docBłąd 2 - StrefaInwestorow.pl
download 
Reklamacja Transkrypt
Błąd 2 - StrefaInwestorow.pl
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" Minęło 10 lat i teraz podobny trend opanował branżę inwestycyjną. Znowu informatyczna rewolucja, komputery, przepływ informacji i świat finansów rzekomo nie będzie już taki sam. Trochę Zamiast wprowadzenia trochę o HFT, które jest DEAD! mnie to bawi, skoro nawet GPW wprowadziła UTP, żeby umożliwić HFT na parkiecie w Warszawie, to mogę wam zagwarantować, że tak się nie stanie. Inwestowanie zawsze będzie takie samo, tak jak i ekonomia, czy biznes, a nowoczesne technologie mogą je jedynie ułatwić. W inwestowaniu chodzi bowiem o banalną rzecz, tanio kupić i drogo sprzedać. Nic więcej! Rok 2013 pokazuje, że HFT i Algo Trading powoli traci na zna- HFT, Algo Trading, Arbitraż Statystyczny, automa- czeniu i za jakiś czas może pozostanie 2 - 3 tu- ty to pojęcia, o których słyszymy coraz częściej. zów na tym rynku. Pozostałe firmy inwestycyjne Inwestorzy, zwłaszcza indywidualni, mogą my- albo się wycofają albo zginą śmiercią tragiczną! śleć, że przez rozkwit automatycznego inwesto- Najlepiej chyba opisał to Matthew Philips w arty- wania nie ma już dla nich na rynku miejsca. Wielu twierdzi, że rynki się zmieniły i nigdy już nie będą takie jak dawniej. Jak na to wszystko patrzę z dystansu, to od razu przypomina mi się bańka internetowa z 2000 roku. Wtedy też miała nastać nowa ekonomia, a internet miał zmienić świat! Dzisiaj wiemy, że internet jedyne, co zrobił to ułatwił i przyspieszył wiele rzeczy, ale zasad nie zmienił. Cały czas liczy się przede wszystkim wartość - wartość dla klienta, dla rynku, dla inwestora. Większość firm, które w okresie hossy internetowej brylowały na parkietach i ogłaszały swoje imperialne plany, dawno już nie istnieje. Okazało się bowiem, że ich produktów tak naprawdę nikt nie potrzebował, a swoje wyniki finansowe napędzały sobie nawzajem. © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 2 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" kule How the Robots Lost: High-Frequency stratnych pozycjach i zbyt szybko realizujemy zy- Trading's Rise and Fall. Ostatnio również amery- ski. kański Bloomberg Businessweek uraczył nas okładką, która najlepiej oddaje idę upadku HFT i Algo Tradingu. Niniejszy raport jest efektem badania, jakie zostało przeprowadzone w połowie sierpnia. Zadaliśmy inwestorom pytania o to, co stoi na drodze ich zy- Co z tego wynika dla inwestora indywidualnego? sków, co im pomogło, a co przeszkodziło w osiąganiu dodatnich stóp zwrotu. Na podstawie 1319 wypełnionych ankiet stworzona została mapa naj- Tak jak internet ułatwił ludziom życie poprzez do- częstszych problemów, jakie wymienili uczestnicy stęp do każdego miejsca na świecie za pomocą badania. Każdy z tych problemów opatrzyliśmy kilku kliknięć, tak też rewolucja, nazwijmy ją HFT, najlepiej go ukazującym komentarzem jaki się po- ułatwi życie inwestorom indywidualnym. Dzisiaj jawił w badaniu. każdy z nas ma dostęp do takich samych narzędzi jakie mają traderzy w dealing roomach największych banków inwestycyjnych. Co więcej, bez żadnego problemu możemy inwestować na tych samych rynkach co oni. Kilka klików i mamy rachunek inwestycyjny, który umożliwia inwestowanie w USA. Mamy jednak nad nimi przewagę, w postaci dużo mniejszego kapitału. Jesteśmy przez to bardziej mobilni i elastyczni. Wbrew pozorom rewolucja HFT, tak samo jak internetowa, zjada swój ogon, a teraz my możemy z tego korzystać. Niniejszy raport nie daje prostych rozwiązań, ale ma za zadanie pokazać najważniejsze problemy, jakie stoją na drodze naszych zysków. Ma charakter lustra, które ukazuje nasze największe słabości i wskazuje jak można sobie z nimi radzić. Oprócz moich sugestii pojawią się w nim także komentarze ekspertów, którzy będą się dzielić swoim doświadczeniem w tym zakresie. Poprosiłem dr Raimuda Shrieka, Pawła Szczepanika, Grzegorza Zalewskiego i dr hab. Piotra Zielonkę o skomentowanie poszczególnych zagadnień, które na podstawie badania oceniłem jako naj- Dlaczego powinieneś przeczytać ten raport? Niniejszy raport koncentruje się na najbardziej zawodnym czynniku w całym procesie inwestycyjnym, czyli czynniku ludzkim. Tak niestety jest, że najczęściej to my sami stoimy na drodze swoich zysków. Kombinujemy, jesteśmy niekonsekwentni, skaczemy z kwiatka na kwiatek, zimujemy na © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu ważniejsze. (bardzo dziękuję za cenny wkład każdego z Panów). Zapraszam do lektury raportu, ponieważ jest on kwintesencją tego, co doskwiera inwestorom. Nie mam co do tego wątpliwości, bo sami mi o tym powiedzieliście w ankiecie, za co serdecznie wszystkim uczestnikom dziękuję, zwłaszcza tym których komentarze pojawią się w tym raporcie. 