docPodręczniki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz
download 
Reklamacja Transkrypt
Podręczniki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz
Paulina Napierała Uniwersytet Jagielloński Podręczniki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz 1. Potrzeby szkół polonijnych i zastosowanie podręczników Małgorzaty Pawlusiewicz Jak wynika z przeprowadzonych na przełomie września i października 2012 roku wywiadów, nauczyciele w szkołach polonijnych stykają się z wieloma wyzwaniami. Jak często podkreślają, podstawowym problemem jest dla nich brak dobrze opracowanych materiałów dydaktycznych przeznaczonych do nauczania dzieci polonijnych. W swej pracy często korzystają z podręczników wydawanych i wykorzystywanych w szkołach w Polsce. Podręczniki te nie sprawdzają się jednak, ponieważ omawiany program jest zbyt obszerny i nie jest możliwy do zrealizowania w ograniczonym czasie, jaki ma do dyspozycji nauczyciel w szkole sobotniej (3-4 godziny tygodniowo). Według nauczycieli brakuje podręczników, przewidzianych konkretnie do realizacji podstawy programowej dla uczniów polskich uczących się za granicą1. W wywiadach nauczyciele podkreślali również brak materiałów zawierających wskazówki metodyczne (konkretnie) dla nauczycieli polonijnych. Zarówno z wywiadów, jak i z informacji zawartych na portalu www.polska-szkola.pl wynika, że w wielu szkołach polonijnych w Wielkiej Brytanii zaczęto wykorzystywać podręczniki opracowane na potrzeby szkół polonijnych w USA. Jak się okazuje, nauczyciele z Wielkiej Brytanii, szukając odpowiednich dla siebie materiałów dydaktycznych, natknęli się na książki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz, które zostały wydane z inicjatywy Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce. Choć odpowiadają one głównie potrzebom edukacyjnym dzieci polonijnych mieszkających w USA, to jednak są jedynym pełnym zestawem podręczników opracowanych konkretnie do nauczania w szkołach polonijnych, zawierającym dodatkowo poradniki dla nauczycieli i wskazówki metodyczne. Małgorzata Wiśniewska, nauczyciel i kierownik szkoły w Leicester oraz założycielka strony internetowej 1 Jak wynika z wywiadów przeprowadzonych we wrześniu 2012 roku, niektórzy nauczyciele sięgają po materiały z podręcznika internetowego opracowanego przez Panią Grażynę Czetwertyńską, niemniej w okresie prowadzonych badań podkreślali w większości, że nie były to materiały kompletne i nie spełniały ich oczekiwań. 1 http://www.czytamimowiepopolsku.com/ zdecydowała się nawet na współpracę z wydawnictwem Wisdom Publishers, które zajmuje się dystrybucją książek wspomnianej autorki2. Na swojej stronie internetowej zachęca do stosowania podręczników Małgorzaty Pawlusiewicz w polskich szkołach w Wielkiej Brytanii oraz organizuje ich zamówienia z USA. Ze względu na popularność, jaką książki te zyskują wśród nauczycieli polonijnych w Wielkiej Brytanii, warto przyjrzeć się zarówno im, jak i ich autorce. Małgorzata Pawlusiewicz to mieszkająca od ponad dwudziestu lat na przedmieściach Chicago absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Pedagogicznej w Krakowie, gdzie, jak informuje na swojej stronie internetowej, studiowała pedagogikę, psychologię i filozofię3. Jak podkreśla: „całe swoje dorosłe życie poświęciła pracy z dziećmi, młodzieżą i studentami krakowskich uczelni. Jako pedagog-metodyk i defektolog poszukiwała najlepszych metod pracy zarówno z dziećmi wybitnymi, jak i upośledzonymi. W zdolnych dzieciach podziwiała potencjał możliwości intelektualnych i inspirowała je do podnoszenia dla siebie poprzeczki. Dzieciom z trudnościami w nauce pomagała uwierzyć w siebie. Jej prace badawcze oscylowały zawsze wokół możliwości intelektualnych dzieci. Wiele czasu poświęciła badaniom nad wyobraźnią dziecięcą i kreatywnością dzieci, a wnioski z badań realizuje w swojej obecnej pracy”4. Ze strony internetowej poświęconej autorce i jej podręcznikom można się również dowiedzieć, że Małgorzata Pawlusiewicz od 20 lat pracuje w najstarszej i największej polskiej szkole im. T. Kościuszki w Chicago, a „doświadczenie z kraju i długa praktyka w szkole polonijnej pozwoliła jej przyjąć propozycję Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce napisania podręczników dla szkół polonijnych”5. Do tej pory wydała ona szesnaście pozycji książkowych, opracowała programy szkolne ze scenariuszami lekcji, płytami CD oraz wskazówkami metodycznymi dla nauczycieli. Opisując swoją pracę nad podręcznikami dla dzieci polonijnych, Małgorzata Pawlusiewicz podkreśla, że jej praca z dziećmi polonijnymi była bardzo odmienna od nauczania w kraju. 2 Więcej na ten temat [w:] http://www.czytamimowiepopolsku.com/o-nas.php http://www.podreczniki.net/autorka.htm 4 Ibidem 5 Ibidem 3 2 „Skondensowane zajęcia w trzech godzinach tygodniowo, przy braku motywacji do nauki u dzieci i niższym poziomie ich słownictwa, pociągały za sobą konieczność poszukiwania nowych, efektywnych metod pracy. Metody te miały mieć na celu usunięcie lęków dzieci przed porażką, ośmieszeniem na forum klasy i podniesienie w dziecku wiary w siebie”6. Dlatego też, jak wyjaśnia, w swej pracy wykorzystywała elementy „metody dobrego startu”, muzykoterapii, metod reedukacyjnych i metod nauki języków obcych. Małgorzata Pawlusiewicz tłumaczy, że początkowo pracowała na starych, powojennych podręcznikach, a od lat dziewięćdziesiątych już na podręcznikach sprowadzanych z Polski. Przygotowania lekcji zajmowały jej bardzo dużo czasu, ale zaowocowały zgromadzeniem ogromnej ilości materiałów. Dlatego postanowiła przedstawić je w formie podręczników. Jej pierwsza praca, „Pory roku i polskie tradycje”, jak zaznacza, powstała jako uzupełnienie podręczników klas od 0 do 5. Książka ta miała służyć jako narzędzie, za pomocą którego nauczyciele mogli wypełniać luki w zajęciach, czyniąc lekcje