Michał Rusinek wnIosek w posZukIwanIu dowodów

Michał Rusinek
Wniosek w poszukiwaniu dowodów
– artykuł 367a k.p.k.
Uchwalona 27 września 2013 r. nowelizacja
k.p.k. zakładała jako element wzmocnionej
kontradyktoryjności procesu karnego także
poszerzenie zakresu prywatnego poszukiwania dowodów. Bodaj najodważniejszym posunięciem ustawodawcy na tym polu jest uregulowanie art. 367a k.p.k. Przepis ten, dodany
mocą ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie
ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych
ustaw1, wszedł w życie 1 lipca br.
Z materiałów procesu legislacyjnego2 wynika, że intencją dodania do k.p.k. omawianej
regulacji było zbalansowanie pozycji stron prywatnych, w tym oskarżonego i obrońcy, oraz
oskarżyciela publicznego. Ten ostatni wszak,
jako organ postępowania przygotowawczego,
dysponuje licznymi mechanizmami poszukiwania dowodów (np. art. 217–219 k.p.k.), co na
etapie sądowym będzie mu zapewniało przewagę nad innymi stronami, w szczególności
obroną. Jednak nowy instrument procesowy
rodzi wątpliwości, zarówno natury zasadniczej, jak i co do legislacyjnych szczegółów.
I. Zakres zastosowania
Umieszczenie nowego unormowania w rozdziale 43. Przepisy ogólne o rozprawie głównej nie
pozostawia wątpliwości, że znajdzie ono zastosowanie w postępowaniu sądowym. Wniosek z art. 367a k.p.k. może więc być złożony
najwcześniej po wniesieniu aktu oskarżenia;
wobec niewskazania terminu końcowego należy przyjąć, że jest to możliwe do zamknięcia
rozprawy, a także – za sprawą art. 458 k.p.k.
– w postępowaniu apelacyjnym. Uprawnieni
do skorzystania z art. 367a k.p.k. są: oskarżony,
jego obrońca, oskarżyciel posiłkowy, oskarżyciel prywatny lub ich pełnomocnicy.
II. Przedmiot wniosku i skutki jego
uwzględnienia
Zgodnie z literą art. 367a k.p.k. wniosek ma
dotyczyć zarządzenia przez sąd dostarczenia
przez odpowiedni organ dokumentów, których
strona sama nie może uzyskać, albo zwolnienia
lub wystąpienia o zwolnienie określonej osoby
od zachowania tajemnicy. Zaznaczono też, że
ma to służyć złożeniu wniosku dowodowego
(mimo braku przecinka przed tą końcową częścią art. 367a § 1 k.p.k. należy ją odnosić nie tylko
do zwolnienia z tajemnicy, ale i do dostarczenia
dokumentów). Wniosek z art. 367a k.p.k. nie
jest zatem wnioskiem dowodowym, tj. żądaniem przeprowadzenia dowodu, lecz czynnością zmierzającą do zapoznania się przez stronę ze źródłem dowodowym i możliwościami
wykorzystania go w procesie. Przemawia za
tym też końcowe zdanie art. 367a § 1 k.p.k.,
z którego wynika odpowiednie stosowanie
art. 170 § 1 k.p.k. – gdyby wniosek z art. 367a
k.p.k. miał charakter wniosku dowodowego,
byłoby to zbędne.
Trzeba stwierdzić, że ten specyficzny cel
omawianego wniosku nie przebija jasno
z brzmienia art. 367a k.p.k., w szczególności
brak tam wskazania, komu ma być dostar-
Dz.U. z 2015 r. poz. 396.
Zob. druk sejmowy nr 2393; w pierwotnym brzmieniu projekt zakładał umieszczenie omawianej normy
w art. 168a k.p.k.
1
2
176
7–8/2015
czany na zarządzenie sądu dokument objęty
wnioskiem. Bliższy ogląd nie pozostawia wątpliwości, że intencją ustawodawcy było, aby
organ, do którego skierowane jest zarządzenie sądu, dostarczał dokument wnioskującej
stronie. Alternatywna wykładnia, zakładająca dostarczanie wnioskowanego dokumentu
sądowi, pozbawiałaby art. 367a k.p.k. sensu
(wszak tak rozumiana norma dublowałaby
przepisy art. 217 k.p.k. czy ogólną normę art. 9
§ 2 k.p.k.). Trafne jest zatem przyjęcie, że celem wniosku z art. 367a k.p.k. jest uzyskanie
przez stronę (z pominięciem sądu) wiedzy
o istniejącym środku dowodowym, w celu
rozważenia i ewentualnego złożenia wniosku
o jego przeprowadzenie w procesie. Przepis
przewiduje dwa warianty tego mechanizmu.
