„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO” – W REJONIE

Transkrypt

MPU-ORZ2/5044-14/Maz/11
5467/11
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOTYCZĄCA PROJEKTU
MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OBSZARU
„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO” – W REJONIE
STRUMIENIA RÓśANEGO I UL. UMULTOWSKIEJ W POZNANIU
OPRACOWANIE:
ZESPÓŁ OPRACOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH
MGR INś. AGNIESZKA WIECZORKIEWICZ
MGR INś. ANNA MOCZKO – FLORA I FAUNA
POZNAŃ, PAŹDZIERNIK 2011 R./STYCZEŃ 2012 R.*
*
NINIEJSZA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO UWZGLĘDNIA ZMIANY WYNIKAJĄCE Z UZYSKANYCH OPINII I DOKONANYCH UZGODNIEŃ
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU MPZP. OBSZARU
„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO” – W REJONIE STRUMIENIA RÓśANEGO I UL. UMULTOWSKIEJ W POZNANIU
1.
WPROWADZENIE ............................................................................................................................... 3
1.1. Informacje wstępne ........................................................................................................................ 3
1.2. Podstawy formalno-prawne opracowania .......................................................................................... 3
1.3. Cel i zakres merytoryczny opracowania ............................................................................................. 4
1.4 Wykorzystane materiały i metody pracy ............................................................................................ 4
2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .............................................. 7
2.1. PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu............................................................................ 7
2.2. Rzeźba terenu ................................................................................................................................ 8
2.3. Budowa geologiczna i warunki gruntowe ........................................................................................... 8
2.4. Warunki wodne .............................................................................................................................. 9
2.5. Szata roślinna ................................................................................................................................. 9
2.6. Świat zwierzęcy ............................................................................................................................ 12
2.7. Gleby ........................................................................................................................................... 13
2.8. Klimat lokalny ............................................................................................................................... 13
2.9. Dziedzictwo kulturowe ................................................................................................................... 14
2.10. Jakość powietrza atmosferycznego ................................................................................................. 15
2.11. Klimat akustyczny ......................................................................................................................... 16
2.12. Jakość wód .................................................................................................................................. 17
3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI
PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE
USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY .................................................................................................. 18
4. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU ..................................... 20
4.1. Cel opracowania projektu planu ..................................................................................................... 20
4.2. Ustalenia projektu planu ................................................................................................................ 21
4.3. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami ................................................................ 23
4.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu .................. 25
5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM
I LOKALNYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ........................ 27
6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO .................. 30
6.1. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi ............................................................................................. 30
6.2. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ....................................................................... 32
6.3. Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz .................................................................... 33
6.4. Oddziaływanie na szatę roślinną ..................................................................................................... 36
6.5. Oddziaływanie na powietrze........................................................................................................... 37
6.6. Oddziaływanie na klimat akustyczny ............................................................................................... 38
6.7. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe ......................................................................................... 39
6.8. Oddziaływanie na ludzi .................................................................................................................. 39
6.9. Oddziaływanie na zwierzęta ............................................................................................................ 40
6.10.Oddziaływanie na dobra materialne ................................................................................................. 40
6.11.Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary cenne przyrodniczo .......................................... 41
6.12.Oddziaływanie transgraniczne......................................................................................................... 42
6.13.Pola elektromagnetyczne................................................................................................................ 42
7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .................................................................................. 43
8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM
DOKUMENCIE ................................................................................................................................... 43
9. WNIOSKI .......................................................................................................................................... 44
10. STRESZCZENIE ................................................................................................................................. 45
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
1.
Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp. na tle ortofotomapy miasta Poznania
2.
Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp. na tle mapy topograficznej
3.
Hipsometria
4.
Mapa glebowa
5.
Geologia
6.
Projekt mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu, MPU
2012r. – etap procedury planistycznej – wyłoŜenie do publicznego wglądu
7.
Dokumentacja fotograficzna terenu opracowania
2
1.
WPROWADZENIE
1.1.
Informacje wstępne
Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko, dotycząca
projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo –
Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu.
Projekt planu miejscowego opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003
Rady Miasta Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu.
Granica wspomnianego powyŜej projektu mpzp. obejmuje tereny znajdujące się w północnej
części Poznania, w dzielnicy Stare Miasto. Przedmiotowy obszar projektu planu połoŜony jest
na północ od torów kolejowych Północnej Kolejowej Obwodnicy Towarowej, w sąsiedztwie zabudowy
budynków Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz zabudowań os. RóŜany Potok, a takŜe
w bezpośrednim sąsiedztwie ul. Umultowskiej (poza granicami obszaru mpzp.).
Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem projektu planu miejscowego wynosi 17,68 ha.
1.2.
Podstawy formalno-prawne opracowania
Obowiązek
sporządzenia
prognozy
oddziaływania
na
środowisko
wynika
z
ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1.
W myśl powyŜszej ustawy prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy
dokument, niezbędny do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Zgodnie z art. 51 ust. 1 organ
administracji opracowujący m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego obligatoryjnie
sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Natomiast stosownie do art. 50 przeprowadzenie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagane jest równieŜ w przypadku wprowadzenia
zmian do obowiązującego planu miejscowego.
Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu planu
miejscowego wskazuje równieŜ art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym2, zgodnie z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta
sporządza projekt planu miejscowego wraz z prognozą, uwzględniając zapisy studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz
z prognozą oddziaływania na środowisko przedkładane są instytucjom i organom właściwym do
zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a takŜe są przedmiotem społecznej oceny – podlegają
wyłoŜeniu do publicznego wglądu, a ustalenia prognozy mogą mieć wpływ na decyzje rady gminy
w sprawie uchwalenia planu miejscowego.
1
2
Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z dnia 7 listopada 2008 r. ze zmianami
Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami
3
1.3.
Cel i zakres merytoryczny opracowania
Głównym celem sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie
przewidywanego wpływu na środowisko, jaki moŜe mieć miejsce na skutek realizacji dopuszczonych
w projekcie planu form zagospodarowania przestrzennego. W tym celu w prognozie ocenia się relacje
pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi, a uwarunkowaniami środowiska
przyrodniczego, a takŜe aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównowaŜonego
rozwoju.
W prognozie oddziaływania na środowisko analizie i ocenie podlega projekt uchwały
w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem,
stanowiącym załącznik graficzny uchwały.
Szczegółowy zakres informacji wymaganych w prognozie określa w art. 51 ust. 2 ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 52
ust. 1 ww. ustawy informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko muszą być
opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny, a takŜe dostosowane do
zawartości i stopnia szczegółowości informacji zawartych w projekcie planu miejscowego.
Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy zakres i stopień szczegółowości informacji
zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi w art. 57
i 58 ustawy – Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismem WOOIII.411.427.2011. PW z dnia 03.10.2011r.) oraz Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym
w Poznaniu (pismem NS-72/1-196(1)/11 z dnia 04.10.2011 r.).
1.4
Wykorzystane materiały i metody pracy
Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe:
Literatura:
•
Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne Kondracki J., Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1994,
•
Przyrodnicze aspekty bezpiecznego budownictwa JeŜ J., Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej,
Poznań 2001,
•
Fizjografia urbanistyczna Szponar A., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003,
•
Wśród zwierząt i roślin, Kronika miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2002,
•
Środowisko naturalne miasta Poznania, część I, Urząd Miejski w Poznaniu, wydział Ochrony
Środowiska, Poznań 1996.
Materiały kartograficzne
•
mapa zasadnicza dla obszaru planu w skali 1:2000,
•
mapa ewidencyjna gruntów w skali 1:1000,
•
mapa glebowo-rolnicza,
4
•
mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji
i Kartografii, 2001,
•
mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji
i Kartografii, 2004,
•
szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D,
Państwowy Instytut Geologiczny, 1990.
Akty prawne
•
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
o udziale społeczeństwa, w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80,
poz. 717 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze
zmianami),
•
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243
ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 ze
zmianami),
•
Ustawa z dnia z dnia 28 września 1991 o lasach (Dz. U. 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze zmianami),
•
Ustawa z dnia 7 maja 2010r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych
(Dz. U. Nr 106, poz. 675),
•
Rozporządzenie Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie
określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp.
Nr 4, poz. 61),
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826),
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397),
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania
tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883),
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów
siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie (Dz. U. Nr 92, poz. 1029),
5
•
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690,
ze zmianami),
•
Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2010 r. w sprawie stawek opłat za
usunięcie drzew i krzewów oraz stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2011 (M. P. Nr 76,
poz. 954).
Dokumenty, inne dostępne opracowania:
•
projekt Uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu, MPU 2012,
•
Uchwała Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 9 września 2003 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru
„Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu,
•
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania,
Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r.,
•
Program ochrony środowiska miasta Poznania na lata 2009-2012, Uchwała Nr LIV/729/V/2009
Rady Miasta Poznania z dnia 12 maja 2009 r.,
•
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem,
Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH)
(2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań,
czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008
r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281),
•
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2009, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań 2010,
•
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska,
WIOŚ, Poznań 2011,
•
Roczny raport jakości powietrza województwa wielkopolskiego za rok 2010 r., WIOŚ, Poznań
2011 r.,
•
Opracowanie ekofizjograficzne do projektu mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo”,
Etap I, część I, Obszary środowiskotwórcze i przyrodniczo cenne wymagające szczególnej
ochrony, Borysiak J., Stachowicz W., Czępiński K. Poznań 2002,
•
„Opracowanie
ekofizjograficzne
do
projektu
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO”. Cz. I. Delimitacja obszarów o wiodącej
funkcji ekologicznej, oprac. Czaban A., Mielcarek M. z zespołem, Poznań, 2003.
Inne źródła:
•
wizja terenowa (wrzesień 2011 r.)
•
dokumentacja fotograficzna (MPU, wrzesień 2011 r.)
6
•
www.geoinfo.amu.edu.pl
•
www.poznan.pios.gov.pl.
PowyŜsze
materiały,
w
połączeniu
z
przeprowadzoną
wizją
terenową,
pozwoliły
na opracowanie charakterystyki stanu funkcjonowania środowiska w podziale na poszczególne
komponenty.
Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody indukcyjnoopisowej, polegającej na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w całość
posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska i wskazaniu,
jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku w wyniku realizacji ustaleń planu.
PosłuŜono się równieŜ metodą porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu
środowiska jako całości. Skonfrontowano zaproponowane rozwiązania planistyczne z istniejącymi
uwarunkowaniami środowiskowymi. Prognozę oddziaływania na środowisko przedstawiono w zakresie,
jaki umoŜliwia obecny stan dostępnej informacji o środowisku oraz w tym kontekście – stopień
ogólności (lub szczegółowości) ustaleń planu.
2.
CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1.
PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu
Obszar objęty granicami mpzp. dla obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu, połoŜony jest w północnej części miasta
Poznania,
w
bezpośrednim
sąsiedztwie
Północnej
Kolejowej
Obwodnicy
Towarowej
oraz
ul. Umultowskiej. Szczegółowy przebieg granic analizowanego obszaru został przedstawiony
na załącznikach do niniejszej prognozy (zał. 1 i 2).
Przedmiotowy obszar obejmuje dwa odrębne tereny. Pierwszy z nich przylega od strony
południowej
i
południowo-zachodniej
do
ul.
Dzięgielowej,
od
strony
zachodniej
graniczy
z ul. Umultowską, natomiast od strony północnej i północno-wschodniej sąsiaduje z zabudową
mieszkaniową jednorodzinną i wielorodzinną os. RóŜany Potok. Obszar ten obejmuje tereny zieleni
porośnięte spontanicznie pojawiającą się roślinnością naturalną, połoŜone wzdłuŜ przepływającego
(z kierunku północno-zachodniego w kierunku południowo-wschodnim) Strumienia RóŜanego, a takŜe
tereny leśne. W chwili obecnej na terenie tym występuje równieŜ pojedyncza zabudowa zagrodowa,
zlokalizowana w sąsiedztwie ul. Dzięgielowej. Drugi teren (znajdujący się w granicach mpzp.)
obejmuje
powierzchniowo
znacznie
mniejszy
obszar,
połoŜony
między
torami
kolejowymi,
a przedłuŜeniem
ul. Dzięgielowej w kierunku zabudowy kampusu Uniwersytetu im. A. Mickiewicza na Umultowie Morasku. Podobnie jak we wspomnianym powyŜej przypadku, występują tu tereny leśne oraz tereny
porośnięte roślinnością niską.
Wspomniane tereny połoŜone są w obrębie północnego (naramowickiego) klina zieleni,
obejmującego tereny zieleni zlokalizowane wzdłuŜ doliny Warty oraz w obrębie całego Moraska.
7
Ponadto, znajdują się one w granicach dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Morasko”3.
W ich granicach nie stwierdzono występowania obszarów włączonych do sieci „Natura 2000”,
jak równieŜ obszarów i obiektów objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku
o ochronie przyrody. W trakcie szczegółowych inwentaryzacji przeprowadzonych w latach ubiegłych4
stwierdzono natomiast obecność siedlisk podlegających ochronie na podstawie rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 14.08.2001r w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających
ochronie5
2.2.
Rzeźba terenu
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski (wg. J. Kondrackiego), omawiany teren
znajduje się w obrębie naleŜącego do makroregionu Pojezierze Wielkopolskie (315.5) mezoregionu
Pojezierza Poznańskiego (315.51). Cały obszar Moraska – Radojewa – Umultowa stanowi obszar
o wyjątkowo urozmaiconej (jak na warunki nizinne) rzeźbie terenu, będącej efektem działalności
lądolodu plejstoceńskiego, przede wszystkim zlodowacenia bałtyckiego – stadiału poznańskiego.
Analizowany obszar charakteryzuje się wyraźnym obniŜeniem terenu w kierunku doliny
Strumienia
RóŜanego
oraz
wywyŜszeniem
terenów
znajdujących
się
w
rejonie
północnej
(w sąsiedztwie os. RóŜany Potok) i południowej (w sąsiedztwie torów kolejowych) granicy.
NajniŜszymi rzędnymi charakteryzują się tereny połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie
Strumienia RóŜanego (80-82 m n.p.m.), natomiast najwyŜsze wysokości odnotowano w obrębie
południowego fragmentu terenu, znajdującego się w sąsiedztwie torów kolejowych (92 m n.p.m.).
2.3.
Budowa geologiczna i warunki gruntowe
W rejonie omawianego terenu osady czwartorzędowe reprezentowane są przez namuły
piaszczyste den dolinnych oraz piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe poziomu sandrowego I.
Namuły piaszczyste den dolinnych, będące holoceńskimi utworami powstałymi na skutek
procesów akumulacji rzecznej, występują w sąsiedztwie doliny Strumienia RóŜanego. Piaski i Ŝwiry
wodnolodowcowe poziomu sandrowego I, występujące na pozostałych terenach zlokalizowanych
w granicach mpzp., odpowiadają typowej proglacjalnej sedymentacji sandrowej.
Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez iły, mułki (miejscami piaski), zalegające
na warstwie piasków, mułków i iłów (z przewarstwieniami węgla brunatnego).
3
zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko” został powołany Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia
10 maja 1994r. w sprawie utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn.
Nr 12 poz. 126). Ze względu na wejście w Ŝycie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U.
z 2001 Nr 3, poz. 21) tereny te straciły status ochronny.
4
Opracowanie ekofizjograficzne do projektu mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo”, Etap I, część I, Obszary
środowiskotwórcze i przyrodniczo cenne wymagające szczególnej ochrony, Borysiak J., stachowicz W, Czępiński K. Poznań
2002,
5
Dz. U. Nr 92, poz. 1029
8
2.4.
Warunki wodne
Rozpatrywane tereny naleŜą do dorzecza rzeki Warty i połoŜone są w zasięgu działu wodnego
III rzędu. W granicach analizowanego obszaru wody powierzchniowe reprezentowane są przede
wszystkim przez Strumień RóŜany (RóŜany Potok), przepływający przez obszar znajdujący się
w sąsiedztwie ul. Umultowskiej i os. RóŜany Potok.
Strumień RóŜany jest lewostronnym dopływem rzeki Warty. Łączna długość cieku wynosi 5,7
km, natomiast powierzchnia jego zlewni wynosi 10,1 km2. PoniŜej ul. Umultowskiej do Strumienia
RóŜanego wpada okresowo płynący ciek, prowadzący wody spływające z kierunku Hub Moraskich oraz
Umultowa.
Występujące w granicach opracowania cieki cechuje wyraźna zmienność przepływu w ciągu
roku. Wiosną są one znaczne, a pod koniec lata ulegają znacznemu obniŜeniu (ciek płynący z rejonu
Hub Moraskich jest ciekiem okresowo suchym). Spływ powierzchniowy wód opadowych i roztopowych
dokonuje się w kierunku doliny Warty.
Zasoby uŜytkowych wód podziemnych w zasięgu opracowania są w zasadzie niewielkie.
W utworach czwartorzędowych pierwszym, mało zasobnym poziomem jest poziom wód gruntowych.
