137 sekund

137 sekund
Pamiętacie opowiadanie Stanisława Lema pod powyŜszym tytułem? Opisuje
ono zjawisko „jasnowidzenia” sieci komputerowej w granicach takiego właśnie
przedziału czasowego. Nie jest to jednak Ŝadna prekognicja, tylko, Ŝe się tak
wyraŜę, rozciągnięcie długości chwili zwanej TERAZ do jej maksymalnej
moŜliwej wartości. Dlaczego właśnie takiej? Chcąc to jakoś wyjaśnić, narrator
powołuje się na pitagorejczyków, u których 137 jest symbolem podstawowych
własności Kosmosu, oraz na pewną zagadkę współczesnej nauki.
OtóŜ dla fizyków liczba 137 jest bezwymiarową stałą struktury subtelnej,
otrzymaną przez pomnoŜenie stałej Plancka i prędkości światła, a następnie
podzielenie przez kwadrat ładunku elektronu. Co prawda dokładniej jest to
137,0359... (według danych z 1998 r.), ale kto by się tam przejmował ułamkami
(na pewno nie fizycy). Albert Einstein wyraził kiedyś pogląd, Ŝe teorie fizyczne
nie powinny zawierać arbitralnych stałych uniwersalnych, co tłumaczy dąŜenie
do wyjaśnienia sensu liczby 137, a nawet obsesję na tym punkcie wielu fizyków
(Wolfgang Pauli, Paul Dirac, czy teŜ astronom Sir Arthur Eddington). Nadaje to
– podobnie jak u pitagorejczyków – liczbie 137 charakter nieomal mistyczny,
zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę, Ŝe Pauli zmarł w szpitalu w sali o tym
właśnie numerze.
Jeśli do liczby 137 dodamy jednostkę czasu (sekundy), stała przestanie być
bezwymiarowa, straci więc swój magiczny charakter. Tym niemniej co najmniej
jeszcze jeden pisarz SF uŜył tego samego przedziału czasu w swoim utworze.
Chodzi o Roberta J. Sawyera i jego powieść FlashForward, której polskie
wydanie zapowiada Solaris na luty przyszłego roku. Tu dla odmiany autor
podpiera się Ŝydowskią kabałą: w alfabecie hebrajskim kaŜda litera reprezentuje
teŜ pewną liczbę, a wartość numeryczna słowa kaballah (otrzymana przez
sumowanie) wynosi 100+2+30+5, czyli właśnie 137. W tej sytuacji trudno
ocenić, czy 137 sekund to hołd oddany Lemowi. Wydaje się to jednak moŜliwe
z uwagi na określenie ogród o rozwidlających się scieŜkach, które z kolei jest
niewątpliwym ukłonem w stronę Borgesa.
Po tym przydługim wstępie przejdźmy wreszcie do rzeczy, czyli omówienia
serialu Flash Forward: Przebłysk jutra, emitowanego w USA od 24 września
2009 do 27 maja 2010 (w Polsce parę miesięcy później przez stację AXN). Daty
są tu o tyle waŜne, Ŝe serial opowiada o wydarzeniach rozgrywających się
pomiędzy 6 października 2009 a 29 kwietnia 2010, a więc nieomal w czasie
rzeczywistym. Pierwsza data to zaćmienie (black out), czyli trwająca 137 sekund
utrata przytomności wszystkich ludzi na Ziemi, druga to dzień, do którego
przeniosła się w tym czasie ich świadomość.
W wyniku tego wydarzenia na całym świecie ginie w róŜnych wypadkach
około 20 milionów ludzi, co jest całkiem imponującym ludobójstwem. OskarŜa
się o nie najpierw Chińczyków, bo była u nich noc, więc ponieśli najmniejsze
straty. Okazuje się jednak niebawem, Ŝe zamieszani są w to amerykańscy fizycy,
chociaŜ niekoniecznie tylko ci z nich, którzy odkryli karty na początku serialu.
Najciekawszym wątkiem jest, rzecz jasna, tytułowy Przebłysk Jutra. Jeśli
rzeczywiście był to moment prekognicji (o czym świadczy najmocniej zgodność
róŜnych wizji ze sobą), to co począć z wolną wolą? Czy człowiek moŜe się czuć
odpowiedzialnym za to, czego jeszcze nie popełnił? A co z tymi, którzy nie
doświadczyli Ŝadnej wizji? Czy to znaczy, Ŝe umrą w ciągu najbliŜszego
półrocza? Dla większości przebłysk staje się więc prawdziwym przekleństwem,
niezawinionym fatalizmem, dla mniejszości – źródłem nadziei i początkiem
nowego Ŝycia, a dla nielicznych – wyzwaniem, by do zrealizowania wizji za nic
nie dopuścić.
Czy moŜna jednak zmienić przyszłość, którą się ujrzało? Oto jest pytanie, na
które odpowiedź wyłania się stopniowo w trakcie kolejnych odcinków. Za to od
początku bije w oczy sposób, w jaki zbiorowa wizja przyszłości wywiera presję
na teraźniejszość. Oto detektyw Mark Benford widzi, Ŝe w przyszłości prowadzi
śledztwo w sprawie przebłysku – zostaje więc ono rozpoczęte. Oto zbrodniarz
wojenny ujrzał siebie na wolności – negocjuje więc z Markiem z pozycji faktów
juŜ (w przyszłości) dokonanych. Oto sąsiad Benforda spotyka w wizji córkę,
którą uznano za zmarłą, zaczyna więc energiczne poszukiwania. Oto dr Bryce
Varley widzi siebie Ŝywym (wbrew nowotworowi, który miał go wkrótce zabić),
i to w towarzystwie kobiety swojego Ŝycia, Japonki, której jeszcze nie poznał.
