
Cel operacyjny …
Cel operacyjny …
Cel operacyjny …
Cel operacyjny …
Zadanie …
Zadanie…
Zadanie…
Zadanie…
…
…
…
…
Prezydent przedkłada Radzie Miejskiej informację w zakresie monitoringu w systemie
dwuletnim.
Audyt strategiczny
Kompleksowy przegląd strategiczny (audyt Strategii, w systemie 5 - letnim). Rekomenduje się
przeprowadzenie przeglądów strategicznych w okresie pięcioletnim obowiązywania strategii.
Wynikiem przeprowadzenia przeglądu będzie szczegółowe sprawozdanie zawierające:
 Podsumowanie zestawień wyników uzyskanych w ramach monitoringu (informacje
z okresu dwuletniego) wraz z oceną poziomu realizacji poszczególnych celów
operacyjnych i strategicznych.
 Wyniki diagnozy stanu miasta zawierające dane porównywalne z zakresem analizy
sytuacji
społecznej
i
gospodarczej
miasta
wraz
z porównaniem
i
analizą
najważniejszych wskaźników wyrażających kondycję społeczno – gospodarczą miasta.
58
 Ekspertyzę dotyczącą postępu w rozwoju miasta wraz z rekomendacjami dotyczącymi
ewentualnych modyfikacji w zakresie celów operacyjnych oraz zadań, jakie powinien
zrealizować samorząd, aby osiągnąć założone cele strategiczne.
Przeglądy strategiczne spełniają de facto warunki tzw. ewaluacji mid-term, której celem jest
obiektywna krytyka pierwszych wyników wdrażania programu, co pozwala ocenić również
jakość samego systemu wdrażania i monitorowania. Przeglądy strategiczne mają na celu
uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób założenia i cele przekładane są na działania
oraz wskazanie konieczności dokonania korekt (aktualizacji)
0F
Raporty z przeglądów strategicznych są prezentowane Radzie Miejskiej przez Prezydenta
Miasta Świętochłowice wraz z zawartymi w ekspertyzie rekomendacjami korekt, aktualizacji,
uzupełnienia zawartości programu rozwoju.
Zmiany w Strategii Rozwoju Miasta Świętochłowice dokonywane będą uchwałą Rady Miejskiej
na wniosek Prezydenta. Przed podjęciem uchwały wymagane jest wydanie stosownej opinii
przez komisję branżową.
Ocena realizacji strategii na podstawie danych zawartych w przeglądach strategicznych
zostanie dokonana w systemie pięcioletnim. Jej celem będzie porównanie założonych
w strategii oddziaływań i efektów jej wdrażania z faktycznie osiągniętymi efektami.
Na tej podstawie formułowane będą zalecenia na kolejne lata wdrażania Strategii. Ocena
dokonywana będzie przez Prezydenta Miasta we współpracy z właściwymi wydziałami Urzędu
Miejskiego, które przedstawią ją do przyjęcia Radzie Miejskiej.
Ocena końcowa zostanie przeprowadzona po zakończeniu całego okresu, w jakim realizowane
mają być zadania ujęte w strategii. Wnioski z oceny (przy wykorzystaniu narzędzi stosowanych
w ramach przeglądów strategicznych) posłużą, jako rekomendacje dla planowania rozwoju
w następnych okresach planowania strategicznego.
System wdrażania Strategii jest procesem, który wymaga czasu oraz wyboru metody
wprowadzania kontekstowych korekt. W przypadku Strategii Rozwoju Świętochłowic system
wdrażania będzie można uznać za właściwy, jeżeli:
 kolejne projekty strategiczne będą realizowane z właściwą konsekwencją,
59
 w każdym momencie wdrażania będzie dostępna pełna informacja zarówno
o działaniach strategicznych, jak i o zmianach w uwarunkowaniach rozwoju miasta,
 liczba podmiotów oraz ich aktywność skoncentrowana wokół celów strategicznych
będzie rosła,
 Strategia będzie stanowiła oś zarządzania miastem, a równocześnie będzie narzędziem
pozyskiwania środków z otoczenia.
60
7. Komunikacja i upowszechnianie Strategii
W ramach upowszechniania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 podjęte zostaną
następujące działania:
 Umieszczenie Strategii na stronie www.swietochlowice.pl oraz pełnej wersji