Zgodnie z Mapa Hydrograficzną6 w skali 1:50000 głębokość występowania pierwszego zwierciadła wód
podziemnych na zdecydowanej większości terenów znajdujących się w granicach projektu mpzp.
wynosi ok. 1,0 m p.p.t. Na niewielkich fragmentach terenu (m. in. po północnej stronie
ul. Dzięgielowej, w rejonie torów kolejowych) głębokość zalegania pierwszego zwierciadła wód
podziemnych jest nieco większa i wynosi 2,0 m p.p.t.
Zasilanie
poziomu
wód
gruntowych
następuje
głównie
poprzez
infiltrację
opadów
atmosferycznych. Niewielka miąŜszość utworów piaszczystych i drenujące działanie dolin cieków
wodnych sprawiają, Ŝe po okresie sezonowych wezbrań wiosennych zwierciadło wody ulega
szybkiemu obniŜeniu. NaleŜy równieŜ zaznaczyć, iŜ z uwagi na podatność gruntów na infiltrację, wody
podziemne naraŜone są na zanieczyszczenie.
Poziom wodonośny trzeciorzędowy, związany przede wszystkim z utworami piaszczystymi
miocenu, jest poziomem subartezyjskim, napiętym przez nieprzepuszczalna warstwę tzw. iłów
poznańskich. Zwierciadło wody stabilizuje się na głębokości kilku lub kilkunastu metrów poniŜej
powierzchni terenu7.
2.5.
Szata roślinna
Obszar objęty projektem planu wchodzi w skład północnego strukturalnego klina zieleni,
współtworzącego klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta Poznania, wykształconego wzdłuŜ doliny
rzeki Warty – korytarza ekologicznego rangi regionalnej. Dolina Strumienia RóŜanego (niewielkiego
dopływu Warty), decydująca o ekologicznym charakterze terenu, stanowi korytarz ekologiczny rangi
6
Mapa Hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Geomat Sp. z o.o., Poznań 2001, druk Geokart-International,
Rzeszów 2001
7
Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50000, ark. Poznań (471), Chmal R., Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa 1997
9
lokalnej. Dolina Strumienia RóŜanego i zasilających go cieków wodnych wraz z terenami leśnymi
i łąkami wchodzi w skład obszaru węzłowego o szczególnym znaczeniu w systemie przyrodniczym
miasta.
Obszar dzięki swojej dominującej funkcji ekologicznej stanowi cenny teren do badań
naukowych - teren charakteryzujący się szczególną aktywnością biologiczną o fundamentalnym
znaczeniu dla funkcjonowania środowiska.8
Strumień RóŜany, płynący płytkim otwartym kortem, wraz z wąskim pasem terenu, skupiskami
wierzb (Salix), zbiorowiskami szuwarowo-łąkowymi (po zachodniej stronie ul. Umultowskiej) oraz
szerszą śródleśną doliną wraz z łęgiem wierzbowo-topolowym, łęgiem olszowym i roślinnością
szuwarową (po wschodniej stronie ul. Umultowskiej), stanowi węzeł ekologiczny I rzędu
(Zał. 7 fot. 2 i 3). Zachowanie biotopów tego węzła w moŜliwie naturalnym stanie wymaga czynnej,
rygorystycznej ochrony i jest warunkiem dla utrzymania ekologicznej ciągłości przestrzennej w tej
części klina zieleni. Przylegające do Strumienia szuwary, łąki, ugory, zadrzewienia śródpolne i tereny
leśne, stanowią węzły ekologiczne II rzędu - wspomagające i uzupełniające w stosunku do Strumienia
RóŜanego (wymagające ochrony i rehabilitacji).
W składzie węzła ekologicznego I rzędu wyróŜnia się szczególnie cenny teren po wschodniej
stronie ul. Umultowskiej, obejmujący rozwidlenie cieków wodnych (wraz z suchym borem sosnowym,
przechodzącym w łęgi wierzbowo-topolowe) i dalszy bieg Strumienia do ul. Dzięgielowej wraz
z tworzonymi z jego udziałem wilgotnymi biotopami łęgów olszowych (Fraxino-Alnetum) i biotopami
szuwarowo-bagiennymi. Teren ten był proponowany w opracowaniu ekofizjograficznym z 2002 r.
autorstwa prof. dr hab. Janiny Borysiak i dr Wojciecha Stachnowicza9, do uznania za uŜytek
ekologiczny, poniewaŜ w swoim składzie siedliskowym zawiera siedliska podlegające ochronie w myśl
Rozporządzenia Ministra Środowiska z 14. 08. 2001 r.10 Siedliska te, zachowane w stanie zbliŜonym do
naturalnego, wykształciły się zajmując teren na północny-zachód od zakrętu ul. Dzięgielowej - tworzą
je ulegające zanikowi zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) oraz olzy i łozowiska (Alnetea
glutinosae). Zbiorowisko łąk trzęślicowych ulega powolnej sukcesji ekologicznej zmieniając się
w wilgotną łąkę zarastającą ziołoroślami (zarasta głównie nawłocią kanadyjską Solidago canadensis
i zakrzewieniami).
Podmokłe warunki gruntowe na terenie objętym projektem planu nie pozwoliły potwierdzić
występowania
kozłka
dwupiennego
(Valeriana dioika), zaliczanego do roślin naczyniowych
zagroŜonych wymarciem w Wielkopolsce – gatunku wymienionego w ww. opracowaniu.
Proponowany uŜytek ekologiczny został od roku 2002 uszczuplony o fragment terenu
prywatnego. Z otwartego terenu w obrębie zespołu lasu łęgowego typu Circaeo-Alnetum,
z dominującym gatunkiem olszy czarnej (Alnus glutinosa) wydzielono ogrodzeniem z siatki ogrodowej
8
Opracowanie ekofizjograficzne do projektu mpzp. Morasko – Radojwo – Umultowo cz. I. Deliminacja obszarów o wiodącej
funkcji ekologicznej , A.Czaban, M.Mielcarek i in , Poznań , 2003r.
9
środowiskotwórcze i przyrodniczo cenne wymagające szczególnej ochrony, Borysiak J., Stachowicz W, Czępiński K. Poznań
2002,
10
Dz.U.01.92.1029 z 3.09.2001r.
10
teren posesji prywatnej. Ogrodzenie obsadzono tujami (Thuja occidentalis), załoŜono trawnik,
zbudowano skalny mur oporowy i zbiornik retencyjny. Urządzona i ogrodzona część ogrodowa posesji
przewęziła korytarz ekologiczny dochodząc na odległość przejazdu do rzędu olszy czarnej,
porastającego krawędź koryta Strumienia RóŜanego. Teren tego zespołu w trakcie inwentaryzacji nosił
wiele śladów bytowania dzików.
Węzeł ekologiczny II rzędu tworzą:
1. Bory sosnowe:
-
w części połoŜonej na zachód od ul. Umultowskiej, przy północnej krawędzi towarowej
obwodnicy kolejowej,
-
w części połoŜonej na wschód od ul. Umultowskiej między os. RóŜany Potok, a drogą wzdłuŜ
kolektora sanitarnego,
-
w części połoŜonej na wschód od ul. Umultowskiej, przy północnej krawędzi ul. Dzięgielowej
do leśnej polany przy tejŜe ulicy.
Suche bory sosnowe stanowiące zespół Cladonio-Vaccinietalia, będące lasami ochronnym dla
Strumienia RóŜanego, tworzone są przez około 60-letnie, sztuczne nasadzenia sosny pospolitej
(Pinus sylvestris). Lasy te stanowiące otulinę dla biocenoz olsowo-szuwarowych, wymagają
ochrony aktywnej, związanej ze stopniową przebudową drzewostanu w kierunku drzewostanu
liściastego. Bór graniczący z obwodnicą kolejową od strony ul. Umultowskiej w swoim środkowym
piętrze zdominowany jest przez młode drzewka czeremchy pospolitej (Prunus padus) i dębu
szypułkowego (Quercus robur). W jego poszyciu przewaŜają trawy (zał. 7, fot. 4).
2. Ugory rolnicze i łąki którymi porośnięte są trzy tereny:
-
w części połoŜonej na zachód od ulicy Umultowskiej na północ od boru sosnowego do
szuwarów przy Strumieniu RóŜanym – ugór zdominowany przez nawłoć kanadyjską
(Solidago canadensis) i przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis) i inne gatunki
synantropijne z miejscowo wykształconymi połaciami psammofilnych muraw napiaskowych
(zał. 7, fot. 1),
-
w części połoŜonej na zachód od ulicy. Umultowskiej na północ od Strumienia RóŜanego
naturalna wilgotna łąka – uŜytek zielony.
-
po północnej stronie od zakrętu ul. Dzięgielowej na wschód o zabudowanej posesji – ugór
z połaciami psammofilnych muraw napiaskowych (zał. 7, fot. 12).
3.
Leśna
polana
dostępna
z
ul.
Dzięgielowej,
od
zachodu
osłonięta
borem
sosnowym,
od wschodu dąbrową i od północy otwarta na Strumień RóŜany z łęgiem olszowymi. Teren jest
porośnięty trawą i kilkoma drzewami brzozy brodawkowej (Betula verrucosa) i samosiejkami
czeremchy pospolitej i grochodrzewu (Robinia pseudoacacia). Teren pełni funkcję rekreacyjną jest regularnie koszony, ma wyznaczone miejsce do palenia ogniska i posiada drewnianą szopę
z doprowadzonym zasilaniem. (zał. 7, fot. 7 i 8).
4. Dąbrowa po północnej stronie ul. Dzięgielowej otoczona od zachodu leśną polaną od wschodu
granicząca z prywatną posesją i od północy otwarta na Strumień RóŜany z łęgiem olszowym.
W drzewostanie tworzącym zespół spinetyzowanej kwaśnej dąbrowy Calamagrostip-Quercetum
11
rosną dęby szypułkowe (Quercus robur). Sporadycznie w drzewostanie pojawia się grab pospolity
(Carpinus betulus), na obrzeŜach dąbrowy rosną skupiska złoŜone z drzew sosny pospolitej (Pinus
sylvestris), brzozy brodawkowatej (Betula verrucosa) czeremchy pospolitej (Prunus padus)
i grochodrzewu (Robinia pseudoacacia). W drzewostanie zdarzają się okazy dębów osiągające
obwód około 340cm. (zał. 7, fot. 9 i 10).
5. Zabudowana część posesji prywatnej przy ulicy Dzięgielowej. Teren zagospodarowany typową
zielenią ozdobną – trawnikami i kompozycjami z drzew i krzewów iglastych. (Zał. 7 fot. 11 i 12).
2.6.
Świat zwierzęcy
Na terenie objętym planem występują gatunki zwierząt charakterystyczne dla środowiska
wodnego, terenów wilgotnych łąk, wilgotnego biotopu łegowo-olszowego oraz suchego boru
sosnowego i dąbrowy.
W trakcie przeprowadzonej inwentaryzacji zaobserwowano w wodach Strumienia RóŜanego
zatoczka pospolitego (Planorbis planorbis) oraz błotniarkę stawową (Lymnaea stagnalis). Generalnie
na terenach całego planu często spotykane są róŜne gatunki ślimaków (Gastropoda), w tym bardzo
łatwy do zaobserwowania ślimak winniczek (Helix pomatia; podlegający ochronie prawnej).
Wilgotne biotopy Moraska sprzyjają występowaniu wielu gatunków chronionych płazów
i gadów. Z publikacji11 dotyczących Moraska wynika, Ŝe z terenu rezerwatu Meteoryt Morasko lub
zbiorników wodnych przy terenach uniwersyteckich za pośrednictwem naturalnego korytarza
ekologicznego, jakim jest Strumień RóŜany, mogą na teren objęty planem zawędrować takie płazy jak:
kumak nizinny (Bombina bombina), grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) oraz gady tj. zaskroniec
zwyczajny (Natrix natrix) i padalec zwyczajny (Anguis fragilis). O duŜym prawdopodobieństwie
występowania tych zwierząt świadczą bieŜące relacje mieszkańców, udzielane na terenach połoŜonych
w dalszym biegu Strumienia RóŜanego przy ul. Dzięgielowej i poniŜej ul. Naramowickiej.
Wilgotne warunki występujące na terenie planu tworzą dogodne siedliska dla obserwowanej
przy zbiornikach wodnych (przy ul. Umultowskiej) ropuchy szarej (Bufo bufo) i Ŝaby wodnej (Rana
esculena). Z gadów w pobliŜu terenów kolejowych zaobserwowano jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis).
Najłatwiejszymi do zaobserwowania, często pojawiającymi się w obrębie terenów leśnych,
szczególnie w pobliŜu Strumienia RóŜanego są dziki (Sus scrofa), sarny (Capreolus capreolus) i lisy
(Vulpes vulpes). Teren dąbrowy przy ul. Dzięgielowej jest regularnym miejscem Ŝerowania dzików
w porze opadania Ŝołędzi, a strumień szlakiem wędrówek do kolejnych miejsc Ŝerowania lub kąpieli
błotnych. Wraz z przebudową układu komunikacyjnego na terenach leśnych przylegających do ulic
moŜna napotkać ślady rozrycia ściółki leśnej i inne ślady zniszczeń wokół miejsc gdzie sporadycznie
wyrzucono odpady o charakterze spoŜywczym - zwierzęta chętnie Ŝywią się tymi odpadami.
Obszar objęty opracowaniem, przez swój zróŜnicowany skład biotopów leśnych, śródpolnych
i wodnych o charakterze seminaturalnym i naturalnym, zapewnia warunki do bytowania wielu
przedstawicieli róŜnych zwierząt z grup: owadów, mięczaków, płazów, gadów, ptaków i ssaków.
11
Wśród zwierząt i roślin, Kronika miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2002.
12
2.7.
Gleby
Z uwagi na połoŜenie w granicach projektu mpzp. dwóch odrębnych obszarów, analizę gleb
przeprowadzono w odniesieniu do kaŜdego z nich z osobna.
Zgodnie z informacjami przedstawionymi na mapie glebowo-rolniczej, w obrębie pierwszego
obszaru, zlokalizowanego między ul. Umultowską a ul. Dzięgielową, występują przede wszystkim
tereny łąkowe klasy V zaliczane do uŜytków zielonych słabych i bardzo słabych (gleby torfowe
i mułowo-torfowe). Towarzyszą im tereny leśne, w obrębie których stwierdzono obecność gleb
brunatnych wyługowanych i brunatnych kwaśnych, wykształconych piaskach słabogliniastych
zalegających na piaskach luźnych. W niewielkim stopniu występują tu równieŜ gleby rolniczo
nieprzydatne, nadające się pod zalesienie (północna część analizowanego obszaru, połoŜona
w sąsiedztwie os. RóŜany Potok).
W obrębie obszaru połoŜonego wzdłuŜ linii kolejowej (Północnej Towarowej Obwodnicy
Poznania) występują tereny leśne na glebach zaliczanych do klasy IV i V oraz grunty rolne klasy IV.
Ze względu na zróŜnicowanie w sposobie zagospodarowania terenów objętych granicą
projektu planu miejscowego, zróŜnicowany jest równieŜ stopień przekształcenia gleb. Na terenie,
na którym powstała zabudowa, gleby uległy przekształceniom, na skutek działalności człowieka.
Naturalna gleba nie spełnia wymogów technicznych jakie są wymagane przy tego typu inwestycjach,
w związku z czym, w celu uzyskania odpowiednich właściwości gruntu dokonuje się przemieszczenia
duŜych mas ziemnych, utwardzenia oraz wzbogacenia podłoŜa o materiały mineralne takie jak: piasek,
Ŝwir, cement i inne. Działania te doprowadziły do utraty naturalnych właściwości fizycznych,
chemicznych oraz biologicznych gleby na terenie, na którym zlokalizowana została zabudowa.
W pewnym stopniu przekształcenia dotyczą równieŜ gleb na terenach przylegających do znajdujących
się poza granicami projektu mpzp. szlaków komunikacji kołowej (ul. Umultowska, ul. Dzięgielowa)
oraz linii kolejowej (Północnej Towarowej Obwodnicy Kolejowej).
Stosunkowo najmniej przekształcone pozostały gleby na terenach połoŜonych wzdłuŜ doliny
Strumienia RóŜanego oraz w obrębie terenów leśnych.
2.8.
Klimat lokalny
Według regionalizacji klimatycznej (Woś 1994) obszar objęty granicami planu, podobnie jak
teren całego Poznania, naleŜy do Regionu Środkowowielkopolskiego.
Warunki klimatyczne w Poznaniu w znacznym stopniu ukształtowane zostały poprzez
napływające w kierunku miasta masy powietrza. Dominującymi masami powietrza, szczególnie
w okresie letnim i jesiennym, są masy powietrza polarno - morskiego, które napływają znacznie
częściej niŜ powietrze polarno - kontynentalne. Najrzadziej pojawiają się masy powietrza arktycznego
oraz zwrotnikowego.
Najczęściej przemieszczającymi się nad terenami Poznania frontami są fronty chłodne,
powodujące znaczne wahania ciśnienia, odczuwalny spadek temperatury powietrza oraz wzrost
prędkości wiatru. Zjawiskom tym towarzyszy równieŜ występowanie opadów, często o znacznej
13
gwałtowności. Średnio w ciągu roku notowanych jest w Poznaniu 67 dni, w których przemieszczają się
fronty chłodne i 42, w których przemieszczają się fronty ciepłe. NajdłuŜej obserwowany jest okres
bezfrontowy i wynosi on 230 dni w roku.