3 Każda z odpowiedzi została przeze mnie skomentowana. W subiektywny sposób staram się pokazać jakie jest, moim zdaniem, sedno proble- Kilka słów o badaniu i raporcie mu i w jaki sposób sobie z nim radzić. Oprócz mnie każdy problem omawiają zaproszeni przeze mnie do współtworzenia raportu eksperci, wśród których znaleźli się: dr hab. Piotr Zielonka Niniejszy raport został stworzony w oparciu o wyniki badania, jakie zostało przeprowadzone przez serwis StrefaInwestor.pl w połowie sierpnia 2013 roku. Badanie miało charakter jakościowy i jego celem było odpowiedzieć na pytanie co, dlaczego i w jaki sposób, stoi inwestorom na drodze do zysków. W badaniu wzięło udział 1319 osób, a pełnych odpowiedzi na wszystkie pytania udzieliła około poło- Profesor nadzwyczajny SGGW, zajmuje się psychologią ryzyka oraz finansami behawioralnymi. Prowadził badania dotyczące fizjologii mózgu przy współpracy z Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN. W 2011 roku wydał książkę pod tytułem „Giełda i psychologia”. Od wielu lat kieruje studiami podyplomowymi „Psychologia biznesu dla menedżerów” na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. wa uczestników. dr Raimund Schriek W sumie zadane zostało inwestorom 17 pytań. dotyczyło Wykładał oraz prowadził badania naukowe na 8 z nich, a 9 miało za zadanie doprecyzować sy- różnych Uniwersytetach (biochemię, prace ba- tuację w jakiej inwestorzy się znajdują (doświad- dawcze nad stresem, neurobiologię, bromatolo- czenie, wielkość posiadanego kapitału, czy odno- gię). Wiele lat zarządzania wiedzą oraz doświad- tował zyski ze swoich inwestycji). Wypełniając an- czenia w pracy, w roli prezesa międzyuniwersy- kietę uczestnicy wyrazili zgodę na anonimowe teckiej sieci, doprowadziły go do świata finansów. wykorzystanie ich odpowiedzi w raporcie. Autor wydanej w języku niemieckim książki na te- Bezpośrednio przedmiotu badania mat finansów behawioralnych i inwestowania na Raport składa się z siedmiu rozdziałów. Każdy giełdzie (Besser mit behavioral Finance). Jest jed- z nich dotyczy jednego z najczęściej pojawiają- nym z najbardziej wziętych prelegentów na finan- cych się w badaniu problemów, który stoi inwesto- sowo-naukowych eventach w kraju oraz poza rom na drodze do zysków. Aby lepiej zobrazować jego granicami. Opracował on edukację online, każdy z problemów, wybraliśmy jeden komentarz która zrealizowana została przez giełdę Stuttgart uczestnika badania najlepiej pasujący do oma- i znane banki, brokerów oraz emitentów. Raimund wianej kwestii. Schriek jest ponadto mówcą na wielu seminariach © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 4 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" dotyczących takich obszarów jak trading oraz roz- Magister inżynier zarządzania, ze specjalizacją w wój osobowości inwestora. dziedzinie rynków kapitałowych. Były pracownik dealing roomu jednego z wiodących banków. Założyciel i redaktor naczelny serwisu StrefaInwe- Grzegorz Zalewski storow.pl, który prowadzi nieprzerwanie od 2007 Jest obecny na rynkach finansowych od 1993 roku. Współtwórca narzędzia dla inwestorów gieł- roku. Pracował jako analityk, a później jako szef dowych – skanera rynku giełdowego Sindica- działu analiz w Gazecie Giełdy Parkiet. Pracował tor.net. Organizator i wykładowca na konferen- jako analityk oraz zarządzający portfelem akcji cjach Skuteczny Inwestor, odbywających się co w TFI DWS. Prowadzi szkolenia, dotyczące ryn- roku, począwszy od 2008 r. ków finansowych (instrumenty pochodne, systemy transakcyjne, psychologia inwestowania i inne) dla inwestorów indywidualnych oraz instytucjonalnych. Założyciel Wydawnictwa Linia, które specjalizuje się w wydawaniu książek dla inwestorów. Od 2006 roku ekspert Domu Maklerskiego BOŚ SA. W 2010 roku Zarząd Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych przyznał mu honorowe członkostwo