4 XII 2013_Layout 1 - Serce Innym

4 XII 2013_Layout 1 2014-01-07 10:12 Page 1
Grudzień 2013
Terapie znane i nieznane
Medycyna bliska człowiekowi nie chorobie - Osteopatia
„Osteopatia jest jak ocean: rozległa i w ciągłym ruchu.
O granicach znanych, lecz trudnych do wyznaczenia.
Posiada jeszcze nie całkiem spenetrowaną głębię
i powierzchnię, której nie można
ogarnąć swoim poznaniem.”
Dariusz Skrzypek
Według danych zawartych w portalu internetowym prowadzonym przez Towarzystwo Osteopatów Polskich OSTEON,
ideą osteopatii jest poszukiwanie tego, co – nawet u chorującego człowieka – jest jeszcze zdrowe – i stymulowanie tego
dobrostanu do walki z chorobą. Jej definicja wydaje się przystępna i klarowna a brzmi ona w ten sposób: Osteopatia jest to
oparte na zabiegach manualnych postępowanie diagnostyczne
i terapeutyczne dotyczące dysfunkcji ruchomości stawowej
i tkankowej, w zakresie wpływu tych dysfunkcji na występowanie stanów chorobowych – mające na celu poprawę stanu
zdrowia pacjentów, jak i profilaktykę w utrzymaniu tego dobrostanu (www.osteopatia.pl).
Twórcą osteopatii był dziewiętnastowieczny amerykański
lekarz, Andrew Taylor Still. Zafascynowany naukami Hipokratesa doszedł do wniosku, że człowiek może wyleczyć się sam.
W jego organizmie tkwią niezwykłe siły, które trzeba tylko wykorzystać. Odkrył, jak bardzo istotny jest związek między konkretnymi schorzeniami i zaburzeniami w układzie kostnym,
a zwłaszcza kłopotów z kręgosłupem. Nazwał swój wynalazek
osteopatią. Nieprawidłowe ustawienie kręgów może być przyczyną rozmaitych dolegliwości. Zmiany w krążkach i stawach
międzykręgowych, więzadłach i przyczepach mięśni mogą
uszkadzać lub podrażniać nerwy znajdujące się w rdzeniu
kręgowym. Efektem są zakłócenia pracy nawet tych narządów,
które znajdują się z daleka od kręgosłupa. Komu w dzisiejszych
czasach nie przydałaby się wizyta u osteopaty? Bardzo źle
traktujemy swój kręgosłup, przesiadujemy godzinami za biurkiem, jeździmy samochodem, nosimy wysokie obcasy, garbimy
się i dźwigamy ciężkie siatki wyładowane zakupami. A tego
wszystkiego kręgosłup bardzo nie lubi, dlatego coraz częściej
boli, aż wreszcie dochodzi do zwyrodnień.
Osteopatia i Integracja Funkcjonalna (niem. Funktionelle
Osteopathie und Integration) stanowi niezależną koncepcję terapeutyczną w zakresie osteopatii i terapii manualnej. Technika
rozwijała się w oparciu o doświadczenie naukowe i empiryczne,
zdobyte w ramach działań terapeutycznych u ponad 120.000
pacjentów. Osteopatia i Integracja Funkcjonalna jest koncepcją
należąca do rodziny Terapii Manualnej, zakładającej, że na
kłopoty powstałe w narządzie ruchu, nasze ciało reaguje jako
integralna całość. Dokuczliwe zmiany strukturalne oraz zaburzenia funkcjonalne istniejące w jednym miejscu, kompensowane są (zastępowane w sensie funkcji), w innym miejscu narządu ruchu. Doświadczenie terapeutyczne dowodzi, że mechanizmy kompensacyjne są rozproszone po całym ciele, według ustalonego wzorca. W celu wyjaśnienia związków i łańcuchów przyczynowo-skutkowych w aparacie ruchu, osteopatia
i integracja funkcjonalna posługuje się trójwymiarowym mode-
lem myślenia. Przy pomocy tego modelu myślenia wszystkie
zaburzenia funkcjonalne można wyjaśnić i przyporządkować
trójwymiarowemu mechanizmowi funkcjonowania stawów.
Model ten wykazuje wzajemne powiązania funkcjonalnej struktury wszystkich stawów. W ten sposób jesteśmy w stanie wytłumaczyć, dlaczego problemy w stawie kolanowym mogą być
przyczyną np. bólu głowy lub też dlaczego dystorsja stopy może
być powodem bólu w stawie barkowym.
