Chrońmy Przyrodę Ojczystą - Instytut Ochrony Przyrody PAN

Chrońmy
Przyrodę Ojczystą
Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody
SPIS TREŚCI
Tom 71, zeszyt 6, listopad/grudzień 2015
ARTYKUŁY � ARTICLES
ARTYKUŁY – ARTICLES
Aleksandra
Biedrzycka:
Wpływ
zaniku
i fragmentacji
siedliska i stan
na strukturę
populacji susła
Jan
Bodziarczyk,
Malwina Siwy,
Marcin
Widlak:
Struktura, dynamika
zdrowotnygenetyczną
cisa pospolitego
perełkowanego
suslicus„Cisy
– wykorzystanie
genetycznych
planowania
ochrony gatunku
Taxus
baccata w Spermophilus
rezerwacie przyrody
w Mogilnie”danych
(Karpaty
Zachodnie) do
– Structure,
dynamics
– The
effectstatus
of habitat
lossbaccata
on gene�c
structure
popula�ons – the use of
and
health
of thefragmenta�on
European yewand
Taxus
popula�on
in of
thespo�ed
“Cisy wsuslik
Mogilnie”
gene�cal
data (Western
in speciesCarpathians)
conserva�on.....................................................................................................................
.............................................................................................................. 403243
nature
reserve
Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Joanna Perzanowska: Monitoring gatunków zwierząt i roślin w Polsce
Magdalena
Piotr–Skórka:
Orzech
włoski Juglans
regia
– nowy,
potencjalnie
inwazyjny
gatunek w rodzimej 422
w latachLenda,
2009–2014
Monitoring
of animal
and plant
species
in Poland
in 2009–2014
...................................
florze
–
Walnut
Juglans
regia
–
a
new,
poten�ally
invasive
species
in
na�ve
flora
...........................................
261
Carlos Bau�sta, Agnieszka Olszańska, Teresa Berezowska-Cnota, Hubert Fedyń, Tomasz Jastrzębski,
Robert Nowakowski, Agnieszka Marcela, Nuria Selva: Odszkodowania za szkody powodowane
Piotrprzez
Profus,
Mateusz brunatne
Matysiak:
pomurnika
Tichodroma
muraria
w Polsce poza tatrzańską ostoją
niedźwiedzie
w Obserwacje
województwie
podkarpackim
w latach
1999–2014
– Recordsfor
of brown
Wallcreeper
Tichodroma
muraria
in Poland
outside the
site
in the Tatra Mts 442271
–lęgową
Compensa�ons
bear damages
in the
Podkarpackie
Voivodeship
in breeding
1999–2014
.............................
Jerzy Kruk, Renata Szymańska: Rukiew drobnolistna Nastur�um microphyllum (Boenn.) Rchb. – nowe
stanowiska
NOTATKI
– NOTESw okolicach Krakowa – New stands of one-row yellow cress Nastur�um microphyllum (Boenn.)
Rchb. in the surroundings of Kraków ................................................................................................................
279
Adam Zbyryt, Edyta Kapowicz, Szymon Bzoma: Druga największa kolonia czapli białej Ardea alba w Polsce
– The
second largest
of Great
White Egretróżanki
Ardea Rhodeus
alba in Poland
............................................................
Adam
Olszewski,
Michałcolony
Główka:
Występowanie
sericeus
(Pallas, 1776) i piskorza Misgurnus 454
Arkadiusz
Sikora:
Śródlądowa
obserwacja
foki
pospolitej
Phoca
vitulina
na
Wiśle
koło Gniewu
fossilis (Linné, 1758) w Puszczy Kampinoskiej – The occurrence of the bi�erling
Rhodeus sericeus (Pallas,
–1776)
Inlandand
record
of harbour
seal Phoca
vitulina
on the
Vistula
near Gniew
............................
weatherfish
Misgurnus
fossilis
(Linné,
1758)
in theRiver
Kampinos
Forest(Pomerania)
(Central Poland)
................... 460287
Przemysław Stolarz, Ewa Stolarz: Liczne występowanie salwinii pływającej Salvinia natans
w dolinie
dolnej
Pilicy
– The abundance
of floa�ng
watermoss
natans
in the lower
Pilica
Adam
Stebel:
Mech
pędzliczek
szerokolistny
Syntrichia
la�foliaSalvinia
(Hartm.)
Huebener
w Karpatach
Polskich
river
valley
...........................................................................................................................................................
i problemy jego ochrony – The Water Screw-moss Syntrichia la�folia in the Polish Carpathians and problems 463
Zbigniew
Bilański, Marek Pająk: Nowe stanowiska nasięźrzału pospolitego
of itsKołodziej,
protec�onPiotr
.................................................................................................................................................
293
Ophioglossum vulgatum na Płaskowyżu Kolbuszowskim – New locali�es of adder’s-tongue
Ophioglossum
vulgatumNobis:
on the Stanowisko
Kolbuszowa Plateau
Marcin
Nobis, Agnieszka
sasanki .........................................................................................
otwartej Pulsa�lla patens (L.) Mill. (Ranunculaceae) 467
AdamwKapler,
Wiesław
Gawryś,
Bronisław
Szmit,
Antoni
Krzyżewski:
Nowe,patens
liczne stanowisko
sasanki łąkowej in
Starachowicach (Przedgórze Iłżeckie) – A locality of Pulsa�lla
(L.) Mill. (Ranunculaceae)
Pulsa�lla
pratensis
na Wysoczyźnie Ciechanowskiej – Newly discovered, abundant
299
Starachowice
(Iłża (Ranunculaceae)
Foreland) .............................................................................................................................
locality of Pulsa�lla pratensis (Ranunculaceae) in Ciechanów Plateau (Central Poland) .................................... 470
Adam P. Kubiak: Flora naczyniowa doliny Olszówki (Kotlina Sandomierska) – walory i zagadnienia ochrony –
Vascular
flora of the Olszówka valley (Kotlina Sandomierska, SE Poland) – it’s values and conserva�on issues
RECENZJE
– REVIEWS
303
Wątrobowce
(Marchan�ophyta)
Leśnego
Kompleksu
Promocyjnego
„LasyOliwskich
Ryszard
Piotr
Górski:
Marcin Ochyra:
Stanisław
Wilga:
Rycerzyk
oliwkowożółty
Tricholomopsis
decora
(Fr.: Fr.)
Singer w Lasach
Środkowopomorskie”
(Pomorze Zachodnie)
........................................................................................................
(Trójmiejski Park Krajobrazowy)
– Tricholomopsis
decora (Fr.: Fr.) Singer in Lasy Oliwskie Forests (Trójmiejski 476
Ryszard
Ochyra: Park)
Erwin ................................................................................................................................................
Domínguez Díaz: Flora na�va Torres del Paine...................................................................... 479311
Landscape
RECENZJE � REVIEWS
Anna Medwecka-Kornaś: Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa (red.): Czerwona Księga Karpat Polskich.
Rośliny naczyniowe ...........................................................................................................................................
314
ARTYKUŁY
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 403–421, 2015
Struktura, dynamika i stan zdrowotny cisa pospolitego
Taxus baccata w rezerwacie przyrody „Cisy w Mogilnie”
(Karpaty Zachodnie)
Structure, dynamics and health status of the European yew
Taxus baccata popula�on in the “Cisy w Mogilnie” nature reserve
(Western Carpathians)
JAN BODZIARCZYK, MALWINA SIWY, MARCIN WIDLAK
Zakład Bioróżnorodności Leśnej, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu, Wydział Leśny
Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja
31–425 Kraków, al. 29 Listopada 46
e-mail: [email protected]
Słowa kluczowe: demografia, wzorzec przestrzenny, struktura populacji, rzadki i chroniony gatunek.
Stanowisko cisa pospolitego Taxus baccata L. koło Mogilna jest aktualnie jednym z najbogatszych
skupisk tego gatunku w polskiej części Karpat. Od kilkudziesięciu lat podlega ochronie rezerwatowej. W ciągu ostatnich 50 lat liczba osobników w populacji zwiększyła się prawie dwukrotnie,
a sporo z nich wyrosło poza granicą rezerwatu. Badaniami objęto całość populacji, która liczy
1272 osobniki. Większość cisów nie wytwarza organów generatywnych (85%). W odniesieniu do
danych sprzed 5 lat udział cisów o cechach pozwalających zidentyfikować płeć jest ponad czterokrotnie mniejszy, a w porównaniu do innych populacji karpackich badanych przez autorów – cisy
w Mogilnie najsłabiej obradzają (15% populacji). Większość osobników posiada zdrową i żywotną koronę (89%), ale aż u 67% cisów stwierdzono różnego rodzaju uszkodzenia pnia, wśród których dominują porażenia grzybowe. Głównym problemem w rozwoju populacji jest słabe obradzanie osobników i brak odpowiednio licznego odnowienia, które zapewniałoby ciągłość rozwoju populacji.
