Soja potwierdza swoje miejsce w produkcji roślinnej
Transkrypt
Soja potwierdza swoje miejsce w produkcji roślinnej
Soja potwierdza swoje miejsce w produkcji roślinnej Doświadczenia odmianowe i agrotechniczne, przeprowadzone w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Głubczycach w 2013 roku w ramach Wojewódzkiego Programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego wykazały ponownie przydatność tej rośliny do uprawy w warunkach południowej Polski. W latach 2010-2012, w doświadczeniach agrotechnicznych na polskich odmianach Aldana, Augusta i PGR 408 wykazano brak istotnych różnic w plonowaniu między gęstością siewu 50 i 80 szt/m2, rozstawą międzyrzędzi 10,7 i 21,4 cm, poziomami azotu 20, 40 i 60 kg N/ha oraz w kombinacji bez i z zastosowaniem fungicydów w uprawie soi. Średni plon nasion dla odmian i kombinacji agrotechnicznych wyniósł 29,3 dt/ha , przy wilgotności 11,9 % i masie tysiąca nasion 156,3g. Liczba roślin przed zbiorem wynosiła średnio 91 szt/m2, wysokość roślin 77 cm, wysokość osadzenia najniższego strąka 10 cm, a liczba strąków na 1 roślinie 31 szt. Przez 2 lata soja była uprawiana po sobie. Doświadczenia te wykazały, że soja nie ma specjalnych i dużych wymagań agrotechnicznych. Jest rośliną proekologiczną (potrzebuje niedużego, startowego nawożenia azotem, nie wymaga zwalczania chorób i szkodników). Do jej uprawy i zbioru przydatne są powszechnie używane w rolnictwie narzędzia i maszyny. Kombajny powinne być zaopatrzone w przedłużone (jak do rzepaku) stoły i mieć zredukowane, co najmniej o 1/3 obroty bębna podającego. Pola pod uprawę soi powinne być w miarę wyrównane, bez kamieni. Warunki te pozwalają zbierać soję bez większych strat. Dobór odpowiedniej odmiany, siew pod koniec 3 dekady kwietnia pozwala na uzyskanie pełnej dojrzałości do zbioru, przy właściwej wilgotności nasion, bez desykacji w 2 połowie września. Do zwalczania chwastów używany był herbicyd Afalon dyspersyjny w dawce 2l/ha posiewnie. W latach 2012-2013 w doświadczeniu odmianowym soję uprawiano w stanowisku po pszenicy ozimej i po rzepaku ozimym, przy nawożeniu N 30-40, P2O5 80-100 , K2O 120-150 kg/ha, zastosowaniu herbicydu Afalon dyspersyjny 2 l/ha posiewnie, w różnych terminach siewu (w 2012r – 27.04, w 2013r – 7.05), przy użyciu nitraginy Hi Stick Soybean w technologii Fix Fertig. W czasie wegetacji zastosowano 2 krotnie mikronawozy: ADOB Mg 10 l/ha + ADOB B 1,5 l/ha + Basfoliar 6,12,6 8 l/ha w fazie pąków kwiatowych oraz: ADOB Mg 10 l/ha + ADOB Zn 1 l/ha + Basfoliar 612-6 8 l/ha w fazie rozwoju strąków. Badano 12 odmian. Były to zarejestrowane w Polsce Aldana, Augusta i Mavka oraz z katalogu UE: Aligator, ES Senator, Klaxon, Merlin, Lissabon, Amandine, ukraińska Annushka i amerykańskie Hipro i Royal Pro. Zbiór wykonano 10.09. w 2012 oraz 7.10 w 2013r. W 2013roku najwcześniejszymi odmianami były Annushka i Augusta (dojrzałość pełna 3-5.09), średniowczesnymi : Merlin, Aldana i Mavka (dojrzałość pełna 8-14.09), a późniejszymi Aligator, Lissabon, Amandine i ES Senator (dojrzałość pełna 8-14.09), a późniejszymi Aligator, Lissabon, Amandine i ES Senator (dojrzałość pełna 1725.09). Straty strąków szacowano od 0-7%. Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi przedstawiono w tabeli 1. W tabeli 2 i na wykresie 1 podano ważniejsze właściwości rolnicze i plonowanie odmian soi w SDOO Głubczyce w latach 2012-2013. W latach 2012-2013 warunki pogodowe były zróżnicowane: - pod względem temperatury powietrza (średnia dobowa, minimalna i maksymalna) cieplejszym był rok 2012r - minusowe temperatury przy gruncie wystąpiły w maju, czerwcu i wrześniu w 2012r, a w 2013r tylko we wrześniu - suma temperatur efektywnych w okresie 1.05 – 31.08 i 1.05 – 30.09 była w obydwóch latach zbliżona i wyraźnie wyższa od wymaganej (1500oC) - ilość opadów w 2013r była zdecydowanie wyższa w miesiącach maj, czerwiec, wrzesień, a wyraźnie niższa w lipcu i sierpniu w stosunku do 2012r - średnia liczba dni z opadami była zróżnicowana w poszczególnych miesiącach W 2013r przeprowadzono również doświadczenie zaprawowe z nitraginą. Badano nitraginę Bio Food z Wałcza rocznik 2012 i 2013 oraz Hi Stick Soybean firmy Saatbau Linz. Soja wysiewana była 7 maja po rzepaku ozimym. Wyniki zestawiono w tabeli 3. Na odmianie Aldana przy ilości wysiewu 159 g/ha (70 szt/m2) większą obsadę roślin po wschodach notowano po nitraginie Soybean. Przy wyższych o 7 -11 cm roślinach i takiej samej wysokości osadzenia najniższego strąka po nitraginie Bio Food większą liczbę strąków na 1 roślinie miała soja po nitraginie z Wałcza 2012r. Średnia liczba brodawek na 1 roślinie była bardzo mała (1-2 szt), a liczba roślin z brodawkami na 1 m2 zdecydowanie większa na nitraginie Soybean (10,1szt) w stosunku do nitraginy Bio Food (2,6-2,8 szt). Nieco wyższą wilgotność nasion po zbiorze notowano w kombinacji z nitraginą Soybean, a masę 1000 nasion w kombinacji z nitraginą BioFood 2013r. W efekcie najwyższy plon nasion odmiana Aldana wydała po nitraginie Soybean, który o 4,7-7,7 dt/ha (o 17,9 – 33,2%) przewyższał plon uzyskany na tej samej odmianie po nitraginie BioFood. Analiza roślin soi z 1m2 na 3 polach produkcyjnych odmiany Lissabon w SDOO Głubczyce wykazała kilka zależności przy stosowaniu nitraginy Soybean: - największą liczbę roślin z brodawkami i ich ilości na 1 roślinie stwierdzono przy uprawie soi po sobie przez 2 lata (pole Nr 1) - przy uprawie soi po innych przedplonach notowano mniejszą liczbę brodawek na 1 roślinie i liczbę roślin z brodawkami - wpływ na to miały rodzaj przedplonu i termin siewu soja – siew 30 kwietnia – p. Nr 1 pszenica ozima – siew 30 kwietnia – p. Nr 6 rzepak ozimy, siew 7 maja – p. Nr 9 Na odmianie Lissabon w 2013r badano 19 kombinacji herbicydowych w porównaniu z kontrolą, w których herbicydy stosowane były samodzielnie lub