praca rolna uk

Sygn. akt VI Ua 38/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 października 2015r.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim
w składzie następującym:
Przewodniczący : SSO Ewa Michalska (spr.)
Sędziowie: SO Iwona Wysowska
SR del. Anna Grażewska-Bicka
Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Symeryak
po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 roku w Gorzowie Wielkopolskim na rozprawie
sprawy z odwołania A. K.
przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 lipca
2015 roku, sygn. akt IV U 49/15
oddala apelację.
Sygn. akt VI Ua 38/15
UZASADNIENIE
A. K. wniosła odwołanie od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 08 stycznia 2015
roku o odmowie prawa do jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej, wskazując, iż
decyzja jest błędna, gdyż zapewnienie ciepła w domu podczas jesiennych chłodów należy do czynności służących do
zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych rolnika.
Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Z. wniósł o oddalenie odwołania,
wskazując, iż w chwili zdarzenia ubezpieczona wykonywała, które nie należały do czynności związanych z
prowadzeniem działalności rolniczej.
Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 10 lipca 2015 r.
zmienił zaskarżoną decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Z. z dnia 08 stycznia
2015 r. znak: GO (...) w ten sposób, że przyznał A. K. prawo do jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem
przy pracy rolniczej z dnia 26.10.2014r., w wysokości 8400,- złotych.
Sąd Rejonowy ustalił, że A. K. prowadzi w S. gospodarstwo rolne, w skład którego wchodzi dom, budynki gospodarcze,
garaże. W dniu 26 października 2014 roku ubezpieczona, w godzinach rannych, szła do kotłowni, która znajduje się w
odrębnym, przylegającym do domu budynku. W kotłowni znajduje się piec centralnego ogrzewania. Ubezpieczona szła
do kotłowni, aby podłożyć do pieca. Wychodząc z domu, ubezpieczona poślizgnęła się na schodach i upadła. Doznała
skręcenia stawu skokowego. Decyzją z dnia 08 stycznia 2015 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
Oddział (...) w Z. odmówił ubezpieczonej prawa do jednorazowego odszkodowania.
A. K. na skutek wypadku jakiemu uległa w dniu 26 października 2014 roku doznała urazu stopy prawej, w postaci
skręcenia w stawie skokowym prawym i złamania piątej kości śródstopia prawego. Procentowy uszczerbek na zdrowiu
wynosi 12 %.
Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał odwołanie za uzasadnione.
Zważył, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej;
Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności
rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności, na terenie gospodarstwa rolnego, które
ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego
z tym gospodarstwem rolnym lub w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego albo w drodze
powrotnej. Jest nim również takie zdarzenie, które nastąpiło podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa
rolnego, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych
czynności, lub w drodze do miejsca wykonywania czynności, albo w drodze powrotnej.
W definicji wypadku można dopatrzyć się istnienia kręgów ochrony ubezpieczeniowej od pełnej i bezwarunkowej co do wypadków mających miejsce na terenie gospodarstwa rolnego, które poszkodowany prowadzi lub w którym
pracuje, do ograniczonej pewnymi wymaganiami - co do okoliczności nastąpienia wypadku poza terenem tego
gospodarstwa. Zwrot ustawowy "przy pracy rolniczej" jest tu definiowany przez czasowy, miejscowy, ale przede
wszystkim funkcjonalny (celowy) związek zdarzeń z działalnością rolniczą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12
stycznia 2001 r., II UKN 176/00, OSNAPiUS 2002 nr 17, poz. 416). Przez użycie w dalszej części sformułowania
"czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej" art. 11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników nawiązuje też bez wątpienia do zdefiniowanego w art. 6 pkt 3 tejże ustawy pojęcia "działalności rolniczej",
przez którą należy rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej,
pszczelarskiej i rybnej, a więc wszelkie rodzaje aktywności zawodowej charakterystyczne dla funkcjonowania
gospodarstwa rolnego.
