Zobacz w formacie PDF

Blanka Łęgowska - Polityka naftowa państw arabskich Zatoki Perskiej, Zakład Arabistyki i
Islamistyki UW 2003. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Danuty
Madeyskiej.
Praca poświęcona jest złoŜoności stosunków między polityką zagraniczną państw arabskich, a
rozwojem przemysłu naftowego w tych krajach. W początkowym okresie, datowanym na lata
30-te XX wieku, wzajemne relacje opierały się głównie na współpracy państw arabskich z
międzynarodowymi koncernami naftowymi. Dla wyjaśnienia motywów działalności firm z
zagranicznym kapitałem w rejonie Bliskiego Wschodu przedstawiono sytuację polityczną
panującą w tym regionie przed odkryciem ropy naftowej. Praca opiera się na analizie
stosunków w sześciu państwach: Iraku, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Bahrajnie,
Kuwejcie, Katarze i Arabii Saudyjskiej.
W rozdziale I przedstawiona jest historia odkrycia ropy naftowej w rejonie Zatoki
Perskiej oraz jego skutki gospodarczo-polityczne. Początkowy okres wydobycia ropy
charakteryzował się nieograniczoną działalnością karteli naftowych, skupiających większość
zysków we własnych rękach. Stopniowe ustępstwa karteli na rzecz rządów arabskich
odzwierciedlały ich wieloletnią walkę o przejęcie kontroli nad swoimi zasobami naturalnymi.
Erę dominacji zachodnich towarzystw kończy, przeprowadzona w latach 70-tych we
wszystkich państwach Zatoki, nacjonalizacja przemysłu naftowego. W rozdziale tym
przedstawiono ponadto zarys historii działalności największych spółek, związanych z
przemysłem naftowym na całym świecie.
Rozdział drugi ukazuje zintegrowane działania państw arabskich w ramach organizacji
OPEC i OAPEC. Współpraca krajów naftowych zbiegła się z odzyskiwaniem przez nie
niepodległości i przejęciem pełnej władzy nad własnym przemysłem petrochemicznym.
Konflikty arabsko-izraelskie w 1967 i 1973 roku były podstawą decyzji ekonomicznych
krajów arabskich o utworzeniu OAPEC (1968) i zastosowaniu embarga na eksport ropy
wobec państw popierających Izrael (1973). Coraz większy wpływ ropy naftowej na
stabilizację światowych rynków gospodarczych uwidoczniony został w trakcie drugiego i
trzeciego kryzysu naftowego. Wydarzenia rewolucji muzułmańskiej w Iranie w 1979 roku i
wybuch ośmioletniej wojny irańsko-irackiej miał bezpośrednie implikacje dla członków
OPEC, w tym państw arabskich.
Trzeci rozdział pracy poświęcony jest pozytywnym i negatywnym skutkom rozwoju
państwa arabskiego w oparciu o dochody z ropy naftowej. Konkretnym przykładem, na
którym oparto wnioski był Kuwejt, ze względu na reformy przeprowadzone tu najwcześniej
spośród wszystkich państw Zatoki – juŜ w na początku lat 50-tych. Kuwejt jest obecnie
państwem o jednym z najwyŜszych dochodów per capita na świecie, ma doskonale
zabezpieczone zaplecze finansowe i wykorzystał w pełni moŜliwości absorpcyjne własnego
kraju. Ceną, jaką zapłacił za osiągnięcie takiego poziomu są problemy społeczne ludności
zamieszkującej Kuwejt, w tym bardzo niekorzystny stosunek liczby Kuwejtczyków do
obcokrajowców.
1