w Biuletynie Informacji Publicznej,
 Umieszczenie Strategii na stronie www projektu „Miasto do potęgi trzeciej.
Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie
Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” (www.miasto3.com),
 Zamieszczenie na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miejskim informacji o przyjęciu Strategii,
warunkach jej dostępności,
 Informowanie o zawartych w dokumencie planach inwestycyjnych na zebraniach
w dzielnicach i innych spotkaniach mieszkańców z władzami miasta,
 Zapewnienie możliwości zapoznania się przez mieszkańców z treścią dokumentu
poprzez wyłożenie dokumentu w Biurze Rady Miejskiej.
Wszystkie zmiany Strategii będą na bieżąco publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.
Samorząd Miasta Świętochłowice będzie w sposób otwarty i transparentny podchodził
do projektów zgłaszanych przez podmioty prywatne oraz organizacje pozarządowe, fundacje,
stowarzyszenia, kościoły i związki wyznaniowe, mogące pozytywnie wpłynąć na osiągnięcie
zakładanych celów rozwojowych miasta. Współpraca z wyżej wymienionymi podmiotami życia
społecznego będzie inicjowana poprzez organizację spotkań z mieszkańcami, podczas których
przedstawiciele Rady Miejskiej i Urzędu Miejskiego prezentować będą możliwości współpracy
w nadchodzącym okresie. Inicjatorem współpracy mogą być również mieszkańcy, organizacje,
przedsiębiorstwa i instytucje działające na terenie Świętochłowic. Propozycje wspólnej
realizacji przedsięwzięć mogą być kierowane do samorządu w trybie ciągłym, zarówno
poprzez zwrócenie się na piśmie, poprzez radnych miejskich, jak i w czasie spotkań z władzami
miasta.
Etap budowania Strategii Rozwoju
W
ramach
prac
nad
Strategią
realizowano
systematyczne
działania
polegające
na upowszechnieniu informacji o zakresie opracowania, jego celu i przeznaczeniu:
61
 Przeprowadzenie cyklu spotkań moderowanych (warsztatów strategicznych) Zespołu
Liderów Lokalnych powołanego przez Prezydenta Miasta. Celem spotkań było
uzyskanie wskazań do analizy SWOT, w tym konfrontacja opinii członków Zespołu
Liderów z danymi statystycznymi zebranymi na etapie diagnostycznym, otwarta
debata w zakresie definiowania celów strategicznych oraz form i metod ich
osiągnięcia. Zespół Liderów liczył łącznie ok. 60 osób. Odbyły się 4 spotkania Zespołu
Liderów.
 Przeprowadzenie badania sondażowego wśród mieszkańców Świętochłowic. Badanie
ankietowe zostało przeprowadzono od 9 do 31 stycznia 2014 roku. Kwestionariusz
ankietowy można było wypełniać w tradycyjnej formie (formularze wyłożono
w Urzędzie Miejskim oraz wybranych jednostkach miejskich) oraz on-line. W ramach
ankietyzacji zebrano łącznie 681 ankiet. W badaniu ankietowym wzięło udział 233
mężczyzn (37%) oraz 401 kobiet (63%). Wyniki badań zostały zamieszczone
w opracowaniu pt. „Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej
miasta”.
 Przeprowadzenie 4 warsztatów z udziałem członków Zespołu Liderów Lokalnych
(w pełnym składzie lub w podzespołach problemowych) oraz sformułowanie
niezbędnych celów operacyjnych i zadań wraz z szacunkowymi kosztami ich wykonania
i możliwymi źródłami sfinansowania, a także wskazanie zadań priorytetowych, których
realizację należy rozpocząć w pierwszej kolejności, ze względu na ich ważność i pilność
dla poprawy warunków życia ludności i rozwoju gospodarczego gminy.
Konsultacje społeczne projektu Strategii
W ramach prac związanych z przygotowaniem „Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku
2030”, przeprowadzono otwarte konsultacje społeczne w każdej z 5 dzielnic Świętochłowic.
Konsultacje społeczne zapewniły pełne uspołecznienie procesu powstawania Strategii.
