Korozja i ochrona elewacji - e

Każdy z gości przybywających
do naszego domu mimowolnie
wyrabia sobie opinię na
temat właściciela, jego gustu,
czystości, starań o utrzymanie
domowego ogniska itp. Jak
wiadomo, pierwsze wrażenie
jest niezwykle istotne.
Zadbajmy więc o to, aby
nasza elewacja była czysta,
estetyczna i zadbana.
D
bałość o elewację to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych
w naszym domu. Szczególnie istotne
znaczenie ma to w przypadku budynków jednorodzinnych, gdyż świadczy o właścicielach
posiadłości. Na szczęście wiele budynków
mieszkalnych wygląda estetycznie i ładnie.
Może się jednak zdarzyć, że nawet przy najlepszych chęciach na naszej elewacji pojawią
się niepożądane zabrudzenia, przebarwienia,
wykwity, plamy lub naloty. Musimy więc wiedzieć, jak im zapobiegać i jak je likwidować.
Przyczyny niszczenia elewacji
Najczęstszymi niepożądanymi efektami postępującego procesu niszczenia elewacji jest,
oprócz zabrudzeń i uszkodzeń mechanicznych, korozja biologiczna oraz występowanie
wykwitów solnych.
Korozja biologiczna, a ściślej mikrobiologiczna, od dawna występuje w budownictwie
i jest spowodowana rozwojem na powierzchni materiałów budowlanych różnego rodzaju mikroorganizmów, do których możemy
zaliczyć glony (powodujące nalot zielony),
grzyby pleśniowe (nalot szaro-czarny) lub
porosty, powstające z symbiotycznego rozrostu glonów i grzybów (nalot zielono-czarny).
Zjawisko to nie tylko pogarsza estetykę fasad, ale również po pewnym czasie doprowadza do uszkodzeń mechanicznych.
Występowanie korozji biologicznej jest
uzależnione od właściwości fizyczno-chemicznych materiałów elewacyjnych oraz wpływu
środowiska, czyli odpowiednich dla rozwoju
mikroorganizmów warunków wilgotnościowych, cieplnych i pokarmowych. Najgroźniejszym z nich jest oczywiście nadmierna
30
KREATOR–PROJEKTY • 3/2011
© KOSBUD
Korozja i ochrona elewacji
wilgoć. Zwłaszcza w naszym klimacie elewacje są nieustannie narażone na działanie
wód opadowych. Dotyczy to głównie elewacji
zachodnich, ze względu na najczęściej wiejące
z tego kierunku wiatry, oraz elewacji północnych, najmniej osuszanych poprzez promienie
słoneczne. Miejscami szczególnie narażonymi
na korozję biologiczną są również:
—załamania, uskoki i wklęsłe narożniki
ścian zewnętrznych, ze względu na mały
przepływ powietrza, zacienienie i długi
czas wysychania;
—miejsca przy krawędzi dachu, gdzie występuje nieprawidłowe odprowadzanie wody
lub brak gzymsów osłaniających ściany
przed zaciekaniem;
—miejsca przy cokole budynku, gdzie z powodu nieszczelnej izolacji przeciwwilgociowej przenika wilgoć z podłoża i woda
rozbryzgowa od opaski betonowej;
—fragmenty elewacji w pobliżu rosnących
drzew i krzewów, gdzie wysychanie powierzchni jest utrudnione przez padający na elewację cień, parowanie z roślin
zwiększa wilgotność, a glony i grzyby
z roślin przenoszą się na fasadę budynku.
Wykwity solne są to natomiast białe naloty występujące na materiałach elewacyjnych,
zwłaszcza na tynkach mineralnych i okładzinach klinkierowych. Pomimo tego, że bardzo
nieestetycznie wyglądają, nie zmieniają parametrów wytrzymałościowych materiałów
elewacyjnych. Bezpośrednią przyczyną ich
powstawania jest migracja rozpuszczonych
soli przez porowatą strukturę materiału na
powierzchnię, gdzie następnie krystalizują
się w postaci białych nalotów. Głównymi
czynnikami wpływającymi na tworzenie się
wykwitów jest niska temperatura, wilgotność i stężenie dwutlenku węgla. Niekorzystnym jest więc przeprowadzanie prac
elewacyjnych w okresie jesienno-zimowym,
kiedy mamy niską temperaturę, częste opady
deszczu i w rezultacie wysoką wilgotność.
