Polipowatość rodzinna – orzekanie o niezdolności do pracy dla

Polipowatość rodzinna – orzekanie o niezdolności do pracy dla

82
Orzecznictwo Lekarskie 2007, 4(2): 82-84
Polipowatoœæ rodzinna – orzekanie o niezdolnoœci
do pracy dla celów rentowych
Familial adenomatous polyposis - certifying about incapacity to work
for disability pension purposes
MA£ GORZATA LIPOWSKA 1/, ZBIGNIEW KUCZEWSKI 1/, EWA GWO DZIEWICZ-SIWICKA 2/
1/
2/
Departament Orzecznictwa Lekarskiego ZUS – Warszawa
Oddzia³ ZUS w Olsztynie
Streszczenie
Polipowatoœæ rodzinna (Familial Adenomatous Polyposis – FAP) jest rzadk¹
dziedziczon¹ genetycznie jednostk¹ chorobow¹. Cechuje siê
wystêpowaniem du¿ej iloœci polipów w jelicie grubym i odbytnicy oraz
du¿ym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego. Rozpoznanie polipowatoœci
rodzinnej opiera siê na: wywiadzie rodzinnym, testach genetycznych
oraz badaniach dodatkowych (badania endoskopowe jelita grubego).
Leczeniem z wyboru jest profilaktyczne wyciêcie jelita grubego. Osoby
z rozpoznan¹ polipowatoœci¹ rodzinn¹ podlegaj¹ tylko kontrolnym
badaniom endoskopowym i mog¹ wykonywaæ swoj¹ pracê. Pacjenci po
leczeniu operacyjnym mog¹ byæ niezdolni do pracy.
Summary
FAP (Familial Adenomatous Polyposis) is a rare hereditary disease. Its
characteristic feature is occurrence of many polyps in the large intestine
and fast progression of colorectal cancer. Diagnosis of FAP consists of
: family medical history, genetics tests, other tests (endoscopy of
colorectal). Treatment consists of prophylactic deletion of colorectal.
Afflicted with diagnosed FAP undergo endoscopy examination and
they are able to work. After operation, patients may be unable to
work.
Key words: FAP, medical certification, work disability
S³owa kluczowe: polipowatoœæ rodzinna, orzecznictwo lekarskie,
niezdolnoϾ do pracy
© Orzecznictwo Lekarskie 2007, 4(2): 82-84
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.ol.21net.pl
Ma³gorzata Lipowska
Departament Orzecznictwa Lekarskiego ZUS
ul. 11-ego Listopada 15A
03-446 Warszawa
Nades³ano: 14.12.2007
Zakwalifikowano do druku: 18.12.2007
Wstêp
PolipowatoϾ rodzinna (Familial Adenomatous
Polyposis – FAP) cechuje siê wystêpowaniem w jelicie grubym i w odbytnicy licznych (powy¿ej stu)
gruczolakowatych polipów [1, 2, 3, 4]. Jest to rzadka (1:10 000 populacji) jednostka chorobowa, spowodowana mutacj¹ genu APC (adenomatous polyposis coli) na chromosomie 5q21, dziedziczona jako
cecha autosomalna dominuj¹ca. Odznacza siê prawie 100% ryzykiem rozwoju raka jelita grubego
oko³o 40 roku ¿ycia.[5] Od oko³o 20 lat prowadzone s¹ rejestry rodzin z rozpoznan¹ polipowatoœci¹. W Polsce taki rejestr utworzy³ w 1980 r. prof.
dr hab. med. Roman Góral z Katedry Chirurgii
Akademii Medycznej w Poznaniu.