Spotkania konsultacyjne były przeprowadzone metodami aktywnymi, umożliwiającymi
wyrażenie opinii mieszkańcom. Organizacja procesu konsultacji społecznych obejmowała:
 skuteczne poinformowanie mieszkańców o spotkaniu (ogłoszenie w prasie, plakaty),
 przygotowanie scenariusza spotkań i warsztatów (prezentacja multimedialna i dyskusja
moderowana),
 opracowanie i zebranie ankiet (formularzy konsultacji społecznych),
62
 wynajęcie i przygotowanie sali i sprzętu,
 przygotowanie materiałów biurowych dla uczestników (długopisy, markery, notatniki)
i materiałów informacyjnych w formie prezentacji multimedialnej i w wersji
papierowej,
 opracowanie sprawozdania z konsultacji społecznych wraz z informacją, które z uwag
i postulatów zostały uwzględnione w treści Strategii.
Konsultacje społeczne odbyły się w dniach 17 - 21 lutego 2014 roku. Łącznie w konsultacjach
wzięło udział 170 mieszkańców miasta. Szczegółowy wykaz miejsc prowadzenia konsultacji
społecznych przedstawia poniższa tabela.
Zestawienie 6 Spotkania z mieszkańcami w ramach procesu konsultacji społecznych Strategii
Data
Dzielnica
17.02.2014
Centrum
18.02.2014
Chropaczów
19.02.2014
Lipiny
20.02.2014
21.02.2014
Miejsce
Liczba uczestników
MDK, ul. Harcerska
31
ZSO nr 2, ul. Sudecka
26
CKŚ - d. Grota, ul. Chorzowska
38
Piaśniki
SP 1, ul. Zubrzyckiego
30
Zgoda
SP 8, ul. Komandra
45
Razem
170
Za jedną z form konsultacji i komunikacji Strategii należy też uznać przeprowadzenie
procedury związanej z procesem uchwałodawczym i przyjęciem Strategii jako elementu prawa
lokalnego. Etap ten obejmował następujące działania:
 Projekt Strategii podlegał weryfikacji i uzgodnieniom wewnętrznym w ramach struktur
wykonawczych
świętochłowickiego
samorządu
(Wydziały
Urzędu
Miejskiego,
instytucje samorządowe w Świętochłowicach). Poszczególne jednostki wnosiły uwagi
i rekomendacje w zakresie treści projektu Strategii.
 Przedstawienie
(w
formie
prezentacji
multimedialnej)
projektu
Strategii
na posiedzeniach komisji branżowych Rady Miejskiej poświęconych Strategii, a także
podczas sesji Rady Miejskiej, na której podejmowana była uchwała o jej przyjęciu.
63
Upowszechnianie treści Strategii
W ramach prac związanych z procesem opiniowania i przyjmowania dokumentu przez Radę
Miejską zrealizowano następujące działania polegające na konsultowaniu treści dokumentu:
 Publikacja pełnego tekstu Strategii w formie wydawnictwa w nakładzie 50 egz. oraz
na płytach CD/DVD w ilości 50 szt.
 Publikacja i dystrybucja broszury (tekst skrócony, 24 strony objętości), zawierającej
najistotniejsze zapisy Strategii w języku niespecjalistycznym w nakładzie 500 egz.
Grupa docelowa publikacji – lokalni liderzy i środowiska opiniotwórcze, organizacje
społeczne, organizacje przedsiębiorstw, jednostki i instytucje samorządu.
Podczas realizacji działań upubliczniających uwzględniano zapisy „Podstawowych zasad
oznakowania projektów finansowanych ze środków Programu Operacyjnego Pomoc
Techniczna 2007-2013”. Na każdym etapie realizacji Strategii informowano opinię publiczną
o fakcie, że opracowanie Strategii jest współfinansowane ze środków UE, przyznanych
na realizację projektu pn. „Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych
na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Zamieszczono logo UE i logo PO PT
2007-2013 oraz informację o współfinansowaniu projektu przez UE na wszystkich
wykonywanych materiałach, w tym drukowanych, utrwalanych na płytach CD (DVD)
i publikowanych na stronach internetowych.
64
8. Zintegrowany charakter Strategii
Strategię można uznać za zintegrowaną, gdy jest zgodna z innymi wieloletnimi planami
rozwoju dla danego kraju, regionu, a także uprzednio zatwierdzonymi przez samorząd
