pobierz - RCEE Płock

Zmiany klimatyczne w świecie,
Europie i w Polsce.
© dr Witold Lenart
Uniwersytet Warszawski
Płock RCEE
Zadanie realizowane w ramach projektu: Człowiek – energia – środowisko.
Zrównoważona przyszłość Mazowsza, Kujaw i Ziemi Łódzkiej”
finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Warszawie.
Zasób wiadomości
Czy posiadamy wystarczająco bogaty dostęp do
wiarygodnych wiadomości o klimacie, energetyce i
warunkach aerosanitarnych?
Wymieńmy czego nam brakuje.
Czy dysponentem wiedzy są bezstronne archiwa i
instytucje?
Kto ocenia jakość tej wiedzy?
Czym rzadsza wiadomość,
tym większy szum przynosi, dlatego ostatniej
zimy
śnieg tak nas zaprzątał
To okres kiedy:
1. Świat ustali swój mentalny, a być może także
praktyczny, stosunek do globalnego ocieplenia
2. Zarysuje się scenariusz rozwoju zjednoczonej Europy
jako: pioniera gospodarczego lub miejsca
poważnych problemów społecznych w tym
demograficznych
3. Polska wkroczy, lub nie, do grona państw energetyki
jądrowej
4. Edukacja z jednej strony obejmie większą sferę
dziedzin praktycznych i wiedzy operacyjnej, z
drugiej dostarczać będzie zasobów dla niezbędnika
inteligenta
To okres kiedy
Obserwujemy trzy wielkie zagrożenia
globalne o charakterze środowiskowym:
• Utratę różnorodności biologicznej wraz z
ginięciem gatunków
• Kryzys dostępu do słodkiej czystej wody
• Globalne ocieplenie
KTÓRY Z NICH NAJWIĘCEJ WAŻY?
komentarz
• Ad 1 Zastanówmy się, jaki to będzie
stosunek. Nie życzenia, ale realistyczna
prognoza.
• Ad 2 A może Europa będzie czymś
trzecim? Czym?
• Ad 3 Być może, że będziemy krajem
energetyki jądrowej połowicznie, w rodzaju
Austrii, czyli ni tak, ni siak
Kiedy już będziemy potrafili wywoływać i
odwoływać erupcje wulkanów, burze
tropikalne i prądy strumieniowe
katastrofą będzie ukąszenie komara
Szansa na to jest zbliżona do możliwości zatrzymania ruchu wirowego
Ziemi za pomocą odpowiednio skonstruowanego zespołu silników
odrzutowych. Musiały by pracować sto miliardów lat i zużyć więcej
paliwa niż masa Ziemi.
A ukąszenia komarów przestaną być kłopotem wraz z ich wyginięciem
Powrót do empirii
MIEJ ODWAGĘ ZAPISAĆ DOŚWIADCZENIE,
ODDASZ SIĘ POD OSĄD SCEPTYKÓW,
ALE BĘDZIESZ MÓGŁ
BRONIĆ WIEDZY, A NIE OPINII
UPADEK TEORII NAUKOWYCH ZWIASTUJĄ
ZWYKLE CI, KTÓRZY W TWORZENIU
ŻADNEJ TEORII NIE UCZESTNICZYLI
Wiedza nie opinia
• Podczas wzrostu temperatury woda się
rozszerza
• Lądolód grenlandzki przyciąga okoliczne
wody (self-attraction) podnosząc ich
poziom
• Albedo śniegu jest wyższe niż wody
~
Jesteśmy w interglacjale
Odpowiedzialność, kogo, kiedy, jaka?
Czy demokracja przedstawicielska wystarczy na kłopoty
Jak rozdzielić te odpowiedzialność w krajach unitarnych –
wymieńmy organy i organizacje godne zaufania
~
Trochę szkoda, że klimatyczni niedowiarkowie nie
ześlizgną się z pękających arktycznych kier, nie
będą zalani wodami topniejących lodowców
lub usmażeni podczas 50-stopniowych upałów
Tematyka energetyczno-atmosferyczna
ściśle wiąże się z wyzwaniami:
• Ekonomicznymi (koszty ale i korzyści)
• Zdrowotnymi (zdrowiej i chromiej)
• Światopoglądowymi, w tym religijnymi
(potęga zmian może wspierać lub
podważać pozycję bóstw)
• Politycznymi (jeśli są związki poprzednio
wymienione, to polityczne też)
Tematyka energetycznoatmosferyczna ściśle wiąże się z
wyzwaniami:
• Dotyczącymi rozwoju nauki w epoce
zwiększonych kosztów utrzymywania
bezpieczeństwa w stosunku do
naturalnych i quasinaturalnych żywiołów
• Konkurencji pomiędzy naukami
stosowanymi i podstawowymi, w tym
pomiędzy wiedza o przyrodzie naturalnej i
skażonej przez cywilizację
Człowiek powinien dostąpić choćby
teoretycznej szansy zakosztowania w
ciągu swego krótkiego życia
wszystkiego, co szczególnie lubi. Dotyczy
to także przebywania w warunkach
zewnętrznego komfortu, teoretycznie
dostępnego wszystkim. Formalnie
dostępnego wszystkim w świecie
demokratycznym.