Zdaniem Sądu ochronie ubezpieczeniowej przewidzianej w omawianym art. 11 ust. 1 ustawy winny podlegać niemal
wszystkie zdarzenia, którym mógł ulec rolnik , pod warunkiem, że miałyby one nagły charakter, zostały spowodowane
przyczyną zewnętrzną i wykazywały funkcjonalny (celowy) związek z prowadzoną przez niego działalnością rolniczą.
Zdarzenia te mogły przy tym wystąpić zarówno w czasie wykonywania czynności mających charakter pracy rolniczej,
jak i w związku z ich wykonywaniem, to znaczy także w ramach podjętych przez rolnika czynności przygotowawczych
i organizacyjnych oraz czynności następczych, prowadzących do zakończenia pracy rolniczej.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.08.2003 r. (II UK 373/02, OSNP 2004/11/198 ) wskazał, że nie utraciło aktualności
ukształtowane w poprzednim stanie prawnym stanowisko przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego, według
którego zwykłe czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego to czynności niezbędne dla prawidłowego
funkcjonowania gospodarstwa rolnego, związane w tak ścisły sposób z gospodarowaniem, że bez nich gospodarstwo
nie mogłoby funkcjonować prawidłowo (por. uzasadnienie uchwały z dnia 29 maja 1980 r., III UZP 2/80, OSNCP
1980 nr 11, poz. 208).
Z definicji chronionego wypadku wynika, że może on nastąpić zarówno podczas wykonywania zwykłych czynności, jak
i w związku z ich wykonywaniem. Należy więc przyjąć, że chodzi zarówno o wykonywanie pracy, jak i zmierzanie do
jej wykonania przez podejmowanie czynności przygotowawczych lub organizacyjnych, albo podejmowanie czynności
następczych, prowadzących do jej zakończenia. Czasowy związek wykonywanych czynności z wypadkiem może być
więc bezpośredni (w czasie siewu, orki, zbioru, karmienia zwierząt gospodarskich itp.), albo pośredni - w przypadku
czynności poprzedzających taką pracę lub następujących po niej.
W wyroku z 7.03.1995 r. ( III AUr 99/95, OSA 1995/4/38 ) SA w Łodzi stwierdził, że przez zwykłe czynności
wykonywane poza terenem gospodarstwa rolnego, związane z prowadzeniem działalności rolniczej o jakich mowa
w art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników należy rozumieć czynności
wynikające w sposób naturalny i celowy z potrzeb danego gospodarstwa rolnego, niezbędne w konkretnej sytuacji
do prowadzenia określonej działalności rolniczej. Z kolei w wyroku z dnia z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie II
UKN 176/00, Sąd Najwyższy wskazał, iż: „Wypadkiem przy pracy rolniczej jest zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną
zewnętrzną, pozostające w związku z wykonywaniem czynności, które służą prowadzeniu działalności rolniczej
lub pozostają w czasowym, przyczynowym lub funkcjonalnym związku z jej wykonywaniem, także poza terenem
gospodarstwa rolnego (art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
jednolity tekst: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).” (OSNP 2002/17/416).
W odniesieniu do "zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej" podejmowanych poza
terenem gospodarstwa rolnego współczesny ustawodawca używa określeń znanych już w poprzednim stanie
prawnym, w szczególności w art. 8 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
indywidualnych i członków ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.), definiującym wypadek
przy pracy w gospodarstwie rolnym jako zdarzenie, które nastąpiło podczas wykonywania "zwykłych czynności
związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub w związku z wykonywaniem takich czynności". Należy
wobec tego przyjąć, że nie utraciło aktualności ukształtowane w poprzednim stanie prawnym stanowisko przyjęte
w orzecznictwie Sądu Najwyższego, według którego zwykłe czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa
rolnego to czynności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego, związane w tak ścisły
sposób z gospodarowaniem, że bez nich gospodarstwo nie mogłoby funkcjonować prawidłowo (por. uzasadnienie
uchwały z dnia 29 maja 1980 r., III UZP 2/80, OSNCP 1980 z. 11, poz. 208). Za przeciwieństwo czynności
zwykłych Sąd Najwyższy uznawał czynności niecodzienne, nieoczekiwane w ramach zwykłego gospodarowania, jak np.
eksperymenty agro- lub zootechniczne lub wypróbowywanie nowych maszyn, technologii lub środków chemicznych.