dokumentami planistycznymi. Strategia rozwoju powinna wyrażać główne założenia
rozwojowe tych dokumentów poprzez konkretne propozycje projektów i rozwiązań,
uwzględniając jednocześnie specyfikę, przewagi i ograniczenia gminy, której ma służyć.
Poniżej wymieniono dokumenty planistyczne, z którymi zgodne jest niniejsze opracowanie.
Przedstawiono również podstawowe trendy i prognozy, jakie zostały uwzględnione przy
definiowaniu poszczególnych celów strategicznych, operacyjnych oraz określaniu konkretnych
zadań.
Zgodność z dokumentami strategicznymi na poziomie UE, kraju i regionu:
Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest komplementarna w odniesieniu do
następujących dokumentów o charakterze programowym i strategicznym obowiązujących
(lub znajdujących się w fazie konsultacji) na poziomie wspólnotowym, krajowym
i regionalnym:
 Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego włączeniu społecznemu,
 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności,
 Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka,
sprawne państwo,
 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,
 Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”,
 Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020,
 Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku),
 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Perspektywa 2020 r.,
 Strategia Sprawne Państwo 2020,
 Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020,
65
 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020 – Regiony, Miasta, Obszary
wiejskie,
 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012 - 2020,
 Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej
2022,
 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+”,
 Strategia Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020
z perspektywą do 2030 r. (projekt),
 Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 20142020,
 Projekt Szczegółowego Opisu Priorytetów RPO WSL 2014 – 2020,
 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego (w szczególności
z jego zmianami przyjętymi uchwałą Nr/III/1/2010 Sejmiku Województwa Śląskiego
z dnia 22 września 2010 roku).
Szczególną uwagę zwracano także na prognozy oraz trendy o charakterze ponadlokalnym:
 Możliwości absorpcji środków pomocowych pochodzących z funduszy strukturalnych
Unii Europejskiej;
 Wysoka atrakcyjność inwestycyjna podregionu katowickiego województwa śląskiego;
 Prognozy wzrostu gospodarczego w Polsce;
 Możliwości wystąpienia zjawiska deficytu siły roboczej (w szczególności osób młodych
– trwałe, niekorzystne tendencje demograficzne);
 Rozwój w kierunku społeczeństwa informacyjnego – możliwości i wyzwania związane
z komputeryzacją i Internetem;
 Systematyczna poprawa jakości drogowych szlaków komunikacyjnych, jak również
tendencji skierowanej na odnowienie transportu kolejowego na terenie województwa
śląskiego.
Zgodność z programami na poziomie lokalnym:
Wykorzystano również następujące dokumenty o zasięgu lokalnym:
 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich Świętochłowic na lata 2007 - 2015
(opracowany w lipcu 2007, zaktualizowany w kwietniu 2010, zmieniony w grudniu
2011),
66
 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Świętochłowice,
 Program Ograniczania Niskiej Emisji w Wydzielonej Części Miasta Świętochłowice,
 Program Przeciwdziałania Bezrobociu w Mieście Świętochłowice,
 Plan Gospodarki Odpadami,
 Program Współpracy Miasta Świętochłowice z Organizacjami Pozarządowymi na 2014
rok.
67
Zestawienie tabel
Zestawienie 1 Kluczowe komponenty procesu planowania strategicznego ................................................................. 6