SUMMARY
“Cisy w Mogilnie” is one of the nine nature reserves that protect European yew in the Polish Western Carpathians.
The local yew population is one of the largest mountain populations of this species in Poland.
Detailed studies of the population structure and health status of each specimen were carried out in 2011 and
2012. A total of 1 272 yew specimens (over 0.5 m high) occur on an area of ca. 36 ha, which means that the
number of yews increased almost twice during the 50 years. Also seedlings and undergrowth of the protected
species occurred in the reserve, but their spatial distribution was irregular. The yew specimens are distributed
over the nature reserve area in clusters. The majority of them grow on gentle slopes exposed to the north, while
others prefer steep slopes of the streams’ banks (Fig. 2). In terms of altitude, their distribution in the reserve
ranges from 556 m to 715 m above sea level.
The height distribution of the local yew population specimens resembles, to some extent, the theoretical
normal distribution, however, a discrepancy between the actual height distribution and the theoretical one is
rather high (Fig. 7). The tallest yew in the nature reserve is 13 m high, while the female yew specimen growing
outside the boundaries of the reserve is 19 m high (Fig. 9). The most numerous are 5.5–6.5 m yew specimens.
Similarly to the height distribution, also the DBH distribution resembles the theoretical one. Also in this case,
however, there are discrepancies between both patterns (Fig. 10). The DBH of yew specimens varies from 1.3 to
44.6 cm. The thickest specimen (nature monument) is growing outside the borders of the nature reserve − its
stem circumference is 393 cm (Fig. 9). In the whole population, only seven specimens of varying size were found
dead. The percentage of specimens with determined sex is very low (15%), including ca. 12% produced female
flowers, and 3% – male flowers. The sex could not be determined for 85% of specimens, because they have not
produced any flowers in the year when the study was carried out.
It was found that as many as 89% of the yew population consist of specimens having vigorous, healthy
crowns with deeply green needles and with no signs of any discolouration or defoliation (Fig. 12). On the other
hand, the damaged stems were found in many yew specimens (67.4%; Fig. 13), which was caused mainly (35.5%)
by various rot fungi. As far as the health status of the yew specimens is concerned, an interesting phenomenon
was observed in the reserve, i.e. ca. 4.4% of stems had symptoms of bark peeling, and another 3.6% had traces
of being grazed by red deer and roe-deer.
Despite the fact that the European yew population protected in the nature reserve is large and still growing,
its further maintenance is far from being secured. A low percentage of specimens producing flowers and poor
seed production result in unsatisfactory natural regeneration of yew. Adverse growing conditions, such as a
disturbed stand structure and strong competition from herbaceous vegetation dominated by blackberry (Rubus
hirtus), reduce the establishment of seedlings and regeneration of yew specimens.
ARTYKUŁY
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 422–441, 2015
Monitoring gatunków zwierząt i roślin w Polsce w latach 2009–2014
Monitoring of animal and plant species in Poland in 2009–2014
MAŁGORZATA MAKOMASKA�JUCHIEWICZ, JOANNA PERZANOWSKA
Instytut Ochrony Przyrody
Polska Akademia Nauk
31–120 Kraków, al. A. Mickiewicza 33
e-mail: [email protected]
Słowa kluczowe: Dyrektywa Siedliskowa, gatunki o znaczeniu dla Wspólnoty, monitoring stanu
populacji i siedlisk gatunków, ocena stanu ochrony.
W latach 2009–2014 prowadzono terenowe prace monitoringowe w ramach projektu „Monitoring
gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów
ochrony siedlisk Natura 2000 – faza III i faza IV”. Była to kontynuacja prac będących częścią
Państwowego Monitoringu Środowiska, rozpoczętych w latach 2006–2008. Tak jak poprzednio,
koordynował je Instytut Ochrony Przyrody PAN na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony
Środowiska. Głównym celem projektu było opracowanie metodyk monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych, ocena stanu populacji i siedlisk gatunków oraz struktury i funkcji siedlisk
przyrodniczych na wybranych stanowiskach i obszarach Natura 2000. Efektem prac było także
przygotowanie raportów dla Komisji Europejskiej na temat stanu ochrony gatunków i siedlisk
o znaczeniu wspólnotowym na poziomie regionów biogeograficznych. W niniejszym artykule
przedstawiono zakres i wyniki prac monitoringowych wykonanych w latach 2009–2014 w odniesieniu do gatunków zwierząt i roślin.
