Polska Wschodnia – analiza SWOT

PROGRAM OPERACYJNY
ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ
POLSKA A INNE KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ
PKB per capita
( w euro)
Finlandia 28300 UniaEuropejska
( średnia) 24400 Portugalia 19800 Niemcy 28700 Irlandia 34900 Francja 26100 Czechy 19500 Wlk. Brytania
27900 Rumunia 11000 Włochy 24300 Węgry 15500 Hiszpania 24700 Słowacja
18100 Holandia
32600 Luksemburg 69100 Polska 15300 Bułgaria
10600 Belgia 29000 Słowenia 20900 Szwecja 30100 Litwa 14200 Austria 30800 Łotwa 12600 Dania 30400 Cypr 23800 Grecja 21700 20200 15700 Malta
Estonia Kraj
Kraj
PKB per capita
( w euro)
Polska Wschodnia –
analiza SWOT
MOCNE STRONY • Rozwinięte niektóre branże gospodarki osiągające sukces nie tylko na rynku krajowym, ale również w skali międzynarodowej (np. przemysł lotniczy, meblarski, cementowy, opon samochodowych, przetwórstwo mleka). • Relatywnie wysoki poziom wykształcenia społeczeństwa i znaczny postęp w tej sferze w ostatnich latach. • Edukacja i znajomość języków obcych. • Wysokie walory przyrodniczo ‐ krajobrazowe i kulturowe stanowiące o atrakcyjności turystycznej regionu. • Potencjał rozwojowy ośrodków akademickich w niektórych dziedzinach. • Doświadczenie regionalnych instytucji otoczenia biznesu. • Dobre wyposażenie informatyczne szkół podstawowych. • Relatywnie wysoka skłonność do inwestowania wśród samorządów. SŁABE STRONY •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Postępujące starzenie się społeczeństwa. Brak wiary licznej grupy mieszkańców w możliwość spełnienia swoich oczekiwań
życiowych na terenie województw Polski Wschodniej (migracje). Niski poziom zamożności mieszkańców i dochodów samorządów. Niski poziom warunków życia w ocenie mieszkańców województw. Niska przedsiębiorczość mieszkańców. Niska produktywność wszystkich sektorów gospodarki. Niska innowacyjność gospodarki z rodzącym się otoczeniem biznesu w zakresie transferu technologii. Niska aktywność i/lub skuteczność uczelni w konkurowaniu o rozwojowe środki na naukę. Bariery rozwoju innowacji. Zapóźnienie infrastrukturalne, szczególnie w zakresie infrastruktury transportowej, ale również noclegowej dla turystów. Brak wypracowanych sposobów/metod służących ochronie dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju infrastruktury kultury. SZANSE • Zwiększenie zainteresowania regionem inwestorów z nowoczesnych branż przyjaznych środowisku, wykorzystujących potencjał ludzki i instytucjonalny. • Wzrost zainteresowania regionem ze strony turystów krajowych i zagranicznych. • Włączanie się Polski Wschodniej w wartościowe sieci współpracy naukowej, kulturalnej i oświatowej. • Napływ środków zewnętrznych na cele rozwojowe. • Wzrost zainteresowania regionem mieszkańców innych województw i krajów, jako atrakcyjnym miejscem zamieszkania. • Doświadczenie w kontaktach międzynarodowych wynikające z bliskości położenia (Europa Wschodnia) a także z licznych wyjazdów zarobkowych mieszkańców Polski Wschodniej. • Rozwój turystyki wyspecjalizowanej. ZAGROŻENIA
• Silna presja konkurencyjna pozostałych województw Polski oraz regionów zagranicznych. • Centralizacja działań związanych z realizacją projektów regionalnych. • Rosnący popyt zewnętrzny na siłę roboczą z Polski Wschodniej. • Utrzymujący się chłodny klimat w międzynarodowych relacjach z sąsiadami Polski Wschodniej (Rosja, Białoruś). • Utrzymujący się w kraju i za granicą obraz Polski Wschodniej jako „regionu peryferyjnego w peryferyjnym kraju”. Charakterystyka Polski Wschodniej
•
Pod względem wysokości miesięcznych dochodów rozporządzalnych na osobę w gospodarstwach domowych województwa Polski Wschodniej znajdują się na ostatnich miejscach przy czym dystans pomiędzy nimi, a pozostałą częścią kraju stale powiększa się (dochody mieszkańców Polski Wschodniej są o 10‐20% niższe niż średnia krajowa). Z kolei liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tysięcy ludności przekracza średnią krajową; jest ona szczególnie wysoka w województwie warmińsko‐mazurskim, które cechuje wysoki wskaźnik bezrobocia.