Powodem powstawania wykwitów na elewacjach może być również stosowanie zapraw
o zbyt plastycznej konsystencji. Nadmierna
ilość wody w zaprawie jest wchłaniana przez
cegły i następnie odparowywana przez lica,
a rozpuszczone w niej sole i minerały (np.
z dodatków chemicznych do zapraw) krystalizują na powierzchni. Nie ma problemu, jeżeli
wykwity stanowią rozpuszczalne kryształy,
które przemywane przez każdy kolejny deszcz
same znikną z elewacji. Problemem będą
sole nierozpuszczalne, do których usunięcia
będziemy musieli użyć specjalnych środków
chemicznych.
Na intensywność występowania korozji
lub wykwitów mają wpływ czynniki zewnętrzne oraz wewnętrzne. Do czynników
zewnętrznych można zaliczyć:
—brak okresowej konserwacji i natychmiastowej naprawy miejsc występowania
nalotów;
—zanieczyszczenie powietrza: cząsteczki
kurzu, brudu, sadzy i spalin przyklejają się do elewacji, a ponieważ zawierają
składniki organiczne, wchłaniają wilgoć,
co sprzyja wystąpieniu korozji biologicznej lub wystąpowaniu wykwitów;
—wzrost zawartości CO 2 w powietrzu
i wzrost średniej temperatury w wyniku
globalnych zmian klimatycznych, a co za
tym idzie, wilgotnych miesięcy zimowych
i letnich;
Usuwanie efektów korozji
biologicznej
Pierwszym krokiem w likwidacji nalotów będących skutkiem rozwoju mikroorganizmów
jest likwidacja źródła zawilgocenia i przyczyny występowania korozji w określonych
miejscach. Następnie nalot należy usunąć,
zmywając go silnym strumieniem wody,
pomagając sobie ewentualnie poprzez szczotkowanie. Po wyczyszczeniu i wyschnięciu
umytej elewacji, należy pokryć powierzchnię dwiema warstwami specjalnego środka
dezaktywującego rozwój mikroorganizmów.
Ostatnim krokiem powinno być pomalowanie elewacji glono- i grzybobójczą elewacyjną
farbą silikatową. Działania te powinno się
okresowo powtarzać w częstotliwości zależnej od stopnia degradacji elewacji.
Usuwanie wykwitów solnych
Najpierw trzeba sprawdzić, czy wykwity da
się zetrzeć palcem z powierzchni materiału
elewacyjnego. Jeśli tak, to wówczas wystarczy zetrzeć wykwit średniotwardą myjką.
Nie należy używać do tego twardych szczotek stalowych. Można też spróbować wyszczotkować wykwity na mokro, duża część
soli jest bowiem rozpuszczalna w wodzie.
Jeśli jednak zabarwienia nie znikną po
szczotkowaniu i będą powstawać biało-szare
przebarwienia, oznacza to trudne do usunięcia zabrudzenia cementowo-wapienne.
W takim wypadku musimy zaopatrzyć się
w dostępne na rynku specjalne czyszczące
© KOSBUD
Z kolei czynniki wewnętrzne to:
—rodzaj spoiwa wyprawy elewacyjnej —
w przypadku kiedy spoiwem będą żywice
syntetyczne, akrylowe i polimerowe, możemy się liczyć z wystąpieniem nalotów,
natomiast wyprawy zawierające cement,
wapno i szkło wodne nie ulegną korozji
mikrobiologicznej;
—rodzaj faktury elewacji: powierzchnie
chropowate stanowią idealne podłoże do
rozwoju mikroorganizmów, ponieważ
umożliwiają gromadzenie się zanieczyszczeń wchłaniających wilgoć;
—stopień przepuszczalności oraz wodochłonności wyprawy elewacyjnej;
—docieplanie ścian zewnętrznych, które,
paradoksalnie, sprzyja rozwojowi korozji
mikrobiologicznej, ponieważ zwiększona
izolacyjność termiczna ścian zewnętrznych zmniejsza strumień ciepła przenikającego przez nie, co powoduje, że wysychają wolniej.
środki chemiczne, przeznaczone pod konkretny rodzaj podłoża.
Ochrona architektoniczna
Pomimo tego, że nie mamy dużego wpływu na sposób oddziaływania otoczenia na
elewację budynku, to jednak decydujemy
o rodzaju zastosowanych materiałów budowlanych oraz wyborze projektu architektonicznego. W budynku zaprojektowanym
w sposób maksymalnie ograniczający dostęp wody opadowej, gruntowej i rozbryzgowej do powierzchni elewacji, niebezpieczeństwo wystąpienia korozji biologicznej
lub wykwitów będzie znikome. Wydłużone
okapy dachu i różnego rodzaju zadaszenia
skutecznie chronią przed opadami i ograniczają stopień zawilgocenia elewacji. Niestety, w nowoczesnej architekturze często
rezygnuje się z tych rozwiązań, więc występowanie wykwitów i zacieków nie powinno
nikogo dziwić.