SUMMARY
In the years 2009–2014, the Institute for Nature Conservation of the Polish Academy of Science coordinated the
monitoring project entitled “Monitoring of species and natural habitats with particular regard to special areas
of conservation of the Natura 2000 network – the 3rd and 4th phases”. The project was implemented within the
framework of the State Monitoring of Environment, supervised by the Chief Inspectorate of Environmental
Protection and financed by the National Fund of Environmental Protection. The main objectives of the project
were to develop monitoring methods for particular species and natural habitats and to conduct a monitoring
survey in selected localities situated inside and outside the Natura 2000 network. The survey focused on the
assessment of the status of populations and habitats of species, and the structure and functions of natural
habitats. The results of monitoring were used as a basis of reports submitted to the European Commission on
the conservation status of species and habitats in the biogeographical regions.
Organization and methodical assumptions, as well as the results of the 1st and 2nd phases of the monitoring
program were presented, among others, in the “Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (Makomaska-Juchiewicz et al.
2009). In the years 2009–2014, the project was continued. There were monitored 96 animal species at more than
2200 sites and 60 plant species, at 705 sites. Some species were surveyed twice in this period. For most of the
plant species, the monitored sites are a good representation of their populations.
The results of the monitoring project indicated that the conservation status of animal species was favourable
at only 31% of the surveyed sites. At most of the sites, the status was unfavourable: inadequate U1 (at 31.4% of the
sites and bad U2 at 30.4% of the sites (Fig. 4). Of the three parameters of the conservation status, the population
got the lowest score. This parameter had the lowest percentage of FV (39%) and the highest percentage of U2
(27.6%) (Fig. 5). The best assessed parameter was the habitat of species. The comparison of the monitoring
results between the two biogeographical regions did not show large differences in the conservation status of
animal species. In the alpine region, however, the percentage of sites with bad conservation status was lower and
the quality of species’ habitats was better than in the continental region (Figs 6, 7). For more than half of the
surveyed animal species (61.5%), the monitoring results allowed to conclude on their conservation status at a
national level (Fig. 8). For other species, the sample of the surveyed sites was too small.
The results of the monitoring of plant species were similar. The conservation status of plant species was
also unfavourable at most of the monitored sites. The percentage of favourable assessments (FV) was only 30%,
while that of unfavourable-inadequate (U1) amounted to 36% and that of unfavourable-bad – 32.7% (Fig. 9).
It was the status of habitats which decided about the assessment of the overall conservation status as U1, while
the bad conservation status U2 was most often the result of the bad status of populations (Fig. 10). Future
prospects were the best assessed parameter; it was favourable at about 50% of the sites. It has been found that
the conservation status of plant species is better in the alpine region where it was assessed as favourable at about
45% of the surveyed sites, and as bad at only 17.5%. In the continental region, the respective values amounted to
24.9% and 38.3%. The percentage of sites with unfavourable-inadequate U1 conservation status of plant species
were similar in both regions – about 36% (Fig. 11). Assessments of particular parameters of conservation status
are also better in the alpine region, especially of the habitat and future prospects (Fig. 12). Assessments of the
conservation status at the monitored sites were used to conclude on the conservation status of plant species in
the country (Fig. 13).
ARTYKUŁY
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 442–453, 2015
Odszkodowania za szkody powodowane przez niedźwiedzie
brunatne w województwie podkarpackim w latach 1999–2014
Compensa�ons for brown bear damages in the Podkarpackie
Voivodeship in 1999–2014
CARLOS BAUTISTA1, AGNIESZKA OLSZAŃSKA1, TERESA BEREZOWSKA�CNOTA1, HUBERT FEDYŃ2,
TOMASZ JASTRZĘBSKI2, ROBERT NOWAKOWSKI2, AGNIESZKA MARCELA2, NURIA SELVA1
Instytut Ochrony Przyrody
Polska Akademia Nauk
31–120 Kraków, al. A. Mickiewicza 33
e-mail: [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]
1
2
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
35–001 Rzeszów, al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 38
e-mail: [email protected]; [email protected];
[email protected]; [email protected]
Słowa kluczowe: Bieszczady, konflikty między człowiekiem a dzikimi zwierzętami, odszkodowania,
ochrona i zarządzanie dziką przyrodą, pasieka, Ursus arctos.
