Temat: Jak płynie czas mieszkańcom Lipiec? Dokument

55
Propozycje scenariuszy lekcji
4. Praca domowa.
Na podstawie notatek sporządzonych w czasie lekcji napisz charakterystykę
wybranego bohatera. W swojej pracy zawrzyj elementy charakterystyki pośredniej
i bezpośredniej, oceń postać, umieść ją w środowisku.
Zaznacz w tekście fragmenty będące opisem moralności, wierzeń i obyczajowości
mieszkańców wsi.
Odpowiedzi do testu z załącznika 3.
1. D
2. A
3. C
4. C
5. D
6. B
7. A
8. A
9. D
10. A
Temat: Jak płynie czas mieszkańcom Lipiec?
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
wskazanie roli, jaką odgrywa w powieści upływ czasu
odkrywanie zależności między życiem wiejskiej gromady a rytmem przyrody
i kalendarzem religijnym
dostrzeganie wielości i różnorodności świąt i obrzędów w powieści oraz analiza
ich kulturotwórczej roli
wskazanie mechanizmów rządzących społecznością wiejską oraz uświadomienie sobie, z czego wynika i czym się objawia prestiż np. Boryny, księdza czy
wójta
Materiał:
W. S. Reymont, Chłopi, t. I.
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie.
Prosimy jednego z uczniów o scharakteryzowanie wsi lipeckiej (wieś – zamknięta
enklawa, w której życie się toczy według ustalonego i niezmiennego porządku).
Wypowiedź ucznia powinniśmy uzupełniać, aby osiągnąć zamierzony cel, czyli
określić system wartości, jakim rządzi się zbiorowość, oraz opisać obyczaje
wiejskiego życia.
2. Praca z tekstem.
Prosimy uczniów o odczytanie i omówienie fragmentów zaznaczonych w domu.
Fragmenty powinniśmy wyselekcjonować, zwracając szczególną uwagę na:
zwyczaje: chodzenie z kądzielą (kądziel – pęk włókna lnianego, konopnego
lub wełnianego przygotowany do przędzenia, umocowany na przęślicy lub
kołowrotku), obieranie kapusty, chodzenie do karczmy na zmówiny, darcie
pierza,
obrzędy religijne: wesela, chrzciny, pogrzeby, stypy,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
56
Propozycje scenariuszy lekcji
obrzędy, które świadczą o pozachrześcijańskich korzeniach: zwyczaj pozostawiania pożywienia dla dusz w Dzień Zaduszny,
rozrywki wiejskie: wieczornice, zabawy w karczmie.
W podsumowaniu należy wskazać na to, jak ważnym elementem dla chłopów jest
tradycja, do której są bardzo przywiązani.
3. Ustalenie mechanizmów rządzących społecznością wiejską.
Polecamy uczniom, aby się zastanowili nad tym, co dla chłopów było największą
wartością, co stanowiło o ich pozycji i autorytecie. Z odpowiedzią na to pytanie
uczniowie nie powinni mieć żadnych problemów:
Posiadanie ziemi, a nie pieniędzy decyduje o wartości i bogactwie chłopa oraz
o jego autorytecie moralnym (młynarz jest bardzo bogaty, jednak niewielu go ceni
i poważa, gdyż nie ma ziemi).
Następnie polecamy uczniom, aby wypisali w punktach, o jakich ważnych życiowych
kwestiach decyduje posiadanie ziemi:
o poziomie życia,
o niezależności i samostanowieniu,
o autorytecie i poważaniu,
o przynależności do wiejskiej elity, która zajmowała w kościele miejsca przed
ołtarzem, niosła rozpostarty nad księdzem baldachim, żeniła się z równymi
sobie, a przynajmniej decydowała o ożenku itp.)
Zwracamy przy tym uwagę uczniów na życie Boryny i jego funkcjonowanie w gromadzie, gdyż jest to najlepszy przykład potwierdzający wcześniejsze spostrzeżenia:
Boryna cieszył się ogromnym poważaniem we wsi, ludzie go cenili, gdyż dobrze
gospodarował na swojej ziemi. Był niewątpliwie przodownikiem gromady – to on
powiódł chłopów do lasu, aby przepędzić drwali wynajętych przez dwór. Chata
Boryny była bogato urządzona, widna i czysta (dla porównania można się posłużyć
opisem chaty starego Bylicy). Rodzina Macieja nie bała się najtrudniejszego okresu
– przednówka. Jeżeli nawet spiżarnia była pusta, zawsze można było sprzedać na
jarmarku inwentarz, a za uzyskane pieniądze przetrwać trudny czas.
Zwracamy też uwagę na to, że:
Nawet wiejska biedota uważała, iż przodownictwo w gromadzie ze względu na
posiadanie ziemi jest zgodne z wolą Boga. Chłopi nie buntują się przeciwko takiemu
porządkowi, z pokorą i pewną bezradnością akceptują swój los (Jagustynka, Agata).
4. Podsumowanie.
Podsumowaniem lekcji powinno być wskazanie na zależność egzystencji bohaterów
od przyrody. W tym celu przypominamy, że:
Życie chłopów jest ściśle związane z przyrodą. Rok kalendarzowy łączy się z rokiem
liturgicznym. Wszystko ma swój czas: umieranie, rodzenie się, praca w polu,
odpoczynek itd.
5. Praca domowa.
Napisz wypracowanie na temat: Życie bohaterów powieści Reymonta jest ściśle
związane z naturą. W pracy rozważ różnorodność związków człowieka z przyrodą.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl