SŁOWA DAJĄ DZIECIOM MOC!

jak w mgnieniu oka rozbudowany został na dywanie skomplikowany garaż dla samochodów.
BIULETYN PSYCHOLOGICZNY
Czasami nawet przemknie nam myśl – „Skoro się tak grzecznie sobą zajął, to nie będę przeszkadzać”.
Skutkiem tego zostają przemilczane korzystne zachowania, które w rzeczywistości, aż się proszą o
listopad - grudzień 2013
pięknie skomponowaną pochwałę, która wzmocni dziecko i zmotywuje je do powielania tego typu
sytuacji. Na domiar złego, uwagę na dziecko kierujemy często wtedy, kiedy zachowuje się
SŁOWA DAJĄ DZIECIOM MOC!
niewłaściwie, zaczyna marudzić, czy wymuszać. Czy nie jest tak, że rodzic siedząc przed komputerem
częściej oderwie wzrok od monitora, gdy dziecko zaczyna marudzić i grymasić, aniżeli wówczas,
kiedy z zaangażowaniem zajmuje się swoimi sprawami i mamy tzw. święty spokój? Paradoksalnie
Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi, nie ugniata a kształtuje,
nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje – przeżyje wraz z dziećmi wiele natchnionych chwil.
Janusz Korczak
kierowanie uwagi na dziecko w momencie występowania zachowania niekorzystnego, utrwala to
zachowania. Wówczas, absolutnie wbrew naszym intencjom, uczymy dziecko, że to złe zachowanie
przykuwa uwagę rodzica, podczas, gdy to dobre często zostaje przemilczane. Dzieci działają w takim
wypadku zgodnie z zasadą „lepiej być skarconym i strofowanym, aniżeli ignorowanym”. Oczywiście
Rodzice troszczący się o rozwój swojego dziecka, niejednokrotnie zadają sobie pytanie –
czego potrzebuje mój przedszkolak by dobrze funkcjonować? Oprócz wielu oczywistych czynników
umożliwiających prawidłowy rozwój dziecka, jest jeden, o którym czasem zapominamy, choć jest
bardzo istotny na każdym etapie życia człowieka – to dobre słowa, które dają moc! Supermoc!
Słowa dające moc, a częsta rzeczywistość
Aprobata i zachęta budują w dziecku wiarę we własne umiejętności, pomagają w
kształtowaniu się samooceny i umiejętność radzenia sobie z trudnościami, przyczyniają się do
zapewniania dziecku poczucia bezpieczeństwa. Obowiązkowo chwalmy nasze przedszkolaki (ale
także partnera, członków rodziny, kolegów, osoby z otoczenia). Prawdopodobnie każdy człowiek
znajduje upodobanie w sytuacjach, kiedy ważne dla niego osoby zwracają na niego uwagę. W naszej
naturze jest to, że lubimy czuć się dostrzeżeni, wyróżnieni, kochani, zaopiekowani. Analogicznie jest
z dziećmi. Maluchy także bardzo domagają się (żeby nie powiedzieć, że żądają) uwagi rodziców i
najbliższych sobie osób. Niejednokrotnie dorośli zagubienie w konsumpcyjnym świecie
zapominają, że dla dziecka najlepszą nagrodą jest pozytywna uwaga dorosłego i wspólnie
spędzany czas! Zamiast tego rodzice wpadają w wir obdarowywania dziecka nagrodami
materialnymi (nowe samochodziki, kolejna lalka do kolekcji, nowa gra komputerowa itp.) i
słodkościami. A jak to jest ze zwracaniem na siebie uwagi rodzica? Niestety, często dzieje się tak, że
korzystne, lub wręcz doskonałe zachowanie dziecka pozostaje niezauważone - w natłoku domowych
obowiązków nie dostrzegamy, jak kolorowy i precyzyjnie narysowany jest obrazek dziecka, czy też
dla przedszkolaka, tego typu sytuacja jest mocno niezrozumiała – mama, tata, babcia, czy dziadek
poświęcają mu uwagę wyłącznie wtedy, gdy się źle zachowuje. Pamiętajmy więc, że aby odnieść
sukcesy wychowawcze, musimy nauczyć się funkcjonować odwrotnie. Warto więc wypracować w
sobie umiejętność dostrzegania pozytywnego zachowania naszego dziecka i często je za nie chwalić.
Z pewnością, nawet największy rozrabiak posiada umiejętności, które możemy wzmocnić i docenić.
Dostrzeganie zasobów dziecka i obdarowywanie go dobrym słowem, wymaga od nas
skoncentrowania uwagi na zachowaniu przedszkolaka, oraz podjęcia wysiłku przekształcenia
dotychczasowego modelu funkcjonowania. Paradoksalnie – człowiek, który jest często chwalony i
nagradzany, dąży do tego, by być jeszcze lepszym! Natomiast osoby, które są notorycznie
strofowane i krytykowane, na pewnym etapie wychodzą z założenia, że podejmowanie prób i
jakiekolwiek starania nie mają większego sensu, skoro dorośli wiecznie okazują dezaprobatę i
niezadowolenie. Dzieci potocznie określane jako niegrzeczne i nieusłuchane, to często dzieci
poszukujące za wszelką cenę uwagi otoczenia – zarówno dorosłych jak i innych dzieci. Nauczmy je
więc, że bardzo łatwo zdobywają tę uwagę zachowując się dobrze – chwalmy ich wysiłek,
zaangażowanie i poprawne postępowanie. W ten sposób z dużym prawdopodobieństwem,
zachowanie dziecka ulegnie poprawie.