Rozdział energii, położenie w różnych regionach
potencjalnych zmian klimatycznych oraz w
różnych rejonach jakości powietrza niweczy tę
zasadę. Znajdź remedium.
Czy są dalsze pieniądze na:
•
•
•
•
•
Badania zmian klimatu (czy jest zgoda na centralizację
badań i drenaż mózgów, a może stypendia badawcze
dla krajów narażonych?)
Działania ograniczające emisję gazów szklarniowych
Monitorowanie wysublimowanych zanieczyszczeń
powietrza przy wciąż występujących zagrożeniach
pospolitych
Edukację proklimatyczną, prosanitarną i oszczędzającą
energię
KTO MA DECYDOWAĆ O ZAKRESIE TYCH
WYDATKÓW I ICH ALOKACJI Może ONZ?
Fundusz kompensacyjny GHG z Cancun
Nie można oddychać na zapas, ale można
myśleć zawczasu
Na prognozę pogody
nie można wydawać więcej niż się traci
z powodu braku jakiejkolwiek prognozy
Nie powinno się, badając przestrzenno-czasową
strukturę opadów atmosferycznych, chwytać w
deszczomierze wszystkiej wody.
Paradoks UN FCCC
• Można ograniczać środki na modelowanie
zmian klimatu, ale nie można oszczędzać
na wydatkach na ograniczanie emisji
ditlenku węgla i innych gazów
szklarniowych
• Na co jeszcze można ograniczyć wydatki
w kręgu działań klimatycznoenergetycznych?
Jeszcze raz o czułych miejscach
atmosfery
• Będzie cieplej, wiec chłodniej
• Więcej o możliwościach zasnucia zmian
przez chmury, ocean, aerozole
• Życie jako wyłącznie odbiorca zmian, czy
na pewno?
• Tempo obiegu wody
• Możliwości oddziaływania stratyfikacji
troposfery
Wielkie pytania dotyczące
kompleksu KLENAS
• Czy produkcja energii jest procesem descendentnym?
(prezentacja dyskusyjna na ten temat)
• Czy eliminowanie indywidualnych źródeł zanieczyszczenia
powietrza wzmocni zbiorową walkę z instytucjonalnymi
zagrożeniami aerosanitarnymi? (dyskusja na temat
perspektyw nikotynizmu, schyłku smrodzącej grillomanii,
zmian w gustach motoryzacyjnych spowodowanych
parametrami spalin)
• Czy przyjdzie epoka zdrowych zapachów i prywatnego
zdrowego mikroklimatu? (dyskusja nad problemami
immisji czyli standardów oddziaływań sąsiedzkich, w
szczególności w odniesieniu do substancji złowonnych)
Wielkie problemy dotyczące
kompleksu KLENAS
• Budownictwo energooszczędne i
projektowanie zgodne z klimatem
• Miasto bez stresu fizycznego, jak je
urządzić i czy nie kosztem czegoś
• Energia, jako dobro wolne, a nie towar
• Przestrzeń jako towar, a nie dobro wolne
Inne problemy, pozornie
odleglejsze i przeniesione
• Walka o klimat, a walka o pokój
• Nauka z Eyjafjoell, głębsze studia nad
aerozolami nie znającymi granic
• Przyszłe aspekty prawne: własność ruchu
powietrza, wody, słońca, termiki podłoża
• Problemy przechowywania i transportu
energii, w tym także przechowywania
możliwości produkcji energii
Czy są takie dni, kiedy można
oddychać głębiej, bo powietrze jest
czystsze? U nas jest to
wielkanocny poniedziałek, ale
byłby czystszy, gdybyśmy żyli na
śródoceanicznej wyspie.
2010 – rok różnorodności biologicznej. Ślimak
siedzi obok żaby na kawałku opadłej z drzewa
kory. Może nawet uśmiechają się do siebie.
Boleń i ukleja płyną zgodnie w tę samą stronę.