w SII, za szczególny wkład w edukację środowiska inwestorskiego. Paweł Szczepanik Paweł Szczepanik to doświadczony analityk techniczny, makler papierów wartościowych od 1993 roku z uprawnieniami doradczymi, wykładowca prowadzący szkolenia w firmie Szkolenia z Inwestycji Giełdowych. Absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Paweł Biedrzycki Aktywny inwestor giełdowy, przede wszystkim na rynku akcji polskich. Posiada 11-letnie doświadczenie, głównie z polskiego rynku kapitałowego. © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 5 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" częściej nie następowało. Ja mimo to cierpliwie czekałem, usprawiedliwiając się, że jest to Błąd 1: Utopione koszty jedynie niezrealizowana strata. Kurs dalej opadał, powiększając w ten sposób moją stratę z 10% do 20% a potem 30%. Ze stratą jest jak z wpadaniem do studni, im głębiej wpadasz tym trudniej się z niej wydostać. Czysta matematyka najlepiej odwzorowuje zasadę działania „śliskiego dołka”: Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) • denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? aby wrócić do punktu wyjścia musisz odrobić 11%. Chyba sam sobie przeszkadzam, niejednokrotnie robiąc na przekór panującym trendom. Nie po- • 20% strata wymaga odrobienia 25%, aby powrócić do punktu wyjścia. trafię wyjść z akcji które mają stratę w moim portfelu 40, 50% licząc że kiedyś to odrobią. Jeżeli pozwolisz sobie na 10% stratę to, • Jeżeli stracisz 40%, musisz zarobić 67%, żeby wrócić do punktu wyjścia. Krzysztof, na rynku od ponad • 10 lat. Inwestowanie na gieł- 50% strata wymaga 100% zysku, aby powrócić do punktu wyjścia. dzie kojarzy mu się z: balansowaniem na linie. • 11:41. 22 sierpnia 2013 Jeżeli stracisz 90% to już praktycznie możesz zapomnieć o pieniądzach, bo powrót do punktu wyjścia wymagać będzie 900% stopy zwrotu, co na giełdzie jest rzadko- Pamiętam jak kilka lat temu, rozpoczynając ścią. swoją karierę giełdową, wręcz w książkowy sposób cierpiałem na typowy syndrom po- Gdzieś kiedyś przeczytałem, że inwestor sukcesu czątkującego ponosiłem musi pokochać straty i znienawidzić zyski. Musi- stratę na jakiejś spółce, wydawało mi się, że my nauczyć się szybko realizować straty. Jak tyl- dopóki nie sprzedam akcji, ta strata jest wirtu- ko się pojawi minus 5%, czy minus 7%, to musi- alna. Liczyłem, że kurs odbije w górę, żeby od- my zamykać pozycję. Niestety to nie jest takie sprzedać posiadane akcje, co oczywiście naj- proste. Badania pokazują, że kiedy dowiadujemy inwestora. Kiedy się o stracie masz mózg reaguje na nią w taki © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 6 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" sam sposób, jak na wbicie szpilki w palec. Strata jest dla nas tożsama z bólem fizycznym. Musimy KOMENTARZ EKSPERTA Grzegorz Zalewski się nauczyć go znosić tak samo jak sportowiec znosi ból związany z ciężkimi treningami. Tylko w taki sposób mamy szansę osiągnąć sukces. To jedna z najtrudniejszych tendencji do pokonania – w końcu jeśli na jakiś KOMENTARZ EKSPERTA dr Raimund Schriek projekt przeznaczyliśmy pieniądze to przyznanie się, że trzeba będzie ów błędny projekt (np. inwe- Efekt utopionych kosztów stycję) zaakceptować jest bezpośrednim przy- dotyka zwłaszcza inwesto- znaniem się do błędu. Inwestorzy, szczególnie rów. Inwestorzy mają ten- ci na rynku akcji uwielbiają przekonywać siebie dencję do wydawania jesz- samych, że dopóki nie zamkną inwestycji to cze większych pieniędzy na strata jest wyłącznie na papierze. To oczywiście stratną pozycję, np. poprzez uśrednianie strat bzdura. Gdyby straty były wyłącznie na papie- i tym samym zwiększanie zaangażowania i ry- rze, to można by wyrzucić do kosza wszelkie zyka. Jak najszybsza akceptacja stratnej transak- zasady księgowości, bo np. fundusze wyceniały- cji i umiejętność zamknięcia pozycji, to prawdo- by swoje portfele według cen nabycia. podobnie jedna z podstawowych zasad inwestorów sukcesu. Jest to jednak trudne, zwłaszcza przy małym kapitale, inwestorzy z mniejszymi zasobami ryzykują bowiem w każdej transakcji więcej. Efekt utopionych kosztów to wyzwanie, ale regularnymi ćwiczeniami można zredukować jego negatywny wpływ. © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 7 i w końcu wszyscy bylibyśmy milionerami. Błąd 