Średnia roczna wielkość ciśnienia atmosferycznego wynosi dla Poznania 1005 hPa. Największe
wahania ciśnienia obserwowane są dla okresu zimowego (w okresie od grudnia do lutego wahania
mogą osiągnąć wartość 73 hPa), podczas gdy w okresie letnim ciśnienie waha się w niewielkich
granicach (amplituda nie przekraczająca 34 hPa).
Średnia roczna suma opadów dla terenu Poznania naleŜy do najniŜszych w kraju. Pomiary
wielkości opadów atmosferycznych dla posterunku Poznań Ławica wykazały, Ŝe średnia wartość opadu
atmosferycznego z wielolecia (w okresie 1960 – 2002)12 wynosiła 527,0mm.
Rozkład temperatur, podobnie jak ilości opadów, ma charakter roczny. NajwyŜsze średnie
miesięczne z temperaturą wynoszącą 19°C są notowane w czerwcu i lipcu, najniŜsze w miesiącach
zimowych (np. luty 2007 r. ze średnią temperaturą miesięczną na poziomie 0,8°C). W skali roku
średnia temperatura wynosi dla miasta Poznania 8,2°C.
Równie
istotnymi
czynnikami
meteorologicznymi,
wpływającymi
na
klimat
miasta,
a w szczególności na stęŜenia i rozkład przestrzenny zanieczyszczeń powietrza, jest kierunek oraz siła
wiatru. Dla obszaru miasta Poznania stwierdzono największą częstość występowania wiatrów z sektora
zachodniego, o dość niewielkiej sile (średnia roczna wartość wynosi 3,5m/s). Wiatry silne i bardzo
silne zdarzają się sporadycznie, a częstość ich występowania moŜna określić na poziomie 1%.
Wilgotność względna powietrza na terenie Poznania zaleŜna jest od pory roku. NajwyŜszą
wartość osiąga w okresie zimowym, kiedy dochodzi do 88%, najniŜsza natomiast jest w miesiącach
letnich, takich jak czerwiec, kiedy osiąga wartość 70%. Zaobserwować moŜna równieŜ istotny wpływ
czynników związanych z działalnością człowieka na kształtowanie się klimatu charakterystycznego dla
aglomeracji miejskiej. NajwaŜniejszym czynnikiem wpływającym na ten stan rzeczy jest wielkość
emisji pyłów i gazów oraz pary wodnej, która wpływa na specyficzne kształtowanie się klimatu
w poszczególnych rejonach miasta.
Okres wegetacyjny w rejonie miasta Poznania naleŜy do najdłuŜszych w kraju i wynosi
220 dni.
2.9.
Dziedzictwo kulturowe
Na omawianym terenie nie występują zabytki objęte ochroną konserwatorską w rozumieniu
ustawy z dnia 23 lipca 2003 r., o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 13. W granicach
analizowanego terenu nie stwierdzono równieŜ lokalizacji punktowych i obszarowych stanowisk
archeologicznych.
12
13
Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; www.geoinfo.amu.edu.pl
(Dz. U. 03.162.1568 z późn. zmianami)
14
2.10. Jakość powietrza atmosferycznego
Na kształtowanie lokalnej jakości powietrza na danym terenie największy wpływ ma lokalizacja
i charakter źródeł emisji oraz sposób dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego.
Na higienę atmosfery wpływają równieŜ czynniki związane z ukształtowaniem terenu i naturalnymi
moŜliwościami „przewietrzenia” terenu.
Teren objęty projektem mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia
RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu obejmuje przede wszystkim tereny leśne oraz tereny zieleni
otwartej. Terenom tym towarzyszy pojedyncza zabudowa zagrodowa, zlokalizowana na działce
przylegającej do ul. Dzięgielowej oraz niewielki obiekt infrastruktury technicznej – kanalizacji,
zlokalizowany w rejonie zabudowań os. RóŜany Potok. Przez analizowany teren nie przebiegają szlaki
komunikacji kołowej lub kolejowej.
Z uwagi na dotychczasowy sposób zagospodarowania omawianego obszaru moŜna stwierdzić,
iŜ jedynym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, zlokalizowanym w obszarze
projektu mpzp., jest instalacja grzewcza funkcjonująca w obrębie istniejącej zabudowy zagrodowej.
Eksploatacja wspomnianej instalacji wiąŜe się z sezonową emisją zanieczyszczeń (okres grzewczy),
jednakŜe ich ilość nie stanowi jakiegokolwiek zagroŜenia dla dotrzymania obowiązujących standardów
jakości powietrza atmosferycznego. NaleŜy równieŜ zauwaŜyć, Ŝe istniejące tu budynki mieszkalne
zostały wybudowane w ostatnich latach i najprawdopodobniej zostały wyposaŜone w instalację
grzewczą bazującą na wykorzystaniu paliw o niŜszych wskaźnikach emisji.
Większe znaczenie dla kształtowania lokalnej jakości powietrza ma natomiast bezpośrednie
sąsiedztwo ul. Umultowskiej oraz ul. Dzięgielowej, które poza umoŜliwieniem dojazdu do istniejącej
w sąsiedztwie obszaru mpzp. zabudowy (mieszkaniowej jak i usługowej) stanowią równieŜ alternatywę
dla kierowców udających się w kierunku Piątkowa z rejonu Umultowa, Radojewa, a takŜe Bolechowa
czy Murowanej Gośliny. Emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych z tych terenów jest duŜa, jednak nie
przekracza określonych przepisami dopuszczalnych poziomów stęŜeń (poza granicami pasa
drogowego) i nie stanowi zagroŜenia dla przekroczenia obowiązujących norm na terenach
znajdujących się w granicach mpzp..
Z uwagi na fakt, iŜ część ul. Umultowskiej (na północ od torów kolejowych) stanowi droga
o nawierzchni gruntowej, moŜliwe jest występowanie lokalnego i czasowego wzrostu poziomu
zapylenia w jej bezpośrednim sąsiedztwie (szczególnie w okresie suszy). W pewnym stopniu na wzrost
zapylenia w granicach mpzp. oddziałuje równieŜ przebiegająca poza południowymi granicami obszaru
opracowania Północna Kolejowa Obwodnica Towarowa.
Ze względu na brak punktów pomiarowych, zlokalizowanych w niewielkiej odległości od
omawianego terenu, analizę jakości powietrza atmosferycznego przeprowadzono na podstawie
wykonywanej przez WIOŚ rocznej oceny jakości powietrza dla poszczególnych stref14, wyznaczonych
14
Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Poznaniu, Poznań 2011
15
w oparciu o ustawę Prawo ochrony środowiska15. Teren będący przedmiotem niniejszego opracowania
znajduje się w granicach strefy aglomeracja poznańska.
Wykonana przez WIOŚ w 2010 r. ocena jakości powietrza atmosferycznego pod kątem
ochrony zdrowia, obejmowała określenie stęŜeń dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2), tlenku
węgla (CO), benzenu (C6H6), pyłu 2,5, pyłu PM10, ozonu (O3), ołowiu (Pb), arsenu (As), niklu (Ni)
i kadmu (Cd). Na podstawie uzyskanych wyników, obszar miasta Poznania został zaliczony do klasy A,
w której stęŜenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów
dopuszczalnych, poziomów docelowych oraz poziomów celów długoterminowych. Wyjątek stanowiła
tu klasyfikacja danych określających stęŜenia pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu. Stwierdzono
występowanie przekraczających poziom docelowy podwyŜszonych stęŜeń benzo(a)pirenu, a takŜe
przekroczeń dla dopuszczalnego poziomu dla 24 – godzinnych stęŜeń pyłu PM10 (tylko w sezonie
grzewczym), na skutek czego cała aglomeracja poznańska została zaklasyfikowana do strefy C.
2.11. Klimat akustyczny
W stanie istniejącym, obszary znajdujące się w granicach projektu planu obejmują przede
wszystkim tereny leśne oraz tereny porośnięte spontanicznie pojawiającą się roślinnością niską.
Na obszarze zlokalizowanym między ul. Dzięgielową, ul. Umultowską oraz os. RóŜany Potok znajdują
się natomiast pojedyncze budynki zabudowy zagrodowej, zlokalizowanej na działce sąsiadującej od
południa z ul. Dzięgielową. Na całym analizowanym terenie nie występują tereny komunikacyjne.
Spośród wymienionych powyŜej form zagospodarowania, standardy akustyczne w środowisku
definiuje się jedynie dla terenów zabudowy zagrodowej – na podstawie przepisów ustawy Prawo
ochrony
środowiska16
oraz
rozporządzenia
w
sprawie
dopuszczalnych
poziomów
hałasu
w środowisku17.
W granicach obszaru opracowania nie stwierdzono obecności obiektów stanowiących źródło
emisji hałasu, jednakŜe część terenów znajdujących się na analizowanym obszarze znajduje się
w zasięgu oddziaływania hałasu komunikacyjnego, generowanego przez zlokalizowane poza granicami
mpzp. ul. Umultowską oraz Północną Kolejową Obwodnicę Towarową. Zgodnie z informacjami
przedstawionymi na Mapie akustycznej18, niemal cały południowy obszar leŜący w granicach mpzp.
naraŜony jest na niekorzystne oddziaływanie hałasu kolejowego, generowanego przez linię kolejową
przylegającą do jego południowej granicy. Zasięg izolinii LDWN = 55dB nie obejmuje natomiast
północnego terenu znajdującego się w granicach projektu mpzp. (izolinia ta sięga jedynie północnej
krawędzi ul. Dzięgielowej). Podobna sytuacja występuje w przypadku zasięgu izolinii LN = 50 dB,
15
16
17
18
art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity z dnia 23 stycznia 2008r.)
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150, tekst jednolity,
z późniejszymi zmianami)
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826)
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna
m. Poznania (2007), Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH) (2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia
14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281)
16
określającej zasięg hałasu kolejowego w porze nocnej. Hałas kolejowy nie stanowi zatem zagroŜenia
dla
dotrzymania
standardów
akustycznych
dla
terenu
zabudowy
zagrodowej,
połoŜonego
w sąsiedztwie ul. Dzięgielowej.
Przytoczona Mapa akustyczna11 nie zawiera oceny zagroŜenia hałasem samochodowym od
ul. Dzięgielowej, znajdującej się poza granicami projektu mpzp..
W niewielkim stopniu, na klimat akustyczny obszarów znajdujących się w granicach
omawianego mpzp., wpływa równieŜ ruch kołowy na ul. Umultowskiej (w szczególności fragment
połoŜony poniŜej torów kolejowych). Zgodnie z informacjami przedstawionymi na cytowanej wcześniej
Mapie akustycznej, zasięg izolinii LDWN = 55- 60dB oraz LN = 50 - 55 dB obejmuje jedynie niewielki
fragment obszaru u zbiegu ul. Umultowskiej oraz ul. Dzięgielowej.
Reasumując, istniejąca w granicach mpzp. zabudowa zagrodowa, dla której zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa określono standardy akustyczne, nie znajduje się w zasięgu
ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego i kolejowego, generowanego przez źródła
zlokalizowane poza granicami projektu planu.
ZagroŜenia dla klimatu akustycznego w środowisku19 na obszarze planu (w stanie istniejącym)
nie stanowi równieŜ hałas lotniczy, związany z przelotami cywilnymi.
2.12. Jakość wód
Od 2007 roku ocena jakości wód powierzchniowych i podziemnych prowadzona jest dla
jednolitych części wód (JCW, JCWPd). W 2010 r. zakres i częstotliwość badań zgodne były
z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia
monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych20.
Na analizowanym terenie wody powierzchniowe są reprezentowane przez fragment Strumienia
RóŜanego (o łącznej długości 5,7 km) oraz wspomnianego juŜ wcześniej okresowo suchego cieku,
dopływającego do Strumienia RóŜanego z rejonu Hub Moraskich oraz Umultowa. Ze względu
na wielkość oraz znaczenie ww. cieków dla bilansu wodnego miasta Poznania brak jest szczegółowych
parametrów opisujących jakość wód powierzchniowych w rejonie przedmiotowego projektu planu.
Jak wcześniej wspomniano, ocena jakości wód podziemnych prowadzona jest dla jednolitych
części wód podziemnych (JCWPd). Miasto Poznania połoŜone jest w obrębie jednolitej części wód
podziemnych nr 62, w obrębie której prowadzeniem badań jakości wód zajmuje się Państwowy
Instytut Geologiczny w Warszawie.
Badania przeprowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny na terenie województwa
wielkopolskiego (obejmujące lata 2008-2009) dotyczyły analizy jakości wód podziemnych jedynie
w obrębie trzech jednolitych części wód podziemnych zagroŜonych nieosiągnięciem dobrego stanu.
19
20
Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna
m. Poznania (2007), Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH) (2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia
14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281)
Dz. U. Nr 81, poz. 685
17
Do części tych zaliczono równieŜ JCWPd nr 62, obejmującą swym zasięgiem obszar miasta Poznania.
Niestety Ŝaden z punktów pomiarowych nie był połoŜony w granicy miasta. W 2008 r., w punktach
pomiarowych zlokalizowanych najbliŜej Poznania, stwierdzono obecność wód o dobrej jakości,
natomiast w 2009 r. wody te charakteryzowały się jedynie zadowalającą jakością21. Badania
przeprowadzone w roku 2010 określiły stan ilościowy oraz stan chemiczny wód podziemnych jako
dobry22.
3.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW
CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY
Na obszarze objętym projektem mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu nie występują zasoby przyrodnicze objęte prawną
ochroną w formie parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru
chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, uŜytku
ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego oraz pomników przyrody, ustanowione w trybie ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Biorąc powyŜsze pod uwagę, nie stwierdzono
występowania ograniczeń w realizacji załoŜeń projektu mpzp., wynikających z występowania
na omawianym obszarze wspomnianych form ochrony przyrody. NaleŜy jednak wspomnieć,
iŜ analizowany obszar znajduje się w granicach dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
„Morasko”23, powołanego m.in. w celu ochrony biotopów ekstensywnie uŜytkowanych łąk.
W trakcie szczegółowych inwentaryzacji, przeprowadzonych w latach ubiegłych24, stwierdzono
natomiast obecność siedlisk podlegających ochronie na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 14.08.2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie25.
We wspomnianym opracowaniu potwierdzono występowanie na terenie analizowanego projektu mpzp.
olsów i łozowisk, a takŜe zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych (Molinion). Ponadto, stwierdzono
równieŜ stanowiska roślin naczyniowych, zagroŜonych wymarciem w Wielkopolsce (kozłek dwupienny
Valeriana dioica) oraz zespołów roślinnych zagroŜonych wymarciem w Wielkopolsce (ubogie łąki
trzęślicowe Selino carvifoliae – Molinietum).
Na omawianym obszarze nie występują równieŜ pozostałe obszary chronione, podlegające
ochronie na podstawie innych przepisów odrębnych, tj.: główne zbiorniki wód podziemnych, ujęcia
wody oraz ich strefy ochronne, obszary ciche w aglomeracji. Omawiany obszar nie jest równieŜ
zlokalizowany w zasięgu obszarów, na których obowiązują ograniczenia w zagospodarowaniu
21
22
23
24
25
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2008, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2009, Raport
o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2009, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2010,
Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2011,
zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko” został powołany Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia
10 maja 1994r. w sprawie utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn.
Nr 12 poz. 126). Ze względu na wejście w Ŝycie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U.
z 2001 Nr 3, poz. 21) tereny te straciły status ochronny.
środowiskotwórcze i przyrodniczo cenne wymagające szczególnej ochrony, Borysiak J., stachowicz W, Czępiński K. Poznań
2002,
Dz. U. Nr 92, poz. 1029
18
i uŜytkowaniu terenów, np. obszarów ograniczonego uŜytkowania lub obszarów naraŜonych
na niebezpieczeństwo powodzi.
Wyjątek stanowią grunty leśne, które obecnie występują na omawianym obszarze w trzech
enklawach, których łączna powierzchnia wynosi 9,18 ha. Lasy, ze względu na połoŜenie w granicy
administracyjnej miasta, uznawane są za lasy ochronne. Stosownie do ustawy z dnia z dnia 28
września 1991 o lasach26 ochrona gruntów leśnych polega na:
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze;
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach
i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi;
3) przywracaniu wartości uŜytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek
działalności nieleśnej;
4) poprawianiu ich wartości uŜytkowej oraz zapobieganiu obniŜania ich produkcyjności;
5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naleŜy uwzględnić ustalenia planów
urządzenia lasu dotyczące granic i powierzchni lasów, w tym lasów ochronnych.
Wśród problemów ochrony środowiska występujących na omawianym obszarze wskazać
moŜna
równieŜ
fakt
zaśmiecania
terenów
zieleni
otwartej
wzdłuŜ
Strumienia
RóŜanego.
Najprawdopodobniej przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak świadomości ekologicznej wśród
mieszkańców okolicznej zabudowy mieszkaniowej. NaleŜy jednak zdawać sobie sprawę z zagroŜenia
jakie niesie za sobą postępujący proces dewastacji tego terenu.
