Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
Logowanie
i rejestracja
Chcesz, żeby w Wikipedii nie
było błędów?
Pomóż ją poprawiać.
Artykuł Dyskusja Edytuj Historia i autorzy
Edukacja medialna
[edytuj]
Brak wersji przejrzanej
Edukacja medialna - kształtowanie umiejętności świadomego, krytycznego i
selektywnego korzystania ze środków społecznego przekazu, w tym wychowanie do
odbioru mass mediów. Nazwa pedagogicznej specjalności akademickiej i
międzyprzedmiotowej ścieżki edukacyjnej w polskim szkolnictwie, wprowadzonej reformą
rządową z 1998 roku. Synonim ruchu społecznego, w piśmiennictwie anglosaskim
określanym jako media literacy
.
Spis treści [ukryj]
●
1 Uczenie „medialnej piśmienności”
●
2 Kompetencja odbiorcza
●
3 Historia edukacji medialnej
●
4 Światowe i polskie konferencje o edukacji
medialnej
●
5 Linki zewnętrzne
●
6 Przypisy
Uczenie „medialnej piśmienności”
[edytuj]
Określenie zasadniczo funkcjonuje w medioznawstwie anglosaskim (ang.
media literacy
, twórcą pojęcia był ksiądz katolicki
John Culkin, jezuita z Kanady, lata 60. XX w.). Występuje na oznaczenie umiejętności
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (1 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
komunikowania za pomocą różnych środków przekazu. Stało się również synonimem
ruchu społecznego, który zmierza do kształtowania takich umiejętności wśród odbiorców.
Określenie występuje w nazwie i statucie wielu organizacji prowadzących działalność
edukacyjno-medialną na świecie, tj. amerykańska The
Center of Media Literacy
czy unijna European Association
for Audiovisual Media
Education
(EAAME/AEEMA).
Analizując anglojęzyczne definicje, „medialną piśmienność” można określić jako zdolność
do kompetentnej komunikacji we wszystkich formach przekazu, drukowanych i
elektronicznych, przejawiającą się w świadomym korzystaniu, rozumieniu, analizie i
krytycznej ocenie przekazów słownych, wizualnych i dźwiękowych. To nowa wizja edukacji
podstawowej obecnego stulecia, obejmująca różne środki wyrazu i przekazu, różne źródła
informacji i nośniki.
Media literacy
jest również określeniem oddolnego
społecznego i wychowawczego ruchu, obecnego w wielu krajach świata. W niektórych
krajach ruch przybiera formę zorganizowanej edukacji szkolnej (Francja), w innych
pozostaje głównie częścią wychowania pozaszkolnego (Stany Zjednoczone). W Polsce
przykładem takiego ruchu jest wywodząca się z Przemyśla Fundacja Dobre Media – Media
bez Przemocy , inicjator ustawy o ochronie małoletnich przed treściami szkodliwymi w
mediach, obecnie (grudzień 2006) w sejmowej podkomisji).
Uczenie „medialnej piśmienności” nie tyle jest dyscypliną akademicką, co kształtowaniem
praktycznych kompetencji przydatnych w codziennych kontaktach z mediami . Inicjatywa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (2 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
powołania organizacji zajmujących się i zmierzających do powszechnego kształtowania
kompetencji medialnych narodziła się z potrzeby samych odbiorców, głównie rodziców i
nauczycieli. Przedmiotem działań ruchu media
literacy
stali się przede wszystkim najmłodsi uczestnicy kultury
medialnej: dzieci i młodzież .
Wedle polskiej definicji M. Kaniewskiej i W. Strykowskiego uczenie „medialnej
piśmienności” jest „przygotowaniem, zwłaszcza dzieci i młodzieży do świadomego i
krytycznego odbioru mediów oraz racjonalnego posługiwania się nimi jako narzędziami
pracy, komunikowania się i uczenia”.[1]
Kompetencja odbiorcza
[edytuj]
Częstym składnikiem nie tylko przytoczonych powyżej definicji jest pojęcie kompetencji,
pod którym rozumie się zwykle zakres czyjejś wiedzy, władzy lub umiejętności. W tym
wypadku chodzi o kompetencję medialną – o umiejętność kodowania lub dekodowania
przekazów medialnych, a zatem o kompetencję nadawczą, zazwyczaj kształtowaną
celowo, dotyczącą przede wszystkim dziennikarzy lub odbiorczą, powszechną,
kształtowaną najczęściej nieświadomie, obejmującą zdolność do spostrzegania i
interpretowania systemów semiotycznych w mediach .