2: Brak planu i konsekwencji Ta pozorna prostota wymaga od inwestora dużej odpowiedzialności i wyrobienia w sobie świadomości, że nie wszyscy mogą zarabiać. Dlatego też, moim zdaniem, plan jest najważniejszy jeżeli chcesz, aby Twoje zyski były efektem tego, co rzeczywiście robisz, a nie chwilowym przypadkiem. No chyba, że inwestowanie traktujesz jako hobby. Pamiętaj jednak, że hobby kosztuje, a inwestowanie to bardzo kosztowna rozrywka, dużo Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) droższa od nurkowania, golfa czy tenisa. w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? Brak wytrwałości w stosowaniu przyjętej (po- Dobry plan inwestycyjny powinien zawierać: • gim terminie (miesiąc, rok, itd). stanowieniem własnym) strategii inwestowania. Zmienność nastrojów - własnych, ale także zbiorowych na giełdzie. Cel jaki chcesz osiągnąć, w krótkim i dłu- • Zaangażowanie kapitału w pojedynczej transakcji. • Bogusław, na rynku Maksymalna strata kapitału na jednej pozycji. od ponad 10 lat. 18:33, 22 sierpnia 2013 • Maksymalne obsunięcie kapitału. • Polityka działania w przypadku wcześniejszej realizacji planu rocznego. Inwestowanie to bez wątpienia jedno z najbardziej konkurencyjnych zajęć na świecie. Każ- • dy chciałby być inwestorem! Zamiast chodzić Strategia inwestycyjna (jak inwestujesz, jaką techniką, jak analizujesz rynek). do pracy wolałby tu coś kupić, tam sprzedać i żeby z tego tytułu spływały na konto pienią- • jako inwestor). dze. Regularnie oczywiście! Z racji tego, że jest to atrakcyjne i pozornie łatwe, nie może być jednak proste. Gdyby tak było, to nikt by nic nie robił oprócz inwestowania. Świat by stanął, a każdy człowiek bębniłby tylko w kla- Plan organizacji pracy (co i kiedy robisz, • Dziennik inwestycyjny (miejsce, w którym notować będziesz swoje transakcje i wnioski, które z nich płyną). wiaturę. Klik, klik, klik, tu deal, tam deal © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 8 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" KOMENTARZ EKSPERTA Paweł Szczepanik Nie wierzymy w naszą strategię, bo nie zarobili- często tym, że inwestorzy nie widzą relacji pomiędzy wybraną strategią inwestycyjną, a własną motywacją, celami czy życiowymi obowiązkami. śmy na niej wystarczająco dużo, aby jej zaufać. Skakanie z „kwiatka na kwiatek”, dziś gram na RSI, jutro na średnie, a pojutrze na Ultimate, bo płaci „9 razy na 10” zabija inwestorów. W strategię uwierzymy, kiedy zobaczymy, że zarabiamy. Wniosek: dajmy sobie czas na testy i albo daną strategię odrzucamy na zawsze albo ją akceptujemy. KOMENTARZ EKSPERTA dr Raimund Schriek Zdecydowanie, są dowody – także wśród moich klientów – świadczące o tym, że wielu inwestorów nie posiada strategii dopasowanej do siebie. Zazwyczaj brakuje odniesienia do zachowania rynku, zwłaszcza do jego zmienności. Strategie, które są opisywane w książkach i artykułach są wielokrotnie wdrażane przez inwestorów w życie, bez dostosowania jej do własnej sytuacji życiowej. Jest to spowodowane © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 9 ne, ale tak działa nasz mózg. Każdy zysk, nawet mały, sprawia, że w naszym organizmie wydziela Błąd 3: Brak cierpliwości się endorfina (hormon szczęścia). Zatem im więcej razy to się nam przytrafi, tym nasz organizm odczuwa większą przyjemność. Niestety nie jest to korzystne dla wyceny naszego konta inwestycyjnego. Zasady matematyki pokazują bowiem, że w górę kurs spółki może rosnąć teoretycznie w nieskończoność, a w dół zaledwie 100%. Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) W praktyce okazuje się, że ucinanie strat i pozwa- w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) lanie zyskom rosnąć jest sprzeczne z naturą czło- denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? wieka i dlatego jest to tak trudne. Fakt, że nie każdy dzień będzie zakończony wzrostem wartości kapitału. Innym aspektem tego, że cierpliwość jest kluczowym czynnikiem w inwestowaniu jest sam charakter trendów rynkowych. Kiedyś przeprowadziłem analizę trendów na indeksie WIG w latach Piotr, na rynku od ponad 5 lat. Inwestowanie na giełdzie koja- 2002 - 2011. Wyniki powaliły mnie na kolana. Na ich podstawie sformułowałem giełdową zasadę rzy mu się z: łowieniem ryb. Pareto 5/100. Mówi ona, że za 100% ruchu hossy 16:48, 22 sierpnia 2013 