Z uwagi na występowanie cennych przyrodniczo siedlisk oraz gatunków, a takŜe z uwagi
na uwarunkowania ekofizjograficzne obszaru mpzp., jego potencjał biologiczny oraz znaczenie
w strukturze przyrodniczej miasta Poznania, dla omawianego projektu planu szczególnie istotna jest
realizacja celów ochrony przyrody, zdefiniowanych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody. Stosownie do tej ustawy w planie miejscowym naleŜy uwzględnić cele ochrony przyrody,
których realizacja zapewni utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie
róŜnorodności biologicznej, zachowanie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz
z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony, ochronę
walorów krajobrazowych, zieleni oraz zadrzewień.
Ze względu na duŜą wartość przyrodniczą terenów znajdujących się w granicach
analizowanego mpzp., istotnym zagadnieniem jest równieŜ uniemoŜliwienie wprowadzania na te
tereny nowej zabudowy oraz ograniczenie moŜliwości rozbudowy zabudowy juŜ istniejącej (zabudowa
zagrodowa w sąsiedztwie ul. Dzięgielowej). Pojawienie się nowych obiektów budowlanych w sposób
znaczący mogłoby wpłynąć na zmianę warunków siedliskowych (obniŜanie zwierciadła wód
podziemnych, uszczelnianie powierzchni), doprowadzając tym samym do ustępowania gatunków roślin
i zwierząt wraŜliwych na zmiany w środowisku (w tym gatunków chronionych oraz zagroŜonych).
26
Dz. U. 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zmianami
19
Analizując zapisy projektu mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu, naleŜy uznać, Ŝe spełnia on wymagania
w
zakresie
utrzymania
procesów
ekologicznych,
ciągłości
przyrodniczej
oraz
racjonalnego
gospodarowania zasobami środowiska. Projekt planu zakłada utrzymuje dotychczasowa strukturę
przyrodniczą terenów zieleni połoŜonych w dolinie Strumienia RóŜanego oraz istniejących, niewielkich
kompleksów leśnych, chroniąc jednocześnie przed dalszą zabudową tych terenów (wprowadzenie
zakazu
lokalizacji
budynków
na
terenach
Z
i
ZL).
Określa
równieŜ
zasady
lokalizacji
na przedmiotowym obszarze elementów dysharmonizujących lokalny krajobraz (reklamy, nadziemne
elementy sieci infrastruktury technicznej, ogrodzenia). Działania te pozwolą na zachowanie
istniejącego kompleksu zieleni i wód powierzchniowych w dolinie Strumienia RóŜanego, utrzymanie
procesów ekologicznych i funkcjonowanie siedlisk flory i fauny, a takŜe zabezpieczenie przed dalszą
fragmentacją terenów o duŜej wartości przyrodniczej na skutek wprowadzania zabudowy.
Ponadto, zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska, w celu utrzymania równowagi przyrodniczej oraz dla racjonalnego gospodarowania
zasobami
środowiska,
w
mpzp.
powinny
być
uwzględnione
zagadnienia,
dotyczące
m.in.
kompleksowego rozwiązania problemów zabudowy terenów, ze szczególnym uwzględnieniem
gospodarki wodnej, odprowadzania ścieków, gospodarki odpadami, czy teŜ innych potrzeb.
Projekt planu, poprzez zapisy dotyczące przeznaczenia terenu zabudowy zagrodowej (RM)
oraz określenia formy nowej zabudowy, pozwala na kontynuację dotychczasowego zagospodarowania
na tym terenie, uniemoŜliwiając jednocześnie rozwój funkcji i form zabudowy zbyt intensywnych
i negatywnie ingerujących w przestrzeń i krajobraz Moraska. Ustala nieprzekraczalne parametry
w zakresie maksymalnej powierzchni zabudowy, minimalnej powierzchni biologicznie czynnej,
wysokości zabudowy oraz minimalnej powierzchni nowych działek budowlanych. Uchwalenie planu
miejscowego uniemoŜliwi zatem rozwój zbyt intensywnej zabudowy, stanowiącej zagroŜenie dla
zachowania jakości poszczególnych komponentów środowiska.
W zakresie rozwiązywania problemów dotyczących terenów, w obrębie których zlokalizowana
jest istniejąca zabudowa (niewielki teren RM oraz K), projekt planu ustala powiązanie sieci
infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym. W pełnym zakresie reguluje zagadnienia związane
z prowadzeniem gospodarki odpadami oraz zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych.
Z uwagi na dostęp do istniejącej sieci kanalizacyjnej nie wprowadza natomiast zapisów w zakresie
odprowadzania ścieków (obowiązujące obecnie przepisy ustalają konieczność odprowadzania ścieków
do sieci kanalizacji sanitarnej na terenach wyposaŜonych w tego typu infrastrukturę).
4.
INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU
4.1.
Cel opracowania projektu planu
Stosownie do zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, głównym celem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru
„Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu, jest
20
ustalenie przeznaczenia terenów oraz określenie sposobów ich zagospodarowania i zabudowy,
z uwzględnieniem konieczności kształtowania ładu przestrzennego oraz konieczności dostosowania
funkcji,
struktury
zabudowy
i
intensywności
dalszego
zagospodarowania
do
uwarunkowań
przestrzennych i przyrodniczych terenu. W analizowanym przypadku szczególnie istotne jest określenie
takiego sposobu zagospodarowania i uŜytkowania terenu, który pozwoli na ochronę występujących tu
terenów leśnych oraz terenów o duŜej wartości przyrodniczej.
4.2.
Ustalenia projektu planu
Projekt planu składa się z części tekstowej, sporządzonej w formie projektu uchwały Rady
Miasta Poznania oraz z części graficznej – rysunku projektu planu, sporządzonego w skali 1:1 000.
W części tekstowej projektu mpzp. zawarto zapisy odnoszące się do wszystkich terenów
znajdujących się w granicach analizowanego obszaru, ustalające przeznaczenie poszczególnych
terenów oraz określające m.in. zasady: ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, ochrony
środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, szczególnych warunków zagospodarowania terenów
oraz ograniczeń w ich uŜytkowaniu, modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji oraz
infrastruktury technicznej. W projekcie planu znalazły się równieŜ zapisy dotyczące parametrów,
wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu (wyłącznie dla terenów dla
których dopuszczono moŜliwość zabudowy), a takŜe zapis ustalający stawkę słuŜącą naliczeniu opłaty
z tytułu wzrostu wartości nieruchomości.
W zakresie przeznaczenia terenów w projekcie planu ustalono (załącznik nr 6):
•
tereny lasów – oznaczone na rysunku projektu planu symbolami 1ZL, 2ZL i 3ZL,
•
tereny zieleni – oznaczone na rysunku projektu planu symbolami 1Z i 2Z,
•
teren zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym i ogrodniczym –
oznaczony na rysunku projektu planu symbolem RM,
•
teren infrastruktury technicznej – kanalizacji – oznaczony na rysunku projektu planu
symbolem K.
Omawiany projekt planu jest przede wszystkim planem umoŜliwiającym ochronę walorów
przyrodniczych analizowanych obszarów. W związku z powyŜszym utrzymuje w większości
dotychczasową strukturę przyrodniczą obszaru oraz jego dotychczasowy sposób uŜytkowania.
Na obszarze analizowanego projektu mpzp. dominują tereny wyłączone z zabudowy,
obejmujące tereny lasów (1ZL-3ZL) oraz tereny zieleni (1Z-2Z), których łączna powierzchnia stanowi
17,46 ha (98,75% całkowitej powierzchni obszaru objętego mpzp.). Pozostałe tereny obejmują teren
zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym i ogrodniczym RM (0,21 ha) oraz teren
infrastruktury technicznej – kanalizacji K (0,01 ha).
Na terenach lasów (1ZL-3ZL), projekt planu ustala zagospodarowanie terenów zgodne
z planem urządzenia lasów oraz zachowanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania obszarów
cennych przyrodniczo (oznaczonych na rysunku planu) na terenie 3ZL. Dopuszcza lokalizację
elementów tj. ciągi piesze i rowerowe, obiekty małej architektury, elementy Systemu Informacji
21
Miejskiej i urządzenia wodne, zakazując jednocześnie lokalizacji reklam oraz ogrodzeń (z wyjątkiem
związanych z gospodarka leśną). Ponadto, dla terenów tych wprowadzono całkowity zakaz lokalizacji
budynków.
Podobne ustalenia wprowadzono dla terenów zieleni, oznaczonych na rysunku planu
symbolem Z, dla których ustalono zakaz lokalizacji budynków. Zgodnie z zapisami mpzp. ustala się
zachowanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania obszarów cennych przyrodniczo (oznaczonych
na rysunku planu), z jednoczesnym uwzględnieniem dopuszczenia lokalizacji zbiorników retencyjnych
oraz dopuszczeniem robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym
infrastruktury krytycznej. Na terenie 2Z dopuszcza się równieŜ lokalizację drogi wewnętrznej wzdłuŜ
przebiegu kolektora sanitarnego Ø600mm.
Tereny przeznaczone pod zabudowę wyznaczono wyłącznie w obrębie nieruchomości obecnie
juŜ zainwestowanych. Dla terenu zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym
i ogrodniczym (RM), projekt planu ustala lokalizowanie zabudowy wolno stojącej zgodnie
z wyznaczonymi liniami (maksymalne nieprzekraczalne linie zabudowy). W obrębie działki budowlanej
zlokalizowany moŜe zostać jeden budynek mieszkalny o maksymalnej wysokości 9,0 m. Maksymalna
powierzchnia zabudowy nie moŜe przekroczyć 20% powierzchni terenu, natomiast minimalny udział
powierzchni biologicznie czynnej musi stanowić minimum 50% powierzchni działki budowlanej.
Ponadto projekt mpzp. praktycznie uniemoŜliwia wydzielanie nowych działek poprzez wprowadzenie
zapisu ustalającego minimalną powierzchnię nowo wydzielonej działki budowlanej (nie mniej niŜ 2000
m2) oraz określenie minimalnej szerokości jej frontu (nie mniej niŜ 35,0 m, z wyjątkiem działek pod
infrastrukturę techniczną).
Lokalizacja zabudowy została dopuszczona równieŜ na terenie infrastruktury technicznej –
kanalizacji (K). W zakresie szczegółowych parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz
zagospodarowania na terenie tym projekt planu ustala maksymalną wysokość zabudowy (nie większą
niŜ 3,0 m) oraz dowolny kształt dachów. Jednocześnie ustala zachowanie istniejącej przepompowni
ścieków. Na przedmiotowym terenie dopuszczono takŜe lokalizację zbiorników retencyjnych.
Dla wszystkich terenów ustalono powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem
zewnętrznym, zapewnienie dostępu do sieci (zgodnie z przepisami odrębnymi) oraz dopuszczono
roboty w zakresie sieci infrastruktury technicznej, w tym infrastruktury krytycznej. W przypadku
terenu RM ustalono dostęp działek budowlanych do terenów przyległej drogi publicznej (poza planem)
natomiast w przypadku terenu K ustalono dostęp do ul. Umultowskiej (poza planem) poprzez teren
2Z.
Do projektu planu wprowadzono równieŜ ustalenia w zakresie ochrony i kształtowania
środowiska przyrodniczego, w tym jego poszczególnych komponentów. W tym zakresie w projekcie
planu ustalono:
- zagospodarowanie terenów zgodnie z planem urządzenia lasów – w przypadku terenów
1ZL-3ZL,
- zachowanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania obszarów cennych przyrodniczo,
oznaczonych na rysunku planu – na terenach 3ZL, 1Z-2Z (z dopuszczeniem lokalizacji
22
zbiorników
retencyjnych
oraz
robót
budowlanych
w
zakresie
sieci
infrastruktury
technicznej),
- zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów
– na terenach RM, K,
- zakaz regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, z wyjątkiem istniejących
urządzeń wodnych – na terenach Z,
- zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie lub odprowadzenie ich do sieci
kanalizacji deszczowej, rowów lub cieków – na terenie RM, K,
- zakaz
wykonywania
prac
ziemnych
trwale
przekształcających
rzeźbę
terenu
(z dopuszczeniem lokalizacji zbiorników retencyjnych oraz robót budowlanych w zakresie
sieci infrastruktury technicznej) – na terenach Z,
- zagospodarowanie odpadów, zgodnie z przepisami odrębnymi.
W zakresie kształtowania komfortu akustycznego sformułowano zapis dotyczący konieczności
zapewnienia na terenie RM dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku jak dla terenów
zabudowy zagrodowej, dla których przepisy odrębne27 formułują takie wymagania.
W zakresie ochrony i kształtowania ładu przestrzennego terenów objętych projektem planu,
wprowadzono zakaz lokalizacji: reklam (ZL, Z, RM, K), ogrodzeń z wyjątkiem związanych
z gospodarką leśną (na terenach ZL), ogrodzeń pełnych i ogrodzeń z betonowych elementów
prefabrykowanych (na terenie RM, K). Na terenach Z ustalono ponadto zakaz lokalizacji nadziemnych
elementów sieci infrastruktury technicznej. Na terenach Z i ZL dopuszczono natomiast moŜliwość
lokalizacji: ciągów pieszych i rowerowych, ogrodzeń wykonanych wyłącznie z drewna (na terenach Z),
urządzeń słuŜących ochronie przyrody (na terenach Z), obiektów małej architektury, elementów
Systemu Informacji Miejskiej oraz urządzeń wodnych.
4.3.
Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami
Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym28 zapisy projektu planu miejscowego (część tekstowa i graficzna) muszą być zgodne
z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a rada gminy
uchwala plan miejscowy dopiero po stwierdzeniu jego zgodności ze studium. Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się w celu określenia polityki
przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego.
W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”
obszar projektu planu połoŜony jest w podstrefie obejmującej obszar Moraska (podstrefa B5),
charakteryzującej się duŜym udziałem terenów otwartych o cennych walorach przyrodniczych, wśród
których wyznaczono tereny, na których dopuszcza się zabudowę mieszkaniową jednorodzinną,
w formie oddzielnych jednostek urbanistycznych osadzonych w zieleni. Granice terenów pod
27
28
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826)
23
zabudowę, w tym terenów o specjalnym sposobie zabudowy i zagospodarowania, naleŜy traktować
jako nieprzekraczalne. Na terenach przeznaczonych pod zabudowę naleŜy zachować i wzbogacać
korytarze zieleni ekologicznej.
W granicy projektu planu w „Studium...” wyznaczono tereny wyłączone z zabudowy: tereny
otwarte cenne przyrodniczo – współtworzące klinowo-pierścieniowy system zieleni (ZKO1) oraz tereny
otwarte – lasy, doliny rzek i strumieni, jeziora, tereny rolnicze – współtworzące klinowo-pierścieniowy
system zieleni (ZKO).
Zgodnie
z
zasadami
ogólnymi,
dotyczącymi
kierunków
zmian
w
zagospodarowaniu
przestrzennym, na terenach ZKO (w ramach których występują tereny obecnie zabudowane, nie
związane z funkcją zieleni) dopuszcza się utrzymanie istniejącego zainwestowania, z moŜliwością
przebudowy lub rozbudowy, z zachowaniem istniejącego procentu zabudowy. W zakresie kierunków
i zasad ochrony terenów otwartych współtworzących klinowo-pierścieniowy system zieleni wymaga się
zachowania terenów otwartych z jednoczesnym
podnoszeniem ich walorów przyrodniczych
i estetycznych oraz ochrony istniejących i realizacji nowych powiązań terenów otwartych
(zapewniających ciągłość korytarzy ekologicznych). „Studium...” wprowadza zakaz lokalizowania
nowych oraz rozbudowy istniejących obiektów budowlanych, z wyjątkiem wspomnianych powyŜej,
a takŜe ścieŜek rekreacyjnych, obiektów małej architektury, obiektów słuŜących ochronie przyrody,
obiektów niezbędnych do właściwego gospodarowania zasobami wodnymi, infrastruktury technicznej
oraz transportowej (których przebieg i zasady realizacji zostaną wyznaczone w oparciu o szczegółową
waloryzację przyrodniczą), a takŜe tablic informacyjnych dotyczących przyrody.
Na terenach ZKO1 (zgodnie z zasadami ogólnymi przyjętymi w „Studium...”) dopuszcza się
utrzymanie istniejącego zainwestowania bez prawa powiększania terenu nieruchomości, budowy
nowych budynków i rozbudowy istniejących. Dla współtworzących klinowo-pierścieniowy system
zieleni terenów otwartych,
cennych przyrodniczo (ZKO1) w „Studium...” ustala się ponadto:
zachowanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania ziemi, zakaz lokalizowania nowych oraz
rozbudowy istniejących obiektów budowlanych, z wyjątkiem obiektów małej architektury, instalacji
słuŜących ochronie przyrody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej (której przeprowadzenie
na terenach sąsiednich jest niemoŜliwe ze względów technologicznych), zakaz lokalizowania
tymczasowych obiektów budowlanych, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających
rzeźbę terenu, zakaz przekształcania powierzchni ziemi z dopuszczeniem lokalizacji ścieŜek
rekreacyjnych na zasadach określonych w oparciu o szczegółową waloryzację przyrodniczą, zakaz
regulacji linii brzegowej zbiorników i cieków wodnych, zakaz wydobywania kopalin oraz dopuszczenie
moŜliwości lokalizowania tablic informacyjnych dotyczących przyrody.