Zestawienie 2 Najważniejsze dane w zakresie życia społecznego i gospodarczego w Świętochłowicach ................ 11
Zestawienie 3 Wykaz projektów strategicznych .......................................................................................................... 35
Zestawienie 4 System przyporządkowania zadań do celów strategicznych ............................................................... 56
Zestawienie 5 Schemat zestawienia zadań na potrzeby monitoringu rocznego ........................................................ 58
Zestawienie 6 Spotkania z mieszkańcami w ramach procesu konsultacji społecznych Strategii .............................. 63
Zestawienie grafik
Grafika 1 Ocena wybranych aspektów życia w Świętochłowicach (sondaż w grupie 697 mieszkańców) ................ 13
Grafika 2 Cele strategiczne rozwoju Świętochłowic do roku 2030 .............................................................................. 28
Grafika 3 Horyzontalne kierunki strategiczne .............................................................................................................. 34
Grafika 4 Poziomy zarządzania Strategią ..................................................................................................................... 53
Osoby zaangażowane w prace Rady Liderów Lokalnych
Zbigniew Anioł
Dziennik Zachodni
Zbigniew Blacha
Komenda Miejska Policji
Sebastian Bryłka
Uczeń. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Świętochłowicach
Władysław Bulanda
Klub Abstynenta „Spróbuj z nami”
Bogusław Buliński
Straż Miejska Świętochłowice
Stanisław Cukierda
Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów
Janusz Dubiel
Stowarzyszenie Dwie Wieże
Jadwiga Garbaciok
Rada Miejska w Świętochłowicach
Łukasz Głąb
Anna Gurgul
Uczennica. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Świętochłowicach
Ewa Jakubowska
Urząd Miejski w Świętochłowicach
Monika Kassner
Ruch Autonomii Śląska
Jan Klusko
Rada Gospodarcza (EKOINSTAL Sp. J.)
Joachim Knechtel
68
Grzegorz Kołodziej
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wiosenna”
Gerda Król
Eugeniusz Krzywda
Rada Gospodarcza (KENPOL Materiały Budowlane)
Henryk Kupka
Polski Czerwony Krzyż
Aleksander Kurczyk
Rada Gospodarcza (ADO-MED Sp. z o.o )
Henryk Kurek
Mirosław Kwiatkowski
Komenda Miejska PSP
Beata Loska
Rafał Łataś
Jerzy Migoń
Andrzej Miłek
Dominik Napierała
Łukasz Niestroj
Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej
Piotr Nowak
ROD Zgoda
Jan Orlikowski
Rada Gospodarcza (Delta Trans)
Urszula Owoc-Kania
Janina Pistelok
Polski Związek Niewidomych
Dawid Politaj
Stowarzyszenie Dwie Wieże
Wojciech Przetacznik
Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi
Krystyna Rawska
Stowarzyszenie Aktywni dla Świętochłowic
Ryszard Sasak
Rada Gospodarcza (ADO-MED Sp. z o.o.)
Tomasz Siwek
Rada Gospodarcza (Pegaz PTHU sp. z o.o.)
Krzysztof Skrzymowski
MGSM „Perspektywa”
Krzysztof Sprus
Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej
Mariusz Szeremeta
MUKS „Skałka – Śląsk”
Bogusława Tanhojzer
Ryszard Willner-Paster
Karol Woźniczka
Spółdzielnia Mieszkaniowa Świętochłowice
69

zintegrowana strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego

Transkrypt

Podobne dokumenty

Działka budowlana ul. Górna - 881 m kw.

PINB 1 Zawiadomienie o rozpoczęciu budowy

Oferta pracy - szczegóły - Powiatowy Urząd Pracy w Kazimierzy

Linde Gaz Polska Sp. z o. o

Komenda Miejska Policji w Rudzie Śląskiej Pomoc Bezdomnym

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci OM Ruda Śląska zaprasza dzieci w

Staw przy Skrajnej

Dzielnica Liczba rodzin objętych pomocą MOPS z uwagi na