w mieszankach bezpośrednio po siewie i w fazie rozwiniętego pierwszego liścia trójdzielnego. Przy plonie nasion na kontroli 31,4 dt/ha najlepsze efekty uzyskano przy stosowaniu herbicydów: 1 – Sencor Liquid 0,55 l/ha bezpośrednio po siewie – 40,2 dt/ha 2 – Afalon dyspersyjny 1 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6g + 0,2 l/ha w fazie 1 liścia – 40,1 dt/ha 3- Harmony 50 SG + Trend + Basagran 6g + 0,2 + 2,0 l/ha w fazie 1 liścia – 40,0 dt/ha 4 – Afalon dyspersyjny + Kilof 1 + 0,2 l/ha bezpośrednio po siewie – 39,6 dt/ha 5 – Sencor Liqiud 0,35 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6g + 0,21/ha w fazie 1 liścia – 39,6 dt/ha 6 – Harrier 2 l/ha bezpośrednio po siewie – 39,4 dt/ha 7 – Command 0,1 l/ha bezpośrednio po siewie + Harmony 50 SG + Trend 6 g + 0,2 l/ha w fazie 1 liścia – 39,2 dt/ha W wyniku organizowanych przez SDOO Głubczyce i Top Farms Głubczyce w latach 20112013 Dni Pola Soi, w których rocznie uczestniczyło 100-120 osób (rolnicy z całej Polski, firmy nasienne, przemysł przetwórczy, doradztwo rolnicze, ocena odmian, IOR, hodowcy soi) wypracowano szereg wniosków, które powinne wspomóc program rządowy dla tego gatunku, a przede wszystkim rolników w zakresie doboru odmian i agrotechniki. W ostatnich latach zrealizowano lub spowodowano realizację: 1. Rozpropagowanie idei uprawy soi w Polsce 2. Soja wpisana do Strategii Województwa Opolskiego 3. Wprowadzenie dopłat do materiału siewnego soi 4. Rejestracja herbicydów w uprawie soi tzw. „szybką ścieżką” na podstawie wyników doświadczeń SDOO Głubczyce poprzez Izbę Rolniczą w Opolu i Krajową Radę Izb Rolniczych i Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych 5. Rozwój rynku nasiennego soi, zwłaszcza przez firmę Saatbau Linz – CN Środa Śląska. 6. Wzrost areału uprawy soi 7. Przystosowanie przemysłu przetwórczego do skupu i przetwórstwa soi. Dostosowania wymaga przetwórstwo regionalne. 8. Powstanie Konsorcjum naukowo-badawczego, które otrzymało rządowy grant na realizację projektu „Unowocześnienie uprawy konwencjonalnych odmian soi w warunkach Polski” na około 3,5 mln zł 9. Próba utworzenia konsorcjum naukowo-realizacyjnego w województwie opolskim obejmującego: samorząd wojewódzki, samorząd rolniczy, Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze, Instytut Żywienia i Hodowli Zwierząt w Balicach, regionalny 10. przemysł przetwórczy, zrzeszenia producentów rolnych 11. Koniecznym jest wspomożenie polskiej hodowli soi, celem pozyskania odmian o wyższej plenności i wymaganych przez rolników właściwościach rolniczych. Tab.1 Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi w latach 2012 - 2013 Temperatura powietrza oC Miesiąc Średnia dobowa minimalna Opad maksymalna minimalna mm przy gruncie dni 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 maj 14,8 12,9 8,9 8,6 21,3 18,1 -4,3 2,1 29,3 134,1 10 17 czerwiec 17,4 16,3 12,1 12,0 22,7 21,0 -0,4 5,7 55,3 