W zakresie kierunków ochrony środowiska przyrodniczego i jego zasobów „Studium...”
wskazuje na konieczność dąŜenia do poprawy jakości wód podziemnych i powierzchniowych, w tym
RóŜanego Potoku, poprzez zmniejszenie obciąŜeń i wyeliminowanie zrzutów ścieków bytowych oraz
przemysłowych do wód powierzchniowych i gruntowych.
„Studium...” wymaga takŜe utrzymania wysokiej jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji
zanieczyszczeń m.in. przez podłączenie wszystkich obiektów budowlanych do miejskiego – centralnego
24
systemu ciepłowniczego lub zastosowanie proekologicznych mediów grzewczych. W celu polepszenia
przepływu powietrza postuluje się zachowanie powierzchni terenów zieleni towarzyszącej zabudowie
oraz tworzenie pasów zieleni w ciągach, a takŜe uwzględnianie w załoŜeniach urbanistycznych
korytarzy przewietrzania miasta.
W kontekście zapisów „Studium..” dla omawianego obszaru ustalenia projektu planu naleŜy
uznać za zgodne ze „Studium...”. Projekt ustalajac przeznaczenie większości terenów pod tereny lasów
(ZL) oraz tereny zieleni (Z) ustala te funkcje jako podstawowe w strukturze funkcjonalnej obszaru
połoŜonego w jego granicach. Zgodnie z zapisami „Studium...” umoŜliwia zachowanie istniejącej juŜ
zabudowy zagrodowej (na terenie RM), określając jednocześnie szczegółowe parametry i wskaźniki
kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym powierzchnię zabudowy, minimalny
udział powierzchni biologicznie czynnej, wysokość zabudowy, czy minimalną powierzchnię nowej
działki budowlanej.
Reasumując, realizacja załoŜeń planistycznych, ustalonych w projekcie planu, pozwoli
na ochronę terenów leśnych oraz terenów
zieleni towarzyszącej Strumieniowi RóŜanemu,
uniemoŜliwiając jednocześnie niekontrolowany rozwój zabudowy na terenach o duŜej wartości
przyrodniczej.
4.4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń
projektu planu
Brak planu miejscowego dla danego terenu powoduje utrudnienia w określeniu zasad
kształtowania polityki przestrzennej i sposobu postępowania w sprawach przeznaczania terenów
na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy (stosownie do ustawy z dnia
27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym29). Sytuacja taka utrudnia
kształtowanie ładu przestrzennego obszaru oraz skuteczną ochronę jego środowiska przyrodniczego.
Odstąpienie od realizacji planu miejscowego „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu wiązać się będzie z ryzykiem wystąpienia
negatywnych zmian w dotychczasowym sposobie zagospodarowania i uŜytkowania obszaru projektu
mpzp.
W chwili obecnej, sposób zagospodarowania i uŜytkowania analizowanego obszaru, a takŜe
poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, charakteryzują się stosunkowo wysokimi
walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi (wyjątek stanowi tu teren zabudowy zagrodowej). Biorąc
pod uwagę, obserwowane w skali całego miasta, tendencje, dotyczące procesów inwestycyjnych - ich
skali i rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych – brak realizacji ustaleń projektu planu moŜe
w znacznym stopniu utrudnić lub wręcz uniemoŜliwić osiągnięcie celów dotyczących ochrony
i kształtowania środowiska przyrodniczego, jakie dla omawianego obszaru określone zostały
w „Studium...”. Efektem takiej sytuacji moŜe być zmniejszenie zasobów przyrodniczych (w dolinie
Strumienia RóŜanego), kompleksów leśnych oraz pogorszenie stanu ich środowiska przyrodniczego.
29
25
W
przypadku
analizowanego
obszaru,
najbardziej
istotnych,
potencjalnych
zmian
w środowisku spodziewać się moŜna na niezabudowanych terenach zieleni, połoŜonych wzdłuŜ
ul. Dzięgielowej oraz w sąsiedztwie os. RóŜany Potok. Grunty te, ze względu na bliskość terenów
o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, a takŜe bliskie sąsiedztwo terenów zabudowy
mieszkaniowej oraz dróg publicznych, są terenami niezwykle atrakcyjnymi dla potencjalnych
inwestorów. Część z nich jest w chwili obecnej przedmiotem postępowania dotyczącego wydania
decyzji, umoŜliwiających wprowadzenie na te tereny zabudowy.
Wspomniana powyŜej presja inwestycyjna naleŜy do najwaŜniejszych i najbardziej szkodliwych
procesów (mających wpływ na kierunki oraz tempo niepoŜądanych przekształceń środowiska
przyrodniczego), jakie pojawią się w przypadku zaniechania realizacji ustaleń planu miejscowego.
Realizacja polityki przestrzennej wyłącznie w oparciu o decyzje administracyjne (wynikające z zasady
dobrego sąsiedztwa), które nie stanowią skutecznego narzędzia umoŜliwiającego kształtowanie ładu
przestrzennego, utrudni uwzględnienie istotnych aspektów ochrony i kształtowania środowiska
przyrodniczego, wśród których do najwaŜniejszych zaliczyć naleŜy (w przypadku omawianego projektu
mpzp.) kształtowanie terenów zieleni oraz ochronę elementów o największej wartości przyrodniczej.
Ustalenie jednoznacznych przepisów prawa miejscowego umoŜliwi utrzymanie funkcji przyrodniczych
w obrębie większości terenów znajdujących się w granicach projektu mpzp., co jest szczególnie istotne
w kontekście istniejącej enklawy zabudowy zagrodowej.
Reasumując, do najwaŜniejszych potencjalnych zmian w środowisku, jakie mogłyby wystąpić
w przypadku braku realizacji ustaleń planu miejscowego, zaliczyć moŜna m.in.:
•
realizacja zabudowy na terenach zieleni otwartej, stanowiącej fragment klina zieleni,
•
uszczuplenie zasobów biologicznych doliny Strumienia RóŜanego oraz zasobów leśnych,
•
znaczące
zmniejszenie
róŜnorodności
biologicznej
wynikającej
ze
zmiany
warunków
siedliskowych (postępujący rozwój zabudowy),
•
fragmentaryzacja korytarza ekologicznego (dolina Strumienia RóŜanego) zapewniającego
ciągłość powiązań ekologicznych w tej części miasta, skutkująca zaburzeniem jego
funkcjonowania,
•
fragmentaryzacja kompleksów leśnych,
•
naruszenie ustabilizowanych w chwili obecnej warunków zasilania podziemnego systemów
korzeniowych drzew,
•
znaczne zmniejszenie zdolności infiltracyjnych gruntów i pogorszenie warunków retencyjnych
terenów (na skutek uszczelnienia powierzchni w przypadku lokalizacji zabudowy),
•
zmiana warunków zasilania Strumienia RóŜanego oraz ryzyko obniŜenia poziomu lustra wody,
•
zwiększenie
zagroŜenia
zanieczyszczenia
środowiska
gruntowo-wodnego
oraz
wód
podziemnych na skutek nieuporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej.
26
5.
CELE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
NA
SZCZEBLU
MIĘDZYNARODOWYM, KRAJOWYM I LOKALNYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałoŜyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające
z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska wraz
z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do spisu ich stałych
zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących. Obecnie prawo Unii
Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów prawnych, obejmujących
dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć naleŜy m.in.
przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę róŜnorodności biologicznej, ograniczenie wpływu
zanieczyszczenia na zdrowie, a takŜe lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.
Do dokumentów rangi międzynarodowej, formułujących cele ochrony środowiska istotne
z punktu widzenia omawianego projektu planu, zaliczyć moŜna:
→
Dyrektywę Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
(91/271/EWG), wprowadzająca wymóg wyposaŜenia aglomeracji w systemy zbierania ścieków
komunalnych,
→
Dyrektywę Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego
powietrza (96/62/WE), stanowiącą o utrzymaniu jakości powietrza tam, gdzie jest ona dobra,
oraz jej poprawie w pozostałych przypadkach - cel szczególnie istotny w kontekście
obowiązywania dla Poznania programu ochrony powietrza programu ochrony powietrza dla
strefy – aglomeracja Poznań30,
→
Dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie
oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty rządowe:
II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą
do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.,
mówiące o konieczności zapewnienia przez Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się
zasadą
zrównowaŜonego
rozwoju
oraz
konieczności
zapewnienia
przez
władze
publiczne
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
II Polityka Ekologiczna Państwa
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównowaŜonego rozwoju,
ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym
załoŜeniem zrównowaŜonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych
sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie
zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, moŜliwości korzystania z nich zarówno przez obecne
jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów
30
Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.
27
przyrodniczych
oraz
naturalnej
róŜnorodności
biologicznej
na
poziomie
krajobrazowym,
ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównowaŜonego rozwoju jest równorzędne
traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania
zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.
Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, czyli
mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod realizacji polityki
ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów
zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi,
zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie i gospodarce
komunalnej, zagospodarowaniu przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności
obronnej.
Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze
racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich,
w kontekście zakresu ustaleń projektów planów miejscowych, wymienić naleŜy m.in.:
•
racjonalizację uŜytkowania wody,
•
ochronę gleb,
•
zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
•
zmniejszenie
energochłonności
gospodarki
i
wzrost
wykorzystania
energii
ze
źródeł
odnawialnych,
•
gospodarowanie odpadami,
•
jakość wód,
•
jakość powietrza, zmiany klimatu,
•
hałas i promieniowanie,
•
róŜnorodność biologiczną i krajobrazową.
Ponadto, dokument wskazuje na konieczność stworzenia spójnego wewnętrznie systemu
prawa ochrony środowiska, dostosowanego do wymagań unijnych. Wymaga poddania dokumentów
programowych z dziedziny ochrony środowiska (planów, strategii, polityk, itp.) ocenie ekologicznej
skuteczności lub ocenie oddziaływania na środowisko (w formie strategicznych ocen oddziaływania
na środowisko), ocenie efektywności kosztowej, konsultacjom społecznym, ocenie zgodności
z wymogami Unii Europejskiej.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi
załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia
„Polityki...”. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie z wymogiem ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Omawiany dokument określa cele średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje kierunki działań
do wykonania w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień związanych z:
28
1. kierunkami działań systemowych,
2. ochroną zasobów naturalnych,
3. poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu
przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego, które
powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji.
Wskazuje się na konieczność wdraŜania wytycznych dotyczących uwzględnienia w planach
zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wdroŜenie
przepisów umoŜliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko juŜ
na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zatwierdzenie
wszystkich
obszarów
europejskiej
sieci
Natura
2000,
uwzględnianie
obszarów
naraŜonych
na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad ustalania progów tzw. chłonności środowiskowej oraz
pojemności przestrzennej zaleŜnie od typu środowiska, uwzględniania w planach wyników monitoringu
środowiska.
Na szczeblu lokalnym zapisy projektu planu miejscowego korespondują z zapisami Programu
Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2009-2012. Program ten stanowi wyraz realizacji
polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminnym. Sporządzony został w oparciu o zapisy ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakładającej na organy samorządowe
województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych
i gminnych programów ochrony środowiska. WyŜej wymieniony dokument określał zadania
w zakresie ochrony środowiska dla Poznania dla okresu czteroletniego (lata 2009-2012) oraz
zdefiniował cele średniookresowe dla miasta do roku 2015.
Dokument wskazuje działania strategiczne, obejmujące cele i kierunki działań realizowanych
w Poznaniu w zakresie ochrony środowiska, podzielone na trzy bloki tematyczne, w tym:
•
cele i priorytety o charakterze systemowym obejmującym rozwój społeczno-gospodarczy gminy
w powiązaniu z ochroną środowiska,
•
cele i priorytety w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uŜytkowania
zasobów przyrody,
•
cele i priorytety w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Część z celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach omawianego projektu mpzp. Są to
zwłaszcza cele ekologiczne dotyczące:
o
ochrony powierzchni ziemi i gleb, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające:
określenie maksymalnej powierzchni zabudowy oraz minimalnej powierzchni biologicznie czynnej
na terenie RM, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu (Z),
zagospodarowanie odpadów zgodnie z przepisami odrębnymi (ZL, Z, RM);
o
poprawy
jakości
wód
powierzchniowych
i
zapewnienia
odtwarzalności
zasobów
wód
podziemnych, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zakaz regulacji
i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, z wyjątkiem istniejących urządzeń wodnych (Z),
29
zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie lub odprowadzenie ich do sieci
kanalizacji deszczowej, rowów lub cieków (RM, K) dopuszczenie lokalizacji zbiorników
retencyjnych (Z), dopuszczenie lokalizacji urządzeń wodnych (ZL, Z), zachowanie minimalnego
udziału powierzchni biologicznie czynnej w obrębie terenu RM;
o
osiągnięcia najwyŜszej jakości powietrza oraz lokalnego wyeliminowania
negatywnego
oddziaływania na środowisko. Realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zakaz
stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw odnawialnych
z biomasy (na terenie RM), zachowanie minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej
w obrębie terenu RM, zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia
fragmentów terenu (RM, K);
o
zmniejszenia uciąŜliwości akustycznych wstępujących na obszarze miasta do poziomu
akceptowalnego pod względem prawnym i społecznym. Realizowany w projekcie planu poprzez
zapisy ustalające: zapewnienie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku jak dla terenów
zabudowy zagrodowej.
6.
PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
6.1.
Oddziaływanie na powierzchnię ziemi
Z uwagi na charakter analizowanego projektu planu (plan ochronny), nie przewiduje się
wystąpienia znaczących zmian w odniesieniu do powierzchni ziemi oraz warunków glebowych. Projekt
planu ogranicza do minimum moŜliwość lokalizacji zabudowy, wprowadzając jednocześnie szereg
zapisów, pozwalających na ochronę cennych walorów naturalnych terenów leŜących w granicach
mpzp., w tym naturalnego ukształtowania powierzchni i warunków gruntowych.
Jednym z najwaŜniejszych zapisów projektu planu, wpływającym korzystnie na ograniczenie
negatywnego oddziaływania we wspomnianym zakresie, jest wprowadzenie całkowitego zakazu
lokalizacji budynków na terenach 1ZL-3ZL i 1Z-2Z. Zgodnie z ustaleniami, na terenach tych
dopuszcza się jedynie lokalizację elementów tj. ciągów pieszych i rowerowych, urządzeń słuŜących
ochronie przyrody, obiektów małej architektury, elementów Systemu Informacji Miejskiej oraz
urządzeń wodnych. Lokalizacja wspomnianych elementów nie spowoduje powaŜniejszych zmian
w ukształtowaniu powierzchni ziemi oraz warunkach gruntowych, głównie ze względu na charakter
oraz niewielką skalę działania. Wyjątek stanowi tu dopuszczenie lokalizacji urządzeń wodnych, których
realizacja będzie najprawdopodobniej wymagała uŜycia sprzętu budowlanego oraz ingerencji
w powierzchnię
ziemi
i warunki
gruntowe
(np.
umieszczenie
elementów
konstrukcyjnych,
wprowadzenie materiałów zmieniających przepuszczalność itd.). Wprowadzenie tego rodzaju obiektów
moŜe być jednak niezwykle istotne z punktu widzenia zachowania na omawianym obszarze
panujących tu dotychczas stosunków wodnych.
WaŜnym zapisem, wpływającym na zachowanie dotychczasowego ukształtowania powierzchni
ziemi jest równieŜ wprowadzenie dla terenów 1Z-2Z zakazu wykonywania prac ziemnych trwale
30
przekształcających rzeźbę terenu. Jedynym odstępstwem od tego zakazu jest dopuszczenie na terenie
2Z lokalizacji drogi wewnętrznej wzdłuŜ przebiegu kolektora sanitarnego Ø600 mm. Przewiduje się
jednak, Ŝe realizacja wspomnianej drogi wewnętrznej (niezbędnej do właściwej obsługi infrastruktury
– istniejąca przepompownia ścieków) nie będzie wpływała znacząco na pogorszenie warunków
gruntowych oraz zmiany w ukształtowaniu powierzchni.
Zapisy projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Morasko – Radojewo –
Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu szczegółowo odnoszą się
równieŜ do niewielkich terenów, w obrębie których dopuszczono lokalizację zabudowy. W celu
zminimalizowania skali występowania negatywnego oddziaływania na ukształtowanie powierzchni
ziemi oraz warunki gruntowe, określają przede wszystkim maksymalną powierzchnię zabudowy, jaka
moŜe być realizowana w obrębie terenu RM (20% powierzchni terenu). Ustalają równieŜ minimalną
powierzchnię nowo wydzielonej działki budowlanej (nie mniej niŜ 2000 m2, z wyjątkiem działek pod
infrastrukturę techniczną) oraz minimalną szerokość jej frontu (nie mniej niŜ 35,0 m, z wyjątkiem
działek pod infrastrukturę techniczną). Zapisy te, w połączeniu z ustaleniem lokalizacji jednego
budynku mieszkalnego na terenie działki budowlanej oraz koniecznością lokalizowania zabudowy
zgodnie z wyznaczonymi liniami zabudowy, praktycznie uniemoŜliwiają wprowadzenie nowej
zabudowy na terenie RM. Aby ograniczyć negatywny wpływ lokalizacji nielicznej zabudowy,
w odniesieniu do terenu RM oraz K (w obrębie którego ustalono zachowanie istniejącej
przepompowni ścieków) wprowadzono takŜe zapis ustalający zagospodarowanie zielenią wszystkich
wolnych od utwardzenia fragmentów terenów.
