Filokalia. Teksty o modlitwie serca, Przekład i opracowanie ks. Józef
Transkrypt
Filokalia. Teksty o modlitwie serca, Przekład i opracowanie ks. Józef
Filokalia. Teksty o modlitwie serca, Przekład i opracowanie ks. Józef Naumowicz, Wydawnictwo M, Tyniec-Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 1998. Zainteresowanie w Europie w XVIII i XIX w. pismami Ojców Kościoła było wielkim powrotem chrześcijaństwa do duchowości i teologii patrystycznej. Na Zachodzie ruch ten przyniósł nurt patrystycznych badań teologicznych i filologicznych, natomiast chrześcijański Wschód zagłębił się w nauce Ojców i późniejszych pisarzy ascetyczno-mistycznych, zajmującej się modlitwą. Potem przyszła, trwająca po dziś dzień, wzajemna wymiana doświadczeń - rozwijanie własnych badań naukowych na Wschodzie z wykorzystaniem osiągnięć protestantów i katolików oraz kształcenie się Zachodu w prawosławnej szkole modlitwy. W prawosławnej tradycji modlitwy charakterystycznym rysem jest przywiązanie do tzw. modlitwy nieustannej albo wewnętrznej, której odmianą znanej również jako modlitwa Jezusowa. Jej odrodzenie, jakie przyniósł wiek XVIII, można liczyć mniej więcej od połowy tego stulecia, od usilnych działań w kilku monastycznych ośrodkach. Wydarzeniem, jakie przyniosło efekty w skali całego świata ortodoksyjnego, było wydanie przez Greków Nikodema Hagiorytę i Makarego z Koryntu w 1782 r. zbioru pism Ojców oraz wybitnych pisarzy wschodnich, poświęconych modlitwie. Zbiór nosił tytuł Filokalia i dziś mówi się o duchowości filokalicznej, a także o epoce filokalicznej. Innym wielkim dziełem tej epoki jest wydane w 1793 r. Dobrotoljubie - antologia słowiańskich przekładów na podstawie greckiej antologii, przygotowana przez Paisjusza Wieliczkowskiego z uczniami w Neamţ Mołdawii, tam też następnie powstał wybór rumuński. Zachodnie przekłady Filokalii, m.in. angielski, francuskie, powstałe w XX w., zachowywały komplet jej tekstów albo były wyborami. Książka ks. Naumowicza jest pierwszą pozycją w języku polskim, przedstawiającą pisma nauczycieli życia duchowego i modlitwy serca w tak bliskim powiązaniu ze słynną grecką antologią. W polskiej Filokalii autor uwzględnił także inne ważne pisma o modlitwie. W antologii znalazły się fragmenty dzieł blisko trzydziestu mistrzów modlitwy wewnętrznej od czasów Ojców pustyni, poprzez tradycję patrystyczną, do poźnobizantyńskich pisarzy ascetyczno-mistycznych. Chronologiczny porządek pozwala obserwować wpływ nauk poprzedników na kolejnych autorów. Z każdym z nich, nim przemówi fragmentami swego dzieła czy dzieł, zapoznaje czytelnika nota biograficzna. Podkreślić wypada merytoryczną oprawę zbioru. Obszerny wstęp wprowadza w problematykę antologii, zapoznając czytelnika z tradycją modlitwy serca i praktyką oraz z tradycją filokaliczną. W zgłębieniu tematu, rozumieniu pism, mają służyć także przypisy do tekstów oraz słownik pojęć i terminów z kręgu teologii i praktyki modlitwy serca. Zebrana została też różnojęzyczna bibliografia do wszystkich autorów pism. B. Kotyk