Biuletyn Entomologiczny

Transkrypt

Wydawnictwo
Łódzkiego Środowiska Entomologicznego
Biuletyn
Entomologiczny
Ruroer 4 R o h 3
~
.
:
~
IgąflSSS
Sówki (Noctuidae,Lepidoptera)
Wyżyny Łódzkiej
ZYGMUNT ŚLIWIŃSKI, 94-046 Łódź, Armii Krajowej 30 m 4
R
odziną sówek (Nocłuidae) rozpoczynam publikację wykazu motyli W y ż y n y Łódzkiej z zastrzeżeniem, że nie jest to pełne i wyczerpujące opracowanie motyli tego obszaru. Na podstawie zbiorów własnych i danych z piśmiennictwa, stwierdziłem tu występowanie około 1300 gatunków motyli. Nie mniej już sama lista gatunków wraz z moim zbiorem, który
stanie się własnością Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Łódzkiego będzie znacznym ułatwieniem do prowadzenia dalszych szczegółowych badań.
W latach 1930-1939 w okolicach Łodzi badaniami lepidopterologicznymi intensywnie zajmowali się B.Głowiński, A.Stehiick i B.Jarisch. Niestety z trzech wyżej wymienionych osób jedynie
Jarisch (1942) opublikował niepełne dane o wynikach swych badań, a rodzinie sówek wyjajkowo
mało poświęcił miejsca. Zbiór tego badacza ocalał i jest przechowywany w Instytucie Zoologii PAN
w Warszawie. Zbiory B.Głowińskiego zaginęły w czasie okupacji hitlerowskiej, a jedynie skąpe
notatki przekazał mi, dziś już nieżyjący, jego syn. Zbiory A.Stehlicka zostały zniszczone w 1944 roku
w czasie wkraczania wojsk radzieckich, a Stehlick wraz z ż o n ą odebrali sobie życie. Należy jeszcze
wspomnieć, że w Muzeum Przyrodniczym UŁ znajduje się zbiór motyli E.Korba, w którym reprezentowana jest i rodzina Nocłuidae. Niestety ten zbieracz, gromadzący materiały przed 1920 rokiem nie
zaopatrywał okazów w metryczki i z tej przyczyny zbiór ten jest bezużyteczny. Ponadto bardzo skąpe
dane o sówkach okolic Piotrkowa Trybunalskiego podał W.Kulesza (1936) omawiając motyle niektórych okolic Polski. Wreszcie A.W.Skalski i Z.Śliwiński (1973) na podstawie okazu przechowywanego
w zbiorach B.Jarischa, podali Plusia putnami Grotę jako nowy dla Polski, a pochodzący z terenu Łodzi.
Intensywnymi odłowami motyli, a w tym i sówek zająłem się w i o s n ą 1945 roku łowiąc je przy
świetle i na przynęcie na przedmieściach Łodzi w Rudzie Pabianickiej, Poddębinie i Modlicy pod
Tuszynem, Rydzynach pod Pabianicami, Włodzimierzowie i Lubiaszowie pod Sulejowem, a w późniejszym okresie w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego i Sieradza. W latach 1981 - 1987 wraz z
kol. B.Marciniak badaliśmy sówki w Pytowicach położonych w Bełchatowskim Okręgu Przemysłowym skąd wykazaliśmy 170 gatunków (Marciniak, Śliwiński, 1988). Niemal równocześnie badaliśmy
motyle parków Łodzi wykazując! m.in. 172 gatunki motyli z rodziny sówkowatych (Śliwiński,
Marciniak, 1991).
Do opracowywanego wykazu włączyłem również skąpe dane dotyczące dawnego obszaru
województwa łódzkiego, a zawarte w pracach Węgorka (1966) i Studzińskiego (1979). Pierwsza z
nich dotyczy podrodziny Agrotinae. druga Hadeninae. Skorzystałem również z danych zamieszczonych w pracach magisterskich U.Szymańskiej i K.Mintusa, który na podstawie zbiorów własnych i
kolekcji M.Stuglika przechowywanej w Muzeum Leśnym S.G.G.W. w Rogowie, sporządził i przekazał mi wykaz motyli okolic Rogowa.
W rezultacie badań na obszarze Wyżyny Łódzkiej udało się wykryć 297 gatunków sówek na
486 znanych z terenu Polski. Prócz gatunków opublikowanych w wyżej wymienionych pracach w
wykazie znalazły się 53 gatunki dotychczas nie podawane z Wyżyny Łódzkiej.
Opracował i wydał dla pożytku wewnętrznego Zespół Redakcyjny.
Sówki - Noctuidae
Opis zastosowanych symboli
Ł
P
S
Si
*
(1)
- Łódź i okolice. Poza Łodzią, głównie lasy w okolicy Tuszyna
- woj. piotrkowskie. Obszar środkowego dorzecza Pilicy - Puszcza Pilicka między Sulejowem a Tomaszowem
Mazowieckim oraz okolice Kamieńska
- woj. skierniewickie. Lasy w okolicy Rogowa
- woj. sieradzkie. Okolice Łasku i Zduńskiej Woli
- gatunki dotychczas nie wykazane z Wyżyny Łódzkiej
- odnośniki do uwag o ciekawszych gatunkach wykrytych na badanym terenie (użyto szesnastu odnośników)
L i s t a
g a t u n k ó w
Noctuidae
Noctuinae
Euxoa Hubner, 1821
- aquilina (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S:Si
- cursoria (Hufnagel, 1786) - Si
- nigricans (Linnaeus, 1761) - Ł;P:S;Si
- obelisca (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
- tritici (Linnaeus, 1761) - Ł;P;S;Si
Agrotis Ochsenheimer, 1816
- cinerea (Denis & Schiffermuller, 1775) - S
- clavis (Hufnagel, 1766) - Ł;P
- crassa (Treitschke, 1826) - Ł;P
- exlamationis (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- ipsilon (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
- segetum (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
- vestigalis (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
- polyodon (Clerek, 1759) - Ł;P
Axylia Hubner, 1821
- putris (Linnaeus, 1761) - Ł;P;S;Si
Ochlopleura Hubner, 1821
*(1)
- flammatra (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł
- plecta (Linnaeus, 1761) - Ł;P:S;Si
Rhyacia Hubner, 1821
- simulans (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
Noctua Linnaeus, 1758
- comes Fabricius. 1767 - Ł;P
- fimbria Linnaeus, 1758 - Ł;P;S
- interposita (Hubner, 1821) - Ł
- orbona (Hufnagel, 1767) - Ł
- pronuba Linnaeus, 1758 - Ł;P;S;Si
Spaelotis Boisduval, 1840
- ra vida (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Opigena Boisduval, 1840
- polygona (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Graphiphora Ochsenheimer, 1816
- augur (Fabricius, 1775) - Ł;P;Si
' - sigma (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S;Si
Lycophotia Hubner, 1821
(2)
- molothina (Esper, 1789) - Ł
*
- porphyrea (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;S;P
Peridroma Hubner, 1821
*(3)
- saucia (Hubner, 1808) - S
Diarsia Hubner, 1821
- brunnea (Denis & Schiffermuller, 1775) - P
- dahli (Hubner, 1813) - P;Si
- festiva (Denis & Schiffermuller, 1775) - P;S
- rubi (Vieweg, 1790) - Ł;P;S;Si
Xestia Hubner, 1818
- ashworthii (Doubleday, 1855) - Ł:P
Sir. 2
95-05-13
-
baja (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
c-rtigrum (Linaeus, 1758) - Ł;P:S;Si
ditrapezium (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł
rhomboidea (Esper, 1796) - P
*(4)
sextrigata (Haworth, 1809) - S
tńangulum (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
xanthographa (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł:P;S:Si
Naenia Stephens, 1827