Pozytywny wpływ na ochronę powierzchni ziemi i warunków gruntowych będzie miało
natomiast wprowadzenie dla całego obszaru mpzp. zapisu ustalającego zagospodarowanie odpadów,
zgodnie z przepisami odrębnymi. Regulacja sposobu postępowania z odpadami wytworzonymi
na terenach objętych granicami planu pozwoli na uniknięcie zanieczyszczenia powierzchni ziemi oraz
zapobiegnie moŜliwości przedostawania się substancji niebezpiecznych do gruntu i wód. Ponadto,
prowadzenie właściwej gospodarki odpadami pozwoli na zminimalizowanie zagroŜenia wynikającego
z ewentualnego, niekontrolowanego pozbywania się odpadów.
Nieznaczne zmiany ukształtowania terenu oraz właściwości podłoŜa mogą wystąpić na skutek
dopuszczonych w planie robót w zakresie rozbudowy infrastruktury technicznej w obrębie całego
omawianego terenu. W związku z prowadzeniem prac moŜe dojść do przekształcenia powierzchni
ziemi o charakterze lokalnym i czasowym, wynikającym z konieczności wykonania wykopów,
przemieszczenia elementów infrastruktury itd. Trwałe oddziaływanie na warunki gruntowe będzie
niosło za sobą natomiast umieszczenie pod powierzchnią terenu elementów wchodzących w skład sieci
infrastruktury
technicznej.
Odpowiednie
zabezpieczenie
tego
typu
instalacji
będzie
najprawdopodobniej wymagało umieszczenia w glebie materiałów wpływających na właściwości
gruntu. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe zjawisko to nie będzie odgrywało znaczącej roli w kształtowaniu
powierzchni ziemi oraz zmianie warunków gruntowych, głównie ze względu na stosunkowo niewielką
skalę działania.
31
6.2.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Realizacja ustaleń projektu mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia
RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu będzie miała korzystny wpływ na tutejsze wody
powierzchniowe i podziemne.
Zachowanie, zgodnie z załoŜeniami projektu planu, istniejących obszarów leśnych oraz
terenów zieleni towarzyszącej dolinie Strumienia RóŜanego, przy równoczesnym ograniczeniu
powierzchni terenów, w obrębie których dopuszcza się zabudowę, wpłynie korzystnie na wody
powierzchniowe i podziemne na tym terenie. DuŜe powierzchnie leśne (oraz powierzchnie porośnięte
roślinnością o charakterze łąkowym) wpłyną korzystnie na retencję wody i ograniczą napływ
ewentualnych zanieczyszczeń z terenów sąsiednich. W związku z brakiem lokalizacji na większości
obszaru nowej zabudowy i innych punktowych źródeł emisji zanieczyszczeń, nie przewiduje się
pogorszenia stanu jakości wód powierzchniowych i podziemnych występujących na tym obszarze.
Utrzymanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania i uŜytkowania terenów w dolinie
Strumienia RóŜanego umoŜliwi zachowanie panujących tu stosunków wodnych oraz ograniczy ryzyko
zanieczyszczenia występujących na omawianym terenie wód powierzchniowych. Zakaz lokalizacji
zabudowy na terenach ZL i Z pozwoli uniknąć niekorzystnych oddziaływań związanych z nadmiernym
uszczelnieniem powierzchni umoŜliwiającej infiltrację wód opadowych i roztopowych, nadmiernym
spływem powierzchniowym z terenów utwardzonych oraz zwiększeniem ryzyka zanieczyszczenia wód
substancjami niebezpiecznymi na skutek prowadzenia niewłaściwej gospodarki wodno-ściekowej.
Niezwykle waŜnym aspektem ochrony tutejszych wód powierzchniowych jest takŜe wprowadzenie
zakazu regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, z wyjątkiem istniejących urządzeń
wodnych (z uwzględnieniem dopuszczenia lokalizacji zbiorników retencyjnych oraz robót budowlanych
w zakresie sieci infrastruktury).
Ustalenia projektu planu wprowadzają takŜe rozwiązania mające na celu zapewnienie
właściwej infiltracji wód opadowych i roztopowych oraz zachowanie właściwego obiegu wody
w środowisku na analizowanym terenie. UmoŜliwiają to między innymi zapisy regulujące postępowanie
z wodami opadowymi i roztopowymi w obrębie terenów, na których dopuszczona została lokalizacja
zabudowy (RM, K). W przypadku terenu RM oraz terenu K, projekt mpzp. ustala zagospodarowanie
wód opadowych i roztopowych na terenie lub odprowadzenie ich do sieci kanalizacji deszczowej,
rowów lub cieków.
Takie rozwiązanie ocenia się pozytywnie z ekologicznego punktu widzenia i jest zgodne
z polityką państwa i „Programem Ochrony Środowiska dla miasta Poznania na lata 2009-2012”.
Podstawową zasadą współczesnych metod jest zatrzymanie części (lub całości) deszczu na terenie,
na który spadł, powolny odpływ pozostałych wód opadowych do odbiornika, oraz naturalne
oczyszczanie wód opadowych na miejscu (przed wprowadzeniem do odbiornika wodnego lub
gruntowego, np. spływ przez powierzchnie zadarnione). Zatrzymanie części wód opadowych ogranicza
degradację środowiska spowodowaną uszczelnieniem terenu, powoduje podniesienie poziomu wód
gruntowych i lepsze zasilanie cieków przez wody gruntowe, co przyczynia się do polepszenia sytuacji
32
przy niŜówkach. Przy pomocy stosowania retencji i infiltracji deszczu do gruntu moŜna doprowadzić do
powstania wody w ciekach, które przez niewłaściwie zaprojektowaną kanalizację deszczową
pozostawały nawet przez dłuŜszy czas bez wody. Rozwiązania te wydają się być szczególnie słuszne
w odniesieniu do terenów o znacznym udziale powierzchni biologicznie czynnej (na terenie RM
minimum 50% powierzchni działki budowlanej), dla których ustalono jednocześnie zagospodarowanie
zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu.
Poprawianiu lokalnej retencji sprzyjać będzie takŜe dopuszczenie lokalizacji zbiorników
retencyjnych na terenach zieleni 1Z-2Z. Działania te, podobnie jak w przypadku ustalenia sposobu
zagospodarowania wód opadowych i roztopowych, pozwolą na zatrzymanie jak największej ilości wody
w granicach analizowanego terenu, zmniejszając jednocześnie ryzyko obniŜenia poziomu zwierciadła
wód gruntowych jak i występowania znacznych wahań w poziomie lustra wody w lokalnych ciekach
wodnych.
W przypadku analizowanego projektu mpzp nie zaistniała konieczność wprowadzania
szczegółowych zapisów odnoszących się do sposobu odprowadzania ścieków z terenów zabudowy
zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym i ogrodniczym (RM). Projekt planu wprowadza
jedynie ustalenie powiązania sieci infrastruktury technicznej z układem zewnętrznym oraz zapewnienie
dostępu do sieci, zgodnie z przepisami odrębnymi. Istniejąca na wspomnianym terenie zabudowa
posiada obecnie dostęp do kanalizacji sanitarnej, a obowiązujące przepisy prawa (w tym zakresie)
ustalają konieczność odprowadzania ścieków do sieci kanalizacji sanitarnej na terenach wyposaŜonych
w tego typu infrastrukturę. W związku z powyŜszym, pomimo braku szczegółowych zapisów
odnoszących się do sposobu odprowadzania ścieków z terenu przeznaczonego pod zabudowę, naleŜy
przyjąć, iŜ wytworzone na tym terenie ścieki bytowe i komunalne nie będą wpływać w jakikolwiek
sposób na pogorszenie jakości lokalnych zasobów wód.
Korzystny wpływ na zminimalizowanie moŜliwości zanieczyszczenia wód powierzchniowych
i
podziemnych
będą
miały
takŜe
zapisy
regulujące
prowadzenie
gospodarki
odpadami
na analizowanym terenie. Wprowadzenie dla całego obszaru obowiązku zagospodarowania odpadów
na
zasadach
określonych
w
przepisach
odrębnych,
ograniczy
zagroŜenia
wynikające
z nieodpowiedniego postępowania z odpadami. Prowadzenie gospodarki odpadowej we właściwy
sposób pozwoli na ograniczenie moŜliwości zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych
substancjami niebezpiecznymi przedostającymi się do gruntu na skutek niewłaściwego składowania
odpadów.
6.3.
Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz
Realizacja ustaleń projektu mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu w znacznym stopniu przyczyni się do zachowania
lokalnej
róŜnorodności
biologicznej
oraz
walorów
krajobrazowych
analizowanych
terenów,
stanowiących element klinowo-pierścieniowego układu zieleni miasta.
33
Jak wspomniano we wcześniejszych rozdziałach, projekt planu miejscowego jest w duŜej
mierze planem ochronnym, mającym na celu zachowanie cennych elementów przyrodniczych
i krajobrazowych występujących na przedmiotowym obszarze. Zachowuje on dotychczasowy sposób
zagospodarowania i uŜytkowania terenów ograniczając jednocześnie moŜliwość wprowadzenia
obiektów i inwestycji niekorzystnie oddziaływujących na środowisko naturalne.
Z punktu widzenia ochrony lokalnej bioróŜnorodności, najbardziej istotne jest wprowadzenie
zapisów ustalających zachowanie dotychczasowego sposobu uŜytkowania obszarów cennych
przyrodniczo (oznaczonych na rysunku planu) na terenie 3ZL oraz na terenach 1Z-2Z. Takie
rozwiązania
pozwolą
ograniczyć
do
minimum
moŜliwość
zmiany
warunków
siedliskowych
na wspomnianych terenach, a co za tym idzie ograniczą ryzyko wycofywania się z tych terenów
gatunków rzadkich i cennych roślin i zwierząt. Ponadto, zachowanie cennych przyrodniczo terenów
(zlokalizowanych w dolinie Strumienia RóŜanego) stanowiących lokalny korytarz ekologiczny, pozwoli
uniknąć ingerencji w dotychczasowy układ szlaków migracji gatunków, przemieszczających się
zarówno w obrębie klinowo-pierścieniowego systemu terenów zieleni, jak i między większymi
kompleksami.
Zachowaniu lokalnej róŜnorodności biologicznej sprzyjać będzie równieŜ zapis ustalający zakaz
regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, z wyjątkiem istniejących urządzeń wodnych
(oraz z uwzględnieniem dopuszczenia lokalizacji zbiorników retencyjnych oraz robót budowlanych
w zakresie sieci infrastruktury). PowyŜszy zapis, pozwoli uchronić siedliska gatunków roślin i zwierząt
związanych z siedliskami wodnymi i nadwodnymi przed dewastacją na skutek ewentualnej zmiany
stosunków wodnych, likwidacji siedlisk (np. całkowite skanalizowanie cieku, wycinka drzew i krzewów
porastających jego brzegi) czy bezpośredniego pozbawienia naturalnej szaty roślinnej. Ponadto, brak
regulacji koryt cieków wodnych w niezmienionym stanie umoŜliwia naturalny przebieg wielu procesów
ekologicznych, w tym zjawisk okresowego podtapiania, dzięki którym część terenów odznacza się
znacznie większą róŜnorodnością przedstawicieli flory i fauny.
Istniejące w granicach projektu mpzp. tereny leśne, których obecność w sposób znaczący
wpływa na róŜnorodność gatunkową tutejszej fauny, zostaną zgodnie z zapisami zachowane.
Zagospodarowanie tych terenów będzie zgodne z planem urządzenia lasów, a jedyne ingerencje
w zagospodarowanie tych terenów ograniczą się do dopuszczonej zgodnie z ustaleniami mpzp.
lokalizacji ciągów pieszych i rowerowych, urządzeń wodnych, elementów Systemu Informacji Miejskiej
oraz obiektów małej architektury.
W kontekście zachowania lokalnej bioróŜnorodności równie istotne są zapisy ustalające zakaz
lokalizacji budynków na wszystkich terenach ZL i Z oraz zakaz wykonywania prac ziemnych trwale
przekształcających
rzeźbę
terenu.
Ustalenia
te
pozwolą
uniknąć
niekorzystnych
procesów,
obejmujących między innymi: trwałe uszczelnienie części powierzchni (ograniczenie powierzchni
dostępnej dla roślin), zmiany właściwości gruntów (utwardzenie wierzchniej warstwy gleby,
uniemoŜliwiające prawidłowy rozwój roślin) czy zniszczenie naturalnych siedlisk roślin i zwierząt.
Ustalenia projektu planu zapobiegają równieŜ niekorzystnym zmianom bioróŜnorodności
na terenach na których dopuszczono lokalizację zabudowy. Dla terenu RM ustalają maksymalny
34
procent zabudowy terenu oraz minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej, natomiast dla
terenu RM i K ustalają zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów
terenu. Zagospodarowanie terenów, gwarantujące zachowanie duŜych powierzchni biologicznie
czynnych, będzie korzystnie wpływać na zachowanie struktury przyrodniczej analizowanych terenów
(znajdujących się w obrębie dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego), pomimo dopuszczenia
lokalizacji nielicznej zabudowy.
Czasowe i lokalne negatywne oddziaływania mogą wystąpić jedynie na etapie realizacji
inwestycji dopuszczonych ustaleniami projektu mpzp. Prowadzenie prac realizacyjnych, w trakcie
których istnieje konieczność uŜycia cięŜkiego sprzętu, wiąŜe się z częściowym utwardzeniem
powierzchni, zniszczeniem szaty roślinnej oraz wierzchniej warstwy gleby. Prowadzenie prac
budowlanych wpływa równieŜ na czasowe ograniczenie liczby występujących gatunków zwierząt, które
na skutek nasilenia się niekorzystnych czynników najprawdopodobniej będą przenosić się na tereny,
w obrębie których panować będą korzystniejsze warunki środowiskowe. NaleŜy jednak zaznaczyć,
Ŝe zjawisko to nie będzie w sposób długofalowy wpływać na kształtowanie lokalnej bioróŜnorodności,
przede wszystkim ze względu na znikomy zasięg prowadzonych prac.
Zachowanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania i uŜytkowania duŜych terenów
zieleni (Z) z towarzyszącymi im wodami powierzchniowymi (Strumień RóŜany, niewielki ciek
spływający z rejonu Hub Moraskich) oraz terenów leśnych (ZL), sprzyja równieŜ zachowaniu walorów
krajobrazowych omawianego obszaru. Ustalenia projektu planu ograniczają moŜliwość wprowadzenia
na te tereny elementów zakłócających naturalne elementy krajobrazu, tj. reklamy czy ogrodzenia
(na terenach Z dopuszcza się lokalizację ogrodzeń wykonanych wyłącznie z drewna), a takŜe
uniemoŜliwiają lokalizacji na terenach Z nadziemnych elementów siec infrastruktury technicznej.
Ponadto, zapisy mpzp. dopuszczają moŜliwość wprowadzenia tu ciągów pieszych i rowerowych,
urządzeń słuŜących ochronie przyrody, elementów Systemu Informacji Miejskiej oraz obiektów małej
architektury,
które
przypuszczalnie
mogą
przyczynić
się
równieŜ
do
zwiększenia
walorów
przyrodniczych i krajobrazowych wspomnianego terenu.
Projekt planu dopuszcza moŜliwość lokalizacji w granicach mpzp. nowych elementów
współtworzących lokalny krajobraz – zbiorników retencyjnych na terenie 2Z. Realizacja tego rodzaju
inwestycji nie będzie stanowiła elementu wpływającego na pogorszenie walorów krajobrazowych,
gdyŜ pojawienie się zbiornika (zbiorników) wodnego w otoczeniu Strumienia RóŜanego powinno
w sposób naturalny komponować się z mozaiką trenów leśnych i terenów zieleni, którym towarzyszą
wody powierzchniowe w postaci niewielkich cieków wodnych.
Ustalenia projektu mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu odnoszą się takŜe do terenów, w obrębie których dopuszczono
moŜliwość lokalizacji zabudowy. Aby ograniczyć do minimum moŜliwość wprowadzania na tereny RM
i K elementów dysharmonizujących krajobraz całego analizowanego obszaru, ustalono całkowity zakaz
lokalizacji reklam oraz ogrodzeń pełnych i ogrodzeń z betonowych elementów prefabrykowanych.