Osteopatia jest koncepcją leczenia manualnego cieszącą
się już wieloletnią tradycją. W placówkach gdzie jest praktykowana, sprawdza się terapeutycznie i dowodzi swej skuteczności
w leczeniu zaburzeń funkcjonalnych organizmu, a zwłaszcza
zespołów bólowych układu mięśniowo-szkieletowego. W koncepcji Osteopatii i Integracji Funkcjonalnej przyjmuje się, że
zaburzenia statyki, czyli wzajemnego, przestrzennego ustawienia kręgów kręgosłupa, są przyczyną blokad i zaburzeń funkcjonalnych w narządzie ruchu. Metoda ta zakłada także, istnienie
pewnych charakterystycznych łańcuchów zmian, obejmujących
stawy miednicy, kręgosłupa oraz stawy obwodowe. W terapii
według opisywanej metody, zwraca się baczną uwagę na
odruchowe zależności, które występują pomiędzy poszczególnymi elementami narządu ruchu. Na przykład uraz barku,
oraz związany z nim ból i zwiększone napięcie mięśni, może
powodować funkcjonalne zaburzenia w mechanice odcinka
piersiowego kręgosłupa. Występuje także zależność odwrotna.
Dolegliwości związane z mechaniką odcinka piersiowego
kręgosłupa, mają dość często wpływ na funkcjonowanie barku
i powodować mogą zaburzenia funkcjonalne, które nie usunięte
w dłuższym czasie, mogą być przyczyną zaburzeń strukturalnych. W przypadku występowania dolegliwości barku, kolana,
kręgosłupa lub innych składowych narządu ruchu powstających
bez wyraźnej przyczyny, nie wiadomo która ze struktur narządu
ruchu, jako pierwsza zachorowała. Problem źródła dolegliwości
rozwiązuje się obejmując terapią wszystkie struktury w zakresie,
w jakim tego wymagają. By trwale usunąć problem konieczna
jest optymalizacja statyki i funkcji kręgosłupa, oraz stawów
obwodowych. By osiągnąć oczekiwany skutek terapeuta przeprowadza z pacjentem wywiad umożliwiający określenie, które
elementy narządu ruchu funkcjonują nieprawidłowo. Kolejny
etap diagnostyki stanowi badanie manualne w czasie którego
określane jest miejsce w którym występuje zwiększone napięcie
mięśni, ograniczenie ruchomości lub nieprawidłowe ustawienie
przestrzenne. W pierwszym etapie terapii uwaga skoncentrowana jest na kręgosłupie stanowiącym pierwsze ogniwo łańcucha terapeutycznego. W terapii integracji funkcjonalnej negowane są zabiegi lokalne, ograniczone jedynie do obszaru bólowego. Badane i poddawane terapii są zawsze powiązania przyczynowe. Kręgosłup jest centralnym miejscem połączeń, nie tylko
pod względem funkcjonalnym, lecz również jeśli chodzi o układ
nerwowy. To nie staw międzykręgowy i jego ruchliwość są
pierwszym krokiem w kierunku diagnozy i terapii lecz statyka
(ustawienie w przestrzeni) poszczególnych kręgów.
W terapii prowadzonej metodą Osteopatii i Integracji Funkcjonalnej terapeuta skupia się na realizacji trzech głównych
celów. Po pierwsze koryguje pozycję poszczególnych kości
w stosunku do siebie, po drugie, koryguje trójwymiarowy mechanizm funkcjonowania stawów, a po trzecie, koryguje napięcie mięśniowe. Techniki terapeutyczne dobierane są w ten
sposób by wykluczyć wystąpienie ewentualnych powikłań.
Fizjoterapeuta korzysta najczęściej z mobilizacji, detonizacji
mięśni, technik oscylacyjnych, a na końcu mobilizacji z impulsem. Istotna w terapii jest rola pacjenta. Aby terapia była w pełni efektywna musi on ściśle przestrzegać wskazówek terapeuty
oraz wykonywać zadania dotyczące postępowania po zabiegu,
oraz w czasie zwykłych czynności dnia codziennego. Terapia
według koncepcji Osteopatii i Integracji Funkcjonalnej jest tak
dobrana, że mogą z niej korzystać osoby praktycznie w każdym
wieku. Po seansie terapeutycznym w niektórych przypadkach,
przez okres 1-2 dni, może występować uczucie zmęczenia,
jak po wysiłku fizycznym, tzw. „zakwasy”. Na ogół jednak pojawia się wrażenie „rozluźnienia”. Równocześnie ustąpić mogą
-4-
inne dolegliwości, w tym problemy ze snem, bóle żołądka czy
zaburzenia trawienia. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że nie
zawsze ból ustępuje natychmiast. Jeżeli po ustąpieniu bólu, po
upływie 2-3 dni ból pojawi się ponownie, konieczne jest ponowne przeprowadzenie sesji terapeutycznej. Czasami reakcje
odruchowe są tak silnie zakorzenione, że szybko powracają
i wymagają terapii w dłuższym czasie.