*
- typica (Linnaeus, 1758) - Ł;Si;P
Eurois Hubner, 1821
- occulta (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Anaplectoides McDunnough, 1929
- prasina (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Cerastis Ochsenheimer, 1816
*
- leucographa (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S
- rubricosa (Denis & Schiffermuller, 1775) - P;S
Hadeninae
Anarta Ochsenheimer,1816
*(5)
- cordigera (Thunberg, 1788) - Ł
- myrtilli (Linnaeus, 1758) - Ł;P
Discestra Hampson, 1905
- tńfolii (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
Hada Billberg, 1820
- nana (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
Polia Ochsenheimer, 1816
- bombycina (Hufnagel, 1776) - Ł;P;S;Si
- nebulosa (Hufnagel, 1776) - Ł:P;Si
- tincta (Brahm, 1791) - P;S
Pachetra Guenee, 1841
*
- sagittigera (Hufnagel, 1776) - P
Sideńdis Hubner, 1813
- albicolon (Hubner, 1813) - Ł;P
Heliophobus Boisduval, 1828
- reticulata (Goeze. 1781) - Ł;P;S;Si
Mamestra Hubner, 1816
- brassicae (Linnaeus, 1758) - Ł:P;S;Si
Melanchra Hubner, 1820
- persicariae (Linnaeus. 1761) - Ł;P;S;Si
- pisi (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Łacanobia Billberg, 1820
- aliena (Hubner, 1809) - P
- biren (Goeze. 1781) - P
- contiqua (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
- oleracea (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- splendens (Hubner, 1802) - Ł
- suasa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S;Si
- thalassina (Hufnagel, 1766) - Ł;P
- w-latinum (Hufnagel, 1766) - Ł;P:S;Si
Hecatera Guenee, 1852
*
- bicolorata (Hufnagel, 1766) - S
- dysodea (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;S;P
Biuletyn Entomologiczny 4/3
Sówki - Noctuidae
Hadena Schrank. 1802
- bicruńs (Hufnagei, 1766) - Ł; P;S:Si
- compta (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
- confusa (Hufnagei, 1776) - Ł
*
- irregularis (Hufnagei, 1766) - Si
- perplexa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
- rivularis (Fabricius, 1775) -Ł;P
Cerapteryx Curtis 1833
- gramminis (Linnaeus, 1758) - Ł:P;S;Si
Tholera Hubner, 1821
- cespitis (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
- decimalis (Poda, 1781) - Ł;P;S;Si
Panolis Hubner, 1821
- flammea (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;
P:S;Si
Xylomiges Guenee, 1852
- conspicillans (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S
Orthosia Ochsenheimer, 1816
- cerasi (Fabricius, 1775) - Ł;P;S
- cruda (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
- gothica (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- gracilis (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
- incerta (Hufnagei, 1766) - Ł;P:S;Si
- miniosa (Denis & Schiffermuller. 1775) - Ł;P
- munda (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S
- opima (Hubner, 1809) - Ł;S
- populeti (Fabricius, 1781) - Ł
Mythimna Ochsenheirmer, 1816
- albipuncta (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P:S;Si
- comma (Linnaeus, 1761) - Ł;P
- conigera (Denis & Schiffermuller, 1775)
Ł;P:S;Si
- ferrago (Fabricius. 1787) - Ł;P;S:Si
- impura (Hubner. 1808) - Ł;P;S;Si
-1 -album (Linnaeus. 1767) - Ł;S
- obsoleta (Hubner, 1803) - S
- pallens (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- pudorina (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
- straminea (Treitschke, 1825) - Ł;P
- łurca (Linnaeus, 1761) - Ł;P;S;Si
Cuculiinae
Cuculia Schrank, 1802
- absinthii (Linnaeus, 1761) - Ł:P
- artemisiae (Hufnagei. 1766) - Ł;P;S;Si
- asteńs (Denis & Schiffemuller, 1775) - Ł:S
- chamomillae (Denis & Schiffermuller. 1775) - Ł
-fraudatrix Eversmann, 1837 - Ł;P;S;Si
*
- scrophulariae (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;Si
- tanacełi (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
- umbrałica ( Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- verbasci (Linnaeus, 1758) - P
Calophasia Stephens, 1829
- lunula (Hufnagei, 1766) - Ł. S; P
Brachionycha Hubner, 1819
*
- nubeculosa (Esper. 1885) - Ł:P:S
- sphinx (Hufnagei. 1766) - Ł:P;Si
Lithomoia Hubner, 1821
- solidaginis (Hubner, 1803) - S:P
Lithophane Hubner, 1821
- furcifera (Hufnagei, 1766) - Ł;P;S
- hepatica (Clerek, 1759) - Ł;P
95-05-13
*(6)
- lamda (Fabricius, 1787) - P
- ornittiopus (Hufnagei, 1766) - Ł
Xylena Ochsenheimer, 1816
- exoleta (Linnaeus, 1758) - Ł;P
- vetusta (Hubner, 1813) - Ł.;P
Allopyes Tams, 1942
- oxyacanthae (Linnaeus, 1758) - Ł;P
Dichonia Hubner, 1821
- aprilina (Linnaeus, 1758) - i;S;P
*{7)
- convergens (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P
Dryobotodes Warren, 1911
- protea (Denis et Schiffermuller, 1775) - Ł
Blepharita Hampson, 1907
*{8)
- amica (Treitschke, 1825) - Ł
- satura (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Mniotype Franclemont, 1941
- adusta (Esper, 1788) - P;Si
Antitype Hubner, 1821
- chi (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Ammoconia Lederer, 1857
- caecimacula (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P
Eupsilia Hubner, 1821
- transversa (Hufnagei. 1766) - Ł;P;S
Lodia Hubner, 1827
*
- croceago (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S
Conistra Hubner, 1821
- erytrocephala (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P
- ligula (Esper, 1794) - Si
- rubiginea (Denis 7 Schiffermuller, 1775) - S;Ł;P
*
- rubiginosa (Scopoli, 1763) - Ł
- vaccinii (Linnaeus, 1761) - Ł;P
Agrochola Hubner, 1821
- circellaris (hufnagei, 1766) - Ł;P;S;Si
- helvoia (Linnaeus, 1758) - Ł;S;P
- laevis (Hubner, 1803) - Ł
- liłura (Linnaeus, 1758) - Ł;P
- lota (Clerek, 1759) - Ł
- lychnidis (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S
- macilenta (Hubner, 1809) - Ł;S
Parastichtis Hubner, 1821
- suspecta (Hubner, 1817) - Ł;P;S;Si
Atethmia Hubner, 1827
- ambusta (Denis & Schiffermuller, 1775) - S
Xanthia Ochsenheimer, 1816
- gilvago (Denis & Schiffermuller,1775) - Ł
- icteritia (Hufnagei, 1766) - Ł;P
- ocellaris (Borkhausen, 1792) - Ł;P
- togata (Esper, 1788) - Ł:P;S
Acronictinae
Panthea Hubner. 1820
- coenobita (Esper, 1785) - Ł;P
Colocasia Ochsenhemer, 1816
- coryfi (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Diloba Boisduval, 1840
- coeniiocephala (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Moma Hubner, 1820
- alpium (Osbeck, 1778) - Ł;P;S;Si
Subacronicta Kozhantchikov, 1950
- megacephala (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
Str. 3