ciekawszymi i bardziej interesującymi7. Kolejne podręczniki miały już inny cel niż tylko uzupełnienie wiadomości z podręczników sprowadzanych z Polski. Jak tłumaczy autorka, wynikało to z tego, że koniec lat dziewięćdziesiątych w Polsce był okresem reformy szkolnictwa i przejścia na nauczanie zintegrowane, co dla nauczycieli polonijnych stanowiło ogromny problem. Według Małgorzaty Pawlusiewicz, nie mogli oni już korzystać z podręczników z kraju. Dlatego też przyjęła propozycję Prezesa Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce pana Janusz Boksa, który zaproponował jej napisanie podręczników dla klas początkowych8. Jak podaje autorka, nowe podręczniki pisała, jednocześnie ciągle sprawdzając teksty i ćwiczenia w pracy ze swoimi uczniami. Zaznacza też, że dbała, by podręczniki były „piękne w treści i kolorystyce z myślą o dziecku, któremu chciała dać radość i motywację do pracy”9. Małgorzata Pawlusiewicz podkreśla, że chciała pomóc nauczycielom, by znaleźli w każdym bloku lekcyjnym materiał do wyboru w zależności od poziomu swojej klasy. Poruszając 6 http://www.podreczniki.net/historia.htm Ibidem 8 Ibidem 9 Ibidem 7 3 sprawy wychowawcze, miała też na względzie „rodziców borykających się z trudną rolą wychowawcy dziecka żyjącego w zupełnie odmiennej sferze kulturowej”10. Podsumowując cele swoich podręczników, Pawlusiewicz pisze, że chciała: nauczyć dzieci miłości, tolerancji do wszystkiego, co inne, szacunku do ludzi, a także dać im wiedzę i wiarę w siebie i zobaczyć iskrę w ich oczach. Zależało jej na tym, „by to, co polskie pozostało w nim [dziecku] na zawsze”11. Na swojej stronie internetowej Małgorzata Pawlusiewicz reklamuje swoje podręczniki jako: „z założenia cenne narzędzie, niezbędne dla efektywnego procesu nauczania języka polskiego poza granicami kraju. Ułatwiają pracę nauczycielowi, który musi się zmierzyć ze specyfiką nauczania tego języka na obczyźnie, przełamując stereotypy i metodyczną rutynę wyniesioną z Polski. Oszczędzają mu czas potrzebny na przygotowanie się do lekcji12, zawierają bowiem wiele materiału poglądowego oraz dodatkowych wiadomości i ciekawostek. Treści czytanek, polecenia podtekstowe nie są ani za łatwe, ani za trudne. Mają wystarczającą ilość ćwiczeń przeznaczonych na słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie. Wspomniane podręczniki spełniają zarówno funkcje językowe jak i kulturowe, tworząc podstawę do porównań kultury europejskiej i amerykańskiej. Wzmacniają w uczniach poczucie wartości bycia Polakiem poprzez poznanie dorobku takich znakomitości jak: Kopernik, Kościuszko, Pułaski, Maria Skłodowska-Curie, Chopin, Paderewski, Moniuszko, Wieniawski, Jan Paweł II........ Zawierają ciągłość wiedzy o Polsce, jej historię, tradycje, obrzędy i zwyczaje. Uczą tolerancji, przełamywania uprzedzeń i stereotypów tak ważnych zachowań w wielokulturowym społeczeństwie. Mają atrakcyjną szatę graficzną, z dobitnym zaznaczeniem rzeczy ważnych, wiadomości do zapamiętania oraz słowniczkiem. Podzielone są na cotygodniowe bloki tematyczne ułatwiające uczniowi nadrobienie zaległości w przypadku nieobecności na lekcji. Ponieważ napisane zostały przez tego samego autora, gwarantują kontynuację 10 Ibidem Ibidem 12 Podkreślenia w cytowanych fragmentach – P.N. 11 4 merytoryczną i metodyczną. Razem stanowią wspaniałą całość o wysokich walorach językowych, poznawczych i wychowawczych13. Wydaje się, że podręczniki rzeczywiście stały się dość popularne, gdyż jak twierdzą nauczyciele, są dla nich jednymi z niewielu pozycji nadającymi się do nauczania dzieci polonijnych w ograniczonym zakresie czasowym, jakim dysponują szkoły sobotnie. Niemniej, mimo licznych pochlebnych opinii, część nauczycieli, z którymi przeprowadzone zostały wywiady w szkołach polonijnych w Wielkiej Brytanii, zwracało uwagę na nieco zbyt archaiczny język oraz nieaktualność niektórych tematów zawartych w książkach Małgorzaty Pawlusiewicz14. Na problemy te zwracały uwagę zwłaszcza młode nauczycielki, które stosunkowo niedawno przyjechały z Polski do Wielkiej Brytanii. Nauczyciele dodawali też, że choć książki są bardzo przydatne, to jednak były one pisane w kontekście kultury kraju przyjmującego, jakim są Stany Zjednoczone. Dzieci otrzymują więc porównania kultury polskiej i amerykańskiej, podczas gdy o brytyjskiej ze zrozumiałych względów nie może być mowy. W wywiadach podkreślano też, że sprowadzanie podręczników z USA jest bardzo kosztowne, nieraz przekraczające możliwości finansowe rodziców15. Jak się okazuje, książki Małgorzaty Pawlusiewicz nie są bezkrytycznie przyjmowane również w USA. Jak wynika z forum na stronie internetowej Polskiej Szkoły im. Heleny Modrzejewskiej w Naperville, IL, w czasie jednego z zebrań w 2009 roku poruszono kwestię niezadowolenia rodziców z książek pani Pawlusiewicz. W komunikacie na ten temat czytamy: „Na zebraniu ponownie padło wiele zarzutów w stosunku do podręczników do języka polskiego, z których nasza szkoła korzysta. Wiele materiałów w nich zawartych wzbudziło niepochlebne komentarze. Z wieloma uwagami bez wątpienia się zgadzamy, ale niestety dla klas 1-6 nie ma alternatywnych podręczników, które spełniają rolę pomocy naukowej dla dzieci wychowujących się poza granicami kraju. Program do klasy 7-8 oparty jest na podręcznikach autorek A. Siek, M. Ślęzak i A. Witowska-Gmiterek. Przy selekcji braliśmy pod uwagę wszystkie możliwe pozycje oferowane prze Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce (Polish Teachers 13 http://www.podreczniki.net/katalog.htm Wywiady przeprowadzone m.in. z nauczycielkami ze Szkoły Przedmiotów Ojczystych im. Karola Chodkiewicza pod patronatem bł. Jana Pawła II w londyńskim Croydon-Crystal Palace. 15 Wywiady przeprowadzone m.in. z nauczycielkami ze Szkoły Przedmiotów Ojczystych im. Karola Chodkiewicza pod patronatem bł. Jana Pawła II w londyńskim Croydon-Crystal Palace, dyrektorką szkoły w Crawley, nauczycielami z Polskiej Szkoły Sobotniej w Bahlam. 