Opisywana metoda terapeutyczna, znakomicie uzupełnia
oraz współgra z innymi metodami Fizjoterapii takimi jak:
McKenzie, Ackermann, Kinesio Taping czy PNF. Odpowiedni
zasób technik leczenia pozwala dostosować zestaw ćwiczeń
do wieku i stanu Pacjentów. Opisywana koncepcja skutecznie
likwiduje drobne zaburzenia funkcjonalne oraz czuwa nad
prawidłowym i harmonijnym rozwojem najmłodszych pacjentów. Starsze dzieci najczęściej potrzebują skorygowania wykrytych wad postawy. Niestety najczęstszym powodem odwiedzania gabinetów terapeutycznych przez młodzież i dorosłych
jest już odbierający chęć do życia ból, który u niektórych
pacjentów pojawił się nagle w ostrej formie a u niektórych trwa
już od kilku lat. Oprócz niewątpliwych korzyści terapeutycznych
pozwalających uwolnić się z tyranii bólu Integracja Funkcjonalna przynosi szereg innych korzyści. Optymalizacja pracy poszczególnych składowych narządu ruchu pozwala między innymi
na osiąganie większej wydolności np. w sporcie, oraz opóźnienie lub uniknięcie powstawania zmian strukturalnych, spowodowanych nadmiernym obciążeniem nieprawidłowo funkcjonującego narządu ruchu. W jesieni życia terapia pomaga odzyskać
utraconą sprawność oraz jak najdłużej zachować istniejącą.
Wypada w tym miejscu serdecznie podziękować mgr rehabilitacji ruchowej Rafałowi Ochowiakowi za szeroko cytowany
w moim tekście opis koncepcji Osteopatii i Integracji Funkcjonalnej zamieszczony na portalu www.ravopt.phg.pl (ABC Fizjoterapii). Czytelnikom zainteresowanym bliższymi informacjami na
temat polecam serdecznie portal Instytutu Kształcenia FOI Funktionelle Osteopathie und Integration gdzie znajdą państwo
informacje na temat adresów certyfikowanych gabinetów
terapeutycznych. W województwie małopolskim można znaleźć
aż szesnaście placówek pracujących tą metodą co stawia nas
w czołówce polskich możliwości poddania się tej terapii. Fizjoterapeuci pracujący innymi metodami mogą tam również
znaleźć adresy i terminy szkoleń prowadzących przez niemieckich wykładowców: Hansa de Jonga oraz Friedhelma Beckera.
W czasie prowadzonych szkoleń 90 % czasu poświęca się na
praktyczne ćwiczenia, całość teorii zawarta jest w specjalnie
przygotowanym podręczniku do którego dołączona jest płyta
DVD zawierająca wszystkie techniki zabiegowe. Warto też
przeglądać strony Polskiej Akademii Osteopatii OSTEON, gdzie
znajdziemy informacje na temat szkoleń. W chwili obecnej
trwają cykle 5-letnich szkoleń dla osteopatów, które organizowane są przy współpracy naukowej Uniwersytetu Medycznego
w Warszawie. Wykładowcy Polskiej Akademii Osteopatii to
wysokiej klasy specjaliści z ponad 30 letnim doświadczeniem
zawodowym i pedagogicznym. To oni tworzyli kształt dzisiejszej
osteopatii w Europie w aspekcie akademickim jak i politycznym.
Jako pierwsi w Europie brali i nadal biorą udział w tworzeniu
i realizacji programów szkolenia osteopatii na Uniwersytetach
Europy. Są to ludzie o bogatej osobowości i pasjonaci osteopatii. Być może jest to okazja aby poszerzyć gamę dostępnych
w naszym regionie zabiegów. Warto podkreślić, że osteopatia
z powodzeniem współpracuje z leczeniem klasycznym i chirurgicznym wspomagając zastosowane leczenie farmakologiczne
czy chirurgiczne poprzez czuwanie nad jakością ruchu tkanek
chorego i stymulując procesy naprawcze organizmu.
Życząc naszym czytelnikom trwałego rozstania z bólem kręgosłupa zachęcam do poszukiwań właściwej metody i terapeuty, wszak to jego zadaniem jest znalezienie u Państwa
„wyłącznika bólu”, a następnie jego „zgaszenie”.
Andrzej Migda