Za funkcjonalnym związkiem wypadku z wykonywaniem zwykłych czynności, Sąd Najwyższy opowiadał się w stanach
faktycznych, w których wypadki zdarzyły się przy pokonywaniu drogi między polem a domem, w drodze do magazynu,
po zakup nawozów sztucznych, przy posługiwaniu się zwierzęciem gospodarskim lub domowym, podczas rozbiórki
domu należącego do gospodarstwa rolnego dla uzyskania pomieszczenia magazynowego na paszę (por. uchwałę z dnia
6 marca 1979 r., III UZP 1/79, OSNCP 1979 z. 7-8, poz. 145; uchwałę z dnia 6 czerwca 1979 r., III UZP 4/79, OSNCP
1979 z. 12, poz. 213; wyrok z dnia 3 czerwca 1981 r., III URN 21/81, OSNCP 1981 z. 12, poz. 245). W konsekwencji zatem,
choć przepis art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie precyzuje, co należy rozumieć przez
zwykłe czynności rolnicze lub czynności związane z prowadzeniem działalności rolniczej, należy uznać, że wyrażono w
nim zasadę kwalifikowania jako wypadki chronione wszystkich zdarzeń, które zostały wywołane przyczyną zewnętrzną
i pozostawały w związku z wykonywaniem poza terenem gospodarstwa rolnego typowych czynności rolniczych, tj.
takich czynności, które służą prowadzeniu działalności rolniczej lub pozostają w związku z wykonywaniem tych
czynności.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż czynności związane z
ogrzewaniem domu stanowiącego miejsce zamieszkania osoby prowadzącej gospodarstwo rolne i jej rodziny w okresie
jesienno – zimowym, są zwykłymi czynnościami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, pozostającymi
w związku funkcjonalnym z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Dlatego też Sąd uznał, że wypadek jakiemu uległa
ubezpieczona w drodze do kotłowni, w celu obsługi pieca centralnego ogrzewania – podłożenia do niego opału, jest
czynnością pozostającą w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Nagłość zdarzenia powodującego wypadek przy pracy charakteryzuje się zaskoczeniem ubezpieczonego, jest
czymś nieprzewidywalnym, nieoczekiwanym, raptownym. Należy podkreślić, cecha nagłości musi dotyczyć samego
zdarzenia, a nie skutku pod postacią urazu lub śmierci.
Zewnętrzną przyczyną sprawczą wypadku przy pracy może być każdy czynnik zdolny wywołać w istniejących
warunkach zdarzenie powodujące skutki w postaci śmierci lub urazu zdrowotnego. Jest to impuls powodujący
wypadek i wyzwalający w jego toku czynnik zewnętrzny powodujący uraz lub śmierć. W każdym razie może to być powodujące uszkodzenie ciała - działanie sił przyrody, narzędzi pracy, maszyn, spadającego przedmiotu; czyn innej
osoby, jak również zawiniona lub mimowolna czynność samego poszkodowanego (np. potknięcie się, odruch, upadeknawet na gładkiej powierzchni), byleby nie zachodziły podstawy do stwierdzenia, że wypadek został spowodowany
wyłącznie schorzeniem tkwiącym w organizmie pracownika, łączącym się choćby ze skłonnością do omdleń lub
zakłóceń równowagi (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1963 r., zasada prawna,
III PO 15/62, OSNCP 1963 Nr 10, poz. 215 oraz wyroki z dnia 16 czerwca 1980 r., III PR 33/80, LEX nr 14532 i z dnia
28 kwietnia 2005 r., I UK 257/04, LEX nr 390131).