Szkody powodowane przez niedźwiedzie są rekompensowane w wielu krajach Europy. W Polsce
odszkodowania za szkody powodowane przez niedźwiedzie wypłacane są już od 1970 roku, jednak badania dotyczące rodzaju szkód, ich przyczyn oraz konsekwencji wypłacanych odszkodowań są nieliczne. W niniejszym artykule przedstawiono przestrzenny i czasowy rozkład odszkodowań wypłaconych za szkody powodowane przez niedźwiedzie na Podkarpaciu w latach 1999–
–2014. W badanym okresie na terenie woj. podkarpackiego wypłacono 545 rekompensat, w większości (97%) za szkody w pasiekach. Rocznie wypłacano średnio 34 (SD = 26,5) odszkodowania
za szkody powodowane przez niedźwiedzie, jednak różnice pomiędzy poszczególnymi latami były
wysokie (od 0 w 2006 r. do 99 w 2010 r.). Średni roczny sumaryczny koszt wypłacanych odszkodowań wyniósł 60 575 zł (SD = 65 077,1), a średni koszt jednego odszkodowania – 1785 zł (SD =
1942,8). Większość zrekompensowanych szkód powodowanych przez niedźwiedzie (70%) zgłaszano od kwietnia do sierpnia, a najwięcej szkód notowano w kwietniu. Szkody były wyrządzane
w całym zasięgu występowania niedźwiedzia na Podkarpaciu, wyróżniono jednak miejsca częstszego ich pojawiania się (tzw. hotspotów). W porównaniu z kosztami odszkodowań za szkody powodowane przez inne gatunki chronione czy kosztami odszkodowań wypłacanych w innych krajach, sumaryczne kwoty odszkodowań za szkody powodowane przez niedźwiedzie w Polsce są
bardzo niskie. W artykule zwrócono uwagę na znaczenie polityk ochrony i zarządzania przyrodą,
wdrażających i dofinansowujących mechanizmy zapobiegania szkodom, a co za tym idzie – minimalizujących koszty odszkodowań. Podkreślono również konieczność stworzenia tzw. map ryzyka, które pozwolą na identyfikację obszarów częstszego występowania szkód i ukierunkowanie
tam działań ochronnych.
SUMMARY
The damages caused by brown bears are compensated in many countries of Europe. In Poland damages
caused by bears are compensated by the government since 1970; however the study of the compensation of
bear damages and its underlying causes is still poorly addressed. Here we aimed at analyzing the spatial and
temporal distribution of the compensation of damages caused by bears in Podkarpackie Voivodeship from
1999 to 2014. A total of 545 damages were compensated in the study period, from which 97% were damages to
apiaries. An average of 34 (SD = 26.5) damages were compensated per year, although the variations were high,
ranging from 0 to 99 compensations in 2006 and 2010, respectively. On average, 60,575 PLN (SD = 65,077.1)
were compensated per year, and 1,785 PLN (SD = 1,942.8) were compensated per damage. The majority of
the compensated damages (70%) occurred between April and August, with the highest peak in April (Fig. 3).
Although compensated properties were located across the whole bear distribution in Podkarpackie, damages
occurred more frequently in certain areas or hotspots. In comparison with other protected species and other
countries with compensation schemes, the costs associated with damages caused by bears in Poland are very
low. We highlight the importance of management and conservation policies that implement and subsidize
measures to prevent damages in order to minimize compensation costs. To prevent efficiently the occurrence of
damages caused by bears, we propose the creation of risk maps that allow the identification of more vulnerable
areas to prioritize conservation efforts.
NOTATKI
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 454–459, 2015
Druga największa kolonia czapli białej Ardea alba w Polsce
The second largest colony of Great White Egret Ardea alba
in Poland
ADAM ZBYRYT1, EDYTA KAPOWICZ1, SZYMON BZOMA2
1
Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
15–471 Białystok, ul. Ciepła 17
e-mail: [email protected], [email protected]
Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING
81–526 Gdynia, ul. Świerkowa 34/7
e-mail: [email protected]
2
Słowa kluczowe: czapla biała, Ardea alba, kolonia lęgowa, czapla siwa, kormoran.