W pierwszym sąd zarządzi dostarczenie stronie
dokumentu, którego sama nie może uzyskać;
zapoznawszy się z nim, strona zawnioskuje,
bądź nie, o jego ujawnienie w postępowaniu.
W drugim wariancie sąd zwolni określoną osobę z tajemnicy bądź wystąpi do właściwego organu o jej zwolnienie. Uchylenie tajemnicy ma
umożliwić zapoznanie się wnioskującej strony
z informacjami, które posiada zwolniona osoba; poznawszy je, strona zawnioskuje, bądź
nie, o przesłuchanie tej osoby jako świadka.
Tak zarysowany mechanizm wniosku
z art. 367a k.p.k. rodzi dwojakiego rodzaju
zastrzeżenia. Pierwsze są natury zasadniczej
i dotyczą zasadności wprowadzania takiego
instrumentu do procesu karnego; zostaną
przedstawione w końcowej części opracowania. Druga grupa to zastrzeżenia dotyczące
praktycznego funkcjonowania nowej regulacji
i od nich należy zacząć.
A. Zarządzenie dostarczenia dokumentów
Decyzja sądu obligująca do dostarczenia
dokumentów ma być adresowana do „odpowiedniego organu”; jak należy mniemać,
chodzi o organ, który tym dokumentem dysponuje. Litera przepisu wskazuje, że adresatami zarządzenia mogą być organy władzy publicznej. Lege non distinguente chodzi o organy
nieprowadzące procesu karnego, np. GUS,
Wniosek w poszukiwaniu dowodów...
ZUS, organy skarbowe, jak i organy procesowe, np. Policja, prokurator. Warto zauważyć, że
w przypadku tych ostatnich skutek zastosowania art. 367a k.p.k. różni się od skutku żądania,
o którym mowa w art. 381 § 2 k.p.k.
Oznacza to, że nie jest możliwe zarządzenie
dostarczenia dokumentu przez podmiot niebędący organem władzy publicznej, jak np.
bank, operator telefoniczny czy zakład opieki
zdrowotnej, a to istotnie ogranicza użyteczność
nowego uregulowania. Trudno dopatrzeć się
racji takiego ograniczenia – skoro ustawodawca
zdecydował się na omawiane rozwiązanie, nie
powinno ono zależeć od tego, jakiego rodzaju
podmiot – publiczny czy prywatny – dysponuje dokumentem. Neguje to też główny cel
regulacji, tj. wyrównanie pozycji stron prywatnych, szczególnie obrony, w stosunku do prokuratora; wszak ten ma możliwość wydobycia
dokumentów zarówno od organów władzy,
jak i podmiotów prywatnych.
Wniosek może dotyczyć dokumentów, „których strona sama nie może uzyskać”. W grę
wchodzą zarówno przeszkody natury prawnej (np. prawnie chronione tajemnice, ochrona danych osobowych), jak i natury faktycznej.
Pojawia się wątpliwość, czy warunkiem zastosowania przez sąd art. 367a k.p.k. są uprzednie
bezskuteczne próby uzyskania dokumentów
przez stronę. Taki warunek nie wydaje się być
uzasadniony w przypadku istnienia prawnych
przeszkód do wydania stronie określonych dokumentów (skoro prawo zabrania ich wydania, próby te są skazane na porażkę). Inaczej
jeśli brak przeszkód prawnych, lecz pojawiają
się przeszkody faktyczne – te przecież można
stwierdzić dopiero po bezskutecznych próbach
uzyskania dokumentów przez stronę.
Warto zatrzymać się przy dokumentach
objętych prawnie chronionymi tajemnicami.