- aceńs (Linnaeus, 1758) -Ł:P;S:Si
- a/r?/(Linnaeus, 1758)-Ł;S;P
• anceps (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S;P
• crenata (Hufnagel, 1766) - Ł;P;Si
• furva (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S;P
(Hufnagel, 1766)-Ł;S;P
(Hufnagel, 1766) - Ł;S:Si;P
1793)-Ł;P
(11)
1791) - Ł
1809)-P
1788)-Ł;P
(Hi
2l, 1766) - Ł;P;S;Si
>(i
. 1788) - Ł;P
, 1809) - Ł
O ligia Hubner, 1821
Ł;S
1792) - Ł;P;S;Si
strigilis (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Boursin, 1965
Ł;P;S;Si
- cinerea (Hufnagel, 1766) - P
- cuspis (Hubner, 1 8 1 3 ) - Ł
-
leporina (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
^
menyanthidis (Vieweg, 1790) - P
psi (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
rumicis (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
strigosa (Denis & Schiffemulier, 1775) - Ł;P
tńdens (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;.Si
Arsilonche Lederer, 1857
(Goeze, 1 7 8 1 ) - P
nervosa (Denis & •
1775)-P
Ł;P;S;Si
h,ffermuller
'
1775)
Hubner, 1820
- algae (Fabricius, 1775) - Ł;P
Cryphia Hubner, 18818
(Hubner, 1 8 0 3 ) - P
S25-P
- berbera Rungs - Ł;P
- //wda (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S;Si
- pyramidea (Linnaeus, 1758) - Ł;P
- tragopoginis ( Clerck, 1759) - Ł;P;S;Si
Dypterygia :
(Linnaeus, 1758) -Ł;P;S;Si
!9
ferruginea (Esper, 1785) - Ł;P;S;Si
Hubner, 1820
(Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
leimer, 1816
(Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
(Linnaeus, 1758)-Ł;P
1825
(Linnaeus, 1758)-t.;P
Callopistria Hubner, 1821
-juventina (Stoli, 1792) - Ł;P;S;Si
Hubner, 1821
- retusa (Linnaeus, 1761) - S;P
- subtusa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S;P
Hubner, 1821
- paleacea (Esper, 1758)-Ł:P;S;Si
- ypsilon (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
Dicycla Guenee,1852
(10)
- oo (Linnaeus, 1758) - Ł
1809) - Ł;P;IS;Si
1790) - Ł;P;S;Si
(Linnaeus, 1767) - P
(Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł:P
- trapezina (Linnaeus, 1758) - Ł:P;S:Si
Hyppa Duponchel, 1845
-rectilinea (Esper, 1 7 8 8 ) - P
Str. 4
95-05-13
Sówki - Noctuidae
Hoplodńna Boursin, 1937
- ambiqua (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
- blanda (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;S
- octogenaria (Goeze, 1781) - Ł;S;P;Si
- respersa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł
Caradńna Ochsenheimer, 1816
- ciavipalpis (Scopoli, 1763) - Ł;P;S;Si
- morpheus (Hufnagel, 1766) - Ł;S;P
- selini (Boisduval, 1840) Ł;P
Chilodes Herrich - Schaff er, 1840
- maritima (Tauscher, 1806) - Ł
Heliothinae
Ponemeńa Hubner, 1823
- tenebrata (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Pyrrhia Hubner, 1821
- umbra (Hufnagel, 1766) - Ł;S;P
Heliothis Ochsenheimer, 1816
- viriplaca (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S;Si
Prothoschinia Hardwick, 1970
- scutosa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;Si;S
Hapalothis Hubner, 1821
- venustula (Hubner, 1790) - Ł;P;S;Si
Prołhodeltote Uedea, 1984
- pygarga (Hufnagel, 1766) - Ł;P;S:Si
Neustrotia Sugi, 1982
- carididula (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
Deltote Reichenbach, 1817
- deceptoria (Scopoli, 1763) - P
- uncula (Clerck, 1759) - Ł:P;S;Si
Deltotes Reichenbach, 1817
- olivana (Denis & Schifermuller, 1775) - Ł;P
Emmelia Hubner, 1821
- trabealis (Scopoli. 1763) - Ł;P;S;Si
Sarrothripinae
Nycteola Hubner, 1822
- revayana (Scopoli, 1772) - Ł;P;S;Si
Chloephorinae
Earias Hubner, 1825
- chlorana (Hubner. 1826) - Ł;P;S;Si
*
- vernana (Fabricius. 1787) - Ł
Bena Biliberg, 1820
- prasinana (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Pseudoips Hubner, 1825
- fagana (Fabricius, 1781) - Ł;P
Plusiinae
Diachrysia Hubner, 1821
- chńsitis (Linnaeus, 1758) - Ł;P;Si;S
Macdunoughia Kostrowicki, 1961
- confusa (Stephens, 1850) - Ł;P
Polychrysia Hubner, 1821
- moneta (Fabricius, 1787) - Ł
Euchalcia Hubner, 1821
*(14)
- variabilis (Piller, 1783) - Ł
Plusia Ochsenheimer, 1816
- festucae (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
(15)
- jota (Linnaeus, 1758)
- putnami Grotę, 1873 - Ł;P
Autographa Hubner, 1921
- gamma (Linnaeus, 1758) - ŁP:S;Si
- v-aureum (Hubner, 1803) - Ł;P;S
Syngrapha Hubner, 1821
*
- microgramma (Hubner, 1823) - P
95-05-13
Abrostola Ochsenheimer, 1816
- tńgemina (Werneburg, 1864) - Ł;P;Si
- triplasia (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S:Si
Catocalinae
Tyta Biliberg, 1820
- luctuosa (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł
Lygephiia Biliberg, 1820
- pastinum - Ł;P
Catephia Ochsenheirmer, 1816
*(16)
- alchymista (Denis & Schifermuller, 1775) - P
Scoliopteryx Germar, 1810
- libatrix (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Catocala Schrank. 1802
- electa (Borkhausen, 1792) - Ł;P
- elocata (Esper, 1787) - Ł;P;S;Si
- fraxini (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- nupta (Linnaeus, 1758) - Ł;P;Si;S
- promissa (Denis & Schifermuller. 1775) - Ł;P
*
- sponsa (Linnaeus, 1758) - Ł;P
Ephesia Hubner, 1818
- fulminea (Scopoli. 1763) - Ł;P;S;Si;
Clytie Hubner, 1823
- lunaris (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P;S;Si
Lasperyesia Germer, 1810
- flexula (Denis & Schifermuller, 1775) Ł;P;S;Si
Callistege Hubner, 1823
- mi (Clerck, 1759) - Ł;P;S;Si
Euclidia Ochsenheimer, 1816
- glyphica (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
Rivulinae
Rivula Guenee, 1845
- seńcalis (Scopoli, 1763) - Ł;P;S;Si
Parascotia Hubner, 1825
- fuliginaria (Linnaeus, 1761) - Ł;P;S;Si
Colobochyla Hubner, 1825
- salicalis (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;P;S;Si
Hypenodinae
Schrankia Hubner, 1825
-taenialis (Hubner, 1809) - Ł
Hypeninae
Hypena Schrank, 1825
- crassalis (Fabricius. 1787) - Ł;P:S
- proboscidalis (Linnaeus, 1758) - Ł;P;S;Si
- rostralis (Linnaeus, 1758) - Ł;S;P;Si
Phytometra Haworth, 1809
- viridaria (Clerck, 1759) - P
Herminiinae
Pechicago Hubner, 1825
- stńgilata (Linnaeus, 1758) - Ł;P
Herminia Latreille, 1802
- gńsealis (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł:P
- tarsicrinalis (Knoch, 1782) - Ł;P
- tarsipennalis Treitsche, 1835 - Ł;P
Paracolax Hubner, 1825
- glaucinalis (Denis & Schiffermuller, 1775) Ł;S;P;
Trisateles Tams, 1939
- emortualis (Denis & Schiffermuller, 1775) - Ł;P
Simplicia Guenee, 1854
- rectalis (Eversmann, 1842) - Ł
Str. 5
Sówki - Noctuidae
Uwagi o ciekawszych gatunkach.