Żuraw szybuje raz wyżej raz niżej bociana,
nigdy z myślą o natarciu. Trzydzieści różnych
gatunków drzew, krzewów, bylin, traw, mchów
i porostów skupiło się na brzegu śródpolnego
wymiękliska.
A my - jeden jedyny gatunek, nie jesteśmy
razem z nimi i nie jesteśmy razem ze sobą.
Zasady budowy scenariuszy
edukacyjnych dotyczących
problematyki energoklimatycznej
• Scenariusze przepływowe, decyzyjne i
materialne
• Scenariusze historyczne, w tym
antycypacyjne
• Scenariusze domowe, hierarchiczne i
rewolucyjne
• Scenariusze referendalne z wyborem ról
Przykłady grup scenariuszy
• Prognoza zmasowanej erupcji wulkanicznej na
Islandii, następstwa klimatyczne, gospodarcze,
finansowe, społeczne, prawne
• Całkowicie niezależny energetycznie dom, co
pozostanie w nim zależne od kogo i od czego
• Przyszły klimat, dostęp do energii i zdrowie
• Klimat lat połowy XXI stulecia w Płocku
Wielkie pytania do Natury lub
Boga?
• „Czy mógł Stwórca zaplanować koniec
ludzkości poprzez samounicestwienie
globalnymi zagrożeniami?”
• „Jaką szanse ratunku dał nam Stwórca
jeśli pozbawił nasz rozum możliwości
pojęcia całej złożoności świata?”
• „Jeśli rządzi tylko Natura, to jako
pozbawiona uczuć, powinna zachowywać
się bez skłonności do samounicestwienia”
Uczmy się przekazywać
obserwacje z
dzisiejszego świata, by
następcy mogli z nich
lepiej skorzystać
Jeśli się nie ma wiele do
powiedzenia, mówi się
najwięcej i odwrotnie;
dlatego klimatolodzy w
sprawach klimatu mówią mało
Nawet wtedy, gdy na wszystkie
dziś postawione
pytania odpowiemy,
pozostaną miliony pytań nie zadanych.
Zdobywanie wiedzy o klimacie można porównać do
wysiłku spijania wody ze zroszonych liści,
to nie źródło, ani kubek.
Natura nigdy nie poskąpi nam kolejnych
problemów do usuwania, chyba że zamiast je
usuwać, usuniemy naturę
Linki merytoryczne do tematyki:
•
•
•
•
Rolnictwo, wyżywienie i bioróżnorodność
Gospodarka odpadami
Hałas i PEM
I oczywiście planowanie przestrzennego,
ład przestrzennego, jakość krajobrazu,
życie, dobre sąsiedztwo, demokracja i
generalnie zrównoważonego rozwoju i
jeszcze generalniej: do wszystkiego
Najcenniejsze dobro jakim
możesz obdarować
potomnych bliźnich
to te bogactwa natury,
z których zrezygnujesz,
zrezygnujesz na zawsze
PPPPPPPPPPPPPPPPPP
Tryptyk
POWSZECHNEGO POPARCIA
Priorytety
→ PP
→ PP
→ PP
PLANOWANIE PRZESTRZENNE
PRZESTRZEGANIE PRAWA
POLLUTERS PAY
Egzemplifikacja zasady: nauka wszędzie;
technika tylko w miejscach
sprawdzonych przez ludzi rozsądnych
•
•
•
•
•
Kontrolowana synteza termojądrowa
Paliwo wodorowe
Sekwestracja ditlenku węgla
Manipulacja aerozolowa
Miasto ze sztucznym klimatem
Te już sprawdzone…
• Sztuczny deszcz
• Tzw. melioracja
• Wydobywanie ropy naftowej z dna
morskiego
• Górnictwo odkrywkowe węgla brunatnego
• Klimatyzacja
• (proszę dopisać siedem przykładów)
Jak pokonać barierę prostej
niewiedzy u decydentów i
• Zamglony umysł
nie zrozumie mgły, a trąba trąby
• Nie groźny jest fakt, że ludzie nie wiedzą
dlaczego woda paruje, groźne jest kiedy
twierdzą, że to parowanie widać
• Po co kłamać o cofaniu się lodowców
w odległych Himalajach,
skoro w prawdę o cieplejszych latach
nie wszyscy przyjmują
Why & what
Możesz nie wiedzieć
dlaczego, ale nie
możesz nie wiedzieć
czy
ŻYCIE JEST ZA KRÓTKIE, BY
ŚWIADOMIE DOKONYWAĆ
KATASTROF,
ALE ODPOWIEDNIO DŁUGIE,
BY KATASTROFOM
ZAPOBIEGAĆ
(dziękuję za uwagę, uwaga potrzebna jest stale)