Uczenie „medialnej piśmienności” zmierza do świadomego i planowego kształtowania
kompetencji odbiorczej analogicznie do nadawczej. Definicje podkreślają również
praktyczny charakter kształtowania tych umiejętności, dokonujący się poprzez same środki
przekazu lub krajowe lub społeczne systemy edukacji. Niemal wszystkie definicje, także
większość polskich, traktują uczenie „medialnej piśmienności” przede wszystkim jako
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (3 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
wychowywanie i kształtowanie postawy względem mediów, zwłaszcza:
●
świadomej
●
krytycznej
●
i selektywnej.
Anglosascy twórcy definicji, obok kształtowania wyżej wymienionych postaw wskazują
również na zdolność rozróżniania pomiędzy trzema typami przekazu:
●
fikcją i faktem
●
faktem i komentarzem
●
komentarzem (opinią) i reklamą (perswazją, propagandą).
Historia edukacji medialnej
[edytuj]
Edukację medialną po raz pierwszy wprowadzono do systemu szkolnictwa w Wielkiej
Brytanii. Tam też, począwszy od lat 30. XX w., podejmowano pierwsze inicjatywy
wychowawcze zmierzające do ochrony odbiorców przed szkodliwym wpływem środków
przekazu. Inne, przodujące w tej dziedzinie kraje to również anglojęzyczne: Australia,
Republika Południowej Afryki, Kanada oraz Stany Zjednoczone.
W latach 70. i 80. XX w. wychowanie do mediów stało się także częścią systemu edukacji
w krajach europejskich, głównie skandynawskich, w Finlandii, Szwecji i Danii. Z biegiem
lat ruch edukacyjno-medialny objął również inne państwa kontynentu i świata. Przedmiot
stał się obecny w różnych etapach kształcenia od podstawowego po wyższe, jako
samodzielny lub realizowany w ramach innych zajęć szkolnych .
W Polsce zajęcia z wychowania do mediów wprowadzono reformą edukacji z 1998 roku
jako propozycję międzyprzedmiotowej ścieżki programowej. Niezależnie od działań
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (4 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
krajowych systemów oświatowych, przekonań o powszechnej konieczności wychowania do
mediów w szkolnictwie, od stwierdzeń „nadszedł już czas, by tzw. ścieżkę edukacyjną w
szkołach zastąpił przedmiot edukacja medialna” (T. Goban-Klas) trzeba zdać sobie sprawę,
że „medialna piśmienność” rodziła się i pozostaje ruchem społecznym odbiorców . Wtórnie
zatem winna być traktowana jako element kształcenia szkolnego.
Światowe i polskie konferencje o edukacji medialnej
[edytuj]
Edukacja medialna stała się również przedmiotem zainteresowania nauk, głównie
pedagogiki i filmoznawstwa. Odbyło się szereg konferencji, podczas których starano się
sformułować podstawowe cele i zadania edukacji medialnej.
W 1989 roku Brytyjski Instytut Filmu przedstawił propozycje programowe zajęć edukacji
medialnej dla dzieci w okresie wczesnoszkolnym. Za główny cel kształcenia w zakresie
środków przekazu uznano „rozwijanie krytycznego myślenia dzieci wobec mediów (…)
poprzez analizę i produkcje komunikatów medialnych”.[2] Program edukacji sformułowano
w postaci sześciu zasadniczych pytań:
●
Kto komunikuje i dlaczego?
●
Jakie istnieją typy, rodzaje i kategorie mediów?
●
Jak media są projektowane i wykonywane?
●
Skąd wiadomo, co znaczy dany przekaz medialny?
●
Kto odbiera media i z jakim skutkiem?
●
Jakie treści przedstawiają media?