1. O.ffammatra - Łódź - Ruda Pabianicka, 12.07.1940, 2 okazy na przynęcie jabłkowej, leg. Z. Śliwiński.
Dotychczas był wykazany ze wschodniego Pomorza, Małopolski i Śląska.
2. L.molothina - Węgorek (1966) podaje 2 okazy z woj. łódzkiego. Wykazany jedynie z zachodniej i
południowej części kraju.
3. P.saucia
- Rogów - Strzelna, 24.08.1948, 1 okaz przy Św., leg. M.Stuglik. Znany z Pomorza
Zachodniego, okolic Poznania, Częstochowy, Śląska i Małopolski.
4. X.sextrigata - Łódź - Ruda Pabianicka, 16.07.1977, 3 okazy przy Św., leg. Z.Śliwiński. Z terenu Polski
dotychczas znany z Pomorza, Mazur i Wielkopolski.
5. A.cordigera - w notatkach Głowińskiego "Lasy Tuszyńskie". Wobec prawie całkowitego zniszczenia
torfowisk wysokich w okolicach Tuszyna występowanie mało prawdopodobne. Pojedyncze
stanowiska w całym kraju.
6. L.lamda
- Koto pod Piotrkowem Trybunalskim, gąsienica na Vaccinium uliginosum L , ex I.
17.08.1974, leg.Z.Śliwiński. Kilka stanowisk na torfowiskach wysokich w rozmaitych
częściach kraju.
7. D.convergens - Łódź - Las Łagiewnicki, 3.09. i 17.09.94 2 okazy przy Św., leg. leg. B.Soszyński i
Z.Śliwiński. Nieliczne stanowiska na Śląsku, w okolicy Poznania i w Kotlinie Kolskiej.
8. B.amica
- Grotnik! p. Zgierzem, seria okazów wyhodowanych przez Głowińskiego. Bardzo rzadko
spotykany, znany z Puszczy Białowieskiej (dane własne), okolic Warszawy, Sandomierza,
Gniezna, Puszczykowa, Stronna i Kotliny Kolskiej.
9. B.erptricula - Rezerwat "Lubiaszów" pod Sulejowem, 16.07.74, 1 okaz przy Św. leg Z. Śliwiński. Wg
Buszki (1985) gąsienice żyją na blaszkowatych porostach z rodzaju Parmelia i Lecanora
porastających skały i stare mury. Rozproszone stanowiska w południowej i zachodniej
części kraju.
10. D.oo
- Głowiński łowił go w Poddębinie pod Tuszynem. Podawany z Pomorza Zachodniego,
Sopotu. Rytwin, okolic Warszawy i ze Śląska.
11. A.pabulatricula - Jarisch (1942) podaje ją z Lasu Łagiewnickiego w Łodzi. Znany z Pomorza
Zachodniego, Ziemi Chełmińskiej, okolic Warszawy i Rytwin.
12. P.elymni
- Łódź - Ruda Pabianicka, 22.06.58, 1ok. na Św., leg. Z. Śliwiński. Gatunek znany z
wybrzeża Bałtyku, poza stanowiskiem w Rudzie Pabianickiej w zbiorze mam okaz zebrany
07.1967 w Poznaniu przez A.M.Szmyta.
13. P.nexa
- Głowiński zbierał go na przedmieściu Łodzi w pobliżu Stawu Stefańskiego. Mimo
skrzętnych poszukiwań i odłowów przy świetle nie udało mi się potwierdzić występowania
tego gatunku. W Polsce wykazany z nielicznych stanowisk na Pomorzu Zachodnim, z okolic
Poznania, ze Śląska i Roztocza.
14. E.variabilis - Łódź - Ruda Pabianicka, 25.07.48 i 5.07.58 , 2 okazy przy Św., leg. Z. Śliwiński. Po
zalesieniu rozległych ugorów w okolicach ul.Popioły stanowisko dziś nie istnieje. Znany tylko
z południowej i południowo-zachodniej części kraju.
15. A.jota
- Według notatek Głowińskiego względnie liczny na terenie Łodzi. W okresie
prowadzonych badań nie udało się potwierdzić występowania nie tylko w okolicy Łodzi lecz i
całej Wyżyny Łódzkiej. Liczne rozproszone stanowiska w całym kraju lecz ostatnio pospolity
jedynie na południu i północy.
16. C.alchymista - Rezerwat "Lubiaszów" pod Sulejowem, 16.08.74, 2 okazy przy Św., leg. Z. Śliwiński. W
świetlistych dąbrowach na rozproszonych stanowiskach w całym kraju.
LITERATURA:
Buszko,J. 1985. Motyle - Lepidoptera. Sówki - Noctuidae. „Klucze do oznaczania owadów Polski". Warszawa-Wrocław,
X X V I I : 1-18.
Jarisch,B. 1942. Erstmaliger Beitrag zur Macrolepidopteren Fauna von Litzmannstadt und Umgebung.
ENT.Z., 2 6 : 2 0 5 - 2 0 8 . 2 7 : 2 1 1 - 2 1 8 , 28: 2 1 8 - 2 2 2 .
Kulesza,W. 1936. Przyczynek do znajomości motyli niektórych okolic Polski. SPRAW. KOM. FIZJOGR., 70: 139-148.
Marciniak,B.; Śliwiński,Z. 1988. Motyle Befchatowskiego Okręgu Przemysłowego. ACTA UNIV. LODŹ., FOLIA ZOOL.
ANTHR., 6: 8 3 - 1 1 6 .
Skalski,A.W.; Śliwiński,Z. 1973. Nowe dla fauny Polski i interesujące gatunki motyli (Lepidoptera). Część I:
P O L . P I S M O ENT. . 4 3 : 3 3 - 4 0 .
Studziński,A. 1979. Piętnówki w Polsce. Hadeninae, Noctuidae, Lepidoptera. P.A.N. Komitet Ochrony Roślin,
Warszawa-Poznań: 1-190.
Śliwiński,Z.; Marciniak,B. 1991. Zmiany w składzie gatunkowym motyli na terenie parków łódzkich w latach 19461 9 8 7 . ACTA UNIV. ŁODZ., FOLIA ZOOL. ANTHR., 7 : 1 3 1 - 1 5 4 .
Węgorek,W. 1966. Rolnice (Agrotinae) krajobrazu rolniczego Polski. PRACE NAUKOWE INST.OCHRONY ROŚLIN. 8. 2 :5-68.