• W strukturze wiekowej ludności widoczne jest postępujące starzenie się
społeczeństwa. Znacząco maleje udział dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat i nieco wzrasta udział ludności w wieku emerytalnym. Już
obecnie problem starzejącego się społeczeństwa jest najbardziej widoczny w województwach: podlaskim i lubelskim; w najmniejszym stopniu dotyczy on województw: warmińsko‐mazurskiego i podkarpackiego.
•
Stopa bezrobocia w Polsce Wschodniej
•
•
•
•
•
•
w Polsce (sierpień 2011) ‐ 11,6%
warmińsko‐mazurskie ‐ 18,5%
podkarpackie ‐ 15,1%
świetokrzyskie ‐ 14,1%
lubelskie 12,9%
podlaskie ‐ 12,7
PKB per capita
•
Produkt krajowy na głowę mieszkańca wynosił według obliczeń MFW w 2009 nominalnie 11 288 dolarów a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 18 072 dolarów i wyniósł 61% średniej unijnej
•
Pomiędzy regionami Polski występuje duże zróżnicowanie pod względem rozwoju gospodarczego. Najbogatszym województwem kraju jest województwo mazowieckie, które osiąga produkt brutto na mieszkańca na poziomie 87,1% średniej unijnej. Jest to poziom porównywalny do bogatszych spośród wschodnich landów Niemiec (np. Saksonia, 86,1%) lub brytyjskiej Walii (86,9%). Blisko ogólnopolskiej średniej dla PKB sytuują się województwa: dolnośląskie, śląskie i wielkopolskie
(odpowiednio 59,2, 57,8 i 56,9% średniej unijnej), które pod względem dochodu per capita
porównywalne są z najbiedniejszymi regionami Grecji i Portugalii. Województwa: pomorskie, łódzkie, zachodniopomorskie, małopolskie i lubuskie posiadają dochód w okolicach 50% unijnej średniej. • Najbiedniejszymi regionami Polski są województwa podkarpackie
i lubelskie (37% średniej unijnej), których PKB na mieszkańca porównywalny jest ze współczynnikami dla Bułgarii lub Rumunii (37,7 i 41,6% średniej unijnej)
Województwo podkarpackie, a inne województwa
Wykres przedstawia procentowe odchylenie wartości PKB na 1 mieszkańca w stosunku do średniej krajowej w 2009 i 2010 roku. Czym są Fundusze Europejskie?
• Środki finansowe Unii Europejskiej gromadzone są przez państwa członkowskie i przekazywane do unijnego budżetu. Według prawa środki te stanowią zasoby własne Unii Europejskiej.
Środki w budżecie Unii Europejskiej pochodzą z trzech podstawowych źródeł:
∙ z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw, które nie są członkami Unii Europejskiej (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii),
∙ z dochodów z VAT (czyli podatku od wartości dodanej) – jest to określony procent, który dane państwo ma zapłacić Unii od środków pochodzących z podatku VAT) ∙ ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (każde państwo płaci 1% swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB) do budżetu Unii. Jest to obecnie największe źródło środków finansowych Unii Europejskiej.
•
Źródło Komisja Europejska: Dyrekcja Generalna ds. Budżetu
Duża część przychodów do budżetu Unii Europejskiej uzależniona jest od poziomu gospodarczego państw członkowskich. Oznacza to, że państwa bogatsze wpłacają do Unii Europejskiej więcej niż kraje biedniejsze, mimo to nie otrzymują więcej dotacji unijnych. Przykładowo, Polska należy do tych krajów, które wpłacają o wiele mniej, niż otrzymują od Unii Europejskiej. W 2007 roku do Polski trafiło 7,8 miliarda euro (7,4 proc. wszystkich
unijnych wydatków). Po zapłaceniu składki, „na czysto” Polska zarobiła około 5,1 miliarda euro. Inaczej mówiąc suma, którą wpłacamy do budżetu Unii stanowi tylko ¼ tego, co otrzymujemy.