14 5 Association in America). Jeśli ktoś z państwa wie o podręczniku, który jest przeznaczony do nauczania języka polskiego w ograniczonym wymiarze godzin i spełnia wymogi merytoryczne, prosimy o kontakt i konkretne informacje o książce (tytuł, autor, wydawnictwo). Jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje. Póki co, postanowiliśmy przeanalizować wszystkie podręczniki pani Pawlusiewicz i wyeliminować materiały, które są niestosowne do wieku czy poziomu klasy. Jesienią planujemy spotkanie rodziców z autorką kontrowersyjnych podręczników, na które już teraz państwa zapraszamy. Będzie to spotkanie, na którym będziemy mogli dowiedzieć się jak pracować z naszymi dziećmi w domu, by odniosły sukces w szkole, jak motywować je do nauki naszego ojczystego języka; jak również będziemy mieć szansę zgłosić własne uwagi i sugestie dotyczące podręczników, z których uczy się, i na których wyrasta nasza młoda Polonia. Może odegramy ogromną rolę w udoskonaleniu tej jedynej pomocy naukowej”16. Natomiast, we wcześniejszym komunikacie, informującym o wyborze książek Małgorzaty Pawlusiewicz jako obowiązujących w szkole w Naperville, wybór ten uzasadniano w następujący sposób: „Podręczniki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz, z których korzysta nasza szkoła i przy których planuje pozostać, zdobyły ogólne uznanie w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w Ameryce Południowej i Kanadzie. Są to podręczniki przystosowane do nauczania dzieci poza granicami kraju i są jedynymi takimi podręcznikami dostępnymi dla nas w USA. Warto tutaj wspomnieć, że korzysta z nich zdecydowana większość szkół polonijnych w okolicach Chicago. Podręczniki te przygotowane są od strony metodycznej, jako że autorka jest metodykiem, która większość swojego dorosłego życia poświęciła poszukiwaniom efektywnych sposobów nauczania języka polskiego na obczyźnie. (…) Książki Małgorzaty Pawlusiewicz wydają się trudne dla naszych dzieci, ale wiedzmy o tym, że to właśnie nauczyciel ostatecznie decyduje o tym, co nadaje się do zastosowania w klasie, a co jest za trudne i należy pominąć. Bez podręczników praca w szkole byłaby wręcz niemożliwa. Wiedzmy również, że nasi nauczyciele w tygodniu pracują, a piątkowa praca w szkole to ogromne wyzwanie dyktowane powołaniem. Nie wszyscy wiedzą, że przygotowanie się do lekcji przy pomocy 16 Biuletyn z 30.06.2009 [w:] http://polskaszkolanaperville.com/page/21/ 6 narzędzia, jakim jest opracowany przez metodyka podręcznik zajmuje sporo czasu. Brak narzędzia w tym przypadku dla wielu nauczycieli oznaczałby niemożność pracy. Rada Pedagogiczna naszej szkoły, która obradowała 12 czerwca br. jednogłośnie uznała podręczniki Małgorzaty Pawlusiewicz za jedyne i najlepsze dla naszych uczniów. W tym roku wydany został Elementarz autorstwa tej autorki, który zastąpi wszystkim znany, bo wszyscy na nim wyrastaliśmy, Elementarz Mariana Falskiego. W jesieni planujemy zaprosić autorkę podręczników na spotkanie z rodzicami naszej szkoły i kilku sąsiednich szkół. Już wszystkich teraz zapraszamy do prelekcji ale też do dyskusji”.17 W powyższym komunikacie, jako uzasadnienie tej decyzji, zacytowano również (przytoczony wcześniej) opis reklamujący książki Małgorzaty Pawlusiewicz, który zamieściła ona na swojej stronie internetowej18. W sierpniu 2009 roku podjęto jednak decyzję o wycofaniu podręczników Małgorzaty Pawlusiewicz. W Biuletynie z 20.08.2009 można przeczytać: „Decyzją dyrektora B. Pańczyk podręczniki M. Pawlusiewicz zostają wycofane. Zastąpione zostaną ćwiczeniami Elżbiety Jacuk i Bożeny Walbiner “Język ojczysty dla szkół polonijnych” (gramatyka, ortografia, interpunkcja, dyktanda, słowniczek). Pozostałe materiały każdy wychowawca klasy będzie przygotowywał sam, korzystając z różnych źródeł, informacji, materiałów w oparciu o program nauczania języka polskiego poza granicami Polski(…)19 Z powyższych komunikatów wynika przede wszystkim, że oferta podręczników redagowanych z myślą o szkołach polonijnych, zwłaszcza na niektórych etapach edukacji jest bardzo ograniczona. Decyzja nauczycieli dotycząca używania podręczników Małgorzaty Pawlusiewicz wynika więc często z braku wyboru. Jako argument przemawiający za stosowaniem opracowanych przez nią materiałów podawany jest też fakt, iż są one kompletne, tzn. zawierają gotowe scenariusze lekcji oraz wiele materiałów uzupełniających, co znacznie ogranicza czas poświęcany przez nauczycieli (którzy na co dzień często wykonują inne zawody) na przygotowanie lekcji w szkołach polonijnych. 17 Biuletyn z 14.06.2009 [w:] http://polskaszkolanaperville.com/page/21/ http://www.podreczniki.net/index.html 19 http://polskaszkolanaperville.com/2009/08/ 18 7 Argumenty podobne do tych podanych przez dyrekcję szkoły w Naperville można znaleźć na stronie www.czytamimowiepopolsku.com w sekcji „opinie nauczycieli i rodziców”20. Warto przytoczyć tu kilka wypowiedzi: „Ogólnie oceniam podręcznik dla klasy III pozytywnie. Muszę dodać, że znacznie ułatwił pracę w przygotowaniu się do zajęć sobotnich jak i pracy domowej. Treści dla tej grupy są odpowiednie do poziomu, a ćwiczenia bardzo jasne; drobna uwaga dot. ćwiczeń - brak pisowni ze zmiękczeniami w części ortograficznej.” Gabriela Makowska Ogólnie - zestaw podręczników bardzo pomocny w pracy nauczyciela i podnoszący atrakcyjność zajęć.” Małgorzata Nutter „Jeżeli chodzi o podręczniki kl. I: Ćwiczenia są bardzo dobre, chociaż grafika pisma powinna być na taką, jaką dzieci używają w szkołach angielskich. Treści zawarte w ćwiczeniach są czytelne i zrozumiałe. Elementarz bardzo dobry, dużo nowych słów, pozwalający na umiejętność konstruowania zdań oraz krótkich opowiadań." Joanna Milczarek21 Z komentarzy tych, zawartych, jak trzeba pamiętać na stronie reklamującej