lub bessy odpowiada 5% najbardziej wzrostowych lub spadkowych sesji. Rzeczywiste dane pokazują, że cały trend rozgrywa się tylko Brak cierpliwości to odwieczny problem inwe- w tych 5 - 10% czasu - reszta to niekończący stora. Wszyscy inwestorzy już się śmieją się trend boczny, na którym nic nie można za- z tego jak się im powie, że trzeba ciąć straty robić. Dlatego właśnie tak istotną rzeczą jest i pozwolić zyskom rosnąć! Tyle, że w praktyce umiejętne rozpoznawanie trendu na rynku. Kiedy mało kto to robi. Wiemy już dlaczego inwesto- go już rozpoznamy, to musimy się jego trzymać, rzy nie tną strat, bo sprawia im to ból. Teraz bo wystarczy, że przegapimy te 5% kluczowych możemy poruszyć temat braku umiejętności sesji i niestety nic nie zarobimy. Pamiętaj, w inwe- wytrzymywania zysków. Ten aspekt ludzkiej stowaniu, tak jak w polowaniu, cierpliwość to pod- natury również został dokładnie przebadany stawa. i okazuje się, że nasz mózg na zysk reaguje zupełnie odwrotnie niż na stratę. Przeprowadzone badania potwierdzają, że zarobienie dwa razy po 10% sprawia człowiekowi większą przyjemność niż raz 20%. To irracjonal- © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 10 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" KOMENTARZ EKSPERTA dr Raimund Schriek Wielu uczestnikom rynku brakuje cierpliwości i po- nują transakcji. Niestety tego trzeba się nauczyć. Czekanie na realizacje założonych warunków to jedna z najtrudniejszych rzeczy w tradingu. wściągliwości. Roczne zyski inwestora wynoszące 72R (R=ryzyko) odpowiadają wzrostowi jego środków o 72%. Jeżeli zatem na rachunku znajduje się 40 000 PLN (przy stopie ryzyka 400 PLN za transakcje) to zysk wyniesie 28 800 PLN. Ważne, aby inwestorzy skupili się na wynikach miesięcznych i rocznych, a nie na konkretnej transakcji. Wtedy wyzwaniem w takiej sytuacji jest osiąganie zysku w wysokości 6R miesięcznie, co jest całkowicie realne. KOMENTARZ EKSPERTA Grzegorz Zalewski Wielu inwestorów zaczyna działać już w chwili, gdy na rachunku znajdą się pieniądze. A to dobry miernik tego czy są w stanie zastosować się do jakiegoś, choćby minimalnego planu ustalonego wcześniej. Np. określili sobie cenę zakupu i wybrali spółkę. Co z tego, jak „gotówka ich tak parzy”, że natychmiast doko- © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 11 kować całe swoje życie, aby z niej skorzystać. W inwestowaniu okazje pojawiają się cały czas Błąd 4: Chciwość i poczucie uciekającej okazji i wystarczy kilka kliknięć, aby z nich skorzystać. Trzeba tylko niczego nie żałować i uzbroić się w cierpliwość, bo okazja znowu się pojawi, trzeba być tylko na nią przygotowanym. KOMENTARZ EKSPERTA dr hab. Piotr Zielonka Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? Ludzie w krótkim terminie bardziej żałują błędnego działania niż straty okazji. Najbardziej frustrują mnie niewykorzystane W długim terminie sytuacja okazje, kiedy byłem już na rynku, ale wyszedłem ulega odwróceniu: bardziej z niego za szybko i nie pozwoliłem mu się "roz- żałujemy tego, czego nie zrobiliśmy w przeszło- winąć" i dojść do spodziewanego przeze mnie ści, a mogliśmy zrobić. poziomu. Patryk, na rynku od ponad 1 roku. Inwestowanie na giełdzie kojarzy mu KOMENTARZ EKSPERTA Paweł Szczepanik się z: polowaniem. 12:59. 24 sierpnia 2013 Wypowiedź uczestnika badania oznacza, że inwestor lubi szybkie transakcje Właściwie wszystko w tym temacie powiedzie- i gra na krótkie odcinki. To li eksperci, których poprosiłem o komentarz. nic złego. Należy szukać ko- Dodam tylko jedną ważną rzecz. Inwestowanie na giełdzie jest właściwie pozbawione jakichkolwiek ograniczeń i to jest chyba najlepsze w tym bizne- lejnej okazji. Problemem jest oczywiście fakt liczenia zysków, których nie zarobiliśmy. Trudno się tego oduczyć. Proszę pomyśleć, że na gieł- sie. W normalnym życiu, kiedy wiemy, że jest ja- dzie jest 400 spółek i zawsze któraś będzie lep- kaś biznesowa okazja lub dobra praca w innym sza. Także ktoś wczoraj wygrał w Lotka, a ktoś krańcu Polski lub Europy, to musimy podporząd- © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 12 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" w kasynie w Gdańsku trafił numer w ruletę. Też z tymi silnymi emocjami, tak aby być w stanie, im zazdrościmy? Nie. Ale dostajemy szału, że bez dodatkowych obaw, inwestować