Przyczyną zewnętrzną było poślizgnięcie się ubezpieczonej na schodach, w czasie pokonywania drogi pomiędzy
domem a kotłownią. Bez wątpienia wypadek ten miał charakter typowego zdarzenia nagłego. Pojawił się on
nieoczekiwanie i trwał chwilę.
Mając na uwadze powyższe Sad uznał, iż zdarzenie jakiemu uległa A. K. w dniu 26 października 2014 roku spełnia
przesłanki wypadku przy pracy rolniczej.
Wysokość uszczerbku na zdrowiu wnioskodawczyni Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego , który wskazał wysokość
uszczerbku na zdrowiu na poziomie 12 %.
W ocenie Sądu twierdzenia biegłego zawarte w opinii poparte są rzeczową, logiczną i spójną argumentacją. Biegły
wskazuje przesłanki swego rozumowania, które prowadzi go do konkluzji wskazanego w opinii procentowego
uszczerbku na zdrowiu. Podstawę wnioskowania biegłego stanowią zaś przede wszystkim wyniki własnych badań,
a ponadto dokumentacja medyczna. Wspomniana opinia nie jest, więc w żadnym razie gołosłowna i zawiera
uzasadnienie wymagane przez art. 285 § 1 KPC. Dlatego też, może stanowić podstawę do ustalenia uszczerbku na
zdrowiu, jakiego doznała ubezpieczona na skutek wypadku przy pracy, jakiemu uległ w dniu 06 grudnia 2012 roku.
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili
jej wydania ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 roku, III UK 25/07). W dniu 08 stycznia 2015 r.,
zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 maja 2007 r. w sprawie określenia wysokości
jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku
chorobowego (Dz. U. Nr 98, poz. 652, z późń. zm.) jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej
lub rolniczej choroby zawodowej wynosi 700 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
W związku z tym, biorąc pod uwagę 12% uszczerbek na zdrowiu odszkodowanie powinno wynosić 8.400,00 złotych.
Mając na uwadze powyższe oraz zgodnie z art. 47714 § 2 KPC Sąd orzekł jak w wyroku.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów
prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, tj. art. 11 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników (Dz. U, z 2015 r., poz. 704).
Wskazując na powyższe pozwany organ wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.
Uzasadniając apelację pozwany wskazał, że w ocenie organu rentowego, prawo do wypłaty ubezpieczonej
jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej nie przysługuje, gdyż wykonywana czynność
(pójście do kotłowni celem podłożenia opału do pieca) nie stanowi w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników wypadku przy pracy rolniczej.
Przepis art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiera definicję wypadku przy pracy rolniczej, tak więc za
pracę rolniczą nie może być uznane zdarzenie, jakiemu uległa wnioskodawczyni, ponieważ nie należy ono do zwykłych
czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, a stanowisko, że za wypadki chronione powinny być
uznane wszystkie zdarzenia, wywołane przyczyną zewnętrzną jakie mają miejsce na terenie gospodarstwa rolnego,
jest nieuprawnione i godzi w zasadę równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Dalej pozwany
wskazał, że należy postawić szczególny akcent na znaczenie w art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
zwrotu „praca rolnicza”, bowiem pójście do kotłowni celem podłożenia do pieca centralnego ogrzewania nie nastąpiło
przy wykonywaniu pracy rolniczej. Stanowisko to jest również zgodne z orzecznictwem sądowym, wskazuje na to
wyrok SN z 3.08.2005 r. I UK 327/04 - wypadek mógł mieć miejsce w innym gospodarstwie domowym, również o
charakterze nierolniczym.
Mając powyższe na uwadze, w ocenie organu rentowego, zaskarżony wyrok narusza wskazane na wstępie przepisy
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, dlatego apelacja jest konieczna i uzasadniona.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
zważył co następuje:
Apelacja okazała się nieuzasadniona
Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonując trafnych ustaleń i wyjaśniając tym samym
wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sprowadzające się do uznania, że ubezpieczona
uległa wypadkowi przy pracy rolniczej, co skutkowało uwzględnieniem jej odwołania. To zaś spowodowało, że Sąd
Okręgowy zaakceptował w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne i nie widząc w
związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05
listopada 1998 roku, sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24/776).