Lege non distinguente należy przyjąć, że takie
dokumenty mogą być przedmiotem wniosku
z art. 367a k.p.k. Jednak zanim sąd zarządzi ich
dostarczenie stronie, konieczne jest rozwiązanie problemu poufności tych dokumentów. Należy przyjąć, że wniosek strony o zarządzenie
dostarczenia dokumentów objętych tajemnicą
177
PALESTRA
Michał Rusinek
jest zarazem wnioskiem o uchylenie (lub wystąpienie o uchylenie) odnoszącej się do nich
tajemnicy. Taki „mieszany” wariant wniosku
nie został przewidziany przez ustawę wprost
– możliwość uchylenia tajemnicy przepis odnosi expressis verbis jedynie do osoby, a nie
dokumentu – ale należy go uznać za dopuszczalny, jako zgodny z ratio legis instytucji. Pogląd odmienny wydaje się trudny do przyjęcia.
Założenie, że przepis umożliwia stronie dostęp
do informacji objętych tajemnicą wyłącznie poprzez zwolnienie osoby, a nie poprzez uchylenie tajemnicy zawartej w dokumentach, nie
jest uzasadnione ani brzmieniem, ani funkcją
przepisu. Z kolei teza, że zarządzenie dostarczenia stronie dokumentów objętych tajemnicą może nastąpić bez jej uchylenia, jest nie do
przyjęcia w świetle standardów dostępu do
tajemnicy w procesie karnym3.
Oczywiste wydaje się, że uwzględnienie
wniosku o zarządzenie dostarczenia dokumentów objętych tajemnicą będzie możliwe tylko
w razie pozytywnego rozstrzygnięcia co do
jej uchylenia. Pewne wątpliwości rodzi wskazanie przepisów, według których następuje
uchylenie tajemnicy. Naturalnym rozwiązaniem są normy art. 179–180 k.p.k., odpowiednio stosowane mocą art. 226 k.p.k. Trudności
może rodzić brzmienie art. 226 k.p.k., zgodnie
z którym przepis reguluje wykorzystanie dokumentów „jako dowodów w postępowaniu
karnym”, a przecież celem uchylenia tajemnicy
na gruncie art. 367a k.p.k. jest jedynie rozważenie złożenia wniosku dowodowego. Wydaje
się jednak, że wykładnia funkcjonalna art. 226
k.p.k. pozwala objąć zakresem tego przepisu
także uchylenie tajemnicy w celu, o którym
mowa w art. 367a k.p.k. Ratio legis art. 226
k.p.k. jest wskazanie norm, według których
ma następować uchylenie tajemnic obejmujących dokumenty dla celów dowodowych,
i z tego punktu widzenia bez znaczenia jest,
czy chodzi o kontekst ujawnienia dowodu, czy
też zdobycia informacji o nim dla celów realizacji inicjatywy dowodowej. Co więcej, na3
wet w razie przyjęcia, że zakres art. 226 k.p.k.
nie pozwala na jego stosowanie w kontekście
art. 367a k.p.k., stwierdzić trzeba lukę prawną,
którą i tak najtrafniej będzie wypełnić analogią
do art. 226 k.p.k.
Przechodząc do rozważań na temat treści
wniosku z art. 367a k.p.k., wydaje się, że winien wskazywać konkretny, zindywidualizowany dokument, którego dostarczenie ma
zarządzić sąd. Można także zaakceptować
wydanie zarządzenia obligującego organ do
dostarczenia stronie dokumentów określonych
co do rodzaju (np. odnoszących się do określonego adresata, wystawionych w określonym
przedziale czasowym, dokumentów danego
typu). Wnioskująca strona winna przynajmniej
uprawdopodobnić, że konkretny dokument
lub dokumenty danego rodzaju znajdują się
w dyspozycji organu, do którego kierowane
jest zarządzenie. Wniosek winien też określać
okoliczności, które mają być wykazane dostarczonym dokumentem, przynajmniej na tyle
precyzyjnie, aby dało się odpowiednio zastosować art. 170 § 1 k.p.k. Jeśli wniosek z art. 367a
k.p.k. jest na tyle niedookreślony, że uniemożliwia ocenę pod kątem art. 170 § 1 k.p.k., zasadne
jest wezwanie strony do jego sprecyzowania.
