pobierz artykuł w całości

Pytania dzieci
Okres przedszkolny to czas, gdy dzieci zasypują nas, dorosłych pytaniami.
Pamiętajmy, że dziecko w wieku przedszkolnym odkrywa świat poprzez doświadczenia,
zabawę i komunikowanie się z dorosłymi. Właśnie w tym okresie dzieci osiągają najwyższy
rozwój pytań. Dziecko zadając pytania pragnie dowiedzieć się tego, czego nie wie, albo,
czego nie rozumie. Spontanicznie zadawane pytania są sposobem na wzbogacanie
wiadomości dzieci, a także powodują zdobywanie przez nie coraz lepszej orientacji w
otoczeniu.
Za początek samodzielnego myślenia u dziecka uznajemy jego pytania. Dziecko,
napotykając trudności w rozumieniu jakiegoś zjawiska, dążąc do poznania tego, co nie znane
zadaje pytania. Sformułowanie pytania świadczy, że dziecko myśli. Pytania najmłodszych
dzieci służą do uzyskiwania informacji bieżących i dotyczą aktualnych zdarzeń, a także
rzeczy konkretnych. Im młodsze dziecko tym więcej zadaje pytań nieokreślonych, mglistych.
Natomiast im dziecko starsze, tym więcej pytań o charakterze bardziej ogólnym. Na przykład:
o sposób funkcjonowania różnych mechanizmów, o cel i przyczynę zaobserwowanego
zjawiska, o pochodzenie różnych rzeczy i istot, a także o pochodzenie człowieka. Zwiększa
się ilość pytań związanych z eksperymentami umysłowymi np. „Co by było - gdyby?”. Te
pytania alternatywne rozbudzają myślenie dzieci, ponieważ zadając je dziecko wyobraża
sobie pewne określone warunki, w których by coś mogło nastąpić.
Wiekiem, w którym następuje nasilenie pytań jest 5 rok życia. Okres ten nazywamy
„wiekiem pytań”. Dziecko staje się uporczywym badaczem i odkrywcą nieznanego mu
głębiej świata zjawisk, rzeczy i pojęć. Szybki postęp w dziedzinie mowy, myślenia, a także
rozkwit wyobraźni i fantazji pozwalają mu na wysuwanie wciąż nowych problemów. Dziecko
zadając pytania zmierza do wymiany informacji, wymiany uczuć i postaw, interakcji
społecznej z rozmówcą.
Pamiętajmy jednak, że aby wzrastała liczba samorzutnych pytań dziecka, ich
częstotliwość i poznawcza wartość, dorośli winni:
- chętnie, życzliwie odpowiadać dziecku, a odpowiedzi, wyjaśnienia muszą być
prawdziwe i bardzo proste;
- udzielać odpowiedzi jasnych i zrozumiałych, dostosowanych do możliwości
poznawczych dziecka;
- udzielać odpowiedzi interesujących, ciekawych, pobudzających je do stawiania wciąż
nowych pytań;
- współtowarzyszyć dziecku w jego zabawie, nauce, pracy;
- organizować takie sytuacje, w których przedmioty i wywoływane zjawiska zawierają
elementy już dziecku znane, a obok nich pojawiają się nowe, nieznane. Taki sposób
postępowania pobudza dzieci do obserwacji i badania;
- zachęcać dziecko do wspólnego poszukiwania prawdy, ponieważ samodzielne
odkrycia na dłużej pozostają w pamięci i stają się nowym cennym doświadczeniem1.
Dorośli powinni stwarzać warunki, w których dzieci mogłyby oglądać różne przedmioty,
manipulować nimi, określać ich kształt, wygląd, kolor, wielkość, porównywać z innymi.
To, w jaki sposób rodzice odpowiadają na pytania dzieci, ma wpływ na to, czy one chętnie i
często będą zwracać się do nich z pytaniami. Pamiętajmy, że pytania są jedną z form uczenia
się dziecka w wieku przedszkolnym. Dziecko w tym wieku zdobywa wiedzę w sposób
doraźny, poprzez zabawę, czynności samoobsługowe, twórczość plastyczną, kontakty z
otoczeniem społecznym, przyrodniczym, przy różnych okazjach, wtedy, gdy je coś
1 B. Grzeszkiewicz „Samorzutny charakter pytań dzieci”, Wychowanie w przedszkolu 4/2001
zainteresuje. Uczenie się okolicznościowe odpowiada potrzebom dziecka i jego ciekawości
poznawczej.
Opracowały: G.Krychowiak, B.Michniewicz