Jednocześnie, przy światowym trendzie
stosowania technologii energooszczędnych
i maksymalnego docieplania budynków,
musimy pamiętać o wręcz idealnie działającej wentylacji. W budynku z grubą warstwą
ocieplenia i źle działającej wentylacji możemy być pewni, że wcześniej czy później na
naszych ścianach pojawi się grzyb. Budując
dom energooszczędny, warto się zastanowić
nad instalacją wentylacji mechanicznej, która
zapewni wystarczająco szybkie odprowadzenie wilgoci z całego budynku i schnięcie
zawilgoconych ścian. A połączenie wentylacji z odzyskiem ciepła (rekuperacją) obniży
nasze rachunki za ogrzewanie przynajmniej
o połowę.
Środki ochrony elewacji mineralnej
Materiały elewacyjne, takie jak tynk lub
kamień, można zabezpieczyć przed niepożądanym oddziaływaniem opadów atmosferycznych i kondensującej wilgoci za
pomocą impregnacji powierzchniowej lub
pokrycia powłokami ochronnymi. Środki te mają za zadanie zmniejszyć napięcie
powierzchniowe podłoża, dzięki czemu
nie jest możliwe zwilżenie go wodą. Równocześnie powłoka powstająca w wyniku
impregnacji, dzięki swojej mikroporowatej
strukturze, umożliwia swobodne oddychanie ścian zewnętrznych.
Preparaty chemiczne zabezpieczają przed
wnikaniem wody i szybko reagujących substancji chemicznych zawartych w zanieczyszczonym powietrzu do struktury materiału
elewacyjnego. Ponadto, zwiększają odporność
na zabrudzenia, zapewniając wysoką ochronę
przed powstawaniem plam, wykwitów oraz
rozwojem glonów i grzybów. Dostępne na
rynku produkty są uniwersalne i nadają się
do impregnowania niemal wszystkich materiałów występujących na zewnątrz budynku.
Można nimi zabezpieczyć podłoża betonowe,
tynki wapienne, wapienno-cementowe i cementowe, płyty cementowo-włóknowe, mury
z klinkieru, z cegły licowej, z cegły silikatowej,
okładziny z piaskowca i chłonne materiały kamienne. Stosowanie impregnatów znacznie redukujących nasiąkliwość powierzchniową jest
szczególnie zalecane przy impregnacji strefy
cokołowej budynku, wyjątkowo narażonej
na intensywne działanie wody rozbryzgowej
i szybkie zabrudzenie powierzchni.
Oprócz impregnatów, bardzo dobrym
sposobem na zabezpieczenie elewacji przed
KREATOR–PROJEKTY • 3/2011
31
Ponadto opóźniają one starzenie się drewna,
podkreślają rysunek słojów i zabezpieczają
przed ogniem. Ich trwałość wynosi 5 lat.
© KOSBUD
Środki ochrony elewacji ceramicznej
warunkami atmosferycznymi są farby przeznaczone do użytku na zewnątrz budynku.
Poza właściwościami ochronnymi, farby nadają odpowiedni i estetyczny wygląd fasadzie.
Najmniejszą tendencję do absorbowania na
powierzchni cząsteczek wody (hydrofobowość)
mają farby silikonowe. Odznaczają się one
jednocześnie bardzo dobrymi właściwościami
paroprzepuszczalnymi. Modyfikowany przez
lata skład farb silikonowych sprawił, że stały
się one przełomem w renowacji i wykańczaniu
fasad. Osiadające na powierzchni cząsteczki
pyłu i brudu mają znikomą przyczepność i są
łatwo zmywalne, dzięki czemu nasza elewacja
pozostaje na długo sucha i czysta.
Środki ochrony elewacji drewnianej
Spośród wszystkich materiałów elewacyjnych, drewno wymaga od domowników
najwięcej zabiegów pielęgnacyjnych i konserwacyjnych. Dlatego wybierając projekt domu
z elewacją drewnianą, powinniśmy zwrócić
uwagę na duże okapy zabezpieczające elewację przed deszczem.