Analizując zebrany w toku postępowania przed organem rentowym i Sądem I instancji materiał dowodowy Sąd
Okręgowy uznał, że wypadek ubezpieczonej z dnia 26.10.2014 r. był wypadkiem przy pracy rolniczej. Taki wniosek
był wynikiem odniesienia okoliczności wypadku do orzecznictwa Sądu Najwyższego, w tym do wyroku z dnia 13
listopada 2012 r. III UK 9/12, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną,
które nastąpiło podczas wykonywania czynności polegających na prowadzeniu hodowli dla własnych potrzeb albo
pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności, jest wypadkiem przy pracy rolniczej w rozumieniu art.
11 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 2008
r. Nr 50, poz. 291 ze zm., OSNP 2013/19-20/235). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, że
zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności
rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności, na terenie gospodarstwa rolnego, które
ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego
z tym gospodarstwem rolnym ( podkreślenie Sądu ) lub w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa
rolnego albo w drodze powrotnej. Jest nim również takie zdarzenie, które nastąpiło podczas wykonywania poza
terenem gospodarstwa rolnego, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku
z wykonywaniem tych czynności, lub w drodze do miejsca wykonywania czynności, albo w drodze powrotnej.
W definicji wypadku można dopatrzyć się istnienia kręgów ochrony ubezpieczeniowej od pełnej i bezwarunkowej
- co do wypadków mających miejsce na terenie gospodarstwa rolnego, które poszkodowany prowadzi lub w
którym pracuje, do ograniczonej pewnymi wymaganiami - co do okoliczności nastąpienia wypadku poza terenem
tego gospodarstwa. Zwrot ustawowy "przy pracy rolniczej" jest tu definiowany przez czasowy, miejscowy, ale
przede wszystkim funkcjonalny (celowy) związek zdarzeń z działalnością rolniczą (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 176/00, OSNAPiUS 2002 nr 17, poz. 416). Wypada dodać, że przez użycie w
dalszej części sformułowania "czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej" art. 11 ust. 1 ustawy o
ubezpieczeniu społecznym rolników nawiązuje też bez wątpienia do zdefiniowanego w art. 6 pkt 3 tejże ustawy pojęcia
"działalności rolniczej", przez którą należy rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym
ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, a więc wszelkie rodzaje aktywności zawodowej charakterystyczne
dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego.
W dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ochronie ubezpieczeniowej przewidzianej w omawianym
art. 11 ust. 1 ustawy winny podlegać niemal wszystkie zdarzenia, którym mógł ulec rolnik , pod warunkiem, że miałyby
one nagły charakter, zostały spowodowane przyczyną zewnętrzną i wykazywały funkcjonalny (celowy) związek z
prowadzoną przez niego działalnością rolniczą. Zdarzenia te mogły przy tym wystąpić zarówno w czasie wykonywania
czynności mających charakter pracy rolniczej, jak i w związku z ich wykonywaniem, to znaczy także w ramach
podjętych przez rolnika czynności przygotowawczych i organizacyjnych oraz czynności następczych, prowadzących
do zakończenia pracy rolniczej.
Z kolei w wyroku z dnia 20.08.2003 r. ( II UK 373/02, OSNP 2004/11/198 ) Sąd Najwyższy wskazał, że nie utraciło
aktualności ukształtowane w poprzednim stanie prawnym stanowisko przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego,
według którego zwykłe czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego to czynności niezbędne dla
prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego, związane w tak ścisły sposób z gospodarowaniem, że bez nich
gospodarstwo nie mogłoby funkcjonować prawidłowo (por. uzasadnienie uchwały z dnia 29 maja 1980 r., III UZP
2/80, OSNCP 1980 nr 11, poz. 208).
