Charakterystyka postępowania sądowego

Charakterystyka postępowania sądowego – oprac. Tomasz A. Winiarczyk
Postępowanie sądowe odbywa się przed niezawisłymi i niezależnymi organami (sądy).
Postępowanie sądowe w sprawach cywilnych polega przede wszystkim na rozstrzyganiu sporów o prawa
majątkowe czy osobiste osób fizycznych lub prawnych oraz innych podmiotów wyposażonych w
zdolność sądową.
Postępowanie sądowe w sprawach karnych polega na stosowaniu represji karnej wobec sprawców
przestępstw i wykroczeń.
Postępowanie sądowe w sprawach administracyjnych (sądowoadministracyjne) polega na rozstrzyganiu
sporów dotyczących aktów administracyjnych między organami władzy wykonawczej a obywatelami
Prawo postępowania cywilnego reguluje tryb rozstrzygania cywilnych spraw
procesowych i nieprocesowych objętych prawem cywilnym, rodzinnym i
opiekuńczym oraz pracy.
zasady postępowania cywilnego
zasada dyspozycyjności (postępowanie wszczyna strona; nie ma ona
obowiązku wszczęcia postępowania)
zasada sporności
zasada prawdy materialnej
zasada swobodnej oceny dowodów
zasada ciężaru dowodu
zasada legalizmu
zasada jawności
zasada ustności
zasada bezpośredniości
zasada kontroli procesowej
zasada równości stron
Prawo postępowania karnego normuje tryb
rozstrzygania spraw karnych.
zasady prawa postępowania karnego
zasada ścigania z urzędu
zasada sporności
zasada prawdy materialnej
zasada swobodnej oceny dowodów
zasada ciężaru dowodu
zasada legalizmu
zasada jawności
zasada ustności
zasada bezpośredniości
zasada kontroli procesowej
zasada prawa do obrony
in dubio pro reo (wątpliwości na korzyść
oskarżonego)
domniemanie niewinności
W postępowaniu cywilnym wyróżniamy postępowania:
1) rozpoznawcze – rodzaj postępowania, kiedy sprawa jest rozpoznawana i rozstrzygana:
a) procesowe (sporne) – sprawy, które ze swej istoty mają charakter sporny; kończy się wyrokiem; z reguły to
w nim rozstrzygane są sprawy cywilne; stronami sporu są powód (wszczyna sprawę) i pozwany (przeciwko
niemu toczy się sprawa);
b) nieprocesowe (niesporne) – sprawy wyraźnie przekazane do tego trybu przez ustawodawcę; kończy się
postanowieniem; strony nazywamy wnioskodawcami i ewentualnie uczestnikami;
2) zabezpieczające – celem jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej stronom lub uczestnikom, jeżeli
uprawdopodobnią oni swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
3) egzekucyjne – jego celem jest przymusowe urzeczywistnienie praw i obowiązków o charakterze cywilnym.
W postępowaniu cywilnym sprawy są rozpoznawane przez sąd w składzie jednego sędziego, chociaż sprawy z
zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz prawa rodzinnego – z wyjątkiem spraw o alimenty –
rozpatrywane są z udziałem czynnika społecznego (ławników).
Proces karny to prawnie uregulowana działalność zmierzająca do wykrycia i ustalenia czynu przestępnego i jego
sprawcy, do osądzenia go za ten czyn i ewentualnego wykonania kary i innych środków reakcji karnej.
Czynem karnym jest czyn zabroniony przez ustawę karną. Rozróżnia się przestępstwa i wykroczenia:
1) przestępstwa (czyny zabronione pod groźbą kary, społecznie niebezpieczny, bezprawny, zagrożony karą
minimum 1 miesiąca pozbawienia wolności, karą ograniczenia wolności lub karą grzywny);
a) występki (czyny zabronione zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności
albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc),
b) zbrodnie (przestępstwa zagrożone karą minimum 3 lat pozbawienia wolności);
2) wykroczenia (czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod
groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych lub nagany).
Postępowanie karne jest wszczynane co do zasady z urzędu (czasami na wniosek pokrzywdzonego – np. przy
zgwałceniu). Niektóre sprawy mają charakter prywatnoskargowy (oskarżycielem jest pokrzywdzony).
Całe postępowanie karne dzieli się na trzy fazy:
postępowanie przygotowawcze – faza postępowania karnego, obejmująca swym zakresem dochodzenie lub
śledztwo, czynności niecierpiące zwłoki oraz etap przygotowania i wniesienia do sądu aktu oskarżenia;
postępowanie jurysdykcyjne – stadium procesu karnego, w którym sąd rozstrzyga w przedmiocie procesu
karnego, czyli czy oskarżony jest winny zarzucanego mu czynu, a jeśli jest winny, to jaką poniesie karę; dzieli
się na postępowania:
główne (rozpoznawcze)
odwoławcze (apelacyjne)
postępowanie wykonawcze – wykonanie prawomocnego orzeczenia czyli wykonywanie kar, środków
karnych i zabezpieczających.
Uczestnikami postępowania karnego przed sądem są: oskarżyciel (publiczny przy sprawach z urzędu bądź prywatny)
oraz oskarżony (przy wykroczeniach obwiniony). Oskarżonego reprezentuje obrońca.
http://g.infor.pl/p/_wspolne/pliki_infornext/15000/sche
mat_sali_sadowej_15728.png
Sala sądowa podczas postępowania cywilnego
http://x02.szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/3120/sala.jpg
Sala sądowa podczas postępowania karnego
BIBLIOGRAFIA
Wikipedia
Encyklopedia Gazety Prawnej
Jolanta Jabłońska-Bonca – Podstawy prawa dla ekonomistów
Sławomir Steinborn (red.), Katarzyna Papke-Olszauskas, Piotr Rogoziński, Krzysztof Woźniewski – Prawo karne
procesowe - pytania - kazusy - tablice