Wniosek z art. 367a k.p.k. oddala się, jeśli:
1) dowód z dokumentu, którego dotyczy, jest
niedopuszczalny, 2) okoliczność, która ma być
wykazana dokumentem, nie ma znaczenia
dla rozstrzygnięcia albo została udowodniona
zgodnie z tezą wnioskodawcy, 3) dokument
jest nieprzydatny do stwierdzenia tej okoliczności, 4) dowodu z dokumentu nie da się przeprowadzić, 5) wniosek w sposób oczywisty
zmierza do przedłużenia postępowania. Prócz
tego oddalić należy wniosek, który nie spełnia warunków z art. 367a zd. 1 k.p.k., np. pochodzi od osoby nieuprawnionej bądź strona
może wnioskowany dokument sama uzyskać.
Postanowienie w przedmiocie wniosku winno
zawierać uzasadnienie, chyba że żadna strona
mu się nie sprzeciwiła (art. 98 § 3 k.p.k.); na
postanowienie nie przysługuje zażalenie. Bez-
Wyrok TK z 2 lipca 2007 r., K 41/05; a także z 13 grudnia 2011 r., K 33/08.
178
7–8/2015
zasadne oddalenie wniosku z art. 367a k.p.k.
może być przedmiotem zarzutu w apelacji,
ale ponieważ nie ogranicza strony w wykonywaniu inicjatywy dowodowej, nie wydaje się
być naruszeniem prawa, które mogłoby mieć
wpływ na rozstrzygnięcie.
Organ, do którego sąd skierował zarządzenie, winien wydać dokumenty niezwłocznie.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby sąd, zarządzając dostarczenie dokumentu, wskazał termin,
w którym ma to nastąpić. W razie jego niedochowania możliwe jest stosowanie kar porządkowych z art. 287 § 1 w zw. z art. 285 § 1 k.p.k.
Zgodnie z ratio legis unormowania dokumenty winny być dostarczone tej stronie, która wnioskowała o wydanie zarządzenia. Oczywiście
w warunkach kontradyktoryjnego procesu sądowego do wniosku złożonego przez jedną ze stron
inne strony (z wyłączeniem prokuratora) mogą
się przyłączyć, aby również umożliwić sobie poznanie treści wnioskowanego dokumentu.
Uzyskawszy dokument, strona rozważy,
czy złożyć w sądzie wniosek o jego ujawnienie
jako dowodu, kierując się oczywiście swoim
interesem procesowym. Warto jednak pamiętać, że nawet jeśli strona, której dostarczono
dokument, nie wnioskuje o jego ujawnienie
w procesie, dokument ten może być dopuszczony jako dowód na wniosek innej strony, a
w granicach art. 167 § 1 k.p.k. także z urzędu.
B. Zwolnienie z tajemnicy
W drugim przewidzianym w art. 367a k.p.k.
wariancie wniosek w poszukiwaniu dowodów
ma służyć uchyleniu tajemnicy, która jest przeszkodą w uzyskaniu przez stronę informacji
o dowodzie. W przypadku informacji niejawnych z klauzulą „poufne” i „zastrzeżone” oraz
tajemnicy zawodowej i funkcyjnej (art. 180
§ 1–2 k.p.k.) z tajemnicy zwolnić może sam sąd,
więc i wniosek dotyczy bezpośrednio wydania
postanowienia w tym przedmiocie. W przypadku tajemnic, które może uchylać inny organ, celem wniosku jest, aby sąd wystąpił do
niego o jej uchylenie – dotyczy to informacji
niejawnych z klauzulami „tajne” i „ściśle tajne”
(art. 179 k.p.k.).
Wniosek w poszukiwaniu dowodów...
Jak powiedziano, zwolnienie określonej
osoby z tajemnicy ma umożliwić stronie zapoznanie się z posiadanymi przez nią informacjami w celu podjęcia decyzji o złożeniu wniosku dowodowego. Niewątpliwie zwolnienie to
winno się dokonywać w trybie i w wypadkach
przewidzianych w art. 179–180 k.p.k. (innych
przepisów nadających się do zastosowania
k.p.k. nie zawiera). Trzeba jednak zauważyć, że
przepisy art. 179–180 k.p.k. przewidują uchylenie wymienianych tam tajemnic dla celów
bezpośredniego dowodowego wykorzystania
informacji objętych tajemnicą, tj. przesłuchania
osoby związanej dyskrecją. Dodając art. 367a
k.p.k., ustawodawca wprowadza więc nowy
kontekst zastosowania przepisów art. 179–180
k.p.k., tj. zwolnienie dla potrzeb rozważenia
przez stronę złożenia wniosku dowodowego.
