FULL TEXT - Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 2 (2013) 55–57
Dostępne online www.sciencedirect.com
journal homepage: www.elsevier.com/locate/ppotor
Sprawozdanie/Meeting Report
Sprawozdanie z Forum Logopedów ,,Nowe kierunki w terapii
słuchu i mowy’’
Report from the Speech Therapists Forum ‘‘New directions in rehabilitation
of hearing and speech’’
W dniach 19–20 października 2012 r. we Wrocławiu odbyło
się Forum Logopedów, którego tematyką były nowe kierunki
w terapii słuchu i mowy. Spotkanie zgromadziło ponad 100
logopedów z całej Polski, którzy na co dzień pracują
z dziećmi i osobami dorosłymi z wadą słuchu w ośrodkach
rehabilitacji słuchu i mowy, ośrodkach implantujących oraz
innych stowarzyszeniach i fundacjach.
Podczas Forum poruszono zagadnienia rehabilitacji
nastoletnich pacjentów z wadą słuchu, rehabilitacji osób po
60. roku życia, a także kwestię słyszenia obustronnego
z wykorzystaniem aparatów i implantów słuchowych.
Dodatkowym elementem tego spotkania były panele dyskusyjne, podczas których specjaliści z dziedziny rehabilitacji
wymieniali się swoimi doświadczeniami. Na Forum Logopedów obecni byli również specjaliści z zagranicy.
Forum Logopedów otworzył mgr inż. Michał Kida (Medicus AIM Sp. z o.o. S.K.A.), który wprowadził uczestników
w zagadnienia związane z nowymi kierunkami i wyzwaniami w dziedzinie rehabilitacji słuchu i mowy. Trendy, na
które w szczególności należy zwrócić uwagę, to nowe
potrzeby dorastających użytkowników implantów słuchowych oraz nowe grupy implantowanych pacjentów, tj.
pacjenci po 60. rż. oraz pacjenci zaimplantowani obustronnie. Zagadnienia te wymagają nowego podejścia i wspólnego
stanowiska środowiska logopedów.
Pierwsze wystąpienie należało do Clare Sheridan – koordynatora ds. rehabilitacji w firmie Cochlear specjalizującej
się w szczególności w zakresie terapii pacjentów nastoletnich i dorosłych. Opowiadała ona o światowych trendach
w rehabilitacji nastolatków z implantami słuchowymi.
Zwróciła uwagę na psychospołeczne podejście do terapii,
które ma na celu wzmocnić pewność siebie osoby głuchej
lub niedosłyszącej i wzmocnić jej asertywność, by mogła
sobie lepiej radzić w trudnych sytuacjach. Duże znaczenie
w terapii mają zajęcia grupowe, które dodatkowo mogą
wzmocnić poczucie własnej wartości u osób zaimplantowanych lub używających aparatu.
Tematyka wyzwań w rehabilitacji pacjentów nastoletnich
została rozwinięta podczas pierwszego panelu dyskusyjnego,
którego moderatorem była również Clare Sheridan. Do
dyskusji zaproszono dr hab. n. med. Grażynę Dryżałowską
(Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Niedosłyszącym ,,Echo’’),
dr n. med. Katarzynę Bieńkowską (Stowarzyszenie Rodziców
i Przyjaciół Dzieci z Wadą Słuchu w Krośnie), dr Magdalenę
Magierska-Krzysztoń (Ośrodek Rehabilitacji Laryngologicznej
w Poznaniu) oraz mgr Małgorzatę Zgodę (Zakład Implantów
i Percepcji Słuchowej w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu Światowego Centrum Słuchu). Omawiano problem niechęci przyznawania się nastoletnich użytkowników implantów do problemu głuchoty, co w skutkach powoduje wyobcowanie ze środowiska szkolnego. Zwrócono uwagę na
potrzebę kontaktowania się rehabilitantów z pedagogami
czy nauczycielami. Na podstawie omawianych przypadków
wyznaczono nowe trendy w terapii słuchu nastolatków. Jest
to m.in. dążenie do akceptacji niepełnosprawności przez
dziecko oraz trening słuchowy przeprowadzany w prawdziwych życiowych sytuacjach. Ważne jest również, by nauczyć
dziecko samodzielności i właściwego rozpoznawania swoich
możliwości np. edukacyjnych.
Dr n. med. Wojciech Gawron (DCL Medicus, Wrocław)
wprowadził uczestników Forum w tematykę rehabilitacji
pacjentów po 60. rż. swoją prezentacją na temat możliwości
pomocy takiemu pacjentowi z niedosłuchem. Doktor Gawron
scharakteryzował ubytek słuchu związany z procesem starzenia się, formy pomocy w postaci aparatów i implantów
słuchowych, a także główne wskazania medyczne do implantacji i ogólne korzyści wynikające z użytkowania implantów.