W porównaniu z 2006 rokiem, jest to ponad dwa razy więcej. Szacuje się, iż w latach 2007‐2013 Polska otrzyma od Unii Europejskiej w sumie 87 miliardów euro, a do budżetu odda 22 miliardy euro, co oznacza, iż „na czysto” otrzyma około 65 miliardów euro. To zdecydowanie najwięcej ze wszystkich krajów członkowskich.
Na co UE przeznacza zebrane środki
Fundusze pomocowe UE
• Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)
• Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
• Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
• Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR)
Programy Operacyjne to programy stworzone w celu obsługiwania poszczególnych funduszy. Ich treść podzielona jest na części, tzw. Priorytety względnie tzw. Osie Priorytetowe, określające cele dotacji w poszczególnych zakresach, a dalej na Działania i Poddziałania, w których opisane są typy projektów podlegających dotowaniu.
• Dostęp do środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) umożliwia program:
• PO Kapitał Ludzki (PO KL)
• Środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) dystrybuowane są za pomocą programów:
• PO Innowacyjna Gospodarka (PO IG)
• PO Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ)
• PO Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)
• PO Pomoc Techniczna (PO PT)
• PO Europejska Współpraca Terytorialna (PO EWT)
• 16 Regionalnych Programów Operacyjnych ‐ po 1 dla każdego województwa (RPO)
PO Rozwój Polski Wschodniej
Finansowane z niego są przede wszystkim inwestycje w zakresie infrastruktury wspierającej działalność naukową i badawczą
oraz zakładające modernizację miejskich lub regionalnych systemów komunikacyjnych, a także realizowane będą przedsięwzięcia zwiększające atrakcyjność inwestycyjną
i turystyczną tego obszaru.
Województwa objęte programem Rozwój Polski Wschodniej
Celem Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest: Cel główny: "Przyspieszenie tempa rozwoju społeczno –
gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą
zrównoważonego rozwoju"
Cel główny Programu osiągany będzie przez realizację celów szczegółowych, którymi są:
• stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy
• zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce Wschodniej
• rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich
• poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej
• zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu
Układ osi priorytetowych Programu
RPW
•
Oś priorytetowa I: Nowoczesna gospodarka I.1. Infrastruktura uczelni
I.2. Instrumenty inżynierii finansowej
I.3. Wspieranie innowacji
I.4. Promocja i współpraca
•
Oś priorytetowa II: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego II.1. Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej
•
Oś priorytetowa III: Wojewódzkie ośrodki wzrostu III.1. Systemy miejskiego transportu zbiorowego
III.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej
•
Oś priorytetowa IV: Infrastruktura transportowa IV.1 Infrastruktura drogowa
•
Oś priorytetowa V: Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne V.1. Promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki
V.2. Trasy rowerowe
•
Oś priorytetowa VI: Pomoc techniczna VI.1. Wsparcie procesu wdrażania oraz promocja Programu
• Warto zauważyć, iż dotacja, którą możesz otrzymać jako przedsiębiorca, gmina, szkoła, organizacja pozarządowa itp. nie pochodzi w całości ze środków Unii Europejskiej lecz częściowo finansowana jest ze środków krajowych. Jest to zgodne z jedną z zasad polityki spójności, a mianowicie z zasadą dodatkowości. W praktyce zasada ta oznacza, że władze krajowe muszą wydać rocznie około 1% PKB na współfinansowanie 3,5‐4 proc. PKB
pochodzących z Unii Europejskiej (czyli na każdą
złotówkę dotacji wydaną przez władze krajowe przypadają 4 złote otrzymane z Unii Europejskiej). Przydatne strony internetowe
www.funduszeeuropejskie.gov.pl
www.funduszestrukturalne.gov.pl
www.mapadotacji.gov.pl
www.efs.gov.pl
www.parp.gov.pl
www.ewt.gov.pl (Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej)
• www.polskawschodnia.gov.pl
• www.bierzdotacje.pl
•
•
•
•
•
•