omawiane podręczniki, wynika, że nauczyciele i rodzice mieszkający w Wielkiej Brytanii, choć doceniają przydatność podręczników w pracy nauczycieli polonijnych, dostrzegają też ich niedociągnięcia i fakt niedostosowania niektórych treści do kontekstu brytyjskiego. Potwierdza to słowa nauczycielek ze szkół brytyjskich, z którymi w przeprowadzono wywiady w wrześniu 2012 roku. Wybór podręczników autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz, choć niedostosowanych kulturowo, jest jednak, według nich, lepszym rozwiązaniem niż stosowanie podręczników obowiązujących w Polsce, których program jest zbyt obszerny, a jego zrealizowanie nierealne w warunkach szkół sobotnich. Nauczyciele, nie wybierają też podręczników do nauczania języka polskiego jako drugiego, opracowanych niedawno w 20 21 http://www.czytamimowiepopolsku.com/opinie-klient%C3%B3w.php Ibidem 8 Polsce przez Agnieszkę Rabiej. Jest to związane z tym, że podręczniki te nie są opracowane jako całościowy zestaw odpowiadający programowi kolejnych klas22. Przyczyną rezygnacji z książek Agnieszki Rabiej może być też fakt, iż nauczyciele uważają, że brakuje w nich poszerzonych wiadomości z zakresu ‘przedmiotów ojczystych’. Można więc stwierdzić, że stosowanie podręczników opracowanych przez Małgorzatę Pawlusiewicz w szkołach polonijnych w Wielkiej Brytanii jest wynikiem bardzo ograniczonego wyboru i braku odpowiednich materiałów dla szkół polonijnych. 2. Przegląd oferowanych podręczników Niemniej jednak, ze względu na rolę, jaką podręczniki Małgorzaty Pawlusiewicz są zaczęły spełniać w polskich szkołach sobotnich na terenie Wielkiej Brytanii, warto przyjrzeć się bliżej oferowanym przez nią pozycjom. Przytoczone tu omówienia książek Pawlusiewicz pochodzą z jej strony internetowej, nie będą więc zupełnie obiektywne. Niemniej, pozwalają prześledzić treść podręczników i typy proponowanych ćwiczeń. Ponadto, cytowanie wypowiedzi autorki pozwala zwrócić uwagę na kwestie, które w jej opinii były istotne przy opracowywaniu podręczników. Podręcznik dla czterolatków pt. „Maja uczy się i bawi” jest pierwszym podręcznikiem w stopniowanej nauce języka polskiego dla dzieci polonijnych. Jest to podręcznik bogato ilustrowany, wprowadzający dzieci do nauki języka polskiego. Jak podkreśla autorka: „w sposób zupełnie bezstresowy, wręcz zabawowy wprowadza dziecko w arkana słownictwa z najbliższego jego otoczenia. Bajeczne ilustracje są wspaniałym materiałem poglądowym ułatwiającym dziecku przyswojenie nazw otaczającego je świata. Wiele ćwiczeń z zakresu kształcenia wszystkich procesów poznawczych oraz ćwiczeń sprawnościowych, przygotowujących rękę do pisania da dziecku większą szansę na sukces w klasie "0" i klasach początkowych. Podręcznik dla czterolatków składa się z dwóch pozycji /na I i II semestr nauki/. Każda z nich obejmuje 15 tematów lekcyjnych. Podręcznik określony przez recenzentów, jako nowatorski, z wysoką oceną strony merytorycznej, metodycznej i graficznej”23. 22 Wywiad z kierowniczką szkoły w Crawley. Wydaje się też, że niektórzy nauczyciele nie wiedzą o podręcznikach Agnieszki Rabiej 23 http://www.podreczniki.net/podreczniki.htm 9 Według informacji na stronie internetowej autorki, pierwsza część podręcznika zawiera tematy związane z najbliższym otoczeniem dziecka, takimi jak: przedszkole, dom rodzinny, zabawki, moje ciało, nazwy kolorów, owoców, warzyw, darów jesieni, zabaw zimowych i tradycji świątecznych. Ponadto, jak informuje autorka: „Ćwiczenia ogólnorozwojowe i manualne są zawsze związane z tematem lekcji, i mają określony stopień trudności. Każdy materiał słownikowy posiada ćwiczenia w słuchaniu i mówieniu. Treści pisane są rymem, przez co pomagają dziecku w przyswojeniu nie tylko wyrazów, ale całych zwrotów i zdań24. Druga część podręcznika dla grupy przedszkolnej - polonijnej szkoły języka polskiego zawiera z kolei materiał słownikowy, który wychodzi poza najbliższe otoczenie dziecka. Dotyczy on przyrody, przedstawia rośliny i zwierzęta w naturalnej scenerii gospodarstwa, ogrodu, sadu, łąki czy leśnej polanki. Jak zaznacza autorka: „Dziecko ma też możliwość klasyfikowania poznanych słówek według pewnego schematu n.p. co lata, co fruwa, co skacze, co jeździ, co stoi, itd. Dzieci poznają polskie litery, wypełniają ich kontury i kształcą słuch fonematyczny poprzez poznawanie dźwięków liter w nagłosie wyrazów. Poznają także podstawowe kształty, cyfry /1 - 10/. Podręcznik "Maja uczy się i bawi" zawiera także zadania domowe, mające na celu utrwalanie poznanych na lekcji słówek, ćwiczeń pamięci w postaci rymowanek i wierszyków oraz ćwiczeń manualnych”25. Oprócz dwóch części podręcznika „Maja uczy się i bawi”, autorka oferuje również poradnik metodyczny dla nauczycieli prowadzących zajęcia na tym etapie edukacji. Poradnik pt. „Wskazówki metodyczne dla nauczyciela przedszkola polonijnego” przedstawia program i strukturę powyższych podręczników oraz propozycje scenariuszy lekcji. Można tam również znaleźć: „informację psychologiczną o dziecku 4 letnim, o jego sferze emocjonalnej, potrzebach i możliwościach percepcyjnych, cele i zadania kształcenia i nauczania i wychowania, program ogólny i treści programowe”, a także bibliografię i proponowane pomoce dydaktyczne. Ponadto, do nabycia oferowana jest też płyta CD zawierająca piosenki związane z tematyką zajęć, zabawy muzyczno ruchowe, odgłosy zwierząt, melodie wyciszające, pobudzające i taneczne. Na płycie jest też utwór, będący ‘hymnem ucznia’26. 