Pojawia się pytanie, czy art. 179–180 k.p.k.
w ogóle mogą być stosowane w tym celu.
Pewne wątpliwości można mieć w kontekście przywołanych wyżej konstytucyjnych
standardów ochrony tajemnicy zawodowej
w procesie karnym, w myśl których dowodowa penetracja tajemnicy jest dopuszczalna
tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla wydania trafnego rozstrzygnięcia, a dana okoliczność nie może być zbadana bez uchylenia tajemnicy. Skoro zwolnienie z tajemnicy będące
skutkiem wniosku z art. 367a k.p.k. nie zawsze
doprowadzi do przesłuchania osoby zwolnionej, pojawia się wątpliwość, czy zwolnienie
było konieczne. Wydaje się, że rozwiązaniem
jest rygorystyczna wykładnia przesłanek
uchylenia tajemnicy. Zakres dopuszczalnego uchylenia tajemnicy dla potrzeb złożenia
wniosku dowodowego winien być widziany
równie wąsko, jak zakres jej uchylenia dla
potrzeb przeprowadzenia dowodu. Innymi
słowy, rozważając zwolnienie określonej osoby z tajemnicy wskutek wniosku z art. 367a
k.p.k., należy rozważyć, czy zasadne byłoby
zwolnienie tej osoby z tajemnicy w celu jej
przesłuchania. Odpowiedź negatywna oznacza niedopuszczalność zwolnienia dla celu
określonego w art. 367a k.p.k.
Wniosek strony winien odnosić się do kon-
179
Michał Rusinek
kretnej osoby, która ma być zwolniona z tajemnicy. Ze względu na stosowanie art. 170 § 1
k.p.k. i na to, że zwolnienie z tajemnicy może
dotyczyć konkretnych faktów, wniosek winien
określać zakres przedmiotowy zwolnienia,
czyli okoliczności, co do których ma nastąpić
uchylenie tajemnicy.
Wniosek podlega oddaleniu jeśli: 1) zwolnienie z tajemnicy określonej osoby jest niedopuszczalne, 2) okoliczność, co do której tajemnica
ma być uchylona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo została już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
3) przesłuchanie osoby, której ma dotyczyć
zwolnienie, jest nieprzydatne do stwierdzenia
danej okoliczności, 4) przesłuchania nie da się
przeprowadzić, 5) wniosek w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
Oczywiście wniosek o zwolnienie z tajemnicy
należy oddalić także wtedy, gdy jest niezasadny,
tj. w świetle przepisów k.p.k., w szczególności
art. 180 k.p.k., brak do tego podstaw. Z kolei
w wypadku, gdy uchylenie tajemnicy nie leży
w kompetencji sądu, nie wydaje się możliwe
oddalenie wniosku z tego powodu, że w ocenie sądu brak podstaw do uchylenia tajemnicy
przez organ uprawniony.
Niejasne są skutki uchylenia tajemnicy
w trybie art. 367a k.p.k. Celem zwolnienia jest
umożliwienie stronie zapoznania się z poufnymi informacjami posiadanymi przez określoną osobę w celu rozważenia powołania jej na
świadka. Jednak osoba zwolniona z tajemnicy,
po pierwsze, ma jedynie możliwość, a nie obowiązek, ujawnienia stronie informacji, których
dotyczyło zwolnienie, a po drugie, nie ciąży na
niej w takiej sytuacji obowiązek prawdomówności (nie zeznaje wszak jako świadek), co zasadniczo podważa funkcjonalność omawianego rozwiązania. Jeśli strona, zapoznawszy się
z wiedzą zwolnionej osoby, złoży wniosek o jej
przesłuchanie, ponowne uchylenie tajemnicy
wydaje się zbędne, chyba że zeznanie miałoby
dotyczyć okoliczności wykraczających poza zakres uprzedniego zwolnienia.