„Wierzę w Ciebie”, „Kocham Cię”, „Uda Ci się”: zdawałoby się, że te wzmacniające dziecko
zwroty są bardzo proste. Codzienność pokazuje jednak, że często o nich zapominamy, lub niełatwo
nam je powiedzieć na głos. O istotności pozytywnej komunikacji w wychowaniu córki, czy syna
przypomnieć ma ogólnopolska kampania społeczna „Słowa dają moc” organizowana przez Fundację
Dzieci Niczyje. Z badań przeprowadzonych w maju 2013 roku wynika, że Polacy świadomi są tego, że
2.
Opisuj to, co czujesz- np. „Przyjemnie jest zobaczyć porządek wchodząc do pokoju”.
korzystne jest chwalenie dzieci, jednakże co ósmy respondent twierdzi, że należy być powściągliwym
3.
Podsumuj korzystne zachowanie dziecka – np. „Bardzo się cieszę, że potrafisz sam
w mówieniu dziecku o tym, że się je kocha. Nieustająco dostrzega się zależność, że to matki
doceniają wysiłki dzieci częściej niż ojcowie, mówiąc pociechom o swym zadowoleniu z ich
postępowania. Co cieszy, nie budzi wątpliwości fakt, iż w zakresie chwalenia dzieci zauważa się
posprzątać swoje zabawki”.
Zagrożenia i szanse dobrych słów:
•
Pamiętajmy, by pochwała była obrazowa i bogata w szczegóły. Unikając generalizacji
niewątpliwą zmianę pokoleniową. Młodzi rodzice (którzy swoim dzieciństwie słyszeli częściej aniżeli
przedszkolak dostrzeże, że jesteśmy nim zainteresowani (Unikajmy zwrotów typu „Jesteś
poprzednie pokolenia, że są doceniani i kochani) coraz bardziej świadomi są wartości pozytywnej
grzeczny”. Dziecko początkowo się ucieszy, ale nie będzie wiedziało co konkretnie z jego
komunikacji i częstokroć ją stosują. Z badań wynika także, że osoby powyżej 60 roku życia bardzo
zachowania podoba się rodzicom i co ma powtarzać w przyszłości. Bądźmy konkretni i
często deklarują, że nigdy nie były chwalone przez rodziców i, że nigdy nie mówiono im, że są
opisujmy zachowanie dziecka).
kochane i ważne.
•
Zdarza się, że matka, czy ojciec niepokoją się, że jeżeli będą chwalić swą pociechę, to
wyrośnie ona w przyszłości na osobę egocentryczną, zadufaną i pyszałkowatą. Rodzice są wówczas
o wcześniejszych porażkach dziecka (np. „O – jednak jak chcesz, to potrafisz”).
•
powściągliwi w posługiwaniu się zwrotami opisującymi swą miłość, wsparcie, czy obdarzanie
uznaniem, aby dziecku się „nie poprzewracało w głowie”. Paradoksalnie, określenia typu „kocham
Upewnijmy się, że formułowane przez nas pochwały nie zawierają ukrytego wspomnienia
Wyeliminujmy z pochwał słowo „ale” (np. Ciszę się, że posprzątałeś, ale szkoda, że
zapomniałeś o maskotkach i klockach).
•
Wskazujmy w dziecku jego kompetencje i zalety mówiąc, że może być z siebie dumne.
Cię”, „wierzę w Ciebie” „uda Ci się”, przyczyniają się do budowania pewności siebie i poczucia
bezpieczeństwa, sprawiają, że dziecko (ale także nastolatek, czy dorosły) odczuwa satysfakcję,
Pamiętajmy, że sprawiedliwe i adekwatne do sytuacji chwalenie przynosi dziecku wiele korzyści. Nie
radość, ma siłę by podejmować próby i zbierać siły po ewentualnym upadku. Z dużym
tylko buduje jego pewność siebie, ale także pozytywnie wpływa na relacje rodzinne i społeczne.
prawdopodobieństwem można stwierdzić, że nasza pociecha, która często doświadcza pozytywnej
Dziecko chwalone to dziecko szczęśliwe. Przecież słowa mają moc, supermoc ☺
komunikacji (musimy jednak pamiętać by komunikat był prawdziwy i adekwatny do sytuacji), w
przyszłości stanie się człowiekiem pewnym siebie i świadomym swych umiejętności. Dobre słowa
utrwalą się i zostaną niejako wbudowane w obraz samego siebie, co będzie oddziaływać na całe
życie – na sferę życia rodzinnego, społecznego, zawodowego.
Jak efektywnie chwalić dziecko?
1.
Opracowanie:
Chwal za konkretne zachowanie, unikaj uogólnień (np. „Zbudowałeś wysoką więżę –
mgr Agnieszka Szatkiewicz - psycholog
brawo”);
2.
Nagradzaj dobre zachowanie dziecka (pamiętajmy, że najlepszą nagrodą dla dziecka jest
pozytywna uwaga rodzica i wspólnie spędzany czas);
3.
Doceniaj starania dziecka i każdy jego krok w stronę korzystnego zachowania;
4.
Wychwytuj pożądane zachowania u syna, czy córki i chwal je;
5.
Doceń pociechę, gdy zaniecha niekorzystnych zachowań;
Źródło:
Materiały ogólnopolskiej kampanii społecznej Fundacji Dzieci Niczyje „Słowa dają moc”. Ciekawe
O czym warto pamiętać chwaląc?
artykuły dla rodziców znajdziecie Państwo na stronach: www.fdn.pl , www.słowadajamoc.fdn.pl .
1.
Opisuj to, co widzisz- np. „Widzę klocki wrzucone do wiaderka”.