24 http://www.podreczniki.net/przedszkole-1.html http://www.podreczniki.net/przedszkole-2.html 26 http://www.podreczniki.net/przedszkole-3.html 25 10 Drugi podręcznik oferowany przez Małgorzatę Pawlusiewicz to „Kubuś idzie do szkoły”. Jest to podręcznik dla klas zerowych, który, jak pisze autorka, powstał „na prośbę wielu ośrodków polonijnych, które korzystają z wyprawki polonijnego pierwszoklasisty”27. Podręcznik składa się z dwóch części, przewidzianych na pierwszy i drugi semestr nauki. Podręcznik zawiera ćwiczenia słownikowe oraz ćwiczenia ogólnorozwojowe, kształcące koordynację wzrokowo-słuchowo-ruchową, „a także spostrzeganie, uwagę, orientację przestrzenną, myślenie twórcze i dedukcyjne”. Zgodnie z informacjami na stronie internetowej Małgorzaty Pawlusiewicz: „Motoryka ręki ćwiczona jest przez różnego rodzaju szlaczki literopodobne, wypełnianie konturów, oraz kreślenie liter i ich połączeń. Ćwiczenia w czytaniu prowadzone są metodą sylabową, globalną (wspomaganą obrazkiem) w sposób łatwy, przyjemny, na pograniczu zabawy. Całość piękna graficznie, bogato ilustrowana, kolorowa, dostarczająca dziecku miłych wrażeń estetycznych. Wysoko oceniona przez metodyków nauczania początkowego, nauczycieli klas zerowych i psycholingwistów28. Pierwsza część podręcznika pt. „Kubuś idzie do szkoły” obejmuje takie kręgi tematyczne jak: przybory szkolne, kolory, figury geometryczne i liczby, kształty i wzory, wielkości i przeciwieństwa, orientację przestrzenną, budowę ciała dziecka oraz tematy związane z rodziną i rodzinnym domem. Autorka podkreśla, iż w niniejszym podręczniku: „[ć]wiczenia ogólnorozwojowe, ćwiczenia słuchu fonematycznego, manualne i ćwiczenia w czytaniu mają swój porządek i gradację trudności. Każdy blok lekcyjny kończy zadanie domowe, z naciskiem na ćwiczenie ręki i powtórkę słownictwa poznanego na lekcji”29. Część druga podręcznika dla klasy zerowej kontynuuje tematy słownikowe, dotyczące domu, wyszczególniając pomieszczenia takie jak: sypialnia, łazienka, pokój z szafą, garderobą, pokój dzienny, kuchnia. Następnie przedstawia tematy dotyczące posiłków, zakupów w sklepie spożywczym, tradycje urodzin i świąt oraz tematy dotyczące znanych dziecku zawodów, najbliższego mu świata roślin i zwierząt, placu zabaw, wakacji i wycieczki do ZOO. Jak podkreśla autorka, również w tej części: „[ć]wiczenia ogólnorozwojowe, manualne 27 http://www.podreczniki.net/podreczniki.htm Ibidem 29 http://www.podreczniki.net/klasa0-1.html 28 11 i ćwiczenia w czytaniu uwzględniają gradację trudności i przewidywalną kolejność zadań. Każdy blok lekcyjny kończy zadanie domowe”30. Również do tego podręcznika oferowany jest poradnik metodyczny. „Poradnik dla nauczyciela kl. ‘0’” zawiera: „informację psychologiczną o dziecku 5-6 letnim, o jego sferze emocjonalnej, potrzebach i możliwościach percepcyjnych, cele i zadania kształcenia i nauczania w kl. "0" , program ogólny i treści programowe, dokładnie omówioną strukturę podręcznika i zasady pracy z książką, scenariusze zajęć” . Dodatkowo oferowana jest płyta CD zawierająca piosenki związane z tematyką zajęć, melodie wyciszające i pobudzające, utwór, będący hymnem ucznia. Na płycie są też popularne wyliczanki-rymowanki, „będące wspaniałym ćwiczeniem wyrabiającym wrażliwość dziecka na dźwięki”31. Kolejną pozycją oferowaną przez Małgorzatę Pawlusiewicz jest zestaw książek dla pierwszoklasistów nazywany przez autorkę „wyprawką pierwszoklasisty”. Składa się on z: „Elementarza dla dzieci polonijnych”, „Ćwiczeń elementarzowych. Uczę się pisać” oraz „Ćwiczeń w mówieniu. Słowniczek niezbędniczek. 10 minut dobrego wychowania”. „Wyprawka”, jak wyjaśnia Pawlusiewicz, przeznaczona jest dla dzieci polonijnych, które posiadają określoną bazę słownictwa, wyniesionego z domu, przedszkola i zerówki. Autorka informuje również na swojej stronie internetowej, że: „podręczniki, według opinii recenzentów uniwersyteckich, są profesjonalnie przygotowane zarówno od strony merytorycznej jak i metodycznej i graficznej”32. Pierwszą pozycją tego zestawu jest „Elementarz dziecka polonijnego”, który zawiera wiele tekstów rymowanych, dialogowych i humorystycznych. Jak podaje autorka, elementarz zawiera: „ćwiczenia słuchu fonematycznego, ćwiczenia analizy i syntezy oraz ćwiczenia w czytaniu metodą sylabową i globalną”. Pawlusiewicz podkreśla też, że teksty zawarte w elementarzu „mają gradację - od bardzo łatwych, opartych na łączeniu sylab i wyrazów, do treści trudniejszych, mających określoną fabułę”. Ponadto, według autorki, „piękna szata graficzna, z bogato ilustrowanym słowniczkiem, stanowi doskonały materiał motywujący dziecko do nauki języka polskiego”33. Druga pozycja to „Ćwiczenia elementarzowe. Uczę się pisać”. Ćwiczenia te, jak informuje autorka „zawierają podstawowe elementy grafomotoryczne, tzn. ćwiczenia płynności ręki w 30 http://www.podreczniki.net/klasa0-2.html http://www.podreczniki.net/klasa0-3.html 32 http://www.podreczniki.net/podreczniki.htm 33 http://www.podreczniki.net/klasa1-1.html 31 12 postaci szlaczków literopodobnych, ćwiczeń w kształtnym pisaniu liter według kolorowego wzoru, z oznaczeniem kierunku i rytmu kreślenia”. Jest tam wiele ćwiczeń w pisaniu po śladzie, z zachowaniem proporcjonalności liter, sylab i wyrazów, i właściwych ich odstępów. W „Ćwiczeniach” można też znaleźć zadania z rozsypankami sylabowymi, wyrazowymi, a także rebusy i krzyżówki. Według autorki: „Ćwiczenia dla pierwszoklasistów mają na celu kształcenie właściwych nawyków pisania, w określonych liniach, polach, uczenie automatyzacji łączeń i wyrabianie czujności ortograficznej. Ćwiczenia elementarzowe delikatnie dziecko dyscyplinują, kształcą spostrzegawczość, uwagę i koncentrację. Są nadzwyczaj starannie opracowane graficznie”34. Kolejna pozycja w tym zestawie to „Ćwiczenia w mówieniu. Słowniczek niezbędniczek. 