Wystąpienie to było bardzo dobrym wprowadzeniem uczestników do rozmowy na temat wyzwań w rehabilitacji seniorów. W dyskusji wzięły udział: dr Joanna Kosmala – moderator
56
polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 2 (2013) 55–57
(Ośrodek Psychoterapii Gestalt), dr Magdalena Magierska-Krzysztoń, mgr Agnieszka Pastuszka (Katedra i Klinika Otolaryngologii WUM), Viktorija McDonell (Koordynator ds. rehabilitacji, Cochlear) oraz mgr Małgorzata Zgoda. Problemy, które
poruszano, to przede wszystkim kryteria kwalifikacyjne
i ewentualne przeciwwskazania do implantacji, specyfika
terapii słuchu i mowy, a także kwestia stworzenia rozwiązań
systemowych w opiece nad starszymi użytkownikami
implantów ślimakowych. W każdym z ośrodków reprezentowanych przez uczestników panelu proces kwalifikacji wygląda
podobnie. Poza kryteriami audiologicznymi brana jest pod
uwagę ocena neurologiczna, psychologiczna, ekonomiczna,
a nawet logistyczna. Żaden z ośrodków nie stosuje ograniczenia wiekowego do wszczepienia implantu, a szczególną
uwagę zwraca się na motywację pacjenta i jego oczekiwania
wobec implantu. O powodzeniu terapii świadczy przede
wszystkim nastawienie pacjenta i wsparcie jego rodziny.
Ważne jest, by przed implantacją pacjent był świadomy tego,
że rehabilitacja logopedyczna jest niezbędna do poprawy
warunków słuchowych. Większość panelistów podkreśliła
również, że bardzo ważne jest indywidualne podejście do
pacjenta i szczegółowe rozpoznanie jego potrzeb.
W kwestii rozwiązań systemowych, które należałoby
wypracować, specjaliści zgromadzeni w panelu zaproponowali opracowanie schematów terapeutycznych spotkań grupowych, konieczność wypracowania procedury zapewniającej pacjentowi rehabilitację w miejscu zamieszkania ze
względu na jego wiek, stan zdrowia i możliwości logistyczne. Wskazano również kwestię niewystarczającego
finansowania aparatów słuchowych.
Viktorija McDonell zakończyła sesję dotyczącą pacjentów
po 60. rż., przedstawiając narzędzia pracy dostosowane
właśnie do pracy z nimi. Na początku scharakteryzowała
populację osób starszych na świecie, która w 2025 roku może
sięgnąć już 300 milionów, oraz częstotliwość występowania
niedosłuchów w tej grupie. Pani McDonell opisała wpływ
niedosłuchu na życie społeczne osób po 60. rż. Wskazała
korzyści, jakie pacjenci czerpią z rehabilitacji, oraz przedstawiła materiały rehabilitacyjne (dostępne pod adresem www.
cochlear.com) i techniki pracy stosowane w Australii.
Obrady w pierwszym dniu Forum zamknęła Joanna
Kuśmierczyk (Medicus AIM Sp. z o.o. S.K.A.), która zaprezentowała nowe narzędzie do dopasowywania procesorów
dźwięku (NFS, Nucleus Fitting Software), mające na celu
usprawnienie procesu rehabilitacji. Jest to intuicyjne
w obsłudze oprogramowanie, które pozwoli logopedom zająć
się rutynowymi przypadkami i odciążyć w ten sposób
specjalistów klinicznych w ośrodkach wszczepiających
implanty słuchowe. Logopedzi będą mieć wówczas wgląd
w aktualne parametry procesora, co pozwoli dopasować
rehabilitację do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Drugi dzień Forum Logopedów rozpoczął prof. dr hab. n.
med. Wiesław Konopka (kier. Kliniki Otolaryngologii Instytutu
Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi oraz Zakładu Audiologii,
Foniatrii i Otolaryngologii Dziecięcej UM w Łodzi). Profesor
Konopka omówił korzyści ze słyszenia obustronnego i protezowania ucha głuchego. Wskazał na poprawę jakości
dźwięku, maskowanie szumu i unikanie późniejszej deprywacji słuchu. Jego prezentacja nt. protezowania jednostronnych
głuchot z zastosowaniem implantów na przewodnictwo
kostne Baha® wywołała dyskusję dotyczącą potrzeby protezowania drugiego ucha. Ciekawostką, jaką podał prof. Konopka,
jest informacja, że pacjenci w USA podpisują oświadczenie, że
zostali poinformowani o korzyściach płynących z obustronnego aparatowania oraz o pogorszeniu rozumienia mowy
w hałasie w przypadku wybrania jednostronnej stymulacji.
Podczas prezentacji logopedom zostały przedstawione również wskazania do kwalifikacji do implantu Baha®.