Pomimo niewielkiego areału, jaki zajmują tereny RM i K, lokalizacja wspomnianych powyŜej
elementów mogłaby w sposób niezwykle niekorzystny wpłynąć na zakłócenie walorów tutejszego
35
krajobrazu. Ponadto, dla terenu zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym
i ogrodniczym, w sposób szczegółowy ustalono charakter zabudowy, a takŜe jej parametry
(maksymalną wysokość budynku, maksymalną powierzchnię zabudowy, kąt nachylenia połaci
dachowej), co pozwoli na wykształcenie zabudowy cechującej się wysokim walorami estetycznymi
oraz zapobiegnie jej intensyfikacji (w obrębie terenu RM). Maksymalna wysokość zabudowy została
określona takŜe w odniesieniu do terenu infrastruktury technicznej – kanalizacji (K).
Reasumując, ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego umoŜliwiają
zachowanie cennych walorów krajobrazowych oraz róŜnorodności biologicznej jaką cechuje się
analizowany teren. Zachowanie istniejących, zróŜnicowanych siedlisk roślin i zwierząt wpłynie
korzystnie równieŜ na tereny sąsiednie (m.in. tereny zieleni w dolinie Strumienia RóŜanego poza
granicami mpzp.), które wraz z omawianym obszarem współtworzą północny (naramowicki) klin
zieleni.
6.4.
Oddziaływanie na szatę roślinną
W obszarze opracowania ustalono tereny lasu – ZL i tereny zieleni – Z w granicach
zabezpieczających zachowanie terenów tworzących korytarze ekologiczne I i II rzędu. W granicach
tych funkcji obowiązuje zakaz zabudowy (zakaz lokalizacji budynków) – co wraz z zapisem dla terenów
ZL ustalającym zagospodarowanie terenów zgodnie z planem urządzenia lasów oraz uściśleniem
rysunku i zapisów planu dla terenu 3ZL i terenów Z nakazującym zachowanie dotychczasowego
sposobu uŜytkowania obszarów cennych przyrodniczo, pozwala realizować ochronę i rehabilitację
środowiska dla utrzymania ciągłości przestrzennej ww. korytarzy ekologicznych.
WaŜnym z punktu widzenia zachowania korytarza ekologicznego I rzędu jest na terenach Z
zakaz regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego oraz zakaz wykonywania prac ziemnych
trwale przekształcających rzeźbę terenu. Przestrzeganie tych zakazów w sposób bezpośredni chroni
biotopy leśne, śródpolne i wodne objęte projektem planu.
Dla pozostałych funkcji: RM (terenu zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym,
hodowlanym i ogrodniczym) i K (terenu infrastruktury technicznej – kanalizacji), do ochrony flory
terenu objętego opracowaniem przyczyni się ustalenie nakazujące zagospodarowanie zielenią
wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu. Ustalenie na terenie RM powierzchni
zabudowy nie większej niŜ 20% powierzchni terenu i powierzchni terenu biologicznie czynnego nie
mniejszej niŜ 50% powierzchni działki budowlanej, daje podstawy do egzekwowania powyŜszego zapisu.
Zapisy te gwarantują stworzenie zieleni podtrzymującej poŜądane warunki mikroklimatyczne dla
funkcjonowania pozostałej flory w dolinie Strumienia RóŜanego. UŜycie samego pojęcia „zieleni”
otwiera moŜliwość uŜycia do nasadzeń gatunków juŜ występujących naturalnie, poŜądanych dla
zachowania biotopów w miejscu objętym sporządzanym projektem planu.
Dodatkowo, na terenie RM, lokalizowanie zabudowy zgodnie z liniami wyznaczonymi w rysunku
projektu planu rokuje zachowaniem obecnego zasięgu terenowego dąbrowy i łęgu olszowego. Linie
oddalone od koron i systemów korzeniowych przyczynią się do zabezpieczenia miejsca do dalszego
36
rozwoju najwartościowszych, siedliskotwórczych drzew. Za ustaleniem linii zabudowy dodatkowo
przemawia skład gatunkowy i znaczne rozmiary drzew. Ponadto dęby szypułkowe, tworzące dąbrowę
od zachodniej strony terenu RM, naleŜą do jednych z wartościowszych gatunków drzew równieŜ
z powodów czysto ekonomicznych31.
Ustalenia projektu plany kształtują pozytywnie przestrzeń decydującą o dalszych moŜliwościach
naturalnego i samoodtwarzalnego funkcjonowania flory tego fragmentu klina zieleni miasta Poznania.
6.5.
Oddziaływanie na powietrze
Ze względu na charakter projektu planu, a takŜe brak znaczących zmian dotychczasowego
sposobu zagospodarowania terenów objętych ustaleniami planu, nie przewiduje się docelowego
wzrostu poziomu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na tym obszarze na skutek realizacji
ustaleń zawartych w projekcie mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia
RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu.
Analizowany projekt mpzp. nie przewiduje równieŜ moŜliwości wprowadzenia źródeł
emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, a tym samym wpływających
w sposób istotny na kształtowanie lokalnej jakości powietrza atmosferycznego. Ustalenia projektu
planu nie przewidują wydzielenia nowych terenów zabudowy oraz wyznaczenia przebiegu nowych,
istotnych elementów układu komunikacyjnego.
Zapisy dopuszczają jedynie moŜliwość lokalizacji zabudowy na terenie istniejącej juŜ zabudowy
zagrodowej RM (ustalenia dotyczące powierzchni zabudowy oraz minimalnej powierzchni działki
budowlanej praktycznie uniemoŜliwiają dogęszczanie zabudowy na tym terenie) oraz na terenie
infrastruktury technicznej – kanalizacji K (istniejąca przepompownia ścieków). Dopuszczenie lokalizacji
tego typu obiektów (z uwagi na ich liczbę) nie wpłynie jednak na zwiększenie stęŜeń zanieczyszczeń
gazowych i pyłowych w powietrzu w granicach omawianego obszaru. Ponadto, dla zabudowy
zagrodowej w gospodarstwie rolnym, hodowlanym i ogrodniczym na terenie RM, wprowadzono zapis
ustalający zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw
odnawialnych z biomasy. Ustalenie w projekcie mpzp. tego typu zapisu nawiązuje do ustaleń
zawartych w wydanym przez Wojewodę Wielkopolskiego rozporządzeniu (nr 39/07 z dnia 31 grudnia
2007 r.) w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań. Zgodnie
z zadaniami podstawowymi, określonymi we wspomnianym powyŜej programie ochrony powietrza,
dopuszcza się zastosowanie indywidualnych instalacji grzewczych pod warunkiem spełnienia kryteriów
dotyczących rodzaju instalacji oraz stosowanego w nich paliwa.
Realizacja ustaleń projektu mpzp. nie przyczyni się równieŜ do pojawienia się nowych
elementów
komunikacyjnych,
stanowiących
źródło
emisji
znaczących
ilości
zanieczyszczeń,
powstających w wyniku spalania paliw w silnikach spalinowych pojazdów. Jedynym elementem
lokalnego układu komunikacyjnego, którego realizację dopuszczono zapisami projektu planu, jest
31
Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2010 r. w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz
stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2011 (M. P. Nr 76, poz. 954).
37
droga wewnętrzna, przebiegająca wzdłuŜ kolektora sanitarnego Ø600 mm na terenie 2Z (umoŜliwienie
obsługi elementów infrastruktury technicznej – kanalizacji). Z uwagi na pełnioną funkcję oraz
charakter (najprawdopodobniej droga gruntowa), poziom emisji zanieczyszczeń z tego terenu będzie
znikomy i nie wpłynie na kształtowanie lokalnej jakości powietrza atmosferycznego.
Niewielki wzrost emisji o charakterze lokalnym i czasowym moŜe nastąpić na etapie
prowadzenia prac budowlanych, związanych z realizacją nielicznych inwestycji dopuszczonych
ustaleniami projektu planu (np. roboty budowlane w zakresie sieci infrastruktury technicznej, budowa
urządzeń wodnych). Źródłami emisji zanieczyszczeń będą w tym przypadku silniki maszyn
budowlanych uczestniczących w pracach ziemnych, a takŜe same prace ziemne, których
przeprowadzanie generuje powstawanie zanieczyszczeń pyłowych. Ilość zanieczyszczeń wytwarzanych
przez maszyny budowlane będzie stosunkowo niewielka, głównie ze względu na ograniczoną
powierzchnię, na jakiej będą odbywały się roboty oraz ograniczony czas ich przeprowadzania. Pyły
powstające
podczas
prowadzenia
prac
budowlanych
nie
będą
miały
większego
znaczenia
w kształtowaniu poziomów emisji dla tych terenów (niewielkie odległości unoszenia powodować będą
czasowy wzrost zapylenia o charakterze lokalnym). Emisja ta będzie zjawiskiem czasowym i nie będzie
miała większego wpływu na długofalowe kształtowanie jakości powietrza na tym terenie.
Korzystny wpływ na kształtowanie jakości powietrza atmosferycznego będzie miało natomiast
zachowanie terenów zieleni (1Z-2Z) oraz terenów leśnych (1ZL-3ZL), ustalenie stosunkowo duŜego
udziału powierzchni biologicznie czynnej na terenie zabudowy zagrodowej w gospodarstwie rolnym,
hodowlanym i ogrodniczym RM (minimum 50% powierzchni terenu) oraz ustalenie zagospodarowania
zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenu w obrębie terenów RM i K. Obecność
róŜnorodnej zieleni, a w szczególności zieleni wysokiej (tereny leśne), wpłynie korzystnie
na zmniejszenie udziału dwutlenku węgla w powietrzu atmosferycznym oraz ograniczenie
przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych.
6.6.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Realizacja ustaleń mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu nie przewiduje wprowadzenia elementów zagospodarowania
stanowiących potencjalne źródło hałasu, w związku z powyŜszym nie przewiduje się wystąpienia
niekorzystnego oddziaływania na lokalny klimat akustyczny na skutek realizacji ustaleń projektu planu.
W granicach projektu mpzp. wyznaczono jedynie niewielki teren zabudowy zagrodowej
w gospodarstwie rolnym, hodowlanym i ogrodniczym (RM), dla którego zgodnie z obowiązującymi
przepisami definiuje się standardy akustyczne32. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku
powodowanego przez drogi i linie kolejowe, określone za pomocą wskaźników LDWN i LN33, wynoszą
w przypadku terenów zabudowy zagrodowej odpowiednio LDWN = 60dB oraz LN = 50dB.
32
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., Nr 120,
poz. 826)
33
wskaźniki mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem
38
Dla pozostałych terenów, znajdujących się w granicach projektu planu, obowiązujące aktualnie
przepisy prawa nie definiują standardów akustycznych w środowisku. Brak wprowadzenia nowych
elementów
zagospodarowania, stanowiących
potencjalne
źródło
hałasu,
pozwala
stwierdzić,
iŜ znajdujący się w granicach analizowanego obszaru teren wymagający ochrony akustycznej (RM) nie
będzie w przyszłości naraŜony na ponadnormatywne oddziaływania hałasu będącego skutkiem
realizacji ustaleń mpzp.
Czasowy oraz lokalny wzrost poziomu hałasu moŜe wystąpić w obrębie omawianego terenu
na skutek realizacji poszczególnych inwestycji, związanych z lokalizacją zabudowy mieszkaniowej,
rozbudową istniejących szlaków komunikacyjnych, a takŜe robotami budowlanymi w zakresie sieci
infrastruktury technicznej. Źródłem hałasu we wspomnianych powyŜej przypadkach będą głównie
roboty budowlane prowadzone przy uŜyciu cięŜkich maszyn napędzanych silnikami spalinowymi,
których eksploatacja wiąŜe się z emisją hałasu. Sytuacja ta będzie miała jedynie miejsce do czasu
realizacji inwestycji i obejmie swym zasięgiem tereny, na których zostanie zlokalizowana. Ze względu
na czasowy charakter oraz ograniczony zasięg występowania tego zjawiska, nie przewiduje się
negatywnego oddziaływania na kształtowanie klimatu akustycznego na terenie objętym granicami
planu w dłuŜszym okresie czasu.
Potencjalnie, źródło hałasu oddziaływującego na tereny objęte projektem planu mogą
w przyszłości stanowić natomiast obiekty zlokalizowane poza jego granicami. W tym celu, dla ochrony
znajdującego się w granicach projektu planu terenu RM, wprowadzono zapis ustalający zapewnienie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku jak dla terenów zabudowy zagrodowej.
6.7.
Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe
Ze
względu
na
brak
lokalizacji
w
granicach
obszaru
objętego
projektem
planu
udokumentowanych stanowisk archeologicznych oraz obiektów kultury, w projekcie nie podejmuje się
ustaleń w zakresie dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. W związku
z powyŜszym nie przewiduje się moŜliwości wystąpienia zjawiska niekorzystnego oddziaływania
na dziedzictwo kulturowe na skutek realizacji ustaleń projektu mpzp.
6.8.
Oddziaływanie na ludzi
Analizowany projekt planu jest planem ochronnym, którego głównym celem jest zachowanie
istniejących w granicach mpzp. terenów o duŜej wartości przyrodniczej i krajobrazowej. Ustalenia
w nim zawarte nie przewidują moŜliwości lokalizacji obiektów oraz stosowania rozwiązań, mogących
spowodować pogorszenie stanu poszczególnych komponentów środowiska tj. jakości powietrza
atmosferycznego, klimatu akustycznego czy jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Z uwagi
na powyŜsze, nie przewiduje się występowania negatywnych oddziaływań w odniesieniu do nielicznych
mieszkańców zabudowy zlokalizowanej w granicach omawianego obszaru.
39
Niemniej jednak, projekt mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia
RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu, w sposób odpowiedni reguluje kwestie związane z ochroną
i kształtowaniem jakości powietrza atmosferycznego, regulacją gospodarki wodno-ściekowej,
kształtowaniem terenów zieleni, ochroną przed hałasem czy ochroną wartości krajobrazowej.
Wprowadza równieŜ zapis ustalający powiązanie sieci infrastruktury technicznej z układem
zewnętrznym oraz zapewnienie dostępu do sieci, zgodnie z przepisami odrębnymi.
Reasumując, nie naleŜy spodziewać się zwiększonego odczuwalnego, niekorzystnego
oddziaływania na ludzi, w związku z realizacją ustaleń przedmiotowego projektu mpzp. Ponadto,
przewiduje się, Ŝe uporządkowany i zadbany krajobraz będzie korzystnie oddziaływał zarówno
na mieszkańców omawianego terenu jak i terenów sąsiednich.
6.9. Oddziaływanie na zwierzęta
Stabilizacja sytuacji dla terenów ZL i Z, wynikająca z zakazu lokalizacji budynków, pozwala
na normalne dalsze funkcjonowanie zwierząt tych siedlisk bez naraŜania na bliski kontakt
z człowiekiem. Pewne obawy w zakresie zapewnienia spokoju zwierzętom moŜe budzić dopuszczenie
lokalizacji na terenach leśnych ZL i terenach zieleni Z ciągów pieszych i rowerowych.
Zawarty w tekście ustaleń planu dla terenów zieleni Z zapis: zakaz lokalizacji nadziemnych
elementów sieci infrastruktury technicznej, zakaz regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego
oraz zakaz wykonywania prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu zagwarantuje
w szczególności większym ssakom (głównie dzikom) dogodne warunki do dalszego bytowania w ich
obecnym środowisku. Zakaz lokalizacji ogrodzeń pełnych i ogrodzeń z betonowych elementów
prefabrykowanych dla terenu RM i K jest dopełnieniem ww. zapisów z pozostałych terenów.
Realizacja ustaleń planu nie ograniczy moŜliwości przemieszczania się jakimkolwiek zwierzętom
(w szczególności większym ssakom) po terenach leśnych i terenach łąk.
Podsumowując zmiany wynikające z realizacji planu ustabilizują i umocnią obecne dogodne
warunki przyjazne bytowaniu zwierząt, zapewnią łączność z północnym klinem zieleni miasta Poznania
co pozwoli na podtrzymanie w dobrej kondycji całej populacji zwierząt w obszarze Moraska.
6.10.
Oddziaływanie na dobra materialne
Nie przewiduje się wystąpienia negatywnego oddziaływania na dobra materialne na skutek
realizacji ustaleń projektu mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu. Analizowany projekt mpzp. nie przewiduje wprowadzenia nowych
inwestycji, wpływających w sposób znaczący na zwiększenie ilości dóbr materialnych w jego
granicach. Nie przewiduje się równieŜ pogorszenia stanu dóbr juŜ istniejących.
40
6.11.
Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary cenne przyrodniczo
Jak wskazano w poprzednich rozdziałach niniejszego opracowania, w obrębie analizowanego
obszaru nie są zlokalizowane obszary prawnie chronione w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody, jak równieŜ obszary objęte Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000.
Zgodnie
z
informacjami,
uzyskanymi
z
publikacji
dotyczących
obszaru
Moraska,
(potwierdzonymi częściowo w trakcie przeprowadzonych wizji terenowych) na obszarze mpzp.
znajdują się natomiast siedliska podlegające ochronie na podstawie obowiązujących przepisów,
a takŜe
stanowiska
gatunków
roślin
zagroŜonych
wymarciem
w
Wielkopolsce.
Obecność
wymagających ochrony elementów przyrody oŜywionej była jednym z powodów konieczności
opracowania projektu mpzp., umoŜliwiającego zatrzymanie rozwoju zabudowy na analizowanym
obszarze.