Należy też pamiętać, że uchylenie tajemnicy wskutek wniosku z art. 367a k.p.k. nie
180
PALESTRA
oznacza zniesienia ochrony poufnych informacji w ogóle. Wiążący erga omnes obowiązek
dyskrecji związany z informacjami niejawnymi, tajemnicą zawodową czy funkcyjną trwa
niezmiennie, a zwolnienie następuje tylko dla
potrzeb wykonywania inicjatywy dowodowej
w procesie i w zakresie, w jakim to niezbędne.
Oczywiste jest, że skoro zwolnienie następuje
„dla potrzeb złożenia wniosku dowodowego”,
to zwolniona osoba jest wciąż związana dyskrecją względem osób innych niż wnioskująca strona. Ustawodawca zupełnie pominął
też problem dyskrecji strony, która uzyskała
poufne informacje. Strona winna tę wiedzę
wykorzystywać tylko dla celów wykonywania
inicjatywy dowodowej, jednak trudno wskazać przepisy, z których wynikałby zakaz ujawniania bądź wykorzystywania uzyskanych
informacji poza procesem. Podobne trudności
pojawią się w przypadku dostarczenia stronie
dokumentów objętych tajemnicą. Jedynym
rozwiązaniem wydaje się odebranie przez
sąd od wnioskującej strony zobowiązania, że
poza czynnościami zmierzającymi do złożenia
wniosku dowodowego zachowa w tajemnicy
okoliczności ujawnione przez osobę, której dotyczy wniosek, bądź zawarte w dokumentach,
które mają być dostarczone. Złożenie takiego
zobowiązania przez stronę aktualizowałoby
odpowiedzialność karną z art. 266 § 1 k.k.
III. Ocena nowego uregulowania
Główna wątpliwość dotycząca nowego
przepisu jest zupełnie zasadnicza – czy wprowadzenie do k.p.k. takiego mechanizmu jest
uzasadnione. Choć wpisuje się to w koncepcję
wzmocnienia kontradyktoryjności procesu
karnego, jednak zdaje się być krokiem zbyt
daleko idącym. Omawiany instrument nie
wydaje się niezbędnym składnikiem kontradyktoryjnego procesu. Wszak ryzyko tego,
że treść dokumentu wydanego sądowi na
wniosek strony bądź zeznanie osoby zwolnionej z tajemnicy dostarczy informacji dla
strony niekorzystnych, jest wpisane w realia
Wniosek w poszukiwaniu dowodów...
7–8/2015
kontradyktoryjnego sporu. Mechanizm, który
pozwoli stronie w szerszym niż dotąd zakresie weryfikować korzystność środka dowodowego zanim wniesie o jego przeprowadzenie
w procesie, zwiększa i tak już niemałe obawy
o realność osiągania prawdziwych ustaleń
faktycznych w znowelizowanym procesie
karnym. Fałszywy wydaje się argument, że
jest to niezbędne dla zrównania pozycji obrony z pozycją oskarżyciela publicznego – nie
wolno zapominać, że prokurator związany
jest zasadą obiektywizmu, a więc selektyw-
ne wykorzystywanie znanych mu środków
dowodowych należy traktować w kategorii
patologii procesu karnego. W końcu warto
też zauważyć, że nawet w postępowaniu
cywilnym, któremu nie sposób zarzucić, by
w sposób niepełny umożliwiało stronom
kontradyktoryjne spieranie się przed sądem,
ustawodawca nie przewiduje instytucji procesowej podobnej do art. 367a k.p.k. Zdaje się
więc, że racje wprowadzenia art. 367a k.p.k.
winny być przez ustawodawcę jeszcze raz
starannie rozważone.
Summary
Michał Rusinek
Request to obtain evidence
– Article 367a Code of Criminal Proceedings
The article contains the analysis of the new regulation of Polish Code of Criminal Procedure
– Article 367a. That regulation enables the parties (e.g. to the defendant) to making a request for
delivering by a relevant authority the document, that party cannot receive or for releasing a person
from secrecy, for the purpose of making a motion as to evidence. The critical analysis focuses on
numerous doubts as to the interpretation of the new regulation.
Key words: motion as to evidence, delivery of a document, releasing from secrecy, adversary
principle
Pojęcia kluczowe: wniosek dowodowy, dostarczenie dokumentu, zwolnienie z tajemnicy, kontradyktoryjność
181