Tematyka słyszenia obustronnego została również podjęta przez dr n. med. Magdalenę Lachowską (Katedra
i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego). Doktor Lachowska wyjaśniła, na czym polega
słyszenie obuuszne i jego wpływ na rozumienie mowy oraz
lokalizację dźwięku. Zaprezentowała również wyniki badań
subiektywnej i obiektywnej oceny korzyści z obustronnych
implantacji przeprowadzonych na grupie 34 pacjentów,
którzy pierwszy implant ślimakowy mieli wszczepiony średnio w wieku 7,2 roku (zakres 1–35 lat). Pacjenci zostali
poddani ocenie otologicznej, audiologicznej, logopedycznej
i psychologicznej zarówno przed, jak i po operacji. Oceny
korzyści dokonywano na podstawie testów CAP (Skala
Osiągnięć Słuchowych) i MAIS (Skala Świadomości Słuchowej) dotyczących skali słyszenia i rozumienia dźwięków
w przypadku dzieci. Wyniki wyraźnie wskazują na lepsze
słyszenie w dwóch implantach, jednak pierwszy implant
pozostaje zdecydowanie wiodący.
W nawiązaniu do wystąpienia dr n. med. Magdaleny
Lachowskiej przeprowadzono trzeci panel dyskusyjny, którego moderatorem była ww. prelegentka. Zaproszono do
niego dr n. med. Katarzynę Bieńkowską, dr. Olgierda Stielera
(Ośrodek Rehabilitacji Laryngologicznej w Poznaniu), mgr
Małgorzatę Popowską (Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół
Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu ,,Usłyszeć Świat’’) oraz
mgr Małgorzatę Zgodę. Przedyskutowano różne przypadki
medyczne – zarówno dzieci, jak i osoby starsze, które są
zmotywowane do otrzymania drugiego implantu. Każda
z tych osób (z głuchotą prelingwalną, postlingwalną lub po
urazie) wymagała indywidualnej oceny zapotrzebowania na
drugie urządzenie.
Z ciekawą propozycją do logopedów wystąpiła dr n. med.
Katarzyna Bieńkowska wspólnie z Joanną Kuśmierczyk.
Zaprezentowały one Wieloośrodkowy Projekt Rehabilitacji,
który ma na celu ocenę postępów rehabilitacji u pacjenta
z implantem słuchowym. Do projektu planuje się włączyć 10
ośrodków, które będą wykonywać cykliczną ocenę postępów
rehabilitacji dzieci do 4. rż. na podstawie Zintegrowanej
Skali Rozwoju. Docelowo badanie ma objąć 200 pacjentów.
Kolejną propozycję współpracy przedstawiła dr Agnieszka
Woźniak (Pracownia Logopedii Akademii Pedagogiki Specjalnej), mgr Barbra Więcek (Specjalistyczna Poradnia Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu PZG Warszawa) oraz
Beata Bartecka (Medicus AIM Sp. z o.o. S.K.A.). Panie
omówiły projekt adaptacji na język polski przewodnika
Sound Foundation dla rodziców do rehabilitacji małych
dzieci. Projekt ma na celu zgromadzenie w jednej publikacji
materiału językowego, piosenek, wierszy i rymów wykorzystywanych w terapii małych dzieci.
O ogólnopolskim programie rehabilitacji małych dzieci
z wadą słuchu opowiedziała również dr Dorota Buchman
(Koordynator Programu Dźwięki Marzeń Fundacji Orange).
polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 2 (2013) 55–57
Zaprezentowała ideę Programu oraz jego główne działalności
w dziedzinie pomocy dzieciom niedosłyszącym, tj. banki
aparatów słuchowych, rehabilitację domową, turnusy rehabilitacyjne oraz organizację szkoleń dla rehabilitantów.
Forum Logopedów, które przeobraziło się z ubiegłorocznej
formy warsztatowej w forum – miejsce wymiany opinii
i doświadczeń, umożliwiło specjalistom w dziedzinie implantów słuchowych, logopedii i rehabilitacji słuchu i mowy
zajęcie w toku dyskusji wspólnych stanowisk i dojście do
konsensusu w wielu zagadnieniach.
Wkład autorów/Author's contributions
Według kolejności.
57
Etyka/Ethics
Nie dotyczy.
Joanna Kuśmierczyk*
Maria Bratumiła Deryło
MEDICUS Aparatura i Instrumenty Medyczne Sp. z o.o. S.K.A
*Adres do korespondencji: ul. Grabiszyńska 251 a,
53-234 Wrocław. Tel.: +48 71 34 72 100; fax: +71 34 72 111
Adres email: [email protected] (J. Kuśmierczyk)
Otrzymano: 26.11.2012
Zaakceptowano: 21.12.2012
Dostępne online: 20.03.2013
Konflikt interesu/conflict of interest
Autorki sprawozdania są zatrudnione przez firmę, która była
organizatorem konferencji.
Finansowanie/Financial support
Nie występuje.
2084-5308/$ – see front matter
© 2013 Polish Otorhinolaryngology - Head and Neck Surgery
Society. Published by Elsevier Urban & Partner Sp. z o.o. All
rights reserved.
http://dx.doi.org/10.1016/j.ppotor.2012.12.005