Program kształcenia w zakresie środków przekazu powinien obejmować zatem: wiedzę o
instytucjach medialnych, typologię mediów – radio, telewizja, prasa itp., technologię
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (5 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
tworzenia mediów, poznawanie kodów: języka mediów, relację pomiędzy komunikatami
medialnymi a realną rzeczywistością.
Podobny układ treści – w postaci kluczowych pytań – przyjęto podczas obrad konferencji
naukowej The National Media
Literacy
●
zorganizowanej w Los Angeles w 1996 roku:[3]
Czy edukacja medialna powinna chronić młodzież i dzieci przed negatywnym
wpływem mediów?
●
Czy produkcja przekazów medialnych powinna stać się najważniejszą kwestią edukacji
medialnej?
●
Czy edukacja medialna powinna koncentrować się na analizie tekstów kultury
popularnej?
●
Czy edukacja medialna powinna mieć orientację polityczną i ideologiczną?
●
Czy edukacja medialna powinna występować we wszystkich programach szeroko
pojętego szkolnictwa?
●
Czy edukacja medialna powinna być realizowana jako specjalistyczny przedmiot, czy
też stanowi dodatek włączony do przedmiotów już istniejących?
Uczestnicy konferencji pozytywnie zaopiniowali konieczność ochrony dzieci przed
negatywnym wpływem mediów, wprowadzenie elementów produkcji medialnej do
nauczania, obecność wychowania do środków przekazu we wszystkich etapach edukacji
szkolnej. Zdecydowanie odrzucono próby ideologicznego i politycznego traktowania
wychowania do mediów .
W 1999 roku w Wiedniu pod patronatem UNESCO naukowcy i praktycy mediów spotkali
się podczas sympozjum zatytułowanego Edukacja
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (6 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
medialna a epoka
cyfrowa
. Postulowano wprowadzić wychowanie do mediów do programów
szkolnych w poszczególnych krajach przy zachowaniu jej charakteru edukacji ustawicznej i
nieformalnej. Zdaniem autorów dokumentu końcowego edukacja medialna powinna:[4]
●
obejmować słowo drukowane, grafikę i dźwięk oraz ruchome obrazu dostarczane za
pośrednictwem każdego rodzaju techniki
●
przygotowywać ludzi do analizowania, krytycznej oceny i tworzenia tekstów
medialnych, identyfikowania źródeł tekstów medialnych i ich kontekstu politycznego,
społecznego, kulturowego; interpretowania wiadomości i wartości oferowanych przez
media, dobierania odpowiednich mediów do przekazywania własnych wiadomości i
relacji skierowanych do konkretnych odbiorców
●
Społeczeństwo powinno mieć dostęp do mediów zarówno ze względu na ich odbiór
jak i kreowanie .
Podobne spotkania odbywały się również w Polsce. Koordynatorem kilku z nich była
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji KRRiT
zobowiązana jest m.in. do „organizowania badań i odbioru programów radiowych i
telewizyjnych” . W szerszym rozumieniu tego sformułowania jest miejsce na zajmowanie
się przez KRRiT zagadnieniami odbioru w zakresie udoskonalania kompetencji odbiorczej
polskich widzów i słuchaczy.[5]
W połowie 2000 roku, na zlecenie KRRiT, powstał Raport o
stanie edukacji
medialnej w Polsce
. Opracowanie
wykonał zespół pracowników naukowych z Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwerstytet
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (7 of 11) [2009-08-13 18:33:27]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
Jagielloński Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pod kierunkiem prof. W. Godzica.