10 minut dobrego wychowania”. Składa się ona z dwóch części: kolorowego słowniczka i oraz treści wychowawczych. Jak podaje autorka: „Ćwiczenia w słuchaniu i rozumieniu tekstu są zbiorem pięknych, wychowawczych opowiadań o codziennym życiu rodziny, z jej radościami i kłopotami. W tym domu dzieci - Maja i Kuba, kot Lolo i pies Zuzia czują się kochani i bezpieczni. Dobre rady babuni uczą dzieci poprawnych zachowań i krystalizują w nich piękne wartości, tak ważne w ich przyszłym życiu. Opowiadania mają nieco szerszy zakres leksykalny, ale nie powodują zaburzeń w ogólnym rozumieniu treści. Mogą być czytane zarówno na lekcjach jak i w domu do poduszki. Ćwiczenia w mówieniu opierają się na materiale słowniczka obrazkowego, zawierającego obszerny zakres słów, będących nazwami rzeczy, osób /ich cech i czynności/ zwierząt i roślin, w konkretnych sytuacjach, i naturalnym środowisku. Obrazy wzbudzają w dziecku ciekawość i skłaniają je do spontanicznego wypowiadania się. Praca ze słowniczkiem jest dla dziecka przyjemną zabawą w spostrzeganie, wyszukiwanie, nazywanie i opisywanie. Daje wspaniałą możliwość do naturalnego poszerzania zasobu słownictwa” 35. Oferowany do tych książek poradnik metodyczny pt. „Kocham uczyć maluchy. Poradnik metodyczny dla nauczyciela pierwszoklasisty”zawiera kilka rozdziałów metodycznych, dotyczących informacji o dziecku 6-7-letnim, nauce słownictwa, czytania i pisania. Daje też wskazówki dotyczące właściwego motywowania dziecka do pracy, utrzymania dyscypliny na 34 35 http://www.podreczniki.net/klasa1-2.html http://www.podreczniki.net/klasa1-3.html 13 lekcji i dobrej współpracy z rodzicami. Zawiera program, rozkład materiału, przykładowy konspekt lekcji, słownik terminów i proponowaną literaturę dla nauczycieli36. Dodatkowo dostępna jest płyta CD z piosenkami jako dodatkiem do ćwiczeń w mówieniu. Płyta zawiera 14 piosenek, w tym hymn pierwszoklasistów, których nuty i słowa znajdują się w podręcznikach. „Ponadto zawiera melodie, pomagające pobudzić lub wyciszyć dziecko podczas zajęć lekcyjnych”37. Następnym oferowanym przez Małgorzatę Pawlusiewicz zestawem książek jest zestaw do klasy II. Składa się on z trzech pozycji oraz płyty CD. Pierwszą proponowaną pozycją jest podręcznik pt. „Asy z II klasy. Czytanka”. Z informacji na stronie internetowej dowiadujemy się, że układ treści podręcznika podzielony jest na pięć rozdziałów. Rozdział pierwszy pt. Asy z II klasy dotyczy treści związanych ze szkołą. Jak tłumaczy autorka „jest rozdziałem łatwiejszym, wprowadzającym dziecko w porządek bloku sobotniego: ilustracja, czytanka, słowniczek i strona zawierająca rozrywkę z ciekawostkami, zagadkami i żarcikami”38. Dalsze cztery rozdziały dotyczą pór roku, polskich tradycji i uroczystości szkolnych. Według autorki: „Układ podręcznika i miłe, bliskie dziecięcej wyobraźni teksty rodzą zaangażowanie i pozytywne emocje. Pozwalają odkryć magiczny związek między drukiem, ilustracją, a powstałymi w umyśle wyobrażeniami. Ilustracje i słowniczek ułatwiają rozumienie i interpretację treści. Pomagają w skutecznym, fotograficznym zapamiętywaniu słów. Czytanki w konwencji bajek, legend i opowiadań, wykształcają w dziecku gust czytelniczy i zachęcają do czytania do poduszki. Każdy tekst ma pewien smaczek, małą puentę, która bez nadmiernego natręctwa podsuwa problem etyczny. Czy postawiony problem pozostanie otwarty, czy zostanie rozwinięty i wykorzystany, zależeć będzie od systemu wartości i wrażliwości uczących. Wielość informacji jaką starałam się przekazać w tym podręczniku, wymagać będzie systematycznej pracy z dzieckiem, równie starannej, jak w klasie pierwszej”39. Druga pozycja tego zestawu to „Asy z II klasy. Ćwiczenia”, które są ściśle skorelowane z podręcznikiem. Każda lekcja zawiera ćwiczenia na rozumienie tekstu, ćwiczenia słownikowe, gramatyczne i ortograficzne. Jak tłumaczy autorka: 36 http://www.podreczniki.net/klasa1-4.html Ibidem 38 http://www.podreczniki.net/klasa2-1.html 39 http://www.podreczniki.net/klasa2-1.html 37 14 „Podręcznik ćwiczeń prowadzony przez sympatyków dzieci - Alę i Asa zachęca je do samodzielnej pracy, a w razie nieobecności w szkole do uzupełnienia zaległości. Ćwiczenia klasy II zawierają wiele sprawdzonych w praktyce zadań, dostosowanych do wieku i możliwości percepcyjnych siedmio lub ośmiolatków. Pierwsze lekcje powtarzają wiadomości z kl. I, porządkują je i systematyzują, kładąc szczególny nacisk na materiał trudniejszy (zmiękczenia, dwuznaki, podstawowe trudności ortograficzne), kształcąc od początku umiejętność poprawnego pisania. Wiadomości gramatyczne obejmują podstawy części mowy (rzeczownik, przymiotnik, czasownik), w tym samym wymiarze, w jakim dziecko poznaje ten materiał w szkole angielskiej. Ćwiczenia zawierają wiele elementów zabawowych: rebusów, krzyżówek, układanek wyrazowych, dając dziecku możliwość sprawdzenia siebie i radość z sukcesu. Znajdujące się w ćwiczeniach testy: jesienny, zimowy oraz końcowy sprawdzają umiejętności dziecka w trakcie roku szkolnego oraz na zakończenie kl. II”40. Trzecią pozycją jest „Program ogólny dla klas II”, który zawiera szczegółowy, rozkład materiału dla klas drugich. Na płycie CD znajdują się z kolei piosenki dla klasy drugiej i trzeciej. Do trzeciej klasy autorka oferuje kolejny zestaw książek wraz z omówieniem programu i płytą CD. Podręcznik w tym zestawie zatytułowany został „Z uśmiechem i słońcem. Czytanka”. Jest on kontynuacją programową kl. II i według informacji na stronie internetowej: „zawiera miłe, bliskie dziecku treści takie jak: dom, szkoła, pierwsze przyjaźnie, miłość do ojczyzny swoich przodków, piękne polskie i amerykańskie tradycje”41. Pojawiają się też postacie wielkich Polaków: Fryderyk Chopin, Karol Wojtyła. Jak podaje autorka: „W Czytance znajdują się też problemy natury egzystencjalnej, oczywiście na miarę dziecka dziewięcio lub dziesięcioletniego, z którymi musi się uczeń zmierzyć emocjonalnie wypowiadając swoją opinię na forum klasy. Czytanka dla klasy III ma swoich bohaterów: Olę mieszkającą w Chicago i Sabinę mieszkankę Warszawy. Między dziewczynkami zawiązała się wakacyjna znajomość i przyjaźń, których odzwierciedleniem są listy i rozmowy telefoniczne. To sprawia, że uczniowie 40 41 http://www.podreczniki.net/klasa2-2.html