Sir. 6
95-05-13
Badania ekologiczno-faunistyczne
Badania ekologiczno-faunistyczne nad chrząszczami koprofagicznymi
Zarys metodyki. Cz. 1
MAREK BUNALSKI, Katedra Entomologii AR
80-594 Poznań, ul.Dąbrowskiego 159
Zamiast wstępu
i ^ " a ż d y , kto kiedykolwiek zetknął się z chrząszczami koprofagicznymi, wie, że jest to grupa i
ogata w gatunki i niezwykle ciekawa, tak pod względem biologii, jak i bardzo zróżnicowali V i iych upodobań ekologicznych. Z tego względu setki badaczy na całym świecie, w tym
barazo wielu amatorów, obserwuje i kolekcjonuje koprofagi (szczególnie z nadrodziny żuków Scarabaeoidea). U nas zainteresowanie t ą grupą jest nadal znikome, co przejawia się zarówno w
skąpości specjalistycznych kolekcji, jak i publikacji na ten temat. W efekcie "Katalog Fauny Polski"
wygląda w tych grupach jak ser szwajcarski, a sformułowania w typie "(...) notowany przed pięćdziesięcioma (...)" czy "(...) stu laty (...)" nie należą do rzadkości. J e d n ą z przyczyn takiego stanu
rzeczy jest z pewnością brak polskojęzycznych opracowań na temat nowoczesnych metod badawczych (Bunalski, 1991). W cyklu artykułów metodycznych postaram się więc przybliżyć kolegom
koleopterologom ten problem, żywiąc nadzieję, że zachęcę ich tym samym do zajęcia się t ą grupą
ekologiczną (a w szczególności żukami).
Wybór metody badawczej
Stosując standardowe metody badawcze (takie jak czerpakowanie, odłów w pułapki ziemne
lub na światło), można zgromadzić zazwyczaj bardzo niewielką ilość, na ogół wszędobylskich, gatunków. Staje się to zrozumiałe, jeśli uzmysłowimy sobie, że koprofagi w c h o d z ą na rośliny tylko po
to by wzbić się w powietrze, a po powierzchni gleby przemieszczają się zazwyczaj szukając zimowiska lub tworząc zlepki lęgowe (np. Geotrupidae). Również przynęta świetlna jest skuteczna tylko
wówczas, gdy znajduje się w pobliżu miejsca ich żerowania i zadziała w momencie gdy aktywnie
poszukują pożywienia.
Jedyna specjalistyczna metoda badawcza, jaką jest flotacja ekskrementów (Stebnicka, 1976)
jest w praktyce dosyć kłopotliwa do przeprowadzenia i często mało skuteczna (Bunalski, 1991).
Może więc być stosowana w ograniczonym zakresie. Jej skuteczność zależy przede wszystkim od
"wyczucia" badacza i jego znajomości badanej grupy. Stąd, w przypadku początkujących entomologów, gatunki "rzadkie" umykają zwykle uwadze, a obserwowane liczebności bywają mocno zaniżone.
Na podstawie własnych obserwacji skonstruowałem tabelę porównującą skuteczność różnych metod stosowanych w badaniach nad żukami koprofagicznymi.
Metoda badawcza
Flotacja ciągła
Czerpakowanie
Przynęta świetlna
Pułapki Barbera
"Przeglądanie"
Pułapki zimne z przynętą
Pułapki typu "Didonis & Miller"
Liczebność
100%
0-10 %
0-35 %
20-55 %
40-90 %
70-95 %
90-100 %
Skuteczność
Skład gatunkowy *
100 %
0-5 %
0-5 %
5-15 %
30-80 %
70-95 %
90-105 %
*) Za 100% przyjęto wskaźnik uzyskany z uśrednienia wyników 50 standardowych flotacji.
Jak widać, zadowalające wyniki dają tylko pułapki przynętowe. M a j ą one tę wyższość nad
flotacją że s ą prostsze w zastosowaniu, uniezależniają od dostępu do wody i umiejętności badacza.
Ponadto wyniki uzyskane w różnych terenach m o g ą być porównywane i opracowywane statystycznie (badania ekologiczno-faunistyczne).
LITERATURA:
Bunalski,M. 1991. Przegląd niektórych metod stosowanych w badaniach ekologiczno-faunistycznych nad chrząszczami
koprofagicznymi
(Coleoptera).
W I A D . ENTOMOL., 1 0 (4): 2 4 7 - 2 5 2 .
Stebnicka,Z. 1976. Żukowate - Scarabaeidae. Gaipa podrodzin: Scarabaeidae laparosticti. „Klucze do Oznaczania
Owadów Polski". XIX, 28 a: 1-139.
95-05-13
Str. 7
Uwagi na temat biologii koszówek (Psychidae, Lepidoptera) cz.ll
BARBARA MARCINIAK, Muzeum Przyrodnicze UŁ
Park Sienkiewicza 1, 90-011 Łódź
S
amce wszystkich gatunków Psychidae są uskrzydlone. Latają przede wszystkim w dzień, np.
samce rodzajów: Di płodom a, Na rycia, Talepońa, Psyche, Epichnopterix często w słońcu lub
wczesnym rankiem jak: Bacotia i Proutia. Jest to związane z czasem wychodzenia imago z
poczwarki. Po południu można więc złowić samca np.: z rodzaju Pachythelia, a wieczorem z rodzaju
Acanthopsyche. Niestety niewiele gatunków z rodziny Psychidae przylatuje do światła. W nocy latają
samce rodzajów: Bjiugis, Sterrhopterix, Dahlica czy Megalophanes. Ze względu na to, że gatunki z
rodzajów Dahlica i Megalophanes to gatunki rzadkie na obszarze Polski, praktycznie przy świetle
możemy zebrać Sterrhopterix fusca i Bjiugis bombycella.
Czas życia samców jest
bardzo krótki i często trwa tylko
kilka godzin. Samice Psychidae
są u większości gatunków bezskrzydłe i często pozostają w
koszyczku. Z obu tych faktów
wynika konieczność prowadzenia hodowli. W tym celu najlepiej jest zbierać
gąsienice
ostatniego stadium larwalnego,
które wędrują na wyniesione
powierzchnie w celu zapewnienia sobie odpowiednich warunków wilgotności i przewiewności dla procesu przepoczwarczania.
Przyczepiają
się
one
Koszyczek Conephora
unicolor
(Hufn.)
wówczas do liści, gałęzi drzew i do kamieni. Koszyczki zbierać można również na pniach różnych
drzew, a także na martwym drewnie. Dla przykładu podaję diagram charakteryzujący miejsca przepoczwarzania gatunku Talepońa tubulosa (Retz.). Diagram ten przedstawia względną częstość
stwierdzeń gąsienic ostatniego stadium na określonym substracie (rys.) Informacje te są niezwykle
istotne, ponieważ gąsienice ostatniego stadium często rozpoczynają wędrówkę przed zakończeniem
żerowania. Jak pisałam w poprzedniej części, samice większości gatunków występujących w Polsce
składają jaja do wnętrza koszyczka. Po wylęgu młode gąsienice budują swoje koszyczki i rozpoczynają żerowanie. Miejsce znalezienia koszyczka wskazuje więc bazę pokarmową zarówno dla ostatniego jak i dla pierwszych stadiów rozwojowych gąsienicy. Wczesne stadia larwalne są. bardzo
trudne do znajdowania w terenie.
slup trakcyjny
(energ.pillar) - 1 %
topola (Popuius) -
5%
brzoza (Betula) 21%
sosna (Pinus) - 29%
dąb (Quercus) -2%
olcha
(Alnus) -1%
martwe drewno -3°,.
inne - 1 %
grab
mur (wali) - 4%
Rys. 1
Str. 8
(Carpinus) 33%
Diagram przedstawia względną częstość stwierdzeń gąsiennic ostatniego stadium Talepońa tubulosa (Retz.)