Pod koniec kwietnia 2015 r. dokonano odkrycia lęgów czapli białej Ardea alba na jeziorze Gaładuś
(54°10′06,3″N; 23°25′14,8″E). W dniu 22.05.2015 r. przeprowadzono szczegółową inwentaryzację
zajętych gniazd kormoranów, czapli siwych i czapli białych gniazdujących na wyspie. Całkowita
liczba par zasiedlająca badaną kolonię wynosiła 727, w tym 498 par kormoranów (68,5%), 116
par czapli białej (16,0%) i 113 par czapli siwej (15,5%). Odkryta kolonia czapli białej jest najdalej na północ wysuniętym w kraju stanowiskiem lęgowym tego gatunku. W 2015 r. była ona również największą kolonią czapli białej w Polsce i drugą (ex aequo) co do wielkości dotychczas znanych z terenu kraju.
SUMMARY
At the end of April breeding pairs of Great White Egret Ardea alba were discovered on the Lake Gaładuś
(54°10′06,3″N; 23°25′14,8″E). On the 22nd May 2015, a detailed survey of occupied nests of Cormorants
Phalacrocorax carbo, Grey Herons Ardea cinerea and Great White Egrets was carried out on the island. The total
number of pairs populating the investigated colony was 727, including 498 pairs of Cormorants (68.5%), 116
pairs of Great Egret (16.0%) and 113 pairs of Grey Heron (15.5%). The discovered colony of Great White Egret is
the northernmost breeding site of this species in Poland. In 2015 this was also the largest colony of Great White
Egret in Poland and the second (ex aequo) ever known in the country.
454
NOTATKI
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 460–462, 2015
Śródlądowa obserwacja foki pospolitej Phoca vitulina
na Wiśle koło Gniewu
Inland record of harbour seal Phoca vitulina on the Vistula River
near Gniew (Pomerania)
ARKADIUSZ SIKORA
Stacja Ornitologiczna, Muzeum i Instytut Zoologii
Polska Akademia Nauk
80–680 Gdańsk, ul. Nadwiślańska 108
e-mail: [email protected]
Słowa kluczowe: Phoca vi�ulina, śródlądzie, rzeka, Pomorze.
W październiku 2015 roku na śródlądowym odcinku Wisły, poniżej Gniewu, w pobliżu miejscowości Wielkie Walichnowy (888 km rzeki) obserwowano jedną fokę pospolitą Phoca vitulina. Wcześniej, w lipcu 2012 roku, widziano osobnika tego gatunku koło Polskiego Gronowa
(883 km rzeki).
SUMMARY
In October 2015, a single individual of harbour seal Phoca vitulina was observed on the inland waters of the
Vistula river near Wielkie Walichnowy (the 888th km of the river). Previously one individual of this species was
observed near the same place (Polskie Gronowo, the 883rd km of the Vistula) in July 2012.
460
NOTATKI
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 463–466, 2015
Liczne występowanie salwinii pływającej Salvinia natans
w dolinie dolnej Pilicy
The abundance of floa�ng watermoss Salvinia natans
in the lower Pilica river valley
PRZEMYSŁAW STOLARZ, EWA STOLARZ
Centrum Ekologii Człowieka
05–075 Warszawa-Wesoła, ul. T. Kościuszki 24
e-mail: [email protected], [email protected]
Słowa kluczowe: salwinia pływająca, Salvinia natans, starorzecza, sieć Natura 2000.
W latach 2013–2014 badano występowanie salwinii pływającej Salvinia natans (L.) All. w dolnej części doliny Pilicy (Nizina Mazowiecka, odcinek Białobrzegi–Mniszew). Skontrolowano 81
zbiorników wodnych w dolinie oraz koryto rzeki na długości 28 km. Roślinę wykryto na 27 stanowiskach w polach ATPOL ED68, ED86 i ED87, głównie w starorzeczach (51,9% stanowisk), rzadziej w korycie rzeki (29,6%) oraz w stawach i sadzawkach (18,5%).
SUMMARY
In 2013–2014, the presence of floating watermoss Salvinia natans (L.) All. was analysed in the lower Pilica
river valley (Mazovian Lowland, Central Poland, Białobrzegi-Mniszew river section). We inspected 81 water
reservoirs and 28 km of the riverbed. The plant was found at 27 sites in the ATPOL fields no. ED68, ED86
and ED87, mainly in oxbow lakes (51.9% of the sites), less frequently in the riverbed (29.6%) and in ponds
(18.5%).