http://www.podreczniki.net/klasa3-1.html 15 przywiązują się do swoich bohaterów i chętniej zaglądają do swoich książek, aby poznawać dalsze epizody tej znajomości. Każdy blok tematyczny posiada specjalny układ: ilustrację zawierającą akcję, prowokującą do wypowiedzi, czytankę, wiersz, ciekawostki związane z tematem, zagadki i żarcik. Porządek ten daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i radość w powtarzaniu sukcesu”42. Ćwiczenia do powyższego podręcznika to „Spacerkiem po ścieżkach. Ćwiczenia”, które porządkują wiedzę i stopniując trudności, przekazują wiedzę o języku. W książce można znaleźć powtórki materiału, sprawdziany i podsumowujące wiadomości testy. Ćwiczenia zawierają zadania gramatyczne i ortograficzne. Jak tłumaczy autorka: „ W myśl zasady nauczania języków obcych, że ‘gramatyki języka nie da się nauczyć bez odpowiedniej podstawy teoretycznej’, materiał ćwiczeniowy klasy III daje solidną bazę do poznania struktur gramatycznych i ortograficznych, możliwych do przyswojenia przez dziecko w tym wieku. Ćwiczenia zawarte w podręczniku nie są jednak surową, konstrukcyjną wiedza językową. Duża ilość zróżnicowanych zadań i ich wieloraka forma komunikacyjna pomaga uczniom osiągać praktyczną znajomość języka. Lekcje prowadzone są w formie dialogu z uczniami przez ich kolegów znanych z Czytanki - Agatę i Filipa. Wprowadzają więc miłą, przyjazną emocjonalnie atmosferę w pracy. (…) Objętość tego podręcznika obliguje rodziców lub opiekunów do pracy z dzieckiem w domu, gdyż nauczyciel nie będzie w stanie przerobić wszystkich ćwiczeń podczas lekcji43. Podobnie jak przy wcześniejszych zestawach podręczników, również do książek do klasy trzeciej oferowane jest opracowanie zawierające porady metodyczne. „Program ogólny” zawiera szczegółowy rozkład materiału oraz porady metodyczne, a dodatkowo dostępna jest płyta CD z piosenkami dla klasy drugiej i trzeciej. Kolejny zestaw podręczników to zestaw do klasy czwartej. Jak tłumaczy autorka, „podręcznik dla klasy czwartej zamyka proces nauczania początkowego w szkołach polonijnych”. Autorka zakłada, że na tym etapie dziecko „uporało się już z trudnościami w technikach czytania i pisania, i osiągnęło większą pewność w praktycznym posługiwaniu się 42 43 http://www.podreczniki.net/klasa3-1.html http://www.podreczniki.net/klasa3-2.html 16 językiem polskim”44. Pierwszą pozycją w tym zestawie jest podręcznik pt. „Piękna nasza Polska cała”, który „mając na względzie wartość poznawczą i wychowawczą” uwzględnia: „relacje między człowiekiem a przyrodą”; „relacje międzyludzkie, bliskie dziecku (rodzina, szkoła, pierwsze przyjaźnie, dobre maniery, różnorodność kultur i tradycji)”; „pomoc w zrozumieniu, ‘kim jestem’ - tu i teraz, jako obywatel Stanów Zjednoczonych Ameryki i ‘stamtąd’ze swymi korzeniami głęboko tkwiącymi w ponad tysiącletniej tradycji historycznej Polski”. Dodatkowo podręcznik ma na celu „rozwijanie w dziecku zainteresowania Polską, wybitnymi Polakami, historią, sztuką, walorami turystycznymi, co ma zachęcić do zwiedzania Polski i Europy i podnieść w dziecku wartość jego tożsamości narodowej”45. Autorka wyjaśnia też, że: „podręcznik posiada podział na okresy miesięczne i bloki tygodniowe. Teksty czytanek pozostają jeszcze na etapie baśni, legend i barwnych opowiadań. Mają dużą wartość poznawczą i wychowawczą i są przejrzystym drogowskazem w życiu młodego człowieka, za którego przyszłość jesteśmy wspólnie odpowiedzialni. Bogactwo ilustracji i obrazów sprawia, że ocena podręcznika przez dzieci jest bardzo wysoka, a i rodzice, i dziadkowie chętnie go czytają”46. Do powyższego podręcznika oferowane są ćwiczenia pod tym samym tytułem, które podzielone są na 4 części. Pierwsza część obejmuje powtórkę materiału z trzech lat nauki i dotyczy takich zagadnień jak głoska, litera, sylaba, wyraz, zdanie, rodzaje zdań. Ponadto, zawarte jest tam dokładne omówienie podstawowych części mowy (rzeczownik, przymiotnik, czasownik). Część druga rozwija zakres materiału o dodatkowe części mowy (liczebnik, przysłówek, przyimek i spójnik). Część trzecia to część ortograficzna, przypominająca i poszerzająca zasady poprawnej pisowni wyrazów z u/ó, ż/rz, h/ch. Ćwiczenia dotyczące tej części są pełne rymowanek i humorystycznych wierszyków, pomagających dziecku zapamiętać zasady ortografii. Część czwarta z kolei dotyczy „rozmaitości językowych i wprowadza ucznia w zaczarowany świat wyrazów, ich rodzin i znaczeń, niby bliski dziecku, ale czasem tak tajemniczy!”47. Jak podkreśla autorka, ćwiczenia: „(…) prowadzone są w sposób humorystyczny przez wesołą trójkę: Agatę i Filipa znanych z kl. III i nowoczesny komputer "Tęgą Głowę," który w mig przypomina 44 http://www.podreczniki.net/klasa4-1.html Ibidem 46 Ibidem 47 http://www.podreczniki.net/klasa4-2.html 45 17 dzieciom to, co zapomniały z wiadomości z lat ubiegłych. (…) Każdy rozdział posiada podsumowania, sprawdziany i testy, dające nauczycielom i rodzicom możliwość sprawdzenia opanowania materiału językowego”48. Również do tego zestawu oferowana jest „Program ogólny” oraz płytka CD z piosenkami dla klasy czwartej. Zgodnie z informacjami na stronie internetowej Małgorzaty Pawlusiewicz, książki do klasy piątej pozwalają uczniom nieco szerzej spojrzeć na świat. Podręcznik pt. „W radosnym kręgu. Czytanka” ma za zadanie w wyraźny sposób wzbogacać zasób słownictwa ucznia, poszerzać jego wyobraźnię, wyzwalać w nim odwagę oraz pewność do podejmowania rozmów i wyrażania własnych ocen. Podręcznik ten jest przez autorkę opisany w następujący sposób: „W języku, w którym dziecko uczy się już piąty rok, teraz spotka się nie tylko z dziecięcą i młodzieżową literaturą polską, ale i literaturą światową oraz artykułami prasy młodzieżowej. Będąc więc na bieżąco z tym, co czyta jego rówieśnik w Polsce, odczuje zadowolenie i swoisty sukces. Pozna bliżej wielkich