konse- akcje, które sprzedaliśmy z zyskiem 30% poszły kwentnie i skutecznie. jeszcze 20% w górę. Mimo że zarobiliśmy jesteśmy załamani i niezadowoleni. Kiedy to czytamy śmiejemy się, że można tak się zachować. Tylko, że w realu każdy z nas zachowuje się tak samo. KOMENTARZ EKSPERTA dr Raimund Schriek W inwestowaniu nie ma de facto straconych okazji, ponieważ rynki stwarzają nowe możliwości praktycznie w każdym momencie. Być może w retrospekcji inwestor może uznać jakąś sytuację za straconą okazję, ale nawet wtedy ta ocena jest prawidłowa w 50% przypadków. Inwestor powinien uczyć się z przeprowadzonych transakcji (zarówno tych udanych, jak i nieudanych), ale nie powinien żadnej z nich żałować i zamartwiać się z ich powodu. Inwestorzy mają często tendencję do wiązania danej transakcji z wieloma uczuciami i przeczuciami, jakie jej towarzyszyły. Najważniejszym zadaniem inwestora jest zatem poradzenie sobie © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 13 doprowadzimy do stanu, że na inwestowaniu na giełdzie nie możemy już stracić. Błąd 5: Strach przed stratą i ponoszeniem ryzyka Najlepiej to wyjaśnię jeżeli posłużę się przykładem. Załóżmy, że rozpoczynasz swoją przygodę z inwestowaniem z kwotą 50 tyś zł. Zakładając, że jesteś inteligentny i pracowity oraz masz trochę szczęścia od razu zarabiasz. Po dwóch latach Twój rachunek sięga już 100 tyś zł. Jeżeli nie skosztujesz tego jak smakuje szampan i nie wypłacisz kwoty którą wpłaciłeś (50 tyś zł), to cały Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) czas będziesz się bał. Kluczem do tego, aby uzy- w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) skać pewność w inwestowaniu jest doprowadze- denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? Najbardziej stresujący jest ciąg strat. Prowadzi do stanu "apatii" i braku wiary w możliwość nie do stanu, gdy „gra się za pieniądze kasyna” i nie ryzykuje się swoich pieniędzy, które zarobiliśmy ciężką pracą. dokonywania trafnych inwestycji. KOMENTARZ EKSPERTA Paweł Szczepanik Arkadiusz, na rynku od ponad 3 lat. Inwestowanie na giełdzie kojarzy mu się z: halsowaniem. 19:11. 23 sierpnia 2013 W przypadku daytradingu jest łatwiej o tyle, że możemy pograć na demo i sprawdzić szybko, że nasza strategia jest dobra O tym dlaczego strata nas tak dotyka pisałem albo zła. Trudno proponować symulację na ak- w rozdziale o efekcie utopionych kosztów. Nie cjach, gdzie transakcje mogą trwać po kilka ty- jest to jednak bezpośrednia przyczyna tego, godni. Jedyny sposób to wyjść z rynku na 2-3 dlaczego się jej boimy. Badania badaniami, ale lata i uczyć się, ćwiczyć i zapisywać transakcje. ja mam na ten temat nieco inną teorię, wynikającą z doświadczenia. Każdy kto przychodzi na giełdę doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że bez ryzyka nikt nie pije szampana. Problem jest w tym, żeby tego szampana choć trochę skosztować zanim się straci ciężko za- Jeśli masz ciąg strat to nie graj, nie trać więcej. Jeśli masz straty na portfelu około 50%, bo kupiłeś w szczycie hossy to: jeśli to są banki albo spółki z WIG20 to czekaj, bo większość wróci. Jeśli to są małe spółki, to nie ma dla ciebie ra- robione pieniądze. Boimy się strat dopóki nie © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 14 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" tunku. Dobre fundamentalnie już odbiły, a te złe będą spadały dalej. Wiara, że Polimex, Bioton, Perolinvest kiedyś odbiją jest ułudą i stawia nas w sytuacji bez wyjścia. Rada na przyszłość: 10% w jedną spółkę maksymalnie. Trzeba mieć wyjątkowego pecha, by zbankrutowały wszystkie akcje z Twojego portfela. Jak zbankrutują dwie, to 20% na portfelu. Jak pozostałe 3 wzrosną 100%, a 5 będzie na zero już masz zysk. Masz problem z wyborem właściwych spółek? Graj indeks lub spółki wchodzące w skład indeksu, bo... indeks nigdy nie zbankrutuje. Złe spółki wypadają z indeksu np. Polimex, PBG, a wchodzą nowe, lepsze. Zawsze masz jakość w portfelu. Jak ktoś jest słaby w analizie funda- KOMENTARZ EKSPERTA Grzegorz Zalewski Po początkowych sukcesach wcześniej czy później następuje seria strat. Są one na tyle bolesne, że sama pamięć o tym sprawia, że zaczynamy się bać kolejnych transakcji. Zaczynamy działać asekuracyjnie, wąsko stawiamy stopy, załamuje się nasz wcześniejszy plan. Niestety po raz kolejny – poza zmianą tych nawyków niewiele możemy zrobić. Jeśli poddamy się lękowi, to już na starcie przegraliśmy, bo będziemy bali się podjąć uzasadnionego ryzyka. mentalnej i nudzą go raporty, to jedyny wybór. Lubisz analizę fundamentalną, szukaj spółek. Jednak skupowanie Polskiego Jadła, bo zobaczyłeś, że mają pierogi na stacji benzynowej nie jest dobrym pomysłem.