Ustalenia projektu mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia
RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu w sposób korzystny będą oddziaływać na znajdujące się
w tym obszarze tereny cenne przyrodniczo m.in. poprzez ustalenie zachowania dotychczasowego
sposobu ich uŜytkowania, zagospodarowania terenów leśnych zgodnie z planem urządzenia lasów,
wprowadzenie zakazu regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, a takŜe ograniczenie do
minimum powierzchni terenów, w obrębie których dopuszcza się lokalizację zabudowy.
Ze względu na oddalenie omawianego terenu od najbliŜszych obszarów naleŜących do sieci
Natura 2000 (wchodzący w skład PLH300005 „Fortyfikacje w Poznaniu” Fort V i Va, PLH 300001
„Biedrusko”) nie przewiduje się wystąpienia negatywnego oddziaływania na te tereny, w związku
z realizacją ustaleń mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu. Z uwagi na charakter ustaleń wspomnianego projektu planu nie
przewiduje się równieŜ negatywnego wpływu na ograniczenie przestrzeni Ŝyciowej i dostępności do
bazy pokarmowej występujących na terenie Natura 2000 przedstawicieli flory i fauny.
Omawiany teren leŜy natomiast w granicach dawnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
Morasko w Poznaniu, który posiadał status ochronny do roku 200034. Wprowadzenie nowego sposobu
zagospodarowania na części terenów znajdujących się w granicach zespołu przyrodniczokrajobrazowego
(rozwój
zabudowy
w
obrębie
całego
Moraska),
spowodowało
ich
silne
przekształcenie, a w konsekwencji doprowadziło do zmniejszenia wartości przyrodniczej i ekologicznej
na niektórych terenach. Niezwykle istotne jest zatem podjęcie działań umoŜliwiających ochronę
wyjątkowych walorów terenów znajdujących się w granicach dawnego zespołu przyrodniczokrajobrazowego
„Morasko”.
Analizowany
projekt
mpzp.
zachowuje
dotychczasowy
sposób
zagospodarowania istniejących terenów zieleni (wraz z towarzyszącymi im ciekami wodnymi) oraz
terenów leśnych, uniemoŜliwiając jednocześnie przeznaczanie tych terenów pod lokalizację zabudowy
34
zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Morasko” został powołany Uchwałą nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja
1994r. w sprawie utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12
poz. 126). Ze względu na wejście w Ŝycie ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2001 Nr 3, poz. 21) tereny te straciły status ochronny.
41
(projekt
uwzględnia
jedynie
funkcjonującą
w
chwili
obecnej
zabudowę
zagrodową
przy
ul. Dzięgielowej).
Reasumując, ze względu na charakter analizowanego projektu planu, którego głównym
załoŜeniem jest ochrona przed zmianami zagospodarowania w obrębie terenów cennych przyrodniczo,
przewiduje się, Ŝe realizacja ustaleń mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu wpłynie niezwykle korzystnie na ochronę
i zachowanie walorów przyrodniczych obszaru opracowania.
6.12.
Oddziaływanie transgraniczne
Ze
względu
na
połoŜenie
geograficzne
Poznania
(znaczne
oddalenie
od
terenów
przygranicznych państwa) stwierdzić naleŜy, Ŝe realizacja ustaleń omawianego planu miejscowego nie
spowoduje oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w rozumieniu Konwencji
z Espoo z 25 lutego 1991 r.
6.13.
Pola elektromagnetyczne
Analizowany projekt mpzp. nie wprowadza ustaleń ograniczających moŜliwość lokalizacji oraz
określających maksymalne parametry tego typu instalacji. W związku z powyŜszym lokalizacja
instalacji radiokomunikacyjnych odbywać się będzie na zasadach określonych w obowiązujących
przepisach odrębnych35.
Szczegółowe określenie zasięgów występowania pola elektromagnetycznego, emitowanego
przez instalacje radiokomunikacyjne, z uwagi na brak szczegółowych informacji określających moc
oraz charakterystykę promieniowania emitowanego przez anteny, jakie mogą zostać w tym przypadku
zastosowane, nie jest moŜliwe na obecnym etapie projektowania. Na podstawie informacji zawartych
w literaturze, przewiduje się jednak, Ŝe eksploatacja tego rodzaju instalacji nie spowoduje
przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, zdefiniowanych w rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów36.
Zapisy analizowanego projektu mpzp. odnoszą się natomiast do innych źródeł promieniowania
elektromagnetycznego, jakie mogłyby się pojawić w granicach mpzp. – napowietrznych linii
elektroenergetycznych. W celu ograniczenia moŜliwości lokalizacji tego rodzaju źródeł promieniowania
ustalają zakaz lokalizacji nadziemnych elementów sieci infrastruktury technicznej na terenach 1Z-2Z.
35
36
Ustawa z dnia 7 maja 2010r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675),
Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z dnia 14 listopada 2003 r.,
42
7.
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW
REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
Skutki realizacji postanowień planu podlegać będą bieŜącym pomiarom, ocenom oraz analizom
wpływu na środowisko wielu czynników, prowadzonym w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska37 przez zobligowane do tego instytucje. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy
2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu
niektórych planów i programów na środowisko dla monitoringu znaczącego wpływu na środowisko
realizacji planów moŜliwe jest wykorzystanie istniejącego systemu monitoringu, w celu uniknięcia jego
powielania.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy Instytut Geologiczny,
Prezydent Miasta Poznania, pełniący jednocześnie obowiązki starosty powiatu grodzkiego, prowadzą
monitoring poszczególnych komponentów środowiska, w tym jakości powietrza, jakości wód, jakości
gleby i ziemi, hałasu i pól elektromagnetycznych, w zakresie określonym w ustawie z dnia z dnia 27
kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska38 oraz ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne39.
Głównym skutkiem realizacji ustaleń planu miejscowego będzie zachowanie dotychczasowego
sposobu zagospodarowania oraz uniemoŜliwienie rozwoju zabudowy na terenach zieleni, znajdujących
się w granicach dawnego zespołu przyrodniczo–krajobrazowego „Morasko”. W kontekście ustaleń
omawianego w prognozie projektu planu, szczególnie istotne będzie zatem monitorowanie sposobu
realizacji ustaleń mpzp., ze szczególnym naciskiem na kontrolę zachowania terenów cennych
przyrodniczo (oznaczonych na rysunku planu) oraz sposobu zagospodarowania terenów, w obrębie
których dopuszczono lokalizację zabudowy. Istotnym elementem monitorowania realizacji ustaleń
projektu mpzp będzie równieŜ kontrola i ocena zgodności wyposaŜenia terenu w infrastrukturę
techniczną.
8.
ROZWIĄZANIA
ALTERNATYWNE
W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE
DO
ROZWIĄZAŃ
ZAWARTYCH
MoŜliwość rozwaŜania róŜnego rodzaju sposobu zagospodarowania terenów znajdujących się
w granicach mpzp. „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie strumienia RóŜanego
i ul. Umultowskiej w Poznaniu, została ograniczona w „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
miasta
Poznania”,
które
określa
przeznaczenie
terenów
znajdujących się w granicach analizowanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W
związku
z
powyŜszym
ilość
moŜliwych
do
wprowadzenia
alternatywnych
sposobów
zagospodarowania tego obszaru była znacznie ograniczona.
Jedynym
alternatywnym
rozwiązaniem
przestrzennym, jakie
rozpatrywano
w
trakcie
prowadzonych prac, było nieuwzględnienie istniejącej obecnie zabudowy zagrodowej w sąsiedztwie
37
38
39
utworzonemu ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska
zgodnie z art. 88, art. 109 ust.1, art. 117 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
zgodnie z art. 155a, Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 ze zmianami
43
ul. Dzięgielowej i wyznaczenie tego terenu jako terenu zieleni, wchodzącego w skład terenów zieleni
przylegających do Strumienia RóŜanego. Rozwiązanie to zostało uznane za mniej korzystne
w stosunku do rozwiązań zaproponowanych ostatecznie w przedłoŜonej do uchwalenia wersji projektu
planu, przede wszystkim z uwagi na wysokie koszty finansowe, jakie wynikałyby z konieczności
wykupienia prywatnych gruntów i docelowej zmiany ich przeznaczenia. W związku z powyŜszym,
analizowany w niniejszym opracowaniu projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
został uznany za najbardziej optymalny w kontekście uwzględnienia czynników środowiskowych,
jak i finansowych.
9.
WNIOSKI
Jak wykazano w prognozie, realizacja ustaleń projektu planu pozwoli na zachowanie
dotychczasowego sposobu zagospodarowania i uŜytkowania terenów, a co za tym idzie wpłynie
korzystnie na moŜliwość ochrony terenów o duŜych walorach przyrodniczych. Ewentualne niekorzystne
oddziaływania, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji nielicznych, dopuszczonych zgodnie
z ustaleniami mpzp. inwestycji, nie będą wpływać w sposób istotny na poszczególne komponenty
środowiska, głównie z uwagi na ich lokalny i tymczasowy charakter.
Do najwaŜniejszych załoŜeń mpzp. obszaru „Morasko – Radojewo – Umultowo” w rejonie
Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu naleŜy zapewnienie ochrony terenów cennych
przyrodniczo poprzez ustalenie zachowania dotychczasowego sposobu ich uŜytkowania. Konieczność
zapewnienia
ochrony
przedmiotowych
obszarów
wynika
z
jego
uwarunkowań
lokalnych
i ponadlokalnych, w tym współtworzenia klinowego systemu zieleni miejskiej oraz występowania
siedlisk podlegających ochronie prawnej.
Co szczególnie istotne, projekt planu ogranicza moŜliwość wprowadzania nowej zabudowy,
ustalając dopuszczenie jej lokalizacji jedynie w obrębie niewielkich terenów RM i K (w chwili obecnej
juŜ zainwestowanych). Porządkuje zagadnienia związane z gospodarowaniem wodami opadowymi
i roztopowymi, gospodarką odpadami oraz paliwami stosowanymi w instalacjach grzewczych,
pozwalając w ten sposób na ograniczenie negatywnego oddziaływania terenów juŜ zainwestowanych
na obszary cenne przyrodniczo. Warunkiem niezbędnym dla ograniczania negatywnych skutków
oddziaływania na środowisko występującej w obszarze mpzp. zabudowy będzie zatem precyzyjne
wyegzekwowanie ustaleń planu miejscowego i restrykcyjne przestrzeganie przepisów i wymogów
ochrony środowiska, wynikających z przepisów odrębnych.
Projekt planu zawiera szczegółowe zapisy zapewniające ochronę istotnych elementów
środowiska przyrodniczego. Dotyczą one m.in.:
→
zachowania
dotychczasowego
sposobu
uŜytkowania
obszarów
cennych
przyrodniczo
(oznaczonych na rysunku planu) na terenie 3ZL oraz 1Z-2Z,
→
zagospodarowania terenów 1ZL-3ZL zgodnie z planem urządzenia lasów,
→
zakazu regulacji i umacniania brzegów Strumienia RóŜanego, z wyjątkiem istniejących
urządzeń wodnych (na terenach 1Z-2Z),
44
→
zakazu wykonywania prac ziemnych trwale przekształcających rzeźbę terenu na terenach
1Z-2Z (z uwzględnieniem dopuszczenia lokalizacji zbiorników retencyjnych oraz dopuszczenia
robót budowlanych w zakresie sieci infrastruktury technicznej),
→
zagospodarowania
zielenią
wszystkich
wolnych
od
utwardzenia
fragmentów
terenu
(na terenach RM i K),
→
zagospodarowania wód opadowych i roztopowych na terenie lub odprowadzanie ich do sieci
kanalizacji deszczowej, rowów lub cieków (na terenie RM i K),
→
zagospodarowania odpadów, zgodnie z przepisami odrębnymi,
→
zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw
odnawialnych z biomasy (na terenie RM),
→
zachowania minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej w obrębie terenu RM,
→
zapewnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku jak dla terenów zabudowy
zagrodowej w przypadku terenów RM.
Ponadto, projekt planu zawiera ustalenia w zakresie zakazu lub ograniczenia moŜliwości
lokalizacji na terenach elementów zagospodarowania dysharmonizujących walory krajobrazowe
terenów, tj.: reklamy, ogrodzenia pełne i ogrodzenia z betonowych elementów prefabrykowanych oraz
nadziemne elementy sieci infrastruktury technicznej. W obrębie terenów ZL i Z dopuszcza natomiast
moŜliwość lokalizacji elementów Systemu Informacji Miejskiej, ciągów pieszych i rowerowych,
urządzeń słuŜących ochronie przyrody oraz obiektów małej architektury, stanowiących element
wpływający korzystnie na uporządkowanie i poprawę walorów krajobrazowych.
Reasumując, wprowadzenie wymienionych powyŜej ustaleń, pozwoli na ochronę cennych
przyrodniczo terenów (współtworzących klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta) oraz zapobiegnie
intensyfikacji
procesu
poszerzania
areału
terenów
przeznaczanych
pod
rozwój
zabudowy
mieszkaniowej, jaki moŜna zaobserwować w rejonie całego Moraska i Umultowa. Zaznaczyć jednak
naleŜy, Ŝe warunkiem niezbędnym dla realizacji załoŜeń analizowanego planu miejscowego, będzie
precyzyjne wyegzekwowanie jego ustaleń i restrykcyjne przestrzeganie przepisów i wymogów ochrony
środowiska, wynikających z przepisów odrębnych.
10.
STRESZCZENIE
Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny do
przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków
realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek jej opracowania wynika bezpośrednio
z zapisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
oraz z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zasadniczym celem prognozy oddziaływania na środowisko jest diagnoza obecnego stanu
środowiska oraz wskazanie potencjalnego oddziaływania realizacji ustaleń miejscowego planu
zagospodarowania
przestrzennego
na
środowisko
przyrodnicze,
przy
uwzględnieniu
jego
45
poszczególnych komponentów, w tym: powierzchni ziemi, warunków wodnych, róŜnorodności
biologicznej, krajobrazu, szaty roślinnej i zwierząt, powietrza, klimatu akustycznego. Wzięto równieŜ
pod uwagę oddziaływanie realizacji ustaleń mpzp. na ludzi, dobra materialne, dziedzictwo kulturowe,
a takŜe oddziaływanie w kontekście emisji pól elektromagnetycznych.
PowyŜsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy projektu mpzp. obszaru „Morasko –
Radojewo – Umultowo” w rejonie Strumienia RóŜanego i ul. Umultowskiej w Poznaniu. Projekt planu
miejscowego opracowywany jest na podstawie uchwały Nr XXVII/203/IV/2003 Rady Miasta Poznania
z dnia 9 września 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego „Morasko – Radojewo – Umultowo” w Poznaniu. Planem objęto
obszar połoŜony w północnej części Poznania w rejonie ul. Umultowskiej i ul. Dzięgielowej
na Morasku. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi 17,68 ha.
Prognoza składa się z ośmiu części. W pierwszej omówiono podstawy formalno-prawne,
metodologię i zasadność jej sporządzania. W drugiej części omówiono połoŜenie przedmiotowego
obszaru w przestrzeni miasta i jego obecne zagospodarowanie. Scharakteryzowano poszczególne
elementy środowiska przyrodniczego oraz ich wzajemne powiązania, w tym rzeźbę terenu, budowę
geologiczną i warunki gruntowe, warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierzęcy, gleby czy klimat
lokalny.
W trzeciej części prognozy zwrócono uwagę na problemy ochrony środowiska, związane
z zagadnieniami regulowanymi w projekcie planu, dotyczące m.in. konieczności ochrony siedlisk
cennych z przyrodniczego punktu widzenia. Określono równieŜ stan środowiska przyrodniczego
w zakresie jakości powietrza, wód oraz klimatu akustycznego.
W czwartej części omówiono cel i zapisy projektu planu. Wskazano równieŜ ich powiązania
z zapisami „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”.
Wykazano takŜe potencjalne skutki dla środowiska i przestrzeni, jakie mogą wystąpić w przypadku
braku realizacji ustaleń projektu planu.
W piątej części omówiono podstawowe cele ochrony środowiska, formułowane na szczeblu
międzynarodowym, krajowym i lokalnym, natomiast w szóstej części omówiono potencjalne
oddziaływanie
realizacji
ustaleń
projektu
planu
na
poszczególne
komponenty
środowiska
przyrodniczego. Wskazano teŜ rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego planu.
W siódmej części odniesiono się do zagadnień związanych z analizą skutków realizacji
postanowień planu miejscowego, natomiast w części ósmej opisano rozwiązania alternatywne, jakie
rozwaŜano podczas prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
46

„MORASKO – RADOJEWO – UMULTOWO” – W REJONIE

Transkrypt

Podobne dokumenty

Automatyczny system zarządzania dokumentami MPZP – GEOXA

Pobierz artykuł w pliku

rewitalizacja osiedli z wielkiej płyty

Targi Książki dla Dzieci i Młodzieży 26 maja we Wrocławiu

Fiat Doblo Maxi - Fraikin Polska

sto war zyszen ie tec hno lo g ii ek o lo g ic zn yc h silesia

MAPOWANIE STRUMIENIA WARTOŚCI SZKOLENIA