Polaków , którzy swoją wiedzą i umiejętnościami przyczynili się do podniesienia prestiżu Polski w oczach świata: papieża Jana Pawła II, Mikołaja Kopernika, gen. Kazimierza Pułaskiego, Marię Skłodowską - Curie, Fryderyka Chopina, Ignacego J. Paderewskiego, Helenę Modrzejewską, a także zdobywców biegunów polarnych i uczestników podboju kosmosu. (…) Podręcznik oprócz zasadniczej funkcji poznawczej zawiera treści kształcące osobowość polonijnego dziecka, w którym rodzi się świadomość uczestniczenia w życiu na obu kontynentach i łączenia obu tych kultur”49. Do podręcznika dostosowane są również ćwiczenia noszące ten sam tytuł. Autorka podkreśla, że mają one tym razem zupełnie inny układ. Materiał podręcznika nie ma schematycznych rozdziałów, lecz rozłożony jest na poszczególne lekcje w układzie miesięcznym. Jak wyjaśnia autorka: „Ponieważ przez dwa lata uczniowie poznawali bazę teoretyczną zagadnień językowych i ćwiczenia przedkomunikacyjne, przyszedł czas na sprawdzenie praktycznych umiejętności. Obecny podręcznik [do ćwiczeń] pomaga uczniowi 48 49 http://www.podreczniki.net/klasa4-2.html http://www.podreczniki.net/klasa5-1.html 18 osiągnąć zamierzony cel, jakim jest poprawna pod względem gramatycznym komunikacja w języku polskim. (…) Różnorodność ćwiczeń językowych sprawia, że nie ma mowy o nudzie. W tym roku uczeń poznaje podstawowe części zdania podmiot i orzeczenie oraz ich grupy wyrazowe. Utrwalane są natomiast poznane części mowy. Nowy materiał wprowadzany jest w trzech etapach: etap I - prezentacja struktury teoretycznej, etap II - ćwiczenia automatyzujące, etap III - ćwiczenia komunikacyjne. Wiele ćwiczeń to przekształcenia fleksyjne, słowotwórcze i składniowe, tak ważne w komunikowaniu się w języku polskim. Podręcznik ćwiczeń kl. V zawiera także ćwiczenia na rozumienie treści, tłumaczenia, cykliczne sprawdziany i testy wiadomości”50. Zestaw do klasy piątej uzupełniony jest poradnikiem metodycznym oraz płytą CD z piosenkami i „utworami muzycznymi z kącika melomana”51. Ostatnią oferowaną przez Małgorzatę Pawlusiewicz pozycją jest zestaw książek do klasy szóstej. Składa się on z podręcznika, ćwiczeń oraz „Programu ogólnego” i płyty CD z utworami muzycznymi, pieśniami i piosenkami. Podręcznik do klasy szóstej nosi tytuł „Sercem w stronę ojczyzny. Czytanka”. Nie ma w nim poprzedniego, miesięcznego porządku lekcji. Książka posiada osiem rozdziałów: „Skarby polskiej mowy”, „Wasi rówieśnicy dawniej i dziś”, „W rytmie serc”, „Polskie tradycje w prozie i poezji polskiej”, „Rok polski”, „I ty możesz zostać poetą”, „Z historycznej półki”, „Człowiek i Ziemia”. Jak informuje autorka: „Treść podręcznika dla kl. VI jest bardzo bogata. (…) Każdy rozdział ma do wyboru od czterech do siedmiu zagadnień, z których nauczyciel może wybrać interesujące uczniów treści. Musi jednak spełniać rolę mistrza i to nie tylko w dostrzeganiu walorów literackich, ale i w interpretacji faktów, w kształtowaniu samodzielności myślenia ucznia i jego kreatywności. Ma też wyposażyć go w umiejętności praktycznego działania (autoprezentacja, komentarz, opinia, pisanie listów prywatnych, życzeń, ogłoszeń, reklam, notatek, streszczeń i komiksów). Emocjonalnie piękne treści czytanek kształcą u młodzieży inteligencję emocjonalną, poczucie własnej wartości, asertywność, a więc te cechy, które w dzisiejszych czasach są tak bardzo pożądane. Przy umiejętnym prowadzeniu lekcji w oparciu o podręcznik i 50 51 http://www.podreczniki.net/klasa5-2.html http://www.podreczniki.net/podreczniki.htm 19 dobrej współpracy z rodzicami można osiągnąć znaczący wpływ na życiową postawę i przyszłość naszej młodzieży. W podręczniku przewija się koncepcja wychowania przez sztukę. Obrazy znanych malarzy, fotografie i ilustracje przedstawiające fragmenty z życia różnych środowisk, dostarczają młodzieży ciekawych wrażeń. W treściach zachowana jest czynna korelacja z wiedzą ogólną i dostrzeganie relacji między komponentami świata a człowiekiem”52. Ćwiczenia, które są uzupełnieniem podręcznika otrzymały tytuł: „Sercem w stronę ojczyzny. Ćwiczenia”. Został w nich zachowany został podział na jednostki miesięczne i bloki tygodniowe, co według autorki „ma na celu zdyscyplinowanie uczniów w wypełnianiu ćwiczeń do końca”. Jak dowiadujemy się ze strony internetowej: „Autorka postawiła w tym roku na samodzielność, odpowiedzialność i ambicję uczniów. Praca ze słownikami, świadomy wysiłek w rozwijaniu słownictwa z różnych dziedzin i sprawdzanie go w sytuacjach komunikacyjnych to wspólny cel nauczyciela i uczniów. Ciągłe powracanie do materiału z lat ubiegłych ma zapewnić trwałość wiedzy o języku. W części gramatycznej rozbudowany został materiał dotyczący liczebnika, zaimka i przyimka. Zagadnienia ortograficzne w postaci ćwiczeń praktycznych pozwalają młodzieży na osiągnięcie lepszej automatyzacji w poprawnym pisaniu. Tłumaczenia są już bardziej poważne, szersze objętościowo. Lekcje ćwiczeniowe prowadzi przyjazny komputer "Tęga Głowa" ale i wymagający, nieco nawet strofujący pan "Paragrafek". Zachowanie ciągłości metodycznej i merytorycznej podręczników od klasy I-VI przy zachowaniu systematyczności pracy w szkole i w domu, może gwarantować powodzenie uczniów w dalszej nauce języka i pozytywny wynik egzaminów certyfikatowych”53. Zestaw do klasy szóstej kończy cykl podręczników opracowanych przez Małgorzatę Pawlusiewicz. Z powyższego przeglądu oferowanych przez nią pozycji wyraźnie widać, że starała się ona opracować materiał przeznaczony typowo dla szkół polonijnych. Na podstawie tej krótkiej analizy widać również, że jej podręczniki uwzględniają perspektywę wielokulturową. Oprócz wiedzy na temat Polski i jej kultury, szczególny nacisk położony jest jednak (z oczywistych przyczyn) na poznanie kultury i historii USA. 52 53 http://www.podreczniki.net/klasa6-1.html http://www.podreczniki.net/klasa6-2.html 20