(sytuacja autentyczna). Kupujesz Midasa po 13, bo okryłeś w czasie podróży samolotem nogi głównego udziałowca kocem, bo mu zmarzły i zdradził Ci sekret, że będzie po 30 nie jest dobre (sytuacja autentyczna). © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 15 mnie źle, ja też te błędy popełniałem. Zaczynałem od lektury książek poświęconych forma- Błąd 6: Brak odpowiedniej strategii inwestycyjnej cjom świecowym, potem były wskaźniki, geometria rynku i tak dalej, i tak dalej. Koncentrowałem się na narzędziach, a nie strategii inwestowania. Żeby wybrać odpowiednią strategię inwestowania przy której jesteśmy w stanie wytrwać musimy wyjść od tego co posiadamy i co chcemy osiągnąć. W przypadku budowy domu określamy ile Co jak dotąd próbował(a) Pan(i) zrobić albo mamy pieniędzy lub innych aktywów i wybieramy robił(a), aby poprawić swoje wyniki inwestycyj- miejsce, gdzie chcemy budować. Zanim kupimy ne? Co działało, a co nie? Szukam metodologi odpowiadającej mojemu typowi osobowości i skłonności do ryzyka. Niestety każda zmiana metodologi pociąga za sobą działkę robimy dokładne plany budynku, aby wybrać optymalne miejsce. Kupujemy materiały i dopiero na końcu koncentrujemy się na samym wyborze narzędzi. Cały początkowy proces determinuje to, czego potrzebujemy później. kolejne straty i nie mogę się skoncentrować tylko na 1 z nich. W inwestowaniu jest dokładnie tak samo. Na początku musimy usiąść i spokojnie zastanowić się ile posiadamy pieniędzy i co chcemy osiągnąć. Szymon, na rynku od ponad Jeżeli mamy 10 tyś. zł i chcemy osiągnąć 1 mln zł 1 roku. Inwestowanie na w dwa lata, to wybór jest prosty: forex i mocny le- giełdzie kojarzy mu się war. Na 99,9% poniesiemy porażkę, ale w inny z: realizowaniem celów. sposób tego nie osiągniemy. Zawsze mamy przy- 9:32. 23 sierpnia 2013 najmniej minimalną szansę. Narzędzia to czysta AT, wskaźniki, geometria bez zarządzania kapitałem. Uważam, że w zakresie strategii inwestorzy popełniają najwięcej błędów. Oderwijmy się jednak na chwilę od inwestowania i wyobraź sobie, że planujesz budowę domu. Od czego zaczynasz? Przeglądasz jakie są dostępne młotki? Analizujesz jaka wiertarka ma największą moc? A może zastanawiasz się nad tym w jakim modelu spodni roboczych będziesz Jeżeli posiadamy 150 tyś. zł i chcemy mieć 1 mln, ale za 10 lat, to oczywiście wybierzemy akcje, Trend Folowing podparty analizą fundamentalną i śledzeniem rynku. Jeżeli będziemy zdyscyplinowani i konsekwentni, to na pewno nam się to uda. W pierwszym przypadku, gdy posiadamy kapitał 10 tyś. zł i oczekujemy szybkich i dużych zysków, na budowie wyglądał najlepiej? Nie zrozum © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 16 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" musimy zaangażować 100% swojego czasu, a w drugim zaledwie 5%. nale przez prawie pół roku. Założył, że hossa IT będzie trwała, dopóki z drzewa przed biurem O ograniczeniu dostępnego czasu też warto pa- nie spadną liście. Czyli grał na pory roku. To, że miętać. Musimy dokładnie określić posiadany ka- drzewo było całoroczne było jego pechem, ale pitał, dostępny czas, perspektywę inwestycyjną dowodzi, że każda strategia jest dobra. Rada jest i oczekiwany zysk. To kluczowe czynniki, jakie taka, by zacząć od początku. Stworzyć strategię, musimy ustalić, aby dobrać odpowiednią dla sie- ułożyć plan zarządzania pozycją, zrobić kilka bie strategię inwestycyjną. Bez odpowiedzi na te pytania jedynie przypadkiem możemy trafić na odpowiednią dla siebie strategię inwestycyjną transakcji na małych kwotach i powoli odbudowywać swój system wiary. przy, której wytrwamy długo. W przeciwnym razie będziemy skazani na skakanie z kwiatka na kwiatek i łut szczęścia. KOMENTARZ EKSPERTA dr hab. Piotr Zielonka KOMENTARZ EKSPERTA Paweł Szczepanik Odpowiednia strategia inwestycyjna oprócz strony Odpowiedź uczestnika ba- merytorycznej dania pokazuje, że często uwzględniać akceptowalny szukamy sposobu i święte- przez go