Fizjologia i anatomia ptaków - Katedra Fizjologii Zwierząt

Proponowany plan wykładów (15 godz.) z zakresu przedmiotu „Fizjologia i anatomia
ptaków” dla Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, kierunek Weterynaria przygotowany
przez Zakład Fizjologii Zwierząt i Zakład Anatomii Zwierząt
CZĘŚĆ ANATOMICZNA – prof. dr. hab. Zbigniew Boratyński
1. Układ powłokowy ptaków (skóra i jej wytwory, budowa i rodzaje piór, gruczoł kuprowy,
pochwa rogowa dzioba, pazury, łuski rogowe, błona pławna, grzebienie, dzwonki)
2. Układ ruchu bierny i czynny (osteologia – kościec, różnice gatunkowe, miologia –
mięśnie głowy szyi, kończyn, tułowia, artrologia – połączenia kości głowy szyi, kończyn,
tułowia)
3. Układ pokarmowy ( jama ustna, przełyk, wole, żołądek, jelito, kloaka, wątroba, trzustka)
4. Układ oddechowy (jama nosowa, krtań górna, krtań dolna, tchawica, oskrzela, płuca,
worki powietrzne) oraz układ krążenia (krwionośny – serce, tętnice, żyły, limfatyczny –
naczynia limfatyczne, śledziona)
5. Układ moczowy (nerki, moczowody) oraz gruczoły nadoczodołowe.
6. Układ rozrodczy – żeński, męski (jądra, nasieniowody, prącie, jajnik, jajowód, budowa
jaja)
7. Układ nerwowy (OUN, nerwy obwodowe, układ autonomiczny) i narządy zmysłów
(narząd wzroku, narząd słuchu i równowagi, narząd węchu, narząd smaku)
CZĘŚĆ FIZJOLOGICZNA – dr n. wet. Barbara Badzian
8. Fizjologia układu rozrodczego
- funkcje poszczególnych elementów układu rozrodczego u samic i samców
- cykle nieśności, składanie jaj, zdolność wysiadywania, regulacja składania jaj
- powstawanie i skład żółtka, białka i skorupy jaja
- regulacja gospodarki wapniowo - fosforanowej
- zjawisko kwoczenia
- płodność samców
- zapłodnienie i rozwój zarodka
- kości szpikowe - powstawania i znaczenie, rola estrogenów
- produkcja i metabolizm hormonów płciowych u ptaków
- rozpoznawanie płci ptaków
* Fizjologia lęgów
- przygotowanie ptaków do lęgu
- warunki lęgów
- okresy lęgowe
- oznaki aktywności płciowej
- sztuczna inkubacja
- wychów piskląt
9. Fizjologia układu pokarmowego
- funkcje poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego
- pobieranie pokarmu
- trawienie w żołądku mięśniowym i żołądku gruczołowym u ptaków zróżnicowanych
żywieniowo (ziarnojady, owadożerne i inne)
- enzymy przewodu pokarmowego
- transport treści pokarmowej przez przewód pokarmowy
- mechanizmy wchłaniania
- hormony przewodu pokarmowego
- funkcja wola
- przemiany cukrowców u zarodków i ptaków dorosłych, regulacja hormonalna i tkanki
glikogenne
10. Fizjologia układu oddechowego
- specyficzna budowa układu oddechowego u ptaków
- krążenie powietrza w płucach i workach powietrznych
- mechanizm oddychania
- oddychanie w czasie lotu
- udział worków powietrznych w oddychaniu
- dyfuzja i transport gazów oddechowych
- regulacja oddychania
11. Fizjologia krwi i krążenia
- skład i funkcje poszczególnych elementów krwi (erytrocyty, leukocyty, trombocyty,
hemoglobina, białka osocza)
- krzepnięcie krwi
- parametry hematologiczne u różnych gatunków ptaków
- odporność swoista i nieswoista u ptaków, klasy przeciwciał
- skurcze serca, ciśnienie krwi, objętość minutowa, układ przewodzący serca
- regulacja czynności układu krążenia
12. Termoregulacja
- mechanizmy wymiany ciepła między organizmem ptaka a otoczeniem
- termoregulacja u młodych ptaków - gniazdowniki i zagniazdowniki
- temperatura wewnętrzna ptaków
- odrętwienie i hipotermia fakultatywna
- wpływ zmian temperatury otoczenia na zachowanie się ptaków
- nerwowa kontrola termoregulacji
* Metabolizm
- bilans energii u ptaków
- podstawowa przemiana materii
- magazynowanie energii
- wydatki energetyczne na produkcję jaj
- przemiany energetyczne u zarodków
13. Fizjologia układu nerwowego
- funkcja ośrodków nerwowych u ptaków
- narządy zmysłów - wzrok, słuch, smak, równowaga, węch
- neurofizjologiczne podstawy zachowywania się ptaków
- zachowanie ptaków w chowie podłogowym i klatkowym
- kontakty między ptakami, kontakty z ludźmi
14. Fizjologia układu dokrewnego
- wpływ hormonów na pierzenie
- funkcja poszczególnych gruczołów dokrewnych i ich hormonów u ptaków: tarczyca,
przytarczyce, szyszynka, trzustka, nadnercza, przysadka mózgowa
15. Fizjologia układu wydalniczego
- funkcje poszczególnych elementów układu wydalniczego ptaka
- filtracja, wydalanie i absorpcja
- mocz - powstawanie i skład
- pozanerkowe wydalanie soli
- regulacja nerwowo - hormonalna
- klirens