95-05-13
Uwagi na temat biol og i i koszówek (Psychidae, Lepidoptera) cz. 11
W literaturze spotykamy się najczęściej
z określeniem, że gatunki z rodziny koszówek
zasiedlają miejsca suche, dobrze prześwietlone
(Kozhatschikov,
1956;
Forster
et
Wohlfahrt, 1960). Na podstawie badań własnych prowadzonych na terenie Wyżyny
Łódzkiej mogę stwierdzić, że Psychidae występują zarówno w lasach liściastych jak i iglastych: na drogach śródleśnych, porębach, leśnych polanach i w strefie ekotonu. Brzeg lasu
i zarośla w strefie przejściowej między lasen i
łąką
wydają
się
być
preferowanym
środowiskiem występowania gatunków należących
do
rodzajów:
Na rycia,
Dahlica,
Siederia, Talepońa i Proutia, zarówno w borze
sosnowym jak i w grądzie. Dobrze prześwietlone poręby zasiedlają gatunki z rodzajów
Acanthopsyche
i
Sterrhopterix.
Gatunki
Pachythelia villosella i Magalophanes
viciella
Gąsienice Canephora unicoior (Hufn.)
występują, na leśnych torfowiskach i podmokłych, leśnych polanach.
Psychidae występują również w środowiskach antropogenicznych: parkach miejskich, na
przydrożach oraz na ścianach budynków. Dahlica triquetrella, Talepońa tubulosa, Psyche casła i
Proutia betulina stwierdzono na wszystkich typach wyznaczanych powierzchni. Siederia pineti,
Canephora unicoior i Sterrhopterix fusca zbierano nielicznie, przede wszystkim w parkach miejskich,
a Bacotia claustrella i Epichnopterix plumella tylko w parkach (Marciniak, w druku).
Duże zróżnicowanie cech diagnostycznych między osobnikami obu płci i stadiów przedimaginalnych jak również budowy koszyczków oraz fakt, że specjalizacja samic i samców idzie w różnych kierunkach powodują, że motyle te są niezwykle interesujące. Niestety, Psychidae są rzadko
zbierane i kolekcjonowane, i to nie tylko w Polsce.
Chciałabym zachęcić do zbierania i hodowania Psychidae. Chociaż gąsienice innych motyli
również budują koszyczki (!) np. Tineidae czy Coleophońdae, ale może o różnicach w budowie
koszyczków i różnych sposobach ich przytwierdzania do podłoża w następnej części.
Żeby zebrane materiały miały jak największą wartość, każdy koszyczek wkładamy do osobnego naczynia, które dokładnie opisujemy podając czas, miejsce i środowisko. Samce, również w
hodowli żyją bardzo krótko natomiast samice gatunków opuszczających koszyczki żyją do dwóch
tygodni. Samce rozpinamy, samice naklejamy na kartoniki obok koszyczka najlepiej notując datę
zbioru gąsienicy i datę wyjścia samicy z poczwarki.
LITERATURA:
Forster, W.; Wohlfahrt, A. 1960. Die Schmetterlinge Mitteleuropas Spinner und Schwarmer (Bombyces und Sphinges).
Band III, Franckhche Verslaghandlung, Stuttgart.
Kozhantshikov,I.W. 1956., Nasiekomyje czeszujekryłyje. Tom III. Czech łonosy mieszocznicy (Psychidae).
„Fauna SSSR": 1 -517.
Marciniak, B. (w druku). Koszówki (Psychidae, Lepidoptera) Wyżyny Łódzkiej. ACTA SOZOLOGICA U L
Kupię lub wymienię na owady atlasy chrząszczy tropikalnych.
Odstąpię lub wymienię motyle i chrząszcze tropikalne.
Chętnych do udziału w wyprawie do Tajlandii prosimy o kontakt.
Tomasz Hubert Jezierski. „BOTIA" i „T.H.J.- INSECT KINGDOM"
ul.Abramowskiego 23, 90-355 Łódź
°
f
1
Gabloty entomologiczne standard, lakierowane, zwykłe,
wpuszczana szyba. Octan etylu.
Arkadiusz Suda. ul.Żółkiewskiego 36, 43-300 Bielsko-Biała
IZZZIIZIZZZZZZIZZIZIIZIZIIZZZIZZZZZZII^T
Kupię po rozsądnej cenie „Fauna Germanica - Kafer" Reittera w
dobrym stanie oraz Horiona -Faunistik...Lamellicomes.b.VI,1958
Jacek Kalisiak, ul.Północna 31 m 58a, 91-420 Łódź
95-05-13
d
q
r
g
o
b
z
n
e
^
N
'
a
Str. 9
Jeszcze o admirale
Jeszcze o admirale ...
ANTONI KWICZAŁA, ul.Krótka 10, 43-417 Kaczyce
D
wa artykuły w Biuletynie Entomologicznym, kol.Majaka i kol.Kokota o tym wszędobylskim,
cnoć niezbyt pospolitym u nas gatunku, jakim jest Vanessa atalanta L. skłoniły mnie do podzielenia się własnymi o nim wiadomościami. Z moich obserwacji wynika, że admirał w
,
posiada niepełne drugie pokolenie. Potwierdza to również literatura (Koch, 1966). Motyle
pierwszego pokolenia l ę g n ą się u nas czasem już z końcem lipca i początkiem sierpnia. W ciepłe
lata motyle te składają jaja, z których rozwija się drugie krajowe pokolenie. Gąsienice tego pokolenia
spotykałem nieraz w drugiej połowie sierpnia, żerujące na pokrzywie. Zabrane do domu na ogół
szybko się przepoczwarczały a motyle lęgły się w okresie 10-20 września. Obserwowane były migracje tego pokolenia na południe Europy (Adamczewski, 1992). Zdarzają się jednak lata chłodniejsze, a także tereny mniej sprzyjające rozwojowi motyli (np. tereny podgórskie płd. Polski)'! wtedy
drugie pokolenie jest bardziej opóźnione. Np, w ubiegłym roku, w centrum Zakopanego
(ul.Kościeliska) znalazłem gąsienice admirała jeszcze 22 września. Temperatura nocą spadała do
5-6°C, a w dzień było 10-12°C. Z gąsienicy tej wylągł, się w mieszkaniu motyl dopiero
14 października. Jest bardzo prawdopodobne, że w naturze motyle takie m o g ą się wylęgać (jeśli pozwala na to temperatura), nawet w drugiej połowie października, stąd obserwacja ich w tym czasie
(Kokot, 1 listopada 1994r.) jest uzasadniona.
Można sobie zadać pytanie, co się z tymi motylami dalej dzieje. Znaczna część gatunków z
podrodziny Nymphalinae, do której zaliczany jest admirał, (a więc rodzaje Nymphalis, inachis, Aglais,
Polygonia) zimuje u nas w stadium imago. Być może w sprzyjających warunkach klimatycznych np.,
na południu Czech i Słowacji (Tykacz, 1963), a także i u nas na strychach czy w piwnicach istnieje
możliwość przezimowania admirałów, choć byłyby to na pewno niezwykle sporadyczne przypadki,
bo i bardzo mało jest tak późno lęgnących się motyli, a wcześniej lęgnące się na pewno odlatują na
południe (Adamczewski, 1992). Sam nigdy nie spotkałem zimującego admirała, ale możliwość taka
istnieje.