Graala, który uczyni strat. Krótkowzroczne unikanie strat powoduje, nas bogatym. W starych że niektórzy inwestorzy, bez względu na przyję- czasach ludzie poświęcali życie, by z piasku ty horyzont inwestycyjny, śledzą non-stop wy- zrobić złoto i umierali w biedzie. Każda strate- cenę swych aktywów i przejmują się nawet gia jest dobra, jeśli będziemy stosować ją syste- chwilowymi wahaniami cen. inwestora powinna poziom matycznie i wcześniej ją sprawdzimy. Znany mi inwestor „Johnny Jezus” grał na kontraktach polskich na ciśnienie atmosferyczne i zarobił majątek. Potem przeszedł na obserwację pór roku i analizę liści na drzewach. Szło mu dosko- © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 17 niejszych sentencji, jaką powinien sobie wypisać każdy inwestor nad monitorem to: "Rynek Błąd 7: Uleganie zachowaniom stadnym ma zawsze rację". Ciągłe inwestowanie na zasadzie kontrarialnej, przeciwnie niż myśli większość, przypomina próbę ciągłego płynięcia w rzece pod prąd. Kluczem jest zmiana myślenia i płynięcie zgodnie z panującym prądem, a koncentrowanie się na wystających z dna skałach i zakrętach, jakie na rzece zawsze się pojawiają. Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią) Zarówno zasady matematyki (w górę rynek może w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią) rosnąć w nieskończoność, a w dół spadać tylko denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu? Najbardziej frustruje mnie, że rynek nie jest racjonalny. Jest jak stado gołębi, kilka się ruszy 100%), jak również statystyka rynkowa (rynek przez 80% czasu stoi bokiem, przez 15% czasu rośnie, a 5% spada) preferują raczej giełdowych optymistów. Znam wielu inwestorów, którzy już niepotrzebnie i wszystkie leeecąąą! Tak więc nie inwestują, bo w 2008 roku uwierzyli w to, że nieco irytuje mnie, że często trzeba walczyć ze rynek będzie tylko spadał. Potem w każdych sobą, aby powstrzymać się przed dołączeniem wzrostach widzieli tylko okazję do gry na spadki. do często dziwnych zachowań rynku. A jako Trzeba zapamiętać, że rynek ma zawsze rację, mała płotka muszę rozważniej decydować, kiedy bo tylko dzięki dyktowanym przez niego cenom dołączać się do ruchu. jesteśmy w stanie coś zarobić. Słuchajmy go i podążajmy za nim, to naprawdę ułatwia inwestorowi życie. Nie boksujmy się z nim, bo nigdy nie wy- Bartosz, na rynku od ponad gramy. 1 roku. Inwestowanie na giełdzie kojarzy mu się z: bólem głowy. 12:48. 23 sierpnia 2013 Niestety, w większości przypadków rynek jest racjonalny. Tylko w kluczowych momentach zwrotnych się myli, aczkolwiek wtedy zawsze wysyła sygnały ostrzegawcze. Musimy po prostu zdobyć doświadczenie i uważnie słuchać, jakie sygnały do nas wysyła. Jedna z najważ- © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 18 Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski" KOMENTARZ EKSPERTA dr hab. Piotr Zielonka Rynek papierów wartościowych nie stanowi rzeczywistości „out-there”. Uczestnicy rynku swoimi decyzjami wpływają na jego obraz. Dlatego powszechne są samosprawdzające się i samozaprzeczające sobie prognozy. Co więcej, od czasu do czasu na skutek szerzącej się euforii lub paniki, inwestorzy skłonni są do wykazywania zachowań stadnych. KOMENTARZ EKSPERTA Grzegorz Zalewski Z zachowaniami stadnymi wiąże się pewien paradoks. Z jednej strony w punktach zwrotnych warto zdecydowanie działać przeciwko większości. Ale jeśli rynek jest w silnym trendzie, to należy robić właśnie to co większość. Jak się tego nauczyć – być obserwatorem, a nie tylko uczestnikiem. Nie poddawać się presji opinii większości, ale dopóki na rynku jest moda (czyli jest on w trendzie) to ją wykorzystać ile tylko się da. © StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 19 © Copyright by StrefaInwestorow.pl Data: 23.06.2014 Tytuł: „Raport z badania: Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski” Pod redakcją: Pawła Biedrzyckiego Skład: StrefaInwestorow.pl Zezwala się na kopiowanie oraz dowolne rozprowadzanie niniejszej publikacji tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez wydawcę. Zabrania się dokonywania jakichkolwiek zmian w zawartości publikacji bez pisemnej zgody jej wydawcy. Serwis internetowy StrefaInwestorow.pl WWW: StrefaInwestorow.pl Adres e-mail: [email protected] Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved.