143,1 18 16 lipiec 19,9 19,7 14,8 12,9 26,0 26,2 4,7 3,4 97,5 15,7 15 6 sierpień 19,0 20,8 13,4 13,3 25,5 28,5 5,5 3,5 66,6 28,2 12 4 wrzesień 14,2 12,0 9,2 7,4 20,1 17,6 -0,9 -2,8 49,5 94,0 11 19 Suma temperatur 1.05 – 31.08 – 2187 oC (2012), 2145oC (2013) 1.05 – 30.09 – 2613 oC (2012), 2505oC (2013) Przymrozki przygruntowe 8 – 19.05 od -1,4 – 4,3 oC, 6.06 – 0,4oC (2012) brak przymrozków (2013) Tab. 2 Soja. Plon nasion i ważniejsze właściwości rolnicze. Głubczyce. Lata 2012-2013. Wilgotność nasion % Plon nasion Lp Odmiana Hodowca Liczba * roślin szt/m2 Wysokość roślin cm Wyleganie przed zbiorem sk.9o Wysokość osadzenia najniższego strąka Liczba strąków na 1 roślinie szt MTN g przy 15% wilg. 30,7 36,3 20122012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2013 33,5 15,7 11,3 166 138 96 66 93 81 8,2 8,6 11 8 32 32 175,3 173,9 2012 2013 Wzorzec Ilość wysiewu kg/ha 1 ALDANA HR Strzelce 28,7 30,0 29,4 8,7 11,5 147 159 119 79 82 74 9,0 9,0 11 8 26 24 174,5 183,6 2 AUGUSTA UP Poznań 26,7 30,7 28,7 9,3 11,1 137 131 120 64 98 77 4,0 7,8 10 9 18 35 137,8 141,0 3 MAVKA Agroyoumis - 36,8 - - 11,2 - 132 - 61 - 98 - 9,0 - 9 - 32 - 188,5 4 KLAXON 33,8 - - 9,5 - 160 - 86 - 84 - 7,5 - 10 - 28 - 154,1 - 5 ALIGATOR 37,4 39,8 38,6 15,2 11,2 202 189 91 80 95 82 9,0 9,0 13 10 40 27 181,5 200,6 6 ES SENATOR Caussade Semences Euralis Semences Euralis Semences 38,7 41,3 40,0 30,1 11,5 151 137 96 66 109 85 9,0 9,0 10 8 20 28 187,4 185,3 7 LISSABON Saatbau Linz 40,3 42,6 41,5 11,2 11,7 193 149 81 66 84 73 8,5 8,0 13 8 40 41 173,4 180,6 8 MERLIN Saatbau Linz 37,4 39,6 38,5 8,0 11,1 168 115 102 72 86 76 9,0 9,0 12 8 44 32 147,2 164,4 9 AMANDINE Saatbau Linz - 35,2 - - 11,7 - 117 - 62 - 88 - 9,0 - 8 - 31 - 161,3 10 ANNUSHKA Agroyoumis - 30,5 - - 10,8 - 113 - 45 - 79 - 8,0 - 7 - 40 - 159,4 11 HIPRO GP Feeds 21,3 - - 15,5 - 147 - 87 - 93 - 9,0 - 10 - 36 - 194,9 - 12 ROYAL PRO 12,3 - - 34,0 - 187 - 86 - 107 - 9,0 - 13 - - - 226,7 - Wzorzec – średnia dla wszystkich badanych odmian *- wysiew 80 szt/m2 w 2012r i 70 szt/m2 w 2013r Tab. 3. Soja doświadczenie zaprawowe – odmiana Aldana. Głubczyce 2013 r. ODMIANA ALDANA LISSABON Kombinacja Kombinacja 1 (Soybean) Kombinacja 2 (Bio Food 2012) Kombinacja 3 (Bio Food 2013) Pole nr 1 (Soybean) Pole nr 6 (Soybean) Pole nr 9 (Soybean) Ilość wysiewu kg/ha 159 149 Liczba roślin szt/m2 Wysokość Wysokość osadzenia roślin najniższego cm strąka cm Liczba strąków na 1 roślinie szt Średnia liczba Liczba roślin brodawek z na brodawkami roślinie % szt Plon nasion dt/ha przy 15 % wilg. Wilgotność nasion % MTN przy 15 % wilg. ,79 74 8 24 2 10,1 30,9 11,5 183,6 54 81 8 40 1 2,6 26,2 10,3 185,3 50 85 8 28 2 2,8 23,2 10,4 190,4 94 - - - 18 92,6 - - - 95 - - - 4 77,0 - - - 56 - - - 2 39,3 - - - Pole Nr 1 - przedplon – soja, termin siewu 30.04 Pole Nr 6 - przedplon – pszenica ozima, termin siewu 30.04 Pole Nr 9 - przedplon – rzepak ozimy, termin siewu 7.05