Pozostaje jeszcze problem zimowania poczwarek, o czym wspomina Tykacz (1963). Faktem
jest, że znaczne obniżenie temperatury z końcem października może spowodować, że z poczwarek
tych zapóźnionych okazów, imago się nie wylęgnie. Z teorii (Cymborowski, 1984) wiadomo, że nie
można zmusić do zimowania nie przygotowanego stadium motyla, gdyż hibernacja jest uwarunkowana hormonalnie. Ale... Zrobiłem kiedyś doświadczenie z poczwarkami innej rusałki - Nymphalis
polychloros L. Ponieważ motyle miały się lęgnąć w okresie mojego urlopowego wyjazdu, wsadziłem
do lodówki wszystkie posiadane poczwarki (20 szl). Po 3 tygodniach, czyli po powrocie do domu,
przen,vałem to sztuczne ochłodzenie (poczwarki wierzbowca nigdy w naturalnych warunkach nie
zimują) i zostawiłem je w temperaturze pokojowej. Około 90% poczwarek zginęło. Zostały dwie, z
których po około 3 tygodniach wylęgły się motyle. Były to dwie ostatnie poczwarki, dane do lodówki
od razu po przepoczwarczeniu się. Wylęgłe motyle były wyraźnie zmienione kolorystycznie
(ściemnione). Przypuszczam, że poczwarki w których rozpoczął się już proces tworzenia imago, nie
s ą w stanie przystosować się do obniżenia temperatury i giną. Całkiem świeże poczwarki to wytrzym u j ą - ale sądzę, że i te nie wytrzymałyby głębszego zamrożenia. Musiałoby to bowiem być poprzedzone zmianą składu chemicznego w komórkach, zapobiegającą zamarzaniu w nich wody w kryształki lodu (owady osiągają to gromadząc w komórkach glicerol). W g . Cymborowskiego (1984) diapauza poczwarkowa jest indukowana już na etapie rozwoju larwalnego warunkami krótkiego fotoperiodu. Być może proces taki zachodzi u przepoczwarzających się w październiku gąsienic admirała.
Musiałoby to jednak być uwarunkowane genetycznie. Być może badania laboratoryjne rozwiążą w
końcu ten problem. Wyjaśniłoby to fakt obserwowania na wiosnę całkiem świeżego motyla admirała,
co opisuje kol.Majak w grudniowym numerze BE. Poczekamy... zobaczymy.
LITERATURA
Adamczewski,S.F. 1992. Zagadnienia migratyzmu u motyli. Warszawa.
Cymborowski,B. 1984. Endokrynologia owadów. PWN Warszawa.
Tykacz,J. 1963. Poznajemy motyle. PZWS Warszawa.
Koch.M. 1966. Wir bestimmen Schmetteriinge. Neumann Veriag Berlin.
Str. 10
95-05-13
Biblioteka PTE
Biblioteka Polskiego Towarzystwa E n t o m o l o g i c z n e g o posiada w sprzedaży następujące
wydawnictwa o tematyce e n t o m o l o g i c z n e j :
I. Klucze do Oznaczania Owadów Polski:
W poniższym wykazie wymieniono kolejno numer
(rzymski) części, nazwę rzędu do którego się on
odnosi, numer zeszytu w obrębie części, nazwę
rodzin lub podrodzin których dotyczy dany zeszyt oraz
bieżący numer serii. Przy zamówieniach najlepiej
posługiwać się tymi ostatnimi (numerami serii),
li
Collembola
7
III-V Protura.Diplura,Thysanura
5
XIV Psocoptera
85
XV
Mallophaga
1 (Część ogólna, Gyropoidea,
Laemobothrioidea)
75
2 (Menoponoidea)
88
3 (Goniodoidea, Trichodectoidea)
74
4 (Philopteroidea - Philopteroidae)
98
5 (Philopteroidea- Rallicolidae)
104
(zeszyt 6 wyczerpany)
XVI Anoplura
73
XVII Homoptera
3 (Psyllodea)
63
5a (Aphidodea - Wstęp i Lachrtidae)
101
5b [Aphidodea - Chaitophońdae)
133
XVIII Heteroptera
4 (Hebridae,Mesoveliidae,Hydrometridae,
_ Veliidae, Gerridae)
95
2 (Corixidae.Notonectidae.Pleidae,
Nepidae .Naucoridae .ApheSocheiridae) 106
7 (Nabidae,Reduviidae,Phymatidae)
108
XIX
Coleoptera
99,100 (ScolytidaeyRiatypodidae!
>
52 (Dermestidae)
2
41 (Anobiidae)
35-37 (Cerophytidae,Eucnemidae,
Throscidae,Lissomidae)
143
91 (Tenebńonidae, Boridae)
144
11,12 {Sphaeritidae, Histeridae)
79
15 (Leiodidae)
•
139
98f (Curculionidae - Curcullcnin
3) 87
85 (Oedemeridae)
• 145
24d (Stap*••>"'Xa,nthohninae)
93
84 (Mclcićae)
138
95 (Anthribidae)
140
59 (Colydiidae, Bothrideridae,
Cerylidae.Anommatidae)
137
7e (Dytiscidae- larwy Colymbetinae)
142
XXIV Hymenoptera
22 (Ibalidae)
81
68d (Apidae - Andreninae)
84
XXVII Lepidoptera
53g (Noctuidae - Bryophilinae)
135
32 (Momphidae .Stathmopodidae.
Batrachedńdae,Blastodacnidae,
Cosmopterigidae,Chrysopeleiidae)
132
5b (Opostegidae)
117
59 (Sphingidae)
146
XXVIII Diptera
75 (Gasterophilidae)
61
27 (Asiiidae)
65
25 (Therevidae)
68
9a (Culicidae - larwy)
69
9b (Culicidae - imagines)
99
33 (Pipunculidae)
78
10 (Bibionidae)
96
24 (Bombyliidae)
55
77 (Hippoboscidae)
131
73c (Rhinophońdae)
141
XXIX Siphonaptera
53
Ceny zeszytów o numerze serii do 142 wynoszą od 50 gr
do 1 zl - zależnie od grubości, zeszytu 143 - 2.50 zł. 144 3,50 zł, 145 - 1,50 zł, 146 - 1,50 zł.
II. Fauna Polski:
t. 13 Chrysomelidae cz. 2
cena 5 zł 50 gr
cena 13 zł
cena 15 zł
III. Katalog Fauny Polski (tylko cz. XXIII-Co/eopfera):
cena 2 zł 80 gr
t. 18 Curculionoidea
bez Curculionidae
cena 11 zł 85 gr
t. 19 Curculionidae cz. 1
cena 16 zł 50 gr
IV. R. J. Pomorski i D. Skarżyński - Collembola Polski
- rysunkowy klucz do oznaczania - cena 3 zł
V. Polskie Pismo Entomologiczne:
'
archiwalne zeszyty do tomu 59 w cenie 50 gr za
zeszyt (niektórych już nie ma),
od tomu 60 cena jak w prenumeracie
VI. Wiadomości Entomologiczne:
archiwalne zeszyty do tomu 8 w cenie 50 gr za
zeszyt,
od tomu 9 cena jak w prenumeracie,
VII. Wiadomości Entomologiczne -1. XII - Suplement
J. Nowacki - Struktura zasięgów sówkowatych
(Lepidoptera, Noctuidae) w pasie wydm
nadmorskich polskiego wybrzeża Bałtyku
- w cenie 10 zł (dla członków PTE zniżka 20%)
VIII. Książki - wydawnictwa archiwalne:
A.Dryja-Badania nad polimorfizmem kraśnika zmiennego
H. Sandner (red.) - Entomologia a gospodarka narodowa
H. Sandner (ed.) - Entomologia a intensyfikacja rolnictwa
H. Sandner (ed.) - Entomologia a ochrona środowiska
wszystkie w cenie 50 gr za egzemplarz.