W konsekwencji, choć przepis art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie precyzuje, co
należy rozumieć przez zwykłe czynności rolnicze lub czynności związane z prowadzeniem działalności rolniczej,
należy uznać, że wyrażono w nim zasadę kwalifikowania jako wypadki chronione wszystkich zdarzeń, które zostały
wywołane przyczyną zewnętrzną i pozostawały w związku z wykonywaniem poza terenem gospodarstwa rolnego
takich czynności, które służą prowadzeniu działalności rolniczej lub pozostają w związku z wykonywaniem tych
czynności. Podobnej wykładni pojęcia wypadku przy pracy rolniczej dokonał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia
1998 r., II UKN 14/98 (OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 499) oraz w wyroku z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 176/00
(OSNAPiUS 2002 nr 17, poz. 416).
Skoro z definicji chronionego wypadku wynika, że może on nastąpić zarówno podczas wykonywania zwykłych
czynności, jak i w związku z ich wykonywaniem, to należy przyjąć, że chodzi zarówno o wykonywanie pracy,
jak i zmierzanie do jej wykonania przez podejmowanie czynności przygotowawczych lub organizacyjnych, albo
podejmowanie czynności następczych, prowadzących do jej zakończenia. Czasowy związek wykonywanych czynności
z wypadkiem może być więc bezpośredni (w czasie siewu, orki, zbioru, karmienia zwierząt gospodarskich itp.),
albo pośredni - w przypadku czynności poprzedzających taką pracę lub następujących po niej. I tak w wyroku z
7.03.1995 r. ( III AUr 99/95, OSA 1995/4/38 ) SA w Łodzi stwierdził, że przez zwykłe czynności wykonywane
poza terenem gospodarstwa rolnego, związane z prowadzeniem działalności rolniczej o jakich mowa w art. 11 ust. 1
pkt 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników należy rozumieć czynności wynikające w
sposób naturalny i celowy z potrzeb danego gospodarstwa rolnego, niezbędne w konkretnej sytuacji do prowadzenia
określonej działalności rolniczej.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że Sąd Rejonowy, uznając że zdarzenie,
któremu ubezpieczona uległa było wypadkiem przy pracy rolniczej, powoływał się m.in. na fakt, że czynności związane
z ogrzewaniem domu stanowiącego miejsce zamieszkania osoby prowadzącej gospodarstwo rolne i jej rodziny
w okresie jesienno – zimowym, są zwykłymi czynnościami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego,
pozostającymi w związku funkcjonalnym z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Dlatego też Sąd uznał, że wypadek
jakiemu uległa ubezpieczona w drodze do kotłowni, w celu obsługi pieca centralnego ogrzewania – podłożenia do
niego opału, jest czynnością pozostającą w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Sąd Rejonowy dokonał
swobodnej oceny dowodów w ramach art. 233 § 1 kpc a Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w tej ocenie materiału
dowodowego żadnych uchybień. Nie doszło również do obrazy art.233 § 1 kpc. W utrwalonym orzecznictwie Sądu
Najwyższego przyjęto, że swobodna sędziowska ocena dowodów może być podważona jedynie wówczas, gdyby okazała
się rażąco wadliwa lub oczywiście błędna ( por. wyrok z dnia 18 lutego 1997 r., II UKN 77/96, OSNAPiUS z 1997r., nr
21, poz.426, lub wyrok z dnia 27 lutego 1997r., I PKN 25/97, OSNAPiUS z 1997 r., nr 21, poz. 420 ), co w ocenianej
sprawie nie występuje i Sądowi I instancji takiego zarzutu postawić nie można.
Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, podobnie jak Sąd Rejonowy, że zdarzenie z dnia 26.10.2014 r. było
wypadkiem przy pracy rolniczej, a skoro tak Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji.
Nie znajdując także podstaw branych przez Sąd pod uwagę z urzędu, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił
apelację.
SSR ( del. ) Anna Grażewska-Bicka SSO Ewa Michalska SSO Iwona Wysowska