Jedzie więc do Japonii, itp., itd. Para głównych bohaterów, Mark i jego Ŝona,
Olivia, odczuwają wyrzuty sumienia z powodu swoich wizji: on – bo znowu
pije, ona – bo widzi siebie z innym męŜczyzną, którego dopiero później poznaje
jako fizyka Lloyda Simcoe, ojca jej pacjenta i jednego z mimowolnych
sprawców przebłysku. Skutkuje to wzajemną podejrzliwością i rozdźwiękiem
między małŜonkami, przez co ich wizje nabierają (mimo silnego oporu obojga)
charakteru samospełniającej się prognozy.
Emocjonalne rozterki pierwszoplanowych bohaterów to podstawowy motyw
i główny atut serialu. Drugim jest zagadka przebłysku, jego niewyjaśnionych
przyczyn i motywów jego sprawców. Będąc zagmatwaną do niemoŜliwości,
wpisuje się doskonale w schemat znany np. z serialu Fringe, a fakt, Ŝe twórcy
seriali wsiedli ostatnio na tego konika, sam w sobie cieszy mnie niezmiernie.
Jednak co najmniej równie emocjonujące jest kibicowanie zmaganiom postaci
serialu z ich przeznaczeniem, tym bardziej, Ŝe wybitnie wymagające role zostały
tu odegrane na wybitnie dobrym poziomie.
W rolach drugoplanowych spotykamy kilku starych znajomych, np. Petera
Coyote w roli prezydenta USA. Z kolei Dominic Monaghan, vel hobbit Merry,
gra Simona Camposa, genialnego fizyka, erotomana i niziołka w jednej osobie.
Wreszcie James Callis, znany z roli zbzikowanego geniusza Gaiusa Baltara
(Battlestar Galactica), tutaj, przeciwnie, wciela się w postać genialnego bzika,
czyli sawanta Gabriela McDow. Człowiek ten pamięta wszystko i potrafi to
narysować, przy czym jego wersja „prawidłowej” teraźniejszości róŜni się
znacznie od tego, co widzimy na ekranie (np. Olivię nazywa uparcie panią
Simcoe). To jedna z bardziej intrygujących postaci serialu i prawdopodobnie
klucz do rozwikłania przez FBI zagadki przebłysku. Na wyjaśnienie przyjdzie
jednak trochę poczekać, bo zamknięcie serialu pozostawia wiele tajemnic i tak
naprawdę jest otwarciem nowego cyklu, czyli po prostu drugiego sezonu.
Uzbrójmy się więc w cierpliwość, bo z pewnością warto przeŜyć to po raz drugi.
Andrzej Prószyński
P. S. Interesujące w zaćmieniu jest to, Ŝe nie obejmuje zwierząt (tym samym
fizyka łączy się tu jakoś z psychiką). Stąd surrealistyczny obraz kangura, który
kica sobie pomiędzy wrakami samochodów i powoli budzącymi się ludźmi. Inną
ciekawą sprawą jest róŜnica między ksiąŜką a serialem, jeśli chodzi o dystans
przebłysku: w powieści ludzie widzą, co stanie się za ponad 21 lat, a nie za pół
roku. Zmiana miała bez wątpienia na celu zdynamizowanie akcji i wywołanie
złudzenia „deptania po piętach czasowi rzeczywistemu”. Nawiasem mówiąc,
dzień widziany w przebłysku (29 kwietnia) to data urodzin Roberta J. Sawyera,
autora ksiąŜkowego pierwowzoru.
Flash Forward: Przebłysk jutra (FlashForward), serial TV, 2009-2010
ocena FilmWeb: 7,8 (bardzo dobry), IMDb: 8,1
twórcy serialu: David S. Goyer, Brannon Braga
wg powieści FlashForward Roberta J. Sawyera (Tor 1999), wyd. polskie: Solaris 2011
czas trwania: 23 x ok. 40 min.
Obsada (od lewej): Jack Davenport (Lloyd Simcoe, fizyk), Zachary Knighton (dr
Bryce Varley), Peyton List (Nicole Kirby, wolontariuszka), Sonya Walger (dr Olivia
Benford), Joseph Fiennes (Mark Benford, detektyw FBI), John Cho (Demetri Noh,
partner Marka), Christine Woods (Janis Hawk, FBI), Courtney B. Vance (Stanford
Wedeck, szef Marka), Brian F. O'Byrne (Aaron Stark, sąsiad Marka),
a takŜe:
Gabrielle Union (Zoey Andata, narzeczona Demetri Noha), Yuko Takeuchi (Keiko
Arahida, Japonka z wizji Bryce Varleya), Dominic Monaghan (Simon Campos, fizyk),
Michael Massee (D. Gibbons / Dyson Frost), James Callis (Gabriel McDow, sawant),
Peter Coyote (prezydent USA Dave Segovia), Barbara Williams (wojownicza senator,
a następnie wiceprezydent Joyce Clemente).