Najpopularniejszym sposobem zabezpieczenia drewna jest lakierowanie. Lakier chroni przed promieniami słonecznymi, wodą,
korozją biologiczną oraz uszkodzeniami
mechanicznymi. Jednocześnie nie zakrywa
widocznej struktury drewna, podkreślając
jego rysunek i ożywiając barwę. Trwałość
lakieru szacuje się średnio na ok. 2 lata, choć
można przedłużyć jego żywotność, wstępnie
go impregnując.
32
KREATOR–PROJEKTY • 3/2011
Drugim sposobem jest malowanie drewna
farbami do tego przeznaczonymi. Niestety,
w przeciwieństwie do lakieru, farby całkowicie
zakrywają rysunek drewna i w niewielkim
stopniu chronią przed zagrzybieniem i uszkodzeniami mechanicznymi. Ich żywotność jest
jednak dłuższa, gdyż malowanie można powtarzać co 5–8 lat.
Kolejnym sposobem zabezpieczenia drewna przed warunkami atmosferycznymi jest
bejcowanie. Pomimo że naniesiona warstwa
bejcy w niewielkim stopniu hamuje rozwój
grzybów i pleśni, zwiększa odporność na promienie UV i zapobiega blaknięciu elewacji
przynajmniej na cztery lata. Zmienia ona
również kolor drewna. W miejscach szczególnie narażonych na wilgoć warto dodatkowo
zastosować lakier lub wosk. Na rynku istnieją
również produkty będące połączeniem lakieru
i bejcy. Lakierobejce zabezpieczają powierzchnię na ok. 5 lat i nakłada się je zazwyczaj
w kilku warstwach.
Najlepszym jednak sposobem zabezpieczenia elewacji drewnianej przed korozją
biologiczną są środki impregnujące: olejowe,
rozpuszczalnikowe lub solne. Nanosi się je
w trzech lub czterech warstwach pod ciśnieniem, poprzez natryskiwanie, malowanie,
wcieranie lub nawet poprzez kąpiel, czyli
moczenie drewna w odpowiednich środkach.
Bardzo skutecznie utrudniają one przedostawanie się wody wgłąb drewna, zabezpieczając
powierzchnię elewacji drewnianej przed rozwojem grzybów, pleśni oraz przed owadami.
W przypadku elewacji z materiałów ceramicznych powinno się stosować tylko sprawdzone
zaprawy łączące i przeznaczone do spoinowanie. Zła jakość lub nieprawidłowa konsystencja zaprawy może być powodem powstawania
wykwitów solnych. Jeśli jednak nie jesteśmy
pewni co do wyboru i jakości odpowiedniej
zaprawy, powinniśmy zabezpieczyć nasze cegły elewacyjne odpowiednimi impregnatami
lub preparatami ochronnymi.
Impregnaty stosuje się w przypadku cegieł
o nasiąkliwości większej niż 6 proc. Wnikają
one w głąb tworzywa, zmniejszając jego wodochłonność i dając jednocześnie ochronę przed
zabrudzeniem. Skutkiem tego jest zaakcentowanie faktury cegieł i nieznaczne przyciemnienie
koloru. Impregnację elewacji ceramicznej warto
powtarzać co trzy do siedmiu lat.
W przypadku materiałów ceramicznych
o nasiąkliwości mniejszej niż 6 proc. nie ma
potrzeby stosowania głęboko penetrujących
tworzywo środków impregnujących. Wystarczy
zastosować powierzchniowe preparaty ochronne. Mimo że nie wnikają one w głąb materiału
i nie zmieniają wyglądu cegieł, bardzo dobrze
chronią elewację przed plamami i zabrudzeniami nawet przez okres od 5 do 7 lat.
Dawid Tamás
Z D A N I E M E KS P E RTA
Jakie tynki wybrać...
...rozwojowi mikroorganizmów zapobiegają
tynki ze środkami biobójczymi, a ochronę
p r ze d cz ynnikami at m o sfer ycznymi
zapewniają tynki silikonowe z dodatkiem
minerału funkcyjnego. Najistotniejszą
ich cechą jest zwiększone napięcie
powierzchniowe, dzięki czemu woda spływa
po nich jak po tłustej patelni. Przede
wszystkim należy wybrać sprawdzonego
wykonawcę i nabyć materiały odporne
na ataki mikroorganizmów, zabrudzenia
i spękania.
Adam Kosiński
KOSBUD Bracia Kosińscy Sp. J
Pełna wersja wywiadu z ekspertem
dostępna na www.wywiady.kreodom.pl