463
NOTATKI
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 467–469, 2015
Nowe stanowiska nasięźrzału pospolitego
Ophioglossum vulgatum na Płaskowyżu Kolbuszowskim
New locali�es of adder’s-tongue Ophioglossum vulgatum
on the Kolbuszowa Plateau
ZBIGNIEW KOŁODZIEJ, PIOTR BILAŃSKI, MAREK PAJĄK
Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
31–425 Kraków, al. 29. Listopada 46
e-mail: [email protected], [email protected], [email protected]
Słowa kluczowe: Płaskowyż Kolbuszowski, siatka ATPOL.
Nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum L., znany był dotychczas z dwóch stanowisk na
Płaskowyżu Kolbuszowskim. W latach 2008 i 2015 odkryto trzy nowe stanowiska w miejscowościach Wólka Niedźwiedzka-Budy (ATPOL FF46) oraz Nart i Poręby Wolskie (ATPOL FF34).
Najliczniej nasięźrzał występował w miejscowości Nart – na powierzchni ok. 3 m2 zagęszczenie
wynosiło około 40 osobników na 1 m2.
SUMMARY
So far, only two sites of Ophioglossum vulgatum had been known from the Kolbuszowa Plateau, described in
1929 and 1968. This paper describes three new Ophioglossum vulgatum localities in two ATPOL quadrants
(FF34 and FF46). Two newly described sites (A and C) are connected patches of grassland displaying Molinion
caeruleae syndrome (Junco-Molinietum and Gallo borealis-Molinietum). Ophioglossum vulgatum occurred most
often at the third site (B), in a grassland meadow dominated by Cirsium rivulare, Lychnis flos-cuculi, and Galium
boreale, as well as other species typical of wet or fresh meadows. This locality yielded about 140 specimens of
which almost half developed sporophyll ears.
467
NOTATKI
Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (6): 470–475, 2015
Nowe, liczne stanowisko sasanki łąkowej Pulsa�lla pratensis
(Ranunculaceae) na Wysoczyźnie Ciechanowskiej
Newly discovered, abundant locality of Pulsa�lla pratensis
(Ranunculaceae) in Ciechanów Plateau (Central Poland)
ADAM KAPLER1, WIESŁAW GAWRYŚ1, BRONISŁAW SZMIT2, ANTONI KRZYŻEWSKI1
Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny –
– Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Warszawie-Powsinie
02–973 Warszawa, ul. Prawdziwka 2
e-mail: [email protected], [email protected]
1
2
Szkółka Drzew i Krzewów Ozdobnych „Joanna i Bronisław Szmit”, Pęchcin
06–400 Ciechanów, ul. Kwiatowa 18
e-mail: [email protected]
Słowa kluczowe: Pulsa�lla pratensis, Wysoczyzna Ciechanowska, Pęchcin.
Sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis (L.) Mill. jest rzadką, chronioną w Polsce i państwach ościennych rośliną z rodziny jaskrowatych. W pracy opisano nieznane dotychczas botanikom stanowisko tego gatunku na Wysoczyźnie Ciechanowskiej (woj. mazowieckie) obejmujące około 300
osobników, z których większość odznacza się dobrą kondycją. Z uwagi na bliskość intensywnie
użytkowanych pól ornych, pastwisk oraz szkółek ogrodniczych, naturalne procesy sukcesji, obecność ekspansywnego trzcinnika piaskowego, groźbę wykupu działki z przeznaczeniem na skład
sypkich materiałów budowlanych oraz na wysokie walory ozdobne sasanek, narażające je na zrywanie i wykopywanie, populację objęto monitoringiem i ochroną.
SUMMARY
The protected and rare Small Pasque Flower Pulsatilla pratensis (L.) Mill. (Ranunculaceae) was found at the
new site, previously unknown to botanists, in Pęchcin near Ciechanów (Central Poland, Ciechanów Plateau,
Mazovia province) during fieldwork in 2012 and 2013. The observed population consists of nearly 300 clumps,
most of them generative ones. Pasque flowers grow in open pine forest near arable fields, meadows, pastures
and hives.
Due to relatively intensive agriculture and horticulture near this locality and beauty of this species, often
illegally collected from natural populations, monitoring and other forms of active protection (site of ecological
interest) of this population are necessary.
470