Raport daje nie tylko gruntowny opis przedsięwzięć edukacyjnych w dziedzinie medialnej,
ale również materiał porównawczy oraz konkretne oceny i wnioski zmierzające do
poprawy stanu edukacji medialnej. Diagnoza raportu brzmi pesymistycznie. Jego autorzy
uważają, że problematyka edukacji medialnej jest w naszym kraju bagatelizowana i
marginalizowana, a konsekwencją tego stanu rzeczy jest źle przygotowana podstawa
programowa, chaos decyzyjny, brak nowoczesnych wzorców i właściwych pomocy
naukowych.[6]
KRRiT była też współorganizatorem konferencji Pedagogika
mediów
, która odbyła się 14 kwietnia 2000 roku w Kielcach. Konferencję
objął swoim patronatem minister Edukacji Narodowej, a współorganizatorami byli Wyższa
Szkoła Pedagogiczna i Centrum Targowe w Kielcach. Konferencja towarzyszyła V
Krajowym Targom Edukacji, co dało możliwość konfrontacji i twórczej dyskusji, jaka
wywiązała się między referentami - naukowcami z Uniwersytetu Warszawskiego,
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wyższej Szkoły
Pedagogicznej w Kielcach a praktykami obecnymi tu z racji targów. W dyskusji udział
wzięli dyrektorzy szkół, pedagodzy, wydawcy oraz przedstawiciele telewizji publicznej.[7]
Działania w zakresie edukacji medialnej w Polsce podejmuje nie tylko KRRiT. Wychowanie
do mediów stało się przedmiotem zainteresowań kilku ośrodków naukowych w Polsce. W
1995 roku w Poznaniu powstało pod kierunkiem prof. W. Strykowskiego Polskie
Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych, organizator kongresów i wydawca
kwartalnika Edukacja Medialna (obecnie w zawieszeniu).
Ważnymi ośrodkami badawczymi są również: Zielona Góra – tamtejszy uniwersytet był
organizatorem kilku międzynarodowych Konferencji Media a
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (8 of 11) [2009-08-13 18:33:28]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
edukacja
, Kraków – badania w zakresie edukacji medialnej prowadzi
m.in. dr A. Ogonowska i Lublin – prof. M. Braun-Gałkowska. Istnieje również Instytut
Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, który
powstał z inicjatywy ks. prof. A. Lewka.
Linki zewnętrzne
●
[edytuj]
Fundacja ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom - inicjator kampanii społecznej
Ca
ł
a Polska czyta
dzieciom
●
Fundacja Dobre Media - Media bez Przemocy - inicjator projektu ustawy o ochronie
małoletnich przed treściami szkodliwymi w mediach
●
Polskie Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych Poznań
●
Serwis o edukacji medialnej Press Cafe
Przypisy
1. ↑ M. Kaniewska, W. Strykowski, Rola edukacji medialnej w społeczeństwie demokratycznym,
„Edukacja Medialna” 2000 nr 4, s. 26.
2. ↑ Cyt. za: W. Godzic, Uczyć do mediów czy rozumieć media?, w: J. Detka (red.), Pedagogika
mediów. Materiały Konferencji Naukowej. Kielce, 14 kwietnia 2000 roku, Kielce 2000, s. 45 –
46.
3. ↑ Cyt. za: tamże
4. ↑ Cyt. za: tamże
5. ↑ J. Firlej (opr.), Działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji związane z upowszechnianiem
edukacji medialnej, Warszawa 2003
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (9 of 11) [2009-08-13 18:33:28]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
6. ↑ Cyt. za tamże.
7. ↑ Cyt. za tamże.
Kategoria: Oświata
artykułdyskusjaedytujhistoria i autorzy
Szukaj
Przejdź
Szukaj
●
Strona główna
●
Kategorie artykułów
●
Bieżące wydarzenia
●
Losuj stronę
●
Zgłoś błąd
●
Częste pytania (FAQ)
●
Kontakt z Wikipedią
●
Wspomóż Fundację
Dla edytorów
●
Ostatnie zmiany
●
Zasady edytowania
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (10 of 11) [2009-08-13 18:33:28]
Edukacja medialna – Wikipedia, wolna encyklopedia
●
Pomoc
●
Portal wikipedystów
●
Ogłoszenia
Utwórz książkę
●
Dodaj stronę do książki
●
Książki – pomoc
Narzędzia
●
Linkujące
●
Zmiany w dolinkowanych
●
Strony specjalne
●
Wersja do druku
●
Link do tej wersji
●
Wersja PDF
●
Cytowanie tego artykułu
Tę stronę ostatnio zmodyfikowano 01:15, 24 cze 2009. Tekst udostępniany na licencji Creative Commons:
uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz
szczegółowe informacje o warunkach korzystania. Zasady ochrony prywatności O Wikipedii Informacje prawne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_medialna (11 of 11) [2009-08-13 18:33:28]