Pocz¹tkowo przebieg choroby jest bezobjawowy, (zazwyczaj nie ujawnia siê przed 10 rokiem
¿ycia), a w póŸniejszym okresie mo¿e wystêpowaæ
krew w stolcu, zmiana rytmu wypró¿nieñ, niedokrwistoœæ. Rozpoznanie FAP opiera siê na: wywiadzie rodzinnym (polipy lub rak jelita grubego u rodziców b¹dŸ rodzeñstwa), badaniach genetycznych (poszukiwanie mutacji genu APC), badaniach
dodatkowych (wlew cieniuj¹cy trójfazowy jelita
grubego, wziernikowanie: rekto- i kolonoskopia)
[3, 6].
Znajomoœæ przebiegu choroby u osób nieleczonych sta³a siê podstaw¹ do zalecenia – jako standardowego sposobu leczenia – profilaktycznej kolektomii lub proktokolektomii. Rodzaj i czas wy-
Lipowska M, Kuczewski Z, GwoŸdziewicz-Siwicka E. Polipowatoœæ rodzinna – orzekanie o niezdolnoœci do pracy ...
konania operacji powinien byæ zawsze rozpatrywany indywidualnie. Zwykle wykonuje siê jeden
z trzech zabiegów: kolektomia, proktokolektomia
totalna, proktokolektomia z wytworzeniem zbiornika z jelita czczego i zespoleniem go z odbytem
(ileal pouch – anal anastomosis) [3, 7, 8].
Celem pracy by³a analiza wydanych orzeczeñ
dla potrzeb ubezpieczenia spo³ecznego osobom
z rozpoznan¹ polipowatoœci¹ rodzinn¹ jelita grubego.
MATERIA£ I METODA
W Departamencie Orzecznictwa Lekarskiego
Zak³adu Ubezpieczeñ Spo³ecznych przeprowadzono analizê 72 spraw zawieraj¹cych orzeczenia wydane przez lekarzy orzeczników lub komisje lekarskie w okresie od 1 stycznia 2001 roku do 31 grudnia 2005 roku z rozpoznaniem „Polipowatoœæ rodzinna jelita grubego”.
WYNIKI
Analiza dokumentacji orzeczniczo-medycznej
w powy¿szych sprawach wykaza³a, ¿e:
- rozpoznanie polipowatoœci rodzinnej jelita grubego dotyczy³o 39 kobiet i 33 mê¿czyzn;
- w wiêkszoœci by³y to osoby w wieku 25-50 lat
(51 osób);
- w 55 sprawach byli to pracownicy fizyczni;
- w 33 przypadkach polipowatoœæ rodzinna wyst¹pi³a wœród cz³onków rodziny (matka, ojciec,
siostra, brat);
- u 69 osób przeprowadzono leczenie operacyjne;
- w 4 sprawach – po wyczerpaniu wczeœniej przyznanego œwiadczenia – nie z³o¿ono nowego
wniosku rentowego;
- w 18 przypadkach w aktach by³a zawarta dokumentacja zawodowa wskazuj¹ca na ponowne podjêcie pracy albo te¿ rozpoczêcie dzia³alnoœci gospodarczej;
- w 5 aktach by³a zawarta informacja o zgonie
ubezpieczonego.
OMÓWIENIE
Fakt rozpoznania polipowatoœci rodzinnej nie
uzasadnia orzekania o d³ugotrwa³ej niezdolnoœci
do pracy. Chorzy z rozpoznanym FAP podlegaj¹
okresowej kontroli endoskopowej, a ewentualne
zabiegi endoskopowego usuwania polipów mog¹
byæ wykonywane w ramach czasowej niezdolnoœci do pracy [3, 8].