Powyższa lista wydawnictw oraz ich ceny podane zostały według stanu z 15 kwietnia 1995 r.
Sprzedaż odbywa się na miejscu w bibliotece lub za pobraniem pocztowym po uprzednim
otrzymaniu pisemnego zamówienia. Nie należy przesyłać pieniędzy z góry przekazem pocztowym!
Adres biblioteki: ul. Sienkiewicza 21, 50-335 Wrocław; telefon (0-71)225041.
Anna & Marek Wanat
95-05-13
Str. 11
Exlibris
Exlibris
Entomofauna Polski
Buczyński,P. 1994. Nowe stanowiska rzadkich gatunków ważek {Odona(a) ze wschodniej Polski. WIADOMOŚCI
ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 129-130
Buszko,J. 1994. Nowe dane o rzadkich Coleophondae (Lepidoptera) w Polsce. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2):
135.
Buszko,J. 1994. Nowe stanowiska rzadkich Geometridae (Lepidoptera) w Polsce. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań,
13(2): 135.
Buszko,J.; M. Hołowiński, 1994. O występowaniu Aegeria mesiaeformis (Henich-Schaffer, 1845) (Lepidoptera, Sesiidae) w
Polsce. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 121-123.
Chobotow,J. 1994. Omomiłki (Canthańdae, Coleoptera) rezerwatu leśnego Kozie Góry koto Lublina (Nizina Mazowiecka).
WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, P o z n a ń , 13(1): 29-31.
Czerwiński,S. 1994. Microscydmus minimus Chand., 1845 {Coleoptera. Scydmaenidae) - nowy gatunek dla fauny Polski.
Czerwiński,S. 1994. Nowe stanowiska rzadkich Scydmaenidae (Coleoptera) w Polsce. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE,
Poznań, 13(2): 131-132.
Gutowski,J. NI.; Szypuła,J.; Wanat.M. 1994. Deilus fugax (Oli vi er, 1790) (Coleoptera, Cerambycidae) w Polsce. WIADOMOŚCI
ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(1): 21-28.
Królik,R.; Majewski,T. 1994. Agrilus riebesiSchaeffer, 1946 {Coleoptera, Buprestidae) - nowy dla fauny Polski gatunek
chrząszcza. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 107-113.
Krzysztofiak,A. 1994. Występowanie pszczoły obrostki - Dasypoda aitarcator Harris (Hymenoptera. Apoidea) w Wigierskim
Parku Narodowym. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 134.
Kubisz,D.; A.Melke 1994. Rzadkie i nowe dla fauny Polski Staphyiinidae {Coleoptera). Część II: Staphylininae. WIADOMOŚCI
ENTOMOLOGICZNE, Poznań. 13(1): 33-40.
Kubisz,D.; Szwałko.P. 1994. Chrząszcze {Coleoptera) nowe dla fauny Polski. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań. 13(1):
13-19.
Lasoń.A. 1994. Nowe stanowisko Pterostichus (Adelosia) macer Marsham, 1802 {Coleoptera: Carabidae) w Polsce.
WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 130.
Łabędzki.A. 1994. Ważki różnoskrzydłe (Odonata. Anisoptera) jako czynnik redukujący szkodliwą entomofaunę leśną.
Łabędzki,A. 1994. Ważki {Odonata): terytorializm imagines a rozwój gatunkowy. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań,
13(2): 69-80.
Ługowoj,J. 1994. Przypadki drapieżnictwa gatunków z rodzaju Opiło Latr. (Coleootera. Cleńdae) na larwach Cerambycidae
(Coloptera). WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 115-116.
Maciejewski,K.H. 1994. Stenus umbratilis (Casey, 1884) (Coleoptera, Staphylri o
gatunek nowy dla fauny Polski.
Maciejewski,K.H. 1994. Nowe dane o występowaniu niektórych Steninae (Coieopiera, Staphyiinidae) w Polsce. WIADOMOŚCI
ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 132.
Majewski,!. 1994. Nowe i rzadkie chrząszcze z rodzaju Melanophtalma Motschulsky, 1866 (Coleoptera, Latńdiidae) w Polsce.
WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, P o z n a ń , 13(1): 64.
Mazur,M. 1994. Uwagi o ryjkowcach (Coleoptera: Attelabidae. Apionidae, Curculionidae) zebranych przez Bolesława Kotulę w
okolicach Przemyśla. WIADOMOŚCI ENTOMOLOGICZNE, Poznań, 13(2): 117-120.
opracował Andrzej Jadwiszczak
Spotkania Ł ó d z k i e g o Środowiska Entomologicznego
Głównym punktem programu kwietniowego spotkania był znakomity wykład kol. Michała Grabowskiego o
behawiorze grabarzy (Nicrophorus spp). Dawno nie mieliśmy okazji wysłuchać tak ciekawie podanego tematu. O jego
wartości stanowiły dwie rzeczy. Po pierwsze Michał relacjonował wyniki najnowszych badań, z kilku ostatnich lat, a
ponadto zrobił to w sposób sugestywny i barwny, z szacunkiem i wyczuwalnym podziwem dla „inteligencji" tych. jakże
często nie darzonych sympatią, zwierząt. Sala spontanicznie reagowała, od pytań po uśmiechy. Po wykładzie wywiązała
się żywa dyskusja z której wynika, że pomimo wielu dokonań, obyczajowość owadów to nadal terra incognita. Nie jest
prawdą, iż obyczajowość większości owadów jest bezbarwna i pozbawiona ciekawych szczegółów. Za sprawą naszej
niewiedzy umyka nam celowość ich postępowania, umiejętność rozwiązywania problemów, przystosowywania się do
warunków. Przykład grabarzy wskazuje, że głębsze wniknięcie w życie owadów odsłania niezwykłe bogactwo ich postępowania. Szkoda tylko, że nam ludziom z takim trudem przychodzi zrozumienie świata owadów. Niech żałują Ci z kolegów, którzy opuścili kwietniowe zebranie.
Następne spotkanie 12.05.1995r. w Muzeum Przyrodniczym w Parku im. H.Sienkiewicza. Będzie to zebranie
przygotowujące do wyjazdu na obóz naukowy w Pińczowie, w I połowie lipca. Koledzy, którzy pracowali już w tym terenie, opowiedzą, o faunie i okolicach Ponidzia. Prelekcja będzie ilustrowana przeźroczami.
WM
| Zapraszamy entomologów z całej Polski do zamieszczania artykułów w Biuletynie Entomologicznym
|
Biuletyn Entomologiczny. 91-420 Łódź, ul.Północna 31 m.58a. Nakład podstawowy - 1 5 0 egz.
Skład zespołu redakcyjnego: Jacek Kalisiak. Wiktor Majak, Michał Grabowski.
BIULETYN ENTOMOLOGICZNY ROZSYŁANY JEST BEZPŁATNIE PO OTRZYMANIU ZNACZKÓW.
Wydawca: Jacek Kalisiak, ul.Północna 31 m 58a. 91-420 Łódź. tel. 0-42.31-12-45. 0-42.32-50-50 w. 245.

Biuletyn Entomologiczny

Transkrypt

Podobne dokumenty

fauna