83
Konsekwencj¹ usuniêcia jelita grubego w organizmie cz³owieka mog¹ byæ zaburzenia czynnoœci
wch³aniania wody i elektrolitów oraz pasa¿u treœci jelitowej i dopiero one mog¹ mieæ wp³yw na
ograniczenie zdolnoœci do pracy. Osoby po wyciêciu ca³ej okrê¿nicy z wytworzeniem zespolenia krêtniczo-odbytniczego, u których nie wystêpuj¹ zaburzenia wch³aniania i pasa¿u, mog¹ pracowaæ
zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Wydaje siê, ¿e przeciwwskazaniem mo¿e tu byæ
tylko ciê¿ka i bardzo ciê¿ka praca fizyczna, a poniewa¿ tego rodzaju zabiegi operacyjne dotycz¹
najczêœciej osób stosunkowo m³odych, istotne jest
rozwa¿enie u nich celowoœci przekwalifikowania
zawodowego. W przypadku osób wykazuj¹cych
zaburzenia wch³aniania i pasa¿u lub inne powik³ania leczenia chirurgicznego (np. przetoka jelitowa), mo¿e okazaæ siê konieczne ustalenie czêœciowej lub ca³kowitej niezdolnoœci do pracy.
Osoby, u których przeprowadzono leczenie
operacyjne poprzez wyciêcie ca³ego jelita grubego
z wytworzeniem sztucznego odbytu, mog¹ kontynuowaæ pracê zarobkow¹, z wyj¹tkiem ciê¿kiej
i bardzo ciê¿kiej pracy fizycznej [9]. Ograniczeniem
do wykonywania pracy mo¿e byæ brak mo¿liwoœci zapewnienia w³aœciwej higieny sztucznego odbytu. W przypadku takich osób równie¿ nale¿y
rozwa¿yæ celowoœæ przekwalifikowania zawodowego. Osoby, u których wystêpuj¹ istotne zaburzenia wch³aniania oraz pasa¿u, albo inne powik³ania zwi¹zane z wykonanym zabiegiem operacyjnym i wy³onionym sztucznym odbytem, mog¹
byæ czêœciowo lub ca³kowicie niezdolne do pracy.
WNIOSKI
– Sam fakt rozpoznania u ubezpieczonego rodzinnej polipowatoœci jelita grubego nie uzasadnia
orzekania o d³ugotrwa³ej niezdolnoœci do pracy.
– Tak¿e wyciêcie, ze wskazañ profilaktycznych,
ca³ego jelita grubego z wytworzeniem zespolenia krêtniczo – odbytniczego, nie uzasadnia takiej niezdolnoœci, je¿eli nie wystêpuj¹ powik³ania zwi¹zane z zbiegiem operacyjnym i nie skutkuj¹ powa¿nymi zaburzeniami gospodarki
wodno-elektrolitowej.
– Orzekanie o d³ugotrwa³ej niezdolnoœci do pracy jest zasadne w razie wyst¹pienia powik³añ
choroby (ciê¿kie zaburzenia wodno – elektrolitowe, zrakowacenia polipa(-ów), lub zabiegu
operacyjnego. Stopieñ niezdolnoœci do pracy
u takich badanych jest zale¿ny od rodzaju i natê¿enia powik³añ.
84
Orzecznictwo Lekarskie 2007, 4(2): 82-84
Piœmiennictwo
1. Sz czeklik A. Choroby wewnêtrzne. Wydawnictwo
Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.
2. Fauci AS. Interna Harrisona. Wydawnictwo Czelej, Lublin
2000.
3. Gabryelewicz A. Gastroenterologia w praktyce, 2002,
PZWL, Warszawa.
4. Herold G. Medycyna wewnêtrzna. PZWL, Warszawa 2001.
5. Krzakowski M. Onkologia kliniczna. Wydawnictwo
Medyczne Borgis, Warszawa 2006.
6. Bers MH, Berkow R. The Merck Manual. Podrêcznik
diagnostyki i terapii. Wydawnictwo Medyczne Urban &
Partner, Wroc³aw 1999.
7. Œliwiñski M, Rudowski W. Chirurgia kliniczna
i operacyjna. PZWL, Warszawa 1985.
8. Herman RM. Chirurgia koloproktologiczna, Medycyna
Praktyczna – Chirurgia 2004, nr 3.
9. Orzecznictwo socjalno-medyczne w niemieckim
ustawowym ubezpieczeniu rentowym, ZUS, 1997,
Warszawa.